Cercle Benelux d'Histoire de la Pharmacie - Kringgeschiedenis

« Cette théorie que j'ai conçue, il y a assez longtemps déjà..., se base
uniquement sur l'atomicité (thans zouden we zeggen : la valence) des éléments
en général, et de la tétratomicité du carbone en particulier ».
De gemeenschappelijke feiten eigen aan alle aromatische stoffen zijn de
volgende : ten eerste zijn zij rijker aan koolstof dan de analoge alifatische ;
ten tweede vormen zij even goed homologe verbindingen, verschillend van
elkaar door n.CH2 ; ten derde bevatten zij als minimum zes koolstofatomen.
Deze feiten leiden er toe, in alle aromatische stoffen, een gemeenschappelijke
kern aan te nemen, opgebouwd uit zes koolstofatomen en in totaal
zeswaardig.
Door middel van grafische formules verduidelijkt K e k u 1 é de structuur
van deze koolstofkern. Twee mogelijkheden stelt hij grafisch voor : ofwel een
open ketting (geval 1) met acht overblijvende puntjes of bindingseenheden,
ofwel een gesloten ketting (geval 2) met zes overblijvende bindingseenheden
en twee pijltjes ringvormend aan elkaar verbonden (zie fig. 2).
Hier ligt de geniale ingreep van K e k u 1 é, opgeroepen door het beeld
van de slang die in haar staart bijt.
1. Chaîne ouverte
2. Chaîne fermée
Figuur 2.
Dit beeld dagtekent uit de winter 1861-62 ; het idee der Lücken uit het
jaar 1E62. In beide figuren alterneren enkele en dubbele bindingen. De zes
overgebleven puntjes (of vrijgebleven affiniteiten) van de C6-ring, uit fig. 2,
kunnen verzadigd worden ofwel door zes eenwaardige, ofwel, en dan ten
dele, door een enkele affiniteit van, hetzij een twee-, drie- of vierwaardig
element. Is dit laatste b.v. koolstof, dan zal de kern een of meer zijketens
komen te dragen.
Enkele maanden later vulde Kekulé de benzeentheorie nog aanzienlijk
aan, zowel theoretisch als experimenteel, in twee belangrijke bijdragen,
welke hij zelf, als geassocieerd lid van de Belgische Academie, mededeelde
aan de Klasse der Wetenschappen : « Note sur quelques produits, de substitution
de la benzine » en « Note sur une nouvelle synthèse des acides
aromatiques ».
Een nieuwe hypothese wordt nu vooropgesteld : In geval de zes waterstofatomen
van benzeen dezelfde rol vervullen en gelijkmatig over de ring verdeeld
zijn, geeft een zeshoek hiervan het beste beeld en volgt hieruit het
aantal der mogelijke mono-, bi-, tri-, tetra-, penta- en hexa-gesubstitueerde
benzeenderivaten. In geen enkel van deze substituties kunnen er meer dan
drie isomère modificaties worden verwacht. Kekulé is ervan overtuigd
dat deze hypothese proefondervindelijk bevestigd kan worden. « On n'aurait
qu'à préparer, en variant autant que possible les méthodes, un nombre
considérable de produits de substitution de la benzine ; à les examiner surtout
— 24 —