PDF-Imprimir - ILLA
PDF-Imprimir - ILLA
PDF-Imprimir - ILLA
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
El Habla de Apurímac<br />
L.G.C.<br />
L.G.C.<br />
Apurimakpa Runasimin<br />
“Punchaypis kinsa kutita mijunkichis”. Hinatan Taytanchis<br />
kamachikamun, nimuy niwanmi, nispa nin.<br />
Chayta yachaspa runakunaqa kinsa kutipaq mijunanta ruwan.<br />
Chayta niykuspataqsi hakaklluqa ¡ with ! nispa, kutirin fawaylla.<br />
Hanaymantataq, chawpi wichasqanmanta kutirimun.<br />
Hinas waqyakamun: ¡ yaw runakuna ! manan chaynatachu<br />
nin. Pantarusqanin - nispas nimun. “ sapa punchaypin chulla<br />
kutillatan mijunqaku, nispan nimuwaran”.<br />
Fonética y Fonología<br />
Fonemas del quechua<br />
El sistema fonológico del quechua apurimeño comprende<br />
18 fonemas: 15 son consonantes y 3 son vocales. (las<br />
vocales: e, o, las consonantes: b, d, g, f, j, sólo se hallan en<br />
préstamos del español).<br />
Aparato Fonador<br />
Hinas chayta niykuspaqa: ¡ Hahaw ! kak, kak, kak, kak, nispas<br />
kutirillantak.<br />
Chaysi runakunaqa nisqaku: “Ñawpaq rimasqanta,<br />
kamachikamusqanta ruwasunchis, kasusunchis”.<br />
Ama qepa kamachikamusqantaqa, hakachuq asikuspa<br />
rimasqantaqa mana kasusqakuchu.<br />
Labios<br />
Alveolos<br />
Cavidad<br />
nasal<br />
Paladar<br />
Lengua<br />
Úvula<br />
Hakachuqa chayarqonsi. Hanaq pachata: ¡chayqa, Taytay!<br />
willaramuniñan pachapi tiyaq runakunaman.<br />
Taytanchisqa tapunsi: ¿ Imaynatan willaramuranki .<br />
Akachutaqsi nin: “Punchaypis chulla kutillatas mijunkichis”.<br />
nispan, llapan runakunaman willamuni.<br />
Diente<br />
Epiglotis<br />
Laringe<br />
Cuerdas<br />
vocales<br />
Chaysi Taytanchis nin: ¿ Imapaqmi llullakuranki , ¡ llulla !,<br />
uyarimuskaykitaq llullakamusqaykita, imapaqmi punchaypi<br />
kinsa kutita mijunkichis, ¡ nispa nimunki !, fiñarikun<br />
hakaqlluta.<br />
Chaysi Taytanchis, hakaklluq qallunta sikirqosqa muchunta.<br />
Hinaspas yawarllaña, puka qepapun hakaqlluq muchunqa.<br />
Chaysi noqanchispas punchaypi kinsa kuti mijunchis,<br />
hakaqlluq llullakusqan rayku.<br />
Glotis<br />
Esófago<br />
Vocales:<br />
Anterior Central Posterior<br />
Altas i u<br />
Medias ( e ) ( o )<br />
Baja<br />
a<br />
Laringe<br />
- 94 -<br />
- 15 -