Il - MaltaRightNow.com

€ 0.50 

www.media.link.com.mt 

il-Óadd, 28 ta’ Novembru, 2010 

2036 

L-ALLEGAZZJONIJIET DWAR IL-KUNTRATT G{AT-TKABBIR TAL-POWER STATION 

M’hemmx ka] kontra Malta 

Il-Kummissjoni Ewropea twaqqaf il-ka] kontra Malta dwar it-tkabbir tal-power station f’Delimara 

Il-Kummissjoni Ewropea g[adha kemm kif l-Enemalta tat il-kuntratt ta’ €165 dan wassal g[al [afna g[ajdut fuq ilkuntratt 

u l-g[oti tieg[u. 

g[arrfet lill-Gvern Malti li se twaqqaf miljun biex tkabbar il-kapa/ità tal-power 

kemm jista’ jkun malajr il-ka] kontra station f’Delimara, u l-kuntratt relatat ta’ Il-Gvern, min-na[a tieg[u kien qal li 

Malta dwar il-kuntratt g[at-tkabbir talpower 

station ta’ Delimara. 

fuq l-impjant. 

pro/edura u li kien se jippubblika t- 

€18-il miljun biex issir il-manutenzjoni xorta se jirrispetta l-kunfidenzjalità tal- 

Dan, wara li fliet bir-reqqa l-pro/edura Il-Gvern Malti wie;eb g[all-ittra tal- twe;iba tieg[u lill-Kummissjoni wara li 

ta’ dan il-kuntratt mog[ti mill-Enemalta Kummissjoni Ewropea fi]-]mien stipulat din tkun waslet g[al de/i]joni dwar il-ka]. 

g[all-impjant il-;did u g[all-manutenzjoni ta’ xahrejn fl-4 ta’ Awwissu u ta ra;unijiet G[alhekk, fid-dawl tat-twaqqif talpro/edura 

kontra Malta, il-Gvern, ilbiera[ 

tieg[u. 

dettaljati g[aliex jemmen li ma kiser xejn 

Il-Kummissjoni Ewropea qalet lill- mill-obbligi tieg[u skont ir-regolamenti ippubblika wkoll l-ittra ta’ twe;iba tieg[u 

Gvern Malti li se tipproponi lill- tal-Unjoni Ewropea. 

lill-Kummissjoni dwar dan il-ka], 

Kummissarji Ewropej biex il-pro/edura Wara dan il-bdil ta’ ittri, il-Kummissjoni mibg[uta mill-Vi/i Prim Ministru u 

kontra Malta, li bdiet sitt xhur ilu, Ewropea g[amlet anali]i dettaljata talkwistjonijiet 

kollha marbutin ma’ dan il- 

Borg lill-President tal-Kummissjoni 

Ministru tal-Affarijiet Barranin, Tonio 

titwaqqaf u ting[alaq l-aktar kmieni 

possibbli. 

ka] fuq l-informazzjoni li ;abret, li kienet Ewropea, José Manuel Barroso. 

Dan jirri]ulta minn stqarrija tal-Gvern, tinkludi r-rapport tal-Awditur :enerali Fl-ittra, il-Vi/i Prim Ministru jwie;eb ilmistoqsijiet 

kollha tal-Kummissjoni 

ilbiera[ wara nofsinhar, li spjegat kif beda Malti, li [are; f’April li g[adda. 

dan il-ka] b’ittra formali mill- 

Il-Gvern, fl-istqarrija fakkar li l-ittra Ewropea u minn dawn it-twe;ibiet jo[or;u 

Kummissjoni Ewropea lill-Ministru tal- kunfidenzjali tal-Kummissjoni Ewropea konfermi ta’ numru ta’ fatti dwar dan ilka]. 

Affarijiet Barranin Malti fl-4 ta’ :unju li kienet g[addiet (mill-Kap tal-Oppo]izzjoni 

g[adda biex tibda pro/eduri dwar il-mod Joseph Muscat) lill-gazzetti u l-media u li 

Ara wkoll pa;na 4 

Bil-Labour fil-gvern Malta 

kienet ti;i b[all-Irlanda 

F’attività tal-ewroparlamentari 

Edward Scicluna, il- 

Mexxej Laburista Joseph 

Muscat din il-;img[a [e;;e; 

biex f’Malta ssir diskussjoni 

dwar dak li qed ji;ri fl- 

Irlanda. 

il-mument illum qed 

jag[mel propju dan. 

Matul din il-;img[a l- 

Irlanda kellha ti;i fissitwazzjoni 

li ta//etta s- 

salvawomu li tefg[ulha l- 

Unjoni Ewropea u l-Fond 

Monetarju Internazzjonali 

(IMF) permezz ta’ bail-ou ta’ 

biljuni ta’ ewro. 

L-Irlanda ;iet f’din issitwazzjoni 

di]astru]a g[aliex 

il-Banek ewlenin tag[ha 

g[erqu ta[t il-pi] ta’ abbu]i li 

twettqu minn min kien 

imexxihom, f’g[oti ta’ self, 

overdrafts bla limitu u pratti/i 

bla ra]an u bla kontroll. 

Kieku matul is-snin ma 

saritx il-bidla fit-tmexxija talgvern, 

il-Banek lokali kienu 

j;ibu lil Malta fil-qag[da li 

tinsab fiha l-Irlanda llum. 

Fis-snin sebg[in il-banek 

kummer/jali Maltin ‘in[atfu’ 

kollha mill-Gvern Laburista u 

fis-snin tmenin kienu saru 

qishom ka]ini laburisti biex 

jaqdu BISS lil tal-qalba. 

B’xorti tajba din in-ni]la 

di]astru]a twaqqfet bil-PN filgvern 

i]da, g[all-iskopijiet ta’ 

mo[[u, il-PL — b’Joseph 

Muscat fuq quddiem — baqa’ 

sal-a[[ar jopponi l-privatizzazzjoni 

tal-Banek. 

Rapport s[i[ f’pa;ni 8 u 9 

L-artiklu inkredibbli ta’ Joseph Muscat fil-KULL{ADD 

tas-16 ta’ April, 2000 

Joseph Muscat ried jag[mel 

Bank bejn il-Labour u l-GWU 

■ Kieku ma turix kollox bl-iswed fuq l-abjad ]gur li [add ma 

jemmen li ftit tas-snin ilu, Joseph Muscat, il-Mexxej 

Laburista, kien ippropona li jitwaqqaf bank bi s[ab bejn il- 

Partit Laburista u l-GWU. 

Din il-proposta, Muscat g[amilha sena wara li f’Malta 

da[al l-HSBC g[aliex, skont hu, fis-so/jetà u l-ekonomija 

Maltija kien in[oloq spazju g[al Bank ;did li j[ares l- 

interessi tal-istudenti, tal-[addiema, tas-self-employed ]g[ar 

u pensjonanti. 

Ara wkoll pa;na 8 u karikatura f’pa;na 48 

Godfrey Grima 

jippretendi 

l-a[[ar kelma 

■ Godfrey Grima, f’ittra 

o[ra li bag[at lil din ilgazzetta 

biex ji/[ad dak li 

ntqal dwaru fil-[ar;a ta’ 

[mistax ilu, jo[odha kontra 

din il-gazzetta u jag[mel 

attakk fuq il-kredibbiltà 

tag[ha. 

L-ittra ta’ Grima turi li 

filwaqt li hu j[oss li fuq it- 

TV jista’ jg[id li jrid fuq 

min irid donnu jippretendi 

li [add ma jista’ jikkwotah, 

jikkummenta jew iwie;bu 

fuq dak li jkun qal. 

L-ittra ta’ Godfrey Grima u 

t-twe;iba g[aliha f’pa;na 6 

Tfajla mietet f’in/ident 

tat-traffiku ......Pa;na 5

2 


AÓBARIJIET LOKALI 

Apatija u antipatija fost il-kumitati 

g[all-arma l-;dida tal-Labour 

■ Irrabjati g[al kif kienu trattati mill-Partit Laburista fl-okka]joni tat-tnedija 

L-arma l-;dida tal-Partit Laburista jidher li twieldet 

ta[t stilla [a]ina g[aliex jidher li flok g[aqda u 

entu]ja]mu ;did qed i;;ib mag[ha di]gwid, 

gdiedem twal, apatija u antipatija fost il-kumitati 

lokali tal-Labour. 

B’ri]ultat ta’ dan, [afna membri tal-kumitati lokali 

laburisti qed juru sinjali ta’ indifferenza g[al din l- 

arma u mhuma qed juru l-ebda [e;;a biex jibdlu l- 

armi antiki tal-partit li g[andhom fil-ka]ini malarma 

l-;dida li tnediet uffi/jalment f’/erimonja 

apposta fis-6 ta’ Novembru fi/-?entru Nazzjonali 

Laburista. 

Din i/-/erimonja, fil-fatt, kienet il-ka;un ta’ 

kollox g[aliex bit-ta[wid u t-tba]wir li twettqu mill- 

Amministrazzjoni ?entrali rnexxielhom jo[olqu 

sitwazzjoni ta’ skuntentizza mifruxa f’[afna 

lokalitajiet. 

Delegati u membri ta’ kumitati lokali laburisti li 

tkellmu ma’ din il-gazzetta qalu li [afna minnhom 

qed jix[tu l-[tija fuq Joseph Muscat li wara li kien 

ilu ]mien twil jonfo[ l-attività tat-tnedija b[ala ‘lavveniment 

tas-sena’ g[all-PL, irnexxielu f’kolp 

wie[ed jiddi]appunta bil-kbir lill-ma;;oranza 

tag[hom. 

Kien Joseph Muscat innifsu li fil-bidu ta’ Ottubru 

laqqa’ lill-membri tal-kumitati biex, fost l-o[rajn, 

jinfurmahom li kellhom i[allu d-data tat-30 ta’ 

Tkompli d-diskussjoni dwar il-mi]uri tal-Ba;it 

■ Nhar it-Tlieta jer;a’ jiltaqa’ l-PAC dwar l-estensjoni tal-Power Station 

Il-Parlament il-;img[a li ;ejja 

se jkompli jiddiskuti l-mi]uri 

tal-Ba;it. 

L-Abbozz ta’ Li;i li 

jimplimenta l-Mi]uri tal-Bu;it 

di;à [a ]ew; seduti u 

mistenni jie[u t-tliet seduti tal- 

FOCUS 101 

Il-lum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m. 

— Anali]i tal-gazzetti tal-{add 

Imexxi> 

Mistednin> 

Noel Muscat 

Victor Scerri 

Stephen Spiteri 

;img[a d-die[la wkoll. 

Il-[sieb tal-Gvern hu li dan 

l-Abbozz ta’ Li;i jkun 

approvat qabel ma l-Parlament 

ja;;orna g[all-waqfa talvaganzi 

tal-Milied u tal- 

Ewwel tas-Sena nhar it-Tlieta, 

Ottubru vojta g[aliex dakinhar riedhom jattendu bi 

[;arhom g[at-tnedija uffi/jali tal-emblema l-;dida. 

Kien kbir, g[alhekk, id-di]appunt tal-membri talkumitati 

meta saru jafu li kienu [ar;u inviti uffi/jali 

g[all-Presidenti lokali biss u g[al nies qrib l- 

amministrazzjoni. F’dawn l-inviti kien intqal li l- 

okka]joni kienet se tkun trasferita g[as-6 ta’ 

Novembru min[abba l-Ba;it. 

Sadattant, meta l-amministrazzjoni tal-partit bdiet 

ti//ekkja dwar min kien be[siebu jattendi fost dawk 

li kienu r/evew l-invit, instab rispons baxx [afna. 

Kien hawnhekk li ttie[det id-de/i]joni li jkunu 

14 ta’ Di/embru, filg[odu. 

Dwar l-Abbozz ta’ Li;i li 

jimplimenta l-Mi]uri tal-Bu;it 

di;à tkellmu Tonio Fenech, il- 

Ministru tal-Finanzi, l- 

Ekonomija u l-Investiment, l- 

Assistent Parlamentari Robert 

Arrigo u d-Deputat 

Nazzjonalista ?ensu Galea u 

d-Deputati Laburisti Charles 

Mangion, Alfred Sant, Marie 

Louise Coleiro Preca u Leo 

Brincat. 

Noramalment id-diskussjoni 

dwar il-mi]uri tal-Ba;it ittul 

numru ta’ seduti min[abba li 

[afna jkunu d-Deputati mi]- 

]ew; na[at tal-Parlament li 

jitkellmu dwarhom. 

Sadattant, il-;img[a li 

;ejja se jiltaqg[u ]ew; 

mistednin ukoll is-Segretarji lokali. I]da anke b’din 

i]-]ieda, ir-rispons baqa’ wie[ed baxx u allura l- 

ewwel ]iedu mag[hom lill-Koordinaturi tal-kumitati 

lokali u mbag[ad lill-Kaxxiera. 

Minkejja dan it-tqan]i[ kollu, meta waslet il- 

;urnata, ir-rispons baqa’ wie[ed [afna anqas milli l- 

PL xtaq u kien qed jistenna u, aktar minn hekk, 

deher /ar in-nuqqas ta’ entu]ja]mu fost dawk 

pre]enti. 

Membri tal-kumitati tal-PL qalulna li dan kollu 

kien ri]ultat ta’ organizzazzjoni nofs kedda minflok, 

b[alma kien webbilhom Joseph Muscat, l-attività 

ewlenija tal-Labour g[al din is-sena. 

Dawn il-membri qalulna wkoll li tant il-PL [assu 

di]illu] bil-mod kif ]vol;ew l-affarijiet li hu stess 

[ass li ma kellux idoqq [afna trombi bi/-/erimonja 

li allura ng[atat coverage fqir fil-media lokali inklu] 

minn gazzetti mag[rufin g[all-appo;; tag[hom lill- 

PL. 

B[ala ri]ultat ta’ din l-attività, [afna attivisti 

nstemg[u jg[idu li ma jridux jie[du sehem fil-;bir 

ta’ flus li qed isir b[alissa fl-okka]joni tal-maratona 

annwali li l-PL jorganizza. 

L-akku]a li qed issir lil Joseph Muscat hi li f’[a;a 

daqshekk importanti g[all-partit u g[all-partitarji ma 

kienx kapa/i jorganizza attività g[al-laburisti kollha 

i]da ddistingwa bejn laburist u ie[or. 

Kumitati Permanenti. 

Il-Kumitat dwar l-Affarijiet 

So/jali se jiltaqa’ nhar it- 

Tlieta wara nofsinhar biex 

jiddiskuti mal-Ministru tal- 

:ustizzja u Intern Carmelo 

Mifsud Bonnici l- 

immigrazjoni irregolari u 

filg[axija biex ikompli 

jiddiskuti r-rapport dwar issehem 

tal-familja u l-persuni 

b’di]abiltà. F’din il-laqg[a se 

jie[du sehem Elena Tanti- 

Burlò u Louise Grech. 

It-Tlieta wkoll filg[axija 

se jiltaqa’ l-Kumitat dwar il- 

Kontijiet Pubbli/i (PAC) biex 

ikompli jiddiskuti r-rapport 

tal-Awditur :enerali rigward 

l-estensjoni tal-Power Station 

ta’ Delimara. 

Tug-of-war 

bejn 

ta’ Toni u 

ta’ An;lu 

G[addejja taqbida interna 

ta[raq f’numru ta’ 

kumitati lokali tal-Partit 

Laburista fejn ilkunsillieri 

lokali f’dawn 

il-lokalitajiet qed 

jippruvaw jie[du s- 

sopravvent f’dawn l-istess 

kumitati. 

Fost il-kumitati li qed 

jissemmew hemm il- 

Mosta, il-Birgu, il-Fgura, 

Bormla u anke Tas- 

Sliema. 

Nies infurmati li kellmu 

lil il-mument qalu li dawn 

il-manuvri jistg[u 

jinftiehmu b[ala mosa 

o[ra biex “in-nies ta’ Toni 

Abela” jie[du f’idejhom 

it-tmexxija ta’ dawn ilkumitati. 

Ta’ min ifakkar li Toni 

Abela hu responsabbli fil- 

PL g[as-sehem tal-partit 

fil-kunsilli lokali u 

g[alkemm il-kumitati 

lokali jaqg[u wkoll ta[t ittmexxija 

tieg[u, huma 

aktar imxaqilbin lejn id- 

Deputy Leader l-ie[or 

laburista, An;lu Farrugia. 

Il-kumitati huma 

kunsidrati b[ala l-g[eruq 

tal-PL u g[andhom sa[[a 

kbira fil-Konferenza 

:enerali.



3 

L-impjant tar-ri/ikla;; tal-iskart f’Sant’Antnin 

X’kien qal 

Joseph Muscat 

dwar l-impjant 

f’Sant’Antnin... 

Open Weekend fl-impjant ta’ Sant’Antnin 

Il-poplu japprova l-impjant li 

Muscat i;;ieled kontra tieg[u 

minn Ingrid Fenech 

................................. 

L-impjant ta’ Sant’Antnin 

f’Wied il-G[ajn, fejn qed ikun 

ri/iklat terz tal-iskart kollu 

mormi f’Malta, hu pro;ett 

innovattiv li se jissarraf 

f’[afna ;id ambjentali g[al 

Malta. 

In-nies li lbiera[ ]aru impjant fl-okka]joni tal-Open 

Weekend tkellmu 

b’entu]ja]mu dwar ix-xog[ol 

utli li qed isir hemmhekk biex 

pajji]na jkollu fa/ilità g[attrattament 

tal-iskart tal-og[la 

livell. 

Dawn kienu xi kummenti li 

saru mill-pubbliku: 

■ “Affaxxinanti, pro;ett li 

qatt ma rajna b[alu f’Malta, u 

min [a [sieb l-ippjanar u t- 

tmexxija ta’ dan il-pro;ett 

[aqqu prosit.” – John Gauci 

({a]-}ebbu;) 

■ “L-impjant g[attrattament 

tal-iskart f’Wied il- 

G[ajn hu pro;ett tajjeb [afna 

li g[andu jservi wkoll biex 

aktar nies jag[rfu l-valur tasseparazzjoni 

tal-iskart biex 

parti minnu tkun ri/iklata.” – 

Alfred Agius (Is-Si;;iewi) 

■ “Impjant tal-;enn u ma 

jitwemminx i]da jfakkarni flavvanzi 

kbar li g[amlet itteknolo;ija. 

I]da biex nu]aw 

il-potenzjal kollu ta’ dan l- 

impjant il-pubbliku jrid ikun 

edukat bi]]ejjed [alli 

jikkollabora u jissepara l- 

iskart biex dan il-pro;ett 

jirnexxi.” – Philip Azzopardi 

(Il-{amrun) 

■ “Din kienet attività 

interessanti [afna u pro;ett 

b]onnju] [afna g[al Malta u 

li se jsolvi parti mill-problema 

tar-rimi tal-iskart f’pajji]na.” 

– Vivienne Vella (Ir-Rabat) 

■ “Dan hu pro;ett 

interessanti [afna u innovattiv 

g[ax qatt ma imma;inajt li 

mill-iskart nistg[u nie[du l- 

elettriku u l-kompost.” – 

Carmen Vassallo ({al 

Qormi) 

■ “F’dan l-impjant hawn 

indafa kbira tant li ;ibt lil 

uliedi biex huma wkoll jaraw 

il-pro/ess li permezz tieg[u 

jkun trattat l-iskart.” – Lara 

Chetcuti (Ra[al :did) 

Dawn kienu qed jie[du 

sehem attiv fl-Open Weekend, 

li jibqa’ sejjer sal-lum fl- 

4.00pm. 

Dan l-impjant se ji;;enera 

ener;ija daqs kemm ju]aw 

1,400 familja f’sena. Dan, 

minbarra li s-s[ana ;enerata 

fil-pro/ess se tintu]a biex 

issa[[an il-pixxina tar- 

Razzett tal-{biberija, 

immexxi mill-Fondazzjoni 

Inspire, li se tiffranka mat- 

€30,000. 

Dan il-pro;ett immani;jar tal-iskart se jkun 

qed jie[u [sieb l-iskart tan- 

Nofsinhar ta’ Malta billi 

jippro/essa dan l-iskart b’mod 

li minnu jin[olqu gassijiet li 

j[addmu t-turbini li 

jipprodu/u l-ener;ija, filwaqt 

li l-fdalijiet tal-iskart jinbidlu 

f’kompost. Dan il-pro;ett sar 

b’investiment ta’ €27 miljun, 

li kwazi €17-il miljun 

minnhom kienu fondi mill- 

Unjoni Ewropea. 

Il-Partit Laburista, b’mod 

spe/jali Joseph Muscat, 

g[amel battalja kontra dan l- 

impjant tant li pprova jwaqqaf 

il-fondi tal-UE li kienu vvutati 

g[alih. 

It-twe;iba tal-Unjoni 

Ewropea kienet li fil-pro;ett 

tal-impjant kollox sar kif 

suppost. 

Inressaqha quddiem 

il-Parlament Ewropew 

“Jekk ir-residenti mhux se jkunu sodisfatti bid-de/i]joni 

dwar l-impjant, allura nistedinhom ji;bru l-firem u jien stess 

inressaqhom fil-Parlament Ewropew… biex il-flus li se 

to[ro; l-UE ji;u ffri]ati sakemm tinstab soluzzjoni 

sodisfa/enti g[al kul[add.” 

— Waqt laqg[a mqanqla f’Wied il-G[ajn 

— 15 ta’ Jannar, 2005 

Di]onest mal-UE u mal-poplu 

“Il-Gvern qieg[ed ikun di]onest ma/-/ittadini Maltin u mal- 

Kummissjoni Ewropea dwar id-de/i]joni li jinbena mill- 

;did l-impjant ta’ Sant Antnin f’Wied il-G[ajn.” 

— Kumment lil l-orizzont 

— 12 ta’ Marzu, 2005 

Bl-g[ajnuna tas-So/jalisti Ewropej 

“F’din il-[idma (kontra l-impjant) g[andi l-appo;; 

tas-So/jalisti Ewropej. Il-[idma tag[na hi biex ma ssirx 

vendikazzjoni man-nies tal-in[awi ta’ Wied il-G[ajn.” 

— Kumment lil l-orizzont 

— 12 ta’ Marzu, 2005 

L-impatt fuq l-in[awi 

“L-impatt so/jali fuq in-nies ta’ Marsaxlokk, Wied il-G[ajn, 

i]-}ejtun u {a]-}abbar ma ;iex kunsidrat bi]]ejjed.” 

— Stqarrija pubblika 15 ta’ Marzu, 2005 

“G[adni kontra” 

“Qabel il-laqg[a av]ajt lil s[abi tal-Front Kontra l-Impjant 

li g[adni n]omm il-po]izzjoni tieg[i kontra l-pjani tal- 

Gvern.” 

— Artiklu f’l-orizzont, 

14 ta’ Settembru, 2005 

Min jilg[abha tal-espert 

“Min jilg[abha tal-espert biex i;annat l-affarijiet irid jifhem 

li qed jid[ol responsabbli g[al dak li qed jipprova jbella’ 

lill-poplu…” 


13 ta’ Settembru, 2006 

Ippanikjaw 

“Tg[id ippanikjaw g[ax saru jafu li l-Kummissjoni 

Ewropea se ter;a’ t[ares bir-reqqa lejn dan il-ka] talimpjant 

f’Wied il-G[ajn?” 


20 ta’ Di/embru, 2006

4 



tag˙rif 

Oratorju Don Bosco. Il-kantawtur 

Malti-Awstraljan Fr Robert Galea se 

jag[ti kun/ert fl-Oratorju Don Bosco 

nhar il-:img[a li ;ej fit-8.30 p.m. 

Dan se jkun l-a[[ar kun/ert ta’ Fr 

Robert fil-g]ejjer Maltin qabel ma 

jirritorna lejn l-Awstralja. Fil-kun/ert 

fl-Oratorju, Fr Robert se jkun akkumpanjat 

minn band ta’ ]g[a]ag[. Idd[ul 

g[al dan il-kun/ert se jkun bla 

[las. 

Ix-Xag[ra. Illum il-{add ilparro//a 

ta’ Marija Bambin fix- 

Xag[ra se tag[ti tislima lill-Isqof 

Nikol Cauchi b’Quddiesa fil-Knisja 

Kolle;;jata u Ba]ilika ta’ Marija 

Bambina li tibda fil-11 a.m. u tkun 

preseduta mill-Isqof t’G[awdex 

Mario Grech bis-sehem tal-Kapilu u 

Kleru tal-parro//a. Il-Quddiesa tkun 

animata mill-kor Schola Cantorum 

Jubilate. 

Il-Furjana. Il-Patrijiet Kapu//ini 

se jag[mlu ?elebrazzjoni tal-Avvent 

nhar l-Erbg[a, l-1 ta’ Di/embru, fil- 

Knisja tal-Kapu//ini, il-Furjana, fis- 

6.30 p.m., b[ala t[ejjija g[all-festi tal- 

Milied. Matul din i/-?elebrazzjoni se 

jsir qari mill-Iskrittura u 

Riflessjonijiet Bibli/i minn Fr Martin 

Micallef u kant u talb animat minn Fr 

Joe Buttigieg, Kapu//in. It-tema 

ewlenija ta’ din i/-?elebrazzjoni se 

tkun Il-Pellegrina;;: mixja ta’ fidi 

lejn :esù. Kul[add jista’ jattendi. 

Tas-Sliema. Il-Kummissjoni Festi 

Parro//a Madonna tas-Sacro Cuor 

qed torganizza ]jara fil-Knisja 

Kolle;;jata ta’ Marija Immakulata 

f’Bormla nhar il-{amis 2 ta’ 

Di/embru. Fis-7 p.m. Qudddiesa u 

it-temp illum 

wara ssir ]jara lil dan it-tempju fejn 

ting[ata spjegazzjoni minn Tony 

Terribile. Tluq mis-Savoy Terminus 

fis-6.30 p.m. Biljetti bil-prezz ta’ €2 

jinkisbu ming[and il-kappillan, 

ming[and Tony Terribile jew millmembri 

tal-Kumitat. 

Talb g[all-Vokazzjonijiet. Nhar il- 

{amis 2 ta’ Di/embru se ssir ;urnata 

ta’ talb g[all-vokazzjonijiet sa/erdotali 

u reli;ju]i quddiem :esù Ewkaristija 

fil-kappella tas-Seminarju f’Tal-Virtù, 

ir-Rabat. Il-;urnata tibda fid-9.30 a.m. 

bil-Quddiesa u wara jkun hemm l- 

adorazzjoni matul il-;urnata kollha. 

Fis-6.30 p.m. jkun hemm l-adorazzjoni 

u l-Quddiesa li jkunu bis-sehem tasseminaristi. 

Kul[add mistieden jattendi 

f’xi [in matul il-;urnata. 

{al Qormi. Nhar is-Sibt 4 ta’ 

Di/embru se jsir il-Prize Day Concert 

organizzat mill-G[aqda So/jo- 

Mu]ikali Anici ta’ {al Qormi fil- 

Ka]in. Il-kun/ert jibda fis-7 p.m. ta[t 

id-direzzjoni tal-Assistent Surmast il- 

Kav. Vincent Bonnici. Il-Banda se 

tippre]enta programm mu]ikali varjat 

minn films popolari. Fi tmiem ilkun/ert 

se jitqassmu l-premjijiet lillistudenti 

tal-mu]ika tal-G[aqda. 

Jippre]enta Daniel Vella. D[ul bla 

[las. 

Santa Venera. Bazaar tal-Milied 

b’risq il-knisja parrokkjali fil-Miriam 

Hall, Triq il-Parro//a, illum il-{add 

mid-9 a.m. sa nofsinhar u mill-4 sat-8 

p.m. Imbag[ad minn g[ada sal- 

:img[a 3 ta’ Di/embru mill-4 sat-8 

p.m. Is-Sibt u l-{add 4 u 5 ta’ 

Di/embru mid-9 a.m. sa nofsinhar u 

mill-4 sat-8 p.m. 

It-temp ftit jew wisq imsa[[ab, li jsir ftit imsa[[ab b’waqtiet 

xemxin. Vi]ibbiltà tajba. Ir-ri[ moderat min-Nofsinhar il-Lbi/, li 

jsir ftit qawwi mill-Punent il-Lbi/. Ba[ar moderat, li jsir qawwi. 

Imbatt ftit li xejn, li jsir baxx min-Nofsinhar ix-Xlokk. L-og[la 

temperatura 22˚C. Xita f’dawn l-a[[ar 24 sieg[a f’Malta u 

f’G[awdex 0.0mm. Xita mill-1 ta’ Settembru 323.2mm. Ix-xemx 

titla’ fis-06.52 u tin]el fil-16.50. 

In-numri tal-lottu li telg˙u l-biera˙ 

32 – 7 – 72 – 79 – 34 

spiΩeriji 

li jift˙u llum 

FLORIANA: Chemimart Ltd 14, 

Triq Sant’Anna; MARSA: San 

Raffaele Pharmacy, 247 Triq {al 

Qormi; QORMI: Evans Pharmacy 

40, Triq San Bastjan; 

BIRKIRKARA: Rational Pharmacy 

74/75, Triq il-Wied; TA’ XBIEX: 

Pharmaland Dispensers 5, Tagliaferro 

Mansions, Triq il-Prin/ipessa 

Margerita; SAN :ILJAN: St. Julians 

Pharmacy 24, Triq G. Borg Olivier; 

SLIEMA: Mrabat Pharmacy 5, Triq 

l-Imrabat; ATTARD: St.Catherine 

Pharmacy Triq id-Dielja k/m Triq 

Santa Katerina; MOSTA: Santa 

Margherita Pharmacy Vjal il- 

Qalbiena Mostin, Santa Margherita 

Estate; QAWRA: Euro Chemist, Triq 

il-Kurazza; PAOLA: Agius 

Pharmacy 64/65, Pjazza Antoine De 

Paule; ISLA: San Filippu Pharmacy 

155, Triq il-Vitorja; }ABBAR: May 

Day Pharmacy, Triq il-Vittorja; 

GUDJA: Medicaid Pharmacy Vjal it- 

Torri; QRENDI: Qrendi Pharmacy 6, 

Triq il-Kbira; SI::IEWI: St. 

Nicholas Pharmacy 1, Triq il- 

Parro//a; RABAT: St Anthony 

Pharmacy 18, Triq il-Kbira; 

VICTORIA: Batu Pharmacy 38, Triq 

Palma; MARSALFORN: Tony’s 

Pharmacy, Triq Il-Qbajjar. 

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i 

I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma 

miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu. 

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u. 

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija. 

IL-KUNTRATT G{AT-TKABBIR TAL-POWER STATION 

M’hemm xejn 

Il-Gvern Malti jippubblika l-ittra ta’ twe;iba tieg[u lill-Kummissjoni 

Ewropea u juri kif fl-ebda stadju ma kien hemm xi appell 

mill-kumpaniji li riedu jie[du l-kuntratt tat-tkabbir tal-power station 

It-tibdil li sar fir-regolamenti 

Maltin dwar tni;;is minn 

impjanti kbar sar biex dawn 

jaqblu ma’ dawk tal-pajji]i 

Ewropej l-o[rajn. Ma kien 

hemm l-ebda diskriminazzjoni 

bejn l-erba’ kumpaniji li riedu 

jie[du l-kuntratt tal-power 

station, anzi dawn ing[ataw 

]mien itwal biex jitfg[u l- 

offerta u sessjoni ta’ negozjati 

o[ra. 

Fuq kollox, l-ebda wa[da 

mit-tliet kumpaniji li tilfu l- 

kuntratt ma appellat fl-ebda 

stadju. 

Dawn huma l-argumenti 

ewlenin fl-ittra ta’ twe;iba li 

l-Gvern Malti bag[at lill- 

Kummissjoni Ewropea f’Awwissu 

dwar il-kuntratt g[attkabbir 

tal-power station u li 

l-Gvern ippubblika lbiera[. 

Fl-ittra ta’ twe;iba tal- 

Gvern Malti lill-Kummissjoni 

Ewropea, il-Vi/i Prim 

Ministru, Tonio Borg jispjega 

li meta nbidel l-Avvi] Legali 

dwar it-tni;;is fl-arja minn 

impjanti kbar, dan sar biex irregolamenti 

ji;u jaqblu ma’ 

dawk tal-Unjoni Ewropea. 

F’u[ud mill-bidliet, kienet 

l-Unjoni Ewropea stess li 

talbet tibdil fir-regolamenti ta’ 

Malta. L-ittra tispjega wkoll li 

t-tibdil li sar minn Malta sar 

ukoll biex ine[[i 

kundizzjonijiet li l-ebda pajji] 

ie[or tal-Unjoni Ewropea ma 

jag[mel. 

L-ittra targumenta li l-bidla 

li saret dwar it-tni;;is im[olli 

minn impjanti b[al dawn, qatt 

ma setg[et tkun ta’ 

diskriminazzjoni kontra xi 

wa[da mill-erba’ kumpaniji li 

kienu qed jikkompetu g[allkuntratt. 

Artiklu dwar 

l-Isqof Nikol 

Cauchi 

B’riferenza g[all-artiklu 

ta’ Anton Tabone dwar 

memorji tal-Isqof Nikol 

Cauchi li deher il-{add li 

g[adda, irridu 

nippre/i]aw g[allkorretezza, 

li l- 

involviment li kellu Dun 

Nikol mat-twaqqif tal- 

Kumitat ?iviku ta’ 

G[awdex (wara, il- 

Kunsill ?iviku) kien b[ala 

membru ta’ dan l-istess 

Kumitat jirrappre]enta 

lill-Isqof ta’ G[awdex 

:u]eppi Pace. 

Il-membru li kien 

kunsillier ta’ Fontana kien 

is-Sur Anton Vassallo. 

Tant hu hekk li l-pro/ess talkuntratt 

;ie mtawwal b’erba’ 

;img[at, u dwar dan ma kien 

hemm l-ebda o;;ezzjoni millebda 

kumpanija. Idda[[al 

ukoll pro/ess ie[or ta’ 

negozjati biex kull wa[da 

mill-kumpaniji tkun tista’ 

ta;;orna l-offerta tag[ha g[attibdil 

li kien sar. 

It-twe;iba tal-Gvern Malti 

tg[id li t-tibdil li sar kien 

dwar tni;;is minn impjanti li 

ja[dmu bid-diesel u ma kien 

hemm b]onn l-ebda tibdil filka] 

ta’ impjanti li ja[dmu bilgass. 

Negozjar finali 

L-ittra tispjega ]-]minijiet li 

fihom saru jew ittawlu l- 

istadji ta’ dan il-kuntratt. Ilbidla 

fl-Avvi] Legali dwar ittni;;is 

saret fl-4 ta’ Jannar, 

2008. Wara li l-pro/ess twal 

b’erba’ ;img[at, l-offerti 

nxte[tu fl-4 ta’ Marzu, 2008. 

Intbag[tu talbiet g[al 

kjarifiki lill-kumpaniji u, wara 

li dawn bag[tu l-kjarifiki 

me[tie;a, saru sessjonijiet 

finali ta’ negozjar ma’ kull 

kumpanija matul Mejju 2008 

b’dan il-mod: laqg[a wa[da 

ma’ kull wa[da minn 

Bateman u Socoin, u ]ew; 

laqg[at kull wa[da ma’ MAN 

u BWSC. 

Wara dawn il-laqg[at, 

BWSC, Bateman u MAN 

tejbu l-offerta tag[hom, waqt 

li Socoin ma baqg[etx 

interessata fil-kuntratt. 

L-ittra lil José Manuel 

Barroso tispjega mbag[ad li r- 

rapport tekniku t[ejja fit-2 ta’ 

Ottubru, 2008, u fit-28 ta’ 

Novembru, 2008 Bateman 

talbet laqg[a ur;enti g[ax 

qalet li kienet sabet ideat 

‘innovattivi u kostruttivi’ li 

jnaqqsu l-ispejje] tal-impjant 

offrut minnha. I]da d- 

Dipartiment tal-Kuntratti ma 

setax ja//etta xi [a;a b[al din 

u r-rapport finali kien 

approvat fis-16 ta’ Di/embru, 

2008. 

Il-Gvern Malti g[arraf 

ukoll lill-Kummissjoni 

Ewropea li kull min ried jie[u 

l-kuntratt seta’ appella midde/i]joni 

tal-Enemalta, i]da 

[add minn dawk li riedu 

jie[du l-kuntratt ma appella, 

la quddiem id-Dipartiment 

tal-Kuntratti u lanqas 

quddiem il-Qrati. 

Hu jinnota li kull wa[da 

mill-kumpaniji kienet 

irrappre]entata f’Malta minn 

a;enti li jafu sew il-pro/ess 

tal-kuntratti. Is-sit elettroniku 

li fih kien ippubblikat l-avvi] 

dwar min reba[ il-kuntratt 

da[lu fih xejn anqas minn 

2,900 darba fi]-]mien meta 

setg[u saru l-appelli minn 

[afna pajji]i b[all-:ermanja, 

l-Ungerija, l-Indja, l-I]rael, l- 

Italja, il-Kosta tal-Avorju, 

Malta u l-Ingilterra. 

Minkejja dan, [add ma 

appella. Kumpanija wa[da, 

Bateman, ressqet protest 

;udizzjarju, li kien imwie;eb 

u l-kumpanija ma komplietx 

bil-kaw]a. 

Mal-ittra ta’ twe;iba, il- 

Ministru tal-Affarijiet 

Barranin bag[at ukoll lill- 

President tal-Kummissjoni 

Ewropea, id-dokument li 

kienet [ar;et l-Enemalta lillkumpaniji 

kollha dwar ittibdil 

li kien sar fil-bidu nett 

dwar it-tni;;is im[olli minn 

impjanti kbar. 

Periklu fuq bankina f’Bormla 

Persuni differenti lbiera[ filg[odu /emplulna biex jilmentaw dwar ittraskura;ni 

tal-Kunsill ta’ Bormla li [alla, g[al diversi jiem, [ofra fonda 

f’nofs bankina ftit passi bog[od mill-G[assa tal-Pulizija mikxufa, bilperiklu 

g[al min ikun g[addej. 

L-istess persuni qalulna li meta xi [add ;ibed l-attenzjoni g[al din il- 

[ofra xi [add ‘solva’ l-problema billi po;;a bi//a kartuna fuqha, bilkonsegwenza 

li l-periklu ]died flok naqas. 

Fil-fatt jirri]ulta li lbiera[ filg[odu ra;el li kien g[addej u ra din il-kartuna, 

ipprova jwarrabha b’saqajh u spi//a biex waqa’ fil-[ofra u we;;a’ [afif.



5 

Tfajla ta’ 18-il sena tmut 

f’in/ident tat-traffiku 

Tfajla ta’ 18-il sena minn San Pawl il-Ba[ar tilfet [ajjitha 

tra;ikament f’in/ident tat-traffiku li se[[ fi Triq il-Kosta, 

Ba[ar i/-?ag[aq, kmieni lbiera[ filg[odu. 

Minn st[arrig preliminari tal-Pulizija jirri]ulta li l-in/ident 

se[[ g[all-[abta tal-4.45am. }ag[]ug[ ta’ 22 sena min- 

Naxxar kien qed isuq karozza tat-tip Opel Corsa fiddirezzjoni 

mill-Madliena g[al San Pawl il-Ba[ar. 

G[al xi ra;uni, hu tilef il-kontroll tal-vettura, laqat tabella 

tat-traffiku, qasam il-karre;;ata, u baqa’ nie]el g[al fuq il-blat. 

L-impatt kien qawwi [afna tant li t-tfajla li kienet 

passi;;iera mietet mad-daqqa. Fil-post waslet ambulanza 

b’tim ta’ paramedi/i, li taw l-ewwel g[ajnuna li]-]ag[]ug[ 

g[all-;rie[i li ;arrab f’rasu qabel ma hu twassal l-Isptar 

Mater Dei g[al i]jed kura. 

Il-Ma;istrat tal-g[assa Gabriella Vella [atret diversi esperti 

biex jg[inuha fl-inkjesta. 

* * * 

Spanjola we;;g[et f’in/ident tat-traffiku> Kmieni 

lbiera[ filg[odu se[[ in/ident tat-traffiku fi Triq ix-Xatt, 

Tas-Sliema. Mara Spanjola ta’ 35 sena sofriet minn ;rie[i 

gravi f’wi//ha wara li s-sewwieq Sudani] ta’ karozza tat-tip 

Daewoo tilef il-kontroll tal-vettura tieg[u, li [abtet fi tliet 

karozzi o[rajn li kienu pparkjati fl-istess triq. 

Fil-[in tal-in/ident, il-mara kienet fuq il-bankina meta 

ntlaqtet f’dan l-in/ident. Kemm il-mara kif ukoll is-sewwieq 

ittie[du l-Isptar Mater Dei g[all-kura me[tie;a. 

L-attentat ta’ qtil ta’ Joe Baldacchino 

Jinstab il-mutur li kien 

u]at mill-aggressur 

Il-mutur li ntu]a fl-attentat Ir-rapporti tan-nies filpost 

jg[idu li l-vittma ta’ ta’ qtil fuq Joe Baldacchino 

51 

nhar it-Tlieta nstab filba[ar, 

qrib il-pixkerija, tard 

il-:img[a wara nofsinhar. 

Il-mutur Piaggio insteraq 

mill-Marsa x-xahar li 

g[adda. 

Xhud li kien fil-post fil- 

[in tal-isparatura qal li Joe 

Baldacchino kien kellem 

lis-sewwieq tal-mutur biex 

jg[idlu li kienet waqg[etlu 

l-pjan/a tan-numru tarre;istrazzjoni. 

Kien f’dan il-mument li s- 

sewwieq, li kien liebes helmet 

skur, saq lejn Baldacchino u 

sparalu f’dahru. L-in/ident 

se[[ f’parke;; qrib Gnien 

Hastings, il-Belt. 

sena beda jg[ajjat bl-u;ig[ 

u mar jista[ba [dejn xi 

karozzi li kienu pparkjati 

fil-parke;;. Is-sewwieq talmutur 

baqa’ jsuq wara Joe 

Baldacchino, imma telaq 

mill-post ftit tal-[in wara. 

G[alkemm il-kundizzjoni 

ta’ Baldacchino hi stabbli, 

hu g[adu qed jin]amm fittaqsima 

tal-kura intensiva 

fl-Isptar Mater Dei wara li 

tilef 40 pinta demm meta 

kien operat b’ur;enza. 

Il-Pulizija qed tistenna li 

l-vittma jaqleb g[all-a[jar 

biex tkun tista’ ti;bor aktar 

informazzjoni dwar x’seta’ 

wassal g[al dan ir-reat. 

L-ITTRA PASTORALI TAL-ISQFIJIET G{ALL-AVVENT 

Enfasi fuq l-im[abba 

fil-familja b[ala ba]i 

F’Ittra Pastorali g[all-Avvent 

2010, intitolata ‘Il-presepju filfamilja 

tag[na’, l-Ar/isqof 

Pawl Cremona u l-Isqof ta’ 

G[awdex, Mario Grech sa[qu 

fuq l-importanza tal-im[abba 

fil-familja b[ala ba]i g[attwelid 

tat-tfal. 

Fl-Ittra Pastorali, l-Ar/isqof 

Cremona u l-Isqof Grech 

tkellmu dwar il-Milied, ilprogress 

tax-xjenza, l-ambjent 

tat-tfal u t-teknolo;ija fit-tnissil. 

Huma qalu li l-vi]joni tasso/jetà 

qed tkun imtappna bleffetti 

tas-separazzjonijiet filfamilji 

fuq it-tfal u komplew li 

minflok igawdu l-im[abba 

kontinwa tal-;enituri, it-tfal 

qed ikollhom jag[mlu l- 

g[a]liet dwar kif g[andhom 

i;ibu ru[hom mal-;enituri 

biex ma jwe;;g[ux wisq l- 

emozzjonijiet tag[hom. 

Filwaqt li enfasizzaw l- 

importanza tat-tis[i[ talfamilja, 

l-Isqfijiet sostnew li l- 

qofol tal-[sieb ta’ dawk li 

jemmnu verament fi Kristu hu 

propju li j]ommu f’qalbhom 

dejjem il-qofol tat-tag[lim ta’ 

Kristu. 

Fil-Mu]ew Nazzjonali tal-Arti, ilbiera[ 

tnediet wirja bl-isem DestinationArt 2010 li 

tikkonsisti f’attivitajiet biex in-nies jin;ibdu 

lejn l-arti, ji;ifieri l-pittura, il-mu]ika u 

wkoll il-letteratura. 

Waqt din il-wirja, qed ikunu organizzati 

bosta attivitajiet, fosthom diskussjonijiet, 

log[ob g[at-tfal u g[all-adulti, u ]ew; 

kun/erti, wie[ed ta’ Jazz-Baroque u ie[or 

mill-Cosmos Wind Ensemble. 

Permezz ta’ din l-attività, il-pubbliku qed 

jiffamiljarizza ru[u aktar, kif ukoll 

japprezza b’mod aktar mill-qrib is-sbu[ija 

tal-arti. 

L-attività hi organizzata mill-Heritage 

Malta u l-Midsea Books. Id-d[ul g[al din ilwirja 

hu b’xejn u din tibqa’ g[addejja sallum 

wara nofsinhar. 

Dwar il-progress fix-xjenza, 

l-Ar/isqof Cremona u l-Isqof 

Grech qalu li [afna drabi, ittag[lim 

tax-xjenza hu ta’ ;id 

g[all-bniedem g[aliex i;iblu 

possibbiltajiet ;odda u jifta[lu 

orizzonti ;odda fuq dak li 

kapa/i jag[mel. 

I]da mhux dejjem nindunaw 

mill-ewwel fl-e//itament taliskoperta 

biex napplikawha 

g[all-bniedem u g[all-prin/ipji 

ba]i/i tieg[u, sostnew Isqfijiet, li semmew l-ambjent 

u qalu li bil-mezzi moderni li 

g[andu f’idejh il-bniedem 

illum, g[andu [afna iktar 

qawwa biex jiddomina n- 

natura. 

Waqt li spjegaw l-abbu]i li 

tul is-snin saru mill-bniedem 

fuq l-ambjent, l-Ar/isqof 

Cremona u l-Isqof Grech qalu 

li l-fatt li Malta hi pajji] ]g[ir, 

g[andu kemm ]vanta;;i kif 

ukoll vanta;;i fir-rigward taliskoperti 

li jolqtu l-ambjent. 

Meta ttrattaw filfamilja, 

l-Isqfijiet qalu li l- 

bniedem innifsu hu sfida li l- 

istess bniedem g[andu 

quddiemu. 

Dan, g[aliex l-interess 

personali [a post valuri o[rajn. 

Huma appellaw biex ikun hemm 

edukazzjoni sesswali li tibda 

minn dak li hu uman, ji;ifieri l- 

im[abba bejn il-koppji u r- 

rispett lejn xulxin, li mbag[ad 

tinfirex fuq l-aspett fi]iku tassesswalità 

b’dak l-aspett tant 

sabi[ tal-fer[ u l-pja/ir li jressaq 

lill-koppja lejn xulxin. 

Meta ttrattaw it-teknolo;ija, 

l-Isqfijiet qalu li din da[let 

ukoll fit-tnissil tat-trabi. Huma 

qalu li jista’ jkun li hemm firda 

bejn il-possibbiltajiet tatteknolo;ija 

u dak li hu 

verament ta’ ;id g[at-tarbija 

fil-;uf u g[at-tarbija li tista’ 

titwieled bl-effett ta’ din itteknolo;ija. 

Irridu naraw li x- 

xewqa g[at-tarbija hi xewqa 

qaddisa u li fit-teknolo;ija 

jkunu garantiti d-drittijiet tattarbija 

fil-;uf. 

L-Isqfijiet staqsew kif jista’ 

jing[ad li t-tfal huma fi/- 

/entru tal-[ajja so/jali jekk 

ikun a//ettat li l-embrijuni 

jkunu ffri]ati meta rri]ulta li 

f’pajji]i o[rajn dawn kienu 

maqtula. 

Wirja ta’ kotba u arti b’differenza

6 



Tal-Labour 

‘jiddefendu’ 

lir-Ramblers 

L-a[bar li kienet pubblikata 

f’din il-gazzetta ftit tal- 

;img[at ilu li l-NGO 

‘ambjentali’ Ramblers issa 

qab]et kull limitu b’attakki 

parti;jani kontra l-Gvern 

f’artikli tag[ha f’l-orizzont 

milli jidher qarset sew lil 

min kien jikkon/erna. 

Mhux biss wie;eb il- 

President tar-Ramblers f’din 

il-gazzetta fis-7 ta’ 

Novembru i]da g[all-ajjut 

ta’ din l-g[aqda li a[na 

konna iddiskrivejna b[ala 

“ferg[a mhux uffi/jali tal- 

Partit Laburista” fil-jiem li 

g[addew [ar;u ‘jiddefenduha’ 

fil-bera[ nies mil- 

Labour. 

F’l-orizzont, g[al darba 

darbtejn kiteb il-kandidat 

laburista Joe Chetcuti jitka]a 

bl-‘attakk’ li sar minn 

il-mument kontra din l- 

g[aqda ambjentali. 

Nhar l-Erbg[a li g[adda, 

imbag[ad, kien imiss lil Leo 

Brincat, ix-Shadow Minister 

Laburista g[all-Ambjent, li 

tkellem fil-Parlament biex 

jattakka lil din il-gazzetta 

g[al dak li qalet dwar ir- 

Ramblers.Leo Brincat qal li 

wara kollox ir-Ramblers 

“mhumiex xi estensjoni tal- 

Partit Laburista”. 

Li ma qalux dawn illaburisti 

li irriferew g[al 

il-mument fil-ka] tar- 

Ramblers hu li dan kollu 

nqala’ wara artiklu politikament 

sfa//at li kien sar minn 

din l-g[aqda f’l-orizzont. 

F’Malta hawn g[axriet ta’ 

g[aqdiet ambjentatli u 

kul[add, bi dritt, jg[id tieg[u 

u kif jidhirlu hu. I]da [add 

ma jesprimi ru[u b[ar- 

Ramblers. La da[lu fil-kamp 

politiku tar-Ramblers ikunu 

qed jesponu ru[hom g[al 

twe;iba… botta u r-risposta. 

Hekk ;ara fil-ka] tag[hom 

— xejn aktar u xejn anqas. 

Godfrey Grima ma jridx 

min jikkummenta dwaru 

…i]da hu jippretendi li jista’ jg[id li jrid fuq min irid 

Milli jidher, is-Sur Godfrey 

Grima jippretendi li hu jg[id l- 

opinjoni tieg[u u fil-mod li 

jidhirlu i]da mbag[ad [add ma 

g[andu jirreferi jew jikkummenta 

dwar dak li jkun qal hu. 

Is-Sur Grima jrid l-a[[ar 

kelma meta, pere]empju, 

jattakka bla [niena lill-Prim 

Ministru, lill-Ministri, l-operat 

tal-gvern u tal-Partit Nazzjonalista. 

Is-Sur Grima jista’ jserra[ 

rasu li daqskemm hu dritt 

tieg[u li jg[id fehmtu, daqstant 

ie[or [addie[or g[andu dan iddritt. 

G[at-tieni ;img[a 

konsekuttiva, Godfrey Grima 

bag[at twe;iba g[al dak li 

nkiteb f’din il-gazzetta rigward 

kummenti li kien g[adda fi 

programm tas-Super One u li 

kienu rappurtati f’din ilgazzetta. 

It-twe;iba tieg[u nxandruha 

s[i[a kif bag[tha mhux biss 

g[aliex hu dritt tieg[u i]da 

aktar minn hekk biex il-qarrejja 

jkunu jistg[u jag[mlu ;udizzju 

a[jar ta’ dak li qed jg[id: 

Din hi l-ittra s[i[a tas-Sur 

Grima ta’ din il-;img[a: 

Pariri lil Joseph Muscat 

biex is-sa[[a 

u l-edukazzjoni 

ma jkunux b’xejn 

Nirreferi g[all-istorja li 

dehret f’il-mument tal-{add 

14 ta’ Novembru mimlija 

asserzjonijiet foloz u 

malizzju]i. 

Mhux veru li jien konsulent 

ta’ Joseph, la fuq il-politika, l- 

ekonomija jew su;;ett ie[or. 

Hi falza l-a[bar li jien allura 

tajt pariri lil Joseph Muscat 

biex is-servizzi tas-sa[[a u l- 

edukazzjoni jkunu b’xejn. Dan 

ma jirri]ulta minn imkien u 

jmur totalment kontra t- 

twemmin tieg[i. 

GODFREY 

GRIMA… fuq 

it-televi]joni jg[id 

dak li j[oss u 

mbag[ad 

jiddispja/ih minnu 

u jippretendi li 

[add ma 

jsemmilu xejn! 

Nistiednek i;;ib provi li f’40 

sena ta’ ;urnali]mu qatt 

esprimejt fehmiet anti so/jali 

b[al dawn. Il-falsità tal-a[bar li 

tajt b’tant prominenza to[ro; 

mit-transkript tad-diskors tieg[i 

ma’ Mirian Dalli waqt ilprogramm 

TX ta’ tliet ;img[at 

ilu u li ppubblikajt int stess. 

Mir-rapport li ppubblikajt int 

jirri]ulta li hu int li ma taqbilx 

li dawk li l-poplu jkun [allas 

biex [adu edukazzjoni s[i[a, 

jikkontribwixxu lura lill-poplu 

mis-su//ess li jkunu qed 

jag[mlu fil-[ajja professjonali. 

Hi l-filosofija li tie[u mit-taxxi 

tan-nies ming[ajr ma trodd lura 

xejn lil [addie[or u lil dawk li 

ji;u warajk, li nqis b[ala anti 

so/jali. 

G[al darb’o[ra jkolli 

niddiskredita r-rapport falz 

tieg[ek li jien qatt bieg[et 

stejjer mibnija fuq 

allegazzjonijiet li jag[mel 

Joseph Muscat. G[al darb’o[ra 

jkolli nirreferi g[al dak li 

tassew g[idt jien, ji;ifieri li 

ma’ ;urnalisti barranin o[ra, 

qed ninvestiga lill-BWSC, flus 

u ?ipru. Jekk int tifhem li din l- 

investigazzjoni tikkon/erna 

korruzzjoni, b[ala gazzetta li l- 

propjetarju tag[ha hu l-partit 

fil-Gvern nistenna li 

tinkora;;ini mhux tipprova 

taqtag[li qalbi. 

Ni/[ad li jien qatt kelli 

x’naqsam mat-tqassim ta’ 

leaflets li fihom tajt l-appo;; lil 

Joseph Muscat. 

Irrid nag[milhielek /ara li 

jien qatt ma tlift l-indipendenza 

tieg[i u qatt ma /edejt l- 

opinjonijiet tieg[i g[all-ebda 

partit jew leader politiku u 

tag[mel [a]in tipprova 

;;ebbed l-affarijiet b’perversità 

biex t[ammi;li r-reputazzjoni 

tieg[i. 

Jiddispja/ini ninnota li 

filwaqt li kull dixxiplina 

professjonali f’Malta g[amlet 

progress kbir, ;urnali]mu b[al 

dak li jipprattika l-;urnal 

tieg[ek fil-konfront tieg[i — 

fejn isiru attakki sfrenati fuq 

persuni privati li ma g[andhom 

x’jaqsmu xejn mal-politika — 

jie[u l-;urnali]mu 40 sena lura 

g[al ]mien Dom Mintoff. 

Min[abba li issa ilek tliet 

;img[at g[addej b’din ilkampanja 

mmirata li turini 

f’dawl ikrah nissuspetta li xi 

[add qed ju]ak biex tintimidani. 

Qed titlef i]-]mien. 

GODFREY GRIMA 

* * * 

Biex il-qarrejja tag[na 

jkunu jistg[u ji;;udikaw 

huma, f’]ew; [ar;iet ta’ din ilgazzetta 

ippubblikajna 

verbatim dak li Godfrey Grima 

kien wie;eb g[al mistoqsijiet 

ta’ Miriam Dalli u kul[add 

jista’ jasal g[all-konklu]joni 

tieg[u. 

Naturalment, billi Grima 

g[amel akku]a li a[na ma 

naqblux li dawk “li l-poplu 

jkun [allas biex [adu 

edukazzjoni s[i[a 

jikkontribwixxu lura lill-poplu 

mis-su//ess li jkunu qed 

jag[mlu fil-[ajja”, ng[idulu li 

a[na assolutament FAVUR li 

jing[ataw l-istipendji u 

assolutament KONTRA li 

dawn jin;abru lura wara li l- 

istudenti jiggradwaw. Dawk li 

jirnexxu jikkontribwixxu lillpajji] 

kemm bis-servizz li 

jag[tu lill-komunità kif ukoll 

bit-taxxi li j[allsu u li jkunu 

proporzjonati mas-su//ess 

personali li jkollhom fil-[ajja 

professjonali tag[hom. 

Dwar stejjer li ‘jbig[’ 

Godfrey Grima ntennu li dan 

hu punt li qajjem hu nnifsu ma’ 

Miriam Dalli ming[ajr lanqas 

biss kien mistoqsi dwaru. Jekk 

hu stess qal li ‘jbig[‘ stejjer 

b[al dik tal-BWSC kif 

jippretendi li a[na ng[idu mod 

ie[or? 

Dwar il-leaflets li fihom 

hemm imni]]el l-appo;; 

tieg[u lil Joseph Muscat — u li 

kopja tal-parti rilevanti 

ippubblikajniha ftit {dud ilu 

— din il-gazzetta qatt ma qalet 

li kien hu li qassamhom. I]da li 

tqassmu hu fatt li [add ma 

jista’ ji/[du. 

Ni/[du li g[amilna xi 

attakk sfrenat fuq Godfrey 

Grima. G[edna dak li kellna 

ng[idu bl-aktar mod di/enti… 

alla[ares kellna nesprimu 

ru[na kif jitkellem hu fuq ittelevi]joni 

dwar il-Prim 

Ministru Lawrence Gonzi, il- 

Ministri u l-Gvern 

Nazzjonalista. Ng[idu l-fatti u 

ni;bdu wkoll il-konklu]- 

jonijiet. Dak hu dmirna u l- 

ebda ittra u l-ebda tg[ajjir mhu 

se jintimidana. 

Godfrey Grima jg[id li 

mg[andu x’jaqsam xejn malpolitika. 

Dak x’jg[id hu. 

X’jg[id il-pubbliku meta 

jisimg[u jg[addi l-kummenti 

politi/i tieg[u — kif g[andu 

kull dritt jag[mel — ma jaqbel 

xejn ma’ dak li qed isostni. 

Din il-gazzetta hi kburija li 

fi]-]mien li qed isemmi s-Sur 

Grima —]mien Dom Mintoff 

— kienet fuq quddiem biex 

tiddefendi b’sa[[itha kollha d- 

dritt li kul[add, inklu] is-Sur 

Grima, bi dritt isemma’ l- 

veduti li jidhirlu hu. Hu 

g[alhekk tal-iskantament li hu 

jippretendi li jg[id dak li 

jfettillu u mbag[ad jekk 

jikkummentaw dwaru 

jattakkahom b’a;;ettivi li ]gur 

ma jixirqux lil persuna b’40 

sena esperjenza ta’ ;urnali]mu. 

Godfrey Grima jag[mel 

dak li j[oss li hu dmiru i]da 

ng[idulu li QED JITLEF I}- 

}MIEN jekk ja[seb li ma[niex 

se nibqg[u nesponu dak li 

jing[ad fil-pubbliku u li forsi 

ma jkunx ;ie g[all-attenzjoni 

tal-qarrejja tag[na.



7 

Kif Joseph Muscat beda jdawwar 

dwar il-living wage 

Kien il-{add, 19 ta’ 

Settembru 2010 meta l- 

Mexxej Laburista Joseph 

Muscat tkellem g[all-ewwel 

darba dwar il-living wage. 

Fuq ir-radju laburista u bi 

prominenza l-g[ada filgazzetta 

tal-GWU, l-orizzont, 

Joseph Muscat kien rappurtat 

li qal hekk: 

“Il-Partit Laburista qed 

jikkonsidra serjament ilkun/ett 

ta’ ‘living wage’ li 

b[alissa qed jissemma f’g[add 

ta’ pajji]i Ewropej. Dan billi 

ji;i stabbilit x’paga u d[ul 

g[andha b]onn persuna u 

familja biex jg[ixu [ajja 

di/enti u li tixraqilhom. Din hi 

l-living wage. L-‘employers’ 

g[andhom igawdu minn 

in/entivi jekk jag[tu dan illivell 

ta’ pagi lill-[addiema 

tag[hom”. 

■ :img[a wara, il-{add 26 

ta’ Settembru, Joseph Muscat 

kiteb artiklu favur il-proposta 

tieghu tal-living wage, din iddarba 

permezz ta’ artiklu filgazzetta 

tal-{add tal-GWU, 

it-Tor/a u qal hekk: 

“Dan il-mudell qed ikun 

studjat sewwa f’pajji]i 

barranin u Malta g[andna 

nag[mlu l-istess minn issa 

mhux meta jkun ilu li beda 

jit[addem snin s[a[ fl- 

Ewropa. B’hekk inkunu l- 

aqwa fl-Ewropa”. 

■ U dakinhar stess, filka]in 

laburista tan-Naxxar, 

Joseph Muscat sostna: 

“Dan il-kun/ett tal-‘living 

wage’ imur lil hinn mill-paga 

minima i]da jfisser li jsir 

kalkolu ta’ kemm familja 

jkollha b]onn flus fuq 

prodotti u servizzi essenzjali 

u fuq dan il-kalkolu, il-paga 

tag[ti lill-familja /-/ans li 

tg[ix [ajja dicenti. 

■ It-Tnejn, 4 ta’ Ottubru 

2010 l-orizzont irrappurtat 

dak li Joseph Muscat qal meta 

l-{add kien qed jindirizza 

partitarji laburisti f’{al 

G[axaq 

“Dr Muscat tenna s-sej[a 

tieg[u biex tinbeda diskussjoni 

f’pajji]na dwar il-kun/ett tal- 

‘living wage’ [alli nistabbilixxu 

kemm familja jkollha 

b]onn flus biex tg[ix [ajja 

di/enti. Hu qal li din 

m’g[andhiex tintefa’ fuq ilkumpaniji, 

imma g[andha ssir 

b’mod li l-Istat jg[in lil dawk 

il-kumpaniji li jimxu ta’ nies”. 

■ It-Tnejn 12 ta’ Ottubru, 

il-Mexxej Laburista kien ilmistieden 

ewlieni talprogramm 

Bondiplus fuq l- 

istazzjon nazzjonali fejn 

hemmhekk ukoll rega’ 

iddikjara li jekk ikun Prim 

Ministru kien se jda[[al illiving 

wage u li kellu pjan 

ma[sub g[al dan. 

■ Il-{add, 17 ta’ Ottubru 

fil-kolonna tieghu f’it-Tor/a, 

Joseph Muscat g[al darb’o[ra 

kiteb dwar il-living wage 

f’artiklu bit-titlu ‘Iridu 

jnaqqsu l-pagi’ u qal hekk: 

“Din il-;img[a kompliet 

to[ro; id-differenza fil- 

[sibijiet u l-pjani tal-Gvern 

Nazzjonalista mmexxi minn 

Lawrence Gonzi u tal-Partit 

Laburista mmexxi 

minni…..il-Partit Laburista 

qed i[ares lejn il-kun/ett tal- 

‘living wage’ li l-ba]i tieg[u 

hi li jit[addem mekkani]mu li 

permezz tieg[u l-pagi 

jin;iebu f’livelli li jkunu 

jistg[u jiggarantixxu [ajja 

di/enti lill-familji Maltin u 

G[awdxin”. 

Fil-Ba;it 

■ U Joseph Muscat re;a’ 

ddefenda l-living wage meta 

kien qed jitkellem dwar il- 

Ba;it nhar it-Tnejn, 2 ta’ 

Ottubru fil-Parlament, u g[al 

darb’o[ra sa[aq li hu g[andu 

pjani ta’ kif ida[[al il-living 

wage jekk ikun PM. 

■ Waslet il-konferenza 

dwar il-living wage 

organizzata mill-G[aqda ta’ 

Min I[addem, il-MEA li 

[ejjiet rapport dwar il-living 

wage fejn esprimiet dubji 

dwar dan il-kun/ett li ried 

Joseph Muscat u qalet li din 

jista’ jkollha effetti []iena fuq 

l-ekonomija tal-pajji] u anke 

fuq il-[addiema stess. 

Fost il-mistoqsijiet tal- 

Asso/jazzjoni kien hemm 

jekk il-living wage tkunx g[al 

[addiem wie[ed jew g[allfamilja 

s[i[a tieg[u. 

L-Asso/jazzjoni qed 

tistaqsi jekk hux se jkun 

hemm diskriminazzjoni bejn 

[addiem mi]]ewwe; u ;uvni 

anke jekk ikunu jag[mlu l- 

istess xog[ol. 

Qed tistaqsi wkoll min 

ja[dem g[al rasu jkunx 

intitolat g[al living wage u 

min se j[allsu. 

Joe Farrugia, id-Direttur 

:enerali tal-MEA, qal li 

f’Malta hawn 1.5% biss fuq ilpaga 

minima meta fi Franza, 

pere]empju, hemm 17%. 

Joe Farrugia, qal li living 

wage jista’ jkollha effett 

[a]in fuq l-i]bilan/ tal-pajji] 

u tista’ twassal biex ikun 

hemm anqas impjiegi u aktar 

qg[ad. 

Bidla 

Joseph Muscat kien 

prezenti ghal din ilkonferenza 

u wara li sema’ 

dawn l-argumenti studjati 

kontra l-living wage bidel 

f’daqqa wa[da po]izzjoni li 

kien ilu jiddefendi ghal aktar 

minn tliet xhur. Qal li l- 

proposta tieg[u tista’ tittie[ed 

biss fuq ba]i volontarja u 

g[alhekk min i[addem jag[ti 

living wage jekk irid. 

Quddiem kritika studjata, 

Joseph Muscat daqq l-irtirata 

– induna li l-proposta tieg[u 

kienet nejja, superficjali u bla 

sustanza u g[amel u-turn 

kolossali. 

Fi stqarrija li [are; 

dakinhar, il-PN qal li Joseph 

Muscat qed ikompli 

jikkonferma kemm ma 

g[andux politika dwar ixxog[ol 

u kif l-ewwel jag[mel 

proposta u wara jdoqq l- 

irtirata, kif g[amel propju 

dakinhar stess dwar ilproposta 

tal-living wage, fejn 

l-ewwel ipproponiha u pprova 

jag[ti l-impressjoni li jaf xi 

jrid jekk ikun fil-Gvern u issa 

beda jdawwar. 

Il-PN qal li l-politika ta’ 

Muscat hi ba]ata biss fuq 

xewqat ming[ajr sustanza, 

politika fejn il-proposti 

jinxte[tu bl-addo//, ming[ajr 

[sieb serju u ming[ajr ebda 

vi]joni. 

JOSEPH MUSCAT> proposti bl-addo//, ming[ajr [sieb serju u 

ming[ajr ebda vi]joni

8 il-Óadd, 28 ta’ Novembru, 2010 

ATTWALITÀ 


9 

Kienu l-Banek li ;abu 

d-di]astru fuq l-Irlanda 

Fil-bidu ta’ din il-;img[a t[abbar 

uffi/jalment li l-Irlanda kienet qed ta[taf 

is-salvawomu li tefg[ulha l-Unjoni 

Ewropea u l-Fond Monetarju 

Internazzjonali bis-self ta’ €90 biljun 

biex teg[leb il-kri]i finanzjarja li qed 

tiffa//ja. 

X’wassal g[al din il-qag[da 

katastrofika fl-Irlanda? 

Il-ka;un ta’ dan kollu kien it-tmexxija 

DI}ASTRU}A u SKANDALU}A tal- 

Banek Irlandi]i li wara li fallew huma 

;abu lill-pajji] b’dahru mal-[ajt. 

Kieku wie[ed kellu jissimplifika din ilqag[da 

mwieg[ra jsib li dak li qed ji;ri 

hu ri]ultat dirett ta’ kif il-Banek Irlandi]i 

kienu ‘jsellfu’ bl-addo// lil ]viluppaturi 

u nies fil-qasam tal-kostruzzjoni. Is-self 

tal-Banek kien qed ji]died bi 30 fil-mija 

kull sena. B’dan il-mod, il-Banek 

Qabel ma [atafhom f’idejh il- 

Gvern Laburista, il-Banek 

kummer/jali Maltin kienu 

kollha tal-privat i]da 

b’manuvra wa[da wara l- 

o[ra, fi spazju qasir fis-snin 

sebg[in, dawn spi//aw kollha 

tal-Gvern jew bil-Gvern 

involut sa g[onqu fihom. 

F’Novembru 1971, ta[t 

pretest jew ie[or, il-bank 

BICAL kien sab ru[u 

f’diffikultajiet, twaqqfitlu l- 

li/enzja u fl-1975 inbeda l- 

pro/ess ta’ likwidazzjoni. 

Fl-1974, dak li kien 

mag[ruf b[ala n-National 

Bank of Malta ‘in[ataf’ mill- 

Gvern Laburista, ukoll wara 

[afna manuvri tal-istess 

spi//awlhom flushom u huma stess 

kellhom imorru jissellfu, l-aktar 

ming[and Banek :ermani]i. 

Dan ;ab DI}ASTRU fuq l-Irlanda. 

Il-credit rating tal-Irlanda ni]el minn 

AAA+ g[al AA; 

Il-prezzijiet tal-propjetà kienu qed 

jissuperaw id-d[ul u l-kirjiet bir-rata ta’ 

[ames darbiet aktar; 

Id-dejn tal-familji tela’ minn 60% 

g[al 170% tal-Prodott Gross Nazzjonali 

(GNP) — l-og[la fost il-pajji]i 

]viluppati; 

Id-defi/it fil-ba;it tal-Gvern sploda 

g[al 32 fil-mija tal-GNP — aktar minn 

g[axar darbiet og[la minn dak permezz 

fiz-Zona Ewro; 

L-ekonomija tal-Irlanda marret lura 

f’sena b’aktar minn g[axra fil-mija meta 

mqabbla mal-GNP tag[ha stess. 

gvern u ;ie g[al kollox 

f’idejn l-istat u semmih Bank 

of Valletta. 

Sena wara, il-Gvern 

Malti ikkostrin;a lil Barclays 

Bank ‘ibig[ulu’ l-Bank u dan 

ukoll waqa’ direttament fittmexxija 

tal-gvern biex sar il- 

Mid-Med Bank. 

Il-Gvern Laburista fl- 

1975 deffes denbu wkoll fil- 

Lombard Bank billi xtara 25 

fil-mija tal-ishma u ]amm iddritt 

li jixtri sa 60 fiil-mija 

mit-total matul l-10 snin ta’ 

wara. 

Ix-xenarju kien issa 

komplut. Il-qasam bankarju 

;ie KOLLU jiddependi mill- 

Gvern u hawnhekk infeta[ 

kapitlu ;did ta’ nd[il, 

mani;;i, abbu]i e//essi u 

skandli. 

Dawn l-i]viluppi wasslu 

biex il-Bank of Valletta kien 

sar qisu ferg[a o[ra tal-Partit 

Laburista bid-d[ul ta’ mijiet 

ta’ impjegati — [afna aktar 

milli kien me[tie; u f’[afna 

ka]i b’livell baxx [afna ta’ 

edukazzjoni. 

Min-na[a l-o[ra, il-Mid- 

Med Bank beda jservi biex 

b’mod mill-aktar skandalu] u 

sfa//at, nies mid[la tal-PL 

jing[ataw loans bla security 

ta’ xejn i]da b’rakkomandazzjoni 

ta’ Ministri, 

Deputati u kandidati laburisti. 

F’[afna ka]i dawk il-flus 

Dan kollu [tija ta’ tmexxija abbu]iva u 

bla kont tal-Banek Irlandi]i. 

Nies fil-qasam tal-propjetà, talkostruzzjoni 

u ]viluppaturi — u[ud 

minnhom personalment involuti 

direttament fit-tmexxija tal-Banek — 

spi//aw g[andhom jag[tu lill-istess 

banek biljuni ta’ ewro. 

Hu kalkulat li sitt protagonisti ewlenin 

ta’ dawn it-tran]azzjonijiet abbu]ivi malbanek 

g[andhom jag[tu bejniethom 

€12,000,000,000. Hu /ar li l-gwaj kbir li 

l-Irlanda tinsab fih b[alissa se[[ 

min[abba dan is-self e//essiv, bla ra]an 

u bla kontroll. 

Dan kollu, issa, iridu jag[mlu tajjeb 

g[alih l-Irlandi]i billi bejniethom ji;bru 

g[axriet ta’ biljuni ta’ ewro biex ipa/u 

dak li [arqulhom dawn in-nies 

irresponsabbli. 

Il-Labour kien ‘[ataf’ 

il-Banek kollha f’Malta 

JOSEPH MUSCAT, il-Mexxej Laburista g[andu r-rekord talaktar 

politiku fil-Partit Laburista li ikkumbatta bis-sa[[a kollha biex 

f’Malta ma jid[olx l-HSBC g[aliex, fi kliemu, dik kienet l-akbar 

hold-up fl-istorja ta’ pajji]na. 

L-artikli tieg[u kontra l-privatizzazzjoni tal-Mid-Med Bank lanqas 

jing[addu u nkitbu fuq perijodu pjuttost twil ta’ ]mien. Baqa’ jikkumbatti 

anke [afna wara li sar il-ftehim u l-HSBC bdew joperaw f’pajji]na. 

Mill-kitbiet kollha tieg[u nikkwotawlu biss dak li kiteb fil- 

KULL{ADD tal-25 ta’ April, 1999: Il-Partit Laburista qed ikun aktar 

minn /ar fil-po]izzjoni tieg[u. Ma jaqbilx li dan il-bejg[ hu fl-interess 

nazzjonali. Dan ifisser li jkun fl-interess nazzjonali jekk dan il-bejg[ 

ma jsirx. Mhemmx tidwir mal-lew]a. In-nuqqas ta’ bejg[ tal-Mid- 

Med lill-HSBC jkun reb[a g[all-pajji] u g[all-Partit Laburista”. 

…u llum x’jg[id Joseph Muscat. 

qatt ma kienu rkuprati u 

ntilfu miljuni ta’ liri b’dan ilmod. 

Wara l-1987 kienet saret 

inkjesta minn Im[allef dwar 

l-abbu]i li kienu se[[ew fil- 

Mid-Med Bank g[ar-rigward 

ta’ dawn l-abbu]i sfa//ati li 

kienu twettqu b’rabta ma’ self 

u overdrafts lil partitarji 

mag[rufa laburisti bejn l- 

1984 u l-1986 — l-akbar 

skandlu politiku li qatt 

twettaq f’pajji]na. 

Ir-rapport tal-inkjesta li 

kien g[amel l-Im[allef John 

Anastasi kien jikkonsisti f’39 

volum ta’ xhieda u 

konklu]jonijiet li minnu 

[ar;u ;rajjiet tal-wa[x. 

Muscat b’sa[[tu kollha kontra l-HSBC 

Wie[ed mill-artikli ta’ Joseph Muscat kontra l-bejg[ 

tal-Mid-Med Bank lill-HSBC 

Inkredibbli… Joseph Muscat isejja[ g[al bank bejn il-Partit Laburista u l-GWU 

Muscat ried Bank bejn 

tal-Labour u tal-GWU 

Minkejja li l-ind[il politiku tas-snin sebg[in 

u tmenin kien wassal g[al skandli enormi fil- 

Banek, u minkejja li l-inkjesta ta’ M[allef 

dwar dawn l-abbu]i kienet waslet g[allkonklu]joni 

li l-Bank kien tilef miljun ta’ liri 

b[ala ri]ultat ta’ dan kollu, Joseph Muscat, 

il-Mexxej Laburista attwali, ftit tas-snin ilu 

kien irrakkomanda li jsir bank ‘politiku’. 

Jekk forsi hawn min ja[seb li din hi xi 

/ajta goffa, nirreferuh g[al artiklu li Joseph 

Muscat kien kiteb fil-KULL{ADD tas-16 

ta’ April, 2000 bit-titlu BANK tal-MLP u l- 

GWU. 

B[ala introduzzjoni g[al dan l-artiklu 

nsibu dan li ;ej: 

JOSEPH MUSCAT isostni li fis-so/jetà 

u l-ekonomija Maltija n[oloq spazju g[al 

Bank li j[ares l-interessi tal-istudenti, 

[addiema, self-employed ]g[ar u 

pensjonanti. Il-Partit Laburista u l- 

General Workers’ Union g[andhom 

ikunu ambizzju]i u jo[olqu bank li jaqdi 

dawn il-[ti;iet. 

MIN MEXXA L-BANEK MATUL IS-SNIN 

Fi ]mien Gvern tal-Labour 

Dan l-artiklu nkiteb wara l-introduzzjoni 

b’su//ess tal-HSBC f’Malta u allura meta 

kienu di;à nqatg[u l-ma]]ri politi/i minn 

mal-Banek. I]da Muscat ried jer;a’ jda[[al 

il-politika fil-qasam bankarju. 

Tmien snin wara li l-MLP kien [all irrabta 

statutorja mal-GWU, fl-artiklu tieg[u 

Joseph Muscat jirreferi g[all-‘Moviment 

tal-{addiema’ u jg[id li din tal-Bank 

g[andha tkun inizjattiva flimkien tal-Partit 

Laburista u l-General Workers’ Union. 

U mhux biss. Muscat jg[id li l- 

Moviment tal-{addiema “g[andu ja[seb 

b’mod aktar ambizzju]”! Dan billi 

jg[aqqad lill-MLP u lill-GWU flimkien 

[alli, fi kliemu, b’dan “il-metodu ;did u 

innovattiv” jimlew l-ispazju li n[oloq fisso/jetà 

u fl-ekonomija Maltija”. 

Tafu x’inhu dan l-ispazju? L-eliminazzjoni 

tal-politika mill-Banek li 

Gvernijiet tal-PN irnexxielhom iwettqu. 

Tassew innovattiv u ambizzju] Joseph 

Muscat! 

BANK OF VALLETTA 

Fi ]mien Gvern tal-PN 

1974: Danny M. Cremona (Ministru tal-MLP) 1987: Joseph N. Tabone (Accountant u 

1976: Emanuel A. Bonello 

Imprenditur) 

1976: 1977: Emanuel Dr. Joseph A. Agius Bonello 1991: John C. Grech (Ekonomista) 

1977: 1978: Dr. Anthony Joseph H. Agius Camilleri 

1998: Joe F.X. Zahra (Ekonomista) 

1978: 1979: Anthony Gontram H. Borg Camilleri (Deputat tal-MLP) 2004: Roderick Chalmers (Bankier u 

1982: John Buttigieg (Deputat tal-MLP) Ekonomista) 

1997: Reno Borg (Kandidat tal-MLP) 

Fi ]mien Gvern tal-Labour 

MID-MED BANK 

Fi ]mien Gvern tal-PN 

1975: Pawlu Xuereb (Ministru tal-MLP) 1987: Riccardo Farrugia (eks Im[allef) 

1982: Joseph M. Buttigieg (Deputat tal-MLP) 1992: Norman P. Mifsud (Imprenditur) 

1997: Alfred Mifsud (Kandidat tal-MLP) 1998: E.P. Delia (Ekonomista) 

KIF KIENU JITMEXXEW IL-BANEK MALTIN 

FI }MIEN GVERNIJIET LABURISTI 

Abbu]i u skandli 

li kkaw]aw telf 

ta’ miljuni ta’ liri 

Fir-rapport ta’ inkjesta dwar l-iskandlu tal-Mid-Med Bank bejn 

l-1984 u l-1986 kien irri]ulta li twettqu abbu]i sfa//ati favur 

nies qrib [afna tal-Partit Laburista bil-kompli/ità ta’ nies 

imla[[qin fil-partit u fil-gvern ta’ dak i]-]mien kif ukoll persuni 

o[rajn fil-Mid-Med Bank. 

Dawn huma ftit ka]i li jissemmew fl-Inkjesta: 

Kien kalkulat li mal-Lm1.5 miljun intilfu f’self ]g[ir ta’ 

madwar Lm2,000 lil g[add kbir ta’ persuni, l-aktar mi]- 

}ejtun u {a]-}abbar g[al xiri ta’ karozzi, g[al ti;ijiet u mitt 

ra;uni o[ra. 

Il-ferg[a tal-Mid-Med Bank fi]-}ejtun kienet mag[rufa 

f’ambjenti finanzjarji b[ala l-branch tat-take-away g[allmod 

le;;er kif kienu jing[ataw il-loans. 

Kumpanija tal-propjetà ssellfet is-somma ta’ Lm360,000 

i]da b’xi mod irnexxielha tpa/i kollox b’Lm1,000 biss. Fillaqg[a 

bejn il-Bank u din il-kumpanija kien hemm pre]enti 

Ministru Laburista. 

Kumpanija o[ra fil-qasam tal-kostruzzjoni xorbot man-nofs 

miljun lira Maltin ming[ajr ma l-Bank irkupra mqar 

/ente]mu wie[ed! 

Kumpanija o[ra, ukoll fil-qasam tal-propjetà, xorbot 

madwar Lm1.3 miljun meta di;à kienet dikjarata falluta. 

Bl-istess mod il-Bank tilef miljun lira o[ra meta silef dan l- 

ammont u l-kumpanija falliet. 

F’ka] ie[or, kumpanija mag[rufa g[all-intri//i tag[ha filqasam 

tal-ispekulazzjoni tal-artijiet, ing[atat Lm300,000 

kontra l-pariri ta’ uffi/jali tal-Bank i]da bl-‘approvazzjoni 

politika’ ta’ dawk ta’ fuq. 

Kalkolu moderat [afna tal-ka]i biss li kienu ;ew g[allattenzjoni 

tal-inkjesta kienu jla[[qu mal-Lm10 miljun i]da hu 

fatt li kien hemm [afna aktar ka]i li baqg[u midfunin ta[t it-trab 

tal-bi]a’ u l-indifferenza! 

Gvernijiet tal-PN qatg[u 

l-abbu]i u taw tmexxija 

serja lill-Banek 

Meta fis-sebg[inijiet il- 

Labour ;ab il-Banek 

kummer/jali kollha Maltin 

ta[t il-kontroll tieg[u kien 

qed jag[mel stqarrija 

importanti. Il-Banek 

kellhom, minn issa ’l 

quddiem jag[mlu kif 

jg[idilhom hu. 

U biex ]gur ikun /ert li 

ji;ri propju dan, il-Labour 

[a [sieb li fil-bi//a l-kbira 

tas-snin li kien imexxi hu 

kien ja[tar b[ala Chairmen 

tal-Banek ewlenin 

kandidati, Deputati jew 

Ministri tieg[u. 

Fil-ka] tal-Bank of 

Valletta, minn perjodu ta’ 

16-il sena fil-Gvern (1974- 

1987 u bejn l-1996-1998) 

kienu tliet snin biss li ma 

kellux xi personalità tal- 

Labour imexxih. Fil-ka] tal- 

Mid-Med Bank, sa mittwaqqif 

tieg[u fl-1975, kull 

darba li kien hemm Gvern 

Laburista, dejjem kellu xi 

[add tal-Labour imexxih — 

inklu] fil-gvern g[omru 

qasir ta’ Alfred Sant. 

Fil-waqt li ta[t Duminku 

Mintoff u Karmenu Mifsud 

Bonnici, fil-banek twettqu l- 

akbar skandli u [ni]rijiet, 

ta[t Sant il-banek baqg[u 

ji;u strumentalizzati 

politikament. B[ala 

konferma ta’ dan, ta’ min 

isemmi li propju fl-a[[ar 

jum tal-Gvern Laburista filgvern 

— is-Sibt 5 ta’ 

Settembru 1998 — kien 

iltaqa’ l-bord direttorjali tal- 

Mid-Med Bank biex 

iqassam numru kbir ta’ 

promozzjonijiet. 

G[all-kuntrarju, ta[t 

Gvernijiet Nazzjonalisti /- 

Chairmen KOLLHA kienu 

nies tal-mestier: ekonomisti, 

bankiera jew imprendituri 

mag[rufa. 

Anke mill-Oppo]izzjoni, 

il-Partit Laburista baqa’ 

jiddefendi l-linja tieg[u li l- 

Gvern jikkontrolla l-qasam 

bankarju. Prova ta’ dan hi l- 

kampanja qalila li g[amel 

lill-Gvern Nazzjonalista 

meta kien se jipprivatizza l- 

Mid-Med Bank biex 

ida[[al f’Malta wie[ed 

mill-aqwa Banek fid-dinja: 

l-HSBC. 

Il-konferma li l-PN mexa 

bl-aktar mod g[aqli hi li fla[[ar 

sentejn il-Banek 

Maltin kienu dikjarati fil- 

[ames post fid-dinja g[assodizza 

tag[hom u dan mill- 

World Economic Forum.

10 


EWROPA 

Gwardjani tal-Fruntieri tal-UE 

Il-;img[a li g[addiet 

ippre]entajt rapport fil- 

Parlament Ewropew li kien 

fih 68 emenda g[al-li;i dwar 

FRONTEX, l-a;enzija li 

t[ares il-fruntieri tal-Unjoni 

Ewropea. 

Meta tag[sar l-emendi 

kollha, jo[ro; /ar g[an 

ewlieni: li l-a;enzija 

g[andha ting[ata aktar sa[[a 

u mezzi biex tassew tkun 

tista’ taqdi dmirha b’mod 

aktar effettiv. 

F’Malta ntqal u nkiteb 

[afna dwar FRONTEX u 

m’hemmx dubju li a[na l- 

Maltin g[andna kull interess 

naraw lil din l-a;enzija 

tissa[[a[. 

L-esperjenza tag[na 

urietna kemm dan hu 

b]onju]. Pajji]na jinsab 

f’xifer il-kontinent Ewropew, 

f’nofs il-Mediterran f’zona 

passa;;a [afna, minn fejn 

jg[addu eluf ta’ vapuri u 

kummer/. 

Zona ta’ 

kuntrabandu 

tan-nies 

I]da mhux biss. I/-/entru 

tal-Mediterran f’dawn l-a[[ar 

snin inbidel ukoll f’zona 

mill-aqwa g[all-kuntrabandu 

tan-nies, l-immigrazzjoni 

illegali. B’ri]ultat ta’ hekk 

eluf ta’ immigranti, [add ma 

jaf kemm e]att, tilfu 

[ajjithom. 

L-influss f’daqqa ta’ [afna 

barranin fil-pajji]i 

Mediterranji tal-Unjoni 

Ewropea, wassal g[al 

in/ertezza qawwija, bi]a’ 

fost [afna /ittadini li s- 

sigurtà tag[hom, is-ser[an ilmo[[ 

kienu mhedda 

serjament. 

G[alhekk il-[tie;a li 

nsa[[u l-fruntieri tal- 

Ewropa. Malta g[andha 

interess li dan ise[[. 

X’qed nipproponi 

li jsir fir-rapport 

tieg[i^ 

G[amilt tliet proposti 

ewlenin. 

■ L-ewwel nett li jkun 

hemm korp Ewropew ta’ 

gwardjani tal-fruntiera. 

■ It-tieni li l-FRONTEX 

ting[ata s-setg[a li tixtri jew 

tikri l-mezzi li jkollha b]onn 

biex twettaq il-missjonijiet 

tag[ha. 

■ It-tielet li jinbidel ilmandat 

tal-a;enzija billi 

ting[ata responsabbiltà 

spe/ifika li tg[in lil dawk ilpajji]i 

li j[abbtu wi//hom 

ma’ pressjoni qawwija malfruntiera 

tag[hom. 

Naturalment dawn l- 

emendi ma sarux f’[akka 

t’g[ajn. 

Fil-bidu ta’ din is-sena, il- 

Kummissarju Cecilia 

Malmstrom ippre]entat 

abozz ta’ li;i biex tirrevedi l- 

mandat tal-a;enzija 

FRONTEX fid-dawl talesperjenza 

miksuba fl-ewwel 

snin tal-[idma tag[ha. 

L-a;enzija kienet bdiet 

tiffunzjona fl-2004. 

Il-Parlament Ewropew 

[atarni rapporteur fuq dan l- 

abbozz, li jfisser li jiena 

responsabbli biex in[ejji l- 

po]izzjoni tal-Parlament 

inklu] l-emendi g[al dan l- 

abbozz. Il-;img[a li g[addiet 

ippre]entajt fil-Kumitat dwar 

il-Libertajiet ?ivili tal-istess 

Parlament rapport li fih l- 

emendi li qed nipproponi. 

F’dan il-qasam il- 

Parlament g[andu poter kode/i]jonali 

mal-Kunsill tal- 

Ministri. Dan ifisser li biex 

minn Simon Busuttil MEP 

sbusuttil@europarl.eu.int 

proposta ssir li;i trid ti;i 

approvata kemm mill-Kunsill 

kif ukoll mill-Parlament 

Ewropew. 

G[alhekk, l-emendi li 

ppre]entajt g[andhom 

sinifikat importanti g[ax ma 

jistg[ux ikunu injorati mill- 

Kunsill. 

Biex lestejt ir-rapport kelli 

diversi laqg[at konsultattivi 

mal-a;enzija FRONTEX 

innifisha, ma’ diversi membri 

tal-Parlament Ewropew, ma’ 

gvernijiet tal-pajji]i membri 

inklu] dak Malti u mal- 

Kummissjoni. 

Iltqajt ukoll ma’ diversi 

g[aqdiet li jirrappre]entaw lillimmigranti. 

{adt tliet xhur 

s[a[ biex inlesti dawn illaqg[at 

kollha. 

L-emendi 

Ni;i g[at-68 emenda li issa 

se jkunu diskussi wa[da 

wa[da fil-kumitat. 

Nibda bil-proposta li 

jin[oloq Korp jew Sistema ta’ 

Gwardjani tal-Fruntiera tal- 


Dan ikun kompost minn 

gwardjani nazzjonali li 

jipparte/ipaw fil-missjonijiet 

tal-a;enzija FRONTEX, b[al 

ng[idu a[na f’operazzjonijiet 

kon;unti u f’missjonijiet ta’ 

emer;enza b[alma rajna dan l- 

a[[ar fil-Gre/ja. Dan il-korp 

jibda j[addan ukoll gwardjani 

nazzjonali sekondati mal- 

FRONTEX. 

A ba]i tal-prin/ipju ta’ 

‘solidarjetà obbligatorja’, qed 

nipproponi li l-li;i tobbliga 

lill-pajji]i membri tal-Unjoni 

Ewropea li jipparte/ipaw fil- 

[idma tal-a;enzija billi 

jipprovdu l-mezzi u n-nies li 

jwieg[du biex tkun tista’ taqdi 

dmirijietha sew. 

Dan il-pass hu me[tie; g[ax 

sal-lum l-a;enzija spiss ma 

setg[etx tonora l-obbligi 

tag[ha min[abba li xi pajji]i 

membri naqsu milli 

jipparte/ipaw fil-missjonijiet 

tag[ha. 

Terminolo;ija 

li tinftiehem a[jar 

mill-pubbliku 

Barra minn hekk, itterminolo;ija 

nnifisha li qed 

nipproponi, ‘Sistema ta’ 

Gwardjani tal-Fruntiera tal- 

Unjoni Ewropea’ jew EU 

Border Guard System 

tiftiehem a[jar mill-pubbliku 

mill-[afna terminolo;iji 

e]istenti, b[al Frontex Joint 

Support Teams u r-Rapid 

Border Intervention Teams li 

g[an-nies ma jfissru xejn. 

Minn dan forsi wie[ed jibda 

jissuspetta li din mhi xejn [lief 

kwistjoni ta’ semantika. 

Mhux il-ka] g[ax bilproposti 

tieg[i qed infittex 

ukoll li ntejjeb diversi 

provedimenti tal-li;i biex 

dawn ikunu aktar /ari, biex ma 

jkunx hemm duplikazzjoni 

]ejda, biex ir-rwol ta’ kul[add 

ji;i //arat u aktar minn hekk 

biex l-a;enzija u l-missjonijiet 

tag[ha jing[ataw identità 

Ewropea u jsiru aktar vi]ibbli. 

L-a;enzija 

ting[ata l-mezzi 

It-tieni proposta, li 

proprjament ;iet mill- 

Kummissjoni u li jiena qed 

nappo;;ja, tfittex li tag[ti lilla;enzija 

l-mezzi biex tkun 

tista’ ta;ixxi aktar malajr 

f’sitwazzjonijiet ta’ 

emer;enza. 

Din il-proposta titlob li jkun 

hemm ba;it apparti g[all- 

FRONTEX biex l-a;enzija 

tkun tista’ takkwista l-mezzi li 

g[andha b]onn, b[al patrol 

boats jew helicopters, biex 

taqdi l-b]onnijiet minimi 

tag[ha waqt li tkun tista’ 

tiddependi fuq makkinarju 

misluf lilha mill-pajji]i 

membri meta jkollha b]onn 

aktar. 

Il-FRONTEX trid tkun lesta 

tintervjeni skont il-[tie;a 

f’sitwazzjonijiet ta’ emer;enza 

li je[tie;u l-intervent tag[ha. 

Je[tie; li ma nibqg[ux fissitwazzjoni 

fejn meta tinqala’ 

l-[tie;a ta’ intervent ta’ 

emer;enza, l-Ewropa tibqa’ 

t[ares g[ax ma jkollhiex mezzi 

g[ad-dispo]izzjoni tag[ha. 

Jinbidel il-mandat 

It-tielet proposta importanti 

li qed nag[mel hi li l-mandat 

tal-a;enzija jinbidel biex 

ting[ata r-responsabbiltà 

spe/ifika li tg[in lil dawk ilpajji]i 

Ewropej li jkunu qed 

i[abbtu wi//hom ma’ 

pressjoni qawwija fil-fruntieri 

tag[hom, b[al fil-ka] ta’ 

pajji]i fejn ikun qed jasal 

numru e//essiv ta’ immigranti 

irregolari u [wejje; b[al 

dawn. 

Qed nipproponi wkoll li l- 

a;enzija ting[ata l-poter li 

tippro/essa informazzjoni 

personali li ti;bor waqt ilmissjonijiet 

tag[ha bil-g[an li 

tkun aktar effettiva fil-;lieda 

kontra l-kriminalità u l- 

immigrazzjoni illegali. 

Qed nipproponi wkoll li 

jitqassar i]-]mien li fih l- 

a;enzija tibg[at il-missjonijiet 

tag[ha f’sitwazzjonijiet ta’ 

emer;enza. 

Qed nipproponi li l-a;enzija 

timpenja ru[ha aktar fil-[idma 

biex jintbag[tu lura l- 

immigranti illegali u biex 

tinvolvi ru[ha wkoll fi skemi 

ta’ ritorn volontarju. Din it-tip 

ta’ [idma hi aktar umanitarja u 

wisq probabbli, aktar effettiva. 

Mhux possibbli li f’dan l- 

artiklu nag[ti rendikont s[i[ 

tal-emendi kollha li 

ppre]entajt. Illum ktibt biss 

dwar l-aktar emendi 

importanti. I]da nittama li nsib 

appo;; g[al dawn l-emendi 

g[ax jekk l-a;enzija ssir aktar 

effettiva, il-[arsien tal-fruntieri 

tal-Ewropa jissa[[a[ u Malta 

tkun l-ewwel li tibbenefika.


11 

Fil-pa;ni l-o[ra: 

13 

EDITORJAL 

il•mument 

Stamperija Indipendenza 

Triq Herbert Ganado, il-Pietà - PTA 1450 

Tel: 2596 5333 • Fax: 2596 5525 

e-mail: mument@media.link.com.mt 

advertising@media.link.com.mt 

Editur: Victor Camilleri 

Fejn 

ma naqblux 

14 

Min ji//elebra 

u min jipprotesta 

15 

Il-pro;ett 

tat-toroq 

21 Ittri 

lill-Editur: 

Il-Festival 

ta/-?ikkulata 

fil-{amrun 

G[aliex ma jag[milx b[all-Awditur^ 

Fil-laqg[a tal-Kumitat Permanenti tal-Kontijiet Pubbli/i 

(PAC) li saret il-;img[a ta’ qabel fil-Parlament u li 

iddiskutiet il-kuntratt g[all-estensjoni tal-Power Station 

f’Delimara, saru mistoqsijiet pre/i]i u daqstant ie[or kienu t- 

twe;ibiet. 

Wa[da mill-mistoqsijiet rilevanti [afna kienet din: 

AUSTIN GATT: Kieku sibt evidenza ta’ korruzzjoni, 

ng[id sew li kont tmur g[and il-Kummissarju tal-Pulizija 

u ttih dak li g[andek biex jinvestiga hu g[ax g[andu 

poteri [afna differenti u [afna aktar b’sa[[ithom 

minnek? 

L-AWDITUR :ENERALI: Iva, kieku sibna konna 

mmorru DRITT g[and il-Kummissarju tal-Pulizija. 

Id-diskussjoni kompliet billi l-Awditur :enerali 

stqarr li mhux biss ma sabx korruzzjoni talli lanqas 

sab evidenza ta’ influwenza impropja fl-g[oti tattender 

u lanqas dik li teknikament tissejja[ trading in 

influence. 

Dawn l-istqarrijiet /ari ma j[allu l-ebda xaqq ta’ dubju. Fi 

kliem aktar sempli/i dawn l-istqarrijiet ifissru li… 

L-Awditur :enerali ma sab l-ebda evidenza li xi [add, 

hu min hu, ipprova jikkorrompi lil xi [add ie[or. 

Ma sab l-ebda prova li xi [add, hu min hu, a//etta li ji;i 

korrott. 

Ma sab l-ebda evidenza li xi [add, hu min hu, ipprova 

ju]a influwenza indebita fuq [addie[or, u 

Ma sab l-ebda evidenza li xi [add, hu min hu, kien 

influwenzat indebitament fl-g[a]la tieg[u. 

I]da mhux biss. 

F’dik il-laqg[a tal-PAC sar mag[ruf ukoll li t-tender g[allestensjoni 

tal-Power Station ta’ Delimara g[adda minn 

g[arbiel fin [afna u f’kull stadju kien approvat b’mod 

unanimu. 

Fix-xhieda tieg[u l-Awditur :enerali ikkonferma li t-tender 

b’kollox g[adda minn g[axar stadji differenti u saru tliet 

rapporti separati. 

Kull wie[ed minn dawn it-tliet rapporti kien approvat kull 

darba minn tliet bordijiet differenti. Dawn ir-rapporti kienu 

ffirmati minn nies differenti li kollha huma identifikati. 

Kien hemm b’kollox 25 persuna differenti li kienu nvoluti 

f’dan il-pro/ess kollu u fl-g[axar stadji differenti l-membri 

kollha dejjem qablu unanimament. 

Barra minn dan, l-Awditur :enerali ikkonferma li dawk li 

tefg[u u tilfu l-offerta dejjem setg[u jappellaw f’kull stadju 

imma dan huma ma g[amluhx. 

L-Awditur g[amilha /ara li hu ma kien sab l-ebda evidenza 

ta’ korruzzjoni f’kull wie[ed minn dawn l-g[axar stadji. 

I]da quddiem din ix-xhieda skja//anti tal-Awditur 

:enerali, x’g[amlet l-Oppo]izzjoni Laburista mmexxija minn 

Joseph Muscat? Irrikonoxxiet li l-allegazzjonijiet tag[ha 

kienu biss DU{{AN jew kompliet g[addejja b[allikieku l- 

Awditur :enerali ma kienx ta din ix-xhieda importanti? 

Tal-Labour iridu biss ju]aw din il-kwistjoni g[all-g[anijiet 

ta’ mo[[hom u allura ji;u jaqg[u u jqumu minn dak li sab u 

li xehed dwaru l-Awditur :enerali u allura baqg[u g[addejjin 

bil-kampanja premeditata tag[hom. The end justifies the 

means, jg[id Joseph Muscat u allura jibqa’ g[addej ilmartellament 

tal-propaganda g[aliex jemmnu li aktar ma 

tirrepeti allegazzjoni aktar hemm /ans li xi [a;a tibqa’ 

f’mo[[ il-poplu. 

Minflok ma jippersisti f’din il-linja, Joseph Muscat g[andu 

jag[mel ]ew; affarijiet: 

Muscat g[andu jiddikjara bil-miftu[ x’kienu u x’inhuma 

l-interessi veri u propji tal-Oppo]izzjoni f’dan il-ka], u 

Imur DRITT g[and il-Kummissarju tal-Pulizija jekk 

ja[seb li g[andu l-provi tal-korruzzjoni. 

I]da dawn il-passi a[na /erti li ma jistax jo[odhom g[ax 

kull ma g[andu f’idejh hu biss DU{{AN!

12 


OPINJONI 

BON:U {BIEB... minn Dun Pawl Camilleri 

Nitbissmu ftit 

G[aliex [afna r;iel 

jg[idu li g[andhom kuxjenza 

nadifa? Sempli/i! G[ax ma 

tantx ju]awha. 

Fi studju re/enti 

rnexxilhom isibu g[aliex l- 

ir;iel [afna drabi jqumu 

f’nofs ta’ lejl: 5% biex 

jixorbu, 12% biex imorru t- 

toilet u 83% biex imorru d- 

dar. 

Normalment mara 

tippreferixxi tkun sabi[a milli 

intelli;enti. Taf g[aliex? G[ax 

ra;el iktar i[ares milli ja[seb! 

Tafu x’inhi d-differenza 

bejn [afna r;iel u l-istocks 

tal-Gvern? Sempli/i wkoll! L- 

istocks jimmaturaw. 

Ti]]ewwe; tixba[ lil 

mawra f’ristorant. Tordna li 

trid int, u tixtieq li [adt il-platt 

li ordna sie[bek. G[alhekk 

qeg[din sew! 

Mara qalet lil [abibitha: 

“I/-/urkett tat-tie; qieg[ed 

f’subg[a ]baljat.” “Mhux 

ovvja? Jekk [adt ir-ra;el 

]baljat!” 

Tifel qal lil missieri: “Pa, 

kemm swielek it-tie;?” “Ma 

nafx e]att, ibni, naf li g[adni 

n[allas g[alih.” 

“Pa, smajt li f’/erti 

partijiet tal-Afrika, ra;el ma 

1. Fi ftit kliem, il-politika hi l- 

arti u l-e]er/izzju ta’ meta 

wie[ed jimplimenta kapa/itajiet u l-abbiltajiet 

tieg[u, imwa[[da mal-valuri 

tieg[u, biex jag[mel it-tajjeb, 

jag[mel il-;id lis-so/jetà u 

ji;;ieled id-deni. M’hemmx 

g[alfejn naqblu fuq kollox. 

Anzi, g[andi rispett lejn dawk 

li ma jaqblux mieg[i 

politikament kif nittama li 

jkollhom lejja. I]da hemm 

riga ta’ etika li [add minna 

fil-politika m’g[andu qatt 

jaqbe]. L-etika li tiddistingwi 

politiku minn politikant. Ilkonvin]joni 

mill-konvenjenza. 

2. Meta sar Kap tal-Partit 

Laburista, Joseph Muscat 

wieg[ed sta;un politiku ;did. 

Kellu jwettaq terremot fi [dan 

il-partit, u j;ib stil ta’ 

tmexxija friska. B[al [afna, 

jien stennejt u ttamajt f’bidla 

fl-etika ta’ kif tag[mel ilpolitika 

l-Oppo]izzjoni. I]da 

sfortunatament, waqt l-a[[ar 

laqg[a tal-Public Accounts 

Committee [mistax ilu, [are; 

bi/-/ar kemm dan ma se[[x – 

kemm il-Partit Laburista 

g[adu ankrat mat-tatti/i 

qodma ta’ manipulazzjoni u 

tfig[ ta’ tajn. Il-Partit 

Laburista qed jippersisti 

b’kampanja ta’ [olqien ta’ 

du[[an li jostor ir-realtà. Irid 

ikompli ji]ra’ d-dubju fejn 

dan ma je]istix. Isib kundanna 

jsirx jaf min hi martu, qabel 

ji]]ewwi;ha.” 

“Mhux kullimkien hekk?” 

Ra;el qal: “Sirt naf 

x’inhu l-fer[ propju meta 

]]ewwi;t. Imbag[ad kien tard 

wisq.” 

Jg[idu li l-fl-ewwel sena 

ta]-]wie;, ir-ra;el jitkellem u 

l-mara tisma’. Fit-tieni sena, ilmara 

titkellem u r-ra;el jisma’. 

Fit-tielet sena jitkellmu t-tnejn 

u jisimg[u l-;irien. 

Wara ;lieda, mara qalet 

lil ]ew;ha: “Meta ]]ewwi;tek 

kont belg[a.” “Veru [anini. U 

jien kont mi;nun g[alik… ma 

ndunajtx li int belg[a.” 

Mara qalet lil o[ra: “Lil 

]ew;i jien g[amiltu 

miljunarju.” “Mela qabel 

x’kien?” staqstieha l-o[ra. 

“Multi-miljunarju.” 

Ra;el ta lil sie[bu 

definizzjoni ta’ ]wie;: “Mod 

g[ali [afna kif ja[slulek il- 

[wejje; b’xejn.” 

Il-President staqsa lillmembri: 

“Tixtiequ tag[tu xi 

[a;a g[ad-dar tal-anzjani?” 

“Iva”, wie;bet wa[da, “lil 

omm ir-ra;el”. 

Ra;el staqsa lil martu: 

“X’jog[;bok l-iktar fija, ilkapa/ità 

atletika jew l-g[erf 

:à konna hawn 

fejn m’hemmx. Anke jekk 

[are; li 25 persuna differenti, 

f’g[axar stadji differenti g[a]la tat-tender tal-power 

station, ilkoll qablu, 

unanimament, li dik kienet l- 

a[jar g[a]la. Anke jekk 

setg[u saru erba’ appelli u ma 

sarux. Anke jekk l-Awditur 

:enerali qal li ma sabx 

evidenza ta’ m;iba kriminali, 

lanqas ta’ korruzzjoni. 

3. Waqt din is-seduta tal- 

PAC b[al donni ftakart. Il- 

Fran/i]i jg[idulu deja vu, xi 

[a;a li tkun di;à smajt jew 

rajt jew g[ext. Ftakart meta 

qabel l-Elezzjoni tal-1996, 

Alfred Sant, fuq il-parir ta’ 

Phil Noble, kien mexxa 

kampanja ta’ tfig[ ta’ tajn u 

allegazzjonijiet ta’ 

korruzzjoni left, right and 

centre, bl-addo//. G[ax ilparir 

kien: itfa’ t-tajn, illum, 

g[ada u pitg[ada, u xi [a;a 

jaqbad. Sant kien qabad coach 

u beda jag[mel it-tour talkorruzzjoni: 

elenku ta’ 

pro;etti u individwi fosthom 

il-Carpark tal-Floriana, 

Busietta Gardens, Terminal 2 

tal-Freeport, l-art tal-Posta fil- 

Marsa, il-bus ticketing 

machines, Forti Chambray, ilka] 

tal-Aw]iljari, u Mc 

Donalds ta’ Birkirkara. 

Dwarhom, minghajr skruplu, 

irrepeta allegazzjonijiet serji 

ta’ korruzzjoni. Fuq quddiem 

ta’ din il-kampanja kien 

pawlcam@gmail.com 

........................................... 

hemm il-;urnalisti ta’ Super 

1, fosthom Joseph Muscat. 

4. Ma ninsewx li f’April 

1996 kien qalilna, waqt 

dibattitu fuq it-TV, li jekk 

hemm b]onn jie[u parir 

ming[and ix-xitan biex jirba[ 

il-voti, jie[du. U hekk 

g[amel. G[ax f’Ottubru 1996 

reba[ il-poter. Dakinhar 

Alfred Sant kien la[aq l-g[an 

tieg[u. F’Jannar tal-1997, 

kien imiss li jibda jissostanzja 

dawn l-akku]i li hu xejjer 

b’tant [e;;a ftit xhur qabel. 

B[ala Prim Ministru kien 

qabbad lill-Avukat Edgar 

Mizzi li kien igawdi l-fidu/ja 

tieg[u, tah is-sa[[a kollha 

tal-li;i u a//ess s[i[ g[allfiles 

tal-Gvern jew l-entitajiet 

kollha l-o[ra skont il-[tie;a, 

biex jinvestiga dawn il-ka]i 

ta’ allegata korruzzjoni u 

abbu] ta’ poter. Alfred Sant 

talbu jag[tih rapport kull 

xahar g[al kull wie[ed minn 

dawn il-ka]i. 

5. Il-verità hi li Edgar 

Mizzi, li tqabbad minn Alfred 

Sant g[ax igawdi l-fidu/ja 

tieg[u, ma sab ebda ka] ta’ 

korruzzjoni, jew abbu] ta’ 

poter. Tant li f’Awwissu 

1998, meta kul[add ikun 

vaganza, Sant ammetta li ma 

kienx sab il-korruzzjoni li 

kien allega sentejn u nofs 

qabel. Irri]ulta g[alhekk li l- 

akku]i u l-allegazzjonijiet 

ta’ mo[[i?” Martu wie;bet: 

“I/-/ajt li tirrakkonta.” 

“Mà, g[aliex l-g[arusa 

fit-tie; tilbes l-abjad?” “Biex 

turi kemm hi fer[ana.” 

“Allura g[aliex l-g[arus 

jilbes l-iswed?” 

Tafu x’inhu l-kastig 

g[all-bigamija (]wie; ma’ 

]ew; persuni fl-istess [in)? 

erba’ kunjati. 

Wara ftit ;img[at 

flimkien, bdew bi problemi 

kbar. Wara xi pariri, g[alxejn 

marru l-Qorti. “X’wasslek 

hawn?” staqsa l-Im[allef lirra;el. 

“F’sitt ;img[at flimkien 

ma qbilna fuq xejn1” Qab]et 

il-mara u qalet: “Seba’ 

;img[at.” 

Beda jifta[ar mal-[bieb li 

g[all-40 anniversarju tat-tie;, 

se jie[u l-mara Ruma. “Mela 

g[all-50 anniversarju x’bi 

[siebek tag[mel?” “Immur 

g[aliha.” 

I]-]wie; hu istituzzjoni li 

fiha r-ra;el jitlef il-grad ta’ 

Bachelor, u l-mara tie[u l- 

Masters. 

Ibiddel kemm ibiddel 

impjiegi, ir-ra;el jibqa’ 

dejjem ta[t l-istess 

img[allem. 

Meta ra;el jin]el jifta[ ilbieba 

tal-karozza g[al martu, 

xi wa[da minnhom tkun 

;dida: jew il-karozza, jew ilmara. 

Mara marret ma’ o[ra l- 

g[assa, biex tirrapporta li 

]ew;ha kien nieqes. “G[andu 

35 sena, twil 6 piedi u 4 

pulzieri, g[ajnejh blu, xag[ru 

skur wavy, jitkellem minn 

ta[t l-ilsien, [elu mat-tfal…” 

{abibitha qaltilha: “}ew;ek 5 

piedi u 4 pulzieri, fartas, 

matnazz, storbju], kattiv…” 

“G[andek ra;un. Mela jien 

irrid lilu?” 

kollha li xejjer Alfred Sant 

f’kampanja qalila, kienu 

kollha gideb u du[[an. 

6.Dawn l-avvenimenti 

er;ajna qed narawhom ise[[u 

quddiem g[ajnejna. U hemm 

fil komuni bejn il-kampanja 

tal-Partit Laburista ta’ qabel l- 

1996 u din ta’ issa. Joseph 

Muscat qabel l-Elezzjoni tal- 

1996 kien ;urnalist malistazzjon 

Super 1, u minn ta’ 

quddiem li mexxa l-kampanja 

ta’ tfig[ ta’ tajn u [olqien ta’ 

du[[an, li ]erg[et id-dubju u 

wasslithom g[all-poter – illum 

hu kap tal-Partit Laburista. 

7. B[al Sant, li stqarr li lest 

li jie[u l-pariri ming[and ixxitan 

basta jirba[ l-elezzjoni, 

hekk ukoll Joseph Muscat 

stqarr li the end justifies the 

means – kif tasal g[ar-ri]ultat 

mhux importanti, basta tasal 

g[alih. Ma jimpurtax jekk 

tu]a metodi ineti/i u qarrieqa, 

basta tirba[ inti. Ma 

jimpurtax, tista’ targumenta, 

jekk jintefa’ t-tajn u jin]era’ 

d-dubju fejn m’hemmx, basta 

tasal g[al gwadann politiku. 

Xtara karozza tajba [afna 

u ried jara kemm ti;ri. {adha 

fuq il-highway u tg[idx kemm 

;erra. Induna li pulizija kien 

qed ji;ri warajh. Qal: “Dan se 

jabadni ]gur. A[jar nieqaf fil- 

;enb.” Il-pulizija la[qu u 

qallu: “Jekk tag[tini ra;uni 

valida, na[firlek i/- 

/itazzjoni.” “La staqsejtni, 

ng[idlek. Ilbiera[ il-mara 

[arbet ma’ pulizija. {sibtek 

se ;;ibhieli lura.” 

Koppja mietu f’in/ident 

tat-traffiku waqt li kienu sejrin 

flimkien g[at-tie;. Staqsew lil 

San Pietru jekk 

i]]ewwi;homx il-;enna. 

Qalilhom li jrid jikkonsulta 

ru[u, g[ax qatt ma ;ara hekk. 

Mar. Dam tliet xhur biex ;ie 

bir-risposta. Sadattant qalu lil 

xulxin: “Fid-dinja ni]]ew;u sa 

ma l-mewt tifridna. Hawn 

mhawnx mewt: ikollna 

ni]]ew;u g[all-eternità. Min 

jaf hawnx divorzju?” Malli ;ie 

San Pietru qalilhom li se 

j]ew;uhom. Staqsewh hemmx 

divorzju. San Pietru rrabja 

[afna: “Ili tliet xhur biex sibt 

qassis! Imma;ina kemm indun 

biex insib avukat.” 

U xorta wa[da kul[add 

ji]]ewwe;! 

minn Jason Azzopardi 

................................... 

jason.azzopardi@gov.mt 

8. Din hi d-differenza bejn 

i]-]ew; partiti. A[na 

nemmnu fil-valur tal-verità, u 

mhux fit-tfig[ tat-tajn g[al 

punti politi/i. B’dan l-a;ir l- 

Oppo]izzjoni qed ti]valuta l- 

politika. Riedu ji]valutaw illira. 

Issa jridu ji]valutaw ilpolitika 

mis-sens tas-sewwa u 

etika li g[andu jmexxina. Ma 

n[alluhomx. 

B[al Sant, li stqarr li lest li jie[u 

l-pariri ming[and ix-xitan basta jirba[ 

l-elezzjoni, hekk ukoll Joseph Muscat 

stqarr li the end justifies the means

OPINJONI 


13 

Minn swieq li ja[dmu a[jar igawdu 

l-konsumaturi u n-negozji 

Din il-le;i]latura se tibqa’ 

mfakkra g[all-ammont kbir 

ta’ bidliet g[all-a[jar u riformi 

li twettqu ming[ajr ma t[alla 

impatt negattiv fuq il-fibra 

so/jali tal-pajji]. 

Dawn id-de/i]jonijiet 

importanti qed jittie[du fi 

]mien meta d-dinja g[addejja 

minn problemi kaw]ati minn 

ri/essjoni internazzjonali li 

[alliet warajha numru ta’ 

vittmi b[all-Gre/ja, Spanja u 

issa anki l-Irlanda. 

L-aktar de/i]joni konkreta u 

ri/enti hi t-twaqqif ta’ 

Awtorità ;dida li se tkun 

responsabbli g[allkompetizzjoni, 

l-affarijiet talkonsumatur 

u r-regolamenti 

tekni/i – l-Awtorità Maltija 

g[all-Kompetizzjoni u l- 

Affarijiet tal-Konsumatur 

(MCCAA). Abbozz ta’ Li;i 

dwar dan kien pre]entat lill- 

Parlament ftit tal-jiem ilu. 

It-twaqqif ta’ din l-Awtorità 

kienet wa[da mill-weg[di 

elettorali tal-Partit 

Nazzjonalista fl-2008. Ilprogramm 

elettorali kien 

spe/ifika li l-Partit 

Nazzjonalista fil-Gvern se 

ja[dem biex isa[[a[ irregolatur 

responsabbli mill- 

Konsumatur u l-Kompetizzjoni. 

L-Awtorità l-;dida se tkun 

responsabbli mill-obbligi 

kollha tas-suq intern filprovvista 

u l-bejg[ ta’ 

prodotti u servizzi. Se 

titmexxa minn Bord ta’ 

Gvernaturi mag[mul minn 

Chairman u seba’ membri. 

Dan il-bord se jie[u [sieb l- 

istrate;ija u d-direzzjoni tal- 

Awtorità. 

L-Awtorità se tibda ta[dem 

wara li ssir l-amalgamazzjoni 

tal-Awtorità Maltija g[all- 

Istandards, id-Dipartiment 

g[all-Konsumatur u l-Kompetizzjoni, 

u l-Laboratorju 

Nazzjonali. 

Posthom se jittie[ed minn 

erba’ entitajiet b’setg[at ta’ 

de/i]joni indi-pendenti floqsma 

rispettivi tag[hom. 

Dawn huma l-Uffi//ju g[all- 

Kompetizzjoni, l-Uffi//ju 

g[all-Affarijiet tal-Konsumatur, 

id-Divi]joni g[ar-Regolamenti 

Tekni/i u l-Istitut g[all- 

Istandards u l-Metrolo;ija. 

L-g[anijiet ewlenin tal- 

Awtorità l-;dida jinkludu 

dawk li ssa[[a[ il-politika talkonsumatur, 

il-politika talkompetizzjoni, 

li ta;ixxi b[ala 

l-korp nazzjonali dwar l- 

istandards, li tipprepara u 

t[ejji l-istrate;ija nazzjonali 

tal-metrolo;ija, li tag[ti pariri 

u tipprovdi fa/ilitajiet lillentitajiet 

governattivi u lillindustrija, 

li tassigura t- 

traspo]izzjoni u l-addozzjoni 

ta’ regolamenti tekni/i u li 

tissorvelja s-swieq. 

Kummer/ u negozju ;ust 

iwasslu biex is-swieq ja[dmu 

a[jar u b’hekk jiggwadanjaw 

il-konsumaturi, in-negozji u l- 

komunità in ;enerali 

f’pajji]na. Il-konsumatur 

jistenna li s-suq [ieles joffrilu 

g[a]la wiesg[a ta’ prodotti u 

servizzi tal-og[la kwalità bla[jar 

prezzijiet possibbli. 

F’suq kompetittiv, innegozji 

jippruvaw jattiraw 

aktar klijenti min-negozji o[ra 

billi jkunu effi/jenti, 

innovattivi, u billi joffru 

prodotti ta’ kwalità tajba bi 

prezzijiet tajbin. 

Il-Gvern jemmen fi swieq 

miftu[in u [ielsa, fid-dritt talkonsumatur 

li jir/ievi l-aqwa 

servizz possibbli, filwaqt li n- 

negozji jing[ataw l-ispazju 

kollu biex jimir[u u jikbru. 

L-entitajiet li se jkunu jag[mlu 

parti mill-MCCAA se ja[dmu 

biex jassiguraw li l-konsumaturi 

jing[ataw fair deals. 

L-operaturi ekonomi/i, 

fosthom tal-[wienet, 

g[andhom ipo;;u fis-suq 

prodotti u jipprovdu servizzi li 

jissodisfaw ir-rekwi]iti tal-li;i 

biss. Fl-istess [in il-MCCAA 

se jkollha r-rwol li tg[in lil 

min jimmanifattura, lillimportaturi, 

lid-distributuri u 

lil tal-[wienet, biex ikunu 

kapa/i jissodisfaw dak li titlob 

il-li;i. 

L-Abbozz ta’ Li;i li jinsab 

quddiem il-Parlament ja[seb 

ukoll biex jitwaqqaf Tribunal 

tal-Appell dwar il- 

Kompetizzjoni u l- 

Konsumatur li se jie[u post il- 

Bord tal-Appelli g[all- 

Konsumatur u l-Kummissjoni 

g[all-Kummer/ :ust. 

G[aldaqstant Tribunal 

wie[ed se jie[u post tnejn bilvanta;; 

li tkun assigurata 

veduta [olistika tas-suq. Barra 

minn hekk se jkunu irduppjati 

l-ammonti ta’ danni morali li 

t-Tribunal se jkun jista’ jag[ti. 

Bil-li;i l-;dida se jit[affu l- 

pro/eduri li g[andhom 

iwasslu biex id-de/i]jonijiet 

jittie[du b’aktar effi/jenza. 

Intrapri]i li jammettu l- 

involviment tag[hom f’cartels 

se jkollhom il-possibbilità li 

jgawdu minn tnaqqis fil-pieni. 

Id-Direttur :enerali se jkun 

jista’ jo[ro; ittri gwida fuq 

kwistjonijiet jew 

sitwazzjonijiet ;odda li jkunu 

g[adhom qatt ma kienu 

de/i]i. L-Awtorità l-;dida se 

jkollha d-dmir li tissorvelja l- 

implimentazzjoni talle;I]lazzjoni 

li to[ro; midminn 

Chris Said 

chris.said@gov.mt 

Direttiva dwar is-Servizzi. 

Il-vanta;; ewlieni li dawn irresponsabbiltajiet 

kollha 

jaqg[u ta[t Awtorità wa[da hu 

mill-aktar ovvju. Il-MCCAA se 

jkollha veduta [olistika tasswieq 

u b’hekk tkun tista’ 

tassigura li tie[u de/i]jonijiet u 

azzjonijiet koordinati bl-g[an 

a[[ari jibqa’ li s-swieq ja[dmu 

u b’hekk igawdu l-konsumaturi 

u n-negozji. 

L-Abbozz ta’ Li;i jista’ 

jitni]]el mis-sit elettroniku 

www.opm.gov.mt#konsumatur. 

Is-su;;erimenti jintlaqg[u 

permezz tal-email 

konsumatur.opm@gov.mt. 

Fejn ma naqblux 

Il-kri]i ekonomika li [akmet 

lil parti kbira tad-dinja f’dawn 

l-a[[ar sentejn ;abet mag[ha 

numru ta’ konsegwenzi reali li 

laqtu lil miljuni ta’ persuni. 

Fallew azjendi /elebri u 

ntilfu mijiet ta’ eluf ta’ 

impjiegi. Kalat il-produzzjoni 

min[abba tnaqqis fil-konsum 

li konna drajna biha g[al tant 

]mien. Dan kollu wassal g[al 

re/essjoni fuq skala li kien ilu 

]mien twil li d-dinja kienet rat 

wa[da b[alha. 

Gvernijiet u Banek Centrali 

n[akmu minn kri]i ta’ fidu/ja 

fis-sistemi bankarji rispettivi u 

l-kollass ta’ Lehman Brothers 

feta[ kaxxa ta’ Pandora li 

wasslet g[al katina ta’ ;rajjiet 

li komplew jaggravaw issitwazzjoni. 

Prin/ipali fost ir-ra;unjiet li 

wasslu g[al din il-kri]i kien 

hemm bla dubju l-e//ess ta’ 

self u kreditu li kienu 

tg[abbew bih il-banek, ilkumpaniji 

u l-individwi. 

F’dan ix-xenarju gvernijiet 

madwar id-dinja kellhom 

jie[du r-riedni f’idejhom biex 

dan il-kollass finanzjarju ma 

jwassalx g[al xi [a;a ag[ar 

milli di;à kellna. 

L-azzjonjiet ta’ dawn ilgvernijiet 

wasslu biex [afna 

minnhom kellhom jisselfu 

aktar flus mis-soltu u dan 

wassal biex il-finanzi prekarji 

ta’ u[ud minnhom i;ibhom 

qrib falliment nazzjonali. 

Hekk kif is-sitwazzjoni 

finanzjarja kkalmat xi ftit kien 

evidenti li dan l-infiq 

straordinarju ried jitra]]an u 

dan wassal g[al ]ew; 

alternattivi li minnhom 

gvernijiet kellhom jag[]lu. 

Tal-ewwel u l-favorita 

spe/jalment mal-Amerikani 

kienet li l-Gvern jibqa’ jonfoq 

sakemm jistimola l-ekonomija 

biex tqum fuq saqajha. 

It-tieni alternattiva preferuta 

minn bosta pajji]i Ewropej 

kienet it-triq tal-awsterità. Din 

tal-a[[ar ma tfisser xejn [lief 

tra]]in tal-infiq, it-ti/rit tal- 

[ela u l-issikkar ta/-/inturin. 

Liema hi l-aqwa alternattiva 

]-]mien biss itina parir. 

Sadattant pajji]na kellu 

j[abbat wi//u ma’ numru ta’ 

sfidi marbutin ma’ dawn il- 

;rajjiet. L-amministrazzjoni 

mmexxija minn Lawrence 

Gonzi sabet, ftit biss wara r- 

reb[a tal-2008, din il-kri]i 

ma’ wi//ha. Il-Gvern kien 

tempestiv u [abat jissielet 

mal-kri]i immedjatament. 

Ittie[du numru ta’ mi]uri u 

inizjattivi li taffew il-pi] fuq l- 

intrapri]i u g[aldaqstant 

minn Caroline Galea 

info@carolinegalea.com 

ixejjen l-ispettru ta’ qg[ad 

g[oli fi g]iritna. 

Imma dan mhux kollox. Il- 

Gvern kien impenjat li jibqa’ 

g[addej b’numru ta’ pro;etti 

kapitali li ji;;eneraw ixxog[ol 

waqt li jtejjeb il-pajji] 

kemm f’pro;etti 

infrasttruturali imma wkoll il- 

[olqien ta’ iktar servizzi 

f’bosta oqsma b[alledukazzjoni 

u s-sa[[a. 

Min[abba t-tnaqqis flintrojtu 

tal-Gvern g[as-sena 

2009 id-defi/it ta’ pajji]na 

sofra xi ftit g[alkemm kien ’il 

bog[od minn defi/its medji 

Ewropej. 

F’dan il-kuntest il-Gvern 

f’dan il-Ba;it kien kawt u 

indirizza l-i]bilan/ ming[ajr 

ma jtellef billi jkompli jinvesti 

b’sa[[a qawwija fis-sa[[a u l- 

edukazzjoni u ming[ajr ma 

jiskossja l-istruttura talbenefi//ji 

so/jali. 

Il-Ba;it wasal u g[adda u 

kien il-[in biex il-Partit 

Laburista jag[mel ir-reazzjoni 

tieg[u. Issa ma rridux ninsew 

li l-Partit Nazzjonalista ilu 

g[al dawn is-sentejn jissikka 

lil-Labour biex jieqaf 

jikkritika l-operat tal-Gvern. 

Dan spe/jalment meta ma 

jkunx hemm biex tissostanzja 

l-argumenti b’fatti u mi]uri 

konkreti ta’ alternattiva. 

F’dan is-sens [assejt li l- 

Labour ukoll beda ja//etta li 

l-kredibbiltà tag[hom kienet 

qed titnaqqar b’din il-kritika 

vojta u bla sustanza. 

Kostretti biex fl-a[[ar 

jie[du po]izzjoni, il-Mexxej 

Laburista [are; b’numru ta’ 

proposti ta’ kif kien imexxi hu 

kieku kien fil-Gvern. 

Issa m’iniex se nid[ol filkontroversja 

kemm dawn ilmi]uri 

kienu jiswew lil 

pajji]na. Issemmew [afna 

/ifri imma hu evidenti li l- 

Partit Laburista mhux ikun 

sin/ier jekk verament ja[seb li 

dawn il-mi]uri kienu se 

jiswew €65 miljun biss. 

G[alija dan hu kalkolu 

azzardat imma n[alli f’idejn l- 

esperti biex jikkonkludu fuq 

dan. 

Iktar importanti hu li issa 

almenu l-Partit Laburista 

kixef idejh u tana tog[ma talpolicies 

li forsi bi[siebu 

j[addan. Hu evidenti li hemm 

nuqqas kbir ta’ qbil ta’ kif 

in[arsu lejn l-ekonomija fil- 

Partit Nazzjonalista u dak tal- 

Labour. 

Waqt li Gvern immexxi 

minn Partit Nazzjonalista 

jimpenja ru[u biex ikun 

strate;iku biex jin[oloq il-;id 

u jistimola l-ekonomija bixxog[ol, 

il-Partit Laburista ried 

li f’mument kritiku jag[]el li 

jkun populist u jinsisti li 

jitnaqqsu t-taxxi ming[ajr ma 

jkun konkret kif se jkunu 

koperti dawn il-mi]uri. 

Din, u bosta proposti o[ra 

Laburisti, ikomplu 

jikkonfermaw nuqqas ta’ 

preparazzjoni u argumenti 

mla[[min jekk veru jixtiequ li 

xi darba l-poplu jag[tihom ilfidu/ja 

biex jiggvernaw dan 

il-pajji] bis-serjetà u bisser[an 

tal-mo[[.

14 


OPINJONI 

Min ji//elebra u min jipprotesta! 

minn Ryan Callus 

........................................... 

ryancallus@gmail.com 

Qed nikteb dan l-artiklu nhar 

il-{amis, 25 ta’ Novembru 

2010. Il-gazzetti lokali ta’ 

dan il-jum huma karatterizzati 

minn kuntrast evidenti g[alla[[ar. 

G[allinqas ]gur g[allgazzetti 

In-Nazzjon, The 

Times, The Malta Independent 

u The Malta Business 

Weekly (b’e//ezzjoni biss ta’ 

l-orizzont). 

Rappurta;;i li w[ud 

minnhom juru ]ew; ritratti 

ma;enb xulxin. Wie[ed talgradwati 

Maltin f’pajji]na 

ji//elebraw fil-Belt u ie[or 

juri karti jaqbdu mal-art 

f’Londra u bus shelter 

ivvandalizzata bil-kliem No to 

sky-high fees! — b’referenza 

g[a]-]ieda qawwija fil-mi]ati 

universitarji. 

Il-;img[a l-o[ra, l-istudenti 

kienu sa[ansitra di;à 

vvandalizzaw il-kwartieri 

;enerali tal-Partit 

Konservattiv, li b[alissa hu 

fdat mit-tmexxija talkoalizzjoni. 

Aktar ritratti fil-pa;ni ta’ 

quddiem kienu juru studenti 

f’Ruma quddiem is-Senat 

jipprotestaw b’sa[[a u 

mi]muma mill-forzi tal-ordni 

tal-istat milli jid[lu fil-bini. 

Dawn kienu l-imma;ni li 

kkaratterizzaw u[ud millibliet 

Ewropej. F’pajji]na 

wkoll kien hawn ftit 

konfu]joni… jekk tista’ 

ssej[ilha hekk wara kollox! 

Ftit storbju, g[ajjat u tisfir fittoroq 

tal-Belt i]da r-ra;uni 

kienet [afna differenti. 

?elebrazzjoni 

Kienet /elebrazzjoni ta’ 

snin ta’ [idma f’livell 

terzjarju, u li sa fl-a[[ar 

[alliet il-frott. ?elebrazzjoni 

li donnu wkoll kellha l-b]onn 

tirrikonoxxi de/i]jonijiet 

me[uda lbiera[ u li llum 

qeg[din jissarrfu. 

Forsi kien propju g[alhekk 

li ]-]g[a]ag[ waqfu quddiem 

l-Uffi//ju tal-Prim Ministru u 

[arbtu forsi xi ftit mil-laqg[at 

li kienu g[addejjin. 

Madankollu, il-Prim 

Ministru Lawrence Gonzi 

[ass li kellu jieqaf g[al ftit 

Il-mod kif The Times ta’ nhar il-{amis li g[adda rnexxielha to[ro; il-kuntrast bejn dak li qed ise[[ f’Malta u fl-Ingilterra b[alissa 

minn dak li kien qed jag[mel 

u jin]el biex jiltaqa’ malgradwati 

l-;odda. 

M’hemmx dubju li 

f’mo[[u kellu l-[sieb li 

jawguralhom g[as-su//ess li 

kisbu wara s-sagrifi//ji li 

g[amlu. U m’g[andniex xi 

ng[idu… i]-]g[a]ag[ [atfu 

l-opportunità u refg[u lill- 

Prim Ministru fuq spallejhom 

propju fuq it-tara; ta’ 

Kastilja. Xena, li m’hemmx 

dubju, ftit minna raw b[alha 

jew forsi jiftakruha, sakemm 

ma kinitx f’mumenti 

differenti minn dan. 

Il-;urnali komplew ukoll 

b’rappurta;;i mix-xena 

ekonomika u finanzjarja 

Ewropea, fejn t[abbar li l- 

Irlanda se tkun qed tissellef 

€85 biljun mill-Unjoni 

Ewropea u mill-Fond 

Monetarju Internazzjonali. 

Qed tissemma’ l-possibbiltà 

li l-Portugall jista` jkun 

riesaq lejn sitwazzjoni simili. 

U f’dan ix-xenarju kollha, 

f`pajji]na ni//elebraw ilgradwazzjonijiet 

talistudenti. 

Dan filwaqt li 

nag[tu fejn nistg[u 

g[ajnuniet jew garanziji 

finanzjarji lil s[abna, l-Istati 

Membri. 

Malta, l-i]g[ar [uta flakwarju 

tal-UE, tg[in lil 

dawk akbar minnha. Pajji] 

maqtug[ g[alih bil-ba[ar li 

jdawru, ming[ajr ri]orsi 

naturali u xorta jkampa u 

kapa/i jfendi g[al rasu. 

Ha;a tal-iskantament, i]da, 

f’din il-pittura kollha, tag[raf 

id-daqqa sewda ta’ pinzell 

tal-Oppo]izzjoni. Kif 

Oppo]izzjoni li tikkunsidra 

lilha nnifisha serja ma 

tikkummentax dwar il-fatt 

ba]iku li pajji]na 

relattivament sejjer [afna 

a[jar minn s[abu hi xi [a;a 

tal-meravilja. Li l-orizzont 

tie[u po]izzjoni simili, fejn l- 

ewwel pa;ni tag[ha rari 

rreferew g[al din issitwazzjoni 

straordinarja flistorja 

ekonomika moderna 

hu daqstant ie[or fatt li 

diffi/li tikkon/epixxi. 

Opportunitajiet 

{alli nkun /ar. Mhux 

kollox ward u ]ahar 

f’pajji]na. Hemm min 

f’pajji]na g[adu mhux qed 

jasal sal-livell terzjarju taledukazzjoni 

u, wisq inqas, 

jasal biex jiggradwa. Jistg[u 

jkunu problemi familjari jew 

sitwazzjonijiet o[ra so/jali li 

hemm b]onn inkomplu 

nindirizzaw. I]da [add ma 

jista’ jg[id li l-opportunità 

mhix hemm. 

L-edukazzjoni f’pajji]na hi 

b’xejn mill-bidu tag[ha salog[la 

livell terzjarju u 

possibbilment anke f’livell 

ta’ ri/erka permezz ta’ boro] 

ta’ studju. Mhux talli hi 

b’xejn i]da ni;u meg[juna bi 

stipendju [alli nixtru l-kotba 

u b]onnijiet o[rajn. 

Altru mis-sitwazzjoni 

f’Londra fejn il-mi]ati 

g[olew bil-kbir. 

Altru mis-sitwazzjoni fl- 

Irlanda fejn il-pajji] kien 

im;ieg[el mis-sitwazzjoni 

jiddejjen sostanzjalment biex 

ma jispi//ax f’rovina. Il-fatti 

huma /ari mir-ritratti li naraw. 

Min ji//elebra u min 

jipprotesta!

OPINJONI 


15 

Fil-pro;etti tat-toroq tajt 

direzzjoni fuq tliet binarji: ixxog[ol 

irid ikun ta’ kwalità u 

standards Ewropej, isir filba;it 

u fil-[in stipulat. 

S’issa dan irnexxielna 

nag[mluh. 

Matul din is-sena tlestew 

]ew; toroq prin/ipali li kienu 

parti finanzjati mill-fondi tal- 

Unjoni Ewropea. Kemm ilbypassta’ 

Marsaskala kif 

wkoll Triq il-Belt Valletta fi]- 

}urrieq tlestew skont il-ba;it, 

fil-[in stipulat u la[qu l- 

kwalità mitluba. 

Biex ti;i garantita l-kwalità 

tax-xog[ol qed jittie[du cores 

u ji;u ttestjati minn laboratorju 

akkreditat. B’sodisfazzjon 

nikteb li matul ix-xog[ol li sar 

s’issa l-kuntratturi qed 

jikkoperaw bis-s[i[ ma’ 

Transport Maltau 

kontinwament qed ikun hemm 

komunikazzjoni mar-residenti 

u l-komunità kummer/jali. 

B[alissa g[addej il-pro/ess 

ta’ evalwazzjoni tal-ewwel fa]i 

tat-toroq li se ji;u parzjalment 

finanzjati mill-fondi tat-TEN T. 

Dawn it-toroq huma t-triq 

tal-Marfa, i/-?irkewwa; it-triq 

ta’ [dejn il-VISET, Triq 

Garibaldi u Triq il-Kunsill tal- 

Ewropa, {al Luqa u t-triq li 

tag[ti minn [dejn Tal-{niena, 

G[awdex. Il-pro;ett kollu se 

jqum vi/in l-€40miljun. 

Koordinazzjoni 

Jekk l-evalwazzjoni 

ting[alaq malajr ix-xog[lijiet 

jibdew kmieni s-sena d-die[la. 

Il-kostruzzjoni ta’ dawn l-erba’ 

toroq f’daqqa se tinvolvi 

koordinazzjoni totali u 

tmexxija tat-traffiku dettaljata 

biex jittaffa kemm jista’ jkun l- 

inkonvenjent min[abba dawn 

ix-xog[lijiet. 

Is-sena d-die[la se tkun 

wa[da importanti [afna g[allbini 

ta’ toroq arterjali ;odda 

kofinanzjati mill-UE. 

Fl-2011 se nkunu qed nibnu 

erba’ toroq prin/ipali b’total 

ta’ madwar tmien kilometeri u 

b’investiment totali ta’ aktar 

Il-pro;etti tat-toroq 

minn €42 miljun. 

Dawn huma l-ewwel fa]i talpro;ett 

fil-Marsa li jinkludi medda minn quddiem l-uffi//ji 

ta’ Transport Maltau t-triq tax- 

Xatt tal-Fa[am li tg[addi minn 

quddiem Hexagon House u 

to[ro; fuq Triq Di/embru 13 

fil-Marsa. 

L-idea hawnhekk hi li ntejbu 

sostanzjalment il-karre;;jata u 

nifisha, isiru servizzi ;odda, 

jitjieb l-a//ess g[as-Sea 

Passenger Terminal u jsir ittisbi[ 

tal-in[awi tal-madwar. 

Din hi medda ta’ kilometru 

li se tiswa €8 miljun. 

Twessig[ 

Fil-ka] ta’ Triq il-Kunsill 

tal-Ewropa se titwessa’ t-triq 

biex tkun tifla[ g[at-traffiku u 

titjib sostanzjali fin-network 

ta’ stormwaterli hemm flin[awi. 

Id-disinn ta’ Triq 

Garibaldi g[andu skopijiet 

simili. Bejniethom qed 

nitkellmu dwar 2.2 kilometri 

b’nefqa ta’ ftit aktar minn 

€11-il miljun. 

Is-sena d-die[la wkoll issir 

it-triq tal-Marfa li fiha 2.35 

kilometri u li se tiswa €11.26 

miljun. Dan il-pro;ett jibda 

mill-junctionli tag[ti g[all- 

Armier u jibqa’ sejjer salvapur 

ta’ G[awdex. Hawnhekk 

id-disinn ja[seb biex titjieb ilkarre;;jata 

nnifisha i]da li 

ntejbu wkoll l-a//ess g[al min 

ikun qed jimxi filwaqt li 

no[olqu spazju a[jar g[al 

karozzi li jkunu qed jistennew 

il-vapur ta’ G[awdex. 

Matul l-2011 ukoll se 

tinbena t-triq li mill-in[awi 

Tal-{niena fix-Xewkija tag[ti 

g[at-Ti;rija ji;ifieri sa 

quddiem l-G[assa tar-Rabat ta’ 

G[awdex. 

Din hi essenzjalment ittkomplija 

tat-triq li saret din issena 

u li bdiet mill-in[awi talheliport. 

Din hi medda ta’ tliet 

kilometri ta’ triq li se tiswa 

kwa]i €13-il miljun. 

Kull parti minn dawn ittoroq 

hi medda sostanzjali fiha 

nnifisha u f’kull ka] Transport 

minn Austin Gatt 

Ministru g[all-Infrastruttura, 

it-Trasport u l-Komunikazzjoni 

austin.gatt@gov.mt 

Maltase tkun qed tibni t-toroq 

mill-;did, inklu] il-bdil tasservizzi 

ta’ ilma u drena;;. 

Mit-total li se ji;i investit 

matul l-2011 hemm madwar 

€33 miljun iffinanzjati mill- 

UE u l-bqija se jkunu finanzjati 

mill-fondi /entrali tal-Gvern 

(aktar minn €10 miljun). 

Dan ifisser li l-2011 se tkun 

sena movimentata [afna 

min[abba li se jkollna erba’ 

pro;etti kbar g[addejjin flistess 

[in. Dan hu ne/essarju 

biex dawn it-toroq, li huma 

essenzjali g[all-infrastruttura 

ta’ pajji]na, isiru fil-[in. 

Dan se jfisser ukoll sfida 

akbar minn qatt qabel fejn 

jid[ol il-koordinament taxxog[ol, 

it-tmexxija tat-traffiku 

u l-[arsien tas-sa[[a u s- 

sigurtà fuq il-lant tax-xog[ol. 

Bl-inqas inkonvenjent 

Transport Maltase tkun qed 

tipprepara biex ix-xog[ol ikun 

tal-anqas inkonvenjent. 

Naturalment g[andna b]onn ilkooperazjoni 

s[i[a talpubbliku 

matul dan il-perijodu. 

Biex isiru dawn l-erba’ 

pro;etti fl-2011, matul din issena 

se jkunu saru l- 

preparamenti kollha me[tie;a. 

Il-permessi huma kollha 

f’idejna u jonqos biss li 

jg[addi ]-]mien tal-appell biex 

nibdew nimmobilizzaw [alli 

f’Jannar jew Frar ikun jista’ 

jibda x-xog[ol li jibqa’ sejjer 

sal-a[[ar tas-sena. 

Fl-2010 wkoll sar Road 

Users Satisfaction Surveyli hu 

parti mill-pro/ess li bih inkejlu 

kemm l-utent tat-triq hu 

sodisfatt fl-u]u partikulari 

tag[ha. 

Lejn l-a[[ar tas-sena d- 

die[la wkoll g[andna nkunu 

f’po]izzjoni li nibdew ixxog[lijiet 

fuq it-tieni fa]i tattoroq 

kofinanzjati mill-UE. 

Dan il-grupp ta’ pro;etti 

jinkludi Triq Penellu fil- 

Mellie[a u t-tieni parti tat-triq 

tal-Marsa. Nikkalkulaw li sa 

Marzu tas-sena d-die[la jkun 

a;;udikat it-tender biex tkun 

tista’ ssir il-mobilizzazzjoni 

tal-kuntratturi fuq is-sit fla[[ar 

kwart tas-sena. 

Studji ambjentali 

Fl-2011 ukoll isiru l-istudji 

ambjentali fir-rigward ta’ ]ew; 

pro;etti o[ra, il-Coast Road 

f’Tas-Salina u t-triq tal- 

Kappara. L-istudji ambjentali 

mistennija jie[du sena s[i[a u 

jqumu madwar €300,000. 

Mindu d[alna fl-Unjoni 

Ewropea sal-lum sar [afna 

xog[ol fuq toroq arterjali li, kif 

nafu, huma parti importanti 

mill-infrastruttura tal-pajji]. 

Jekk irridu pajji] li jibqa’ 

jattira l-investiment barrani, 

irid ikollna infrastruttura li 

investitur jistenna minn pajji] 

modern Ewropew. 

Bejn l-2004 u l-2010 saru 

madwar 31 kilometru ta’ toroq 

arterjali li b’xi mod kienu 

finanzjati parzjalment Ewropa jew mill-Protokoll 

Taljan. L-investiment totali li 

sar f’dawn it-toroq s’issa kien 

ta’ aktar minn €84 miljun li 

minnhom kwa]i €61 miljun 

kienu finanzjati minn fondi 

barranin. Sal-perijodu ta’ fondi 

li jag[laq fl-2014, se nkunu 

investejna total ta’ madwar 

€175 miljun f’aktar minn 35 

kilometru ta’ toroq f’Malta u 

G[awdex. 

Matul il-;ranet li ;ejjin se 

jibda programm s[i[ ta’ 

xog[lijiet fuq toroq 

residenzjali. 

Ftit xhur ilu po;;ejt fuq il- 

Mejda tal-Parlament lista s[i[a 

ta’ toroq li huma programmati 

li jsiru. Dawn huma 

essenzjalment ba]ati fuq illista 

ta’ toroq li g[ad fadal 

isiru mill-lista tal-2006. Il-pjan 

hu li nlestu dawn it-toroq fi 

]mien sena biex imbag[ad 

nibdew na[dmu programm 

ie[or ta’ toroq. 

Transport Maltaqieg[da filpro/ess 

li tikteb lill-kunsilli 

lokali kollha biex titlobhom 

g[andhomx aktar toroq 

residenzjali ;odda li jridu jsiru. 

Dawn imbag[ad ji;u inklu]i 

fil-programm li jmiss. 

S’issa, matul din is-sena, 

saru 35 triq residenzjali u sar 

patchingestensiv f’ 47 triq li 

jfissru tul ta’ 25.5 kilometru. 

Qed isiru wkoll testijiet ta’ 

kwalità fuq ix-xog[ol u l- 

materjal li qed jintu]a g[allbini 

ta’ dawn it-toroq fuq l- 

istess ba]i ta’ dak li qed 

nag[mlu fit-toroq arterjali. Ilkwalità 

tal-prodott hi pilastru 

fundamentali f’dan il-qasam. 

Il-kwalità 

Dan iwassalni biex nikteb xi 

[a;a]g[ira fuq il-Quality 

Assurance Unit. Dan il-Unit 

issa ilu sena ja[dem bl-iskop 

ewlieni tieg[u jkun ilkoordinament 

ta’ xog[lijiet 

bejn l-istakeholdersfit-toroq u 

jg[asses g[all-kwalità taxxog[ol 

li qed isir. Sar progress 

kbir f’dan il-qasam 

partikolarment fejn tid[ol 

koordinazzjoni mal-entitajiet 

tal-Gvern u fir-rigward ta’ 

koordinazzjoni fuq il-lant taxxog[ol 

mal-kuntrattur. 

Madankollu, fadal xi jsir f’dan 

il-qasam u nistenna aktar 

progress matul is-sena li ;ejja. 

IL-{ADD LI :EJ 

?entru ta’ e//ellenza 

fis-settur marittimu

16 


NEGOZJI }G{AR 

In-negozji tag[na 

TAG{RIF U KUMMENTI DWAR IS-SETTUR TAN-NEGOZJI }G{AR U DAQS MEDJU 

Negozju… f’/irkustanzi straordinarji 

minn Anton Vella 

Normalment kull meta tkun 

;estita attività kummer/jali, 

dan ji;ri f’ambjent rilassanti, 

fejn il-bejjieg[ i[ajjar lillkonsumatur 

biex jixtri, u minna[a 

l-o[ra l-konsumatur 

ikollu l-[in kollu biex jag[mel 

l-g[a]la u jidde/iedi jekk 

jixtrix, wara li jqis sewwa l- 

prezz, il-kwalità u jekk ilprodott 

jew servizz hux talgosti 

tieg[u. 

Hemm ukoll negozju li jsir 

waqt attivitajiet so/jokummer/jali, 

f’ambjent ta’ 

festa u /elebrazzjoni. 

I]da mhux kull negozju jsir 

hekk. 

Hemm diversi /irkustanzi 

ta’ niket, li fihom ukoll je]isti 

negozju, i]da b’differenza. 

F’mumenti ta’ a//identi, 

diffikultajiet, tra;edji, di]astri 

u mwiet, ukoll jid[ol element 

ta’ negozju i]da din id-darba 

wie[ed ftit li xejn iqis din l- 

attività kummer/jali b[ala xi 

wa[da po]ittiva u li tista’ ti;i 

riklamata b’mod /elebrattiv. 

I]da jibqa’ l-fatt li te]isti u 

mnalla jkun hemm min lest 

ji;;estixxi dan it-tip ta’ 

negozju g[aliex il-pubbliku li 

sfortunatament jg[addi minn 

mumenti diffi/li, irid isib dak 

kollu ne/essarju fil-mument li 

jkollu b]onn. 

Hu tip ta’ negozju li g[allkuntrarju 

li g[edtilkom 

f’artiklu ie[or, hu diffi/li li 

jista’ jkun servut bi tbissima, 

g[aliex il-mumenti fejn, u 

meta ji;i offrut ma 

jippermettix. I]da xorta wa[da 

l-konsumatur g[andu dritt 

jir/ievi dawn is-servizzi blog[la 

rispett u etika. 

Is-servizzi li je]istu 

f’/irkustanzi tra;i/i, mhumiex 

ftit, u g[alhekk kull min 

ja[dem f’dan is-settur, irid 

jag[raf jaqdi lill-klijenti tieg[u 

ming[ajr skossi u b’responsabbiltà. 

Fil-mumenti diffi/li l- 

konsumatur ma jkunx komdu 

li jista’ je]er/ita d-dritt liberu 

tal-g[a]la. Ikun qed jg[ix 

f’sitwazzjoni ta’ paniku. Ilkonsumatur 

ikun imgerfex 

bi/-/irkustanza u jkollu b]onn 

l-g[ajnuna biex jasal g[al 

de/i]jonijiet mg[a;;la, tajbin, 

u li jaqduh fil-mument li 

jkollu b]onn. 

G[alhekk hawnhekk irresponsabbiltà 

fuq min ikun 

qed joffri l-prodott jew servizz 

hi akbar. {add ma g[andu 

jipprofitta ru[u missitwazzjoni 

u ebda sid ta’ 

negozju ma g[andu j;ib daru 

mal-[ajt lil xi konsumatur, 

g[ax ikun jaf li, f’dawn ilmumenti, 

l-istess konsumatur 

ma tantx g[andu triqat 

x’jag[]el. 

Sensittività 

Is-sensittività tilg[ab parti 

f’kull pro/ess ta’ negozju 

simili, u g[alkemm kull 

negozju qieg[ed hemm biex 

ji;;enera flus u qlieg[ g[al 

min ji;;estixxih, f’mumenti 

diffi/li b[al dawn, l-inqas 

[a;a li trid issir insistenza 

fuqha hu l-element tal-[las filpront, 

u kemm se jkunu qed 

isiru profitti. 

Mill-banda l-o[ra, servizzi 

li jing[ataw f’dawn i/- 

/irkustanzi ma jistg[ux 

jitqiesu b[al xi e]er/izzju ta’ 

karità. Kull negozju jrid 

jissalvagwardja l-interessi 

tieg[u u iva, anke 

f’sitwazzjonijiet diffi/li hu 

permessibbli li s-sid tannegozju, 

b’kawtela jara li 

kollox jimxi kif suppost, [alli 

jkun anke hu finalment 

jit[allas ta’ xog[lu. 

L-ewwel ma ji;i f’mo[[na 

meta nsemmu mumenti 

diffi/li, hu meta jkollna xi 

mwiet, u g[alhekk nistg[u 

nsemmu n-negozju li g[andu 

x’jaqsam mas-servizzi ta’ 

funerali. Hawn jid[lu [afna, 

b[as-servizz ta’ karozzi, fjuri, 

stampar ta’ santi, kant filknisja, 

servizzi marbutin maddifna 

u o[rajn. 

Ippermettuli nesprimi d- 

di]appunt tieg[i, g[aliex nara 

fejn je[tie; li jsir xi [a;a biex 

titjieb il-prassi u l-attitudni ta’ 

u[ud minn dawk li joffru s- 

servizzi tag[hom f’dawn ilmumenti 

diffi/li. 

Sitwazzjoni o[ra li ]gur hi 

inqas tra;ika hi meta jkollna 

in/identi tat-traffiku, fejn 

hawn jid[lu servizzi ta’ sptar, 

insurances, car-towing 

services, mekkaniks, tellara 

e//. Hawn ukoll insibu xi 

sidien ta’ negozji li joffru 

servizzi b’nuqqas ta’ etika, u 

mhux l-ewwel darba li ltqajt 

ma ka]i fejn il-prezz tasservizz 

ma jirriflettix ir-realtà. 

Imbag[ad /irkustanzi o[ra 

diffi/li je]istu meta 

sfortunatament f’familja 

jitfa//a l-mard, u g[alhekk 

F’/irkustanzi straordinarji importanti li kul[add i;ib ru[u b’sensittività 

ikun je[tie; servizz mediku, li 

mhux dejjem jista’ ji;i 

provdut fl-isptar tal-gvern u 

g[alhekk wie[ed ikun kostrett 

jirrikorri fi klini/i, jag[mel 

appuntamenti u vi]iti g[and 

konsulenti u spe/jalisti privati 

u jista’ jkun li jkun hemm 

ka]i fejn jid[ol xi safar fi 

sptarijiet barra minn Malta 

ukoll. 

F’dan ir-rigward ukoll 

hemm lok g[al aktar 

sensittività u l-appell tieg[i 

imur g[al dawk l-ispe/jalisti, 

tobba u professuri li forsi f’xi 

/irkustanzi simili jinsew li 

quddiemhom ikollhom 

persuni umani u b’nuqqas ta’ 

etika, jassumu li quddiemhom 

ikun hemm biss numri. 

Ka]i ta’ falliment 

G[alkemm mhux daqstant 

sitwazzjoni tra;ika, jista’ 

jkollna wkoll /irkustanzi fejn 

negozju jkun f’xifer falliment 

u g[alhekk hawn jid[lu 

servizzi ta’ accountants u 

konsulenti o[rajn esperti filqasam 

tan-negozju. 

Anke dawn iridu jag[rfu 

ja[dmu b’kawtela u b’rispett 

g[a/-/irkustanza li l-klijent 

ikun jinsab fiha. Sidien ta’ 

negozji li jkunu g[addejjin 

minn dawn il-mumenti diffi/li 

u li jkunu qed ifittxu servizzi 

simili ma jkunux komdi 

psikolo;ikament u g[alhekk 

ikunu je[tie;u assistenza li 

ttaffilhom il-pi] tassitwazzjoni 

u mhux, g[allkuntrarju 

j]idulhom. 

F’dawn il-kelmtejn ridt 

naqsam mag[kom ftit 

riflessjonijiet biex ni;bed l- 

attenzjoni li mhux dejjem innegozju 

jista’ jitqies xi servizz 

li je]isti f’/irkustanzi 

pja/evoli biex ji;;enera l-flus, 

inkabbru l-profitti u nieqfu 

hemm. 

Lanqas hu l-ka] li dejjem 

il-konsumatur ikun qed ifittex 

u jdur lejn dawn in-negozju 

b’xi g[a]la libera tieg[u, i]da 

je]istu /irkustanzi fejn l-istess 

konsumatur ikun kostrett 

jirrikorri g[al xi servizz, b[al 

sajjetta fil-bnazzi. 

L-etika f’dan il-pro/ess 

g[andha tiddomina u tirba[ 

fuq kull [sieb ie[or. Hu tajjeb 

li jkollna min imexxi negozji 

f’dawn i/-/irkustanzi i]da 

daqstant ie[or hu ne/essarju li 

dan isir b’rispett f’kull aspett 

tieg[u. 

Filwaqt li nawgura lillqarrejja 

u nispera li jkunu ftit 

dawk il-mumenti fejn ikunu 

kostretti jirrikorru g[al 

servizzi simili, min-na[a l- 

o[ra nirringrazzja lil dawk innegozjanti 

kollha li ja[dmu 

f’dan is-settur, li jag[rfu 

jkunu effi/jenti, professjonali 

f’xog[olhom u jag[rfu 

ja[dmu bl-og[la standards ta’ 

etika umanitarja f’dawn i/- 

/irkustanzi.

NEGOZJI }G{AR 


17 

Mis-Segretarjat Parlamentari g[an-Negozji }g[ar 

Karrieri minn fuq il-Campus 

Meta tinqalag[lna xi problema blo;;ett 

jew servizz li nkunu xtrajna l- 

ewwel [a;a li ti;ina f’mo[[na hi li 

nistaqsu dwar id-drittijiet tag[na b[ala 

konsumaturi, drittijiet li normalment, 

ikunu wkoll obbligi tal-istess bejjiegh. 

I]da kif jg[idu “il-prevenzjoni a[jar 

mill-kura.” 

G[aldaqstant, barra li nkunu nafu 

x’inhuma d-drittijiet tag[na b[ala 

konsumaturi, hu importanti wkoll li 

nkunu nafu x’g[andna nag[mlu biex 

kemm jista’ jkun nevitaw il-problemi. 

Ir-responsabbiltajiet tag[na b[ala 

konsumaturi jibdew hekk kif 

nidde/iedu li ser nixtru o;;ett jew 

servizz. Qabel ma nag[]lu l-prodott li 

g[andna b]onn, importanti li ninvestu 

ftit [in biex inqabblu l-prezzijiet, ilkwalità 

ta’ ditta ma’ o[ra, u kif ukoll 

il-funzjonijiet li prodott g[andu 

paragunat ma’ prodotti o[ra. 

F’ka] li, pere]empju, se nixtru 

prodott li ja[dem bl-elettriku jew xi 

;ugarell g[at-tfal, g[andna noqog[du 

attenti g[al /erti fatturi ta’ sigurezza 

b[all-marka CE u t-twissijiet indikati 

fuq il-prodott. 

Hawn tajjeb ni;bdu l-attenzjoni lil 

kull sid ta’ negozju, biex ikun minn ta’ 

quddiem li jara li ma ji;ix offrut 

prodotti g[all-bejg[ li jistg[u jkunu 

perikolu]i u li ma jkunux konformi 

L-opportunitajiet li jistg[u 

jie[du vanta;; minnhom i]- 

]g[a]ag[ tag[na anke waqt li 

jkunu g[adhom g[addejjin blistudji 

tag[hom fl-Università 

huma bosta u varjati. Is-seba’ 

edizzjoni tal-Fiera tal-Karrieri 

kienet xhieda [ajja ta’ dan. 

Din l-edizzjoni tal-Fiera tal- 

Karrieri fuq il-Campus tal- 

Università ta’ Malta mtella’ 

mill-Kunsill Studenti 

Universitarji (KSU) flimkien 

mal-g[aqda studenteska 

internazzjonali AEISEC 

infet[et mis-Segretarju 

Parlamentari Jason Azzopardi. 

Dan l-appuntament li sena 

wara l-ohra da[al fiss filkalendarju 

tal-istudenti 

Universitarji taghna, joffri 

vetrina wieg[sa ta’ 

opportunitajiet g[all-istudenti 

li jkunu g[addejin bl-istudji 

tag[hom. 

Dawn l-opportunitajiet 

jirri]ultaw minn ekonomija 

b’sa[[itha, frott ta’ politika 

g[aqlija li trid tara dan ilqasam 

jirnexxi u jikber dejjem 

i]jed. I]-]g[a]ag[ tag[na 

huma l-muturi tal-impri]a ta’ 

g[ada. I]jed ma nrawmu klassi 

professjonali b’sa[[itha llum 

i]jed ikollna ekonomija 

b’sa[[itha g[ada. 

Fir-realtà ekonomika li 

ng[ixu fiha llum, to[ro; 

dejjem i]jed bi/-/ar l- 

importanza tal-edukazzjoni 

terzjarja. Il-pajji] xahar wara 

xahar qed jirnexxielu ji;bed 

lejh investiment siewi li 

mieg[u j;ib ix-xog[ol. 

Dan l-investiment min-na[a 

tieg[u mhux biss igawdu 

minnu l-[addiema li ja[dmu 

direttament mal-kumpaniji 

nnifishom i]da mag[hom 

igawdu mijiet ta’ [addiema 

o[ra, mijiet ta’ negozji ]g[ar u 

medji li jag[tu servizz lillistess 

kumpaniji. 

Il-kumpaniji kollha li [adu 

sehem fil-fiera tal-karrieri 

huma kumpaniji li jag[tu 

servizz lil kumpaniji ]g[ar u 

medji — g[alhekk l- 

mar-regoli ta sigurezza. 

F’sitwazzjoni fejn l-o;;ett#servizz li 

se nixtru jirrikjedi l-iffirmar ta’ 

kuntratt, importanti li ma niffirmawx 

qabel ma naqraw sew u nifhmu kull 

klawsola li hemm fil-kuntratt. 

Legalment, kuntratt jorbot kemm 

lill-bejjieg[ kif ukoll lill-konsumatur 

u, g[aldaqstant, i]-]ew; partijiet iridu 

jonoraw dak kollu li jkun tni]]el filkuntratt. 

B[ala konsumaturi g[andna wkoll 

responsabbiltajiet lejn l-ambjent li qed 

investiment f’karrieri 

b’sa[[ithom f’dan il-qasam hu 

investiment fin-negozji ]g[ar 

u medji tag[na. 

G[alhekk il-Gvern g[al 

dawn l-a[[ar snin [addem 

politika li tixpruna l-industrija 

tas-servizzi kif ukoll dik talmanifattura 

tal-valur mi]jud. 

L-edukazzjoni tibqa’ [olqa 

ewlenija u /entrali f’din ilkatina 

li twassal g[ax-xog[ol. 

Fil-Ba;itt im[abbar g[assena 

d-die[la l-Gvern ikkonferma 

t-twemmin f’dan ilqasam 

billi ]ied il-vot g[allistipendji 

b’miljun ewro, biex 

issa dan tela’ g[al €23 miljun, 

bi 18,000 student igawdu 

minnhom. 

Dan jing[aqad mal-g[exieren 

ta’ opportunitajiet li l-Gvern 

joffri biex i]-]g[a]ag[ tag[na 

j;ibu i]jed MAs, PhDs, li 

jag[tuhom dejjem i]jed opportunitajiet 

fis-suq tax-xog[ol. 

Il-Gvern dan jag[mlu b’mod 

mill-i]jed konkret g[ax fla[[ar 

snin kompla jag[ti i]jed 

scholarships g[al edukazzjoni 

f’livelli avanzati, filwaqt li l- 

popolazzjoni fl-Università 

baqg[et tikber minn qatt qabel. 

Jason Azzopardi fera[ lillorganizzaturi 

tal-Fiera tal- 

Karrieri, li minn sena g[allo[ra 

qed tikseb su//essi kbar. 

Hu tkellem mal-esebituri 

differenti minn 15-il 

kumpanija differenti minn 

oqsma differenti fosthom 

kumpaniji tal-awdituri, legali, 

ng[ixu fih u g[alhekk g[andna 

nag[]lu prodotti li ma jag[mlux [sara 

lill-ambjent u li jistg[u ji;u ri/iklati. 

G[andna wkoll noqog[du attenti li l- 

o;;etti li nixtru ma ja[lux [afna 

ener;ija u li ma jo[olqux [afna skart. 

Anke l-bejjieg[ jista’ jg[in f’dan ilpro/ess 

billi jpo;;i fuq l-ixkafef tieg[u 

prodotti ta’ kwalità tajba. 

La darba nixtru o;;ett tajjeb li 

ni//ekkjaw sew l-ir/evuta biex 

nivverifikaw li l-informazzjoni li 

hemm fuqha hija korretta, b[al l- 

telekomunikazzjoni, ri/erka, 

mis-settur finanzjarju u dak 

edukattiv kif ukoll entitajiet 

pubbli/i. 

U[ud mill-esebituri di;a 

g[andhom mag[hom mijiet ta’ 

studenti li g[adhom jistudjaw 

i]da li mo[[hom mistrie[ 

dwar il-futur tal-karriera 

tag[hom. 

Dan hu l-frott konkret ta’ 

inizjattivi b[all-Fiera tal- 

Karrieri. 

Ir-responsabbiltajiet tal-konsumatur u l-obbligi tan-negozjant 

Je[tie; komunikazzjoni tajba bejn tal-[anut u l-klijent 

Is-Segretarju Parlamentari Jason Azzopardi waqt ]jara f’wie[ed 

mill-istands tal-Fiera tal-Karrieri fl-Università 

ammont, id-data, l-isem tal-prodott u 

d-dettalji tan-negozjant. 

Din l-informazzjoni g[andna 

ni//ekkjawha wkoll f’ka] li qed 

in[allsu bi credit card spe/jalment l- 

ammont kemm jiswa l-o;;ett u li qed 

niffirmaw g[alih. 

Min-na[a tieg[u n-negozjant g[andu 

jassigura li jag[ti ir/evuti blinformazzjoni 

kollha tax-xirja li tkun 

saret. Kull informazzjoni nieqsa tista’ 

to[loq diffikultajiet, kemm g[allkonsumatur 

kif ukoll g[all-istess 

bejjieg[. 

Importanti wkoll li n]ommu kull 

dokument relatat max-xiri li qed 

nag[mlu, b[al pere]empju, il-ktieb talistruzzjonijiet, 

il-garanzija 

kummer/jali, il-kuntratt ta’ xiri u 

naturalment l-ir/evuta. 

Hi wkoll responsabbiltà tag[na li 

nu]aw l-o;;ett kif indikat millmanifattur 

jew bejjieg[ g[aliex jekk 

nikkaw]aw xi [sara bi traskura;ni 

tag[na ma jkollniex dritt nitolbu 

kumpens. 

Rigward dan l-aspett in-negozjant 

ma jag[milx [a]in jekk qabel ma 

jbieg[ prodott, jinforma lill-klijent 

b’kull struzzjoni importanti marbuta 

mal-u]u ta’ l-istess prodott, li jkun qed 

jinxtara. B’dan il-mod jkunu evitati 

problemi wara.

18 


ITTRI LILL-EDITUR 

Fejnhom 

ir-rg[ajja^ 

Sur Editur, 

Dan l-a[[ar kont mistieden 

f’wie[ed mill-programmi ta’ 

evan;elizzazzjoni li jtella’ 

Edward Spiteri. 

Il-programm kien fuq ilfamilja. 

Ix-xbieha li tilg[ab 

parti importanti fil-[ajja talfamilja, 

u li tul il-programm 

approfondejnieha wa[da 

sewwa kienet dik tar-rag[aj. 

Is-silta li g[a]ilna u li 

dawlet id-diskussjoni tag[na 

kienet dik me[uda mill- 

Van;elu skont :wanni 

kapitlu 10, versi minn 7 sa 

21 

İl-;enituri fil-familja 

huma msej[in biex ikunu 

rg[ajja. Il-veru rag[aj huwa 

dak li jag[ti [ajtu g[annag[a; 

tieg[u. Il-mikri 

mhuwiex rag[aj. Meta jara 

l-g[aw; ;ej g[alih arah 

idabbar u ja[seb g[al rasu. 

Forsi mhijiex din ukoll irrealtà 

li n[abbtu wi//ha 

mag[ha fil-familji tag[na? 

Kemm hawn ;enituri li 

huma rg[ajja tassew. 

Arahom meta uliedhom 

ikunu g[addejjin minn 

]mien ta’ diffikultà. Jin]lu 

mag[hom fl-inkwiet u flg[elt 

tal-[ajja basta 

jissapportjawhom. 

M’ilux smajt storja li 

tassew tatni kura;; ta’ sur 

biex nissokta ng[ix ilvokazzjoni 

sa/erdotali tieg[i 

b’[afna fidi u tama fil-Mulej 

:esù. Omm separata ta’ 

]ew; ulied, ta[t l-erbg[in 

sena, spi//at ittantata biex 

t[allihom warajha u tmur 

tiddeverti g[al ri[ha b[alma 

jag[mlu o[rajn. Ng[iduha 

kif inhi, lil din il-mara ma 

tarmihiex. Hija persuna 

mill-aktar intelli;enti u 

grazzju]a. 

Imma din il-mara hi 

spe/jali. G[andha kuxjenza. 

Meta [ar;et ma’ [abibitha, 

li hi wa[edha b[alha, g[al 

tliet Sibtijiet fil-g[axija 

infila ,wa[da minn uliedha l- 

bniet qalitlha: “Mummy! 

Oqg[od mag[na s-Sibt. 

T[alliniex wa[edna g[and 

in-Nanna. Nimmissjawk 

[afna!” 

Fl-esperjenza tag[ha din l- 

omm qalet: “Kif nippretendi 

li g[al dawn uliedi nkun 

rag[aj jekk jien nitlaqhom 

ma’ ommi u mmur nag[mel 

dak li g[andi f’rasi? Fuq l- 

altar ma wieg[edtx li lil 

dawn it-tfal se nie[u 

[siebhom?” 

U xi ng[idu mbag[ad 

g[alina s-sa/erdoti? B[ala 

sa/erdot jien tassew rag[aj 

meta jkun hemm xi omm 

b’tarbija /kejkna, li miskina 

Alla biss jaf x’sagrifi//ji 

g[amlet biex ;iet il-Knisja 

g[all-Quddiesa tal-{add, u 

jiena, s[un s[un g[ax nag[ti 

kas ta’ xi erbg[a lsienhom 

twil li g[ax it-tarbija tag[ha 

bdiet tibki, s[un s[un 

niksirha minn fuq l-altar! 

G[idli x’jibqa’ fiha din ilpovra 

mara! Jien naf 

x’ji;ifieri. Anki jien kisruni 

sa/erdoti minn fuq l-altar u 

fis-sagristija. Tkun trid l-art 

tibilg[ek bil-mist[ija! 

Kemm [adt gost dan l- 

a[[ar meta smajt b’sa/erdot 

li meta kien f’din i/- 

/irkustanza, flok qag[ad 

jumilja lil omm inno/enti fi 

knisja mimlija nies, 

sempli/iment g[ax it-tarbija 

tag[ha kienet qieg[da tibki, 

baqa’ jqaddes qisu mhux hu, 

u meta ;ew g[at-talba tal- 

Missierna, dan is-sa/erdot 

tal-Mulej stieden lin-nies 

b’dawn il-kelmiet: 

“Ejjew [uti nfa[[ru lill- 

Mulej ma’ din it-tarbija billi 

b[alha nitolbu minn qalbna 

t-talba tal-Missierna!” Dak 

sa/erdot! 

F’dawn i]-]ew; stejjer 

kemm l-omm kif ukoll issa/erdot 

urew bi]ibilju 

[niena. {nienet l-omm lejn 

bintha biex tqatta’ [in 

kwalitattiv mag[ha. Min jaf 

dik it-tifla, meta tikber 

kemm se tapprezza dak li 

ommha kienet g[amlet 

mag[ha! 

Min-na[a l-o[ra, dan issa/erdot 

wera [niena kbira u 

fehem is-sitwazzjoni 

skomda ta’ din l-omm 

]ag[]ug[a. Minflok li 

g[amel wirja biha, kif ]gur 

kien ittantat jag[mel, [enn 

g[aliha billi g[enha tissokta 

tie[u sehem fil-Quddiesa. 

It-tema komuni fi]-]ew; 

e]empji hi li r-rag[aj ittajjeb 

jag[ti [ajtu g[annag[a; 

tieg[u. Ma jistenna 

xejn lura imma biss jag[ti 

kollox. Ir-rag[aj it-tajjeb filfamilja 

hu dak li fejn hemm 

il-mibeg[da jda[[al ilma[fra; 

fejn hemm id-dubju 

jda[[al il-fidi; fil-qtieg[ ilqalb 

ida[[al it-tama; finniket 

ixerred il-fer[. 

B’[ajtu u bi kliemu jara li 

ma ji;rilux li jkun imfarra; 

i]jed milli jfarra;, li jkun 

i]jed mifhum milli jifhem, li 

jkun ma[bub i]jed milli 

j[obb. Ir-rag[aj it-tajjeb 

skont il-qalb ta’ Kristu jaf li 

meta jag[ti se jaqla’, meta 

se ja[fer se jin[afirlu u li 

meta jmut se jg[ix g[all- 

[ajja ta’ dejjem! 

Mulej, g[amilna rg[ajja 

ta’ dan it-tip u tina i]jed 

rg[ajja b[alhom! AMEN! 

PATRI MARIO ATTARD 

OFM Kap 

San :wann 

I}-}WIE: U D-DIVORZJU… 

Xi [sibijiet fuq in-Nota Pastorali tal-Isqfijiet 

Sur Editur, 

In-nota pastorali dwar i]-]wie; 

u l-familja l-Isqfijiet tag[na 

jistednuna biex fil-fidi nirriflettu 

fuq ir-realtà ta]-]wie; u taddivorzju. 

Hi fin-natura talbniedem 

li meta j[ares lejn ittbatija 

li j;ib mieg[u ]wie; fi 

kri]i jfittex l-iqsar triq li twassal 

biex titwarrab malajr dik ittbatija. 

U hekk g[andu jkun. 

Hi biss il-Fidi li tippre]entalna 

toroq li mhumiex la qosra u 

lanqas iwasslu malajr g[al 

soluzzjonijiet fa/li kif ilbniedem 

jixtieq. 

Wie[ed irid jifhem allura 

x’iridu jfissru l-Isqfijiet tag[na 

meta g[amlulna l-istedina biex 

nirriflettu fuq ir-realtà ta]-]wie; 

u d-divorzju bil-g[ajnejn talfidi. 

Li t[ares bl-g[ajnejn tal-fidi 

jfisser li a[na obbligati nfittxu t- 

tag[lim tal-ma;isteru tal-Knisja. 

Jekk a[na veru nemmnu fi 

Kristu u fil-Knisja tieg[u allura 

g[andna obbligu li nirriflettu blumiltà 

fuq it-tag[lim tal-knisja. 

Din tista’ tkun bi//a xog[ol 

iebsa li nsara ta’ fidi dg[ajfa ma 

jaslux g[aliha. 

Li wie[ed jirrifletti fuq ittag[lim 

tal-Knisja ma jfissirx li 

hu qieg[ed fuq xi programm 

televi]iv fejn l-impressjoni hi li 

kull opinjoni hi tajba. 

Il-mistoqsija tag[na g[andha 

tkun: “Dan it-tag[lim li qed 

nircievi hu veru anke jekk 

jin[ass diffi/li u qieg[ed insib 

diffikultà biex jien na//ettah?”. 

Li tirrifletti fuq it-tag[lim tal- 

}wieg, divorzju u relazzjoni 

Sur Editur, 

Fl-intervall li Malta g[adha titnikker fuq l- 

introduzzjoni tad-divorzju, g[alkemm issa jidher 

li din l-issue se titqieg[ed fuq l-a;enda, 

mentalitajiet o[ra ]viluppaw lil hinn minn dik 

divorzista biex jag[tu lok g[al tipi ta’ relazzjoni 

jew [biberiji. 

G[alkemm xi darba f’[ajjet il-bniedem, kwa]i 

kul[add ikun jixtieq iwettaq il-[olma li 

ji]]ewwe;, donnu [afna minn dawk li ji;u 

wa[edhom wara xi ]wie;, saru jippreferu li ma 

jer;g[ux jintrabtu, g[al xi ra;uni jew o[ra. U 

g[alhekk, wie[ed jazzarda jg[id, li kemm l-ewwel 

]wie; naqqas mill-popolarità li kellu, u kemm 

i]jed ]wi;ijiet o[ra wara tal-ewwel — kaw]ati 

mid-divorzju jew le – m’g[adhomx jappellaw 

daqskemm kienu qabel. I]da bl-ebda mod ma 

jfisser li ]-]wie; g[ad jispi//a. 

Wie[ed jippreferi ma jintrabatx g[ax hu mod 

prattiku fih innifsu li jibqa’ awtonomu filwaqt li 

jkollu jew i]omm relazzjoni ma’ sie[ba, g[aliex 

hekk ikunu jitolbu l-esi;en]i ta’ tali individwi. 

B’dan il-mod, l-aspirazzjonijiet tal-individwu 

jkunu jistg[u jintla[qu, ming[ajr ma jkollu nd[il 

]ejjed ta’ persuna o[ra mhux daqstant involuta fil- 

[ajja tieg[u. Min-na[a l-o[ra, il-persuna ma 

t[osshiex solitarja, g[ax b’xi mod, xorta t[ossha li 

qed taqsam [ajjitha ma’ xi [add. 

Minn meta nkunu ksibna l-awtonomija tag[na 

— wara t-tmiem ta]-]wie; — sakemm nid[lu 

f’relazzjoni o[ra, ikun tajjeb li wie[ed jag[ti /ans 

igawdi din l-awtonomija u li din it-tran]izzjoni 

tkun wa[da wkoll ta’ riflessjoni. Mela tajjeb li 

wie[ed jg[arbel x’wassal biex i]-]wie; tieg[u 

falla; fejn mar [a]in, u setax kellu xi ka;un jew 

[tija li wassal g[al dan. 

Jekk jag[ti l-lok li seta’ kien hekk, jag[mel sew 

li jidderie;i ru[u a[jar, forsi mhux wa[du, imma 

permezz ta’ nies im[arr;in. 

F’waqtu wkoll, li wie[ed jag[raf sew lilu 

nnifsu, min hu, ng[idu a[na, x’tip ta’ personalità 

jew kif ja;ixxi a[jar f’sitwazzjonijiet jew 

/irkustanzi differenti fil-[ajja, u i]jed… qabel ma 

jer;a’ jikkommetti ru[u ma’ [addie[or. Imqar l- 

Knisja jfisser li waqt li jien 

qieg[ed nitg[allem jien inkun 

qieg[ed ukoll nitlob l-g[ajnuna 

t’Alla biex fejn ma twassalx irra;uni 

tieg[i jien nag[raf dak li 

hu sewwa u na//ettah bilg[ajnejn 

tal-fidi. Kemm huma 

sbie[ u veri l-kelmiet tal- 

Isqfijiet tag[na meta jg[idulna 

fl-istess nota pastorali; 

“B’din l-ittra nixtiequ 

nqieg[du lil kull nisrani li 

g[a]el li jimxi wara Kristu, 

quddiem :esù stess, qiesu 

qieg[ed jisimg[u llum. Il-kliem 

ta’ :esù jsir id-dawl talkuxjenza 

li fuq[a jrid jimxi n- 

nisrani: issir responsabbiltà 

morali li jwettaqha. Hu quddiem 

:esù li n-nisrani jrid jag[ti 

rendikont ta’ kull g[emil tieg[u, 

anki fil-ka] ta]-]wie; u d- 

divorzju!” 

Meta a[na jkollna l-kura;; 

nersqu lejn :esù u n[arsu 

f’g[ajnejh a[na hemm naraw l- 

g[ajnejn ifawru bid-dmug[ talulied, 

tar-ra;el u tal-mara feruti 

g[all-mewt g[aliex il-familja 

tkun qed tg[ix fi frakass. 

Hawn g[andu jkollna l-umiltà 

u l-kura;; biex filwaqt li 

nistaqsu r-ra;uni g[aliex dan i]- 

]wie; inkalja, ikollna umiltà 

bi]]ejjed li ng[arfu fejn qed 

ni]baljaw, nistaqsu x’kien ilkontribut 

tag[na fit-tifrik. 

Imbag[ad g[andu jkollna t- 

tama umli li naqbdu t-triq talfejqan. 

Dan irid [afna xog[ol. 

Wie[ed irid jer;a’ jibda kollox 

mill-;did g[ax il-[olma tkun 

g[abet u dak li kien sabi[ filg[ajnejn 

u li ji;bed lill-qalb 

ikun spi//a g[al kollox. 

Il-fidi tag[na tqawwilna t- 

tama li minkejja li jidher li 

kollox mitluf je[tie; na[dmu 

g[aliex kull ]wie; jixraqlu li 

jkun salvat. 

Ir-ra;el u l-mara kienu 

wieg[du lil xuxlin li jibqg[u 

fidili fil-mard u fis-sa[[a finniket 

u fil-fer[ sakemm il-mewt 

tifridhom. Allura kif issa 

g[andna dritt ng[idu li b’daqqa 

ta’ pinna spi//a kollox? Mela l- 

kliem li kienu wieg[du lil 

xulxin, ir-ra;el u l-mara kien 

fierag[, kienet weg[da fil-vojt! 

Dan hu li spjegaw tant tajjeb l- 

isqfijiet tag[na: 

“Ma tistax – u dan jg[odd 

f’kull [a;a – ma tistax tesprimi 

valur u ta//etta realtà kontrih: 

trid tag[]el ukoll it-triq biex 

twasssal g[al dak il-valur. U din 

it-triq qatt ma tista’ tg[addi 

mid-divorzju. :esù kien qed 

jg[idilhom li d-divorzju jbiddel 

in-natura ta]-]wie;, ta’ kull 

]wie;. Wara d-divorzju ma 

tistax titkellem iktar fuq ]wie; 

dejjiemi, stabbli, b[alma kien ilpjan 

ta’ Alla fil-bidu: tkun qed 

tibdel in-natura tieg[u.” 

L-isfida li tpo;;ielna l-fidi 

tag[na dwar i]-]wie; u d- 

divorzju hi iebsa imma l-istess 

fidi g[andha tkun il-g[ajn u l- 

forza biex na[dmu favur ]wieg 

b’sa[[tu u nag[mlu l-almu biex 

insalvaw kemm jista’ jkun 

]wi;ijiet mir-rovina. 

NANCY GRECH 

Victoria, G[awdex 

g[a]la#g[a]liet li wie[ed jag[mel fil-bidu nett, 

jafu jkunu determinanti; pere]empju ta’ persuni 

jew x’/irkustanzi kienu dak i]-]mien! 

G[al dan il-g[an, wie[ed m’g[andux jg[a;;el 

jaqbad relazzjoni minn kmieni kif ikun g[adu 

kemm spi//a minn ]wie;. G[ax jista’ jkun li dan 

hu l-fattur, li skont statisti/i, ]wi;ijiet (middivorzju) 

wara tal-ewwel, jirnexxu anqas u l-[a;a 

tibqa’ tirrepeti ru[ha 

Kultant a[na nifir[u b’xi kun/ett ;did jew 

persuna ;dida li waslet biex tie[u kariga ;dida 

g[ax ming[alina li l-affarijiet se jinbidlu mil-lejl 

g[an-nhar, u jsiru a[jar, kif xtaqna jew [lomna – 

b[al meta wie[ed se jibda jie[u kors ta’ pilloli 

;odda bit-tama ta’ fejqan. 

G[alhekk, kultant, din tista’ tkun biss 

aspettativa mist[ajla; daqskemm irridu ne[ilsu 

minn dak li qed itaqqalna. Biss wara nsibu li ma 

;arax hekk. Daqshekk ie[or hu d-divorzju, b[al 

kull [a;a o[ra ;dida, li wie[ed jista’ jaspira ru[u 

g[aliha u wara jsib li kien illuda ru[u. 

L-issue tad-divorzju ma g[andniex inqisuha 

b[ala xi dritt sagrosant li jikkon/erna l-persuna 

b[ala tali, imma aktar tinvolvi komunità jew a[jar 

so/jetà li l-konsegwenzi ta’ wara se j;arrabhom 

pajji] s[i[ mhux biss l-individwu kon/ernat, 

;aladarba tkun g[addiet il-li;i. Ovvjament, imma 

mhux korrettement, [add ma jag[ti kas tal-;id 

komuni - jekk biss ji;ina f’mo[[na....imma 

jimpurtana minn xiex inkunu g[addejjin. 

Hu minn ewl id-dinja, li persuna ta[seb g[al 

persunitha, filwaqt li pajji] irid ja[seb kif l-istess 

issue se tolqot lill-poplu kollu li minnu ti;i s-sa[[a 

ta’ pajji] kompatt. Persuna li [adet pillola, dak li 

rri]ulta jkun laqat lilha biss, tajjeb jew [a]in. 

Mil-lat so/jolo;iku, id-divorzju jirrendi so/jetà 

jew pajji], mhux aktar omo;enju (mag[qud) u 

allura jibda jisparpalja mir-ri]orsi li kienu 

jg[aqqqduh – li f’dan l-aspett kienu j]ommuh 

b’sa[[tu ekonomikament u so/jalment — 

b’ri]ultat, li issa jikber l-infiq u l-[ru; ta’ flejjes 

lejn il-welfare state. 

SAVIOUR CAMILLERI 

L-Isla



19 

Joe Debono Grech, il-progressiv! 

Sur Editur, 

Dan l-a[[ar rajt u smajt lil Joe 

Debono Grech l-MP Laburista 

progressiv jitkellem dwar l- 

g[a;in li l-UE kull sena tag[ti 

biex jitqassam lill-fqar. 

Dan il-progressiv, bl-istil 

inimitabbli tieg[u, ried ikun 

jaf kif il-kappillani nda[lu 

biex iqassmu dan l-g[a;in u 

x’kellhom x’jaqsmu l- 

kappillani mal-Unjoni 

Ewropea. Staqsa: mela allura 

f’Malta hawn il-faqar? 

Kompla qal li fi ]mienu 

Mintoff kien iqassam 

g[ajnuna simili lil kul[add. 

Fl-a[[ar, staqsa: “G[alhekk 

da[[luna fl-Ewropa dawn?” 

U mela, Onor Joe Debono 

Grech g[alhekk d[alna fl- 

Ewropa biex darba f’sena 

jag[tuna ftit g[a;in g[allfqar! 

Imma dak hu s-Sur 

Debono Grech. 

Tassew li dawn tal-labour 

im[awdin dwar l-UE. 

Pere]empju d-deputat l- 

ie[or progressiv l-Onor 

Carmelo Abela kien qal li 

kellhom jispi//aw id-diskorsi 

dwar il-mod kif il-PL kien 

i[ares fil-passat lejn l-Ewropa 

anzi kien kompla qal li seta’ 

jg[id bla tlaqliq li l-PL hu l- 

partit tal-Ewropa! 

Aktar ri/enti fuq Radju 

RTK, e]attament nhar it- 

Tlieta 2 ta’ Di/embru 2010, 

Joseph Muscat innifsu kien 

qed jilqa’ mistoqsijiet u 

kummenti tas-semmieg[a u 

xi [add semmielu kemm filpassat 

hu kien kontra d-d[ul 

ta’ Malta fl-UE. Hawnhekk 

Joseph xejn ma [a gost 

b’dan il-kumment u rrimarka 

li min joqg[od jaqla’ diskors 

b[al dan ma jridx il-;id ta’ 

Malta! 

Na[seb li Joseph tkellem 

hekk g[ax issa nesa li kien qal 

li l-UE hi s-salib talmillennju, 

kif ukoll g[aliex 

issa sar Ewropeista konvint! 

Mela fil-Partit Laburista 

hemm min ma jridx jisma’ 

aktar diskors dwar id-d[ul ta’ 

Malta fl-UE filwaqt li hemm 

o[rajn, b[al Joe Debono Grech 

u Alfred Sant, li ma jissaportux 

li kull tant ]mien ma jer;g[ux 

ifendu xi botta jew tmaqdir fuq 

dan is-su;;ett. 

JASON BORG 

Santa Venera 

Joseph Muscat, Xarabank u l-ewro 

Sur Editur, 

Fil-programm Xarabank ta’ nhar il-:img[a 5 

ta’ Novembru Joseph Muscat [a tbaqbiqa tajba 

fuq [afna su;;etti li kienu diskussi. 

Su;;ett li l-aktar baqbqu kien id-d[ul talewro 

fejn Muscat ipprova ji/[ad li hu kien 

kontra dan. 

I]da l-PN malajr ikkwota bi]ibilju ta’ artikli 

li jgiddbu d-dikjarazzjoni li g[amel il-Kap tal- 

Oppo]izzjoni meta qal li hu qatt ma kien kontra 

d-d[ul tal-ewro. 

Dwar din i/-/a[da ta’ Muscat irrid ng[id li 

anke kieku ma kien je]isti ebda artiklu jew 

rapport miktub dwar il-fehma ta’ Muscat 

rigward id-d[ul tal-ewro, xorta kien ikun fa/li 

[afna li tikkonkludi b’/ertezza li Muscat kien 

kontra. 

Dan g[as-sempli/i ra;uni li Alfred Sant ]gur 

kien kontra d-d[ul tal-ewro u Muscat kien, 

invarjabbilment ifa[[ar, isostni u jappo;;ja dak 

kollu li kien jg[id il-mentor tieg[u Alfred Sant. 

Issa nispera li ma jqumx Alfred Sant u jg[id 

li hu wkoll qatt ma kien kontra d-d[ul tal-ewro 

g[ax allura nibda na[seb li fil-Partit Laburista 

te]isti xi epidemija, alla[ares qatt! 

Mill-banda l-o[ra dawn famu]i g[all-u-turns 

u ma nie[u xejn bi kbir dwar dan! Tant dawn 

il-progressivi jbatu minn din il-marda tal-irjie[ 

u l-pinnuri li An;lu Farrugia kien esklama: 

“Fil-politika l-u turns jirriflettu nuqqas ta’ lealtà 

lejn il-partitarji tieg[ek stess.” Biex niftiehmu 

sew is-Sur An; kien qal dan il-kliem biex 

jikkritika l-politika ta’ Alfred Sant. 

Issa ner;g[u ni;u g[at-tbaqbiqa li [a Joseph 

Muscat f’Xarabank dwar id-d[ul tal-ewro. Jekk 

fhimtu sew dan qal li hu kien [adem biex idd[ul 

tal-ewro f’Malta ma jsibx xkiel fil- 

Parlament Ewropew u li ta’ dan ma kien 

jistenna ebda grazzi u la ming[and il-Prim 

Ministru u lanqas ming[and [add! 

Prosit. Mela allura jirri]ulta li filwaqt li fi 

Brussell Joseph Muscat kien qed ja[dem favur 

id-d[ul tal-ewro f’pajji]na mill-banda l-o[ra 

lill-fidili Maltin, kien qed jg[idilhom u 

jiktbilhom kemm kien [a]in id-d[ul tal-ewro 

kif ried Gonzi! 

F. DARMANIN 

{’Attard 

Ta’ l-orizzont 

jog[xew! 

Sur Editur, 

L-editorjal ta’ l-orizzon ta’ 

nhar it-Tlieta 9 ta’ 

Novembru 2010 kien elo;ju 

s[i[ g[al dak li kien qal 

Joseph Muscat it-Tnejn ta’ 

qabel fil-Parlament meta 

kien qed jag[mel it-twe;iba 

tieg[u g[all-Ba;it. 

B[al editorjali o[rajn, dak 

ta’ nhar it-Tlieta 9 ta’ 

Novembru kien ukoll kritiku 

tal-Gvern Nazzjonalista. Ma 

tistenniex mod ie[or! Intant 

[a ng[id fuq xiex g[oxa l- 

editorjal tal-gazzetta 

indipendenti tal-PL — 

sku]awni [adt ]ball — tal- 

GWU. 

L-editorjal g[oxa fuq ilfatt 

li Joseph Muscat qal li l- 

Gvern messu jag[mel ilparaguni 

dwar kif sejra l- 

ekonomija tag[na ma’ xi 

pajji] ]g[ir b[alna, f’dalka] 

ma’ ?ipru u mhux ma’ 

pajji]i kbar b[al Spanja, il- 

Gre/ja u l-Portugall. 

I]da, sfortunatament g[al 

Joseph Muscat ftit tal-jiem 

ilu [are; il-Euro Monitor 

2010 li jikkonferma li: 

(1) Fis-sostenibbiltà 

fiskali Malta qieg[da fid-9 

post u ?ipru fil-11-il post. 

(2) Fil-kompetittività, 

Malta u ?ipru qeg[din ittnejn 

fl-14-il post. 

(3) Fl-impjiegi u filproduttività 

Malta qieg[da 

fil-[ames post filwaqt li 

?ipru qieg[ed fis-seba’ 

post. 

Fil-klassifika ;enerali 

g[all-2010 Malta tinsab fil- 

11-il post u ?ipru e]att 

warajha fit-12-il post. 

Ta’ min jinnota wkoll li 

filwaqt fl-2005 Malta kienet 

fis-16-il post u ?ipru kien 

fil-11-il post g[as-sena 2010 

Malta avvanzat [ames 

postijiet g[all-11-il 

po]izzjoni filwaqt li ?ipru 

ni]el fit-12-il post. 

Sewwa, Sur Editur 

ta’ l-orizzont, ma tantx 

[allejnikom tistennew lilek 

u lil sie[bek fl-ideal Joseph 

Muscat biex ilqajna l-isfida 

tag[kom [alli nag[mlu l- 

paraguni ma’ s[abna u l- 

[bieb tag[na, i/-?iprijotti! 

{a;a o[ra g[ax kont se 

ninsa; issa [ar;et ukoll l- 

istatistika dwar id-Disease 

Free Life Expectancy li 

ti//ertifika li b[ala medja n- 

nisa Maltin jg[ixu 72 sena u 

dawk ?iprijotti jg[ixu 65 

filwaqt li l-ir;iel Maltin 

jg[ixu 69 sena u dawk 

?iprijotti jg[ixu sa 64 sena! 

Peress li jien konvint li 

kemm Joseph Muscat kif 

ukoll l-editur ta’ l-orizzont 

i[obbu u mhux jobog[du lil 

Malta ]gur se jifir[u u 

jammettu l-i]ball tag[hom 

fil-paragun li riedu jag[mlu! 

M. CARUANA 

Ra[al :did 

Bini ta’ siwi 

Sur Editur, 

Jekk hawn post marbut malistorja 

ta’ Malta dan hu x-xatt 

tal-belt kapitali, mag[ruf 

b[ala ‘Id-Dwana’. 

Dal-bini tela’ fi ]mien il- 

Gran Mastru Emanuel de 

Rohan (1775-1797). G[andu 

stil Romanesk u billi qieg[ed 

fa//ata tal-ba[ar fa/ilment 

ixxebb[u ma’ xi bini ie[or 

fix-xatt ta’ Venezja. 

Venezja, Regina 

dell’Adriatico g[al ]mien 

twil, kienet potenza navali 

qawwija, u kellha 

relazzjonijiet tajbin mal-Ordni 

tal-Kavallieri ta’ Malta. 

Minn Venezja salpat ilbi//a 

l-kbira ta’ dik il-flotta li 

tqabdet fil-battalja ta’ 

Lepanto, fil-Golf tal-Pireo fl- 

1571. F’dik il-battalja [adet 

sehem il-flotta — g[alkemm 

]g[ira — tal-Ordni tal- 

Kavallieri ta’ Malta. 

Kull dwana ta’ pajji] 

g[andha /erta importanza 

g[ax minnha jg[addu [afna 

persuna;;i barranin, fosthom 

ammirali, prin/pijiet u 

renjanti. 

Meta, fl-a[[ar gwerra 

dinjija, sar l-armistizju bejn l- 

Ingilterra u l-Italja, 

f’Settembru tal-1943, l- 

Ammirall Ingli] Andrew 

Cunningham (C-in-C 

Mediterranean) kien qieg[ed 

fuq il-moll tad-Dwana jilqa’ 

lill-Ammiral Alberto Da Zara 

(Kmandant tal-flotta 

Taljana), li sor;iet f’Malta, 

skont il-ftehim li kien 

intla[aq. 

Fl-1946 ;ie r-Re :or; VI, 

dak li istitwixxa l-midalja 

George Cross. Hu ]barka fid- 

Dwana u l-istess g[amlet ir- 

Re;ina Eli]abetta II flimkien 

ma’ ]ew;ha Philip, id-Duka 

ta’ Edinburgh, fl-1954. 

Id-Dwana ta’ Malta g[andha 

annex li jikkomplimenta l-bini 

prin/ipali. Dan kien trieg[ed 

bil-bombi tal-gwerra (1940- 

1943) u jixraq li jkun riabilitat, 

kemm f’;ie[ l-istorja kif ukoll 

biex jag[ti impressjoni tajba lil 

dawk l-eluf kbar ta’ 

passi;;ieri li jid[lu fil-Port il- 

Kbir fuq vapuri lussu]i [alli 

jaraw dil-g]ira fil-qalba talba[ar 

Mediterran. 

N.T.A. 

Il-Marsa

20 



APPREZZAMENT 

Rita Vella 

Warda li po;;ejna f’va]un bi 

ftit ilma quddiem il-kwadru 

tal-Annunzjata fil-Knisja 

Parrokkjali ta’ {al Tarxien, 

tlett ijiem qabel il-mewt talg[a]i]a 

ommi Rita, minflok 

tbielet u tfarfret, kompliet 

tisbie[ u tfewwa[ il-madwar. 

Warda maqtug[a miz-zokk 

tag[ha, minflok mietet, [adet 

[ajja ;dida. Hekk l-istess 

nemmen u n[oss li se[[ lilek 

Ma, maqtug[a minna l-familja 

tieg[ek, i]da qed tisbie[ fi 

[dan il-{allieq li g[o;bu 

jsejja[lek g[andu t-Tlieta 9 ta’ 

Novembru 2010. 

Issa li g[addew ftit jiem 

wara t-telfa tal-ma[buba 

ommi, g[adni n[oss il-pi] [elu 

tat-tebut fuq spallejja meta 

rfajniha g[all-a[[ar darba lejn 

it-triq tal-mistrie[. {siebi fis 

[adni lura g[all-fer[ li ommi 

[asset fiha meta, minflok 

erfajtha, refg[etni g[all-ewwel 

darba fi [danha mat-twelid 

tieg[i u fit-twelid ta’ [ija u 

f’kemm-il darba refg[etna u 

[addnitna mag[ha wara xi 

waqg[a mal-art fi /kunitna u 

aktar tard wara kull waqg[a 

emozzjonali matul il-[ajja. 

Issa mamà qed ner;g[u 

ng[addu minn dawn l-istess 

waqg[at i]da g[alkemm ’il 

bog[od mill-g[ajn, nibqg[u 

g[al dejjem qrib fil-qalb. 

In[ossni kommoss g[alla[[ar 

g[all-mew;a kbira ta’ 

solidarjetà li l-familja tieg[i 

sabet u g[adha qed issib 

f’dawn il-mumenti diffi/li. 

G[al bosta minn dawn ilpersuni 

solidali l-funeral kien 

l-a[[ar tislima lil Rita. G[al 

missieri Mario, [ija Adriel u 

jien, i]da, inqisuha b[ala pass 

ie[or lejn is-sema pajji]na, bittama 

li g[ad ner;g[u niltaqg[u 

mag[ha wara li nag[lqu 

g[ajnejna fuq din l-art. Mhux 

addio i]da arrivederci. 

L-g[a]i]a ommi qatt ma 

kienet xi ras kbira, xi 

professjonista jew fil-politika. 

Kienet mara komuni b[al 

bosta i]da spe/jali g[allfamilja 

tag[ha. A[na t-tlieta 

nqisuha b[ala ringrazzjament 

lil Alla talli g[o;bu jislifielna 

b[ala mart u omm, ma[buba u 

[abiba. 

G[alhekk grazzi kbira millqalb 

Ma talli tajt [ajtek kollha 

g[alina. Talli missieri sabek 

warajh f’kull de/i]joni li [a. 

Talli sabek warajh f’mument 

diffi/li ta’ impjieg u fittfittxija 

ta’ xog[ol ;did. Talli 

dejjem sibnik pilastru fuq xiex 

nibba]aw id-de/i]jonijiet 

tag[na, tat-trobbija u taledukazzjoni 

li tajtna flimkien 

mal-papà, tal-formazzjoni u l- 

valuri li rawwimt fina, ta’ 

kemm issallabt g[alina. G[ax 

int b[al kull omm li t[obb u 

tag[der, po;;ejt lilek innifsek 

fil-qieg[ nett tal-prioritajiet. 

G[a]i]a Ma, inqisek b[ala 

x-xempju perfett tal-mudell li 

jpo;;i quddiemna San Pawl 

fl-Ittra tieg[u lill-Kolossin: 

“Nisa, oqog[du g[al 

]wie;kom, kif jixraq fil-Mulej. 

Ir;iel, [obbu n-nisa tag[kom u 

ddarrsuhiex mag[hom. Tfal, 

isimg[u mill-;enituri tag[kom 

f’kollox, g[ax dan jog[;ob 

lill-Mulej. :enituri, iddejqux ’l 

uliedkom, biex ma jaqtg[ux 

qalbhom... Kull ma tag[mlu, 

ag[mluh bil-qalb qiskom lill- 

Mulej u mhux lill-bnedmin, u 

kunu afu li ming[and il-Mulej 

tie[du l-[las tal-wirt: kunu 

qaddejja ta’ Sidna Kristu: min 

jag[mel id-dnewwa jit[allas 

tad-dnewwa. Alla ma j[ares 

lejn wi// [add.” (Kol. 3: 18-25) 

Mamà ]gur li ma kienx 

[aqqek il-marda kiefra li 

[akmitek i]da lanqas Kristu 

ma kien [aqqu l-kundanna tassalib. 

Mieg[ek tlajna l-g[olja 

tal-kalvarju tieg[ek. A[na 

konna mieg[ek. Kristu kien 

hemm mieg[ek. Mieg[ek 

batejna. Lilek [abbejna u 

nibqg[u n[obbu g[al dejjem. 

Nibqa’ nitolbok tberikna kif 

dejjem g[amilt. 

F’isem missieri Mario, [ija 

Adriel u f’ismi nirringrazzjaw 

lil dawk kollha li b’xi mod 

jew ie[or urew is-sog[ba u 

qasmu s-solidarjetà tag[hom 

mag[na f’dawn il-mumenti 

diffi/li. 

Nirringrazzjaw b’mod 

partikolari lill-Kappillan ta’ 

{al Tarxien Dun Reuben 

Deguara li kien mag[na flaktar 

mumenti diffi/li, kif 

ukoll lil Dun Luke Seguna u 

lil Patri Joseph Saliba OFM 

Cap. li kkon/elebraw fil- 

Quddiesa funebri. Lit-tabib talfamilja 

tag[na Dr Mario Grixti 

kif ukoll lill-konsulenti u l- 

istaff tal-Isptar Mater Dei 

partikolarment dawk fid- 

Dipartiment tal-Emer;enza, is- 

Swali M2 u M3 kif ukoll id- 

Dipartiment tal-Outpatients. 

Grazzi mill-qalb tmur ukoll 

lill-qraba u lill-[bieb vi/ini 

tag[na ta’ dak kollu li g[amiltu 

ma’ Rita u mag[na lkoll. 

{ajr ukoll lill-Prim Ministru 

u s-Sinjura Gonzi, lis- 

Segretarji Parlamentari Dr 

Chris Said u Dr Jason 

Azzopardi, bosta Deputati mi]- 

]ew; na[at tal-Kamra 

partikolarment l-Onor. 

Jesmond Mugliett kif ukoll 

bosta kandidati. Grazzi wkoll 

lill-partiti politi/i tassolidarjetà 

tag[hom kif ukoll l- 

istaff u d-diri;enti tad- 

Dipartiment g[all-Gvern 

Lokali, l-Awtorità tax-Xandir u 

G4Securitas, tal-[sieb u l- 

pa/enzja li [adu bina. 

Mag[hom ukoll l- 

Asso/jazzjoni tal-Kunsilli 

Lokali mmexxija minn 

Michael Cohen, il-Kunsilli 

Lokali kollha ta’ Malta u 

G[awdex partikolarment dak 

ta’ {al Tarxien immexxi mis- 

Sindku Paul Farrugia u l- 

Asso/jazzjoni Segretarji 

E]ekuttivi Kunsilli Lokali 

Maltin. 

Radd il-[ajr ukoll lir-Rettur 

u l-imsie[ba tal-Ven. 

Ar/ikonfraternita tas-Ssmu. 

Sagrament, Tarxien kif ukoll 

lill-Presidenti u l-Kumitati tal- 

Kumitat tal-Festa Titulari, tal- 

G[aqda Mu]ikali 

M.Annunzjata, tal-G[aqda 

Kultura u Armar 

M.Annunzjata u l-Kumitat 

Sezzjonali PN, ilkoll f’{al 

Tarxien u l-President u l- 

Kumitat tal-G[aqda Nazzjonali 

Armar tal-Festi fit-Toroq kif 

ukoll bosta ka]ini tal-banda u 

g[aqdiet tal-armar. 

Is-solidarjetà tag[kom hi 

ferm apprezzata. 

Illum mamà int tinsab fissema 

pajji]na. Laqg[etek il- 

Madonna u wara li laqqg[atek 

ma’ ommok u ma’ missierek, 

[adek g[at-tgawdija tal-Mulej. 

G[alhekk O Madonna issa 

ndur fuqek u nitolbok: 

Inti tajt ’l Ibnek lid-dinja, 

Int tifhimna, tinsiniex; 

B[alma kellek Iben wie[ed, 

a[na wkoll [liefek 

m’g[andniex. 

Issa [dejk g[andek lil ommi, 

u nitlobkom bl-akbar [rara, 

biex fis-sieg[a tal-mewt 

tieg[i, 

lil :esù te[duni nara. 

Benedizzjoni mà. Jag[tik il- 

Mulej il-mistrie[ ta’ dejjem u 

j[addnek mieg[u fis-sliem. 

CLEAVON VELLA 

{al Tarxien 

Sogru bla heda 

Sur Editur, 

Qrajt g[al darba darbtejn dak li korrispondent kiteb 

f’il-mument tas-7 ta’ Novembru dwar il-log[ob tan-nar. 

Min kiteb jidher minn kliemu li jixtieq li x-xog[ol tan-nar 

isir b’seng[a u attenzjoni biex ikunu evitati di]grazzji. 

Bi]]ejjed immorru lura ftit xhur biex niftakru x’kefrija jista’ 

jkollu n-nar. 

Jidher ukoll li jaqbel mal-[atra ta’ bord governattiv [alli 

jg[asses li x-xog[ol kollu tan-nar tal-festi jsir skont irregolamenti. 

I]da hu u jfisser il-provediment tal-Li/enzja A 

(g[al supervisor) jg[id li “trid tkun taf kwa]i kollox fuq ixxog[ol 

tan-nar”. 

Dik il-‘kwa]i’ turi [afna, g[ax tista’ tfisser li l-periklu bejn 

[ajja u mewt, hemm jibqa’. U min hu g[aqli ma jridx li 

tintilef xag[ra wa[da ta’ bniedem, bil-log[ob tan-nar. 

S. MALLIA 

In-Naxxar 

* * * 

Crash barrier f’nofs bankina 

Sur Editur, 

Ma nafx ta’ min kienet l-idea li titwa[[al crash barrier f’nofs 

il-bankina tal-by pass tal-Imrie[el meta l-bankina hi dejqa u 

hemm gandott fond g[all-ilma. 

Dik riedet ti;i ’l barra mill-bankina [alli tipprote;i lin-nies 

mill-periklu tal-karozzi. 

Hemmhekk imorru [afna nies jimxu u ji;ru fuq il-bankina 

li minn fuqha ma jg[addux tnejn min-nies! 

GORG M. 

{al Qormi 

Wirja ta’ relikwi fil-Marsa 

Sur Editur, 

Sar appuntament ta’ kull 

sentejn, li ]-]g[a]ag[ tal-ka]in 

tal-Banda Trinità Qaddisa tal- 

Marsa, itellg[u wirja b’tema 

reli;ju]a. Din is-sena t-tema 

mag[]ula kienet fuq ir-relikwi. 

Wirja tal-og[la livell u 

interessentassima g[al dawk 

kollha li b[ali kellhom ix-xorti 

jattendu g[aliha u g[allinawgurazzjoni 

tag[ha. 

Kull membru tas-sezzjoni ta 

sehmu biex din il-wirja g[al 

darb’o[ra tkun su//ess. Ilkummenti 

li saru kienu kollha 

po]ittivi g[ax deher /ar li l- 

wirja re;g[et ittellg[et bi 

preparamenti kbar u xog[ol li 

sar mill-istess sezzjoni ta[t issupervi]joni 

tad-direttur 

spiritwali tas-so/jetà Patri 

Alfred Scerri OFM Cap. 

Fid-diskors talinawgurazzjoni, 

Mons.Gauci, 

Vigarju :enerali tad-Djo/esi 

G[awdxija, qal li dawn huma 

]-]g[a]ag[ li ma jissemmewx 

fl-ewwel pa;ni tal-;urnali, 

imma li ja[dmu fis-skiet, 

bog[od mill-vizzjijiet li toffri 

d-dinja li qed ng[ixu fiha llum. 

Hu proprju dan is-su;;ett li 

qanqalni nikteb din l-ittra, [alli 

ma nisimg[ux biss in-negattiv. 

Minn barra d-dinjità li biha 

kienet pre]entata din il-wirja, 

kienet dinjitu]a wkoll i/- 

/erimonja tal-inawgurazzjoni 

tagh[a, b’mu]ika live adatta 

ferm g[all-okka]joni, diskorsi 

qosra imma mimlijin messa;; 

u ri/eviment ]g[ir li kompla 

g[olla l-livell ta’ din il-wirja. 

{afna urew ix-xewqa li din 

il-wirja ssir wa[da annwali 

imma l-preparamenti huma tant 

kbar, li biex tibqa’ fil-livell li 

hi, ikun jaqbel li tibqa’ ssir kull 

sentejn u tibqa’ ssir kif qed issir. 

Prosit ]g[a]ag[ u awguri. 

Tiddejqux tonf[uha attività 

b[al din g[ax jist[oqqilha. 

Kultant tisma’ b’attività 

b’[afna pompa u meta tattendi 

g[aliha ssib li ma jkun hemm 

xejn spe/jali. 

Wirja ta’ dan il-livell ikun 

jixirqilha li jinawgurawha l- 

og[la awtorità tal-pajji] b[all- 

President ta’ Malta jew xi 

President Emeritus jew il-Prim 

Ministru jew l-Ar/isqof e//., 

Mill-;did prosit, u kura;;. 

Ibqg[u a[dmu flimkien; 

ibqg[u ag[mlu attivitajiet 

kulturali ta’ din ix-xorta biex 

minbarra li tirrikreaw ru[kom 

intom tag[tu gost lil min 

isegwikom. 

ANTOINE VELLA 

{al Luqa



21 

Il-Festival ta/-?ikkulata 

fil-{amrun 

Sur Editur, 

Frisk mir-reb[a tal-unur 

Golden Star Award tal-Unjoni 

Ewropea g[all-pro;ett 

tag[hom Minn Carpineto 

Romano g[al {amrun… 

Ewropa Wa[da, biex b’hekk 

sar l-ewwel kunsill lokali 

f’Malta li reba[ dan il-premju 

presti;ju], il-Kunsill Lokali 

tal-{amrun g[adu kif 

organizza festival ie[or ta/- 

/ikkulata fuq il-linji tal-ewwel 

festival simili li organizza s- 

sena l-o[ra fil-{amrun u g[allewwel 

darba f’Malta. 

Il-festival, li sar nhar is-Sibt 

30 ta’ Ottubru 2010, blg[ajnuna 

tas-Segretarjat 

Parlamentari g[all-Kunsilli 

Lokali kif ukoll mis- 

Segretarjat Parlamentari g[at- 

Turi]mu, kien jinkludi 

skulturi, pitturi, centerpieces, 

cocktails, body painters u 

make-up artists li ju]aw i/- 

/ikkulata. 

Kien hemm ukoll mudell 

kbir ta’ 10 piedi g[oli u 8 piedi 

wiesg[a tal-fa//ata tal-knisja 

ta’ San Gejtanu mag[mula 

bi/-/ikkulata u li fih intu]aw 

madwar 10 kilogrammi ta’ 

/ikkulata Bel;jana; kamra talpranzu 

qies ta’ 12-il pied bi 8 

piedi li nkludiet is-saqaf, l-art, 

l-g[amara, il-platti, il-frieket, 

fanal, arlo;; u si;;ijiet — 

kollox /ikkulata, 

Kien hemm ukoll skultura 

mag[mula bis-sil; u /ikkulata 

forma ta’ juke box. 

Il-kumpanija nazzjonali tal- 

[alib BENNA, li tinsab fil- 

{amrun propju fl-in[awi fejn 

sar il-festival, ipparte/ipat bi 

kjosk u kellha g[all-bejg[ 

diversi prodotti konnessi ma/- 

/ikkulata. 

Kien hemm ukoll 

kompetizzjoni ta’ kejkijiet fuq 

li stage prin/ipali. Fost 

attrazzjonijiet uni/i kien hemm 

esibizzjoni ta’ kontenituri ta/- 

/ikkulata tal-era tar-Re;ina 

Vittorja u re-enactment mill- 

Gran Mastru Perellos li l-qofol 

tieg[u ntla[aq meta ;ie biex 

iduq ix-xarba ori;inali 

mag[mula bil-cocoa, kif kien 

ikun servut fi ]mienu, ji;ifieri 

fl-1760. 

Il-programm kien jinkludi 

wkoll wirjiet ta’ tisjir u krafts, 

prodotti ;odda ta/-/ikkulata, 

[elu, pasti, [ob], kejkijiet, 

;elati u tipi diversi ta’ ikel 

preparati bi/-/ikkulata; 

kompetizzjoni ta’ kejkijiet ta/- 

/ikkulata; dimostrazzjoni ta’ 

ikel b[al papra u ti;ie; bi/- 

/ikkulata minn g[alliema mill- 

ITS, kif ukoll dimostrazzjoni 

minn /ikkulatier li ;ie mill- 

Bel;ju; wirjiet mill-klabb tal- 

Hobbies Society u postijiet 

o[ra; kif ukoll area fejn 

jilag[bu t-tfal. 

Anke g[al dak li kellu 

x’jaqsam ma’ parking jidher li 

mexa tajjeb bis-servizz ta’ 

park & ride organizzat millkunsill 

ming[ajr [las mill-Park 

& Ride tal-Furjana sa [dejn 

Pjazza San Pawl fil-{amrun u 

bil-parke;; provdut ming[ajr 

[las ukoll fil-kumpless tal- 

Liceo Maria Regina, fil-Blata 

l-Bajda. 

Imma mill-banda l-o[ra g[al 

dak li g[andu x’jaqsam mallo;istika 

hemm [afna affarijiet 

li g[andhom ikunu rran;ati 

g[ax ]ball li sar is-sena l-o[ra 

kien ripetut. Kienet [asra li n- 

numru kbir ta’ nies li attendew 

kienu di]appuntati u anke 

frustrati bin-nuqqas ta’ spazju 

fejn setg[u jimxu. 

Ma kienx hemm toroq 

bi]]ejjed fejn in-nies setg[u 

jinfirxu u t-triq prin/ipali li 

tag[ti g[all-festival kienet 

ma[nuqa bi stands kbar li 

g[amlu t-triq iktar dejqa. 

Kieku dawn li stands 

tpo;;ew fl-ispazju ta’ wara l- 

Knisja tal-Kun/izzjoni kien 

ikun a[jar. 

Anke Triq Maitland setg[et 

kienet utilizzata. 

Forsi tkun idea tajba li filfestival 

ikunu inkorporati d- 

Dar tal-Little Sisters of the 

Poor, il-fabbrika tal-[alib 

BENNA u l-Iskola Dun Frans 

Camilleri. Irid ikun hemm 

ukoll iktar dwal fit-toroq u l- 

vannijiet u t-trakkijiet ma 

jit[allewx jipparkjaw fit-toroq 

tal-festival. 

Li stands g[andhom ikunu 

mifruxa f’iktar toroq u mhux 

iffullati ma’ xulxin. Forsi tkun 

idea tajba wkoll li wie[ed 

jinkorpora l-area quddiem u 

madwar il-knisja tal- 

Kun/izzjoni jekk wie[ed irid 

ikompli jorganizza dan ilfestival 

f’din l-akkwata. 

JOE C. CORDINA 

Il-{amrun 

L-ewro bis-sa[[a ta’ Joseph Muscat^ 

Sur Editur, 

Segwejt fuq il-programm Xarabank dak li qal 

Joseph Muscat dwar id-d[ul tal-ewro 

f’pajji]na. 

Tbaqbaq [afna u /a[ad li hu kien kontra d- 

d[ul f’Malta ta’ din il-munita. 

Qal li kien [adem fil-Parlament Ewropew 

biex id-d[ul tal-ewro f’pajji]na ma jsibx 

xkiel. Kompla tmas[an u qal li ta’ dan ma 

jistenniex grazzi u la ming[and Gonzi u la 

ming[and [add. 

Dan m’hu xejn [lief is-soltu 

pragmati]mu ta’ Muscat. Peress li issa l- 

Sur Editur, 

Nhar il-:img[a 5 ta’ 

Novembru 2010 fuq ilprogramm 

Xarabank, il-Kap 

tal-Oppo]izzjoni Joseph 

Muscat /a[ad li hu kien ta 

parir lil Lawrence Gonzi biex 

jag[mel b[all-Gvern Laburista 

Ingli] u jnaqqas il-VAT. 

Lil dan Joseph Muscat 

nistiednu jara l-orizzon ta’ 

nhar it-Tnejn, 24 ta’ 

Novembru, 2008 fejn kien 

rappurtat dak li kien qal hu 

f’Wied il-G[ajn il-;urnata ta’ 

qabel, ji;ifieri l-{add 23 ta’ 

Novembru, 2008. Dakinhar 

Muscat kien qed jitkellem 

b[ala l-Kap tal-Partit 

Laburista. 

F’pa;na 4, kolonna 3 flewwel 

paragrafu ta’ l-orizzont 

hemm stampat dal-kliem: 

“Hawn Dr Muscat semma kif 

g[all-kuntrarju ta’ pajji]na, 

gvernijiet o[rajn b[all-Gvern 

Laburista Ingli], bl-iskop li 

jag[ti aktar flus fil-bwiet tannies, 

idde/ieda li jnaqqas irrata 

tal-VAT. Joseph Muscat 

ikkritika lil Lawrence Gonzi 

g[ax mhux qed isegwi l-passi 

li qeg[din jie[du pajji]i o[rajn 

u fakkar kif ir-responsabbiltà 

ta’ dak li qed ji;ri f’Malta 

kienet, g[adha u tibqa’ f’idejn 

il-Prim Ministru.” 

Dawn x’affarijiet huma? 

G[aliex Joseph Muscat qed 

ji/[ad kliemu stess? 

Jaqaw qed jist[i minn dak li 

qal? 

Jaqaw induna kemm kien 

]baljat meta ta dak il-parir? 

Jaqaw din xi u-turn o[ra? 

Jaqaw din gidba? 

poplu Malti dara l-u]u ta’ din il-munita 

b’sa[[itha u qed japprezza s-siwi tag[ha 

f’dan il-mument ta’ kri]i internazzjonali 

allura issa ma hux sew g[al Joseph li jidher 

li hu kien kontra. 

Barra minn hekk nispera li mhux qed i[ejji 

l-art biex jg[id li l-ewro da[al f’pajji]na bissa[[a 

tieg[u! Ma no[odha bi kbira xejn li 

jag[mel hekk la darba g[alih the end justifies 

the means. 

Arroganti bi]]ejjed biex jasal jag[mel dan. 

S. MALLIA 

Ir-Rabat 

l-orizzont igiddeb 

lill-Mexxej Laburista 

Infakkar lil Joseph Muscast 

f’dak li kien qal id-Deputy 

Leader tieg[u An;lu Farrugia 

f’Mejju 2003 bi kritika lillimg[allem 

tieg[u Alfred 

Sant: “Fil-politika l-u-turns 

jirriflettu nuqqas ta’ lealtà 

lejn il-partitarji tieg[ek stess” 

u jien in]id… lejk innifsek! 

Jekk inhu ra;el Joseph 

Muscat ISSA jmissu j[ajjar lil 

Gonzi jag[mel b[alma qed 

jag[mel il-Gvern Ingli] g[ax 

l-Ingli]i ISSA qed ja[sdu l- 

[sara li ]erg[u meta g[amlu 

kif ried Muscat u naqqsu l- 

VAT. 

Bil-[aqq, barra l-orizzont, 

The Malta Independen tal-24 

ta’ Novembru 2008 ukoll 

kienet ;abet xi [a;a fuq dak li 

qal Joseph Muscat f’Wied il- 

G[ajn. Ner;a’ nikkwota: 

“Dr Muscat said that while 

the UK government 

temporarily decreased the 

VAT so as to leave more 

money in people’s pockets, 

the Maltese government was 

doing the exact opposite.” 

Forsi Joseph Muscat 

jit[ajjar ifittex lil dawn i]- 

]ew; gazzetti talli ppubblikaw 

dak li hu qed ji/[ad li qal! 

F. CARUANA 

Il-Marsa

22 


INTERNAZZJONALI 

L-ISTATI UNITI 

T[assib g[ar-relazzjonijiet 

Amerikani 

mal-pajji]i alleati 

Il-pajji]i alleati madwar id-dinja 

;ew av]ati mid-diplomati/i Amerikani 

dwar l-impatt li jista’ jkollhom xi 

dokumenti sigrieti Amerikani li l- 

websiteWikileaksmistennija to[ro;. 

Intqal li d-dokumenti jistg[u 

jikkaw]aw imbarazzament 

internazzjonali u jistg[u jag[mlu l- 

[sara lir-relazzjonijiet bejn pajji]i 

[bieb mal-Istati Uniti. 

Il-Wikileaks f’dawn l-a[[ar xhur 

[ar;et dokumenti sigrieti Amerikani 

dwar il-gwerra fl-Iraq u fl-Afganistan. 

Issa mistennija jo[or;u mijiet ta’ eluf 

ta’ messa;;i tad-Dipartiment tal-Istat 

Amerikan mill-Ambaxxaturi u d- 

diplomati/i tieg[u madwar id-dinja, u 

li fihom hu mifhum li hemm 

informazzjoni li suppost kienet 

sigrieta dwar mexxejja u politi/i ta’ 

diversi pajji]i [bieb tal-Istati Uniti. 

Bandiera tal-Korea ta’ Fuq ti//arrat waqt protesta f’Seoul kontra 

r-re;im Komunista 

IL-KRI}I KOREANA 

Ma tbatti xejn 

it-tensjoni 

Il-kmandant tal-Morini tal- 

Korea ta’ Isfel wieg[ed 

ilbiera[ tpattija kbira lill- 

Korea ta’ Fuq g[all-attakk ta’ 

din il-;img[a, li [alla ]ew; 

suldati tal-Korea ta’ Isfel 

mejtin. Dan, hekk kif fil- 

Korea ta’ Isfel komplew ilprotesti 

biex tittie[ed azzjoni 

aktar iebsa mill-Gvern kontra 

l-Korea Komunista g[al dak li 

g[amlet. 

Il-President tal-Korea ta’ 

Isfel, Lee Myung-bak wissa 

lill-Kabinett biex ikunu lesti 

g[al aktar atti ta’ 

provokazzjoni mill-Korea ta’ 

Fuq, partikularment hekk kif 

illum se jibdew il-manuvri fuq 

il-ba[ar mal-Istati Uniti. 

Fil-bidu tal-;img[a, il- 

Korea ta’ Fuq wettqet l-akbar 

attakk minn mindu ntemmet 

il-Gwerra Koreana fl-1953, 

meta aktar minn 800 bomba 

L-ISTATI UNITI 

Imxejjen attakk terroristiku 

ma’ si;ra tal-Milied 

}ag[]ug[ ta’ nisel Somalu iddeterminat g[all-a[[ar li 

kien arrestat mill-forzi tassigurtà 

Amerikani meta fuq skala kbira. 

jwettaq l-attakk terroristiku 

pprova jisplodi karozzabomba 

waqt /erimonja li fiha mi;burin f’Portland, il- 

Kien hemm eluf ta’ nies 

nxteg[let is-si;ra tal-Milied kapitali tal-Istat Amerikan ta’ 

fil-pjazza ewlenija ta’ Oregon. Oregon biex jattendu g[al din 

L-arrestat hu Mohamed i/-/erimonja tradizzjonali ta’ 

Osman Mohamud ta’ 19-il kull sena. L-uffi/jali sa[qu li 

sena. Irri]ulta, i]da li filkarozza-bomba 

l-isplussiv li infiltrata mill-a;enti tal-FBI u 

peress li l-operazzjoni kienet 

kien hemm kien falz. Dan, huma kienu taw lil Mohamud 

g[aliex l-FBI kienu saru jafu 

bil-kumplott, g[amlu kuntatt 

ma’ Mohamud u bieg[ulu l- 

isplussiv falz. Intqal li 

Mohamud kien f’kuntatt ma’ 

persuna fil-Majjistral tal- 

Pakistan u kien imda[[al 

f’attivitajiet terroristi/i. 

Kelliem g[all-FBI f’Oregon 

qal li mill-investigazzjoni 

nstab li Mohamud kien 

kienu sparati lejn g]ira tal- 

Korea ta’ Isfel. Minkejja l- 

qawwa tal-attakk, ]ew; 

suldati u ]ew; /ivili tal-Korea 

ta’ Isfel biss inqatlu. Il-Korea 

ta’ Isfel wie;bet bi sparar 

mill-kanuni, i]da l-Gvern kien 

ikkritikat li din kienet twe;iba 

fjakka wisq g[al dak li sar. 

Infatti, min[abba hekk 

irri]enja l-Ministru tad-Difi]a 

ta’ Seoul. 

Sadattant, i/-?ina, l-uniku 

alleat tal-Korea ta’ Fuq, qalet 

li kienet iddeterminata li 

tevita l-eskalazzjoni talvjolenza, 

i]da wissiet kontra l- 

atti militari qrib il-kosta 

tag[ha – riferiment g[allmanuvri 

militari li se jibdew 

illum. 

Il-Korea ta’ Fuq wissiet li 

jekk isiru dawn il-manuvri, hi 

kienet se tqishom b[ala 

provokazzjoni kbira. 

splussiv falz, qatt ma kien 

hemm periklu g[an-nies 

mi;bura. 

Mohamud, student fl- 

Università ta’ Oregon, kien 

arrestat qrib il-pjazza hekk kif 

u]a l-mobile phone tieg[u 

biex jisplodi l-karozza-bomba. 

Hu pprova jirre]isti l-arrest 

billi beda jag[ti lill-a;enti; 

i]da hu malajr kien mi]mum.

INTERNAZZJONALI 


23 

IL-:ERMANJA 

Putin irid lir-Russja 

tu]a l-ewro 

Waqt ]jara li g[amel fil- 

:ermanja, il-Prim Ministru 

Russu, Vladimir Putin qal li 

jixtieq li anki r-Russja ssir 

parti miz-Zona-Ewro u tibda 

tadotta l-ewro b[ala l- 

munita tag[ha. 

Putin qal li hemm 

possibbiltà kbira li r-Russja 

xi darba tissie[eb fiz-Zona- 

Ewro u b’hekk ikun hemm 

munita fix-xena 

internazzjonali li teg[leb liddollaru 

Amerikan. 

Rigward it-taqlib li hawn 

b[alissa, Putin qal li hu kien 

konvint li kien se jkun 

hemm l-istabbiltà g[allewro 

u li din il-munita se 

tissa[[a[ minkejja l-kri]ijiet 

li hemm f’xi pajji]i. Hu ]ied 

li l-politika ekonomika tal- 

Bank ?entrali Ewropew u 

tal-Gvernijiet Ewropej kienu 

kkonvin/ewh li kienet se 

tkun assigurata l-istabbiltà 

tal-ewro. 

Hu qal li r-Russja taf li 

hemm il-problemi fl-Irlanda, 

il-Gre/ja u l-Portugall u l- 

ewro kien g[addej minn 

perijodu [a]in; i]da kollox 

ma’ kollox din kienet 

munita soda u tajba. Hawn 

hu ]ied li fil-;ejjieni, ir- 

Russja b’xi mod jew ie[or 

tista’ tkun parti miz-Zona- 

Ewro. 

Waqt l-istess avveniment 

fejn Putin g[amel dawn ilkummenti, 

tkellem Josef 

Ackerman, i/-Chief 

Executive tad-Deutsche 

Bank, li qal li kien possibbli 

li r-Russja tkun parti miz- 

Zona-Ewro. 

Putin qal li g[al dawn l- 

a[[ar snin kien hemm [afna 

dipendenza fuq id-dollaru 

Amerikan u hemm b]onn li 

jkun hemm bilan/ g[aliex 

is-sitwazzjoni pre]enti 

tpo;;i l-ekonomija dinjija 

f’po]izzjoni vulnerabbli. 

L-ITALJA 

Jipprotestaw g[ax 

iridu x-xog[ol 

Eluf ta’ Taljani, ilbiera[ [adu 

sehem f’dimostrazzjoni kbira 

li saret fil-kapitali, Ruma 

min[abba l-prospetti dg[ajfa 

tax-xog[ol fil-pajji]. 

L-istudenti Taljani, li din il- 

;img[a [adu sehem f’diversi 

protesti kontra l-qtug[ li qed 

jag[mel il-Gvern Taljan fissettur 

tal-edukazzjoni, ukoll 

issie[bu fil-protesta fi/-/entru 

tar-Ruma. 

Waqt il-protesta spikkaw 

kartelluni kontra l-qtug[ li 

qed jag[mel il-Gvern Taljan 

fl-infiq tieg[u, hekk kif qed 

jipprova jikkontrolla l-kri]i 

tad-dejn li g[andu, kif ukoll 

min[abba l-qg[ad li hemm. 

Skont l-a[[ar /ifri, ir-rata 

tal-qg[ad fl-Italja hi 8.3 filmija. 

I]da l-Bank ?entrali 

Taljan qed isostni li r-rata 

g[andha tkun 11 fil-mija jekk 

wie[ed jinkludi lil dawk il- 

[addiema li ntbag[tu d-dar 

b’paga mnaqqsa g[aliex 

m’hemmx ordnijiet g[allpostijiet 

fejn huma ja[dmu, 

jew dawk li qatg[u qalbhom li 

jsibu x-xog[ol u ma 

komplewx jirre;istraw g[axxog[ol. 

Il-protesta tal-biera[ qed 

issir hekk kif il-Gvern tal- 

Prim Ministru Silvio 

Berlusconi qed i[abbat wi//u 

ma’ kri]i u fl-14 ta’ Di/embru 

se jsir vot ta’ fidu/ja fil- 

Parlament. Jekk dan il-vot 

jintilef, Berlusconi wissa li 

kien se jfisser elezzjoni 

;enerali bikrija. 

Il-qtug[ fl-infiq tal-Gvern 

qed ig[in lill-Italja – it-tielet l- 

akbar ekonomija fiz-Zona- 

Ewro – tkampa fil-kri]i 

finanzjarja a[jar minn diversi 

pajji]i o[ra Ewropej, u l- 

ekonomija Taljana evitat 

pressjoni u kri]i b[al ma ;ara 

fl-Irlanda u l-Gre/ja. 

L-AWSTRIJA> Parti minn protesta kbira li saret ilbiera[ fil-kapitali, Vjenna kontra l-pjani tal-Gvern 

li jnaqqas l-infiq tieg[u biex itejjeb is-sitwazzjoni finanzjarja. Qtug[ li jinkludi fost l-o[rajn tnaqqis 

drastiku fil-benefi//ji so/jali. (Ritratt> Reuters) 

IL-KRI}I IRLANDI}A 

Protesti kbar kontra 

l-awsterità m[abbra 

…tkompli tirrenja l-in/ertezza dwar il-;ejjieni 

Hekk kif ilbiera[ eluf kbar ta’ 

Irlandi]i ni]lu fit-toroq ta’ 

Dublin biex jipprotestaw 

kontra l-mi]uri tal-awsterità li 

t[abbru din il-;img[a, hemm 

in/ertezza kbira dwar il- 

;ejjieni tal-pajji]. 

Dan hu dovut g[al diversi 

fatturi, li qed ipo;;u f’dubju 

sew il-;ejjieni tal-Gvern kif 

ukoll kemm il-pajji] se 

jirnexxilu jikseb l-g[ajnuna 

finanzjarja tant me[tie;a, li 

min[abba fiha kellu jintrodu/i 

l-mi]uri tal-awsterità. 

Il-[ajja tal-Gvern tal-Prim 

Ministru Brian Cowen hi 

kwa]i fatt li mhux se tkun fittul, 

hekk kif din il-;img[a hu 

[abbar li kien se jsejja[ 

elezzjoni ;enerali bikrija darba 

fil-;ranet li ;ejjin jg[addi l- 

Ba;it – elezzjoni li l-partit 

Fianna Fail ta’ Cowen 

mistenni jitlef bil-kbir. 

L-Irlanda da[let fl-a[[ar 

sig[at tan-negozjati mal- 

Unjoni Ewropea u l-Fond 

Monetarju Internazzjonali 

(IMF) dwar il-pakkett ta’ 

g[ajnuna li g[andha ting[ata 

lil dan il-pajji] mifni finanzjarjament 

u ekonomikament. 

I]da l-partiti li mistennija 

jiffurmaw il-Gvern il-;did 

Irlandi] darba ssir l-elezzjoni 

qalu li ma kinux se ja//ettaw 

il-ftehim li jsir g[all-pakkett 

tal-g[ajnuna finanzjarja jekk 

ir-rati tal-interessi jkunu 

g[oljin wisq. 

Hemm rapporti fil-media 

Irlandi]a li qed jikkwotaw 

sorsi infurmati sew, li aktarx, 

g[all-85 biljun ewro li l- 

Irlanda se ting[ata, fuqhom se 

tintalab t[allas interessi ta’ 6.7 

fil-mija. 

Il-Fine Gael, il-partit ewlieni 

fl-Oppo]izzjoni qal li 

kwalunkwe rata ta’ aktar minn 

sitta fil-mija ma kinitx se tkun 

a//ettabbli. 

L-Irlanda kellha tirrikorri 

g[all-g[ajnuna finanzjarja 

wara li l-kri]i fil-pajji] kienet 

qed thedded iz-Zona-Ewro 

kollha. It-tort tas-sitwazzjoni li 

fiha spi//at l-Irlanda kien 

ikkaw]at minn snin twal li 

fihom il-banek lokali kienu 

jag[tu self bl-addo//, kwa]i 

ming[ajr ma jintalbu l- 

garanziji g[as-self li jsir. Dan, 

sakemm infaqg[et il-bu]]ieqa 

hekk kif fid-dinja splodiet ilkri]i 

finanzjarja u l-banek 

Irlandi]i sabu ru[hom bla flus 

u kellhom ikunu salvati mill- 

Gvern. 

Din is-sitwazzjoni kwa]i 

falliet lill-Gvern Irlandi]. 

G[alhekk, il-pajji] kellu 

jirrikorri g[all-g[ajnuna 

finanzjarja. 

Hemm it-t[assib li din issitwazzjoni 

fl-Irlanda taffettwa 

lill-Portugall u mbag[ad 

eventwalment lil Spanja, irraba’ 

l-akbar ekonomija fl- 


Sadattant, b[al ma kien 

mistenni, il-Gvern Irlandi] ra l- 

ma;;oranza tieg[u titnaqqas 

aktar wara by-election li saret 

nhar il-:img[a. Kif kien 

mistenni, il-Fianna Fail tilef 

din l-elezzjoni u minflok kien 

elett kandidat tas-Sinn Fein. 

It-telf tas-si;;u f’Donegal 

kompla jikkomplika x-xena 

politika mwieg[ra Irlandi]a u 

l-ma;;oranza tal-Gvern ni]let 

g[al-]ew; si;;ijiet. 

Issa, fis-7 ta’ Di/embru jrid 

ikun approvat il-Ba;it tas-sena 

d-die[la u dan ukoll hu 

kru/jali biex il-pajji] jing[ata 

l-g[ajnuna li g[andu b]onn. 

Hemm it-t[assib li l-Gvern 

jista’ jitlef dan il-vot, 

partikularment g[aliex il- 

Membri Parlamentari tal- 

Gvern huma rrabjati min[abba 

s-sitwazzjoni u fl-istess [in 

qed jippruvaw isalvaw ilkarriera 

politika tag[hom billi 

jivvutaw kontra. 

L-elezzjoni bikrija se ssir 

g[aliex il-Partit tal-{odor, li 

jifforma parti millkoalizzjoni 

tal-Gvern, qal li 

se jirtira mill-Gvern darba 

jg[addi l-Ba;it.


Collage 

25 

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt 

L-ispirtu tal-Milied 

fil-Pjazza ta’ Ra[al :did 

Attività minn Vodafone Malta u l-MADC 

L-ispirtu tal-Milied ilbiera[ 

kien pre]enti fil-pjazza ta’ 

Ra[al Gdid grazzi g[al 

Vodafone Malta u MADC. 

Numru kbir ta’ persuni 

n;abru lbiera[ filg[odu 

quddiem il-[anut ta’ 

Vodafone f’Ra[al Gdid biex 

isegwu siltiet mill-Pantomima 

li se ttella’ l-MADC f’dawn 

il-jiem ta’ festi, kif ilha 

tag[mel tradizzjonalment g[al 

snin twal. 

Il-karattri tal-Pantomima 

SCROOGE, li hi sponsorjata 

minn Vodafone Malta, 

ipprovdew u[ud mis-siltiet 

tal-Panto ta’ din is-sena. 

Din l-attività kienet parti 

mill-kampanja ta’ Vodafone, 

li g[adha kif nediet l-offerti 

tag[ha g[all-istagun tal- 

Milied. 

Fuq il-palk im[ejji apposta 

telg[u l-koristi lebsin kostumi 

tal-era Vittorjana u allegraw 

lill-pubbliku pre]enti bi w[ud 

mis-siltiet mu]ikali li se jkunu 

qed ikantaw matul il-jiem talpantomima. 

Alan Montanaro, li jag[mel 

il-karattru tad-dama, flimkien 

ma’ Scrooge u l-karattri l- 

o[ra, ipprovdew lil dawk 

pre]enti bl-ispirtu tal-Milied 

filwaqt li Vodafone qassmet 

rigali differenti, inklu] biljetti 

g[al ice-skating rink li se 

jkollha fil-Furjana bejn it-8 u 

t-28 ta’ Di/embru. 

Il-parti ta’ Scrooge filpantomima 

tal-MADC se tkun 

interpretata minn Colin Willis 

filwaqt li Chris Hudson u 

Isabel Warrington se jkollhom 

il-partijiet ta’ Mach. A. 

Villain u ta’ Mrs Cratchitt 

rispettivament.

24 


LOKALI 

Ramona Zammit Formosa 

Mu]ika passjonali 

bil-pjanu 

Ramona Zammit Formosa, pjanista mag[rufa f’Malta, se 

tag[ti kun/ert fis-Sagrestia Vault, Valletta Waterfront. 

Dan il-kun/ert bil-pjanu, li jismu Passionate Piano Music, 

se jsir fit-3 ta’ Di/embru fis-7.30 p.m. Il-kun/ert se jkollu 

programm passjonali, viva/i u kulurit u hu parti mis-serje ta’ 

Piano Concert Series li qed isiru fis-Sagrestia Vault. 

Ramona Zammit Formosa hi mu]i/ista versatili – hi ddoqq 

il-pjanu, il-flawt kif ukoll il-klavikordju u l-klavi/embalu. 

Il-programm ta’ dan il-kun/ert hu wkoll wie[ed versatili 

peress li se jindaqqu bi//iet tal-mu]ika ta’ perjodi mu]ikali 

differenti li huma kollha passjonali u kuluriti. 

Min jixtieq jattendi g[al dan il-kun/ert jista’ j/empel biex 

jibbukkja post fuq 79680952 jew jibg[at emai lil 

bookings@baroccomalta.com. Il-biljetti jiswew €12, €10 

g[all-anzjani u €5 g[all-istudenti. 

Alex Vella Gregory 

Nhar il-{amis li ;ej, 2 ta’ 

Di/embru, fis-7.30 p.m. fis- 

Sala Isouard, it-Teatru Manoel 

se jippre]enta kun/ert ie[or 

fis-serje mag[rufa b[ala 

Spotlight. 

L-iskop ta’ din is-serje hu li 

twassal g[all-attenzjoni talpubbliku 

kompo]ituri lokali, 

ix-xog[lijiet tag[hom u l- 

mu]i/isti lokali li jdoqqu 

dawn ix-xog[lijiet. 

Din id-darba jmiss lil Alex 

Vella Gregory li g[alkemm 

g[adu ]ag[]ug[ di;à naqqax 

isem fix-xena tal-mu]ika serja 

f’pajji]na. 

My GO – Il-portal 

il-;did online ta’ GO 

Il-kumpanija GO g[adha 

kemm nediet My GO, il-portal 

il-;did tag[ha online. 

MY GO hu pre/i]ament fejn 

il-klijenti ta’ GO jistg[u 

jimmani;;jaw is-servizzi 

tag[hom kollha – tal-mowbajl, 

tv, telefon, internet u anki tal- 

Home Pack – 24 sieg[a 

kuljum sebat ijiem fil-;img[a 

permezz ta’ username u 

password wie[ed fil-portal il- 

;did li hu ffukat fuq il-[ti;iet 

tal-klijent. 

Kulma jridu jag[mlu l- 

klijenti hu li jilloggjaw fuq 

www.go.com.mt#portal, 

jo[olqu account b’xejn u 

minnufih jibdew igawdu l- 

bosta benefi//ji li g[andu l- 

portal il-;did online integrat 

ta’ GO fejn huma jistg[u 

ja//essaw u j[allsu l-kontijiet 

tag[hom, ji//ekkjaw il-kreditu 

tal-mowbajl tag[hom, jibag[tu 

SMS b’xejn – u [afna aktar! 

Il-MY GO il-;did qed 

jitnieda b[ala ver]joni beta 

g[ax-xhur li ;ejjin u tul dan 

i]-]mien GO se tkun qed 

ti;bor feedback ming[and ilklijenti 

tag[ha skont [idma 

kontinwa biex dejjem tkompli 

ttejjeb l-esperjenza ta’ 

komunikazzjoni online g[allklijenti 

tag[ha. 

Il-klijenti huma m[e;;a li 

jibag[tu jg[idu lil GO dak li 

‘Spotlight’ fit-Teatru Manoel il-{amis li ;ej 

Barra milli hu kompo]itur li 

xi xog[lijiet tieg[u di;à 

nstemg[u Malta kif ukoll 

barra, Alex Vella Gregory 

idoqq il-pjanu, ilklavi/embalu 

u l-organi u 

jkanta wkoll fil-Cappella 

Sanctae Catherinae, l-uniku 

kor ta’ vu/ijiet maskili biss li 

hawn f’dawn il-g]ejjer. 

Alex Vella Gregory se 

jdoqq il-pjanu f’xi 

kompo]izzjonijiet tieg[u 

stess li huma Sonata g[al 

vjolin u pjanu flimkien ma’ 

Sarah Spiteri fi/-/iklu ta’ 

g[anjiet Verità flimkien 

ja[sbu dwar il-portal il-;did 

billi jibag[tu lura l-formola 

tal-feedback li tinstab 

spe/ifikament fit-taqsima 

feedback tal-portal. 

Sa issa, il-klijenti ta’ GO 

kienu mdorrijin ja[dmu bi tliet 

portals differenti li huma 

Web4me, My GO u Internet 

Account Management bilusernames 

u passwords 

spe/ifi/i tag[hom. 

Bil-My GO il-;did, kull ma 

g[andhom b]onn il-klijenti hu 

username u password wie[ed 

biex jid[lu u jgawdu mill-firxa 

vasta ta’ servizzi online. 

Il-welcome page ta’ GO 

ti;bor flimkien il-benefi//ji 

ewlenin ta’ kull servizz online 

permezz ta’ ikoni li 

jirrappre]entaw is-servizzi 

mall-mezzosopran Sandra 

Scicluna u l-fantasija g[al 

pjanu. 

Barra minn hekk se jdoqq 

]ew; xog[lijiet o[ra g[allpjanu 

li huma Vista ta’ K. 

Dempster u Fantasija ta’ 

Véronique Vella Zammit li 

b[al Alex Vella Gregory 

g[amlet xi ]mien tistudja fl- 

Ian Tomlin School of Music 

ta’ Napier University ta’ 

Edinburgu. 

Biljetti: 

bookings@teatrumanoel.com. 

mt. Tel 21246389. Ara wkoll: 

www.teatrumanoel.com.mt. 

differenti li huma disponibbli. 

My GO fil-ver]joni l-;dida 

jippermetti lill-klijenti talmowbajl 

li jibag[tu numru ta’ 

SMS b’xejn kuljum, jag[mlu 

top up fuq kwalunkwe numru 

tal-mowbajl Pay As You GO u 

ji//ekkjaw il-bilan/ tal-kreditu 

tag[hom. 

Permezz ta’ My Phone, ilklijenti 

jistg[u janalizzaw ittelefonati 

tag[hom filwaqt li 

My Internet jippermettilhom 

jixtru pakketti tal-internet at 

home & on the move u 

jag[tihom a//ess g[as-settings 

tal-internet. 

Permezz ta’ My Bills, 

klijenti jistg[u jimmani;jaw ilkontijiet 

tag[hom tal-mowbajl, 

tv, telefon, internet u wkoll 

dawk tal-Home Pack. 

Sandra Scicluna

26 


COLLAGE KOTBA 

Persuni mnaqqxa fl-istorja tal-Knisja G[awdxija 

Angelo Xuereb, ‘Xhieda Nisranija fl-Istorja tal-Knisja G[awdxija’, l-ewwel volum, Lumen Christi 

Publication, Gozo Press, 2010, pp.148, €5 

minn Fr George Mercieca 

.............................................. 

Ktieb ta’ Angelo Xuereb li 

jurina bid-dieher li G[awdex 

ukoll, fi/-/okon tieg[u, xettel 

u pprodu/a nies g[aqlin, li 

bil-g[ajnuna ta’ Alla u b’rieda 

tajba tag[hom, [admu u 

g[amlu l-;id lil g[ajrhom, 

mhux biex jidhru sbie[ huma, 

imma biex jg[inu u jag[tu 

glorja lil Alla. 

Mhux possibbli li noqg[od 

insemmi dawn it-33 persuna 

wa[da wa[da, imma jien iktar 

minn /ert li kollha g[amlu 

mewta qaddisa u xi w[ud 

minnhom b’fama ta’ qdusija, 

u g[adhom [ajjin fil-memorja 

tal-fidili li g[adhom sal-lum 

jitolbu lil Alla bl-inter/essjoni 

tag[hom u jaqilg[u wkoll 

grazzji bl-inter/essjoni 

tag[hom. 

Dan il-ktieb ji;bor fih 33 

persuna li jekk tiflihom 

sewwa, tara kemm huma 

differenti fin-natural 

tag[hom; natural li sarrfuh 

tassew f’karattru li ma 

jit[assar qatt fl-istorja tal- 

Knisja G[awdxija. 

Kienu nies b[alna, u b[alna 

kellhom id-difetti u d- 

dg[ufija, imma g[amlu 

[wejje; kbar bis-sempli/ità u 

b’sabar kbir. Kienu nies li ma 

be]g[ux mid-diffikultajiet u 

webbsu rashom sakemm 

waslu fejn riedhom Alla. 

Xi w[ud minn dawn g[exu 

[ajja mo[bija, [ajja ta’ talb, 

sawm u karità; o[rajn 

xammru l-kmiem u da[lu g[al 

xog[ol iebes li temmew b’tant 

sagrifi//ju, u ssib o[rajn li 

wasslu l-messa;; tal-Van;elu 

bil-kelma u bl-e]empju, imma 

kollha kemm huma kienu 

g[odda mag[]ula f’idejn Alla 

li, kif kien jg[id Papa 

Giovanni, “g[andu b]onn ilbnedmin”. 

L-awtur ta’ dan il-ktieb, 

An;lu Xuereb, min-Nadur, hu 

studju] im[arre; sew fit- 

Teolo;ija u fl-Istorja tal- 

Knisja, u fittex u ;abar tag[rif 

siewi daqskemm kurju], minn 

kotba, artikli u minn fomm innies, 

fuq 33 persuna li [admu 

fil-qasam pastorali tal-Knisja 

ta’ G[awdex, imma [allew 

isem ukoll fil-[ajja so/jali u 

kulturali tag[na. 

Il-ktieb hu tassew attraenti, 

b’ritratt ta’ kull persuna;;, 

b’tipi /ari, b’Malti mexxej li 

jifhmu kul[add u bla g[elt. 

Dan il-ktieb, jekk taqbdu 

f’idejk, tift[u u tibda taqra u 

ma jkollokx aptit t[allih qabel 

taqrah kollu. Jien qrajtu 

f’[akka t’g[ajn. 

L-g[an ewlieni u nobbli talawtur 

hu li jfakkarna fil- 

[idma li l-Knisja f’G[awdex 

dejjem g[amlet favur il-foqra 

u l-imwarrbin u kemm ;id 

[alliet u g[adha t[alli fostna; 

imma dan il-ktieb inkiteb 

ukoll biex min jaqrah jid[ol 

da[la fih innifsu u flok 

joqg[od bilqieg[da jikkritika, 

imidd g[onqu g[ax-xog[ol 

fil-qasam pastorali. 

M’hemmx b]onn tkun xi 

qassis jew reli;ju] jew 

membru ta’ xi g[aqda biex 

tag[mel il-;id fil-Knisja ta’ 

Kristu; il-fatt li inti nisrani hu 

di;à iktar minn bi]]ejjed biex 

tqum min-ng[as u t-telqa u 

ta[dem g[all-glorja ta’ Alla u 

tal-erwie[. 

Il-ktieb jag[mlilna wkoll 

kura;; kbir, u jrid jurina li 

fid-Djo/esi ta’ G[awdex 

hemm [afna tajjeb u nies 

dedikati li [afna drabi jimxu 

fit-triqat imserrpa tag[na u 

mag[na, u a[na bilkemm 

ninteb[u bihom, distratti kif 

a[na fid-dinja mg[a;la tallum 

Il-ktieb g[andu 

Pre]entazzjoni ta’ Mons. Salv 

Grima, u Da[la tal-awtur. 

Nirrikmandah lil kull min 

i[obb il-Knisja u lil kull 

nisrani konvint u lest li jibdel 

[ajtu g[all-a[jar fuq l- 

e]empju ta’ tant erwie[ [utna 

li batew u tilfu kollox f’din 

id-dinja, u li issa qeg[din 

jiddu b[all-kwiekeb fis-sema 

safi ta’ G[awdex. 

Nistenna fuq ix-xwiek ittieni 

volum! 

Il-41 Edizzjoni tal-BOV Review f’format Eco Friendly 

Il-Bank of Valletta g[adu kemm 

ippubblika l-41 edizzjoni tal-Bank of 

Valletta Review. Din il-pubblikazzjoni 

annwali tant popolari li 

jippubblika l-Bank tinkludi g[add ta’ 

papers mill-aktar informattivi, u issa 

tista’ tinkiseb ukoll online mis-sit tal- 

Bank: www.bov.com. Il-Bank of 

Valletta g[a]el li ma jistampax kopji 

ta’ din il-pubblikazzjoni, fi sforz biex 

jappo;;a t-tnaqqis fl-u]u tal-karta. 

L-ewwel paper li tidher f’din l- 

edizzjoni tal-BOV Review hi 

intitolata, Aid and Economic Growth 

in Developing Countries: A literature 

review u nkitbet minn Pauline 

Mercieca. Il-letteratura li nsibu dwar 

l-impatt tal-g[ajnuna li ng[atat biex 

tistimola t-tkabbir tal-ekonomija u 

tnaqqas il-faqar, hi karatterizzata 

minn xejriet differenti li jenfasizzaw 

konklu]jonijiet diver;enti u 

kontradittorji. 

G[ajnuna barranija 

Il-letteratura tal-bidu kienet tiffoka 

fuq l-importanza tal-g[ajnuna millpajji]i 

baranin g[all-i]vilupp 

ekonomiku, f’termini tat-teorija 

msej[a two-gap theory, li tg[id li 

g[ajnuna ta’ dan it-tip t[e;;e; l- 

i]vilupp ekonomiku g[ax tnaqqas illimitazzjonijiet 

li s-self u l-kambju ta’ 

valuti barranin jimponu fuq ilformazzjoni 

tal-kapital u t-tkabbir 

ekonomiku. 

Madankollu, ir-ri/erka li saret aktar 

tard biddlet il-lenti li biha bdiet t[ares 

lejn is-sitwazzjoni u bdiet tiffoka 

aktar [sibijiet o[rajn, tant li nstab li l- 

g[ajnuna minn barra l-pajji] jew 

kienet tissarraf f’/aqliqa ]g[ira fittfaddil 

lokali jew inkella ma kien 

ikollha impatt ta’ xejn. 

Fis-snin ta’ wara, ix-xejra talistudji 

dwar kemm hi effittiva din 

ix-xorta ta’ g[ajnuna bdiet 

tenfasizza l-kundizzjonijiet marbutin 

mag[ha, selettività a[jar u l-klima 

politika fil-pajji]i li jkunu qed 

jir/ievu g[ajnuna b[al din. 

Imbag[ad, minn wara t-talbiet 

re/enti g[all-g[ajnuna biex jintla[qu 

l-hekk imsej[in Millennium 

Development Goals, studji dwar l- 

effettività ta’ din l-g[ajnuna bdew 

jiffukaw fuq il-b]onn li ti]died l- 

armonija u l-allinjament bejn dawk 

li jag[tu l-g[ajnuna. 

Bil-g[an li dak li jkun jifhem a[jar 

il-mekkani]mi li huma parti millmakro-ekonomija 

tal-impatt talg[ajnuna, 

din il-paper se tipprovdi 

anali]i tal-letteratura li nsibu dwar 

dan l-qasam, b’enfasi partikulari fuq 

xi tfisser Assistenza Uffi/jali g[all- 

I]vilupp (Official Development 

Assistance), il-qafas istituzzjonali u 

politiku u l-armonija fl-g[ajnuna. 

It-tieni paper, miktuba minn Kevin 

Aquilina, g[andha t-titlu The 

Environment and Development 

Planning Bill: Proposals and 

Improvement. L-Abbozz dwar l- 

Ambjent u l-Ippjanar tal-I]vilupp se 

jg[aqqad u jemenda l-Att dwar il- 

Protezzjoni tal-Ambjent u l-Att dwar 

l-Ippjanar tal-I]vilupp. 

L-ippjanar tal-i]vilupp 

Din il-paper tistudja dan l-Abbozz 

mill-perspettiva tal-le;i]lazzjoni dwar 

l-ippjanar tal-i]vilupp, u t[ares lejn ilkontribuzzjonijiet 

li dan l-Abbozz 

jag[mel fil-qasam tal-Li;i 

Amministrattiva, il-Li;i tad-Drittijiet 

tal-Bniedem, u l-Li;i Pro/edurali. 

It-tielet paper hi kompilata minn 

Jana Farrugia u hi intitolata 

Heterogeneities in time: Some 

experimental results. 

Il-kwistjoni tat-tra[[is fuq ilpro;etti 

ambjentali hi kumplikata, u 

lanqas l-esperti fl-ekonomija ma 

rnexxielhom jil[qu consensus, 

b’[afna jemmnu li l-pro;etti 

ambjentali m’g[andhomx ikunu 

trattati b’mod differenti minn o[rajn. 

B’metodol;ija sperimentali 

innovattiva ]viluppata mill-awtur, din 

il-paper tniedi approach li juri li fi]- 

]mien il-preferenzi jvarjaw mhux biss 

fejn g[andhom x’jaqsmu l-pro;etti 

ambjentali u o[rajn, i]da wkoll bejn 

gruppi differenti ta’ persuni. 

L-a[[ar paper f’din il-[ar;a hi 

Testing for economic synchronization 

between the US and the Euro Area 

(2002-200), miktuba minn William 

Gatt. Sensiela twila ta’ letteratura 

ekonomika tg[id li l-kooperazzjoni 

dwar il-politika monetarja, b[al dik li 

hemm bejn iz-Zona-Ewro u l-Istati 

Uniti, tista’ tkabbar il-;id komuni jekk 

ikun hemm ]ieda wkoll fl-integrazzjoni 

ekonomika u finanzjarja. 

Din ix-xorta ta’ letteratura ssostni 

wkoll li ]-]idiet minn kollaborazzjoni 

b[al din ikunu relatati b’mod po]ittiv 

mal-imperfezzjonijiet tas-suq, ixxokkijiet 

asimmetri/i u l- 

interdipendenza ekonomika. 

Data finanzjarja 

F’din il-paper, it-tielet kundizzjoni 

g[all-kooperazzjoni ta’ dan it-tip, fi 

kliem ie[or is-sinkronizzazzjoni 

ekonomika hi analizzata permezz ta’ 

data finanzjarja miz-Zona-Ewro u 

mill-Istati Uniti. 

Il-BOV Review tinkludi wkoll 

indi/i utli tal-artikli kollha li dehru fledizzjonijiet 

passati. L-artikli mit-23 

Edizzjoni ’l quddiem jinsabu online 

fuq il-websajt tal-BOV: 

www.bov.com.

COLLAGE TEATRU 


27 

BARIONA 

Rappre]entazzjoni dwar 

in-Natività g[al dawk li 

jemmnu u dawk li ma jemmnux 

Theatrencore se ttella’ Bariona ta’ J.P. Sartre, 

rappre]entazzjoni teatrali dwar in-Natività g[al 

dawk li jemmnu kif ukoll min ma jemminx. 

L-atei]mu ta’ Sartre jikkonfronta t-tama 

Kristjana meta Bariona jitlef kull tama g[al futur 

a[jar u jikkundana lill-poplu tieg[u g[at-tmiem 

tag[hom. Qalb dan id-disperament il-mara tieg[u 

t[abbar it-tqala tag[ha. Fl-istess [in l-an;lu 

j[abbrilhom it-twelid ta’ Kristu fejn jag[ti xaqq ta’ 

tama lin-nies tal-lokal, l-istess nies li g[andhom 

xewqa g[al [ajja ta’ dejjem akkost ta’ kollox, u lil 

dawk il-;enituri li xorta wa[da baqg[u jixtiequ li 

j;ibu t-tfal fid-dinja. 

Il-produzzjoni se tittella’ fit-teatru tal-Kavallier 

ta’ San :akbu, il-Belt Valletta, bejn it 3 u l-5 ta’ 

Di/embru fit 8 p.m. 

Il-kast jinkonsisti f’Philip Leone-Ganado, Joe 

Pace, Mik Pisani, Marvic Doughty, Nadine 

Genovese, Lou Ghirlando, David Chircop, Claudio 

Carta, Karl Cassar, Brian Gauci, Erin Stewart 

Tanti, Sarah Camilleri u Franco Rizzo, 

b’direzzjoni ta’ Tyrone Grima. 

Il-biljetti jistg[u jinxtraw mill-box office ta/- 

?entru g[all-Kreattività, Kavallier ta’ San :akbu, 

Il-Belt (tel 21223216; www.sjcav.org). 

Dan il-pro;ett hu meg[jun finanzjarjament mill- 

Malta Arts Fund. 

Il-preparazzjoni g[allpantomima 

tal-Milied bil- 

Malti, l-ispettaklu li l- 

Kumpanija Teatru Rjal ittella’ 

ta’ kull sena fl-Istitut 

Kattoliku, issa jinsabu fl-aqwa 

tag[hom fejn ix-xog[ol u l- 

preparamenti ta’ sena s[i[a 

jibdew jie[du l-forma 

f’amalgamazzjoni perfetta. 

Attrazzjonijiet f’din ilpantomima 

ma jonqsu qatt, u 

g[alhekk ]gur mhux se jonqsu 

din is-sena, meta l-kumpanija 

Teatru Rjal qed ti//elebra l-10 

sena mill-bidu ta’ din ilpantomima 

bil-Malti. 

G[al darb’o[ra se ji]]an]nu 

80 kostum ;did, kollha 

me[juta mill-kostumista u 

[ajjata brava Lily Meli. 

Hector Bruno jmexxi kast 

Toni Busuttil u Fabian Scerri de Carlo 

‘ZIGGIE LULÙ’ FL-ISTITUT KATTOLIKU 

Il-preparamenti g[all-pantomima 

bil-Malti fl-aqwa tag[hom 

ta’ atturi u kantanti stabbiliti, 

bil-korjografija g[al 

darb’o[ra tkun fdata f’idejn 

il-Yada Dance Company 

b’xog[ol mill-isba[ ta’ Felix 

Busuttil. 

Il-band b[as-soltu tkun live 

ta[t id-direzzjoni ta’ Neville 

Gatt. Il-kitba ori;inali hi ta’ 

Joe Julian Farrugia 

b’direzzjoni ta’ Augusto 

Cardinali u produzzjoni ta’ 

Pawlu Testa. 

Barra li wie[ed jista’ jsib ilbiljetti 

ming[and Pawlu Testa 

Travel: 21223340 # 21223299, 

Bar u Booking Office tal- 

Istitut Kattoliku, jista’ 

jibbukkja wkoll online 

billi j]ur il-websajts 

www.kumpanijateatrurjal.com 

u www.istitutkattoliku.com.

28 


COLLAGE INTERVISTA 

G[ajnuna konkreta mill-Kleru 

g[all-vittmi ta’ diskriminazzjoni u fastidju 

minn Roberta Leprè 

................................... 

Hu stmat li kull sena, mijiet 

ta’ persuni jisfaw vittmi ta’ 

diskriminazzjoni jew fastidju 

min[abba s-sess, ir-razza, l- 

età, l-orjentazzjoni sesswali, 

ir-reli;jon jew xi di]abbiltà li 

jista’ jkollhom. 

Madankollu, ftit minn dawn 

iressqu ilment lejn l-awtoritajiet 

kompetenti, i]da, skont 

studju li sar mill- Kummissjoni 

Nazzjonali g[all-Promozzjoni 

tal-Ugwaljanza (NCPE), 

jirri]ulta li dawn ifittxu l- 

g[ajnuna minn persuni jew 

entitajiet o[ra, fosthom 

counsellors u anki qassisin. 

Tkellimna ma’ Fr Joe 

Borg, membru tal-kleru 

mag[ruf, biex jaqsam mag[na 

l-[sibijiet tieg[u dwar dan issu;;ett 

tant delikat. 

Persuna li tkun sfat vittma 

ta’ diskriminazzjoni jew 

fastidju, x’tip ta’ g[ajnuna 

tkun tixtieq^ 

Ma tistax tag[ti twe;iba 

wa[da g[al mistoqsija b[al 

din, g[aliex jiddependi millpersuna 

u mil-livell ta’ fastidju 

jew diskriminazzjoni li din 

tkun ;arrbet – jekk kinitx 

]g[ira jew kbira, jew jekk kiex 

ka] i]olat jew xi [a;a 

kontinwa. 

Pere]empju, li xi [add ji;i 

kontinwament bullied jew 

im]ebla[ min[abba l- 

orjentazzjoni sesswali jew xi 

karatteristika o[ra hi [a;a 

serja [afna, spe/jalment jekk 

din il-persuna ma jkollhiex 

personalità qawwija [afna. 

Esperjenza b[al din tista’ 

tag[mlilha [afna [sara, bilkonsegwenza 

li din twa[[al 

fiha nnifisha u tid[ol 

f’qoxritha. Hemm persuni 

o[ra, i]da, li jirrea;ixxu u 

ji;;ieldu g[ad-drittijiet 

tag[hom. 

Fl-ewwel ka], diffi/li li tkun 

tista’ toffri l-g[ajnuna 

sakemm xi [add ma jindunax 

b’dak li jkun g[addej; fit-tieni 

ka] wie[ed jista’ jing[ata 

informazzjoni dwar ir-rimedji 

skont il-li;i. 

Hu importanti [afna li l- 

media tassumi responsabbiltà 

f’dan il-kamp u tevita li to[loq 

stampa li tag[ti x’tifhem li 

dawk li jag[tu fastidju huma 

n-norma u g[andhom ra;un, 

filwaqt li tag[ti x’tifhem li 

dawk li jkunu qed ji;u 

diskriminati j;orru xi tip ta’ 

[tija g[aliex ji;;ieldu g[addrittijiet 

tag[hom. 

Il-media g[andha r- 

responsabbiltà li tibg[at ilmessa;; 

lil dawk li 

m’g[andhomx l-ener;ija jew 

il-kura;; li ji;;ieldu g[addrittijiet 

tag[hom li jistg[u 

ja//essaw l-g[ajnuna biex 

jiksbu ;ustizzja. 

L-entitajiet ;udizzjarji minna[a 

tag[hom g[andhom ilkompitu 

li jinfurzaw il-li;i blaktar 

mod g[aqli biex ilvittma 

ma ter;ax ti;i abbu]ata 

fil-pro/ess – madankollu dan 

il-bilan/ bejn id-drittijiet u d- 

dmirijiet mhux dejjem 

jintla[aq fa/ilment. Kultant issentenza 

li ting[ata tkun da[ka 

meta mqabbla mas-serjetà tal- 

[a;a u g[alhekk jintbag[at ilmessa;; 

li dawn il-ka]ijiet ma 

jitti[dux bis-serjetà. 

Fl-esperjenza tieg[ek, ;ieli 

osservajt li hemm xi persuni 

li huma aktar suxxettibbli 

g[ad-diskriminazzjoni jew 

fastidju minn o[rajn^ 

Sfortunatament, na[seb li 

dawk l-iktar suxxettibbli huma 

persuni li jew ikollhom stima 

baxxa tag[hom infushom, jew 

inkella jemmnu li jinsabu 

f’po]izzjoni so/jalment 

inferjuri meta mqabbla ma’ 

o[rajn. Tal-ewwel hi self 

esteem baxxa psikolo;ika 

personali, u l-o[ra hi so/jali. 

Wara dawn imbag[ad, 

hemm dawk li jinsabu 

wa[edhom jew f’minoranza, 

b[al xi [add li jkun qieg[ed 

wa[du f’pajji] barrani, jew 

[addiema li tkun l-unika mara 

fuq il-post tax-xog[ol. 

Ir-ri/erka turi li l-Maltin 

g[adhom i;ibu ru[hom 

b’mod li jista’ jitqies b[ala 

razzist. X’tikkummenta^ 

Sfortunatament nemmen li 

vera – i]da din hi xi [a;a li 

wie[ed g[andu jipprova 

jifhimha. Parti mir-ra;uni g[al 

dawn l-attitudnijiet razzisti hi 

/-/okon tag[na, g[aliex iktar 

ma tkun ]g[ir, iktar t[ossok 

mhedded. {a;a li mhijiex innorma 

tikkaw]a fil-persuna 

umana sensazzjoni ta’ stress 

jew theddid. 

Fir-rigward talimmigrazzoni 

irregolari, irrazzi]mu 

mhuwiex istigat 

mill-kattiverja i]da g[aliex 

in[ossuna mhedda. 

“Esperjenza b[al din tista’ tikkaw]a lill-persuna kon/ernata [afna 

[sara, bil-konsegwenza li din twa[[al fiha nnifisha u tid[ol f’qoxritha.” 

Veru li dawn l-immigranti 

waslu Malta f’numri kbar i]da 

l-media pin;iet stampa [afna 

ag[ar mis-sitwazzjoni reali li 

wasslet biex il-poplu Malti 

[assu b[allikieku dawn qed 

jinvadu pajji]na u se jimponu 

fuqna kultura u reli;jon 

differenti minn tag[na. 

Ftit ing[atat informazzjoni 

dwar il-fatt li fir-realtà dawn 

huma nies vulnerabbli u li ;ew 

biex ja[arbu minn persekuzzjoni. 

G[aldaqstant, filwaqt li 

ma ni;;ustifikax l-attitudnijiet 

razzisti, nemmen li hemm 

spjegazzjoni g[alihom. 

Il-Knisja spiss tkun 

kkritikata li mhijiex 

sensittiva bi]]ejjed g[allb]onnijiet 

ta’ persuni 

omosesswali. F’ka] li tkun 

avvi/inat minn persuna gay 

li tkun qed ti;i fastidjata jew 

umiljata fuq il-post taxxog[ol 

min[abba l-orjentazzjoni 

sesswali tag[ha, 

x’tip ta’ parir tag[ti^ 

Il-parir tieg[i hu li persuna, 

hi min hi, g[andha d-drittijiet 

tag[ha. Madankollu mhux 

kul[add ikollu l-istess 

b]onnijiet, allura importanti li 

tinstab l-a[jar tip ta’ g[ajnuna 

biex teg[leb din il-problema, 

skont il-b]onnijiet u x-xewqat 

ta’ dak l-individwu 

partikolari. 

F’ka] ta’ mara mi]]ew;a 

li tkun qed ti;i fastidjata 

sesswalment fuq il-post taxxog[ol, 

temmen li din 

g[andha tfittex xog[ol ie[or 

jew ti;;ieled g[ad-drittijet 

tag[ha skont il-li;i^ 

Kull ka] irid jittie[ed 

g[alih. L-ideali hu li tikseb iddrittijiet, 

g[aliex inkella jkun 

aktar fa/li biex persuni o[ra 

jer;g[u jisfaw vittmi tal-istess 

tip ta’ abbu]. 

Persuna li ti;;ieled u 

jirnexxielha tikseb id-drittijiet 

tag[ha tkun g[amlet reb[a 

g[aliha stess kif ukoll g[al 

[addie[or li jinsab 

f’sitwazzjoni simili. 

Persuni ta’ età akbar, u 

persuni b’di]abbiltà, spiss 

ikollhom diffikultà biex isibu 

impjieg ;did. Kif ta[seb li l- 

employers jistg[u jg[inu 

biex itaffu din il-problema^ 

Meta n[arsu lejn is-so/jetà 

in;enerali, naraw li m’hemmx 

g[arfien bi]]ejjed talb]onnijiet 

ta’ persuni 

b’di]abbiltà jew bi problemi 

ta’ mobbiltà. Pere]empju, 

nosservaw li f’[afna pro;etti 

ta’ tisbi[ ta’ toroq naraw li 

hemm problema ta’ 

a//essibbiltà g[al persuni li 

ma jistg[ux ju]aw wheelchair. 

Dawn il-pro;etti jie[du in 

konsiderazzjoni l-b]onnijiet 

ta’ persuni fuq wheelchair, 

i]da g[al o[rajn li xorta 

g[andhom problemi ta’ 

mobbiltà, g[alkemm ma 

ju]awx wheelchair, m’hemmx 

a//essibbiltà, g[aliex dawn 

huma ftit u g[alhekk ma 

jkunux kunsidrati. 

L-employers, spe/jalment ilkbar, 

g[andhom jag[rfu li 

meta jo[olqu post a//essibbli 

dawn ma jkunux qed jag[mlu 

karità i]da g[andhom jag[rfu 

r-responsabbiltà tag[hom li 

jag[mlu ftit adattament biex 

dawn il-persuni jkunu jistg[u 

jaqilg[u l-g[ajxien tag[hom 

bit-talenti tag[hom. 

Il-Gvern u l-Knisja, b[ala 

entitajiet kbar, g[andhom 

ikunu mudelli po]ittivi g[al 

o[rajn biex titrawwem din ittip 

ta’ kultura inklusiva. L- 

obbligu legali g[andu jkun l- 

a[[ar rimedju. 

Kif ta[seb li l-qassisin 

jistg[u ja[dmu flimkien 

mal-entitajiet tal-istat u l- 

g[aqdiet volontarji biex 

titra]]an id-diskriminazzjoni^ 

F’[afna modi. Hu 

importanti li fil-Knisja jkun 

hemm aktar impenn u vi]joni 

/ara. Il-Kleru hu parti millkultura, 

li fuq livell ta’ 

so/jetà in ;enerali, g[adha 

kultura pjuttost macho. 

G[alhekk il-formazzjoni 

tal-qassisin g[andha tg[in 

biex tag[raf /erti sitwazzjonijiet 

ta’ abbu] jew 

diskriminazzjoni biex ikunu 

jistg[u jg[inu b’mod effettiv. 

Il-qassisin g[andhom ikunu 

wkoll konxji dwar l-g[ajnuna 

offruta mill-entitajiet varji, 

kemm tal-istat kif ukoll l- 

g[aqdet volontarji, biex 

jirreferu fejn ikun hemm 

b]onn. Hemm b]onn li din ilmentalità 

tkompli titkattar. 

■ Dan l-artiklu ;ie kkummissjonat b[ala parti mill-pro;ett 

‘Insa[[u l-Ugwaljanza lil hinn mil-Le;islazzjoni’, implimentat mill- 

Kummissjoni Nazzjonali g[all-Promozzjoni tal-Ugwaljanza (NCPE). 

Dan il-pro;ett hu appo;;at mill-European Community 

Programme for Employment and Social Solidarity (2007-2013) 

immexxi mid-Direttorat :enerali g[all-Impjiegi, l-Affarijiet So/jali u 

l-Opportunitajiet Indaqs tal-Kummissjoni Ewropea. PROGRESS 

(2007-2013). 

L-informazzjoni mi;bura f’dan l-artiklu ma tirriflettix ne/essarjament 

il-po]izzjoni jew l-opinjoni tal-Kummissjoni Ewropea.

COLLAGE ANNIVERSARJU 


29 

Il-bniedem b’fidu/ja kbira fil-poplu Malti — 

3 

minn 

Joe M. Zahra 

Tifkiriet ta’ politiku kura;;u] 

Borg Olivier kien ukoll 

bniedem kura;;u]. Niftakar xi 

]ew; okka]jonijiet fejn spikka 

dan il-kura;;. 

■ Fl-elezzjoni tal-1962 waqt 

l-g[add tal-voti fin- 

Knightshall (illum i/-?entru 

tal-Konferenzi tal-Mediterran) 

fl-ewwel jum tal-g[add meta 

beda jidlam il-Kummissjoni 

Elettorali riedet li twaqqaf l- 

g[add g[al bil-lejl u dda[[al 

il-kaxxi tal-vot kollha flistrong 

room. 

G[adni nara lil Borg Olivier 

jitla’ fuq il-barriers jipprotesta 

mal-Kummissarju Elettorali 

Ewlieni u jinsisti mieg[u li l- 

g[add ikompli g[addej anki 

bil-lejl. Ftit wara [ar;et idde/i]joni 

li jibqa’ g[addej l- 

g[add bi skeleton staff. 

■ Fl-1962 kont I]rael. Waqt 

li kont sejjer bit-taxi lejn Tel 

Aviv, ix-xufier staqsieni minn 

fejn kont ;ej. Meta g[edtlu 

minn Malta qalli li Malta ]gur 

hi mmexxija minn Prim 

Ministru li ma jib]ax jg[id 

dak li ja[seb. Qalli li kien 

g[adu kif sema’ l-a[barijiet 

fuq ir-radju fejn intqal li Malta 

kienet irrifjutat missjoni tan- 

Nazzjonijiet Uniti jekk din l- 

istess missjoni ma ]]urx ilpajji]i 

li jag[mlu parti millistess 

missjoni. 

Aktar tard sirt naf li fit-12 

ta’ Mejju, il-Prim Ministru 

Borg Olivier kien ikkummenta 

fil-Parlament dwar dibattitu li 

kien sar dwar Malta fin-NU. 

Hu stqarr li j[alli fact finding 

committee tan-NU j]ur Malta 

jekk kumitat simili minn 

Malta jit[alla j]ur dawk ilpajji]i 

rappre]entati fuq 

Kumitat biex jaraw kif l- 

elezzjonijiet jitmexxew 

f’dawk il-pajji]i. 

■ Qabel l-elezzjoni ;enerali 

tal-1976 kont ma’ :or; Borg 

Olivier f’dar fi Triq il- 

Katidral, f’Tas-Sliema fejn 

morna nirrekordjaw diskors li 

kellu jag[mel fuq ittelevi]joni. 

Jien kelli l-karozza 

pparkjata quddiem il-knisja ta’ 

Stella Maris, fuq il-bankina 

wiesg[a li kien hemm. 

Appena [ri;na minn Triq il- 

Katidral rajt numru ta’ 

partitarji laburisti jwa[[lu l- 

posters mal-[ajt. 

Kif rajthom g[idt lil Borg 

Olivier biex ng[addu minn 

triq o[ra u meta jitilqu 

ng[addi g[all-karozza. Hu 

qalli ejja mieg[i. 

Resaq lejn il-partitarji 

Laburisti u bi tbissima 

qallhom: Twa[[lux fuq 

tag[na. Dawn kienu pronti 

staqsewh jekk kellux posters 

tieg[u [alli jwa[[luhomlu 

wkoll. Irringrazzjahom, tlajna 

fil-karozza tieg[i u tlaqna. 

■ F’wie[ed mill-mass 

meetings li l-PN organizza 

f’Jum l-Indipendenza, li kien 

sar fil-Blata l-Bajda, kien 

hemm numru ta’ partitarji 

Laburisti fuq it-tara; malappartamenti 

tal-Knisja. 

Dawn kienu hemm biex 

jaqilg[u l-inkwiet. 

{in minnhom dawn bdew 

jag[mlu l-oppo]izzjoni u bi 

sku]a l-pulizija bdew de[lin 

f’nofs il-partitarji nazzjonalisti 

u jaqsmuhom fi tnejn. Borg 

Olivier, li kien qed jitkellem, 

meta nduna b’dan dar fuq ilpartitarji 

u b’le[en ta’ kmand 

qallhom li dak kien meeting 

organizzat mill-PN u appella 

biex ma j[allu lil [add 

jaqsamhom. 

Hawnhekk il-pulizija bdew 

jirtiraw minn fost il-partitarji 

u l-mass meeting seta’ 

jissokta. 

■ F’wa[da mid-dimostrazzjonijiet 

ta’ Jum l- 

Indipendenza, dakinhar li 

we;;g[u lil Guido de Marco 

u lil Denis Busuttil, Borg 

Olivier kien fuq jeep. Kien 

liebes libsa /ara. 

Meta beda jintefa’ minn 

kollox fuq il-partitarji 

nazzjonalisti, anki tappieri tal- 

[adid, bl-g[ajnuna talpulizija, 

meta fire engine 

spi//at quddiem il-jeep ta’ 

Borg Olivier ta[slu bl-ilma, il- 

Kap Nazzjonalista ma riedx 

ji//aqlaq minn fejn kien g[ax 

Borg Olivier ikkontesta g[axar elezzjonijiet u tela’ dejjem.... u ta[tu l-PN baqa’ dejjem i]id il-voti, minn elezzjoni g[al o[ra 

irra;una li d-dimostrazzjoni li 

konna qed nag[mlu kienet bilpermess 

tal-Pulizija. 

Sakemm is-sewwieq taljeep 

qabad u dawwar, kiser ’l 

isfel u baqa’ sejjer b’Borg 

Olivier lejn l-Istamperija. 

Ma’ Borg Olivier 

fil-kampanji elettorali 

Jiena kont it-tip li meta 

hemm ix-xog[ol nid[ollu. 

Hekk kont na[dem kemm 

nifla[ qabel kull elezzjoni jew 

referendum u wara noqg[od 

bi kwieti. Borg Olivier dan 

kien jafu. 

Qabel l-elezzjoni tal-1962 

[dimt bla heda biex il-PN 

tela’ fil-Gvern tant li fuq ittara; 

tal-Palazz tal-Ar/isqof 

wara l-elezzjoni tal-1962, 

mistoqsi mill-Ministru 

Giovanni Felice dan il- 

;uvnott min kien, wie;bu 

b’kumpliment mill-aqwa li 

kien g[amilli u li ma nixtieqx 

nirrepeti. 

L-istess ;ara fir-referendum 

tal-1964. {dimt flimkien ma’ 

o[rajn u r-ri]ultat ksibnieh. 

Kif di;à g[edt Il-[idma tieg[i 

;iet rikonoxxuta minn Borg 

Olivier. 

Kull elezzjoni Borg Olivier 

kien jibg[at g[alija biex 

nag[ti sehmi. Qabel l- 

elezzjoni tal-1966 – li l-PN 

reba[ bi 28 si;;u minn 50 – 

kont niltaqa’ ma’ Borg Olivier 

fil-[idma elettorali, anki jekk 

kont naqqast xi ftit min[abba 

li kont qed nipprepara biex 

ni]]ewwe;. 

I]da wara l-[idma tieg[i, 

fil-;urnali tal-PN, fil-M}PN, 

fil-kumitati sezzjonali u 

distrettwali u anki fl-e]ekuttiv 

tal-PN ma naqsitx. U hemm 

kont niltaqa’ ma’ Borg Olivier 

li kien jie[u pja/ir jarani u 

jitkellem mieg[i. 

Kont anki ni;i mistieden 

g[al laqg[at li kien ikun 

hemm tad-direzzjoni tal-Partit 

b[al wa[da li niftakar li kienet 

saret f’G[awdex f’lukanda ta’ 

Marsalforn fil-jiem tal- 

Karnival qabel l-elezzjoni 

;enerali tal-1971. 

Borg Olivier kellu dejjem 

kelma ta’ kura;; u ta’ 

apprezzament g[al dak li kont 

nag[mel. Dakinhar li konna 

G[awdex wasal Malta Lunns, 

is-Segretarju :enerali tan- 

NATO. 

Niftakar li bejn il-Gvern 

Malti u l-organizzazzjoni tan- 

NATO kien hemm xi 

problemi u g[alhekk Borg 

Olivier ma marx jilqg[u u 

baqa’ G[awdex mag[na. 

Snin ta’ [idma kbira 

Is-snin ta’ wara l- 

Indipendenza kienu snin ta’ 

[idma kbira g[all-Gvern 

Nazzjonalista. Waqt li konna 

fuq il-vapur ta’ G[awdex 

Borg Olivier [are; fuljett 

mill-but u g[addihuli. Qalli 

dan int tag[mel u]u tajjeb 

minnu. 

Kien The Maltese Economy 

in figures – 1971 edition, 

ma[ru; mill-Bank ?entrali ta’ 

Malta. Dan kien jindika dak li 

se[[ fl-ewwel sitt snin. Il- 

Prodott Gross Domestiku kien 

tela’ minn £m53.3 miljun g[al 

£m88.3 miljun bejn l-1964 u 

l-1969, il-konsum privat flistess 

perijodu tela’ minn 

£m37.4 miljun g[al £m63.9 

miljun; il-konsum tal-Gvern 

minn £m8.7miljun g[al 

£m13.7miljun; l-investiment 

tela’ minn £m11.3 miljun g[al 

£m25.4 miljun; l- 

esportazzjoni ta’ o;;etti u 

servizzi minn £27.2 miljun 

g[al £43.4 miljun. 

In-numru ta’ karozzi privati 

]diedu minn 19,402 fl-1964 

g[al 39,514 fl-1970, it-turisti 

li waslu Malta ]diedu minn 

37,573 g[al 170,853. Ilprovvista 

tal-flus telg[et minn 

£m32,2 miljun fl-1964 g[al 

£m59 miljun fl-1970, irriservi 

barranin telg[u minn 

£m62.5 miljun g[al £m97.5 

miljun. L-esportazzjoni 

]diedet minn £m6.9 miljun 

g[al £m15.9 miljun. 

Dawk ja[dmu bi qlig[ 

]diedu minn 86,530 fl-1964 

g[al 101,000 fl-1970. Dan flistess 

waqt li l-[addiema fissettur 

tas-Servizzi Militari 

Ingli]i naqsu minn 11,730 

g[al 7,000 filwaqt li l- 

emigrazzjoni naqset minn 

8,987 g[al 2,696.

30 


COLLAGE FEATURE 

Il-fotografu u l-kittieb 

Joe Azzopardi u (xellug) 

wie[ed mir-ritratti tieg[u 

Heritage Fragments 

Il-fotografu u l-kittieb 

tal-wirt storiku Malti 

minn Doris Azzopardi 

...................................... 

Pubblikazzjoni ;dida minn Din l-Art {elwa u li fiha, il-fotografija u l-kitba 

jiltaqg[u u jikkumplimentaw lil xulxin bis-sa[[a tal-[ila ta’ Joe Azzopardi 

G[andu g[al qalbu l-wirt 

kulturali ta’ pajji]na. 

Fotografu e//ellenti b’mod 

partikulari ta’ dan l-istess wirt 

storiku. Kittieb regolari u 

editur tal-magazin Vigilo g[al 

dawn l-a[[ar seba’ snin. Joe 

Azzopardi [ejja bl-akbar kura 

u dedikazzjoni l-ktieb 

Heritage Fragments. 

{arsa mill-qrib lejn 

elementi varji tal-wirt storiku 

Malti kif ukoll [arsa dettaljata 

lejn il-monument ta’ Vilhena 

li dwaru Azzopardi g[amel 

studju intensiv tant li ddedika 

t-te]i tieg[u g[alih. 

Azzopardi, li g[andu 37 

sena, [are; dan il-ktieb li l- 

qlig[ minnu se jmur g[allfond 

tar-restawr ta’ Din l-Art 

{elwa. Kienet bi//a xog[ol li 

impenjatu mhux [a]in i]da 

g[amilha g[al kaw]a tant g[al 

qalbu u li ilu snin jag[ti l- 

kontribut volontarju tieg[u 

g[aliha... 

Joe hu l-editur tal-magazin 

ta’ Din l-Art {elwa – Vigilo li 

jo[ro; darbtejn fis-sena u 

jitqassam lill-membri kif ukoll 

lill-entitajiet involuti fil- 

[arsien tal-wirt storiku u 

naturali ta’ pajji]na. Hu ilu 

ja[dem fuq dan il-magazin 

g[al dawn l-a[[ar tnax-il sena 

i]da madwar seba’ snin ilu sar 

editur tieg[u. 

“Il-magazin g[andu ori;ini 

’l bog[od [afna i]da mhux 

dejjem kien regolari. Issa 

stabbilixxa ru[u u sar regolari, 

darbtejn fis-sena. {afna millartikli 

niktbuhom a[na stess, 

il-membri. Id-disinn nag[mlu 

jien u jkun stampat barra minn 

Malta. 

“G[andna ri]orsi limitati u 

g[alhekk naraw kif dejjem 

noffru l-a[jar kwalità bi spi]a 

]g[ira.” 

Joe jg[id li l-arti u l-wirt 

storiku minn dejjem kienu 

g[al qalbu. Fil-fatt ma kienx 

hemm okka]joni u in/ident li 

minnu bdiet din l-inklinazzjoni. 

Twieldet fih u kkultivaha 

bl-a[jar mod possibbli. 

“Anke meta kont ]g[ir u l- 

qari u l-istudju ma kinux 

daqstant g[al qalbi, l-istorja 

ta’ pajji]na dejjem 

interessatni, b’mod partikulari 

affarijiet konnessi malarkeolo;ija. 

Jien m’iniex 

bniedem kreattiv b’idejja i]da 

meta bdejt ninvolvi ru[i filmagazin 

skoprejt li g[andi 

passjoni g[all-kitba u din 

komplejt nikkultivaha, [a;a li 

ti;ini pjuttost naturali.” 

Heritage Fragments hu l- 

ewwel ktieb ta’ Joe. Fih ;abra 

ta’ artikli li di;à kienu 

ppubblikati fuq il-magazin 

Vigilo kif ukoll esej forma ta’ 

te]i li hu g[amel fuq ilmonument 

ta’ Vilhena fil- 

Furjana g[all-kors li g[amel 

fuq l-arkitettura Barokka. Din 

kienet parti mid-diploma 

tieg[u. 

Ri/erka estensiva 

“G[amilt ri/erka estensiva u 

xtaqt nippubblikaha g[ax fiha 

kontenut interessanti. Jien 

mill-Furjana u Vilhena dejjem 

kien jintrigani b[ala 

persuna;;. Kellu vi]joni 

moderna [afna ta’ kif kien 

jamministra l-poter. 

“ Jien mort lil hinn millmonument. 

Bdejt minn angolu 

wiesa’ [afna. Studjajt ilpersuna;;, 

i]-]mien li g[ex 

g[all-ispekulazzjoni ta’ min 

kien l-artist li g[amel l-istatwa 

li dwarha m’hemmx /ertezza. 

“Hemm dokumentazzjoni li 

tipprova min kien li 

sponsorizza x-xog[ol fuqu. 

Nafu wkoll min g[amel ilcasting 

fil-bron] i]da min kien 

l-artist li g[amel l-abozz u talforma 

finali qabel sar il-bron] 

mhux mag[ruf. Mhux probabbli 

li kien l-istess persuna li g[amel 

il-bron]. G[amilt ri/erka dwar 

l-ambjent f’Malta dak i]-]mien, 

is-somma devoluta g[allpro;ett 

u l-artisti ta’ dak i]- 

]mien. 

“Skont jien, min g[amlu 

kien artist li kellu l-intenzjoni 

li javanza professjonalment 

mal-istruttura tal-ordni. 

“Kellu wkoll ri]orsi limitati. 

Probabilment meta tara l- 

kwalità artistikament g[olja 

tal-monument tifhem li sar 

minn artist li kien im[arre; 

Ruma u f’dik l-epoka Malta 

kien hawn Pietru Pawl Triosi. 

“G[alhekk jekk timxi blesklu]joni, 

il-monument 

tattribwih lilu. Biss ma hemm 

l-ebda prova konkreta.” 

Lura g[all-ktieb, dan fih 

ukoll [afna fotografija li hu 

;ibed tul i]-]mien. Ried li l- 

ktieb ikun illustrat u fih ritratti 

sew attwali kif ukoll o[rajn 

antiki li jiffurmaw parti millkollezzjoni 

tieg[u. 

“Ridt pre]entazzjoni 

attraenti u fl-istess waqt 

wie[ed ikun jaf e]attament 

fuqiex qed nitkellem meta jara 

r-ritratti. Ir-ritratti jag[tu l- 

[ajja lil ktieb. 

Ovvjament kull ritratt hu 

me[ud bi skop pre/i]. Hemm 

[afna dettalji tal-bieb aktar 

g[al pa;na 31

COLLAGE FEATURE 


31 

Il-;ebla maltija taffaxxinah 

minn pa;na 30 

milli l-binja s[i[a. Dan 

g[amiltu g[ax bosta drabi 

dawn l-istess dettalji jg[addu 

inosservati minn persuna li 

tkun qed i]]ur xi sit u ma 

t[arisx bir-reqqa. I]-zoom talkamera 

mbag[ad tag[milha 

fa/li biex dak id-dettall, 

wie[ed josservah aktar millqrib. 

Nemmen li bis-sa[[a tarritratt 

wie[ed jieqaf u jaqra.” 

Joe g[andu g[al qalbu [afna 

t-tempji Maltin, bini li sar bil- 

;ebla Maltija fi]-]mien meta 

l-kuntatt bejn kultura u o[ra 

kien remot [afna, pjuttost 

diffi/li u g[alhekk il-bini hu 

purament Malti. 

“It-tempji u strutturi o[rajn 

b[al [itan tas-sejjie[ u l-girna, 

tant nikkunsidrahom parti 

mill-ambjent Malti li anke 

jekk ikollok i;;arraf [ajt jew 

girna, il-bor; ;ebel imwaqqa’ 

xorta jifforma xena talkampanja 

Maltija. 

“Il-;ebla taffaxxinani. Bini 

li ssawwar aktar ’il quddiem 

kellu influwenza ta’ mexxejja 

barranin b[alma kienu l- 

Granmastri. Il-bini li jesprimi 

l-kultura tal-lokal u hu frott 

din l-istess kultura hu 

imprezzabbli u inestimabbli. 

Il-;enju tal-post, kif i[obb 

isejja[lu Richard England.” 

Il-ktieb hu interessanti [afna 

u jkun anke rigal sabi[ g[al 

]mien il-Milied. Hu wkoll 

mod kif wie[ed jista’ jg[in u 

jsostni lil Din l-Art {elwa li 

tag[mel [afna xog[ol filqasam 

tal-wirt storiku Malti. 

Huma diversi l-membri ta’ din 

l-g[aqda li fil-bi//a l-kbira 

tag[hom huma barranin 

residenti Malta. Barranin li 

jag[tu l-kontribut u l-impenn 

fi]iku tag[hom b’[idma 

volontarja biex dawn is-siti 

jin]ammu fl-a[jar stat 

possibbli. 

Fidu/ja u g[arfien 

“A[na wa[da mill-ftit ngo’s 

li ilna g[al tul ta’ ]mien 

na[dmu f’dan il-qasam u 

stabbilejna /erta fidu/ja u 

g[arfien. Is-siti fdati f’idejna 

huma testimonjanza tasserjetà 

tag[na. Jekk nag[mlu 

attività ta’ darba, in-nies ji;u 

jag[tu daqqa t’id i]da huma 

anqas dawk li jag[tu s-sehem 

kontinwu u regolari tag[hom. 

“Jekk nag[mlu kampanja, 

e]empju ta’ tindif ta’ darba, 

in-nies ji;u i]da g[al impenn 

fit-tul mhux fa/li. Hawn [afna 

nies li j[ossu li l-wirt storiku 

hu parti minnhom i]da 

mbag[ad biex jag[tu xi ftit 

mill-[in tag[hom jew millfinanzi 

tag[hom jibqg[u lura. 

U[ud i[ossu li l-[arsien ta’ 

dawn is-siti hu responsabbiltà 

unika tal-gvern. 

“Nemmen li dan mhux 

minnu. Nemmen li l-gvern ma 

jistax ila[[aq ma’ kullimkien 

u tista’ ma tag[milx xi [a;a 

llum u tag[milha g[axar snin 

o[ra i]da f’g[axar snin iddannu 

se jkompli ji]died. 

“Dan apparti l-argument li 

[afna drabi, is-sit aktar milli 

jissewwa, ikollu b]onn 

manteniment ta’ kuljum. Jekk 

til[qu fi stat pjuttost tajjeb 

ming[ajr ri]orsi kbar u sforz 

kbir tista’ tissalvagwardah u 

]]ommu s[i[. 

“Il-;ebla hi [a;a [ajja u dik 

tag[na hi delikata immens. 

{asra li t[alliha titnawwar u 

titlef l-awtenti/ità tag[ha 

min[abba nuqqas ta’ ri]orsi.” 

Joe ippubblika dan l-ewwel 

ktieb tieg[u i]da di;à g[andu l- 

ba]i g[at-tieni edizzjoni talktieb. 

L-argument li jittratta 

diffi/ilment tista’ te]awrih u l- 

ktieb qed jintlaqa’ tajjeb [afna. 

Hu ktieb li jixhed ir-rikkezzi li 

jinsabu fi xtutna. {arsa millqrib 

lejn skrizzjonijiet, l-arlo;;i 

tax-xemx, g[erien u grotti, ilwirt 

arkitettoniku u [afna aktar. 

L-ewwel sezzjoni tikkonsisti 

f’artikli informattivi, 

imbag[ad hemm dettalji dwar 

[ames pro;etti differenti ta’ 

restawr filwaqt l-a[[ar parti 

tal-ktieb tikkonsisti fi studju 

intensiv tal-monument ta’ 

Vilhena. 

Ktieb li /ertament g[andu 

jsib postu fil-librerija tad-djar 

tag[na. 

“ Il-pubblikazzjoni 

Heritage Fragments kienet 

possibbli bis-sa[[a ta’ Din l- 

Art {elwa u l-appo;; 

;eneru] tal-Ministeru tal- 

Finanzi permezz tal-Good 

Causes Fund u l-Ministeru 

tal-Edukazzjoni. 

Il-monument tal-Vilhena fil-Furjana 

Il-qlig[ kollu mill-ktieb li 

qed jinbieg[ mil-libreriji 

ewlenin u mill-uffi//ju ta’ 

Din l-Art {elwa, 133 Triq 

Melita, il-Belt (Tel: 2122 

0359 jew 2122 5952, 

infor@dinlarthelwa.org se) 

imur g[al Din l-Art {elwa 

biex ikunu jistg[u ji;u 

finanzjati aktar pro;etti ta’ 

restawr fuq siti stori/i Maltin.

32 


COLLAGE TAGÓRIF 

Irba[ iPods ma’ Melita 

u mal-Music Choice 

Christmas Channel 

Rappre]entanti lokali, ta’ Island Hotel 

Group Holdings PLC (IHGH) u MIDI 

PLC (MIDI) issie[bu mal-aqwa 

kumpaniji Ewropej meta ltaqg[u mal-100 

kumpanija li lkoll r/evew ir-Riband 

d’Honneur, waqt i/-/erimonja finali tal- 

European Business Awards – sponsorjati 

mill-HSBC, li saret fil-Westin f’Pari;i. 

HSBC Malta kien rappre]entat mill- 

Kap E]ekuttiv Alan Richards u mill-Kap 

tal-Commercial Banking Richard Cottell, 

li akkumpanjaw lill-parte/ipanti lokali. 

Alan Richards qal li l-g[arfien minn 

fost 6,000 parte/ipant minn madwar l- 

Ewropa kollha b[ala wa[da mill-a[jar 

100 kumpanija hu tassew unur mill-aqwa 

li g[alih Malta bir-ra;un g[andha tkun 

kburija. 

Il-100 kumpanija mag[]ula jimpjegaw 

3.5 miljun persuna. 

L-abbonati ta’ Melita TV 

jistg[u ji//elebraw il-Milied 

flimkien mal-istazzjon talmu]ika 

di;itali Music 

Choice Christmas minn 

g[ada t-Tnejn 29 ta’ 

Novembru. 

L-istazzjon se jxandar 

g[al xahar s[i[ ming[ajr 

interruzzjoni b’diski g[al 

]mien il-Milied fuq 

Channel 647. 

Kull sena, l-istazzjon 

Music Choice Christmas 

jil[aq l-og[la qu//ata b[ala 

stazzjon favorit g[al ]mien 

il-festi, permezz tal-aktar 

diski popolari tal-Milied li 

ma jiqfux g[al 24 sieg[a 

kuljum. 

Din is-sena l-abbonati ta’ 

Melita g[andhom ukoll i/- 

/ans li jirb[u iPod classic, 

iPod nano jew iPod shuffle 

billi jie[du sehem filkompetizzjoni 

li qed 

jorganizzaw Melita u Music 

Choice. 

Kull ma trid tag[mel biex 

tipparte/ipa hu li ]]ur 

www.melita.com u 

tirrispondi domanda 

sempli/i. 

Il-Music Channel se jkun 

a//essibbli g[all-abbonati 

kollha tas-servizz tattelevi]joni 

di;itali ta’ Melita 

b’mod awtomatiku fuq 

Channel 647 u se joffri 

ta[lita ta’ mu]ika g[all-festi 

b’diski li jvarjaw minn 

klassi/i g[al diski aktar 

moderni. 

B’wie[ed mill-aktar 

repertoires vasti li je]istu, 

Music Choice joffri 50 sena 

tal-aqwa diski tal-Milied 

minn librerija li fiha aktar 

minn 2,000 kanzunetta. 

L-istazzjon jaqleb g[al 

New Year’s Party Channel 

fil-31 ta’ Di/embru, u joffri 

selezzjoni ta’ diski adatti 

g[a/-/elebrazzjonijiet ta’ 

dak i]-]mien, bl-aqwa 

su//essi tal-2010 kif ukoll 

klassi/i mis-snin 60, 70 u 

80, b’selezzjoni li tibqa’ 

tixxandar sas-6 ta’ filg[odu 

fl-1 ta’ Jannar. 

Melita toffri tliet pakketti 

tat-televi]joni di;itali li 

jibdew minn €7.76 fix-xahar 

biss. Kull pakkett jinkludi 

a//ess g[al 61 stazzjon tarradju 

di;itali li joffri 

selezzjoni ta’ mu]ika minn 

kull ;enru – hip hop, rock, 

pop, country, alternative, 

jazz, chill-out, world music u 

aktar – b’sound di;itali ta’ 

livell g[oli. 

Il-finali tal-European Business Awards 2010 

It-total tal-produzzjoni tag[hom fl-2009 

kien ta’ €766 biljun, li tfisser iktar minn 

6% tal-GDP tal-UE. 

Adrian Tripp, Kap E]ekuttiv tal- 

European Business Awards qal li l- 

kwalità ta’ dawk li kkompetew g[all- 

Business Awards 2010 kienet wa[da 

g[olja [afna. “Kull sena l-membri tal- 

;urija qeg[din jg[ollu l-livell.” 

Alan Keir, il-General Manager tal- 

HSBC Group u Global Co-Head 

Commercial Banking, qal li dawk li 

kkompetew din is-sena taw xhieda li l- 

kummer/ Ewropew hu [aj u robust, kif 

ukoll li je]istu organizzazzjonijiet 

e//ezzjonali li qeg[din jikbru u jespandu, 

irrispettivament mill-fra;ilità re/enti talekonomija. 

L-g[axar rebbie[a f’dawn il-kategoriji 

huma: 

U[ud mix-xog[lijiet artisti/i esebiti fil-wirja 

Dan il-Milied tkellem u ibg[at 

messa;;i lil kul[add b’€5 biss 

Vodafone Malta, ilmobile 

service provider 

ewlieni fil-g]ejjer 

Maltin, g[adu kif nieda 

l-aqwa offerti g[allista;un 

tal-Milied lillklijenti 

kollha tieg[u. 

Grazzi g[al Vodafone 

Malta dan il-Milied se 

jkun aktar fa/li li 

]]omm f’kuntatt malfamilja 

u l-[bieb. 

G[al €5 biss, ilklijenti 

ta’ Vodafone 

jistg[u jibbenefikaw 

minn tliet cards 

differenti li jag[tuhom 

valur g[al flushom u li 

huma ma[suba g[al 

b]onnijiet individwali 

tal-klijenit. 

Il-klijenti ta’ Vodafone 

jistg[u jew jag[]lu Talk 

Card li tag[tihom 60 

minuta ta’ telefonati lejn 

in-numri lokali kollha 

kemm fissi u anke’ 

mobile, jew jag[]lu SMS Card 

li toffrilhom il-possibbiltà li 

jibag[tu 250 messa;;i lejn 

numri lokali kollha jew jag[]lu 

WWW Card li tag[tihom 30 

jum ta’ internet fuq il-mobile 

b’downloads sa 200Mb. 

Dawn l-offerti jridu 

jintu]aw fi ]mien tletin jum 

minn meta jkunu attivati u 

Il-Premju g[al Corporate 

Sustainability – Fairtrade Foundation 

(UK); Il-Premju g[all-Employer tas- 

Sena – & Samhoud (Olanda); Il-Premju 

tal-HSBC g[al Tkabbir Strate;iku tas- 

Sena – Infinis (UK); Il-Premju RSM 

International Entrepreneur tas-Sena – 

Taxback.com (Irlanda); Il-Premju g[al 

Customer Focus – Etiketten Carini 

(Awstrija); Il-Premju Infosys Business 

tas-Sena – Milicom International Cellular 

SA (Lussemburgu); Il-Premju g[all- 

G[arfien Ambjentali – A.P Moller 

Maersk Group (Danimarka); Il-Premju 

UKTI g[all-Innovazzjoni – Pipistrel 

d.o.o Ajdovscina (Slovenja); Il-Premju 

Infosys Business tas-Sena (inqas minn 

€60m) – Softonic.com (Spanja); L-g[a]la 

ta/-Chairman – Wissol Group (Georgia). 

Illum, fid-9 ta’ filg[axija, tag[laq ilwirja 

nazzjonali dwar il-kult ta’ 

Sant’Andrija f’pajji]na. 

Il-wirja kienet inawgurata l-;img[a 

li g[addiet mill-President Emeritus 

Ugo Mifsud Bonnici fil-Kappella ta/- 

?entru Parrokkjali ta’ {al Luqa. 

Organizzata mill-parro//a ta’ {al 

Luqa fl-okka]joni tal-1950 sena millmartirju 

ta’ Sant’Andrija, il-wirja 

ti;bor flimkien pitturi ta’ valur kbir 

b[alma hi dik ta’ Giuseppe Calì li 

tinsab fil-Palazz tal-President f’San 

huma disponibbli lill-klijenti 

kollha prepaid tal-Vodafone. 

It-tliet cards jistg[u jinxtraw 

mil-lum mill-[wienet kollha 

ta’ Vodafone, ming[and 

Vodafone Partners u Resellers 

jew minn fuq l-internet fuq 

www.vodafone.com.mt/cards. 

Klijenti tal-Vodafone 

jistg[u wkoll japplikaw g[allcards 

billi jibag[tu SMS 

b’xejn lil 16200 bilkliem 

‘Talk Card’, 

‘SMS Card’ jew ‘WWW 

Card’ skond l-g[a]la 

tag[hom. 

Li tkun fuq quddiem 

fl-industrija tal-mobiles 

f’Malta ifisser li 

Vodafone se tibqa’ 

tipprovdi l-a[jar prodotti 

u l-a[jar pjani anke 

matul l-ista;un festiv. 

B[ala parti millofferta 

tal-Milied, 

Vodafone qed toffri lillklijenti 

tag[ha l-possibbiltà 

li jie[du t-tliet cards 

b’xejn meta jixtru 

mobile ta’ €50 jew aktar 

minn wie[ed mill- 

[wienet ta’ Vodafone 

jew Vodafone Partners. 

Barra minn hekk, 

wara s-su//ess kbir talpjani 

l-;odda Pay 

Monthly, Vodafone qed 

toffri lill-klijenti kollha tal- 

Pay Monthly, kemm dawk 

;odda kif ukoll klijenti 

e]istenti, 60 minuta b’xejn li 

ji]diedu mal-allokazzjoni li 

jkollu kull klijent kull xahar. 

Aktar tag[rif fuq l-offerti 

kollha ta’ Vodafone g[all- 

Milied qeg[din fuq 

www.vodafone.com.mt. 

Xog[ol ta’ 

manutenzjoni 

minn GO 

Il-kumpanija GO qed tav]a 

lill-klijenti tag[ha li nhar it- 

Tlieta 30 ta’ Novembru mis- 

2 a.m. sal-4 a.m. se tkun qed 

tag[mel xog[ol ta’ 

manutenzjoni fil-headend 

transmission station fil- 

Mag[tab. 

Dan ix-xog[ol, li se jdum 

sag[tejn se jaffettwa s- 

servizzi kollha tat-tv 

provduti minnha, l- 

istreaming tad-di-ve website, 

prin/ipalment il-video u r- 

radio, kif ukoll l-istreams tattv 

tal-GO u l-MTV mobile, 

kemm dak live u anki s- 

servizzi tal-Video on 

demand (VOD). 

Illum f’{al Luqa tag[laq il-wirja 

dwar il-kult ta’ Sant’Andrija 

Anton kif ukoll pittura ta’ Stefano 

Erardi mill-Konkatidral ta’ San 

:wann. Dan minbarra diversi pitturi, 

statwi u in/i]jonijiet minn diversi 

parro//i f’Malta u G[awdex u 

kollezzjonijiet privati. 

Fost il-personalitajiet li ]aru l-wirja 

kien hemm in-Nunzju Appostoliku 

tal-Vatikan g[al Malta Mons. 

Tommaso Caputo u l-Ar/isqof Pawlu 

Cremona OP. 

Illum il-wirja tkun miftu[a mid-9 

a.m. sa nofsinhar u mit-3 sad-9 p.m.

COLLAGE MEDIA 


33 

MEDIAFORUM 

minn Mario Azzopardi 

.................................... 

marpardi@maltanet.net 

Cyber space 

Dwar Nikol Cauchi 

Ma setax jonqos li l-media 

ssellem kif jixraq lill-Isqof 

Emeritu ta’ G[awdex Nikol 

Cauchi. Jista’ jing[ad li ftit 

kien hawn min b[alu kien 

jemmen fil-media b[ala 

strument potenti g[at-tag[lim 

so/jali tal-Knisja. 

L-Isqof Cauchi seta’ jitqies 

b[ala wie[ed mill-intellettwali 

tal-armata pastorali Kattolika, 

bil-valur mi]jud li dak li kellu 

xi jg[id kien jg[idu b’lu/idità 

kbira. Din i/-/arezza fil-[sieb 

hu kien jesprimiha mhux biss 

fil-kitba (kien kompetenti bilingwistikament) 

i]da anki fuq 

il-mezzi tax-xandir, kif kienu 

jixhdu l-programmi regolari 

tieg[u fuq l-RTK, ir-radju tal- 

Knisja. 

Mons. Cauchi ma setax ma 

jkunx fidil lejn il-kodi/i 

kattoliku, imma taqbel jew ma 

taqbilx mal-po]izzjoni 

ortodossa tieg[u, ma stajtx ma 

tammirax il-qafas argumentattiv 

li kellu. 

Kien ukoll awtur prolifiku li 

[are; madwar mitt pubblikazzjoni 

g[ad-dar tal-pubblikazzjonijiet 

ekkle]jasti/i Lumen 

Christi, ba]ata f’G[awdex. 

Minn tag[rif li wasalli, Cauchi 

kellu wkoll tliet kotba o[ra li 

kienu qed ikunu pro/essati. 

Il-Knisja tilfet avukat talprima 

fila fil-kaw]a g[arrelevanza 

tag[ha fi ]minijiet 

daqstant turbulenti. 

Messa;;i ambigwi 

dwar il-ktieb lokali 

:iet u marret fiera o[ra talktieb. 

Il-messa;;i fl-istampa 

(g[aliex il-media awdjovi]iva 

ftit li xejn tat pubbli/ità lillavveniment 

annwali) kienu 

ambigwi. 

Kien hemm a[barijiet 

inkora;;anti dwar l-industrija, fissens 

li d-djar tal-pubblikazzjonijiet 

bejniethom [ar;u mal-[amsin 

titlu ;did (numru qawwi g[al 

Malta), u anki li ]diedu /erti 

attivitajiet relatati mat-tnedija ta’ 

kotba ;odda. 

Dar minnhom anki [olqot 

‘salott’ fejn l-awturi u l- 

pubbliku setg[u jg[addu ftit 

[in ‘jiddiskutu’ t-temi li 

jinteressawhom. Kien hemm 

anki dar pubblikatri/i li 

kkommissjonat rutina ta’ ]fin 

relatata ma’ wie[ed mit-titli li 

[ar;et, imma n]ammilha l- 

permess milli tibqa’ g[addejja 

bil-pro;ett (mid-dehra g[aliex 

kienet se ttellef lil stands 

o[rajn). 

Kien hemm anki t-tnedijiet 

tas-soltu, li frankament na[seb 

li bdew isiru xi ftit tedjanti u 

je[tie; li jin[aseb format ;did 

g[alihom. B[alma ;ara fis-snin 

l-img[oddija, eluf ta’ nies ]aru 

l-Fiera, bil-medja tla[[aq 

L-ISQOF NIKOL CAUCHI> xandar 

b’kull mezz possibbli t-tag[lim 

so/jali tal-Knisja 

madwar [mistax-il elf persuna 

kull sena. Fi kliem ie[or, ilmessa;; 

uffi/jali fl-in[awi 

/entrali tal-media hu li l- 

industrija lokali tal-ktieb sejra 

tajjeb (it’s going strong). 

I]da jidher li hemm realtajiet 

o[rajn li ma jixhdux qag[da 

daqstant iffjurita. Direttur ta’ 

dar tal-pubblikazzjoni ewlenija 

jistqarr li l-qag[da hi 

‘prekarja’, u li fi/-/irkustanzi 

ma jafx kemm se jkun hemm 

djar li jkampaw. Anki xi il[na 

vi/in il-Kunsill Nazzjonali tal- 

Ktieb isostnu li l-qag[da 

mhijiex wa[da feli/i wisq. 

Hemm djar li qed 

jikkuntentaw li jistampaw biss 

numru limitatissmu ta’ kopji 

ta’ /erti titli (anki [amsin biss), 

u hemm djar ]g[ar li qed 

jistampaw biss l-ammont ta’ 

kopji skont l-ordnijiet minn 

qabel. 

Aktar minn hekk, din is-sena 

kien hemm numru ta’ awturi, 

stabbiliti u mhumiex, li biex 

jg[inu lill-pubblikaturi offrew 

huma stess li j/edu l-jeddijiet 

tal-awtur g[all-ewwel 

edizzjoni, b’mod li ma 

jikkompromettux lillpubblikatur 

finanzjarjament. 

Kul[add jiftakar kif falliet dar 

ewlenija ftit ta]-]mien ilu, dar 

li [add ma kien ja[seb li se ti;i 

daharha mal-[ajt b’mod 

daqshekk klamoru]. 

Hemm kontradizzjonijiet li 

jixraq li jkunu diskussi, jekk 

mhux fuq il-mezzi tax-xandir, 

tal-inqas fi [dan sorsi 

determinanti: ng[idu a[na, hu 

importanti li jsir st[arri; serju 

fost l-istudenti sekondarji u 

terzjarji biex nifhmu x’inhi s- 

sitwazzjoni reali tal-qari fost il- 

;enerazzjoni ]ag[]ug[a. 

Jidher li l-aktar kotba li qed 

ikollhom su//ess huma dawk 

ta’ xe[ta bijografika # storika 

(ji;uni f’mo[[i volumi li [ar;u 

bil-firma ta’ w[ud b[al Lino 

Spiteri jew Guido de Marco, u 

wkoll dak f’;ie[ Eddie Fenech 

Adami, li n[are; mill-PIN). 

I]da mbag[ad ma jidhirx li 

g[andna stampa /ara tal-;eneri 

preferuti fost il-qarrejja Maltin. 

Xi [add irid jie[u inizjattivi 

radikali biex jistimula l-qari filpajji] 

(u slogans xotti biex 

tie[u ktieb mieg[ek [dejn ilba[ar 

altru li mhumiex 

bi]]ejjed). It-talk shows 

ewlenin aktar mo[[hom filka//a, 

fil-[ares u fil-qari taxxorti 

milli fil-promozzjoni talletteratura. 

L-inqas li jista’ jag[mel il- 

Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb hu 

li jinsisti fuq li jinsisti li filmedia 

nazzjonali jkun hemm 

programmi li jikkon/entraw 

fuq il-pubblikazzjoni. 

It-tv b[ala spjun 

straordinarju> 

il-ka] Sarah 

Il-ka] ta’ Sarah Scazzi fl- 

Italja ilu jiddomina l-media 

f’dak il-pajji] sa minn tmiem 

is-sajf. It-tfajla ta’ [mistax-il 

sena, maqtula minn zijuha, 

Michele Misseri, u mbag[ad 

stuprata (skont l-ammissjoni 

tieg[u stess) qabel ma ntefg[et 

f’bir, xeg[let l-imma;inazzjoni 

tat-Taljani (u tal-[afna Maltin 

li qed isegwu l-ka] fi 

programmi b[al La vita in 

diretta). 

Il-ka] hu wie[ed kumplikat, 

anki min[abba s-sensiela ta’ 

ver]jonijiet kontradittorji li ta 

Misseri lill-inkwirenti u lill- 

Pulizija. Fost dawn l- 

istqarrijiet, hu implika wkoll lil 

bintu, Sabrina Misseri, ku;ina 

u [abiba tal-mejta. Sakemm 

qed nikteb, Michele Misseri ta 

mill-inqas seba’ ver]jonijiet kif 

se[[ id-delitt. 

I]da hawn ridt nirreferi g[al 

dak li qal professur tal-istudji 

tal-komunikazzjoni dwar issehem 

tat-televi]joni f’ka] b[al 

dan. Ir-referenza kienet g[allmod 

kif il-media kixfet dettalji 

intimi dwar Sabrina u ;uvni, li 

b’mod jew ie[or kien involut 

mag[ha. 

Fil-pro/ess tal-inda;ni, il- 

;uvni ]vela kif kien f’qag[da 

intima ma’ Sabrina, hi 

‘ne]g[et’ u hu ‘umiljaha’ billi 

qalilha biex ter;a’ tilbes g[ax 

ma riedx li jkollu x’jaqsam 

mag[ha. Dan id-dettall qajjem 

dibattitu s[i[ f’La vita in 

diretta, g[aliex ]ied malumiljazzjoni 

ta’ Sabrina. 

Il-kur]ità morbu]a, kien 

hemm min argumenta, farrket 

il-privatezza ta’ Sabrina, li 

twasslet “g[all-verdett 

sommarju tal-poplu”. 

Il-partikularitajiet intimi ta’ 

[ajjet Sabrina kienu 

pubbli/izzati b’“mod 

terribbli”, skont l-intervent ta’ 

;urnalista mara li [adet sehem 

fil-programm: “ta’ min jara 

jekk a[niex ng[ixu f’pajji] 

effettivament /ivili”. 

Kummenti dwar websajts li Ωort 

Isqof medjatiku 

Ma n[ossx li nkun qdejt 

dmiri jekk minn din ilkolonna 

ma nsemmix ilmewt 

tal-Isqof Nikol 

Cauchi. U dan g[al diversi 

ra;unijiet. 38 sena Isqof 

huma aktar minn bi]]ejjed 

biex jimmeritaw 

kumment. I]da jekk 

nistaqsu jekk id-djo/esi li 

kienet fdata f’idejh tant 

snin ilu g[amlitx il-passi li 

kienu me[tie;a biex issir 

djo/esi ta’ wara l-Kon/ilju 

Vatikan II, na[seb li r- 

risposta g[andha tkun flaffermattiv. 

minn Salvu Felice Pace 

.................................... 

sfelicep@go.net.mt 

Parti minn dan l- 

a;;ornament li kien hemm b]onn, u li l-Isqof Cauchi tah 

spinta kbira, kien l-u]u tal-media. B[ala bniedem ta’ intellett 

qawwi, l-Isqof Nikol g[araf li l-Knisja trid tkun pre]enti filmedia 

b’mod li tkun tista’ ti;i segwita minn kul[add. 

G[alhekk il-lingwa tieg[u kienet dik tal-poplu. Tkellem, kiteb, 

spjega jew a[jar g[allem kemm fela[, ming[ajr kantunieri. 

Dwar id-divorzju kien /ar [afna. Sejja[lu ‘di]ordni morali’. 

Ara f’www.timesofmalta.com il-filmat qasir tal-Isqof Cauchi 

f’intervista, flimkien mal-kummenti li segwew. 

Il-portal tag[na www.maltarightnow.com, il-gazzetti tag[na 

u l-media l-o[ra tassew taw servizz mill-aqwa b’coverage li 

twassal b’mod tassew professjonali u li [are; tant tag[rif dwar 

l-Isqof Cauchi u l-[ajja tieg[u dedikata g[al kollox lill-Knisja 

li kien tant i[obb. Nirreferi b’mod partikolari g[as-suppliment 

spe/jali m[ejji mid-direzzjoni ta’ din il-gazzetta (il-mument) 

nhar il-{add li g[adda. Laqtuni [afna wkoll dawk l-intervisti 

qosra ta’ Marion Zammit wara l-funeral ma’ persuni li kienu 

mid[la jew [admu mal-Isqof Cauchi mill-qrib. 

Is-sewqan u l-Isqof Cauchi 

Fit-tfittix tieg[i dwar l-Isqof Nikol Cauchi sibt numru kbir 

ta’ referenzi li huma tipi/i tas-sens dirett li bih kien jaf 

jg[allem. Is-sena 2002 kienet sena di]astru]a g[all-in/identi 

fatali tat-traffiku fi g]iritna. Kienu se[[ew 10,600 [abta, bi 

tnax-il persuna jitilfu [ajjithom fl-ewwel disa’ xhur tas-sena. 

Nhar id-29 ta’ Ottubru 2002, meta kienet qed issir ;urnata 

ta’ memorja ta’ dawk li tilfu [ajjithom f’xi in/ident tassewqan, 

l-Isqof Cauchi kien [are; /irkulari li anki ;iet 

innotata mill-media internazzjonali. Kien sejja[ is-sewqan bi 

traskura;ni jew bla kontroll b[ala dnub kontra l-[ames 

kmandament ‘La toqtolx’. U qal ukoll li kul[add g[andu d- 

dmir morali li jevita dawn l-in/identi, mill-gvern tal-;urnata, 

minn dawk li g[andhom id-dover li j]ommu l-karozzi fi stat 

sewwa u dawk kollha li b’xi mod setg[u jg[inu biex il-livell 

tas-sewqan jitjieb. 

Tiftix ie[or dwar l-Isqof Cauchi naturalment ji;bor fih [afna 

minn dak li deher dwaru fi ]mien il-marda tieg[u, f’jum 

mewtu u fil-jiem tal-funeral, li tassew kien xieraq mill-bidu 

sal-a[[ar. Ma nistax ma nag[tix prosit lill-Isqof Mario Grech 

g[all-mod kid nise; l-omelija tieg[u waqt i/-/elebrazzjoni 

funebri. Ikun xieraq li b’rabta ma’ xog[ol l-Isqof Cauchi l- 

Knisja G[awdxija tibqa’ ssa[[a[ il-pre]enza tag[ha fil-media, 

l-aktar fi ]minijiet li hawn min irid jaqfilha fis-sagrestija. 

Mal-Eurotours 

Il-Eurotours qed toffri skeda interessanti [afna g[ax-xhur ta’ 

Di/embru u Jannar. Issib ;iti ta’ jum wie[ed b[al dawk g[al 

Katanja b’kow/ mal-grupp il-;urnata kollha. 

Tista’ tmur Lourdes, il-:ermanja g[al xiri ta’ qabel il- 

Milied, il-Bavarja, l-art tal-Papa Benedittu XVI, l-a[[ar tassena 

fi Sqallija, ]jara fil-Dolomiti, l-ewwel tas-sena f’Berlin u 

g[a]liet o[rajn. Dan kollu u [afna aktar issibu 

f’www.eurotours.com.mt jew b’kuntatt b’email: 

info@eurotours.com.mt. Kuntatt ie[or jista’ jsir bit-telefon fuq 

2596555 f’Malta jew f’G[awdex fuq 21564452.

34 


COLLAGE RELIÌJON 

Il-[ila tag[na 

ming[and Alla 

L-1 {add tal-Avvent 

“Ner;g[u nibdew 

nirrikmandaw lilna nfusna? 

G[andna b]onn a[na, b[al xi 

w[ud, b’xhieda g[alina, ittri 

ta’ rakkomandazzjoni 

g[alikom jew ming[andkom? 

L-ittra tag[na hi intom, 

miktuba fuq qlubna, mag[rufa 

u moqrija minn kul[add. 

Intom tidhru li intom l-ittra ta’ 

Kristu fdata f’idejna, miktuba 

mhux bil-linka, imma blispirtu 

ta’ Alla l-[aj; mhux 

fuq it-twavel tal-;ebel, i]da 

fuq it-twavel tal-la[am ta’ 

qlubkom. 

Tant a[na g[andna qalbna 

qawwija quddiem Alla 

permezz ta’ Kristu! Mhux li 

a[na minna nfusna g[andna l- 

[ila na[sbu li xi [a;a ;ejja 

minna nfusna; il-[ila tag[na 

;ejja ming[and Alla, li tana l- 

[ila li nkunu ministri tal-patt 

il-;did, il-patt mhux tal-ittra 

imma tal-Ispirtu, g[ax l-ittra 

toqtol, imma l-Ispirtu jag[ti l- 

[ajja.” 

2 Kor 3, 1-6 

Dak kollu li nag[mlu tajjeb 

fil-[ajja tag[na m’a[niex 

nag[mluh bil-[ila tag[na i]da 

g[aliex imdawla mill-Ispirtu 

ta’ Alla li hemm ;o fina. L- 

ittra tag[na hi intom. 

Hekk tenna San Pawl lill- 

Korintin. Meta a[na nag[tu 

xhieda sewwa ta’ Kristu u 

[addie[or jag[raf u jg[ix ixxhieda 

u l-predikazzjoni li qed 

inwasslulu, ikun l-istess 

xhieda g[alina li nkunu qed 

in[abbru l-Bxara t-Tajba. 

Ir-rakkomandazzjonijiet ma 

g[andniex b]onnhom meta d- 

dinja, is-so/jetà, il-[bieb u l- 

familjari tag[na jaraw fina 

;ebel [aj, Knisja [ajja, xhieda 

[ajja ta’ Kristu. 

Araw ir-responsabbiltà 

kbira li nir/ievu fil- 

Mag[mudija. Araw irresponsabbiltà 

kbira li tkun 

dixxiplu [aj ta’ Kristu. Araw 

ir-responsabbiltà kbira li 

nkunu KNISJA, ;ebel [aj. 

A[na responsabbli ta’ xulxin 

g[ax fdati f’idejn xulxin mhux 

biex nil[qu salib xulxin i]da 

biex ng[inu lil xulxin nerfg[u 

s-salib. 

Ejjew [uti n[arsu lejn 

xulxin u nie[du [sieb xulxin 

g[ax l-Ispirtu ta’ Alla hekk 

iridna nag[mlu. 

Jibg[athom jirriskjaw 

“U sejja[ it-Tnax, u beda 

jibg[atihom tnejn tnejn, 

filwaqt li tahom is-setg[a fuq 

l-ispirti []iena. U wissiehom 

biex ma jie[du xejn mag[hom 

g[at-triq [lief [atar: la [ob], la 

[or;a, lanqas flus fi 

[]iemhom, imma li jilbsu l- 

qrieq u ma jxiddux ]ew; 

ilbiesi. 

Qalilhom: “Fejn tid[lu f’xi 

dar, ibqg[u fiha sa ma titilqu 

minn hemmhekk. U jekk xi 

post ma jilqag[komx u ma 

jisimg[ukomx, itilqu minn 

hemm u farfru t-trab minn ta[t 

saqajkom b[ala xhieda 

kontrihom.” 

{ar;u mela jxandru biex innies 

jindmu; u ke//ew bosta 

xjaten, u dilku [afna morda 

bi]-]ejt u fejquhom.” 

Mk 6, 7 - 13 

Jibg[athom u jaf li se 

jirriskjaw [afna. Dan hu l-mod 

kif :esù jibda jibg[at l- 

appostli tieg[u biex i[abbru li 

s-Saltna tas-Smewwiet waslet 

u hemm b]onn li nxerrdu l- 

a[bar b’ur;enza kbira. 

Dak li g[amel mal-appostli 

tieg[u l-Mulej :esù jrid li 

nag[mluh a[na wkoll. 

Jibg[atna mhux g[al rasna 

i]da tnejn, tnejn, in-numru 

minimu biex to[loq komunità. 

Ftakar li t-t[abbira tas-Saltna 

ta’ Alla inti u jien se 

nwettquha fil-komunità 

nisranija li qed ng[ixu fiha. 

Hu g[alhekk essenzjali li inti 

t[ossok l-ewwel u qabel 

kollox parti s[i[a millkomunità 

ekkle]jali. 

Fuq dan il-vja;; ta’ xandir u 

t[abbir tas-Saltna ta’ Alla li 

{SIEB 

a[na mmarkati filmag[mudija 

tag[na g[andna 

d-dmir li nwettqu, a[na rridu 

nag[mluh ming[ajr rabta ta’ 

xejn u ma’ [add. Irridu nkunu 

[ielsa minn kull irbit billi dak 

li nwettqu, inwettquh g[allglorja 

ta’ Alla u g[assalvazzjoni 

tal-midinbin. 

Meta a[na nkunu dixxipli 

fidili g[al dak li jordnalna l- 

Mulej, anki mirakli nibdew 

inwettqu. Forsi mhux miraklu 

li inti tisma’ l-krib tal-mu;ug[ 

u t[allilu few;a ta’ fara; b’xi 

kelma jew tbissima? Forsi 

mhux miraklu meta persuna li 

qatg[et qalbha mill-[ajja 

tferra’ mieg[ek l-imrar u inti 

tag[tiha parir jew tressaqha 

lejn :esù? 

Ejjew no[or;u nxandru. 

Inrodd [ajr ’l Alla li g[enni nifhem li l-akbar appostolat hu l-appostolat tat-tbatija. 

– Kardinal Mercier 

Inqumu 

fl-istennija 

Isaija 2, 1-5< Salm 121< Rumani 13,11-14< 

Mattew 24, 37-44 

Il-{sieb 

B[ala nsara hu ferm importanti l-mument li nqumu ftit mirrutina 

li [afna drabi nkunu waqajna fiha. L-Avvent hu ]- 

]mien it-tajjeb biex nag[mlu dan fl-istennija tat-twelid ta’ 

:esù, twelid li d-dinja tal-kummer/ illum g[amlet minnu 

karikatura. 

L-Avvent hu kemm memorja kif ukoll profezija. Ma 

rridux in[arsu biss lejn il-passat tal-;rajja tal-Milied, i]da 

wkoll lejn il-pre]ent biex ninterpretawh fid-dawl tal-Kelma 

t’Alla. L-Avvent g[alhekk mhux xi stennija monotona li 

fiha ma tag[mel xejn, i]da stennija attiva. 

Il-Kelma 

Mat-twaqqif tas-Saltna tal-Messija sal-a[[ar tad-dinja, 

Sijon il-:dida – il-Knisja – tkun g[all-attenzjoni mhux tal- 

Lhud biss i]da tad-dinja kollha. Hekk itenni l-awtur tal- 

Ktieb tal-Profeta Isaija fl-ewwel silta tal-lum. Il-poplu 

jkollu x-xewqa li jitg[allem it-triqat u l-mog[dijiet tal- 

Mulej. Dan il-fer[ ta’ g[a]la jidher fis-Salm Responsorjali 

tal-lum meta fis-salm 21 insibu l-g[ajn ta’ fer[: “Fra[t 

meta qaluli: ‘Immorru fid-Dar tal-Mulej’. San Pawl fl-Ittra 

tieg[u lir-Rumani jag[mel distinzjoni bejn il-lejl li huma l- 

jiem ta’ [ajjitna u l-jum li hu t-tieni mi;ja tal-Mulej. 

Fil-Van;elu ta’ San Mattew insibu li :esù jis[aq fuq 

x’g[andha tkun l-attitudni tag[na b’din l-istennija. Hemm 

b]onn li nkunu dejjem im[ejjija. Quddiem dinja li 

tipprovdi van;eli u valuri o[rajn, l-i]ball tal-aljenazzjoni 

jista’ jkun fatali. 

Il-{ajja 

1. L-Avvent hu riflessjoni qabel il-Milied fuq it-tip ta’ 

[ajja li qeg[din ng[ixu. 

2. X’qed t[ejji g[al din il-mi;ja tal-Mulej? 

3. Kemm tassew qed tipprova teg[leb l-aljenazzjoni taddinja 

biex ti;;edded mal-Mulej? 

4. Theilard de Chardin kien itenni: “Il-Mulej :esù se 

jirritorna jekk nistennewh b’tama [ajja.” Kemm verament 

qed nistennewh il-Mulej? 

5. Lil min se nistennew f’dan l-Avvent? Kif se 

nistennewh? Fejn? 

Id-Djalogu 

Mulej :esù, g[inna nirb[u l-aljenazzjoni fil-[ajja tag[na 

biex naslu [alli nistennewk bi preparazzjoni serja. 

Fr Charles Fenech, OP

COLLAGE GÓAWDEX 


35 

Kunsill Re;jonali g[a]-]g[a]ag[ G[awdxin 

I]-]g[a]ag[ fl-Oratorju Don Bosco jisimg[u d-diskors tal-Ministru 

g[al G[awdex Giovanna Debono 

25 sena mit-twaqqif ta’ 

Dar :u]eppa Debono 

Is-Sbu[ija tal-Gisem – lejn it- 

Teolo;ija tal-:isem kien issu;;ett 

ta’ konferenza 

nazzjonali li saret fl-okka]joni 

tal-25 anniversarju mittwaqqif 

ta’ Dar :u]eppa 

Debono – dar li fet[et fl-1985 

biex fost l-o[rajn ta[dem filqasam 

tal-edukazzjoni lejn il- 

[ajja tas-so/jetà, u tindirizza 

sitwazzjonijiet diffi/li ta’ trabi 

li ji;u qabel i]-]wie;. 

Il-konferenza fet[et 

b’indirizz ta’ mer[ba millfundatri/i 

u direttri/i tad-Dar 

Maria Attard, imbag[ad il- 

Professur Rev. George 

Woodall, mill-Akkademja 

Pontifi/ja g[all-{ajja, li hi l- 

organu uffi/jali tas-Santa Sede 

f’dan il-qasam, espona t- 

tag[lim prin/ipali tal-Knisja 

fuq it-Teolo;ija tal-:isem, li 

hi ferg[a tat-Teolo;ija 

Kattolika. 

Din fl-a[[ar snin kisbet 

popolarità kbira, spe/jalment 

min[abba l-importanza li taha 

fil-kitbiet u l-predikazzjoni 

tieg[u l-Papa :wanni Pawlu 

II – u wara l-pontifikat tieg[u, 

l-importanza tal-;isem b[ala 

‘tempju ta’ Alla’, sar tema 

diskussa [afna fil-Knisja. 

Sandra Cortis, Service 

Manager tal-Psychosocial 

Servicesfid-Dipartiment tal- 

Edukazzjoni, u Roderick 

Bugeja, lecturer fl-Università 

ta’ Malta, g[amlu diskorsi 

qosra u taw indikazzjonijiet 

tas-sitwazzjoni attwali tasso/jetà 

Maltija fil-mod kif din 

t[ares lejn il-[ajja. L-g[eluq 

tal-konferenza sar mill-Isqof 

ta’ G[awdex. 

Imfakkar Jum G[awdex 

Aktar minn 500 tifel u tifla 

n;abru fi Pjazza Indipendenza 

biex ifakkru Jum G[awdex. 

Din i/-/elebrazzjoni tfakkar 

il-jum storiku tat-28 ta’ 

Ottubru 1798 meta l-Ar/ipriet 

Saver Cassar mexxa qawmien tal-G[awdxin kontra 

Fran/i]i, pass li ta bidu g[al 

sentejn ta’ Gvern provi]orju 

mmexxi mill-G[awdxin stess. 

Din l-attività kienet 

/elebrata mill-Kumitat tal- 

?elebrazzjonijiet Re;jonali u 

Nazzjonali fi [dan il- 

Ministeru g[al G[awdex 

flimkien mal-Kulle;; ta’ 

G[awdex. 

Il-Ministru Giovanne 

Debono, li ppresediet i/- 

/erimonja, qalet li hu xieraq 

li kemm it-tfal kif ukoll l- 

istudenti G[awdxin 

jitg[allmu dwar l-istorja 

glorju]a ta’ G[awdex 

g[aliex b’hekk jitnissel l- 

ispirtu ta’ patrijotti]mu [aj li 

jag[mel lill-G[awdxin 

kburin bl-identità 

G[awdxija. 

Asso/jazzjoni tas-Sa[[a 

F’G[awdex twaqqfet l- L-attivitajiet inkludew ilwiri 

tal-film A Beautiful 

Asso/jazzjoni tas-Sa[[a 

Mentali li se tkun qed tag[ti Mind, diskussjoni dwar issu;;ett, 

programm kontribut kontinwu lill- 

ta’ 

pazjenti f’G[awdex u lil dawk 

li jg[ixu mag[hom. 

L-asso/jazzjoni twaqqfet 

b[ala parti mill-attivitajiet 

organizzati mill-Ministeru 

g[al G[awdex biex ifakkar il- 

Jum Dinji tas-Sa[[a Mentali 

b’rabta mal-esklu]joni so/jali 

li sse[[ min[abba nuqqas ta’ 

g[arfien dwar dan il-qasam. 

prevenzjoni indirizzat lejn ittfal 

u kampanja informattiva 

f’postijiet pubbli/i. 

Dawn kienu jinkludu 

pjazez u /entri kummer/jali 

fil-Belt Victoria, fejn 

tqassam materjal edukattiv 

relatat mal-b]onn li wie[ed 

jie[u [sieb sa[[tu, anki dik 

mentali. 

Bit-twaqqif tal-Kunsill 

Re;jonali g[a]-]g[a]ag[ 

G[awdxin twettqet mi]ura 

o[ra proposta fil-pjan ta’ 

azzjoni marbut mal-Vi]joni 

Eko-G[awdex, li hi vi]joni 

ba]ata fuq il-prin/ipji ta’ 

]vilupp so/jo-ekonomiku 

sostenibbli li j[ares l-ambjent 

naturali u storiku ta’ G[awdex. 

Dan fissritu l-Ministru g[al 

G[awdex Giovanna Debono 

fl-okka]joni tat-tnedija ta’ dan 

il-kunsill waqt attività g[a]- 

]g[a]ag[ fl-Oratorju ta’ Don 

Bosco fir-Rabat G[awdex. 

Il-Kunsill ta]-]g[a]ag[ se 

jkun mag[mul minn ]g[a]ag[ 

G[awdxin ta’ bejn is-16 u t- 

30 sena li ja[dmu f’g[aqdiet 

sportivi, reli;ju]i jew 

filantropi/i fost i]-]g[a]ag[ 

stess. Dan biex ikun imsa[[a[ 

id-djalogu fost i]-]g[a]ag[ 

filwaqt li jkun hemm aktar 

apprezzament tal-[idma talg[aqdiet 

rispettivi li huma 

jirrappre]entaw. 

Dan il-Kunsill mistenni 

wkoll jag[ti aktar 

rappre]entanza effettiva li]- 

]g[a]ag[ G[awdxin billi 

jo[loq forum fejn i]-]g[a]ag[ 

jistg[u jsemmg[u le[enhom u 

jiddiskutu su;;etti li jolqtu 

lilhom. 

minn Nathaniel Attard 

nathaniel.attard@media.link.com.mt 

Tieqa fuq il-karatteristi/i 

uni/i tal-g]ejjer Maltin 

Expo – The Maltese Digital Libraryhu sit 

elettroniku li jag[mel parti minn pro;ett 

finanzjat mill-UE li ji;bor fih il-kultura, ittradizzjonijiet, 

l-istorja u t-tendenzi so/jali 

Maltin u G[awdxin. 

L-g[an ta’ din il-librerija di;itali li tinsab flindirizz 

http:##expo.acrosslimits.comhu li 

sservi ta’ tieqa g[all-karatteristi/i uni/i g]ejjer Maltin li jsawru l-identità tal-poplu 

Malti u G[awdxi. 

Waqt l-ewwel laqg[a informattiva dwar dan 

il-pro;ett il-Ministru g[al G[awdex Giovanna 

Debono qalet li din il-librerija se tkun mhux 

}ew; kotba ;odda 

Sa/erdot Skont Qalbi. Dun Edward Vella, kittieb u 

sa/erdot G[awdxi, g[adu kemm ippubblika ktieb dwar 

wie[ed mill-figuri prominenti Maltin tas-Seklu XX, San 

:or; Preca. Fil-ktieb Sa/erdot Skont Qalbi – San :or; 

Preca, l-Ispiritwalità ta’ {ajtu u Kitbietu, Dun Edward Vella 

joffri lill-poplu Malti ikona spiritwali ta’ Dun :or; Preca u 

t-tag[lim tieg[u. Dan il-ktieb fih ]ew; taqsimiet. L-ewwel 

taqsima tittratta l-[ajja ta’ dan il-qaddis, b’riflessjoni 

spiritwali dwarha. It-tieni taqsima fiha riflessjoni dwar ilmessa;; 

spiritwali li [allielna Dun :or; fil-kitbiet tieg[u. 

}wiemel tar-Ri[. Il-kittieb G[awdxi Joe Camilleri 

g[adu kemm ippubblika t-tielet volum ta’ novelli bl-isem 

}wiemel tar-Ri[. Dan il-ktieb ta’ 200 pa;na ji;bor fih 15-il 

novella ta’ xejra introspettiva li jmissu l-problemi ta’ 

]minijietna. Dawn in-novelli je[duna fi vja;; ma’ karattri 

diversi li nafuhom g[ax jistg[u jkunu mera tag[na. 

F’ambjenti li nag[rfuhom g[ax huma l-irqajja’ fejn ng[ixu 

a[na. Nitbissmu u naqsmu x-xalata tal-[ajja mag[hom. 

Forsi n[ossu wkoll il-we;g[a kif i[ossuha huma. U nimxu 

l-pellegrina;; mag[hom. 

biss mezz ta’ qsim u bdil ta’ esperjenzi u 

informazzjoni i]da ]]id ukoll l-g[arfien 

kulturali fil-g]ejjer Maltin u tesponi l-kultura 

Maltija u G[awdxija madwar id-dinja kollha. 

Il-Ministru Debono qalet li fost l-o[rajn din 

il-librerija tag[ti opportunitajiet lill-artisti 

Maltin u G[awdxin jesponu t-talenti tag[hom 

barra minn pajji]na. 

Sa[qet ukoll li din il-promozzjoni hi ta’ 

benefi//ju kbir g[al G[awdex, li llum ;ie 

rikonoxxut b[ala destinazzjoni distinta li 

g[andha potenzjal tattira turisti minn ni/e/ 

partikolari fis-suq turistiku. 

Uffi/jali 

li jinfurzaw 

il-li;i tal-ikel 

jiltaqg[u 

f’G[awdex 

L-organizzazzjoni dwar l- 

infurzar tal-li;i dwar l-ikel 

organizzat it-30 laqg[a tag[ha 

f’pajji]na, propju f’G[awdex. 

Din l-Asso/jazzjoni ti;bor 

fiha l-pajji]i membri kollha tal- 

UE kif ukoll dawk membri fl- 

Asso/jazzjoni tal-Kummer/ 

{ieles Ewropew. Hi ta[dem 

biex l-uffi/jali kollha involuti 

fil-qasam tas-sigurtà tal-ikel 

fil-pajji]i fi [danha jing[ataw 

it-ta[ri; me[tie; biex jiksbu 

g[arfien tal-aktar pratti/i 

a;;ornati f’dan il-qasam u talli;ijiet 

li jirregolawh, kif ukoll 

ikollhom opportunità biex 

jaqsmu l-esperjenzi tag[hom 

bejniethom. 

Matul il-laqg[a li saret 

f’G[awdex, li g[aliha attendew 

madwar 40 parte/ipant, il- 

Ministru g[al G[awdex 

Giovanna Debona fakkret fil- 

[idma importanti li qed iwettaq 

id-direttorat g[as-sa[[a 

Ambjentali f’G[awdex bilg[an 

li l-li;i dwar is-sigurtà 

tal-ikel tkun infurzata bl-aktar 

mod effettiv. 

Waqt din il-laqg[a l- 

parte/ipanti ng[ataw ukoll 

materjal promozzjonali dwar 

Eko-G[awdex.

36 


COLLAGE KURÛITAJIET 

INTERVALL 

PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ 

Tfittxija g[al 

;urdien radjuattiv 

L-awtoritajiet fl-Istati Uniti 

qed ifittxu ;urdien radjuattiv 

li jg[ix qrib sit ta’ impjant 

nukleari. Il-;img[a l-o[ra 

nstab [mie; radjuattiv ta’ 

;urdien qrib l-impjant 

nukleari ta’ Hanford fl-Istat 

ta’ Washington. 

Il-kjass ikkarga wara li 

;imag[tejn ilu kien inqabad 

fenek radjuattiv fl-istess 

in[awi. 

Il-[addiema f’Hanford 

g[amlu aktar minn 60 nassa 

biex jippruvaw jaqbdu lil 

dan il-gurdien imma s’issa 

kien kollu g[alxejn. Qabdu 

biss ]ew; ;rieden imma l- 

ebda wie[ed minnhom ma 

kien radjuattiv. 

Il-[mie; tal-;urdien u talfenek 

instabu fl-istess 

in[awi u kien g[alhekk li 

dawk li bdew ifittxu lill- 

;urdien jemmnu li l- 

annimali kienu jixorbu u 

jieklu mill-istess postijiet 

kontaminati. 

Id-Dipartiment tas-Sa[[a 

Pubblika f’Washington 

[are; stqarrija fejn serra[ ras 

il-poplu li ma kien hemm l- 

ebda periklu g[al sa[[ithom. 

Ir-reatturi ta’ Hanford 

ipprodu/ew il-plutonju 

g[all-armi nukleari tal-Istati 

Uniti bejn l-1944 u l-1987, 

inklu] dak li ntu]a fl-ewwel 

bombi nukleari li ntefg[u 

fuq il-:appun matul it-Tieni 

Gwerra Dinjija. 

B[alissa l-[addiema flimpjant 

huma involuti fi 

pro;ett kbir fejn qed inaddfu 

biljuni ta’ glalen ta’ likwidu 

u miljuni ta’ tunnellati ta’ 

skart solidu li n[olqu meta 

sar il-plutonju g[all-bombi. 

Intemmet il-battalja tad-daqna 

Dan l-a[har sar il-kampjonat Ewropew taddaqna 

u l-musta//i li g[aliha da[lu 150 ra;el 

minn tmien pajji]i jikkompetu fi klassijiet ta’ 

differenti ta’ xag[ar fuq il-wi// li inkludew ‘innaturali” 

u “l-freestyle”. 

L-uniku in/ident li nqala’ kien meta t-tim 

Taljan ma riedx ja//etta li kien skwalifikat u 

qal li fl-1970 kienu saru regolamenti ;odda u li 

din is-sena ma mxewx mag[hom. 

Intqal li r;iel bid-daqna folta u l-musta//i 

jidhru aktar maskili u ma jixraqx li jinqala’ l- 

inkwiet f’okka]jonijiet b[al dawn. 

L-avveniment sar fil-belt /kejkna ta’ 

Leogang fuq l-g[oli tal-Alpi Awstrija/i. 

Pustiera ordnati ma jqassmux 

ittri min[abba qattus 

Pustiera f’Portsmouth fl- 

Ingilterra ng[ataw ordni 

biex ma jqassmux ittri millkaxxa 

tal-ittri ta’ familja li 

g[andha qattusa u li dan l- 

a[[ar girfet pustier 

minnhom. 

Is-servizz tal-posta qed 

jallega li l-qattusa ;in;rija 

Lana g[amlet g[al idejn ilpustier 

meta dan da[[al idu 

mil-letter box biex i[alli 

ittra. 

Car White, sid il-qattusa, 

issa qed ikollu jistenna lillpustier 

fil-bieb meta dan 

ikollu xi ittri x’jag[tih. 

White u martu Carol intalbu 

wkoll li jekk iridu li jir/ievu 

l-ittra jridu j]ommu l-qattusa 

’l bog[od mill-bieb ta’ barra 

g[ax inkella ma jqassmulhomx 

aktar ittri. 

Carl White qal li l-qattusa 

kienet qed tilg[ab. Qal ukoll 

li meta sar jaf li l-pustiera 

ma kinux se juzaw il-letter 

box tieg[u baqa’ skantat. 

Kelliem ghall-Posta qal li 

jikkonferma li [addiem 

tag[hom sofra ferita waqt li 

kien jaqdi dmirijietu. 

G[amilha /ara wkoll li ma 

kinux se jibdlu l-ordni li taw 

qabel ma jkunu /erti li ma 

jkunx hemm periklu g[allpustiera 

waqt it-tqassim talposta. 

L-iktar ritratt /ar ta’ Londra 

li qatt ittie[ed 

G[adu kif kien pubblikat l- 

aktar ritratt /ar li qatt ittie[ed 

ta’ Londra. Tant fih dettalji li 

kellha titne[[a minnu mara 

bla [wejje; li kienet tittawwal 

minn tieqa. 

Il-pro;ett tar-ritratt ta’ 

Londra [a aktar minn xahar u 

nofs biex tlesta u g[alih 

intu]at l-aktar teknolo;ija 

kompjuterizzata li te]isti fiddinja, 

fosthom kompjuter 

Fujitsu Celsius workstation 

Parti mir-ritratt l-aktar dettaljat li qatt ittie[ed ta’ Londra 

b’6-core CPUs, 192GB ta’ 

RAM, u graphics card ta’ 

4GB. 

Ir-ritratt ta’ Londra hu 

mag[mul minn 7,886 ritratt 

individwali li b’kollox ila[[qu 

mat-80 biljun pixel. Wie[ed 

jista’ jarah fis-sit http:##www.3 

60cities.net#london. 

Kelliem g[al 360cities.net 

qal li r-ritratt ta’ Londra 

ttie[ed mill-fotografu 

tag[hom Jeffrey Martin 

f’perjodu ta’ tlett ijiem minn 

fuq il-bini ta’ Centre Point. 

Ir-ritratt ittie[ed minn post 

f’g[oli ta’ 36 sular u b’hekk 

jistg[u jidhru fir-ritratt g[add 

ta’ postijiet stori/i, djar, 

skyscrapers, [wienet uffi//ji u 

toroq. 

“Qbadna anki mara bla 

[wejje; tittawwal minn tieqa 

imma ne[[ejnieha,” qal ilkelliem. 

“Daqshekk kien 

dettaljat.” 

Rapport falz biex ma t[allix 

lil bintha ti]]ewwe; 

Omm /emplet lill-uffi/jali 

f’ajruport Russu u qaltilhom 

li binthom kellha titla’ fuq 

ajruplan b’bomba mo[bija 

fuqha g[ax riedet tisplodih. 

Wara nstab li hi g[amlet 

hekk biex ma t[allihiex 

issiefer u ti]]ewwe;. 

Il-Pulizija marret millewwel 

fl-ajruport ta’ 

Domodedovo f’Moska biex 

jinter/ettaw lit-tfajla u 

]ammew l-ajruplan milli 

jitlaq. Imma meta fittxew 

minn fejn kienet waslet ittelefonata 

sabu li din kienet 

g[amlitha ommha g[ax ma 

riditx li bintha ttir lejn il- 

Marokk biex ti]]ewwe; 

ra;el Marokkin. 

Rapport mill-Pulizija qal li 

bintha kellha l-[sieb li tmur 

tg[ix il-Marokk, [a;a li 

ommha ma xtaqitx t[alliha 

tag[mel. 

Il-mara ta’ 56 sena kienet 

arrestata u akku]ata li 

g[amlet rapport falz.

COLLAGE PASSATEMP 


37 

Tisliba tax-xahar bi tliet premjijiet 

L-ewwel premju:Hamper bi prodotti ta’ Foster Clark; it-tieni premju: Kaxxa nbid ‘Vignè d’Or’; it-tielet premju: Voucher ta’ €15 ming[and E. Calleja & Sons Ltd. 

Indirizzaw is-soluzzjoni tat-tisliba sa tliet ;img[at o[ra f’dan l-indirizz: Tisliba tax-Xahar, il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA 1450. 

Mimdudin> 

8. Qaddief tad-dg[ajsa talpass 

(7) 

9. Tat l-ordnijiet (9) 

13. {abib Taljan! (5) 

14. {mie; ma[ru; mill-[alq 

(5) 

15. Il-bidu jew in-nisel tal- 

[a;a (6) 

16. Tg[annaq mieg[ek (7) 

17. Xi [add li kiber kemm 

kellu jikber (5) 

18. Lest g[all-gwerra (5) 

20. Jitla’ kull nhar ta’ Sibt (5) 

22. Wie[ed li jg[ix g[alih 

wa[du fejn m’hemmx 

nies (6) 

23. Bi//a metall fuq arblu 

biex turi ’l fejn jonfo[ irri[ 

(6) 

25. I]-]iemel sferra u tellef l- 

ordni (7) 

27. Suldat b’penz wie[ed (7) 

30. Tg[ajjex (5) 

31. Mag[luq fil-lewn (5) 

32. Tania tinbidel u ssir tfajla 

o[ra! (5) 

35. Dendel biex inixxef (5) 

36. Nef[a [afifa ta’ ri[ jew 

buffura x’aktarx kies[a 

(5) 

37. Niskartak billi ma 

n[allikx tarani mnejn tkun 

miexi (7) 

39. Tal-makku dari konna 

nsibu nixtruhom (7) 

41. Dawn mal-fjuri jsebb[u l- 

;onna (5) 

42. }gura li m’g[andhiex 

dubji (5) 

43. Firdet minn ma’ xulxin 

(9) 

44. Dari hekk konna ng[idulu 

pulizija g[assa f’post (7) 

Weqfin> 

1. G[atu ta’ qabar (6) 

2. Qbil f’negozju (8) 

3. Li hu komdu, addattat u 

f’waqtu (11) 

4. Im]ewwaq b’[afna lwien 

(9) 

5. Ta daqqa ’l ta’ quddiemu 

biex jimxi (7) 

6. Kiesa[, li tistmerru u li 

jdejqek (10) 

7. Kubi li jiddewbu fl-ikel 

waqt it-tisjir (4) 

10. Assassinat (6) 

11. G[a;ejjen imfattrin 

mimlija bit-tamar, moqlija 

fi]-]ejt (7) 

12. Mo[bi mill-g[ajn (6) 

19. Tal-mo[[ (7) 

21. T[allux f’idejn [addie[or! 

(7) 

10 

8 

1 2 3 

13 14 15 

11 

16 17 18 19 

20 21 22 23 

30 

25 

26 

34 

31 

28 

35 36 

37 38 

39 40 41 42 

43 

24. Il-qaddis patrun ta’ dawk 

kollha minn {al Luqa 

(4,7) 

26. Bxarat li nisimg[u fuq irradju 

u t-TV (10) 

28. Iddobbat (9) 

29. Sewwa jew g[amel pa/i 

(7) 

30. Dak li tag[mlu wara li 

titilg[u mill-ba[ar (6) 

32. Qarreb (8) 

33. Sor;ut (6) 

34. Tkisser f’bi//iet ]g[ar 

[afna (7) 

38. G[ata tar-ras tal- 

Mawmettani (6) 

40. Erba’ karti tal-log[ob filklassi? 

(4) 

9 

4 

29 

27 

44 

Soluzzjoni tat-Tisliba 

tax-Xahar ta’ Ottubru 

5 

24 

Mimdudin> 8. Tbandil; 9. Movimenti; 13. Artal; 14. Estru; 

15. Krietel; 16. Friefet; 17. Dritt; 18. Ostja; 20. Lasta; 22. 

Minuta; 23. Mudlam; 25. Sa[[ant; 27. Ammiraw; 30. 

Metodu; 31. Armati; 32. Fjakk; 35. Kaw]i; 36. Argus; 37. 

Ottubru; 39. Kpiepel; 41. Dante; 42. Ixtri; 43. Sallabtek; 44. 

Stinati. 

Weqfin> 1. Tbatti; 2. Intlifna; 3. Divertiment; 4. Komunisti; 

5. Niskata; 6. Perikolu]i; 7. Stat; 10. Taqfel; 11. Stedina; 12. 

Allarm; 19. Tallaba; 21. Skantaw; 24. Omnipotenti; 26. {add 

il-Palm; 28. Brigadier; 29. Tapsina; 30. Makakk;32. Fittixna; 

33. Krudil; 34. Taqliba; 38. Batuti; 40. Iraq. 

6 

32 

7 

12 

33 

Ir-rebbie˙a 

tat-Tisliba ta’ Ottubru 

1. Hamper bi prodotti ta’ 

Foster Clark: Karen 

Bartolo, 27, ‘Notting Hill’, 

Triq Moses Gatt, 

Birkirkara. 

2. Kaxxa nbid Vignè d’Or: 

Vincent Cardona, 

‘Mayflower’, Triq Tumas 

Fenech, {al Qormi. 

3. Voucher ta’ €15 

ming[and E. Calleja & 

Sons: Stephen Cassar, 

‘Il-Warda’, Triq il-{atab, 

{’Attard. 

E. CALLEJA & SONS LTD. 

31, BISHOP LABINI STREET, 

B’KARA BKR 05, MALTA 

TEL. 21447448#9 FAX> 21496507 

E-MAIL> ecsadmin@ecs.com.mt

38 


AVVIÛI PN 

AVVI}I POLITI?I 

VICTOR SCERRI. Laqg[a ta’ 

Diskussjoni ma’ Victor Scerri u 

l-President Emeritu Eddie 

Fenech Adami, il-{add, 5 ta’ 

Di/embru fl-10.30 a.m. fl- 

Uffi//ju PN Santa Lu/ija. G[al 

aktar informazzjoni tista’ tibg[at 

e-mail lil vgscerri@maltanet.net. 

{AL G{ARG{UR. Il-Kumitat 

Sezzjonali PN jav]a li l-Uffi//ju 

qed ikun miftu[ b[ala uffi//ju ta’ 

customer carekull nhar ta’ Tnejn, 

l-Erbg[a u l-:img[a mill-5 p.m. 

sat-8 p.m. ?emplu 27014961 jew 

99312363. 

IL-MARSA. Il-Kumitat 

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li l- 

Uffi//ju se jkun miftu[ kull nhar 

ta’ Tnejn mill-5 p.m. sas-7 p.m. 

g[al servizz ta’ customer care. 

{AL QORMI. Il-Kumitat 

Sezzjonali PN jav]a li b[ala parti 

mill-e]er/izzju ta’ ti;did u 

tesserament ;did, kull nhar ta’ 

{add bejn id-9 a.m. u 12 p.m. qed 

ikun hemm membri tal-Kumitat 

fl-istess Uffi//ju, fi Triq il-Kbira 

(quddiem il-knisja ta’ San :or;). 

AVVI}I SO?JALI 

PETER MICALLEF. Il-{bieb 

ta’ Peter Micallef se jorganizzaw 

Ikla, il-{add, 28 ta’ Novembru 

fin-12.30 p.m. fil-Lukanda San 

Antonio, il-Qawra. Prezz €18 

g[all-kbar u €9 g[at-tfal. G[allbiljetti 

tistg[u //emplu 21465070 

jew 79460054. 

MARIO DE MARCO. Il-{bieb 

ta’ Mario de Marco se jorganizzaw 

Coffee Morning, it-Tlieta 

30 ta’ Novembru fil-Lukanda 

Golden Tulip Vivaldi, San 

:iljan. Prezz €5 u g[all-biljetti 

tistg[u //emplu 21247049, 

99450902 jew 21223911. 

Sezzjonali PN se jorganizza 

Coffee Morning, l-Erbg[a, 1 ta’ 

Di/embru fl-Uffi//ju PN tallokalità. 

Prezz €3 u biljetti 

jistg[u jinxtraw mill-bar jew billi 

//emplu 79603401 jew 

21414953. 

TONIO BORG. Il-{bieb ta’ 

Tonio Borg se jorganizzaw Ikla 

tal-Milied, is-Sibt 4 ta’ Di/embru 

fit-8 p.m. fil-Lukanda Excelsior, 

il-Furjana. Prezz €21 g[all-kbar 

u €10 tfal ta[t it-12-il sena. G[al 

aktar informazzjoni tistg[u 

//emplu 79807644. 

IL-MOSTA. Il-Kumitat 


Ikla tal-Milied, is-Sibt 4 ta’ 

Di/embru fit-8 p.m. fil-Lukanda 

Canifor, il-Qawra. Prezz €17 


tistg[u //emplu 

99468624. 

IN-NAXXAR. Il-Kumitat 

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb 

ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw 

Ikla fl-okka]joni ta’ g[eluq sninu, 

is-Sibt 4 ta’ Di/embru fil- 

Lukanda New Dolmen. Prezz 

€16 u l-biljetti jistg[u jinxtraw 

mill-uffi/ini jew billi //emplu 

23285000. 

EDWIN VASSALLO. Il-{bieb 

ta’ Edwin Vassallo se 

jorganizzaw Ikla tal-Milied, il- 

{add, 5 ta’ Di/embru fis-1 p.m. 

fil-Maritim Antonine & Spa, il- 

Mellie[a. Prezz €20 g[all-kbar u 

€10 g[at-tfal ta’ bejn l-4 u t-12-il 

sena. G[all-biljetti tistg[u 

//emplu 21433869. 

BEPPE FENECH ADAMI. Il- 

{bieb ta’ Beppe Fenech Adami 

se jorganizzaw Ikla tal-Milied, it- 

Tlieta, 7 ta’ Di/embru fit-8 p.m. 

fil-Lukanda Cavalieri, San 

:iljan. Prezz €18 g[all-kbar u 

€9 g[at-tfal ta’ ta[t it-12-il sena. 

Biljetti ming[and il-helpers tassoltu 

jew billi //emplu 

79493491, inkella billi tibg[at e- 

mail fuq bfa@go.net.mt u l- 

biljetti jitwasslulek id-dar. 

JASON AZZOPARDI. Il-{bieb 

ta’ Jason Azzopardi se 

jorganizzaw Ikla tal-Milied, l- 

Erbg[a, 8 ta’ Di/embru fis-1 p.m. 

fil-Lukanda Maritim Antonine, il- 

Mellie[a. Biljetti ming[and il- 

{bieb jew billi //emplu 

22985100 jew 99841333. 

{AL SAFI. Il-Kumitat 


Ri/eviment g[at-Tesserati u 

Partitarji, il-:img[a, 10 ta’ 

Di/embru fis-7 p.m. fl-Uffi//ju 

PN tal-lokalità. Mistiedna d- 

Deputati, il-Kandidti, l-MEPs u l- 

Uffi/jali tal-PN. D[ul b’xejn. 

TONIO FENECH. Il-{bieb ta’ 

Tonio Fenech se jorganizzaw Ikla 

tal-Milied fil-Lukanda Hilton, is- 

Sibt, 11 ta’ Di/embru fit-8 p.m. 

Prezz €23 g[all-kbar u €12 

g[at-tfal ta’ ta[t it-12-il -sena. 

Parking b’xejn. G[al aktar 

informazzjoni u bookings, tistg[u 

//emplu 27327302 jew 

79927302. 

CHARLÒ BONNICI. Il-{bieb 

ta’ Charlò Bonnici se 

jorganizzaw Ikla tal-Milied, is- 

Sibt 11 ta’ Dicembru fil-Lukanda 

Cavalieri, San :iljan. Prezz €19 


tistg[u //emplu 

79796667. 

IN-NAXXAR. Il-Kumitat 

Sezzjonali PN se jorganizza party 

g[at-tfal, it-Tnejn, 13 ta’ 

Di/embru bejn l-4.30 p.m. u s- 

7.30 p.m. fl-Uffi//ju PN tallokalità. 

Prezz €5 u l-biljetti 

jistg[u jinxtraw mill-bar jew billi 

//emplu 79603401 jew 21414953. 

SAN PAWL IL-BA{AR. Il- 

Kumitat Sezzjonali PN se 

jorganizza Ikla tal-Milied fil- 

Lukanda Soreda, il-Qawra, il- 

{amis, 16 ta’ Di/embru fit-8 

p.m. Prezz €17 g[all-kbar u €8 

g[at-tfal u g[all-biljetti tistg[u 

//emplu 99404292 jew 

99884184. 

L-IKLIN. Il-Kumitat Sezzjonali 

PN se jorganizza Ikla tal-Milied 

g[at-tesserati u l-[bieb, il- 

:img[a, 17 ta’ Di/embru fit-8 

pm fil-Lukanda New Dolmen, il- 

Qawra. Prezz €20 g[all-kbar u 

€9.50 g[at-tfal ta’ bejn is-7 u l- 

11-il sena, u l-biljetti jistg[u 

jinxtraw ming[and il-helpers. 

SANTA LU?IJA. Il-Kumitat 

Sezzjonali PN se jorganizza Ikla 

tal-Milied, il-{add, 19 ta’ 

Di/embru fil-Lukanda Dolmen, 

il-Qawra. Prezz €21 g[all-kbar u 

€12 g[at-tfal ta’ ta[t l-10 snin. 

G[all-biljetti tistg[u //emplu 

99890773 jew 79061034. 

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe 

Cassar qed jorganizzaw Ikla tal- 

Milied, is-Sibt 18 ta’ Di/embru 

2010 fis-7.30 p.m. fil-Lukanda 

Corinthia San :or;, San :iljan. 

Prezz €22 g[all-kbar u €11 

g[at-tfal ta’ bejn l-4 u t-12-il 

sena. G[all-biljetti tistg[u 

//emplu 79459227 jew 

99468624. 

AVVI}I O{RA 

{AL TARXIEN. Fl-okka]joni 

tal-25 anniversarju mill-ftu[ tal- 

Uffi//ju PN, il-Kumitat 

Sezzjonali PN qed jorganizza 

sensiela ta’ attivitajiet bit-tema 

‘Mill-passat g[all-futur fid- 

Demokrazija’. G[al din l- 

okka]joni, il-Kumitat Sezzjonali 

PN nieda kompetizzjoni g[al 

disinn tat-tema marbuta ma’ 

dawn l-attivitajiet. Dawk 

interessati g[andhom i/emplu 

99473029 jew 79595248 g[al 

kopja tar-regolamenti u formola 

ta’ parte/ipazzjoni. Id-disinji 

g[andhom ikunu sottomessi sal- 

{add, 28 ta’ Novembru. 

I}-}URRIEQ. Membri tal- 

Kumitat Sezzjonali PN se jkunu 

fl-Uffi//ju PN tal-lokalità kull 

nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 

p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l- 

[las ta’ tesseri ;odda. 

SAN :WANN. Il-Kumitat 


bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità 

issa qed jitmexxa minn 

management ;did. Qed ji;u 

servuti appetizers, filwaqt li 

wie[ed jista’ jsib g[a]la varjata 

ta’ ikel, fosthom pizza, la[am 

ta]-]iemel, bebbux u hamburgers. 

Il-bar qed ikun miftu[ kuljum 

mis-6 p.m. ’il quddiem u l-{add 

anke filg[odu. G[al bookings 

tistg[u //emplu 99487705, 

filwaqt li jsiru deliveriesb’xejn 

g[al San :wann. 

IL-G}IRA. Il-Kumitat 


bar tal-Uffi//ju PN G]ira re;a’ 

feta[ ta[t management ;did wara 

perjodu ta’ rinnovament u tisbi[. 

SANTA VENERA. Il-Kumitat 

Sezzjonali PN qed iniedi 

e]er/izzju ta’ customer care 

g[an-nies li joqog[du fil-lokalità 

ta’ Santa Venera. Kull min 

g[andu xi lment jew problema hu 

m[e;;e; jg[addih lill-Kumitat 

fuq l-email 

pnsantavenera@pn.org.mt jew 

imur l-Uffi//ju ‘Dar il-{addiem’ 

kull nhar ta’ {amis bejn is-7.30 

p.m. u t-8.30 p.m. Il-Kumitat se 

jikkomunika lura risposta skont l- 

ilment li jkun ;ie rre;istrat. 

TA’ XBIEX. Il-Kumitat 


bar qed ikun miftu[ filg[axija 

kuljum u l-{add filg[odu 

jintwera l-football live. Min 

jixtieq jorganizza xi attività, jista’ 

j/empel 99473229. 

{AL LIJA. Il-Kumitat 

Sezzjonali jixtieq jav]a li l-bar 

tal-Uffi//ju PN tal-lokalità issa 

re;a’ feta[ ta[t management ;did. 

Kul[add hu mistieden. 

MARSASKALA. Il-Kumitat 

Sezzjonali jixtieq jav]a li l-bar 

qed ikun miftu[ kull nhar ta’ 

{add, u li qed ikun hemm il- 

Ministru Carmelo Mifsud Bonnici 

biex jiltaqa’ mal-kostitwenti. 

SANTA LU?IJA. Il-Kumitat 

Sezzjonali ta’ Santa Lu/ija jixtieq 

jav]a li l-bar tal-Uffi//ju PN ta’ 

Santa Lu/ija qed ikun miftu[ 

kuljum g[all-pubbliku. 

TONIO BORG. Il-Vi/i Prim 

Ministru u Vi/i Kap tal-PN Tonio 

Borg jilqa’ lill-pubbliku fl-uffi//ju 

tieg[u f’Birkirkara bejn it-8 a.m. u 

l-10 a.m. G[al appuntament 

tistg[u //emplu 22042367 jew 

21231912. 

DAVID AGIUS. Min jixtieq 

jiltaqa’ ma’ David Agius, jista’ 

jag[mel dan ming[ajr b]onn ta’ 

appuntament kull nhar ta’ Tnejn 

wara l-4 p.m., f’187 Triq Santa 

Katerina {’Attard jew /emplu 

79423101 jew 21417507 g[al 

appuntament fil-;ranet l-o[ra. 

David Agius hu Deputat g[as-7 

Distrett ({a]-}ebbu;, {ad-Dingli, 

ir-Rabat, l-Im;arr u l-Imtarfa) u 

g[all-11-il Distrett ({’Attard, {al 

Balzan, il-Mosta u l-Imdina). 

ROBERT ARRIGO. Robert 

Arrigo jav]a li qed jiltaqa’ ma’ 

kull min jixtieq jiltaqa’ mieg[u, 

kuljum bejn id-9 a.m. u l-10.30 

a.m. fl-uffi//ju tieg[u, 60 Triq 

Depiro, Tas-Sliema. ?emplu 

23285000 jew 79492885. 

CHARLÒ BONNICI. Charlò 

Bonnici jixtieq jav]a lillkostitwenti 

li jixtiequ jiltaqg[u 

mieg[u, li jistg[u jag[mlu dan 

b’appuntament billi //emplu 

79796667 fl-Uffi//ju tal-Mosta. 

L-Uffi//ju ta’ {’Attard ikun 

miftu[ kull nhar ta’ {amis mis-6 

p.m. ’il quddiem ming[ajr b]onn 

ta’ appuntament. 

JASON AZZOPARDI. Jason 

Azzopardi qed jiltaqa’ malkostitwenti 

tieg[u, fl-uffi//ju 26, 

Triq Bormla, Paola. G[al 

appuntament /emplu 22985100 

jew 22985104. 

JOE CASSAR. Joe Cassar qed 

jiltaqa’ mal-kostitwenti tas-7 u l- 

11-il Distrett kull nhar ta’ {amis 

bejn l-4.30 p.m. u s-6.30 p.m. fluffi//ju 

tieg[u: 22, Triq San 

Katald, ir-Rabat, Uffi//ju PN, 

{a]-}ebbu;. G[al appuntament 

/emplu 22992418. 

MARIO DE MARCO. Mario de 

Marco qed jiltaqa’ mal-pubbliku 

kull nhar ta’ {amis mill-4 p.m. 

sal-5.30 p.m. fl-uffi//ju tieg[u, 9 

Brittania House, Triq l-Ifran, il- 

Belt Valletta u bejn il-5.30 p.m. u 

t-8 p.m. fl-uffi//ju tieg[u, 833 

Triq il-Kbira San :u]epp, il- 

{amrun. G[al appuntament 

/emplu 21255265 jew 22915022. 

CAROLINE GALEA. Caroline 

Galea tixtieq tav]a lill-kostitwenti 

li qed tilqa’ n-nies fl-uffi//ju 

tag[ha f’25 Tarxien Road, Paola, 

kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. 

u s-7 p.m. jew bl-appuntament 

billi wie[ed i/empel 99491069.


39 

SPORT 

BOV PREMIER 

L-ebda goal u Valletta jibqg[u bla telfa 

Il-leaders, Valletta g[alkemm 

naqsu milli jie[du punti massimi 

fil-partita ferm mistennija kontra 

r-rivali ;irien, Floriana, baqg[u 

mhux-meg[luba wara li spi//aw 

fi draw ming[ajr goals. 

Il-Beltin, li lag[bu g[al [inijiet 

twal bi player anqas wara li 

tke//a Ramos Dos Santos, b’hekk 

baqg[u l-uniku tim mhuxmeg[lub 

fil-Premier. 

Floriana bil-punt li [adu telg[u 

temporanjament wa[edhom fittieni 

post. 

Intant, fil-partita l-o[ra, Sliema 

u Hibs ukoll spi//aw fi draw 

ming[ajr goals, ri]ultat li ma 

jikkuntenta lil [add hekk kif ittnejn 

baqg[u fiz-zona tarrelegation 

pool. 

Ara pa;na 47 

Kif Jinsabu 

L R D T F K Pti 

Valletta 8 5 3 0 19 6 18 

Floriana 9 4 2 7 7 14 

{amrun S. 84 1 3 16 13 13 

M’Xlokk 8 3 4 1 11 8 13 

Tarxien R. 84 1 3 11 11 13 

B’Kara 8 3 3 2 14 13 12 

Sliema W. 9234 6 12 9 

Qormi 8 2 2 4 7 10 8 

Hibs 1 44 11 15 7 

Vittoriosa S. 9 1 35 6 13 6 

CHALLENGE MARATHON 

Jonathan Balzan ta’ St. Patrick AC u l- 

:appuni]a Ogawa Hiroko baqg[u 

jokkupaw l-ewwel post overall fit-tieni 

jum mill-Malta International Running 

Challenge, Maratona mifruxa fuq tlett 

ijiem, li tintemm illum, bl-a[[ar tappa ta’ 

25km minn San Pawl il-Ba[ar sal-Belt 

Valletta. 

Balzan, li reba[ l-ewwel tappa tal- 

;img[a li kienet t;rija ta’ 11.195km fillimiti 

tar-Rabat, ilbiera[ temm ukoll flewwel 

post fit-ti;rija sprint ta’ 6km, li 

saret f’B’Bu;a. Hu temm id-distanza 

f’20.05min, vanta;; ta’ 19-il sekonda 

fuq l-atleta ta’ Pembroke AC, Brian 

Magri, li kellu [in ta’ 20.24min. Flewwel 

jum, Magri da[al it-tielet wara l- 

Ingli] ta’ Telford AC, David 

Mansbridge, li reba[ din il-maratona 

erba’ darbiet fil-passat. 

Mansbridge, ilbiera[ da[al erba’ 

sekondi wara Magri f’20.28min. 

Minkejja dan, huwa ]amm it-tieni post 

overall fejn issa jinsab minuta e]att wara 

Balzan, li g[andu [in totali ta’ 58.56sek, 

waqt li Mansbridge g[andu 59.56min, 

sekonda biss vanta;; fuq Brian Magri li 

g[andu [in totali ta’ 59.57. 

Dan kollu joffri sfida mill-aktar 

intreressanti g[all-a[[ar tappa li se ssir 

illum. 

Fil-kategorija tan-nisa, it-taqtig[a wkoll 

Il-goalkeeper ta’ Floriana, Saidi janti/ipa lill-attakkant Belti Deni Dos Santos (Ritratt> Mario Sammut Alessi) 

Il-bidu tat-tieni tappa f’B’Bu;a (Ritratt> Joseph Galea) 

Balzan u Ogawa jibqg[u fuq quddiem 

hi wa[da mill-aktar missielta wara li 

lbiera[ kienet Miss Malta 2010, Joelle 

Cortis ta’ St. Patrick AC li temmet l- 

ewwel it-tieni tappa fi 23.53min, tliet 

sekondi biss quddiem il-:appuni]a li ti;ri 

g[ar-Rumanija, Hiroko Ogawa, u li 

temmet it-ti;rija f’23.56min. Fit-tielet 

post spi//at l-Ispanjola Aurora Perez 

f’24.43min. 

Fil-klassifika ;enerali, Ogawa issa 

g[andha vanta;; ta’ 30 sekonda fuq 

Cortis b’[in ta’ 1:11.05min. waqt li 

Cortis g[andha [in ta’ sieg[a 11.35min. 

L-Ispanjola Perez qab]et lill-veterana 

Carmen Hili fit-tielet post overall b’[in 

ta’ 1:14.03sek. 

Ri]ultati lokali 

Prem 

Hibs v Sliema W. 0-0 

Valletta v Floriana 0-0 

I Div. 

Dingli S. v Melita 0-1 

St. George’s v Pietà H. 2-2 

II Div. 

G]ira Utd v }ebbu; R. 2-2 

B’Bugia SP v San :wann 3-0 

III Div. 

Marsa v Sirens 2-2 

Kirkop v G[aaxaq 0-2 

Youths 

Xg[ajra T. 

Vittoriosa 

v Fgura Utd 2-0 

S. v Marsa 2-1 

Luqa 

Marsaxlokk 

SA v G[axaq 

v Attard 

0-3 

Sta Lucia v Kirkop 

1-3 

Utd. 

Lija 

1-6 

A. v Rabat A. 

Pietà v Floriana 

1-3 

Mosta v 

2-2 

St. Andrews 1-3 

YFA 

U#17 

Paola H. {amrun S. 

Pietà 

1-0 

H. v Qormi 7-0 

Sirens 

Sta Venera 

v }urrieq 

v B’Bugia WM 1-3 

4-0 

U#15 

Marsa 

}ebbu; 

v Attard 0-10 

R. v Gudja Utd 2-3 

Mellie[a v Rabat A. 

Qormi v San :wann 

5-0 

Sta Venera v Fgura Utd 

1-2 

1-1 

GFA II Div. 

Munxar F. v Ker/em A. 

G[arb 

0-3 

R. v Xag[ra Utd 0-3 

SWAN 

Xmas Cup 

Tarxien 

Tal-Qroqq 

AFC Marsa Baxter 1-4 

V. v Valletta SP. 1-10 

Luqa St. M. 

}ejtun AFC v 

G[arg[ur 

Dingli 

5-0 

E. 

(Dingli 3-2 bil-penalties) 

4-4 

ISA Catania Cup S#F 

Farsons v Vassallo Grp. 3-1 

Methode v Playmobil 2-0 

BASKETBALL 

Detur Shield Nisa 

Alyssa A. 

Luxol v Athleta 

v GP Mtarfa 

61-53 

55-42 

St. Andrews v Starlites 44-37 

I Div. 

Loyola Tata M. v A-Z Ath.50-80

40 


SPORT 

F’REPLAY ILLEJLA 

L-attenzjoni fuq il-konfront Valletta vs Floriana 

Servizz estensiv dwar l-avventura ta’ Andre Schembri fl-Ungerija 

Tmiem il-;img[a offra wie[ed mill-aktar konfronti Floriana Ivan Woods. Tul il-kors tal-programm ma It-telespettaturi tal-programm huma m[e;;a 

mistennija g[al dan l-ista;un meta ilbiera[ fl-Istadium tonqosx ukoll [arsa estensiva lejn l-erba’ konfronti l- jipparte/ipaw fil-programm permezz tal-SMS fuq 

Nazzjonali Valletta ltaqg[u kontra Floriana, f’partita o[ra. Fl-istudio wkoll Redino Apap President ta’ 50617092 jew permezz tal-email fuq 

tant mistennija g[a]-]ew; settijiet ta’ partitarji. Qormi FC. 

replay@nettv.com.mt. Replay g[andu wkoll il-website 

B[as-soltu se jkun biss il-programm Replay li se Esklussiva fil-programm tal-lum se tkun intervista tieg[u www.replayonline.tv grazzi g[al Ivan Vella taljwassal 

dak kollu li se[[ f’din il-partita importanti. mal-player Andre Schembri li b[alissa tant qed Foto Creative. L-a[jar SMS li t-tim tal-produzzjoni 

Minbarra l-azzjonijiet u l-kontroversji li se[[ew tul id- jag[mel isem lil pajji]na fl-Ungerija, mat-tim ta’ jir/ievi tul il-programm ji;u ppublikati f’dan is-sit. 

90 minuta ta’ dan il-konfront, Replay mar ukoll f’ras Ferencvaros. Kif qed ti]viluppa l-karriera ta’ dan ilplayer 

u x’inhu l-pjan tieg[u g[all-futur? Andre u Gorg Micallef, il-munta;;i huma f’idejn Vanessa 

Replay g[andu ko-produzzjoni ta’ Christian Micallef 

il-g[ajn u [a l-opinjoni ta’ w[ud mill-partitarji. Aktar 

minn hekk waqt li l-log[ba ntemmet fil-ground, iddiskussjoni 

tibda fil-programm fejn mal-mistiendna Ma tonqosx ir-rubrika Rajna u Smajna kif ukoll l- Roderick Vella u Simon Borda jiffurmaw parti mit-tim 

Schembri ji]vela. 

Mizzi u Stephen Chircop waqt li Kris Scicluna, 

residenti Konrad Sultana u Hugh Caruana, fl-istudio ilcaptain 

ta’ Valletta Gilbert Agius, u l-attakkant ta’ internazzjonali. 

Jeremy 

a[[ar informazzjoni dwar il-futbol mix-xena tal-produzzjoni. I-programm g[andu direzzjoni ta’ 

Dalli. 

SPORT EXTRA….ILLUM FIL-5.00 P.M 

Intervista esklussiva ma’ Vatanen 

B’esklussiva fit-8 programm mis-sensiela 

Sport Extra se tixxandar intervista li Charles 

Camenzuli g[amel din il-;img[a ma’ Ari 

Vatanen, Champion tal-Kampjonat Rally fl- 

1981 kif ukoll il-bniedem li reba[ erba’ 

edizzjonijiet tat-tellieqa Pari;i-Dakar. Flintervista 

Vatanen jitkellem dwar bosta 

aspetti marbuta mal-esperjenzi tieg[u anke lil 

hinn mill-qasam sportiv. 

Vatanen kien Malta g[al Gozo Grand 

Sprint fejn fi Sport Extra mistiedna ]-]ew; 

rebbie[a Zach Zammit u Martin Spiteri 

Mistieden ie[or hu Vanni Fabri, President 

tal-Federazzjoni Klabbs tal-Bo//i li ser jag[ti 

dettalji dwar il-kompetizzjonijiet u l- 

kampjonati ta’ din is-sena. 

Wara s-su//ess fil-WUMA World 

Championship, huwa ttamat li jkun ukoll flistudio 

Steve Martin li reba[ il-kategorija 

tieg[u f’dawn il-Kampjonati tad-Dinja tal- 

Kickboxing. 

Fil-programm, b[as-soltu bi produzzjoni u 

pre]entazzjoni ta’ Charles Camenzuli ser 

jixxandru diversi servizzi dwar dak li se[[ fi 

tmiem il-;img[a kif wkoll servizzi ta’ 

Christian Micallef dwar l-MOC Awards li 

g[andhom isiru fl-4 ta’ Di/embru u l-Malta 

Sports Awards l-G[a]liet Sportivi Nazzjonali 

li g[andhom isiru fid-29 ta’ Jannar 2011 

Bi grafika ta’ Simon Borda,tkompli s-serje 

ta’ djarju tal-isport Malti mag[rufa b[ala 

‘Minn {add sa {add’ jew a[jar dak kollu li 

jkun se[[ fix-xena tal-isport lokali matul il- 

;img[a ta’ qabel il-programm. 

Fil-programm ser jixxandar ukoll filmat 

mir-rubrika ‘Mill-Passat’ din id-darba 

dedikat g[all-boxing internazzjonali. F’kull 

programm it-telespettaturi jistg[u jirb[u 

rigali mid-Ditta TuttoSport u minn Anastasi- 

Panini . 

Il-programm g[andu direzzjoni ta’ Censu 

Arrigo bi grafika ta’ Simon Borda u munta;; 

tas-servizzi minn Julie Zammit. 

Ari Vatanen 

Sport lokali g[al-lum 

MFA 

Hibs Stadium – 2 p.m. Prem. 

Marsaxlokk v Qormi, 4 p.m. 

Prem. B’Kara v Tarxien R. 

Victor Tedesco St. –.2 p.m. I 

Div. Mqabba v Balzan Y., 4.15 

p.m. I Div. Msida SJ v Mosta 

Centenary St – 9 a.m .III Div. 

Swieqi Utd v Mdina K., 11 a.m. 

III Div. Sta Venera L. v Si;;iewi, 

2 p.m. II Div. Mellie[a v }ejtun 

C., 3.30 p.m. II Div. }urrieq v 

M;arr Utd, 1.30 

Gozo Stadium – 1 p.m. III 

Div. Gozo v Kalkara 

Pembroke Grd. – 1 p.m. 

Youths Pembroke A. v Dingli S., 

3 p.m. Youths {amrun S. v 

Naxxar L. 

St. Patrick Grd – 9 a.m. 

Youths St. George’s v B’Bugia 

SP , 11 a.m. Youths Senglea A. v 

Sirens 

YFA 

Luxol Grd – 9 a.m. U#17 

Sliema W. v Floriana, 10.40 a.m. 

U#15. Paola H. v Valletta, 12.20 

p.m. U#15 {amrun S. v Pieta` H., 

1.34 p.m. U#15 Si;;iewi v Lija- 

Iklin, 3.25 p.m. U#15 St. George’s 

v Senglea A., 5.05 p.m. U#15 

Msida v Tarxien R. 

Melita Grd – 1.30 p.m. U#17 

Melita v Valletta, 3.10 p.m. U#17 

Balzan Y. v Mellie[a, 4.50 p.m. 

U#15 G[axaq v }urrieq 

Rabat Grd –9 a.m. U#17 

Mqabba v G[axaq, 10.40 a.m. U#17 

Lija-Iklin v Marsaxlokk, 12.20 p.m. 

U#15 Mosta v Naxxar L. 

MAFA 

Sta Margerita Grd – 9.15 

a.m. Marsa WS v Marsa SM, 11 

a.m. Cospicua R. v Cospicua D. 

IASC 

Tarxien Grd – 8.30 a.m. I 

Div. {amrun L. v Burmarrad., 

9.45 a.m. I Div. Mosta G. v 

Rovers Utd, 11 a.m. I Div. 

Senglea Y. v Marsa T. 

GFA 

Gozo Stadium – 3 p.m. I Div. 

SK Victoria W. v G[ajnsielem 

SPARAR 

B’Bugia – 9 a.m. Sparatura 

Trap g[al Attard Bros Trophy 

NETBALL 

Kumpless Universita` - 9 a.m. 

II Div., 10.30 a.m. I Div.., 12 

p.m. U#21 

Kumpless Universita` – 2 

p.m. U#17 (N), 3.30 p.m. U#17 

(N) 

HOCKEY 

Kordin – 9 a.m Qormi v 

Rabat., 11 a.m. Floriana YS 

Sliema Hs. 

VOLLEYBALL 

Kumpless Kottonera – 1.30 

p.m. (I)., 3.30 p.m. II Div. 2, 

5.30 p.m. II Div. (N) 

BASKETBALL 

Ta’ Qali – 9.15 a.m. Juniors 

(I) Standard LBC v Eurobasket 

P., 11 a.m. Juniors (I), Hibs 

Medsea v Starlites , 12.45 p.m. II 

Div. Floriana Eurobasket v Vida, 

2.30 p.m. Detur Shield Nisa M’D. 

Depiro v Hibs M., 4.15 p.m. I 

Div. Si;;iewi v Bupa Luxol 

TI:RIJIET 

TA}-}WIEMEL 

Marsa – 1.30 p.m. Is-56 

programm tal-ista;un

SPORT 

KAMPJONAT BOV L-EWWEL DIVI}JONI 

St. George’s 

ifallu l-ewwel 

punti 

minn Christopher Cassar 

........................................... 


41 

ST. GEORGE’S ............. 2 

PIETÀ H. ....................... 2 

St. George’s issa qeg[din 

we[idhom fl-ewwel post talklassifika, 

i]da lbiera[ 

waqqg[u l-ewwel punti 

tag[hom kontra Pietà 

Hotspur, li lag[bu l-a[[ar 

nofs sieg[a tal-log[ba bi 

player inqas. 

G[alkemm ir-ri]ultat hu 

wie[ed sorpri]a, fil-verità, 

ir-ri]ultat hu wie[ed ;ust; 

anki jekk kien hemm xi tim 

li kien jist[oqqlu jo[ro; 

rebbie[ dan ming[ajr dubju 

kien Pietà. 

Wara li sofrew ]ew; goals 

kmieni fil-log[ba, Pietà 

mhux talli ma qatg[ux 

qalbhom, talli lag[bu l-a[jar 

football u kienu ppremjati 

bi]-]ew; goals fit-tieni 

taqsima. Minkejja li kellhom 

lil Grech imke//i fl-a[[ar 

nofs sieg[a, Pietà baqg[u 

jilag[bu log[ob avventuru] 

u qatt ma ng[alqu fid-difi]a, 

biex hekk kisbu punt 

immeritat. 

Il-bidu kien wie[ed 

promettenti u Pietà kellhom 

]ew; tentattivi permezz ta’ 

Refalo u Cleaven Cassar. 

I]da anki St. George’s dehru 

ferm immotivati fl-ewwel 

minuti, b’Ruiz u Glenn 

Bonello ferm attivi. 

Fit-13-il minuta, St. 

George’s marru fil-vanta;; 

meta l-Bra]iljan RUIZ 

skorja direttament minn free 

kick, bil-goalkeeper 

Montfort ma jkollu l-ebda 

/ans li jsalva. {ames minuti 

wara, St. George’s skorjaw 

it-tieni goal. GLENN 

BONELLO baqa’ jippersisti 

g[al ballun li deher mitluf, 

reba[ dwell ma’ Bernard 

Sciberras, u minn qag[da 

ferm angolata spara fis-saqaf 

tax-xibka. 

Pietà kellhom reazzjoni 

fit-22 minuta permezz ta’ 

Jurgen Pisani, li ir/ieva 

ballun mid-difi]a, ]amm ilballun 

tajjeb u venven xutt 

mill-isba[, li kien salvat 

b’mod spettakolari minn 

Galea. Ftit wara, xutt biddawra 

ta’ Dominic Mifsud 

g[adda j[akkek malmimduda. 

Fl-a[[ar kwarta tal-ewwel 

taqsima, Pietà bdew 

jassedjaw lill-avversarji biex 

jiksbu l-goal li jda[[alhom 

mill-;did fil-log[ba. Free 

kick sabi[ ta’ Sheldon Grech 

kien salvat minn Galea u 

xutt bid-dawra ta’ Ryan 

Kif Jinsabu 

LRDT F KPt 

St George’s 4 3 1 0 8 3 10 

Mqabba 3 3 0 0 8 1 9 

Melita 4 2 0 2 6 4 6 

Lija A 4 2 0 2 6 7 6 

Balzan Y 3 1 2 0 4 2 5 

Mosta 3 1 1 1 5 3 4 

St Andrew’s 4 1 1 2 3 5 4 

Pietà H 4 1 1 2 4 7 4 

Dingli S. 4 1 0 3 2 6 3 

Msida SJ 3 0 0 3 0 8 -4 

Mifsud g[adda j[akkek malwieqfa. 

Fl-a[[ar minuti, Pietà 

resqu ferm vi/in, l-ewwel 

meta Pisani kien anti/ipat 

e]att qabel ixxuttja, filwaqt li 

kross tajjeb ta’ Grech g[adda 

tul il-lasta kollha i]da ma sab 

lil [add biex ikompli g[al 

;ewwa. Fil-[in mi]jud, l- 

a[[ar bravura ta’ Thomas 

Galea li nxte[et minn tulu 

biex salva xutt fil-baxx ta’ 

Refalo. 

It-tieni taqsima bdiet iktar 

kwieta, bil-Bormli]i jidhru li 

kienu se jikkontrollaw illog[ba 

a[jar. I]da fl-54 

minuta, Zack Muscat twaqqa’ 

mill-goalkeeper Galea 

f’kuntrast ferm dubju], birreferee 

jordna l-penalty, li 

minnu REFALO xe[et lil 

Galea in-na[a l-o[ra. Dan 

kien dak li riedu Pietà, li erba’ 

minuti wara kisbu l-goal taddraw 

meta REFALO bittakkuna 

qarraq g[al kollox 

b’Galea, bil-ballun jid[ol bilmod 

fir-rokna tax-xibka. 

I]da fil-61 minuta, Pietà 

jsofru daqqa ta’ [arta meta 

Sheldon Grech tke//a wara li 

g[adda xi rimarki lejn l- 

uffi/jal. Minkejja dan innuqqas, 

Pietà baqg[u juru l- 

a[jar log[ob anki jekk is- 

Saints kellhom /ans tajjeb 

fit-73 minuta permezz ta’ 

Gary Inguanez, li spara g[oli 

minn qag[da tajba. 

Il-kumplament tal-log[ba 

kien ikkumbattut, fejn Pietà 

ma /edewx pulzier biex taw 

l-ewwel Gambetta lill- 

Bormli]i. 

St. George’s – T. Galea, 

A. Bonello (R. Sell), D. 

Zahra, E. Sevasta, L. Stivala, 

G. Inguanez, E. Amaira, B. 

Fenech, D. Zarb, J.L. Ruiz, 

G. Bonello 

Pietà H – M. Montfort, R. 

Mifsud, B. Sciberras, Q. 

Refalo, S. Grech, S. Lijeskic, 

Z. Muscat, C. Cassar (C. 

Grech), J. Pisani, D. Mifsud 

(R.L. Bandeira), C. Spiteri 

(D. Caruana) 

Referee – Malcolm Spiteri 

Simon Galea ta’ Melita (xellug) fl-azzjoni Kurt Formosa ta’ Dingli S (Ritratt> Joseph Galea) 

Melita jirb[u b’goal fid-90 minuta 

MELITA ..............................1 

DINGLI S. ........................... 0 

Melita kisbu t-tieni reb[a talista;un 

meta g[elbu lil Dingli 

Swallows, 1-0 b’goal ta’ Julian 

Galea fid-90 minuta. Kien goal 

skorjat b’opportuni]mu kbir 

minn dan il-player, li ir/ieva 

ballun minn freekick dahru lejn 

il-lasta u minkejja li minn 

angolu ferm mag[luq, hu dar 

tajjeb ma’ difensur u spara firrokna 

ta’ fuq tax-xibka. 

Komplessivament, Melita 

kien jimmeritahom din ir-reb[a 

anki jekk g[al [inijiet twal illog[ba 

kienet ferm 

ibbilan/jata, u Dingli kienu 

wkoll xi ftit a[jar fl-ewwel 

taqsima. 

B’dawn it-tliet punti Melita 

issa telg[u fit-tielet post talklassifika, 

b’sitt punti daqs Lija 

Athletic, filwaqt li g[al Dingli 

din kienet it-tielet telfa filkampjonat, 

fejn dan it-team li 

g[adu nie]el mill-Premier qed 

isibha ferm diffi/li anki f’din 

il-kategorija. 

Dingli kienu a[jar fl-ewwel 

minuti tal-log[ba u kienu huma 

li kellhom l-ewwel tentattiv meta 

fis-17-il minuta, cross-shot ta’ 

Chris Azzopardi qarraq billgoalkeeper 

ta’ Melita, i]da 

Alinho kien fil-post e]att u salva 

l-periklu. Ftit wara, minn azzjoni 

ta’ corner mog[ti minn Briffa, 

kien Chirino li pprova rovexxata, 

i]da l-ballun mar ftit g[oli. 

Fl-a[[ar minuti tat-taqsima, 

Rodrick Spiteri ma laqatx 

tajjeb cross minn free kick ta’ 

Clayton Caruana, biex e]att 

qabel it-tisfira ta’ tmiem l- 

ewwel taqsima kienu Melita li 

rmew l-isba[ /ans meta Vella 

Petroni qassam lejn Matthew 

Borg, li minn fuq il-penalty 

spot g[amel l-impossibbli u 

xe[et barra. 

Fit-tieni taqsima, Clayton 

Caruana mar qrib g[al Dingli 

meta x-xutt tieg[u kien 

imxellef minn difensur u 

g[adda j[akkek mal-lasta. Iktar 

ma beda g[addej il-[in iktar 

Melita bdew jilag[bu a[jar, u 

mas-sieg[a log[ob xutt filbaxx 

ta’ Julian Galea kien 

salvat minn Farrugia. Ftit wara, 

l-istess Julian Galea falla /ans 

tad-deheb meta kompletament 

]markat, hu spara filgoalkeeper 

avversarju. 

Fl-a[[ar minuti, Melita 

emmnu iktar fis-su//ess finali 

milli bdew jag[mlu Dingli, u 

e]att fid-90 minuta huma kienu 

ppremjati b’dak il-goal millisba[ 

skorjat minn JULIAN 

GALEA, li patta xi ftit g[alli]ball 

li hu kien g[amel iktar 

kmieni fit-taqsima. 

Fil-[in mi]jud, Melita g[al 

ftit ma skorjawx ukoll it-tieni 

goal meta Julian Galea [arab 

fuq il-lemin u qassam lejn 

Nigel Rizzo, li minn ]ew; 

metri kien im/a[[ad minn save 

brillanti ta’ Jeffrey Farrugia. 

Dingli S – J. Farrugia, R. 

Sammut, S. Tellus, R. Spiteri 

(K. Asciak), R. Vella (K. 

Pace), K. Formosa, E. 

Farrugia, C. Caruana (K. 

Bonavia), R. Briffa, C. 

Azzopardi, J. Chirino 

Melita – K. Zahra, R. 

Alinho, G. Gribbon, A. 

Caruana Scicluna, Matthew 

Borg, J. Galea, J. Mifsud (L. 

Micallef), L. Fenech (N. 

Rizzo), K. Vella Petroni, S. 

Galea (K. Micallef), M. Batel 

Referee – Paul Apap

42 

Ari Vatanen 

(nofs) jitkellem 

mal-Ministru 

g[al G[awdex 

Giovanna 

Debono u 

/-Chairman 

tal-KMS 

Bernard 

Vassallo qabel 

il-Gozo Sprint 

li saret fi 

tmiem 

il-;img[a 

l-o[ra 


minn Simon Borda 

................................. 

“U]ajt l-isport u l-esperjenza 

kollha li ksibt biex fil-politika 

nifhem aktar l-aspett uman.” 

Hekk ikkummenta Ari 

Vatanen il-mistieden per 

e//ellenza tal-Gozo Grand 

Sprint 2010 f’intervista 

esklussiva ma’ dan il-;urnal u 

li se tkun qed tixxandar ukoll 

il-lejla fil-programm Sport 

Extra. 

Ari Vatanen huwa 

personalita` mag[rufa sew filqasam 

tal-isport. Minbarra li 

reba[ ir-rally Pari;i- Dakar 

erba’ darbiet, il-Fillandi] kien 

ukoll Champion tad-Dinja tarrally 

fl-1981 u fl-1997 ng[ata 

l-Gregory Grant Award g[assu//ess 

li kiseb fil-karriera 

tieg[u. Huwa [adem ukoll flqasam 

politiku permezz ta’ 

karigi li okkupa fil-Parlament 

Ewropew f’diversi oqsma. 

“Kull reb[a li ksibt filkarriera 

tieg[i hija unika. Irreb[ 

huwa dejjem importanti 

biex ikabbar il-presti;ju 

tieg[ek, u g[aliex le anke kull 

telfa t[alli impatt fuq il-[ajja 

tieg[ek,” tenna b’ton trankwill 

Ari Vatanen. 

“L-avventura meta tkun qed 

issuq karozza hija inkreddibli, 

in[ossni kuntent li tajt 

kontribut f’dan il-qasam u filkarriera 

tieg[i g[addejt minn 

SPORT 

Ari Vatanen> 

G[aqqad l-isport 

mal-politika 

{amrun Spartans FC illum fl- 

10. 30 am. fil-klabb tag[hom 

stess fi Triq il-Kbira se jkunu 

qed jorganizzaw rally g[allpartitarji 

kollha tag[hom. 

Matul dan ir-rally {amrun 

se j[abbru l-attivitajiet kollha 

li se kunu qed jorganizzaw 

matul dan ix-xahar kif ukoll 

it-t[ejjijie tli qed isiru g[allpartiti 

li jmisshom, fost dik 

mil-aktar importanti kontra r- 

rivali sportivi kbar Valletta. 

Din il-log[ba se tkun qed 

[afna affarijiet u missejt 

b’idejja wkoll /ertu faqar 

enormi f’diversi partijiet taddinja. 

G[alhekk mhemmx 

dubju, li filwaqt li dejjem [adt 

gost bis-su//ess, ]ammejt 

g[ajnejja miftu[a g[al dak li 

rajt u g[as-sofferenzi ta’ dawk 

li qed ibatu.” 

Mitlub jikkummenta dwar 

l-esperjenza tieg[u b[ala 

kontestant ta’ Jean Todt g[all- 

Presidenza tal-F1, Vatanen ftit 

qag[ad jomg[od id-diskors 

dwar din l-elezzjoni. “It-tim 

tieg[u mar g[all-elezzjoni 

mag[qud bi programm /ar u li 

ried bidla mill-bidu sal-a[[ar 

mibnija fuq ir-rispett. A[na 

ikkontestajna pero ma’ konna 

kontra [add, imma kellna 

vi]joni /ara ta’ dak li ridna 

inwettqu. Pero’ il-qawwa ta’ 

Jean Todt u tal-Ferrari kienet 

wisq g[alina u tlifna.” 

U dwar il-futur tieg[u, 

Vatanen tenna. “Illum ninsab 

hawn Malta u G[awdex u 

ninsab vera kuntent. Rajt wisq 

sorpri]i fil-[ajja biex nista’, 

na[seb x’se ji;ri fil-futur. Kull 

;urnata hija unika, g[alhekk 

huwa diffi/li li nasal g[allkonklu]joni 

x’hemm lest 

g[alija fi]-]mien li ;ej. Fuq 

kollox il-[ajja qatt ma tkun taf 

x’se toffri” temm Vatanen. 

Rally minn {amrun S. 

tintlag[ab nhar l-Erbg[a l-1 

ta’ Di/embru. 

Il-partitarjiu kollha huma 

m[e;;a li jattendu biex 

jismig[u l-a[[ar a[barijiet 

dwar it-tim tag[hom u se 

jkunu jistg[u ukoll jistaqsu 

dak li jridu. 

Ir-rally se jkun indirizzat 

mill-uffi/jali tal-klabb li se 

jkunu qed iwie;bu wkoll g[al 

xi xnieg[at li qed ji//irkolaw 

dan l-a[[ar dwar il-klabb 

{amruni].

SPORT 


43 

Olga du Biwetz tirba[ il-Prix de Bretagne 

Fil-korsa ta’ Vincennes f’Pari;i fi 

Franza saret it-ti;rija nternazzjonali 

Prix de Bretagne fuq distanza twila ta’ 

2700m u bil-bidu bil-waqqaf. Din 

kienet l-ewwel ti;rija minn erbg[a bi 

preparazzjoni g[all-famu]a Prix 

d’Amerique li se ssir fi tmiem Jannar 

fl-istess korsa. B’kollox 18-il ]iemel 

[adu sehem f’din it-ti;rija. Olga du 

Biwetz, misjuqa minn Eric Raffin, 

approfittat mit-tibdil fil-pass u l- 

iskwalifika ta’ Ready Cash fid-dritta 

finali li kien jidher li se jo[ro; 

rebbie[. 

Fid-dritta finali, qabel ma Ready 

Cash f’idejn Franck Nivard, biddel 

il-pass, Raffin deher rassenjat li 

Olga du Biwetz kienet se ttemm fittieni 

post u se jo[ro; rebbie[ Ready 

Cash. Olga du Biwetz, bint l-istaljun 

Cezio Josselyn, reb[et f’medja ta’ 

1.12.9” fil-kilometru quddiem Nuit 

Torride (Bernard Piton), Oyonnax 

(Sebastien Ernault) u t-Taljana Lisa 

America (Torbjorn Jansson). 

Oyonnax huwa r-rebbie[ taledizzjoni 

ta’ din is-sena tal- 

Amerique filwaqt li Olga du Biwetz 

kienet ;ejja minn su//ess fil-Gran 

Premio delle Nazioni li saret dan l- 

a[[ar fil-korsa ta’ San Siro f’Milan 

l-Italja. 

Issa t-ti;rija li jmiss bi 

preparazzjoni g[all-Amerique, tkun il- 

Prix du Bourbonnais li ssir is-Sibt 11 

ta’ Di/embru fuq distanza ta’ 2850m. 

Olga du Biwetz li fil-korsa ta’ Vincennes f’Parigi fi Franza rnexxilha tirba[ il-Prix de Bretagne, l-ewwel ti;rija bi prova g[all-Prix 

GALOPP 

Zenyatta, li giet rtirata wara karriera impressjonanti. 

Id-debba Zenyatta rtirata 

Id-debba popolari Amerikana 

Zenyatta ;iet rtirata mit-ti;rijiet. Hi 

twaqqfet mill-;iri b’rekord ta’ 19–il 

reb[a minn g[oxrin ti;rija filkarriera. 

B’kollox hi reb[et 

7.304,580 dollaru Amerikan fi 

premjijiet. Issa din id-debba se tkun 

stazzjonata fil-Lane’s End Farm 

f’Kentucky u g[alkemm hemm 

konferma li se tintu]a g[at-tag[mir 

g[adu ma t[abbarx l-isem talistaljun 

li se titg[ammar mieg[u. 

Zenyatta g[andha sitt snin u ti;i 

bint l-istaljun Amerikan Street Cry. 

Fl-a[[ar [ar;a tag[ha, Zenyatta 

;iet meg[luba fil-finali tal- 

Breeders’ Cup Classic mir-rebbie[ 

Blame. It-trainer tad-debba, John 

Shirreff qal li Zenyatta dejjem 

kienet segwita minn mijiet ta’ 

dilettanti. Fix-xena tal-galopp 

mondjali, Zenyatta g[andha rekord 

uniku. Fil-karriera tag[ha, din iddebba 

reb[et ]ew; finali differenti 

waqt il-programm ta’ ti;rijiet tal- 

Breeders’ Cup. Fl-2008 reb[et il- 

Breeders’ Cup Mare Classic u sena 

wara ittrijonfat fil-finali Filly and 

Turf. Din is-sena temmet it-tieni filfinali 

tal-Breeders’ Cup Classic. 

LOKALI 

Isiru ]ew; semi-finali 

Premier 

L-aktar ]ew; ti;rijiet mistennija waqt is- 

56 laqg[a tal-ista;un li ssir fil-korsa tal- 

Marsa llum wara nofsinhar ikunu ]ew; 

heats g[al ]wiemel tal-klassi Premier 

mill-kampjonat tat-Tazza tal-President 

fuq distanza qasira ta’ 2140m. Ilprogramm 

tal-lum se jsir fuq 11-il ti;rija. 

14–il ]iemel se jie[du shem fl-ewwel 

heat Premier li tkun it-tmien ti;rija u li 

tibda fl-4.15pm. Dawn ikunu Keelan, iddebuttant 

}vedi] Jitterbug, Alf Eme, 

Isolated, Kejser Flamingo, My Red 

Force, Mcollie, ]ew; ]wiemel o[ra 

;odda, il-Fran/i] Niarpan u l-I]vedi] 

Gentle Way, Melino du Rib, Key Value, 

l-Iskandinavu Carnegie Hall li wkoll 

ji;ri g[all-ewwel darba fostna, Loulou 

des Vallees u l-:ermani] il-;did Super 

TD Limbugia. Misjuq minn Noel 

Baldacchino, Isolated jibda l-aktar 

favorit li jakkwista t-tieni reb[a nfila 

minn Kejser Flamingo (Rodney Gatt) u 

Alf Eme (Julian Farrugia). 

Mit-tieni semi finali [ames]wiemel 

o[ra jridu jikkwalifikaw g[all-finali. Din 

it-ti;rija se tkun l-g[axar wa[da u tibda 

fil-5.05pm. Hawn se nsibu lil Lucas 

Ness, Magnific As, Enjoy Kronos, Bello 

Fratello, Ludo de Bellande, Shamin, Kain 

Poifond, Deli du Ling, Play On Me, Love 

de Fleur, Arnie Sensation, Obi Wan 

Kenobi, Moutier u Marini du Mont. F’din 

it-ti;rija, attenzjoni spe/jali se ting[ata lil 

Bello Fratello (Anthony Spagnol), Play 

On Me (Julian Farrugia) u Lucas Ness 

(Mario Farrugia). 

Il-programm tal-lum se jinkludi wkoll 

]ew; ti;rijiet tal-galopp fuq 1250m 

b’Letthewordgoforth (Demis Zammit) u 

Etoile du Pic (Ramon Grima) jibdew aktar kwotati. L-ewwel ti;rija tal-klassi 

Copper tibda fis-1.30pm. 

Tbassir. 

I Ti;rija. Klassi Copper. Win – Inedit 

du Tachen. Place - Gubben Karsk, Grand 

Marnier. 

II Ti;rija. Klassi Copper. Win – 

Mackbrain. Place – Hulegardens Filur, 

Verdi Broline. 

III Ti;rija. Klassi Galopp. Win – 

Letthewordgoforth. Place – Minnow, 

Ollie Fliptrik. 

IV Ti;rija. Klassi Bronze. Win – 

Piccola Zanzara. Place – Mr King, Above 

Roland. 

V Ti;rija. Klassi Gold. Win – Glory 

Cowboyland. Place – Race Ball, Lord 

The Best. 

VI Ti;rija. Klassi Galopp. Win – Etoile 

du Pic. Place – Lordswood, Mary Celest. 

VII Ti;rija. Klassi Bronze. Win – 

Belbroug[ton Road. Place – Larissa du 

Breil, Lemon Solo. 

VIII Ti;rija. Tazza tal-President Semi 

Finali. Klassi Premier. Win – Isolated. 

Place – Kejser Flamingo, Alf Eme. 

IX Ti;rija. Klassi Silver. Win – Cocos 

Kaos. Place – Lady Holmely, Royal 

Pointer. 

X Ti;rija. Tazza tal-President Semi 

Finali. Klassi Premier. Win – Bello 

Fratello. Place – Magnific As, Play On 

Me. 

XI –il Ti;rija. Klassi Copper. Win – 

Divinis. Place – Lotus, Glenn Healy.

SPORT 


45 

FOOTBALL FIR-RENJU UNIT 

Xita ta’ goals f’Old Trafford... 

Arsenal lura g[ar-reb[ 

Manchester United taw l-aqwa 

wirja tal-ista;un biex g[elbu lil 

Blackburn Rovers f’Old 

Trafford bl-iskor ta’ 7-1, waqt 

li Arsenal pattew g[all-a[[ar 

di]appunti fil-League u fl- 

Ewropa b’reb[a fil-ground 

diffi/li ta’ Aston Villa. 

United issa telg[u 

wa[edhom fl-ewwel post tal- 

Premiership, bi tliet punti aktar 

minn Chelsea, li llum huma 

impenjati ma’ Newcastle 

United f’St James Park. 

Anki Arsenal (li bir-reb[a 

fuq Villa aktar kmieni fil- 

;urnata kienu telg[u 

temporanjament l-ewwel), 

qab]u lil Chelsea fit-tieni post 

u wie[ed jistenna reazzjoni 

mill-Blues ta’ Carlo Ancelotti, 

li b[alissa g[addejjin minn 

kri]i ta’ log[ob wara t-tke//ija 

ri/enti tal-assistant manager, 

Ray Wilkins. 

Intant, Manchester Utd qed 

juru li ;ejjin f’tag[hom wara 

perijodu ta’ in/ertezza, u 

lbiera[ ni]lu bl-aqwa 

formazzjoni, b’Wayne Rooney 

jibda fis-soltu rwol tat-tieni 

attakkant wara l-Bulgaru, 

Dimitar Berbatov. 

U Berbatov ]gur li jibqa’ 

jiftakar din il-log[ba wara li 

skorja [amsa mill-goals ta’ 

United g[al rekord personali 

fil-Premiership. Dan ifisser 

ukoll li l-Bulgaru sar biss irraba’ 

player li skorja [ames 

goals f’log[ba wa[da tal- 

Premier League mit-twaqqif 

tal-kompetizzjoni fil-bidu taddisg[inijiet. 

Il-players l-o[ra li la[qu t- 

tragward kienu Andy Cole ta’ 

Manchester United fl-1995; 

Alan Shearer ta’ Newcastle 

United fl-1999 u Jermaine 

Defoe ta’ Tottenham Hotspur 

fl-2009. 

Min-na[a tag[hom, Arsenal 

re;g[u [adu n-nifs wara t-telfa 

f’darhom kontra r-rivali, 

Tottenham u d-disfatta ta’ nhar 

it-Tlieta fi/-Champions 

League kontra Sporting Braga 

– b’Jack Wilshire jissi;illa r- 

reb[a ma’ Villa bl-ewwel goal 

tieg[u fil-Premiership bil-flokk 

tal-Gunners. 

Fit-tmien log[biet tal- 

Premiership li ntlag[bu lbiera[ 

;ew skurjati 36 goal, waqt li 

fost o[rajn spikka l-konfront 

lejn in-na[a ta’ isfel talklassifika 

bejn West Ham u 

Wigan, fejn il-Hammers 

irre;istraw reb[a rari. 

L-ammont tal-goals skurjati 

huma fil-fatt rekord g[allog[la 

divi]joni Ingli]a fi]- 

]mien kollu li ilha tikkonsisti 

minn g[oxrin team. 

FL-ISKOZJA, ir-referee 

Malti Chris Lautier ikkontrolla 

l-log[ba tal-Premier League 

Sko//i] bejn Hibernian u St 

Johnstone meta [a post referee 

Portugi] li irtira mill-impenn 

matul il-lejl tal-:img[a. 

Il-pjan ori;inali kien biex 

Lautier u l-assistenti tieg[u 

Philip Agius u Joe Camilleri 

jikkontrollaw ir-replay tat-Tazza 

Sko//i]a bejn Beith u Airdrie 

United, i]da l-log[ba spi//at 

posposta min[abba s-sil;; bluffi/jali 

Maltin jing[ataw l- 

impenn f’Easter Road. 

Anki waqg[et vittma talmaltemp 

il-finali tal-ALBA 

Challenge Cup, li kellha 

tintlag[ab illum f’McDiarmid 

Park bejn Ross County u 

Queen of the South, u meta 

kien se jikkontrollaha r-referee 

Marco Borg, bl-g[ajnuna ta’ 

Agius u Camilleri; bi Chris 

Lautier b[ala r-raba’ uffi/jal. 

Sadattant, Marco Borg kien 

ir-raba’ uffi/jal fil-log[ba tal- 

Premier League Sko//i] li 

ntlag[bet ilbiera[ bejn 

Kilmarnock u Aberdeen. 

Il-log[ob tal-Premier Ingli] 

VILLA PARK: Arsenal 

ni]lu determinati g[at-tliet 

punti fil-konfront ma’ Aston 

Villa u g[alqu l-ewwel 

taqsima b’vanta;; ta’ ]ew; 

goals skurjati minn Andrei 

ARSHAVIN u Samir NASRI. 

I]da l-log[ba nbidlet wara l- 

mistrie[, bil-Villains inaqqsu 

l-iskor mi]-]ag[]ug[ Ciaran 

CLARK u b’Arsenal 

imbag[ad jag[mluhom tlieta 

b’kontrattakk velo/i li spi//ah 

Marouane CHAMAKH. Clark 

wie;eb mill-;did g[al Villa 

minn azzjoni ta’ corner, u 

wara diversi azzjonijiet fuq i]- 

]ew; lasti kien Jack 

WILSHIRE li a//erta r-ri]ultat 

g[all-Gunners b’header pre/i] 

fil-[in mi]jud. 

REEBOK STADIUM: 

Bolton salvaw punt wara li 

kienu marru ]ew; goals minn 

ta[t ma’ Blackpool f’log[ba li 

baqg[et inde/i]a sal-a[[ar 

suffara. Ian EVATT u Luke 

VARNEY fet[u vanta;; g[al 

Blackpool mas-sieg[a log[ob 

i]da volley ta’ Martin 

PETROV u goal ie[or skurjat 

minn Mark DAVIES minuta 

mit-tmiem a//ertaw issekwenza 

ta’ ri]ultati po]ittivi 

g[at-Trotters. 

GOODISON PARK: West 

Bromwich Albion kisbu l- 

ewwel reb[a fil-league barra 

minn darhom minn Settembru, 

bl-avversarji tag[hom Everton 

jispi//aw jilag[bu b’g[axra 

wara t-tke//ija ta’ Mikel 

Arteta. Paul SCHARNER u 

Chris BRUNT bnew vanta;; 

ta’ ]ew; goals g[al West Brom 

qabel wie;eb is-soltu Tim 

CAHILL g[al Everton. Bittke//ija 

ta’ Arteta, l-Baggies 

]iedu l-vanta;; minn Somen 

TCHOYI u YOUSSOUF 

MULUMBU; b’dan ta’ l-a[[ar 

ukoll jitke//a wara li ntwera t- 

tieni karta safra. 

CRAVEN COTTAGE. Illog[ba 

bejn Fulham u 

Birmingham spi//at fi draw ta’ 

1-1 li jissodisfa li]-]ew; teams 

fi/-/irkostanzi. Il-Brummies 

dehru resqin lejn l-ewwel 

reb[a away fil-Premier minn 

Marzu, i]da l-attakkant ta’ 

Fulham Clint DEMPSEY 

wie;eb g[all-goal inizjali ta’ 

Sebastian LARSSON, birri]ultat 

ma jinbidilx. 

OLD TRAFFORD: Malli 

Dimitar BERBATOV g[eleb 

lill-goalkeeper ta’ Blackburn 

Paul Robinson fit-tieni minuta 

ma kien hemm l-ebda dubju 

dwar fejn kienu sejrin il-punti, 

bir-Red Devils jag[tu spettaklu 

li ;ie inkoronat b’goals regolari 

g[all-akbar reb[a tal-ista;un. 

Fil-fatt Berbatov kien brillanti 

f’kulma g[amel u skorja [amsa 

fir-reb[a ta’ 7-1 li hu l-aqwa 

ri]ultat ta’ United fil-League 

f’dan l-ista;un. I]-]ew; goals 

l-o[ra waslu minn PARK Ji- 

Sung u NANI bi Chris 

SAMBA jikseb konsolazzjoni 

g[al Rovers. 

BRITANNIA STADIUM: 

Goal ta’ Matthew 

ETHERINGTON skurjat ]ew; 

minuti fuq il-[in regolari kiseb 

punt mist[oqq g[al Stoke City 

li sa dak il-[in kienu fi 

]vanta;; ma’ Manchester City. 

Wara li Micah RICHARDS 

sab ix-xibka g[as-Citizens 

dawn inxte[tu fuq id-difi]a 

sakemm Etherington ir/ieva 

ming[and Tuncay Sanli u 

spara ;ewwa g[al ri]ultat finali 

ta’ 1-1. 

UPTON PARK: West Ham 

Utd kisbu reb[a prezzju]a fuq 

Wigan u ne[[ew xi ftit talpressjoni 

minn fuq spallejn ilmanager 

Avram Grant. Wara 

bidu nervu], l-Albani] Valon 

BEHRAMI skorja l-ewwel 

goal g[all-Hammers, b’Victor 

OBINNA jirdoppja wara l- 

mistrie[ u bi Scott PARKER 

ja//erta r-reb[a b’goal fil-75 

minuta. Imbag[ad kien imiss 

lil Tom CLEVERLEY li 

jwie;eb g[al Wigan, i]da d- 

difi]a ta’ West Ham ma 

g[addietx minn aktar periklu. 

MOLINEUX: Wolves dawru 

telfa f’reb[a bl-aktar mod 

drammatiku, bil-goal de/i]iv filkonfront 

ma’ Sunderland jasal 

minn Sylvan EBANKS-BLAKE 

]ew; minuti mit-tmiem. Il-goals 

kollha f’din il-log[ba saru fittieni 

taqsima, b’Kevin FOLEY 

jsib ix-xibka g[al Wolves u 

b’Sunderland iwie;bu darbtejn 

min Darren BENT u Danny 

WELBECK.Wolves ma 

qatg[ux qalbhom u malajr 

g[amlu l-iskor 2-2 minn Stephen 

HUNT, qabel Ebanks-Blake sab 

ru[u ]markat biex jikseb it-tliet 

punti g[at-team tieg[u. 

Premier League 

Aston Villa v Arsenal 2-4 

Bolton v Blackpool 2-2 

Everton v West Brom 1-4 

Fulham v Birmingham 1-1 

Man Utd v Blackburn 7-1 

Stoke v Man City 1-1 

West Ham v Wigan 3-1 

Wolves v Sunderland 3-1 

Illum 

Newcastle v Chelsea 

Tottenham v Liverpool 

Kif Jinsabu 

Aston Villa v Arsenal 2-4> Jack Wilshire ja//erta r-ri]ultat 

g[all-Gunners bl-a[[ar goal fil-[in mi]jud 

Ri]ultati u klassfiki 

L R D T F K Pt 

Man Utd 15 8 7 0 35 16 31 

Arsenal 15 9 2 4 32 17 29 

Chelsea 14 9 1 428 928 

Man City 15 7 5 3 20 12 26 

Bolton W. 15 5 8 2 28 22 23 

Tottenham H. 14 6 4 4 21 1922 

Sunderland 15 4 8 3 19 18 20 

Stoke City 15 6 2 7 19 19 20 

Liverpool 14 5 4 5 16 17 19 

Blackpool 15 5 4 6 23 29 19 

WBA 15 5 4 6 20 26 19 

Newcastle 14 5 3 6 22 21 18 

Blackburn R. 15 5 3 7 18 25 18 

Birmingham C.15 3 8 4 16 18 17 

Aston Villa 15 4 5 6 17 24 17 

Everton 15 3 7 5 17 19 16 

Fulham 15 2 9 4 15 18 15 

Wigan A. 15 3 5 7 11 26 14 

Wolves 15 3 3 9 17 27 12 

West Ham 15 2 6 7 14 26 12 

FA Cup II Rd. 

Wimbledon v Stevenage 0-2 

Brighton v FC United 1-1 

Burton v Chesterfield 3-1 

Bury v Peterborough 1-2 

Carlisle v Tamworth 3-2 

Charlton v Luton 2-2 

Colchester v Swindon S. 1-0 

Darlington v York 0-2 

Dover v Aldershot 2-0 

Hartlepool v Yeovil Posp 

Hereford v Lincoln City 2-2 

Huddersfield v Macclesfield 6-0 

Notts Co v Bournemouth Posp 

Sheff W v Northampton 3-2 

Southampton v Cheltenham 3-0 

Torquay v Walsall 1-0 

Wycombe v Chelmsford 3-1 

The Championship 

Barnsley v Watford 0-0 

Bristol City v Sheff Utd 3-0 

Crystal P v Doncaster 1-0 

Middlesbrough v Hull 2-2 

Preston v Millwall 0-0 

QPR v Cardiff 2-1 

Reading v Leeds Utd 0-0 

Scunthorpe v Coventry 0-2 

Burnley v Derby 0-1* 

Kif Jinsabu 

L R D T F K Pt 

QPR 19 11 8 0 35 9 41 

Cardiff C. 19 11 3 5 34 20 36 

Swansea 19 10 3 6 24 16 33 

* Derby C. 18 9 3 6 32 21 30 

Coventry C. 19 9 3 7 27 23 30 

Leeds Utd 19 8 5 6 32 32 29 

Nottm F. 18 6 9 3 21 1627 

Norwich C 18 7 6 5 27 25 27 

Doncaster R 19 7 6 6 30 29 27 

Reading 19 6 8 5 28 22 26 

* Burnley 18 6 8 4 28 22 26 

Barnsley 19 7 5 7 24 29 26 

Portsmouth 19 7 4 8 26 27 25 

Watford 19 6 6 7 32 30 24 

Millwall 19 6 6 7 21 21 24 

Ipswich T. 18 7 3 8 20 22 24 

Bristol C. 19 6 5 8 22 28 23 

Hull C. 19 5 7 7 17 2322 

Leicester C. 18 6 4 8 23 31 22 

Sheff. Utd 19 6 4 9 16 2722 

Scunthorpe 19 6 2 11 23 32 20 

C. Palace 19 6 2 11 23 35 20 

M’brough 19 5 3 11 19 29 18 

Preston NE 19 4 3 12 2338 15 

League One 

Rochdale v Oldham 1-1 

League Two 

Morecambe v Crewe 1-2 

Premier Sko//i] 

Celtic v Inverness CT 2-2 

Hamilton v St Mirren 0-0 

Hibernian v St Johnstone 0-0 

Kilmarnock v Aberdeen 2-0 

Illum 

Dundee Utd v Rangers 

Motherwell v Hearts 

Tazza Sko//i]a 

Beith v Airdrie 

I Div. 

Stirling v Partick T. 

II Div. 

Forfar v Stenhousemuir 

Livingston v Brechin 

III Div 

Annan A. v Arbroath 

Posp 

Posp 

Posp 

Posp 

Posp

SPORT 


47 

Il-;irien jiddi]appuntaw f’log[ba fqira 

minn Simon Farrugia 

..................................... 

BOV Premier 

0 VALLETTA 

A. Hogg, S. Borg, R. Dos 

Santos, J. Caruana, I. 

Azzopardi, G. Agius, J. Pace, 

R. Briffa, K. Sammut, D. Dos 

Santos, T. Scerri 

Sost: O.Temile flok K. 

Sammut 65min, D. Falzon 

flok J. Caruana 75min, E. 

Agius flok G. Agius 80min. 

0 FLORIANA 

L. Saidi, D. Pisani, T. 

Farrugia, B. Said, M. 

Micallef, J. Borg, C. Cassar, 

P. Doffo, M. Mecerod, 

I.Woods, C. Caruana 

Sost: R. Darmanin flok C. 

Caruana 65min, C. Borg flok 

J. Borg 77min, M. Gauci flok 

M. Mecerod 85min. 

Imwissija – R. Dos Santos, J. Pace (V) C. Caruana, D. Pisani, P. 

Doffo, M. Micallef (F) 

Tke//a – R. Dos Santos 35min 

Referee – Adrian Azzopardi 

il-mument Player tal-Log[ba – I. Woods (Floriana) 

Il-log[ba tant mistennija bejn 

Valletta u Floriana naqset li 

til[aq il-livell mixtieq g[aliex 

ftit kienu l-azzjonijiet denji fuq 

il-lasti opposti. Il-log[ba kienet 

ikkundizzjonata mit-tke//ija 

ta’ Ramon Dos Santos ta’ 

Valletta, g[axar minuti minn 

tmiem l-ewwel taqsima. I]da 

Floriana naqsu li japproffittaw 

minn dan il-vanta;; numeriku 

biex il-log[ba ntemmet 

ming[ajr goal. 

I]-]ew; kow/ijiet kellhom 

l-a[jar elementi g[addispo]izzjoni 

tag[hom g[al 

dan il-konfront bejn il-;irien u 

rivali eterni. G[al dan idderby 

folla numeru]a attendiet 

fl-Istadium Nazzjonali, bilpartitarji 

Beltin aktar 

numeru]i minn dawk 

Furjani]i. 

Valletta g[andhom vanta;; 

komdu fil-qu//ata talklassifika 

fejn baqg[u l-uniku 

tim ming[ajr telfa dan l- 

ista;un. Fl-a[[ar [ar;iet 

tag[hom huma kisbu tliet 

reb[iet kontra Tarxien, 

M’Xlokk u Sliema W. 

rispettivament. 

Valletta mal-ewwel urew l- 

intenzjonijiet tag[hom meta 

fir-raba’ minuta xutt fil-baxx 

ta’ Deni Dos Santos kien 

L-attakkant ta’ Valletta, Terence Scerri mdawwar minn Pablo Doffo u Brian Said ta’ Floriana (Ritratti> 

Mario Sammut Alessi) 

salvat mal-art mill-goalkeeper 

Saidi. Il-Beltin komplew 

jinsistu u [ames minuti wara, 

fuq cross ta’ Gilbert Agius 

kien Terence Scerri li bir-ras 

ikkonkluda barra. 

G[al [inijiet twal, il-log[ob 

]vol;a f’nofs il-ground fejn 

ebda na[a ma kienet 

perikolu]a. I]da fil-35 minuta, 

Valletta sfaw b’g[axar players 

meta tke//a Ramon Dos 

Santos g[at-tieni karta safra 

tieg[u wara foul fuq Woods. 

Minkejja dan, Valletta xorta 

baqg[u jattakkaw, imma issa 

bdew joperaw aktar bilkontrattakk, 

u fid-39 minuta, 

free kick ta’ Gilbert Agius 

falla l-mira g[al ftit. Fl-40 

minuta, Deni Dos Santos sab 

lil Briffa u fil-[in wasal Said, 

li xellef g[al corner, u minuta 

wara, fuq corner ta’ Sammut, 

xutt mal-ewwel ta’ Gilbert 

Agius kien salvat minn Saidi. 

Ftit wara, cross ta’ Briffa, u 

Scerri minn qag[da tajba birras 

xe[et fuq il-lasta. 

Jekk l-a[[ar parti tal-ewwel 

taqsima kienet 

immovimentata u b’diversi 

azzjonijiet mhux l-istess jista’ 

jing[ad g[at-tieni taqsima u l- 

bqija tal-log[ba, fejn i/- 

/ansijiet fuq il-lasti rispettivi 

kienu skarsi g[all-a[[ar. 

Fil-fatt l-a[jar /ans ta’ din 

it-taqsima wasal e]att maddisg[in 

minuta meta xutt ta’ 

Deni Dos Santos kien 

imdawwar f’corner b’mod 

stupend mill-goalkeeper ta’ 

Floriana, Saidi. Ri]ultat ;ust 

f’log[ba monotona. 

Hibernians u Sliema W. 

naqsu li jie[du punti massimi 

minn dan il-konfront sabiex ittnejn 

baqg[u j]ommu l-istess 

po]izzjoni ’l isfel filklassifika. 

Kienet log[ba li ftit 

offriet azzjonijiet, bi]-]ew; 

na[at ikollhom il-mumenti 

tag[hom li ji]blukkaw issitwazzjoni. 

Hibernians kien ilhom seba’ 

log[biet ming[ajr reb[a, u fla[[ar 

[ar;a tag[hom tilfu 

kontra l-;irien, Tarxien R, 2- 

0. Mill-banda l-o[ra, Sliema 

wkoll kienu g[addejjin minn 

fa]i negattiva bi tliet telfiet 

konsekuttivi kontra Tarxien, 

Valletta u Floriana. 

G[al Hibs kien hemm Jean 

Paul Farrugia nieqes, filwaqt 

li Sliema kellhom nieqes g[al 

darb’o[ra lil Alex Muscat, li 

ilu barra mil-log[ob, filwaqt li 

Obiefule beda fuq il-bank, bilgoalkeeper 

Aktpan jiddebutta 

g[all-Wanderers. 

L-ewwel azzjoni tal-log[ba 

waslet minn Sliema meta appena 

minuta, xutt ta’ Paris minn tarf ilkaxxa 

g[adda j[akkek malwieqfa. 

I]da kellhom jg[addu 

kwa]i 30 minuta biex waslet 

azzjoni o[ra denja, fejn fid-29 

minuta fuq cross ta’ Mifsud 

Triganza, il-goalkeeper ta’ 

Hibernians, Muscat imblokka 

xutt ta’ Mintoff. 

Hibernians resqu l-unika 

darba vi/in fl-ewwel taqsima 

11-il minuta mill-mistrie[, 

meta fuq free kick ta’ Pearson 

il-ballun ;ie mblukkat millgoalkeeper 

Slimi], Aktpan, 

xutt ie[or imblukkat minn 

player tal-Hibernians stess 

Edward Herrera, u finalment 

fit-ta[wida li nqalg[et xutt ta’ 

Clarke kien imblukkat 

f’corner. 

Mal-bidu tat-tieni taqsima 

kienu Hibernians li heddew 

il-lasta avversarja meta fuq 

cross ta’ Herrera, l-attakkant 

ta’ Hibernians Andrew Cohen 

kellu t-tentattiv tieg[u 

mblukkat fil-[in f’corner. 

Fis-66 minuta waslet irrisposta 

ta’ Sliema meta kien 

xutt ta’ Mintoff kemxejn 

fjakk, li Muscat salva 

ming[ajr wisq tbatija. 

Il-Wanderers re;g[u resqu 

vi/in li ji]blukkaw ir-ri]ultat 

fl-74 minuta meta Mifsud 

Triganza da[al fil-kaxxa, bilgoalkeeper 

Muscat jo[ro; 

jimblokka qabel seta’ 

jikkonkludi Obiefule. 

Minuta minn tmiem illog[ba, 

Hibernians kellhom 

/ans tad-deheb li jiksbu t-tliet 

punti meta xutt ta’ Kristensen 

[abat mal-wieqfa u mirrebound, 

Aktpan xellef fuq 

Mc Manus. 

Draw li ma jikkuntenta lil [add 

Il-goalkeeper ta’ Sliema, Aktpan jo[ro; itellef lil Andrew Cohen ta’ 

Hibs, li kien ;ie wa[du quddiemu 

BOV Premier 

0 HIBERNIANS 

M. Muscat, A. Pulis, A. 

Xuereb, J. Pearson, E. 

Herrera, R. Hart, M. 

Clarke, A. Cohen, Z. 

Levnaic, P. Mc Manus, M. 

Tabone 

Sost: M. Gauci flok A. 

Pulis 71min, B. Kristensen 

flok A. Xuereb 75min, T. 

Caruana flok M. Tabone 

77min. 

0SLIEMA W. 

I. Etim Aktpan, J. Briffa, 

J. Mifsud, T. Souare, M. 

Scerri, JP. Mifsud 

Triganza, S. Bezzina, C. 

Gatt Baldacchino, J. Paris, 

J. Lima, J. Mintoff 

Sost: O. Obiefule flok J. 

Paris 59min, M. Ciantar 

flok J. Mintoff 78min, R. 

Bajada flok C. Gatt 

Baldacchino 87min. 

Imwissija: Herrera (H), 

Souare, Briffa (S) 

Referee – Paul Caruana 

il-mument Player tal- 

Log[ba – E. Herrera 

(Hibernians)

48 


LOKALI 

MUR AFDALHOM FLUSEK F’IDEJHOM! 

1. Il-;img[a politika Maltija 

tg[addi malajr. Il-kwantità 

ta’ passi, ta’ mi]uri, ta’ 

azzjonijiet diretti lejn issewwa 

tant huma parti mirrutina 

u l-a;enda tag[na li 

huwa evidenti li l-pajji] 

mhux qed ikollu l-[in biex 

jassorbihom. Taqbad x’[in 

taqbad il-gazzetti, tara meta 

tara l-mezzi l-o[ra talkomunikazzjoni 

ssib 

kontinwament li l-ministeri 

varji j[abbru passi ;odda ’l 

quddiem. Dan huwa sinjal 

mill-iktar evidenti li l-pajji] 

g[andu Gvern mimli bil- 

[e;;a, l-ener;ija u d- 

determinazzjoni li l-miri 

tieg[u jrid jil[aqhom. 

2. :img[a ilu kellna t- 

t[abbir tar-riforma fittrasport 

pubbliku; tul din 

kellna l-ftu[ tal-Impjant tar- 

Ri/ikla;; ta’ Sant’Antnin, kif 

ukoll l-ewwel laqg[a tal- 

Bord Mani;erjali tal-Uffi//ju 

Ewropew g[as-Sostenn fil- 

Qasam tal-A]il (EASO). 

Dawn huma kollha fil-bidu 

tal-attività tag[hom, li hu 

tajjeb; i]da fl-istess [in 

kellna r-ri]ultati ta’ pro;etti 

o[ra. Ix-xena tal-istudenti 

universitarji li marru bil-briju 

tag[hom apposta fl-Uffi//ju 

tal-Prim Ministru biex 

jirringrazzjawh tas-sistema 

edukattiva tajba li g[andna se 

tibqa’ impressa ]gur fil-mo[[ 

ta’ [afna. 

3. Ir-ri]ultati m[abbra mill- 

Ministeru tas-Sa[[a fuq 

kemm persuni marru biex 

ji;u e]aminati u kemm 

/ittadini tag[na qed 

jing[ataw il-kura. Flimkien 

mag[hom dawk tal-Ministeru 

tal-Finanzi, li minnhom qed 

ner;g[u nirre;istraw tnaqqis 

fil-persuni li ma ja[dmux, 

]ieda fil-produttività, flesportazzjoni, 

]idiet o[ra flinvestiment. 

Huma xhieda ta’ 

kemm kull ministeru wettaq 

xog[ol tajjeb g[all-;id u l- 

prosperità ta’ dan il-pajji], u 

fl-istess [in jixhed ilkuntrast, 

l-ewwel ma’ dak li 

qieg[ed ji;ri f’pajji]i o[rajn, 

u t-tieni mal-pariri ]baljati li 

jing[atawlna u li fortunatament 

a[na ma nsegwux. 

4. Pajji]i o[ra 

sfortunatament g[addejjin 

minn inkwiet kbir. F’Malta, l- 

istudenti jifir[u u fi stati 

Ewropej o[rajn jipprotestaw 

fit-toroq. Il-ministri talekonomija 

ta’ pajji]i o[rajn 

i[abbru mi]uri ta’ qtug[ u ta’ 

awsterità, jindikaw li qeg[din 

vi/in il-falliment, u l- 

ekonomija tag[na tirre;istra 

minflok /ertifikati ta’ tif[ir u 

]amma tal-istess po]izzjonijiet 

f’dawk li huma livelli jew 

gradi. Pajji]i o[ra jaraw li ma 

jistg[ux ikomplu j[allsu u 

qed jaqtg[u l-flus ivvutati 

g[all-edukazzjoni, g[asservizzi 

tas-sa[[a, ike//u lill- 

[addiema mill-impjieg 

tag[hom mal-istat, u f’dawn 

il-g]ejjer qed naraw il-kontra. 

5. Iva, hemm b]onn li dan 

il-punt isir. Ma nersqux lejn 

il-pajji] bis-suppervja jew blarroganza 

li [addie[or 

ipin;ina bihom, imma blumiltà 

u bil-b]onn li jkollna 

do]i qawwija ta’ pa/enzja 

g[ad-dettall biex nag[mlu s- 

sewwa. Però dan ma jfissirx 

li dak li sar m’g[andux ikun 

mag[ruf lill-pajji]. Anqas 

m’g[andna noqog[du lura 

]]ejjed milli ng[idu lill-pajji] 

li l-pariri li ng[ataw mill- 

Oppo]izzjoni fuq su;;etti ta’ 

importanza nazzjonali ma 

tanx g[andna noqog[du 

fuqhom g[ax ma kinux wisq 

korretti. 

6. Ng[id dan b’mod 

partikulari fir-rigward tal- 

Uffi//ju Ewropew g[as- 

Sostenn fil-Qasam tal-A]il. 

Fl-2008, meta da[al fis-se[[ 

il-Patt tal-Immigrazzjoni u l- 

A]il, g[all-ewwel darba ;iet 

iffissata l-mira li jkun hemm 

{idmietna f’kuntrasti /ari 

dan l-Uffi//ju, kif ukoll da[al 

il-prin/ipju li l-pajji]i li 

g[andhom iktar rifu;jati u 

persuni li [aqqhom ilprotezzjoni 

milli jistg[u 

jifil[u, pajji]i o[ra membri 

tal-Unjoni Ewropea 

g[andhom jg[inuhom joffru 

futur lil dawn il-persuni 

huma wkoll. Dan il-Patt, l- 

Oppo]izzjoni [ar;et 

tattakkah b’ru[ha u 

b’;isimha. Riditna ma 

naqblux mieg[u. Parir g[al 

kollox ]baljat, li g[amilna 

sew li ma [adniehx. 

7. Dan, g[ax f’inqas minn 

sena beda pro;ett-pilota li 

[adem u li permezz tieg[u 

numru tajjeb ta’ refu;jati ;ew 

integrati f’pajji]i o[rajn. 

Mhux biss, imma ttie[det idde/i]joni 

li l-Uffi//ju 

Ewropew g[as-Sostenn fil- 

Qasam tal-A]il, li g[andu 

j[addem numru sostanzjali 

ta’ persuni, ji;i ja[dem minn 

pajji]na. Barra minn dan, fuq 

is-su//ess tal-ewwel pro;ett 

pilota ta’ integrazzjoni, issena 

li ;ejja se nid[lu g[attieni 

wie[ed. Bil-[idma li 

bdiet bil-Patt, il-Gvern 

assigura futur a[jar g[al 

dawn l-i]vinturati u fl-istess 

[in in;ieb Uffi//ju tal-Unjoni 

Ewropea jopera minn 

g]iritna. 

minn 

Carmelo Mifsud Bonnici 

carmelomifsudbonnici@gov.mt 

8. Il-Gvern [a u g[adu qed 

jie[u de/i]jonijiet tajba u ta’ 

responsabbiltà, propju g[ax 

imexxih hemm Lawrence 

Gonzi, li jaf xi tfisser 

tmexxija g[aqlija g[ax 

g[andu l-esperjenza. Ilkwalitajiet 

tajba ta’ mexxej 

tarahom fl-azzjoni, fidde/i]jonijiet 

li jie[u u l-pariri 

li jag[]el. Il-kuntrast huwa 

evidenti u [idmitna hija /ara; 

però din trid ting[ad iktar lillpoplu 

tag[na. M’huwiex 

bi]]ejjed li jkollna ra;un, 

imma rridu li jkollna l- 

opportunità nuruha lill-pajji] 

u nipperswaduh minnha. 

media•link 

COMMUNICATIONS 

www.radio101.com.mt 

Current Affairs Research Agency 

www.maltarightnow.com

Il - MaltaRightNow.com

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?