Euskal Autonomia Erkidegoko flora baskular mehatxatua

gainera, nahiko argi ikusten da landare hauek egun hain bakanak eta mugatuak izatea ez dela gizakiak
haren eremu naturala txikitu izanaren ondorio; aitzitik, horren eragileak oso ondo ezagutzen
ez diren faktore biogeografikoak dira. Faktore horien eraginez, landareak babesleku egokietan
bakartuta gelditu dira. Berez klima hotzetakoak diren zenbait espezie EAEko zenbait menditan
bakartuta gelditu ziren, azken glaziazioaren izotzek atzera egin zutenean. Egun, espezie horiek
banaketa-area nagusia oso iparraldera dauden latitudeetan edo mendi askoz garaiagoetan dute.
Badirudi alderantzizkoa gertatu zela olibondo basatia eta iratze subtropikal batzuk bezalako espezie
hozberekin. Izan ere, euskal kostaldean daudenak, klima egungoa baino epelagoa zen garaietako
erlikiak direla dirudi.
Interes Bereziko landareak ez dira aurreko hiru taldetakoak bezain bakanak, baina balio
zientifiko eta kultural handia daukate. Horietako batzuk oso eremu txikietako endemismoak dira
eta, batzuetan, EAEn daukate mundu-mailako banaketa-muga. Beste batzuk iraganean gizakiak
erabili zituen, eta egun bakandu egin dira, populazio ezagun asko espoliatu direlako.
Duela oso gutxi, 2000. urtearen bukaeran, Espainiako Flora Baskularraren Zerrenda Gorria
delakoa argitaratu zen. UICNko Espainiar Batzordearen Flora Komisioak egin zuen. Zerrenda horretan,
Espezie Mehatxatuen Euskal Zerrendan katalogatutako 19 landare sartzen dira. Arriskuan
kategorian, zerrenda horrek EAEn katalogatutako hiru espezie sartzen ditu (Carpinus betulus, Culcita
macrocarpa eta Galium arenarium), bai eta indarrean dagoen Euskal Zerrendan katalogatu ez
ziren beste bi espezie ere (Rhynchospora fusca eta Scirpus pungens). Zerrenda horrek Kalteberak
kategorian, EAEn katalogatutako 17 landare sartzen ditu (Aconitum variegatum –pyrenaicum
subsp.–, Alyssum loiseleurii, Apium graveolens subsp. Butronensis, Armeria cantabrica –vasconica
subsp.–, A. euscadiensis, Carex hostiana, Cochlearia aragonensis, Drosera longifolia, Hymenophyllum
tunbrigense, Lathyrus vivantii, Limonium humile, Narcissus pallidiflorus (N. pseudonarcissus
taldea), Potentilla fruticosa, Prunus lusitanica, Soldanella villosa, Sorbus hybrida,
Trichomanes speciosum). Datu Urrien kategorian EAEn katalogatutako bi espezie ageri dira
(Chamaesyce peplis, Salicornia dolichostachya). Horiez gain, nahiz eta EAEn ageri diren, erkidegoaren
zerrendan ez dauden bost espezie ere sartzen ditu (Dryopteris aemula, D. guanchica,
Gymnadenia odoratissima, Linaria supina –maritima subsp.–, Scirpus triqueter). EAEn berriki desagertu
direla uste den 12 landareetako bi aipaturiko Zerrenda Gorrian ageri dira (Astragalus baionensis
eta Silene uniflora –thorei subsp.–); biak kostaldeko hareatzetako berezko taxonak dira.
Horretan interesatuta daudenek EAEko lurraldeetan katalogatuta dauden landareak ezagutu
ahal izatea da liburu honen xedea. Horretarako, espezie bakoitzaren deskribapena eta koloretako
irudia daude, banakako fitxetan antolatuta eta mehatxu-mailaren arabera ordenatuta. Lehenik
eta behin, landare bakoitzaren izen zientifikoa adierazten da eta, ondoren, izen herrikoia, ohikoa
baldin bada. Landarea Estatuan edo Europan bestelako babes-egoera batean baldin badago, hori
ere aipatzen da, baina laburtuta izendatu dira (92ko Habitat Arteztaraua, 95eko Errege Dekretua,
90eko Katalogo Nazionala eta 00ko Zerrenda Gorria).
Testuetan informazioa hiru ataletan banatzen da. Lehenengoak beharrezko datuak ematen
ditu, koloretako irudien laguntzaz, katalogatutako landarearen morfologia eta biologia zein den
jakiteko. Ondoren, landareen banaketaren informazioa ematen digu, banaketa orokorrari dagokiona,
bai eta EAEko eta inguruko lurraldeei dagokiena ere. Horrez gain, espezieen beharrizan
ekologikoei buruzko aipamen txikia egiten da. Mapatxo sinple batek gure autonomia erkidegoan
landareak duen banaketa adierazten digu. Jakina, landareen kokapen zehatza ez da inoiz ere
eman. Azkenik, landare bakoitzaren arazo zehatzak aztertzen dira, eta espeziea kontserbatzeko
aipamen batzuk ere egiten dira.
SARRERA • INTRODUCCIÓN 27