26.07.2013 Views

patara gorma `qarTul ocnebas~ didi guli aCvena

patara gorma `qarTul ocnebas~ didi guli aCvena

patara gorma `qarTul ocnebas~ didi guli aCvena

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

20 saerTo gazeTi #32 (216), 18-24.VII, 2012 w.<br />

mogzauroba samSobloSi<br />

naavdrali<br />

broweuli<br />

tye-javaxeTi<br />

javaxeTSi sxvadasxva mxridan<br />

ramdenime gza Sedis, magram Cven raki<br />

uwinaresad tye-javaxeTi gvainteresebs,<br />

am mikroqveyanaSi borjom-bakurianis<br />

gavliT da cxrawyaros<br />

uReltexilis gadavliT SevdivarT.<br />

saocaria mzis amosvla cxrawyaroze<br />

wlis TiTqmis nebismier dros.<br />

sinaTle swrafad Camorbis Savi<br />

kldis kalTebze da grZel mindorze<br />

Cerdeba. es <strong>didi</strong>, grZeli zegani<br />

TrialeTis mikroqveynis dasawyisia,<br />

viwro zolad gawolili Rele ki<br />

qciis (xramis) saTavea, romelic<br />

cxra wyaroTi ikvebeba. am adgils<br />

qcia-nariani hqvia da didebuli<br />

cxvris sazafxulo ialaRia. mis gadaRma,<br />

samxreTiT tabawyuris tba da<br />

tye-javaxeTia. Cveni megzuri, borjomis<br />

raionis kulturisa da Zegl-<br />

Ta dacvis maSindeli ganyofilebis<br />

ufrosi mamia SariqaZe gvirCevs, rom<br />

Sublze qciis ankara wyali vipkuroT<br />

da xemsi miviRoT. axalamosulma<br />

mzem nami orTqlad aqcia da kordebs<br />

nisli aadina, romelsac qvevidan<br />

cxvris fara da ZaRlebis yefa<br />

amohyva.<br />

40 wuTis jayjayis Semdeg (axla<br />

es gza baqo-jeihanis navTobsadenis<br />

gayvanis Semdeg sagrZnoblad gamosworda)<br />

tabawyuris tba gamoCnda.<br />

marTalia, jer kidev borjomis<br />

raionSi vimyofebiT, magram es istoriuli<br />

javaxeTia. iq, sadac calke<br />

TrialeTze da TavkveTilas mTaze<br />

saubrobs, vaxuSti batoniSvili<br />

`tbis yuris~ tbasac axsenebs da ambobs:<br />

`wyali ankara, sasmelad tkbili<br />

da Semrgo~. am daxasiaTebas<br />

aucileblad unda daematos sityva<br />

`civi~, radgan tbis SuagulSi wyali<br />

iseTi civia, rom SeiZleba TiTebi<br />

dagazros.<br />

aris Tqmulebis ori varianti,<br />

romlis Tanaxmad es tba mdinare<br />

qciis gadmogdebiT Seiqmna Tamar mefis<br />

Tu vaxtang VI-is dros. iqidan<br />

gamomdinare, rom tabawyuri mdidaria<br />

TevziT, ra Tqma unda, imis varaudic<br />

SeiZleba, rom aq odesRac<br />

marTlac qciidan gadmoadines wyali,<br />

magram is, rom vulkanuri tba<br />

miwisqveSa wyaroebiT sazrdoobs da<br />

amJamad qciasTan aranairi saerTo<br />

ara aqvs, es udavoa. sarkis farTobiT<br />

tabawyuri CvenSi mxolod faravans<br />

da paliastoms CamorCeba, magram<br />

siRrmiT yvelaze metia da roca<br />

Relavs, mrisxane Sesaxedavia.<br />

tbas aqvs erTi miniaturuli<br />

kunZuli da erTic naxevarkunZuli,<br />

romelzec sofel tabawyuris Zveli<br />

ubania Sefenili. erT dros aq<br />

mcxovreb mosaxleobas vaxuSti<br />

TrialeTis mkvidrebad moixseniebs<br />

da ase axasiaTebs: `xolo arian kacni<br />

Trialelni mosilni viTarca<br />

dbanisxevelni (e.i. grZeli Coxebi<br />

mosavTo _ g.q.), simxne-haerovnebiTaca<br />

egreTni, garna eseni umjobesni<br />

yovliTa~.<br />

1828 wlis Semdeg, roca ruse-<br />

Tis mTavrobam aq baraleTeli som-<br />

amieridan Cvens mkiTxvels javaxeTSi _ saqarTvelos<br />

im uZveles mxareSi gavuZRvebi samogzaurod,<br />

romelic istoriuli sabuTebiTac ki Zv-w-aR.is VIII<br />

saukuneebidanaa cnobili _ urartus mefe argiSt I<br />

Zv. w.aR.is 785 wliT daTariRebul warweraSi mis mier<br />

dapyrobil mxareebSi asaxelebs zzaabbaaxxaass, romelic<br />

qarTulad zevaxad da javaxad gamoiTqmis. orive saxeli<br />

SemdgomSi pirTa saxelebadac iqca (iseve, rogorc<br />

kaxa kaxeTidan, herosi hereTidan da qarTlosi<br />

qarTlidan).<br />

saqarTvelos sxva kuTxeebisgan gansxvavebiT, javaxeTSi<br />

xeobebiTa da xevebiT ver vixelmZRvanelebT,<br />

radgan mtkvris kanions Tu ar miviRebT mxedvelobaSi,<br />

mTeli es mxare ori <strong>didi</strong>, mTiani zegania,<br />

romelic mcire mdinareebiTaa daqsaqsuli da ara<br />

dasazRvruli. sxvadasxva wyaros mixedviT javaxeTi<br />

ZiriTadad or administraciul erTeulad yofila<br />

moliTis taZris xedi samxreT-dasavleTidan;<br />

werilis avtori da mamia SariqaZe moliTis erT-erT ciklopur kedelTan<br />

xebi amoiyvana, qarTvelebi nel-nela<br />

gaqrnen. 1850-1860 wlebSi sofelSi<br />

mxolod 2 qarTuli ojaxi iyo dar-<br />

Cenili, axla ki isinic aRar arian,<br />

Tumca aqa-iq iseT adamianebsac SexvdebiT,<br />

romlebic qarTul warmomavlobaze<br />

saubroben. 1947 wels niko<br />

berZeniSvili tabawyurSi gasomxebul<br />

sandoZeebs Sexvedria. erTerT<br />

maTgans markoz sandoZes qar-<br />

Tuli isev xsomebia da mecnierisTvis<br />

aseTi xalxuri leqsi uTqvams:<br />

`qciiT ru vadinevi da xonis tba vadidevio~.<br />

es strofi, garda imisa,<br />

rom zeviT motanil Tqmulebas exmianeba,<br />

imasac gvimxels, rom tabawyurs<br />

adre xoni rqmevia. sofels<br />

rom xoni erqva da Cvenc qarTvelebi<br />

viyaviT, amis sabuTi `beJencobis~<br />

dros davkargeTo _ uTqvams markozs.<br />

soflis am<br />

ubanSi dgas swo-<br />

red X saukunis<br />

naeklesiari _<br />

<strong>didi</strong> da sufTad<br />

gaTlili wiTeli<br />

qviT nagebi taZari,<br />

romelic<br />

1940 wlis miwisZvras<br />

Suaze<br />

danawevrebuli. faravnis tbidan ZiriTadi mtkvris<br />

(artanulas) xevamde arsebul zegans zzeemmoo jjaavvaaxxee-<br />

TTii rqmevia, uSualod ZiriTadi mtkvris xeobas da<br />

misgan dasavleTiT mdebare zegans _ qqvveemmoo jjaavvaaxxeeTTii.<br />

am mxaris ubadlo mcodne devi berZeniSvili<br />

javaxeTs damatebiT 4 fizikur-geografiul qveraionad<br />

hyofs: 1) CCrrddiillooeeTTii _ WobareT-tabisyuri,<br />

2) cceennttrraalluurrii _ axalqalaqis vake, 3) ssaammxxrreeTTii<br />

_ karwax-faravani, 4) ddaassaavvlleeTTii _niali.<br />

pirveli raioni, romelic osmaleTis imperiaSi<br />

Semaval gurjistanis vilaieTis xxeerrTTvviissiiss lliivvaa-<br />

SSii Sedioda, ttyyee-jjaavvaaxxeeTTaaddaaaa moxseniebuli. igi<br />

odesRac tyiani rom yofila da mere gadasxvaferebula,<br />

samsaris kompleqsis warwera da is legenda<br />

adasturebs, romelic baraleTSi movismine. maT Sesaxeb<br />

saTanado adgilze giambobT, axla ki mogzaurobas<br />

SevudgeT.<br />

tabawyuris taZris gare xedebi da interieris erTi kuTxe<br />

gauxleCia da kedlebi miwaze gadauwvenia<br />

daurRvevlad. naavdral<br />

broweuls hgavs wiTeli taZari,<br />

romelsac swored `wiTeli saydari~<br />

SemorCenia saxelad. kedlebze<br />

gvxvdeba mravali apotropuli simbolo:<br />

e.w. bolnuri jvrebi, varskvlavebi,<br />

geometriuli figurebi da<br />

sxva. dasavleT kedelze amokveTilia<br />

saintereso siuJetebi: `samoTxis<br />

mcvelebi~, `wminda mxedrebi~,<br />

`danieli lomebis xaroSi~.<br />

Semonaxulia gadmocema, rom tabawyuris<br />

wiTeli saydris warweriani<br />

qva, rogorc istoriuli sabuTi,<br />

am sofel-kuTxis gviandel mflobelebs,<br />

Tavad ciciSvilebs kedlidan<br />

amouRiaT. is warwera maT sasargeblod<br />

ar iqneboda, radgan X saukuneSi<br />

_ taZris agebis dros ciciSvil-fanaskertelebi<br />

aqedan Sors,<br />

taoSi cxovrobdnen.<br />

am nataZralidan Crdilo-dasavleTiT<br />

kidev erTi eklesiis naSTia<br />

SemorCenili (igi amJamad SekeTebulia),<br />

magram, mxatvruli TvalsazrisiT,<br />

igi wiTel saydars ver Seedreba.<br />

dRis meore naxevarSi tbis samxreT-dasavleT<br />

kideSi mdebare meore<br />

sofelSi, moliTSi SevdivarT,<br />

sadac iqauri kultsaxlis gamge<br />

gvxvdeba. rafaeli (ase hqvia Cvens<br />

maspinZels), iseve rogorc yvela<br />

moliTeli, somexia, magram qarTuli<br />

kargad icis. mas axlaxan dawvia<br />

saxlis zeda sarTuli da axla qveviT<br />

cxovrobs. pirveli sarTuli<br />

Zveli yaidisaa: saZinebel oTaxs saqonlis<br />

sadgomisgan ficruli kedeli<br />

hyofs. win derefania, sadac yvelisa<br />

da erbos kasrebi dgas da<br />

cxvris tyavebi hkidia. iqvea saostigne<br />

da mcire cxvris baga. Soriaxlo<br />

kruxi budobs. Cveni sastumroc<br />

esaa...<br />

rafaeli kidev erT qarTulis<br />

mcodnes gvacnobs, romelsac karga<br />

xnis winaT TbilisSi ucxovria, axla<br />

ki aq sadurglo saqmianobas eweva.<br />

igi qalaqur baiaTebs xan somxurad,<br />

xan qarTulad mReris da somxeTidan<br />

Camosul qaliSvils qarTulis<br />

swavlas urCevs.<br />

tabawyuris tba zRvis donidan<br />

1989 metris simaRlezea, sofeli<br />

moliTi ki ufro maRlaa _ 2030<br />

metrze. javaxeTis isedac grZeli<br />

zamTari aq kidev ufro xangrZlivia.<br />

moliTi, romelic vaxuSti batoniSvilis<br />

rukazec aris aRniSnuli,<br />

Zalian Zveli sofeli Cans. ciklopuri<br />

qvebiT naSeni yore-quCabandis<br />

boloSi, tbis mxares, gamodis<br />

gvirabi, romelic soflis SuaSi SemorCenili<br />

naeklesiaridan unda<br />

iwyebodes. es Zegli wiTel saydarze<br />

mZime dReSia da Zalianaa dangreuli.<br />

somxebs X-XI saukuneebis mar-<br />

Tlmadidebluri taZris gadarCenili<br />

sakurTxevlis afsidis gadakeTeba<br />

da sakuTari samlocvelos mowyoba<br />

ucdiaT erTxans, magram Semdeg<br />

ganzraxvaze xeli auRiaT da<br />

TavianTi kuTxe calke mouwyviaT.<br />

moliTis taZaric umetesad wiTeli<br />

Tlili qviTaa nagebi, magram misi<br />

Strixebis detaluri gacocxleba<br />

SeuZlebelia.<br />

soflis saerTo xedis gadasaRebad<br />

rafaelis navSi vsxdebiT da<br />

tbis Sua<strong>guli</strong>sken mivcuravT. aqamde<br />

rom mxolod erTi ciklopuri yore<br />

gvegona moliTSi, tbidan mTel gayolebaze<br />

araerT aseT kedels vxedavT.<br />

saocari sanaxaobaa: X saukunis<br />

Tu ufro adrindel megaliTur<br />

kedlebze Tanamedrove sofeli wamoskupebula<br />

da ezoebidan Wrela-<br />

Wrula sarecxs afrialebs baiara-<br />

RebiviT.<br />

gela qoqiaSvili<br />

avtoris fotoebi

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!