27.12.2012 Views

levan beburiSvili sindisis problema vaJa-fSavelas SemoqmedebaSi ...

levan beburiSvili sindisis problema vaJa-fSavelas SemoqmedebaSi ...

levan beburiSvili sindisis problema vaJa-fSavelas SemoqmedebaSi ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>levan</strong> <strong>beburiSvili</strong><br />

<strong>sindisis</strong> <strong>problema</strong> <strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> <strong>SemoqmedebaSi</strong><br />

<strong>vaJa</strong>-fSavela xelovanTa im kategorias ekuTvnis, romelTac Rrmad<br />

aqvT gacnobierebuli mxatvruli Semoqmedebis rogorc esTetikuri,<br />

aseve eTikuri Sinaarsi. <strong>vaJa</strong>s mtkiced swams, rom literaturas didi<br />

zneobriv-emociuri zemoqmedebis Zala gaaCnia. swored amiT aris ganpirobebuli<br />

<strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> Semoqmedebis maRaleTikuri paTosi.<br />

samecniero literaturaSi aRniSnulia, rom `eTikuri mizandasaxuloba<br />

gansazRvravs sakiTxebis <strong>vaJa</strong>seul SerCevas, mis Tematikas,<br />

rog o rc ki mis TematikaSi CavRrmavdebiT, maSinve davrwmundebiT,<br />

rom eTikuria am Tematikis gansazRvris <strong>vaJa</strong>seuli gza da misi eTika<br />

araTu dgas epoqis moTxovnaTa doneze, aramed winac uswrebs mas...<br />

maRldeba masze.~ 1<br />

swored aqedan gamomdinareobs <strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> SemoqmedebiTi interesi<br />

<strong>sindisis</strong> fenomenis mimarT. gansxvavebulia <strong>sindisis</strong> gamovlenis<br />

formebi <strong>vaJa</strong>s TxzulebebSi. sagangebod am sakiTxs poetma miuZ-<br />

Rvna leqsi `svindisis simRera~ (1886), poema `svinidisi~ (1913). sanam<br />

aRniSnuli problemisadmi <strong>vaJa</strong>s mimarTebaze visaubrebdeT, mokled<br />

ganvixilavT, Tu ragvarad aris gaSinaarsebuli <strong>sindisis</strong> fenomeni<br />

filosofosTa da mecnierTa SromebSi. filosofiur leqsikonSi<br />

ganmartebulia, rom sindisi aris `eTikuri kategoria, romelic<br />

gamoxatavs pirovnebis moraluri TviTkontrolis umaRles formas,<br />

misi TviTcnobierebis mxares... sindisi SeiZleba gamovlindes racionaluri<br />

formiT _ sakuTari moqmedebis mniSvnelobis gacnobiereba-<br />

Si, aseve emociur gancdaTa kompleqsSi~ (`<strong>sindisis</strong> qenjna~). 2<br />

jer kidev sokrate saubrobda im dauwereli kanonebis Sesaxeb,<br />

romlebic yvela adamianisaTvis saerToa. filosofosi Tvlida,<br />

1 g. kiknaZe, Txzulebani, t. V, Tb., 2009. gv. 99.<br />

2 filosofiuri leqsikoni, Tb., 1987, gv. 517.


18 <strong>levan</strong> <strong>beburiSvili</strong><br />

rom es zneobrivi movaleobebi RmerTma daudgina adamianebs: ` _<br />

dauwereli kanonebi Tu gagigia, Cemo hipia? _ hkiTxa sokratem; _<br />

diax, es is kanonebia, romlebsac yvela qveyanaSi erTnairad aRiareben...<br />

_ Seni fiqriT, vin Seqmna es kanonebi? _ me mgoni, es kanonebi<br />

RmerTebma daudgines kacTa.~ 3<br />

aristotele sagangebod ar msjelobs <strong>sindisis</strong> Sesaxeb, magram saubrobs<br />

danaSauliT gamowveul sircxvilis grZnobaze, romelsac ganicdis<br />

zneobrivi adamiani. `sircxvilis grZnoba SeiZleba CagveTvala<br />

patiosnebis safuZvlad, Tu adamians Sercxveboda cudi movlenebisa.~ 4<br />

aristotele imasac aRniSnavs, rom `zrdili da Tavisufali adamiani<br />

ise iqceva, TiTqos kanoni TviT masSi iyos~ (iqve, gv. 103).<br />

<strong>sindisis</strong> fenomenis Sinagani sirTule aTqmevinebs mogvianebiT imanuel<br />

kants SesaniSnav sityvebs: `ori ram avsebs suls marad axali,<br />

da miT ufro Zlieri gakvirvebiTa da mokrZalebiT, rac ufro xSirad<br />

da dabejiTebiT vazrovneb maTze; esenia: varskvlavebiT moWedili ca<br />

Cems zemoT da moraluri kanoni CemSi.~ 5<br />

Taviseburad iazrebs <strong>sindisis</strong> raobas hegeli. misi azriT, sindisi<br />

grZnobas ki ar warmoadgens, aramed `sikeTisaken mimarTul nebas, magram<br />

es sikeTe am Tavis wminda subieqturobaSi araobieqturia, arazogadia,<br />

gamouTqmadia, da subieqtma icis, rom mis Sesaxeb gadamwyveti TviTonaa.~ 6<br />

asea Tu ise, <strong>sindisis</strong> fenomeni mraval moazrovnes ubiZgebs Teistur<br />

Tvalsazrisze dadges. TviT arcTu Rrmad religiurad ganwyobili<br />

mecnierebic ki aRiareben, rom `religiuri warmodgena imisi<br />

Sesaxeb, rom adamianis gulSi mimdinareobs brZola RvTaebriv sawyissa<br />

da borot suls Soris, ufro metad WeSmaritebasTan axlos<br />

mdgomi Cans, vidre filosofiuri swavleba ucvlel movaleobebze.~ 7<br />

sainteresoa da mravalferovnad aris gaSinaarsebuli <strong>sindisis</strong><br />

fenomeni qristian moRvaweTa da filosofosTa SromebSi. Tu mecnierebi<br />

sindiss TviTgansjis garkveuli saxis gamovlinebad miiCneven,<br />

qristiani moazrovneebi gacilebiT afarToeben am cnebis Sinaarss.<br />

Tavdapirvelad, sindisze sagangebod pavle mociquli saubrobs.<br />

igi axasiaTebs mas, rogorc `bunebiT sjuls~, bunebriv kanons, bo-<br />

Zebuls RvTisagan, romelic moqmedebs yovel adamianSi, miuxedavad<br />

misi religiuri aRmsareblobisa. `warmarTni, romelTac rjuli ar<br />

3 qsenofonti, mogonebebi sokrateze, sokrates apologia, Zv. berZnulidan Targmna<br />

ak. uruSaZem, Tb., 1973, gv. 135.<br />

4 aristotele, nikomaqes eTika, Zv. berZnulidan Targmna T. kukavam, Tb., 2003, gv. 104.<br />

5 И. Кант, Критика практического разума, CПб., 1897, стр. 191.<br />

6 hegeli, gonis filosofia, mTargmneli n. naTaZe, Tb., 1984, gv. 295.<br />

7 В. Вундт, Этика, CПб., 1887, отд. III, gv. 56. v. vundts am SemTxvevaSi, rogorc Cans,<br />

mxedvelobaSi aqvs i. kantis swavleba kategoriul imperativTa Sesaxeb.


<strong>sindisis</strong> <strong>problema</strong> <strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> <strong>SemoqmedebaSi</strong> 19<br />

gaaCniaT, bunebiT rjulismiers akeTeben, Tumca rjuli ara aqvT, TavianTi<br />

Tavis rjuli arian. isini aCveneben, rom rjulis saqme gulebSi<br />

uweriaT, amas mowmobs maTi sindisi da azrebi, xan rom brals<br />

sdeben erTimeores da xan amarTleben~ (rom. 2, 15-16).<br />

wm. ioane oqropiris naSromebSi gansakuTrebuli adgili ukavia<br />

ganxilvas <strong>sindisis</strong>as, rogorc RvTaebrivi sawyisisa adamianSi. ioane<br />

oqropiri sindiss ganixilavs ara mxolod rogorc zneobriv<br />

kanons, aramed, rogorc sulier orientirs, romelic gvexmareba<br />

sikeTisa da borotebis gansxvavebaSi: `RmerTma gviCvena Tavisi siyvaruli<br />

adamianis modgmisadmi imiT, rom yovel CvenganSi Canerga<br />

miukerZoebeli msajuli _ sindisi, romelic axdens mkacr gansxvavebas<br />

sikeTesa da borotebas Soris.~ 8<br />

wm. ioane oqropiris mixedviT,<br />

`saTnoebaTa codna Cadebulia adamianSi misi Seqmnis momentSi.~<br />

es grZnoba samoTxeSive gaaCnda adams, rodesac man akrZaluli xili<br />

igema, mixvda, rom Sescoda da daemala ufals. am dros ar arsebobda<br />

sjuli da mcnebebi, magram sakuTari <strong>sindisis</strong>agan mxilebulma<br />

adamma gaacnobiera, rom ukeTuroba Caidina. oqropiri ekamaTeba<br />

warmarTebs, romelnic uaryofen bunebrivi kanonis arsebobas. maS,<br />

saidan daweres warmarTTa kanonmdeblebma kanonebi qorwinebis, mkvlelobis,<br />

sakuTrebis da sxv. Sesaxeb? _ kiTxvas svams oqropiri<br />

da pasuxobs: `mxolod da mxolod sakuTari <strong>sindisis</strong> gamoisobiT.~ 9<br />

aranakleb mniSvnelovania axali drois qristian filosofosTa<br />

Sexedulebebi <strong>sindisis</strong> Sesaxeb. nikolai berdiaevis moswrebuli TqmiT<br />

`sindisi RmerTis aRqmis organoa.~ <strong>sindisis</strong> meSveobiT amyarebs adamiani<br />

uSualo kavSirs RmerTTan. `sindisi adamianis bunebis is siRrmea,<br />

sadac is RmerTs exeba da codnas iRebs RmerTis Sesaxeb da esmis<br />

RmerTis xma.~ 10<br />

mecnierTa nawili miiCnevs, rom sindisi, iseve rogorc yovelgvari<br />

moraluri norma sazogadoebrivi warmoSobisaa da moklebulia er-<br />

Tian, mTlian xasiaTs. amis dasturad moaqvT is garemoeba, rom gansxvavebul<br />

xalxebs aqvT gansxvavebuli zneoba. ,,sindisi ucvleli ki ar<br />

rCeba, aramed iseve viTardeba da Tvisebrivad axal da axal moralur<br />

Sinaarss iZens, rogorc adamianis obieqturi sazogadoebrvi cxovreba,<br />

romelic, Tavis mxriv, ganisazRvreba sazogadoebis konkretulistoriuli<br />

ganviTarebiT.~ 11<br />

8 А. Лепорский, Учение св. Иоана Златоуста о совети / “Христианское Чтение”, №1,<br />

1898, gv. 99.<br />

9 iqve, gv. 92.<br />

10 Н. Бердяев,О Назначении Человека, М., 1993. gv. 153.<br />

11 eTika (saxelmZR.), universitetis gamomcemloba, Tb., 2001, gv. 252.


20 <strong>levan</strong> <strong>beburiSvili</strong><br />

imis uaryofa SeuZlebelia, rom sazogadoebis sulier-inteleqtualur<br />

ganviTarebasTan erTad garkveulwilad icvleba <strong>sindisis</strong><br />

grZnobac, magram aseve gaumarTlebelia <strong>sindisis</strong> miCneva mxolod am<br />

dialeqtikuri procesis produqtad. berdiaevis TqmiT, `sindisi sulieri,<br />

zebunebrivi sawyisia adamianSi, is socialuri warmoSobis ar<br />

aris. socialuri warmoSobisaa, <strong>sindisis</strong> Seryvna da damaxinjeba.~<br />

amrigad, qristian moazrovneTa definiciiT, sindisi aris RvTaebrivi<br />

codna, `bunebiTi sjuli~, romelic ufalma uboZa adamianebs.<br />

sindisi mxolod TviTgansjis forma ki ar aris, aramed unari<br />

borotebis da sikeTis gansxvavebisa. aq aucileblad unda iTqvas,<br />

rom, rogorc sityva `<strong>sindisis</strong>~ etimologiuri analizi gviCvenebs,<br />

rig enebSi es sityva dakavSirebulia codnasTan, Sinagan cnobierebasTan<br />

(berZn.- συνείδησις, laT.: conscientia, ingl.: conscience, rus.:<br />

совеcтъ, germ.: Gewissen da a. S.).<br />

<strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> poemaSi `sindisi~ moqmedeba gaSlilia pir ve lad<br />

amianTa cxovrebis fonze. warmodgenilia bibliuri siuJetis avtoriseuli<br />

interpretacia.<br />

kaenma Suris niadagze mokla abeli. mas jer kidev Zmis sisxliT<br />

hqonda sveli xeli, rodesac<br />

` . . . daeca TavSi<br />

lodisa msgavsi / uCino arsi.<br />

Cavida gulSi, / CauZvra sulSi<br />

mTels mis arsebas / Caavlo brjRali.~<br />

kaeni SeaZrwuna <strong>sindisis</strong> qenjniT gamowveulma tanjvam. sindisi<br />

mas jer kidev maSin amxelda, rodesac abelis mokvlis avi ganzraxva<br />

gauCnda gulSi (`maSinac es xma aborgvda, mwvrTvnida, abelis mokvla<br />

Zalian swyinda~), magram gansakuTrebiT maSin imZlavra, rodesac<br />

kaenis Tvalwin cxadad dadga misi qmedebis rezultati. imis magier,<br />

rom Zmis mkvlels yuri miegdo <strong>sindisis</strong> qenjnisaTvis da gaecnobierebina<br />

Tavisi danaSauli, man miznad daisaxa raime saSualebiT<br />

gaTavisuflebuliyo am tanjvisagan. uflis STagonebam ver Secvala<br />

kaenis guli. man daTrguna sakuTar sulSi `<strong>sindisis</strong> kvnesa~, ris<br />

gamoc RmerTma SeaCvena kaeni.<br />

<strong>vaJa</strong>-fSavela sxva qristian moazrovneTa darad sindiss RvTaebrivi<br />

warmoSobis fenomenad miiCnevs. poetis azriT, sindisi aris<br />

xma RvTisa adamianis arsebaSi, romelic gvexmareba sikeTisa da<br />

borotebis gasxvavebaSi: ufali mimarTavs kaens:<br />

`Cem magieri, xma cnobieri / mogec darajad, gegrZno ar avad,<br />

keTilis mrCevlad igi gyoloda, / Sen yuri gegdo misTvis mxoloda.~<br />

magram zeciuri Segoneba nayofs ver gamoiRebs. kaeni ver ac-


<strong>sindisis</strong> <strong>problema</strong> <strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> <strong>SemoqmedebaSi</strong> 21<br />

nobierebs sinanulis aucileblobas.<br />

meore TavSi kaenis saxe qreba poemidan da poeti gvixatavs kacobriobis<br />

zneobrivi yofis zogad suraTs. <strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> kacobriobis<br />

mTeli istoria warmoudgeba <strong>sindisis</strong> grZnobis asparezad. iSviaTad<br />

ugdebda yurs xalxi <strong>sindisis</strong> xmas, rac amaRlebda mas sulierad<br />

da moralurad, ufro xSirad ki, adamianebi zurgs aqcevdnen mas<br />

da qvena instiqtebs misdevdnen, rasac mohyva is, rom `Cvens gulSi<br />

RmerTi movkaliT kacTa.~ <strong>vaJa</strong> gvixatavs <strong>sindisis</strong> yovlismomcvel<br />

Sinaarss: `xma es xalxs ebrZvis, sindiss _ xalxi, maszeda brunavs<br />

am soflis Carxi.~<br />

poemis momdevno TavSi <strong>vaJa</strong>-fSavela mimarTavs <strong>sindisis</strong> personifikacias.<br />

mkiTxvelze did mxatvrul zemoqmedebas axdens<br />

`Tmagawewili, nacem-nagvemi~ <strong>sindisis</strong> poeturi xati. sindisi warmodgenilia<br />

maRal mTaze daCoqili mvedrebelis saxiT:<br />

`aRar maqvs RmerTo, kacT Soris bina<br />

muxlmodrekili vdgevar Sen wina<br />

qveynad cxovreba mZuls, momewyina.~<br />

sindisi Civis, rom misi yofa autanelia. adamianebi ugulebelyofen<br />

mas. maT sindisi gamoricxes TavianTi moqmedebidan, gamoagdes<br />

`Tavis wridan~, amitomac sindisi evedreba gamCens, rom moa-<br />

Soros codvil wuTisofels, radgan iq misi adgili aRar aris da<br />

veRar asrulebs RvTisagan dakisrebul movaleobas, rac gamoixateba<br />

adamianis zneobrivi srulyofisadmi miswrafebaSi. magram ufali<br />

yurs ar ugdebs <strong>sindisis</strong> godebas da ubrZanebs mas:<br />

`ar SeiZleba, gibrZaneb kvalad,<br />

ganaspetako qveyana Zalad,<br />

daadeg Tavze amowvdil xmalad!~<br />

amowvdili maxvilis simbolika gvxvdeba wminda werilSic. `ioanes<br />

gamocxadebaSi~ ieso qriste warmodgenilia TeTrtaiWosani mxedris<br />

saxiT, romlis piridanac gamodis `basri maxvili~, `romelic Semusravs<br />

erebs~ (gamc. 19, 15). egzegetikosTa ganmartebiT, es basri maxvili<br />

aris maxvili mxilebisa. safiqrebelia, rom swored am bibliur saxes<br />

emyareba <strong>vaJa</strong>s mier <strong>sindisis</strong> warmodgena rogorc `amowvdili maxvilisa~,<br />

kacobriobis sulieri msajulis da mamxileblisa.<br />

zeciuri xma ubrZanebs sindiss, rom gaagrZelos adamianTa mxileba,<br />

radgan <strong>sindisis</strong> arsebobis gareSe adamianTa yofa warmoudgenelia:<br />

`rasa sTxoulob, eg viTar moxdes? unda msoflio moispos<br />

waxdes?~ sindisic iZulebulia daemorCilos uflis brZanebas da<br />

kvlav Seudges Tavisi RvTaebrivi daniSnulebis aRsrulebas.<br />

SedarebiT adrea dawerili leqsi `svindisis simRera~ (1886w.) ro-


22 <strong>levan</strong> <strong>beburiSvili</strong><br />

melic Sinaarsobriv siaxloves avlens poema `svinidisTan.~ am leqs-<br />

Sic poeti <strong>sindisis</strong> gapirovnebas mimarTavs. nawarmoebSi daxatulia<br />

<strong>sindisis</strong> sulis SemZvreli godeba, adamianTa uzneobiT gamowveuli:<br />

`ar vici saiT wavide, / vis vuTxra Cemi wvaleba,<br />

cecxlSi damwvari sindisi / netav vis Seebraleba?<br />

ra davaSave, ufalo, / rom kacs amkide bargada?..~<br />

faqtobrivad, aRniSnul leqsSi, sqemis saxiTaa mocemuli is<br />

<strong>problema</strong>, romelic Semdeg mxatvrul gadawyvetas iRebs poema<br />

`svindisSi~.<br />

<strong>sindisis</strong> gamovlenis formebTan gvaqvs saqme <strong>vaJa</strong>s poemebSi `gogo-<br />

Tur da afSina~ da `eTeri~. gogoTuri saxelovani, znemaRali vaJkacia.<br />

misi antipodia afSina, romelic marTalia `faris marjved momxmarea~,<br />

magram avazakobas misdevs. TavzexelaRebuli afSina gogoTurs<br />

gadaeyara da iaraRis ayra daupira. gogoTurma Tavdapirvelad Tavi<br />

Seacoda da ase scda afSinas sulSi sindisi gaeRviZebina, magram misi<br />

gulis molboba ver SeZlo. amis Semdeg gogoTurma sxva gzas mimar-<br />

Ta; man Tavad afSinas ahyara iaraRi, Caayena igi im mdgomareobaSi,<br />

romelSic Tavad afSina agdebda adamianebs. gogoTuris saqcielma<br />

afSinaze udidesi zneobrivi zemoqmedeba moaxdina. man gaacnobiera<br />

Tavisi danaSaulis simZime da misi arseba <strong>sindisis</strong> qenjnam moicva:<br />

`_ megona Tavi, _ ambobda, _ / gautexeli burjia,<br />

exla sjobs saxCi vimalo, / Tavze davirtya gurCia.~<br />

gogoTurma garegani zemoqmedebiT gaaRviZa <strong>sindisis</strong> xma afSinas<br />

sulSi. rogorc miuTiTeben, `gogoTurs imTaviTve sworad warmar-<br />

Tavs <strong>sindisis</strong> Sinagani xma, xolo afSinas, <strong>sindisis</strong> grZnobis gamosafxizeblad<br />

ki aucilebelia garegani iZuleba.~ 12<br />

magram isic unda<br />

iTqvas, rom miuxedavad iZulebisa, afSinas sulieri feriscvaleba<br />

mainc nebis Tavisuflebis pirobebSi ganxorcielda. TavisTavad cxadia,<br />

afSinas arsebaSi rom ar yofiliyo niadagi <strong>sindisis</strong> grZnobis<br />

gaRvivebisaTvis, gogoTuris saqcieli veraviTar Sedegs ver<br />

gamoiRebda, afSinas sulSi mTeli sisavsiT imZlavra miZinebulma<br />

<strong>sindisis</strong> xmam da avazakyofilis mTeli arseba Rrma sinanulma moicva:<br />

`mala da veRar damala / afSinam wyluli gulisa<br />

ar eTqva, aRar SeeZlo / vaJkacs mobrunva gulisa.<br />

cxeni, abjari sxvas miscna / gaxda erTguli rjulisa.~<br />

afSinam miatova Tavisi saqmianoba da xevisberi gaxda. miuxedavad<br />

yvelafrisa, Rrma da gulwrfeli sinanulis gancda mis maradiul<br />

megzurad iqca:<br />

`amboben qviTini modis / Ram-Ram blos TaviT kacisa:<br />

12 d. wowkolauri, <strong>vaJa</strong>-favelas literaturul-Teoriuli naazrevi, Tb., 2008, gv. 141.


<strong>sindisis</strong> <strong>problema</strong> <strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> <strong>SemoqmedebaSi</strong> 23<br />

vah, mkvdaro vaJkacobao, / coxlad damarxvav Tavisa!~<br />

<strong>vaJa</strong>-fSavelam TvalnaTliv gviCvena, rom xandaxan <strong>sindisis</strong> grZnobis<br />

gasaRviZeblad sulze garegani zemoqmedebaa aucilebeli. es<br />

ki mxolod im adamians xelewifeba, vinc Tavad cxovrobs <strong>sindisis</strong><br />

grZnobis karnaxiT. <strong>vaJa</strong>s aRniSnuli poema mxatvruli dadasturebaa<br />

Zveli berZnuli sibrZnisa: `aramzadas, sindisi rom gauRviZo, sila<br />

unda gaawnao.~<br />

<strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> poema `eTerSi~ vxvdebiT `sinidis-namZinarev~<br />

Seres, romelic boroti grZneulis daxmarebiT cdilobda eTeris<br />

xelSi Cagdebas. sulgayidulma Serem gamousworebeli Secdoma<br />

Caidina. misma mzakvrulma, magram daufiqrebelma saqcielma eTeris<br />

da goderZis sikvdili gamoiwvia. am Semzaravma movlenam Tvali auxila<br />

Seres da TiTqos gaacnobiera Tavisi saqcieli. <strong>sindisis</strong> qenjnam<br />

Sere lamis Wkuidan SeSala:<br />

`erT wels udabnos wavida, / sulis mogebas hlamobda,<br />

berebTan erTad hmarxulobs / imaTTan erTad hgalobda.<br />

miT Serem ver daisvena / mainc iseve wvalobda.~<br />

Serem verafriT moaxerxa sulieri simSvidis mopoveba da bolos<br />

Tvalebis daTxra gadawyvita: `mosZagda sinaTlis sinjva, mosZagda<br />

yvelaferia.~ Seres magaliTze <strong>vaJa</strong>m dagvanaxa, rom yvela SemTxvevaSi<br />

<strong>sindisis</strong> karnaxiT moqmedebaa saWiro, sxvagvarad, adamians gamousworebeli<br />

Secdomebis daSvebis safrTxe emuqreba. <strong>sindisis</strong>euli gansja<br />

yovelTvis win uswrebs da swor mimarTulebas aZlevs adamianis zneobriv<br />

qcevas. amitomac saWiroa, <strong>sindisis</strong> xmas Tavidanve yuri mivugdoT,<br />

raTa bolos misma mtanjvelma qenjnam ar moicvas Cveni arseba.<br />

Seres sinanuli iudas msgavsi sinanulia, romelic TviTmospobisken<br />

aris mimarTuli. saxarebaSi gvxvdeba ori saxis sinanuli:<br />

petresi da iudasi. petrem samjer uaryo ufali, iudam ki gasca igi.<br />

miuxedavad amisa, petrem gulwrfeli sinanuli aCvena macxovars.<br />

gardamocema gvauwyebs, rom petre sikvdilis bolomde mwared<br />

inaniebda sakuTar saqciels da Tvalebi yovelTvis dawiTlebuli<br />

hqonda gamudmebuli tirilisagan. amitomac igema Sendobis sitkboeba.<br />

iudam ki ver gamoavlina sinanulis amgvari grZnoba, radgan<br />

uflisadmi mis msaxurebas safuZvlad ar edo siyvaruli. iudam ver<br />

itvirTa mtanjveli <strong>sindisis</strong> qenjna, ver aCvena gulwrfeli sinanuli<br />

da misgan gaTavisufleba TviTmkvlelobiT scada. afSinam petres<br />

msgavsi sinanuli gamoavlina. man itvirTa gamosyidva Tavisi<br />

Secodebisa, Serem ki sakuTari Tavis damaxinjebiT gadawyvita danaSaulis<br />

gabaTileba. igi ver mixvda, rom `msxverpli RmrTisa ars<br />

suli Semusrvili, guli Semusrvili da damdablebuli RmerTman


24 <strong>levan</strong> <strong>beburiSvili</strong><br />

ara Seuracx-yos~ (fs. 50, 17). iudaseuli sinanulis gamovlinebas<br />

sxvaganac vxvdebiT <strong>vaJa</strong>s <strong>SemoqmedebaSi</strong>. mxedvelobaSi gvaqvs poema<br />

,,baxtrioni.~ mxdalma wiwolam Tavi aarida brZolas, bolos ki<br />

<strong>sindisis</strong>agan mxilebulma da gondakargulma Tavi CamoixrCo.<br />

<strong>vaJa</strong>-fSavela aqtiurad adevnebda Tvals msoflioSi mimdinare<br />

kulturul procesebs. misi samwerlo moRvaweoba emTxveva dekadensis<br />

xanas. es aris froidizmisa da nicSeanelobis zeobis, sulier-inteleqtualuri<br />

da moraluri krizisis epoqa, rodesac vrceldeba nairgvari<br />

amoralisturi koncefciebi. swored amiT aris ganpirobebuli<br />

<strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> gansakuTrebuli interesi eTikuri <strong>problema</strong>tikisadmi.<br />

am periodSi uaRresad popularulia fridrix nicSes 13<br />

filosofia.<br />

nicSem gamoacxada, rom `RmerTi mokvda da masTan erTad misi<br />

magineblebic.~ 14<br />

<strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> poema `svinidisSic~ vxvdebiT msgavs<br />

frazas: `Cvens gulSi RmerTi movkaliT kacTa.~ sainteresoa, Tu ra<br />

hqo ndaT mxedvelobaSi nicSesa da <strong>vaJa</strong>s, rodesac am sityvebs ambobdnen.<br />

fridrix nicSe saubrobda ra `RmerTis sikvdilze,~ mxedveloba-<br />

Si swored is garemoeba hqonda, rom adamianTa gulSi mokvda RmerTi.<br />

gamoTqma ,,RmerTi mkvdaria~ _ gamoxatavs im siRrmiseul process,<br />

romelic xdeba nicSes Tanadrouli evropuli kacobriobis sulier<br />

cxovrebaSi, kerZod, Zveli, tradiciuli, umaRlesi Rirebulebebis<br />

13 <strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> nicSesadmi mimarTebis Sesaxeb saintereso cnobebia daculi mis<br />

TanamedroveTa mogonebebSi. Sio mRvimeli mogviTxrobs: `im dros did modaSi iyo<br />

nicSe Tavisi `zekaciT~ da <strong>vaJa</strong> eubneboda SanSiaSvils: `xerxemalgamofituli<br />

evropeli filosofosi, Seni nicSe, Cveulebrivi nacarqeqiaa, azviadebs yvelafers,<br />

rac TviTon ar moepovebao~ (kr. ~<strong>vaJa</strong>-fSavela literaturisa da xelovnebis Sesaxeb~,<br />

Tb., 1967, gv. 283). s. SanSiaSvili wers: `im dros, roca Cveni inteligenciis nawili<br />

gatacebuli iyo `nicSeanelobiT~, kerZo kamaTSi <strong>vaJa</strong> ise akritikebda nicSes, rom<br />

misgan natamalsac ar stovebda: `Rone gamoleuls, dawertils, ususur mewvrilmane<br />

vaWars enatreboda `zekaci~ zaratustra, xolo CvenSi cxvirmouxoceli mTieli da<br />

moxeve igive zaratustra aris, mxolod im gansxvavebiT, rom Cveni moxeve da mTieli<br />

ufro raindia, xolo nicSes zaratustra veragi, sisxlismsmeli, susti mqelavia.<br />

e.i. ar aris vaJkaci adamianio.~ (iqve, gv. 302).<br />

prof. i. evgeniZe wignSi `<strong>vaJa</strong>-fSavela~ wers: `am mogonebebSi daculi kamaTis<br />

araseriozuli toni saeWvos xdis, rom <strong>vaJa</strong>s amgvari formiT moeces nicSes kritika.<br />

amasTan did xelovanTa kerZo saubris Sinaarsi ar SeiZleba yovelTvis pirdapiri<br />

gziT iqnes gagebuli~ (i. evgeniZe, <strong>vaJa</strong>-fSavela, Tb., 1989, gv. 391).<br />

Cvens pativcemul maswavlebels am SemTxvevaSi ver daveTanxmebiT. upirveles<br />

yovlisa, eWvs ver SevitanT TviT am mogonebaTa WeSmaritebaSi, radgan Sio mRvimeli<br />

<strong>vaJa</strong>s erT-erTi uaxloesi megobari gaxldaT. meorec, aRniSnul mogonebebSi <strong>vaJa</strong>s<br />

mier nicSes Sefaseba leqsikur-frazeologiuradac ki emTxveva erTmaneTs da rac<br />

yvelaze mTavaria: <strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> ar sCveoda yalbi delikaturoba, rodesac saqme<br />

mankierebis mxilebas Seexeboda. <strong>vaJa</strong>s xasiaTis erTi ZiriTadi Tviseba pirdapiroba<br />

gaxldaT, amitomac savsebiT mosalodnelia, aseTi sityvebiT daexasiaTebina nicSes<br />

imoralisturi moZRvreba.<br />

14 f. nicSe, ese ityoda zaratustra, Tb., 1993, gv. 250.


<strong>sindisis</strong> <strong>problema</strong> <strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> <strong>SemoqmedebaSi</strong> 25<br />

gaufasurebas. RmerTis sikvdili niSnavs imas, rom tradiciulma<br />

qristianulma Rirebulebebma, idealur, imqveyniur, maradiul RirebulebaTa<br />

samyarom, romelic myar orientirebs aZlevda adamians,<br />

dahkarga Tavisi Zala.~ 15<br />

<strong>vaJa</strong>-fSavelac daaxloebiT amas gulisxmobda, roca werda, rom<br />

,,Cvens gulSi RmerTi movkaliT kacTa.~ poeti amiT mianiSnebda misi<br />

Tanamedrove sazogadoebis moralur krizisze, zneobriv gadagvarebaze.<br />

gansxvavebulia <strong>vaJa</strong>seuli da nicSes gzebi, romliTac isini<br />

moiazreben am krizisis daZlevas.<br />

nicSes mixedviT, imis gaazrebas, rom ,,RmerTi mkvdaria,~ rom gauqmda<br />

tradiciuli moraluri imperativebi, mosdevs didi sasowarkve-<br />

Ta, nihilizmi. magram es mdgomareoba unda daiZlios. aucilebelia,<br />

asparezze gamovides adamianis axali, umaRlesi tipi – ,,zekaci,~ romelic<br />

zurgs Seaqcevs tradiciul Rirebulebebs da Seqmnis sakuTar,<br />

axal moralur kodeqss. amis aucilebeli winapirobaa <strong>sindisis</strong>agan,<br />

rogorc damaxinjebuli moraluri TviTcnobierebisagan, gaTavisufleba.<br />

nicSe amgvarad gansazRvravs <strong>sindisis</strong> raobas: ,,Cveni <strong>sindisis</strong><br />

Sinaarss Seadgens yvelaferi is, rasac Cveni bavSvobis xanaSi gamudmebiT,<br />

yovelgvari axsna-ganmartebis gareSe moiTxovdnen Cvengan adamianebi...<br />

<strong>sindisis</strong> saxiT CvenSi iRviZebs is grZnoba movaleobisa, romelic<br />

ar kiTxulobs, Tu ratom unda moviqce ase... rwmena avtoritetebisadmi<br />

aris wyaro <strong>sindisis</strong>a, aqedan gamomdinare, is gvevlineba ara xmad umaRlesi<br />

samarTlianobisa adamianis sulSi, aramed erTi adamianis gamoZaxilad<br />

meore adamianSi.~ 16<br />

nicSe imasac dasZens, rom ,,<strong>sindisis</strong> qenjna<br />

iseTive sisulelea, rogorc ZaRlis mier qvis RrRna.~ 17<br />

sruliad gansxvavebulia <strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> xedva. did poets am sulier-moraluri<br />

krizisidan erTaderT gamosaval gzad RvTaebriv<br />

pirvelsawyisTan dabruneba miaCnia. adamianebma mTeli gulisyuriT<br />

unda mousminon <strong>sindisis</strong> xmas, romelic aris pirovnebis Sinagani<br />

TviTsrulyofis mamoZravebeli. <strong>vaJa</strong>s miaCnia, rom <strong>sindisis</strong>, zneobrivi<br />

kanonebis ararsebobis SemTxvevaSi SeuZlebelia adamianTa<br />

sazogadoebis arseboba. xalxebis sulieri degradacia ki qmnis<br />

safuZvels dedamiwaze boroti Zalis gabatonebisaTvis:<br />

,,jojoxeTada iqca mTa-bari / dasangrevada igi mzad ari,<br />

qvesknelidana ismis xarxari, / ise Zlieri, ise magari<br />

Weqa-quxili masTan ra ari? / ra geslianad viRac xarxarebs!<br />

15 T. buaCiZe, fridrix nicSe da misi ,,ese ityoda zaratustra~ / wignSi: f. nicSe, ese<br />

ityoda zaratustra, Tb., 1993, gv. 250.<br />

16 Ф. Ницще, Переоценка всего ценного, Собр. соч., Т. V, gv. 221.<br />

17 iqve, gv. 213.


26 <strong>levan</strong> <strong>beburiSvili</strong><br />

TviT dedamiwa misgan zanzarebs!~<br />

<strong>vaJa</strong>-fSavela mxatvrul planSi asaxierebs uaRresad mwvave eTikur<br />

problemebs. misi nawarmoebebi aris Taviseburi gamoZaxili XIX-XX<br />

saukuneTa mijnaze warmoSobili eTikur-esTetikuri krizisisa. poetis<br />

fiqri gamudmebiT dastrialebs Tavs zogadsakacobrio satkivars. maradiul<br />

RirebulebebTan dakavSirebuli sakiTxebis swori mxatvruli<br />

gadawyvetaa swored ZiriTadi mizezi <strong>vaJa</strong>s Semoqmedebis zedroulobisa.<br />

misi poezia yvela epoqaSi aqtualuri iqneba, vidre aRsasrulamde<br />

ama soflisa.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!