27.01.2015 Views

PDF-Imprimir - ILLA

PDF-Imprimir - ILLA

PDF-Imprimir - ILLA

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

El Habla de Apurímac<br />

L.G.C.<br />

L.G.C.<br />

Apurimakpa Runasimin<br />

“Punchaypis kinsa kutita mijunkichis”. Hinatan Taytanchis<br />

kamachikamun, nimuy niwanmi, nispa nin.<br />

Chayta yachaspa runakunaqa kinsa kutipaq mijunanta ruwan.<br />

Chayta niykuspataqsi hakaklluqa ¡ with ! nispa, kutirin fawaylla.<br />

Hanaymantataq, chawpi wichasqanmanta kutirimun.<br />

Hinas waqyakamun: ¡ yaw runakuna ! manan chaynatachu<br />

nin. Pantarusqanin - nispas nimun. “ sapa punchaypin chulla<br />

kutillatan mijunqaku, nispan nimuwaran”.<br />

Fonética y Fonología<br />

Fonemas del quechua<br />

El sistema fonológico del quechua apurimeño comprende<br />

18 fonemas: 15 son consonantes y 3 son vocales. (las<br />

vocales: e, o, las consonantes: b, d, g, f, j, sólo se hallan en<br />

préstamos del español).<br />

Aparato Fonador<br />

Hinas chayta niykuspaqa: ¡ Hahaw ! kak, kak, kak, kak, nispas<br />

kutirillantak.<br />

Chaysi runakunaqa nisqaku: “Ñawpaq rimasqanta,<br />

kamachikamusqanta ruwasunchis, kasusunchis”.<br />

Ama qepa kamachikamusqantaqa, hakachuq asikuspa<br />

rimasqantaqa mana kasusqakuchu.<br />

Labios<br />

Alveolos<br />

Cavidad<br />

nasal<br />

Paladar<br />

Lengua<br />

Úvula<br />

Hakachuqa chayarqonsi. Hanaq pachata: ¡chayqa, Taytay!<br />

willaramuniñan pachapi tiyaq runakunaman.<br />

Taytanchisqa tapunsi: ¿ Imaynatan willaramuranki .<br />

Akachutaqsi nin: “Punchaypis chulla kutillatas mijunkichis”.<br />

nispan, llapan runakunaman willamuni.<br />

Diente<br />

Epiglotis<br />

Laringe<br />

Cuerdas<br />

vocales<br />

Chaysi Taytanchis nin: ¿ Imapaqmi llullakuranki , ¡ llulla !,<br />

uyarimuskaykitaq llullakamusqaykita, imapaqmi punchaypi<br />

kinsa kutita mijunkichis, ¡ nispa nimunki !, fiñarikun<br />

hakaqlluta.<br />

Chaysi Taytanchis, hakaklluq qallunta sikirqosqa muchunta.<br />

Hinaspas yawarllaña, puka qepapun hakaqlluq muchunqa.<br />

Chaysi noqanchispas punchaypi kinsa kuti mijunchis,<br />

hakaqlluq llullakusqan rayku.<br />

Glotis<br />

Esófago<br />

Vocales:<br />

Anterior Central Posterior<br />

Altas i u<br />

Medias ( e ) ( o )<br />

Baja<br />

a<br />

Laringe<br />

- 94 -<br />

- 15 -

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!