Decor March April 2022

MSGSÜ Halı Kilim ve Eski Kumaş
Desenleri Anasanat Dalı, Tezli Yüksek
Lisans öğrencisi Esra Kocaman
Dijital baskılı halılar
Halılar, temel ihtiyaçlar doğrultusunda dokuma olarak
ortaya çıkmış ve daha çok işlevsel açıdan ön planda
tutulmuştur. Görünümü ve kendine has dokusuyla
zamanla insanlar üzerinde farklı hisler uyandırmaya
başlayan halılar, toplumların kültürel özelliklerini
yansıtan ve teknolojik gelişmelerle desteklenen estetik
olarak güçlü bir anlatım unsuruna dönüşmüştür.
Bilgisayar sistemleri aracılığıyla sanat ve tasarımı
derinden etkileyen dijital teknolojiler halı sektöründe
de yeni bir süreci başlatmıştır. Bu yeni dönemde bilim
ve mühendislik tasarımla birleşmiş, kavramsallık
ön plana çıkmıştır. Hızla gelişen teknoloji ile birlikte
ortaya çıkan, dijitalleşmiş bir görselin alt katmana
aktarılması yöntemlerini ifade etmek için kullanılan
dijital baskı sistemleri hayatımıza girmiştir. Dijital
baskı, seri üretimden ötürü ekonomikliğiyle ön plana
çıkan, ayrıca zaman açısından da önemli avantajlar
sağlayan bir baskı türüdür. Dijital süblime transfer
baskı ve dijital inkjet baskı teknolojileri halı üretiminde
kullanılan iki farklı dijital baskı yöntemidir.
Dijital süblime baskı yönteminde desenlerin kumaşa
aktarılması iki aşamalı bir çalışma sonucunda
gerçekleşir. Dijital görüntüler istenen metrajda kağıt,
polyester film ve bopp (İki yönlü gerdirilmiş polipropilen
filmler) gibi malzemelere basılır. Daha sonra
boyarmaddenin süblime özelliğine sahip dispers
boyalarla, özel bir kâğıt üzerine uygulanmış olan
desen veya motifin ısıtılmış tambur ile blanket arasında,
kumaşla yüz yüze getirilerek ısı ve basınç etkisiyle
kağıdın üzerindeki baskılı boyarmadde, sentetik elyaf
içerikli kumaşa (Polyester, şönil) aktarılır. Dispers
boyalar süblimasyon özelliğine sahip olup esas olarak
poliester liflerinin baskısında kullanılır.
Dijital inkjet baskı; bilgisayar programlarında hazırlanan
tasarımların baskı makinelerinde mürekkep
püskürtme yöntemi kullanılarak tekstil yüzeyine
doğrudan aktarılması prensibine dayanır. Boyarmadde
baskı yapılan malzemenin içine işleyerek
kumaşla bir bağ oluşturur, yapıştırma veya sıvama
gibi yüzeysel baskı değildir. Bilgisayarlı desen
tasarımı ünitesinden gönderilen dijital (Sayısal) desen
bilgileriyle direkt olarak baskı yapıldığı için “Dijital
Baskı”; püskürtme baskıda ink adı verilen çok düşük
viskoziteli boyalar kullanıldığı için “Ink-jet (Mürekkep
Püskürtmeli) Baskı” tanımlamaları kullanılmaktadır.
Halı baskıcılığında kullanılan inkjet baskı makineleri
Avusturya başta olmak üzere İtalya ve Çin’de de
üretilmektedir ancak ülkemizde de makine yapan
firmalar bulunmaktadır.
Van De Wiele dokuma tezgâhlarıyla halı sektörünün
merkezi olan Belçika’nın yerini alan Gaziantep’te
1980’li yıllarda makinelerde dokunan akrilik liflerden
oluşan halılar yerini zamanla polipropilen sentetik
elyaflı halılara bıraktığı gibi, günümüzde de dokuma
tezgâhlarında üretilmiş kadife halılar, polipropilen
halılara alternatif oluşturmuştur. Kadife halılar dekoratif
olması sebebiyle ilgi görmektedir ancak makinelerde
dokunan tüm halılarda üretim tekniklerinden
kaynaklanan desen ve renk çeşitliliği sınırlıdır. Ayrıca
makine halılarında sınırlı sayıda olsa dahi, renk çeşitliliği
sağlamak için büyük miktarda iplik stoğu gerekmektedir.
Bu durum üretim hızını etkilediği gibi büyük
depolama alanlarına sahip olmayı zorunluluğu da arz
etmektedir. Bu üretim tekniklerinden kaynaklanan sorunların
giderilmesi amacıyla baskı tekniği, bahsedilen
alanlardaki dezavantajları çözmek için daha çok tercih
edilmektedir. Ne var ki dijital baskılı halılar için beyaz
veya ekru renkte dokunmuş havlı yüzeylere sonsuz
sayıda renk aktarımı yapılabilmektedir. Bu da yer ve
malzeme tasarrufu sağladığı gibi zaman yönetiminde
de büyük kolaylıklar sağlamaktadır.
14 DECOR • Mart - Nisan 2022