Oslak, Sentencoj - Kristana Misio en Esperanto

31
Tiamaniere tia homo maltrankvile ion atendas, dum tuta tempo li estas malkvieta kaj
malĉeesta. Kontraŭe la vera filozofo neniam ion atendas, sed li ĉiun etapon de la tempo spertas
ĉeeste, kun aperta scivolo, kion donos la momento. El tio originas la anekdota kvieto de la
filozofoj, ja la ekscitiĝo ne venas el la libera atendado, sed el la maltrankvila kaj sklaviga
atendo. Jam tiu ĉi nura diferenco, tiu ĉi ŝajne eta rikolto de la filozofio, ke la filozofo ne
bezonas plu atendi, sed li plene ĉeestas tie, kie li travivas sian realan tempon, estas sufiĉe
granda, ke ĝi povas kompensi la tutan penon, kiun la filozofio postulas por si. Preskaŭ ĉiuj
formoj de agresemo fontas, kiel en sia simpla kaj kompakta formuligo jam diris Paskalo, el
nekapablo trankvile resti en sia ĉambro. Sed en sia ĉambro povas trankvile resti nur tiu, kiu
restas ĉe si mem, kiu do nenion atendas, sed malferme atendadas. La atendo estas la esprimo
de la homa dissplitiĝo – dum la atendado okazas en lia tuteco kaj kuneco kun si mem, kun la
mondo kaj kun Dio.
Nek legado de inteligentaj tekstoj en la atendejo, eĉ filozofia meditado, ĉio ĉi ne jam ŝanĝas la
atendon de la nefilozofia homo en la atendadon de la filozofo. La tute simpla akcepto de sia
ĉiama ĉeesto, do perceptado de la ĉeesto, faras tiun miraklon, kiun la slovena (kaj aliaj slavaj
lingvoj) kaj la internacia lingvo esprimas per siaj verbaspektaj formoj.
La filozofo ne povus fari eraron, kian oni ekzemple povas vidi, spektante la filmon de Almerey
pri Hamleto, el la jaro 2001, filmita en Novjorko kaj uzanta la aktualan modernan realan
scenejon de iu danlanda firmao, kiun prezidas la mortigita „reĝo”. Oni povas alte aprezi ĉe la
reĝisoro, ke li respektis la originalan tekston de Shakespeare, sed oni ne povas lin laŭdi, ke li
siajn spektantojn tiom terure subtaksis. Li imagis, ke li devas transmeti la tutan okazadon en
nian tempon, por ke la publiko komprenu, ke tio, kio siatempe validis por Danujo, nuntempe
validas por iu ajn alia lando, korporacio aŭ alia institucio. Okazas ĝuste la malo: anstataŭ ke la
malnova scenejo kaj ludo en malnovaj kostumoj asociacie nin sendu en nunan tempon, nia
moderna scenejo nin sendas reen en la pasinton! Tiel la moderna homo en sia malracio sin
demandas: Kiamaniere Shakespeare jam antaŭ jarcentoj povis verki tiajn aferojn, kiuj validas
ankaŭ nuntempe... Nur la saĝulo – kiom da ili ankoraŭ troviĝas? – sin demandos inverse:
Kiamaniere Shakespeare, kiu vivis tiom malfrue, jam sujle de nia epoko, tamen povis verki tiel
gigantan tekston?
Se mi fine de tiu ĉi pripensado ankoraŭfoje ĵetas rigardon super la tuto, mi havas impreson, ke
la plej granda rikolto de la filozofio estas io, kio ŝajnas de ĝi plej distanca, temas pri ia nobla
speco de neseriozo. La origina signifo de la latina vorto „serius” estas: grava, respektata... La
slovena ekvivalento „resen” venas el la praslava lingvo, tiam ankoraŭ tre parenca al la litova,
en kiu la vorto „raiŝkus” signifas: klara, komprenebla, evidenta. Graveco kaj evidento estas
tamen la kontraŭo de la filozofia valorsistemo, ja ĝi distingas inter la aferoj, gravaj por la
mondo kaj gravaj por si mem, eĉ pli inter la aferoj ŝajne klaraj kaj kompreneblaj kaj efektive
misteraj. La filozofio ne serĉas tion, kio ŝajnas grava kaj evidenta, sed tion, kio sin kaŝas sub la
vualo de mistero. Do, la filozofio principe ne estas „serioza” scienco, ĝi estas en profunda
signifo neserioza. Serioza estas la oficisto, serioza estas la popollerneja instruisto, instruanta
abocon kaj multiplikadon, serioza estas la suboficiro, instrukcianta rekrutojn rampi sur la
tereno, serioza estas la ideologo, serioza estas la povulo, sed plej seriozaj estas la frenezuloj en
la institutoj de la malferma tipo. Sankta kaj saĝa homo ne povas esti serioza, ja li palpas transe
de tio, kio estas klara kaj evidenta, publike valora kaj grava, serĉante tion, kio ne estas serioza,
ser vera. Tio tamen, kio esta vera, havas alian, eĉ fiziologian efikon sur la homo ol tio, kio
estas nur serioza, do evidenta kaj klara. La kozo vera igas la homon ridi, ja la kozo vera ĉiam
demaskigas kaj hontigas tion, kio ŝajnas memkomprenebla. Tial Sokraton oni ne povas imagi