16.07.2018 Views

qronika+242

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

294 69 77; qronikaqronika@gmail.com<br />

qarTveli eri arasodes yofila<br />

morCili da brmad mimyoli, arc-<br />

Tu martooden sxvaTa kulturebis<br />

amTvisebeli, aramed sakuTari<br />

kulturis fesvebic Rrmad hqonda<br />

dedamiwis gulisaken gamjdari da<br />

axali samomavlo morCebis gamoRebac<br />

ar gauWirdeboda. amaSi unda<br />

daerwmunebina ruseTi saqarTvelos<br />

da georgievskis xelSekrulebis<br />

darRvevisTanave saqarTvelom daiwyo<br />

kidec Sinagani brZola ruse-<br />

Tis winaaRmdeg, brZola, romli-<br />

Tac ruseTs ki ar asustebda, aramed<br />

sakuTar ZalTa mobilizebas axdenda<br />

Seqmnili mdgomareobidan<br />

Tavis dasaRwevad. raRa Tqma unda,<br />

mowinave qarTvelTa erTaderTi<br />

mizani traqtatiT gaTvaliswinebuli<br />

uflebebis aRdgena an ruseT-<br />

Tan urTierTobamde arsebuli<br />

mdgomareobis dabruneba unda yofiliyo.<br />

saqmemac ar daayovna: 1832 wels<br />

SeTqmuleba, saqarTvelos erovnuli<br />

Rirsebisadmi dimitri yifianis<br />

gamoqomageba, TergdaleulTa mamuliSviluri<br />

saqmeebi, eklesiis<br />

msaxurTa, kirion saZagliSvilisa<br />

da leonide oqropiriZis mcdelobani<br />

qarTuli eklesiisaTvis avtokefaliis<br />

dasabruneblad, ai, gauxunari<br />

furclebi saqarTvelos<br />

istoriisa me-19 saukunis manZilze.<br />

riT upasuxa Zalmomreobisadmi<br />

qarTveli eris am bunebriv reaqcias<br />

imperiis xelisuflebam? _<br />

represiebiT! gadasaxlebaSi gardaicvala<br />

1832 wlis SeTqmulebis yvelaze<br />

principuli monawile, pirveli<br />

qarTveli kantianeli solomon<br />

dodaSvili; gadaasaxles da mosyiduli<br />

mkvlelis xeliT sicocxles<br />

gamoasalmes erovnuli sindisis<br />

qomagi dimitri yifiani; xangr-<br />

Zlivi vadiT ruseTs gaasaxles saeklesio<br />

moRvaweni kirioni da leonide.<br />

TiTqmis gadaulaxav dabrkolebebs<br />

uqmnidnen saqarTvelos<br />

rCeul Svilebs mamuliSvilur mizanTa<br />

ganxorcielebis gzaze, magram<br />

rac mTavaria, mizani gamoikve-<br />

Ta da moxevis pasuxi ilia WavWavaZis<br />

"mgzavris werilebidan": "Cveni<br />

Tavi Cvenve unda gveyudvnodes"<br />

_ me-19 saukunis samocianelTa da<br />

mTlianad saqarTvelos umTavres<br />

samoqmedo programad iqca. saqar-<br />

Tvelos samefo aRar arsebobda,<br />

magram suli erisa kvlav fxizlobda<br />

da Znelbedobis marwuxebidan<br />

Tavis daxsnas lamobda.<br />

individualizmis is gamTiSveli<br />

Zala, uwin rom saxelmwifos aqucmacebda,<br />

axla sxvagvarad moqmedebda.<br />

sxvadasxva kuTxis rCeuli axalgazrdoba<br />

administraciul centrebSi,<br />

Tbilissa da quTaisSi iyrida<br />

Tavs, swavla-ganaTlebiT sulier<br />

kunTebs ikaJebda da codnis<br />

gasaRrmaveblad saruseTod wasuli,<br />

kvlav ukan brundeboda, raTa<br />

erovnuli droSis garSemo erT<br />

birTvad Sekruliyo. umefod dar-<br />

Cenil qveyanaSi erovnuli saqmeebisTvis<br />

zrunva kulturtregerTa<br />

xelSi gadadioda. ilia WavWavaZe<br />

da misi TanamebrZolebi gulmodgined<br />

cdilobdnen Tu politikuri<br />

damoukideblobis dabrunebas ara,<br />

rac imJamad namdvilad ar ZaledvaT,<br />

saxelmwifoebriobisa da suverenulobis<br />

Segnebis gaRviZebas<br />

mainc TavianT TanamemamuleebSi;<br />

ruseTis guberniis administraciul<br />

pirobebSi imgvari atmosferos<br />

Seqmnas suverenul saxelmwifoebs<br />

rom gaaCniaT.<br />

upirates sazrunavad Tergdaleulebma<br />

marTebulad miiCnies<br />

qarTuli enisTavis CamorTmeuli<br />

uflebebis dabruneba da arc Semcdaran,<br />

radgan ena iyo da mudam<br />

iqneba ara mkvdari simbolo, aramed<br />

Tavad eris sicocxlis umTavresi<br />

niSan-sveti. am utyuari saSualebiT<br />

TviTrwmeniT amaRleba, mowinaaRmdegis<br />

TvalSi avtoritetis<br />

amaRlebasac niSnavda, rac SeuZlebeli<br />

iyo axali, mZlavri erovnuli<br />

literaturis Seqmnis gareSe. es<br />

gaxldaT imJamad eTaderTi garantia<br />

sakuTari myoofadis Sobisa.<br />

amgvari bazisis gareSe qarTuli<br />

ena cxovrebisa da kulturis verc<br />

erT sferoSi ver SeaRwevda. garda<br />

amisa, literatura xom enis, rogorc<br />

cocxali organizmis pulsaciisa<br />

da ganviTarebis gamomxatvelia,<br />

niSani eris sicocxlis uwyvetobisa,<br />

radgan mxolod mkvdar<br />

enebze ar iqmneba axali literatura,<br />

im enebze, didi xnis winaT rom<br />

miatova erovnulma organizmma.<br />

saqarTvelos warsulis gmiruli<br />

furclebis gacocxlebiT, axali<br />

erovnuli da sakacobrio mniSvnelobis<br />

problemebis dayenebiT<br />

qarTulma mxatvrulma da publicisturma<br />

literaturam imdenad<br />

damuxta moraluri atmosfero,<br />

rom sazogadoebrivi azri Zireuli<br />

saWirboroto sakiTxebis gadasaWrelad<br />

moamzada, swored literaturis<br />

am axali poziciebidan<br />

dalaSqres Tergdaleulebma Tvi-<br />

Tmpyrobelobis, erTi SexedviT, miudgomeli<br />

simagreebi da gamosZales<br />

imperiis mTavrobas qarTuli<br />

Jurnal-gazeTebisa da wignebis<br />

gamocemis, qarTuli Teatrisa da<br />

skolebis da erovnuli TvalsazrisiT<br />

mniSvnelovani sazogadoebebis<br />

daarsebis ufleba.<br />

yovelive es ar momxdara iolad,<br />

cenzurasTan da Sovinist rus moxeleebTan<br />

Sexla-Semoxlis gareSe;<br />

magram Tavgamodebulma mamuliSvilurma<br />

SemarTebam SeuZlebeli SesaZleblad<br />

aqcia da georgievskis<br />

traqtatis 100 wlis Tavze Tu politikuri<br />

ara, qarTvel ers garkveuli<br />

kulturuli avtonomia mainc<br />

moutana.<br />

ilia, akaki, vaJa-fSavela _ es<br />

sami saxeli elavda yvelaze mkafiod<br />

saqarTvelos sulieri cxovrebis<br />

kabadonze. miuxedavad didi<br />

saqarTvelos urTierTobaze<br />

gamWriaxobisa, sayovelTao avtoritetisa<br />

da gansakuTrebiT ki erovnul-ganmaTavisuflebeli<br />

moZraobis<br />

lideris, ilia WavWavaZis organizatoruli<br />

niWisa, rac uTuod<br />

misi mkvlelobis umTavresi mizezi<br />

gaxda, isini ar yofilan praqtikosi<br />

politikosebi da arc miumar-<br />

TavT politikuri aqciebisaTvis<br />

georgevskis traqtatiT gaTvaliswinebuli<br />

suverenitetis mosapoveblad,<br />

magram imdenad didi iyo<br />

maTi damsaxureba erovnuli TviT-<br />

Segnebis gaRviZebis saqmeSi, rom<br />

naRvawi maTi maradiul sagzlad<br />

gahyveba saqarTvelos Soreuli<br />

momavlis gzebze.<br />

qarTvelebis sulieri potencia<br />

martooden kulturis sferoSi an<br />

sazogadoebrivi azris momzadeba-<br />

Si rodi ixarjeboda. miuxedavad<br />

imisa, rom saqarTveloSi arsebobda<br />

Sesaferisi sarbieli politikuri<br />

moRvaweobisaTvis, radgan qarTvelebs<br />

ar gaaCndaT sakuTari<br />

saxelmwifo, xolo ruseTis imperiis<br />

samsaxurSi yofna karierizmis<br />

garda maT sxva arafers uqadda,<br />

politikur asparezze samoRvaweo<br />

potencia umTavresad farul partiebSi<br />

praqtikuli saqmianobiT<br />

hpovebda gamosavals.<br />

SemTxveviTi rodia, rom ruse-<br />

Tis revoluciebisa da maT winare<br />

periodSi qarTvelebs erT-erTi<br />

wamyvani adgili ekavaT ruseTis<br />

sxvadasxva partiaSi, zogi maTgani<br />

socialuri problemebiTa da revoluciuri<br />

praqtikiT iyo gatacebuli,<br />

zogic yovelive amas erovnul-saxelmwifoebrivi<br />

suverenitetis<br />

ideasTanac aTavsebda. xSirad<br />

isini, sacial-demokratebi, imdenad<br />

antagonistur poziciebs<br />

ikavebdnen qarTveli samocianelebis<br />

mimarT, rom TavianT werileb-<br />

Si TviT erovnul-ganmaTavisuflebeli<br />

moZraobis liders, ilia Wav-<br />

WavaZesac ki esxmodnen Tavs. iliasac<br />

xalxis siyvaruli, udidesi avtoriteti<br />

da popularoba rom umagrebda<br />

mxars, araerTgzis gadau-<br />

Weria maTTvis publicistis maTraxi.<br />

mZlavri publicisturi SemarTebisa<br />

da sayovelTao avtoritetis<br />

gamo xedavdnen isini WavWavaZeSi<br />

mTavar mowinaaRmdeges. maT ver<br />

upatiebiaT iliasaTvis, pirvelma<br />

rom Semoitana qarTul literaturaSi<br />

socialuri uTanasworobisa<br />

da brZolis Tema, is ambavi,<br />

rom igi ar mivida maTTan da ar dadga<br />

maT poziciebze da arc mividoda,<br />

radgan ver dadgeboda igi<br />

verc erTi politikuri partiis<br />

poziciaze. partiuloba wminda politikuri<br />

movlenaa. igi izRudeba<br />

mxolod misTvis misaRebi ideebis<br />

kompleqsiT da ZalauflebisaTvis<br />

brZolis garda gulisxmobs am<br />

ideebis cxovrebaSi gatarebas miRweuli<br />

Zalauflebis meSveobiT.<br />

verc ilia, verc akaki da verc vaJa<br />

ver SeizRudebodnen romelime<br />

politikuri ideologiiT, radgan<br />

msoflio moqalaqeebi iyvnen da<br />

TviT erovnul-ganmaTavisuflebel<br />

brZolas msoflio moqalaqeobriobisa<br />

da samarTlianobis poziciebidan<br />

eweodnen. maTi miznebisaTvis<br />

ucxo iyo Zalauflebisa-<br />

Tvis brZola da amgvari brZolis<br />

meTodebi.<br />

ilia WavWavaZe politikuri brZolisa<br />

da sakuTari survilis gare-<br />

Sec aSkarad iyo aRiarebuli qar-<br />

Tveli eris mamad da saxelmwifoebriobis<br />

mopovebis SemTxvevaSi mis<br />

garda aravis xvdeboda wilad qarTveli<br />

xalxisa da qarTuli saxelmwifos<br />

winamZRoloba. miuxedavad<br />

amisa, imperiis taxtisaTvis igi<br />

ar warmoadgenda did saSiSroebas<br />

da am TvalsazrisiT mefis xelisuflebas<br />

social-demokratebisa<br />

ufro eSinoda, Tumca arc maTi<br />

liderebis mimarT iyenebda farul<br />

terors. erTi ram ki uTuod unda<br />

aRiniSnos, _ ilia WavWavaZis sazareli<br />

mkvlelobis Semdeg mwerali<br />

irodion evdoSvili demonstraciulad<br />

gamovida social-demokratiuli<br />

partiidan, radgan am mkvlelobaSi<br />

mis wevrebs sdebda brals.<br />

asea Tu ise, ilia WavWavaZis<br />

sikvdiliT mxolod is unda yofiliyo<br />

dainteresebuli, visac saqarTveloSi<br />

imJamad misi avtoriteti<br />

uSlida xels liderobis mopovebaSi.<br />

movlenaTa faruli urTierTkavSirebis<br />

gamo msoflio istoria<br />

savsea moulodnelobebiT. moulodnelad<br />

dakarga saqarTvelom<br />

saxelmwifoebrioba da moulodnelad<br />

daibruna igi 1918 wels, dakarga<br />

gareSe Zalis CareviT, xolo<br />

daibruna sakuTari Zalis Caurevlad,<br />

sisxlisRvris gareSe. Tebervlisa<br />

da oqtombris revoluciebma<br />

moSales ruseTis imperia, rasac<br />

misi armiis rRveva mohyva, male<br />

ruseTis jaris nawilebma datoves<br />

saqarTvelo da qveyana saxelmwifoebriobis<br />

realuri dabrunebis<br />

winaSe dadga. sruldeboda didi<br />

xnis natvra, ruseTis imperiis mier<br />

georgievskis xelSekrulebis dar-<br />

Rvevis mere rom ar moscilebia<br />

qarTvelebis gonebas.<br />

magram im drois Tavkacebi, ratomRac,<br />

gaubedaobas avlendnen da<br />

ayovnebdnen saqarTvelos damoukidebel<br />

saxelmwifod gamocxadebas.<br />

Znelia dadgena, moridebulobas<br />

iCendnen imis gamo, rom ubr-<br />

Zolvelad miiRes amis saSualeba,<br />

Tu es idea jerac ar gamkvidrebuliyo<br />

qarTveli xalxis SegnebaSi,<br />

rogorc politikuri aucilebloba.<br />

Tumca ver vityviT, rom sazogadoebrivi<br />

azri ar iyo amisTvis momwifebuli.<br />

magram sazogadoebrivi<br />

azris mzaoba rodis niSnavs, rogorc<br />

politikuri aucileblobis<br />

simyares. amgvar simkvidres programa,<br />

organizebuloba da rigi<br />

politikuri aqciebisa unda uZRodes<br />

win. am mimarTulebiT zemoxsenebul<br />

saqmianobas saqarTvelo-<br />

Si adgili ar hqonia.<br />

amgvar moqmedebaSi erovnul-ganmaTavisuflebeli<br />

ideis mesveurebi<br />

ver Seedrebodnen social-demokratebs,<br />

magram mosaxdeni mainc<br />

moxda: jer saqarTvelos eklesiam<br />

cno Tavisi damoukidebloba, aRidgina<br />

avtokefalia da amiT erTxel<br />

kidev daamtkica, rom yovelTvis<br />

iyo erTiani da suverenuli saqarTvelos<br />

ideis gamomxatveli. mis<br />

magaliTs male Tavkacobis pretendentebmac<br />

mihbaZes da 1918 wlis 26<br />

maiss saqarTvelo damoukidebel<br />

saxelmwifod gamoacxades. es monapovari<br />

ar warmoadgenda ZalTa<br />

mobilizebis uSualo kulminacias,<br />

magram igi uTuod CaiTvleba im<br />

miznis ganxorcielebad, rasac me-<br />

19 saukunis manZilze TavianTi<br />

sulieri energia Sealies saqarTvelos<br />

rCeulma Svilebma. es gaxldaT<br />

logikuri da samarTliani pasuxi<br />

georgievskis xelSekrulebis damrRvevTa<br />

mimarT.<br />

magram xanmokle aRmoCnda saqarTvelos<br />

damoukidebeli saxelmwifos<br />

arseboba. saqarTvelos im-<br />

Jamindel mTavrobas ori omis<br />

mogerieba mouxda; igi xalxis mxardaWeriTac<br />

sargeblobda, magram<br />

mainc ver aRmoCnda saTanado sima-<br />

Rleze. mas ar esmoda erTi WeSmariteba,<br />

rom Znelia Tavisuflebis<br />

mopoveba, magram gacilebiT ufro<br />

Znelia SenarCuneba, rom damoukideblobis<br />

mopovebisTanave safr-<br />

Txisa Tu usafrTxoebis SemTxveva-<br />

Si aucilebelia gadamwyveti zomebis<br />

miReba, ZalTa sruli mobilizaciisaTvis<br />

saSuroa droebiT mainc<br />

mTeli saqarTvelos erT simagre-banakad<br />

gadaqceva, samxedro<br />

da samewarmeo-sameurneo sawyisTa<br />

gamTlianeba, cxovrebis sxvadasxva<br />

sferoTa erTiani mizinisaken warmarTva,<br />

TiToeuli moqalaqis er-<br />

Tdroulad jariskacadac da<br />

meurnedac gadaqceva, yvelgan da<br />

yvelaferSi uaRresi mobilizeba<br />

da mkacri disciplina, samSoblosadmi<br />

siyvarulisa da movaleobis<br />

grZnobis umaRles SegnebaSi<br />

gadazrda, radgan SeuZlebelia<br />

damoukideblobis SenarCuneba iq,<br />

sadac Tavisufleba sakuTari sicocxlisa<br />

da arsebobis tolfasovnad<br />

ar miaCniaT.<br />

gagrZeleba 32-e gv.<br />

N21 (242) 26.06-2.07.2018 w.<br />

31

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!