rA'NT kt exi'[;A\avervnt l OANNES ])EPROTTL - JScholarship

m m G R A E C O R V M . S A O M E 

]•: TITVLTS COLLBCTAE 

!;rA'NT kt exi'[;A\avervnt 

lOANNES ])E PROTT LVDOVICVS ZIEHEN 

PAES ALTEEA 

FASCICVLVS I 

LECIES GEAECIAE ET INSVLARVM 

LVDOVICVS ZIEHEN 

IN AEDlliVS D. G. TEVBNEIU • LIPSIAE MCMVI

L E G E 8 G R A E C O R V l S A C R A E 

E TITVLIS COLLECTAE 

EDIDERWT ET BXPLANAVERVNT 

lOANNES DE PROTT LVDOVICVS ZIEHEN 

PARS ALTERA 

FASCICVLVS I 

L E G E S GRAECIAE ET I N S V L A R V M 

EDIDIT 

LVDOVICVS ZIEHEN 

IN AEDIBVS B. G. TEVBNERI • LIPSIAE MCMVI

^r.^^.^ i*-^^n 

J.1PSIAK; ; TYPIB B. O. TEVBNBRI 

\ m ^ 

y,a

PRAEFATIO. 

Inter loannem de Prott et me, cum leges sacras Graecorum e 

titulis coUigendas atque explanandas suscepissemus, convenerat, ut 

ille fastos sacros et titulos ad cultum Alexandri eiusque successorum 

pertinentes sumeret, ego leges sacras ceteras. Fastos ille edidit anno 

1896, regum divinos honores priusquam ederet, acerbo fato abreptus 

est. Sane schedis, quas mihi reliquit, continetur etiam de Alexandri 

eiusque successorim cultu commentatio epigraphica, quae tamen non ita 

perfecta et absoluta est, ut sine longinqua rectractandi et addendi 

opera edi possit, vel ideo quia commentatio ante annum 1898 scripta 

videtur neque eorum, quae postea de hac quaestione viri docti disputaverunt, 

uUa fere ratio habita est, ne eorum quidem, quae ille 

ipse de cultu Ptolemaeorum (Ehein. Mus. LIII 1898 p. 460sqq.) et 

Attalidarum (MAI XXVII 1902 p. 161 sqq.) docte et feliciter docuit. 

Quare non dubito, quin Prott ne ipse quidem commentationem illam 

ita ut scripta est hodie edi vellet. Deliberabam, nonne meum esset 

aut eam retractare aut ipsos certe titulos inter meas leges recipere. 

Sed abstinui cum aliis de causis tum quia interim Guilelmus Dittenberger 

longe plurimos ac gravissimos eius generis titulos in egregio 

et utilissimo libro, qui inscribitur Orientis Graeci Inscriptiones Selectae 

collegit, ut facilius haec operis nostri pars desiderari possit. 

lam meam legum sacrarum partem edituro pauca de operis consilio 

praefanda sunt, praecipue de ratione, quam in eligendis titulis 

secutus sum. Etenim quid fasti essent, clarum erat, multo incertiores 

eius quam ego mihi sumpseram provinciae fines. Permulti enim erant 

tituli ad externam rerum sacrarum partem pertinentes velut de donariis, 

de supelleetile sacra administranda, de sacerdotum anagraphis 

etc. decreta, quae utrum reciperem necne, dubitari poterat et 

dubitavi. In universum nimium quam parum praeberi philologis 

gratius fore iudicabam, unum tamen genus exclusi fere totum, leges 

dico de pecuniis fundisque templorum administrandis, quia e singulis 

earum praeceptis nullum fere ipsas res sacras tangebat, cavendum 

autem erat, ne ambitus operis vel per se ipsum satis magnus nimis 

augeretur. IUis autem quos modo dixi titulis permultum spatii occupatum 

esset, si quidem, iit exempla afferam, et tabulas Heracleenses 

et multos illos de locandis fundis sacris titulos Mylasenses recipere 

debiiissem. Attamen leguntur apud me decretiim de fano Nelei lo-

VI PRAEPATIO 

De commentario breviorem esse, licet. Sacrarum legum sicut 

haec est collectio, ita ne in commentario quidem aliis rebus illustrandis 

atque interpretandis operam dedi nisi sacris, in antiquitatum 

publicaru-m et historiae quaestionibus aut dialecti sermonisque difficultatibus 

tantum moratus, quantum universi argumenti ratio postulabat. 

Praeterea manuscriptum huius fasciculi leges Graeciae insularumqiie 

continentis iam aestate anni 1905 perscriptum et typis exprimi 

coeptum esse sciendum est. Quidquid igitur librorum aut commentationum 

post hoc tempus cognovi, respicere non potui. Unde factum 

esse, ut ne ludeichii quidem de topographia Attica librum nec titulos 

lonicos a Bechtelio apud Oollitzium editos suo loco adhiberem, valde 

doleo. Sed ne etiam atque etiam ea, quae perscripseram, mutarem 

et rectractarem, aliquando finis statuendus erat. In addendis horum 

aliorumque rationem habebo. 

Restat, ut a compluribus viiis doctis me in opere absolvendo 

adiutum esse grato animo profitear. E quibus duo viri, quorum 

nomen artissime cum hoc libro coniunctum est, acerba morte erepti 

sunt: Hermannus Usener praeceptor carissimus, suscipiendi operis 

auctor susceptique fautor, et loannes de Prott sodalis ad opem ferendam, 

dum vivebat, paratissimus, quibus viris vivis gratias me nec 

agere nec referre posse vehementer doleo. Praeterea aiitem sive iascriptionum 

ectypis vel collationibus missis sive consiliis coniectiirisque 

communicatis me adiuverunt F. W. de Bissing, Alfr. Briickner, 

Aug. Brinkmann, G. Caro, 0. Kern, G. Loeschcke, E. J. Palmer, 

J.' M. Paton, P. Solmsen, 0. M. Washburn, C. Watziuger, A. Wilhelm, 

plagulas mecum legerunt et emendaverunt F. Bolte, H. Schone, 

J. Ziehen. Quibus viris omnibus gratias quam maximas ago, inprimis 

vero Alfredo Briickner et Ottoni Kern, quorum hic ad decreta Magnetum 

n. 80 et 82, ille ad legem Iliacam n. 194 ectypa et apographa 

in suum usum confecta mihi utenda liberalissime uterque permisit, 

nec non Adolpho Wilhelm, qui cum aliarum legum Atticarum ectypa 

utilissima ac paene necessaria mihi misit, tum legis gravissimae n. 14 

fragmentum ineditum in hoc libro adhibeudum. insigni concessit benevolentia. 

Decet etiam gratiam habere bibliopolae honestissimo, qui 

tardum operis progressum aequa tulit patientia. Profecto enim 

longius temporis spatium in opere absolvendo consumptum est, quani 

sperabam umquam aut volebam. Absolvi tamen qualicunque modo 

potui librumque pio et grato animo ei viro, cui olim per quinque 

lustra in universitate Bonnensi professori hoc opus votum est, niinc 

tandem reddo eiusdera universitatis per decem lustra doctori, Franoisco 

Buecheler. 

Scribebam Francofurti ad Moenum mense Septembri MDCCCCVI.

INDEX LEGUM. 

pag- 

I. Leges Atticae (n. 1—49) 

publicae (n. 1—40) 1 

coUegiorain (n. 41—47) 116 

privatae (n. 48—49) 

II. Leges Pelopounesi (n. 50—63) 

. , 148 

Argivae (n. 50—51), Calaureae (n. 52—53) . . ... 163 

Epidavu:ia (n. 54). . 158 

Laconicae (n. 5 5 — 5 7 ) . . . . 161 

Messeniae (n. 58—59). . . . 166 

Olympiae (n. 60—61) ... .186 

Areadiae (n. 62—63) . . 189 

III. Leges Graeciae Septentrionalis (n. 64—89) 

Megarica (n. 64) . . 199 

Oropiae (n. 65—68). . . 200 

Boeotiae (n. 69—72) . . 208 

Delphicae (n. 73—78)... ... 216 

Elatea (n. 79) . . .238 

Magnesiae (n. 80—82) ... 240 

Ithacensis (n. 83) 246 

Orae Ponti Euxini (n. 84—86) . . 247 

Euboicae (n. 87—89) . . . . .251 

IV. Leges insularum marls Aegaei (n. 90—153) 

Deliae (n. 90—92) . 2 5 8 

Ceae (n. 93—94) 260 

Amorginae (n. 96—98) . . . 273 

letarum (n. 99—102) . 280 

Pariae (n. 103—108) / . . 283 

Thasiae (n. 109—110). . . . .289 

Chiae (n. 111—114) 293 

Samiae (n. 115—116) 300 

Lesbiae (n. 117—121) 303 

Anaphea (n. 122), Astypalaea (n. 123) .311 

Theraeae (n. 124—129) 314 

Coae (n. 180—144) 322 

Bhodiae (n. 145—150) 358 

Cretioae (n. 161—153) 367

Leges Atticae 

I 

1. Fragmenta marmoris albi olim per aroem dispersa, nonnuUa in infimis 

arcis stratis anno a. Chr. 480 antiquioribus inventa; litterae eadem mauu elegantissime 

6toi%Tid6v inoisae sunt, nonnullis locis vestigia servantes coloris rubri quo 

olim tinotae erant. Omnia eiusdem esse monumenti quod olim duabus tabulis, metopis 

Hecatompedi antiquioris, efficiebatur diligentissima omnitun comparatione adhibita 

cognovit LoIIing compositaque edidit JsXriov 1890 p. 92 sqq. et in dissertatione cui 

inscribitur: 'EicaT6ix,xsSov. .Suft(5oô!i sig tijv latoQiav r&v inl rfjg &KQ07i6l£cog va&v 

rfjg k&rivag, inserta diario philologico X&riva 1890 p. 627 sqq. et separatim edita 

Athenis a. 1890. Vtramque repetivit Kirchhoff, qui frustula iam prius nota IGl 19, 

suppl, Ib et 19bcdef (p. 58 et 128) coniungenda esse videri primus monuerat, 

IG I suppl. p. 137 sq., inde alteram solam ego in dissertatione p. 1 sqq. 6. Korte 

Bhein. Mus. 53 (1898) p. 247 sqq. et 264 sqq., Michel BeciAeil d'inscr. grecgues 810, 

Jaim-Mi6ha.6liB Arx Athenarum^ p. 99. Cf. praeterea Dittenberger Sermes XXVI 

(1891) p.472, Doerpfeld MAIXVp. 421 et XXH p. 169sq., Purtwangler MeisterwerTce 

p. 165 sqq., Wilhelm MAIXXHI (1898) p. 487 sqq. et Hermes XXXVIH (1903) p. 153, 

Michaelis Archaeol. Jahrbueh XVII (1902) p. 7 sqq.,Wiegand Poros-Architektur p. 110. 

Imaginem photographicam edd. et Wilhelm MAI 1. c. tab. IX et Wiegand. 

Tabulae prioris tam lacerae tantulaeque supersunt reliquiae ut nuUius 

usquam sententiae conexus ac ne verba quidem multa cognoscantur.') Huius 

igitur fragmenta exscribere supersedi alteraque tantum apud me legitur tabnla, 

cuius non modo multo plura et maiora servata sunt fragmenta, sed etiam versuum 

litteraa fuisse tricenas octonas constat paragraphi nota unius litterae 

spatium tenente. 

d]|U TToXei : hocoic xpoviai : TT[\]ev hoca 

ac)ievoic i oiKen[acT i e]a)a^) uap' ^Kacx 

Ka]Td T^v TToXiv i Ypd[(pca]c6ai i toc Tafii- 

ac i i i *) ] ci i Tcc hiepd i hoi e . . v hTe[p]opTOVT 

5 . . . .hiCT]dvai*) xufpav fueb^) av |uebe 

1) hoc sane apparet multas iis qui legi non oboedirent irrogatas esse (frg. 

fgh et i et o). Notandum item videtur verbum itpoliua, veri simUiter illud quidem 

fr. a i^6'\Xy.t.a v.al &psl[6v restitutum. 

2) suppl. Wilh., cf. comm. 

3) inde a v. 4 plane diversa res agitur atque in superioribus, ut paragraphi 

nota in reliquo titulo diligeuter scripta requiratur. Sequitur ut verbtmi illud in 

eri exiens ad sequentia referendum sit. An festi nomen latet? 

4) suppl. Kirchh. satis apte, ceterum A iii imagine photogr, non apparet. 

5) 'nach îsS hcichstem mifeu im Bruch d. Best einer senkrechten Liuie, nicht 

in d. Mitte' W. 

Jjoges Graoc. Sftcrae oil. Zielien. 1

2 LEGES SACRAE 

. ixehe t6 TtOp i dv[d7TT]ev[i edv b]e tic i t- 

OTJTOV TT bpai ei]b6c i excevai 9[oa]v i |iiex[pT Tpi]ov 6peXov 

TOTCi T]a|Liiaci i:i t6c ie[pop]Y6vTa[c i]|Li^) 

ê[ Tov]e6 i Kal to Tipo... .0 P[o]|lio ') i [ • • • vo- 

10 ToSev i t[o v]e6 i evT6c to k . . . a Trav^) i t6 he- 

KaT6^TT[6b]ov i |Lieb' 6veo[v] eYX''), , . .i edv b]e tic : toOto- 

V Ti bpa[i eiboc i e]xc[e]vai eod[v iue]xpi Tpiov : opeXo- 

V i ToTct Ta|i[taci iii Tdc] htepea[c] rdc efi ir^Xei : Kai tdc 

CaKopoc [ê hexev^'') oi^Keiua TajLLieTov i e|u iioXei i |u- 

15 ebe hiTTve[ueceaT i edv be ttc t]outov ti bpat i euOuve[ceai 

heKaT6v] bpaxiue[ci Kai] t6c Taiuiac : edv eoc[t, 

euGuvecBai :] heKaT6v bpax)ue[ci ii:] Td oiKeiuaTa 

Td ev Toi h6KaT]o|UTTeboi i dvoiYev [t6c] Ta|uiac : |ue 6- 

XetCov Tpk t]o |uev6[c e]eaceai i Td[c hev]ac e|U6[p]ac 

20Tdc Tipo Tec vo]|uevia[c Kai t]6i [beKdrei Ka]l Tet ei- 

Kdbt") i huTiep he|u]icu^^) i TT[ap6]vTa[c i h6c b' av Xei]iTei : buvaT6c 

6v i dTtoTive]v i buo bpax)u[d eKacTov^^) i ecTrp]dTTe- 

V ]pu[. , , , ed]v be |ue, Ka[Td Td vo|uiZ;6|ueva] ^^) eueuv6c]eai 

i q)a[i]vev be i tott to- 

26 Tc] Tajulaci i Td ev tot Xi[eoT 

tuut' eboxcev i toi be[|uoi eir]! (l>[iXoKpdToc dpxovToc 

i Td ev ToTv Xieoi[v tout]oiv.**) 

Lex edicta aedilicia continet, quae ad ouram arcis ac potissimum, ut 

quidem videtur, Hecatompedi (v, 10 sq. et 18) pertinent. Tabtila cui inscripta 

erant, oum fragmenta eius inter rudera monumentorum, quae Persae 

deleverant, inventa sint, anno a, Chr, n. 480 utique antiquior est. lam 

Kirehhoff cum in iniimo lapide arohontis annum scriptum fuisse vidisset, 

6) 'nach islQOQylovralg — der Bruch bewahrt noeh voii der Spitse an den 

rechten Schenkel des Gamma — die zioeite Halfte eines My deutlicV W. 

7) OF".MO LoU., sed B olim, non P scriptum fuisse legendumque esse 

r]o P[o]fio vidit W. 

8) 'Z. 10 scheint vor anav ein breiter Buchstabe wie H nicht gestanden zu 

haben' W., non igitur verum hditav legendumque potius oum Michaeli av\ci 

7C&V X, 'E. 

9) ^sSov&ov Ij., em. W.; deinde post iy pro l^ etiam B legi posse videtur, 

vid, comm. 

10) Buppl, Dittenb, (cf, Meisterhans Gramm. d. att. Inschr.'' p, 87 not, 737), 

Ttoi.sv Kircbh. 

11) restitutionem huius praecepti a Kortio iam maxima e parte singulari 

aoumine absolutam egregie perfecit Wilhelm qui in lapide 'unter dem dritt- und 

zweitlelzten Buehstaben des Wortes &s&a&ai in Z. 19 deutlich die oberste wagrechte 

Linic eines Epsilon und darnach die obere Hdlfte eines lota (oder Lambda)' agnovit, 

12) suppl, Wilh, colL Thuc, I 8 VHI 68, Xen, Cyr. III 3, 47, Plat. Leg. 937 d. 

13) enuntiatum restit. Korte. 

14) haec debentur Kirchhoffio, qui fragmentum s a Lollingio priori tabulae 

assignatum huo potiiis referendum esse perspexit.

ATTICAE n. 1 3 

e nominibus autem eorum archontum, quos ante a. 480 munere functos 

esse traditum est, unum Philocratis cum reliquiis spatioque lacunae conveniat, 

huius ipsius nomen supplendum annoque 485/4 haec omnia decreta 

esse censuit. Cui sententiae cum ego olim Lollingium secutus litteraturam 

repugnare contendissem incerta typorum auctoritate nimis fretus, 

Wilhelm antiquae litteraturae Atticae monumentis diligentissime comparatis-*^) 

inscriptionem huius lapidis non modo in universum eum Philocratis 

anno prohe convenire, sed etiam eiusdem lapicidae manu, cui prius 

de pugna Marathonia carmen IG I 333 debetur, exaratam esse statuit ac 

litteras ipsas tam egregie conservatas esse monuit, ut vel inde non multo 

ante annum quo lapis deletus est ie. 480 inseriptae arguantur. Legem 

igitur Philocratis anno, 485/4, tribuere ne ipse quidem longius dubito. 

V. 1—4 de iis quae rei divinae usui erant agi videtur; indicem 

eorum quaestores facere iuberi Doerpfeld propter verbum yâifâu-e-aj. conieeit, 

priorem enuntiati partem Korte ita refingere conatus est: xa ccyyeia 

za ejft TtoXei, n\X^v JioSa [^ssxi ev aeGsfijaGfievoig olnsfiaGi, quae etsi Michaelis 

reoepit in textum, incerta esse moneo; supplementum 0eG7j(ia0iiivot.g cum 

ipsa sententia parum convenit, quoniam iis, quae ev SeGrjfiaGfievoig om^^jiaai, 

erant, uti non poterant, fuisse autem usui ea quae inerant verborum 

conexu colligendum est. Etiam structura universi praecepti ambigua 

est; v. 2 enim quin iaji cum Wilhelmio legendum sit, vix dubium, id 

dubium utrum CTim verbo yQaipaG&at, enuntiatoque primario an coniungendum 

sit cum relativo oGa et haeo fere sit structura verborum: Ttlijv oGa 

doKSt iv — aGfiivoig oiKrjfiaGi, ISf* jro;^ i%aGt — xara rijv Ttohv, yQaijjaG&ai, 

miig rafiiag. Pro GeGefiâGfiivoig suppleri potest e. g. e6Tey]aGfiivoig 

vel %a%eG%ev\aGfievoi,g. 

v. 4 — 8. Verbum teqovQyetv i. e. sacra facere'^) de sacerdotibus 

sive eorum ministris solum usurpari non est quod putemus. Immo hoc 

quidem loco cives dici sacrifioantes verba sequentia sav Si xig xovxwv %i 

Sq&i, elSag prodtmt. Etenim sacerdotes sacrae legis ignaros non fuisse 

patet meritoque eo loco, quo de sacerdotibus agitur, v. 15 omissum est 

illud eiSag. lam propter praeceptorum reliquias v. 5 et 6, maxime propter 

illud iGxlavai yiyxQav olim caveri conieceram, ne sacrificio peracto in arce 

apparatus cenae fierent molesti, Quam statim in ipso fano parare saepe 

homines solebant ac multis locis vel lege cogebantur prohibente carnem 

victimarum domum asportare ie, domi comedere"), et contrarium in 

arce lege constitui per se optime intellegitur, Attamen nunc an de ritu 

in consecrandis aris simUibusque rebus soUemni sermo sit dubito coU. schol. 

Arist. Plut. 1199 bnoxs ft,illoiev ^coftovg acpiSQveiv ^ ayaXjia &e&v eipovxeg 

15) cf. MAI 1, 0, p. 460 sqq. oum tab. IX et X. 

16) ipsum verbum apud posterioris demum aetatis scriptores occurrere videtur, 

substantivum tamen 'iSQOVQyia iam apud Plat. Leg. 774 E oaa Sh itQoxiXsia 

ydfuov ij Tis aXXrj tisqI %a roi.avTa 'isQOVQyia; praeterea in titulo Amorgino III 

a. Chr, n, saeculi exeuntis (Michel 712 — Syll^ 644) coUegium rmir 'tsQovQy&v T?]ff 

k^rir&s %fjs 'hcorias apparet, 

17) cf, de hac re etiam n, 48 extr., n. 65 v, 31 sq,, n, 125. 

1*


oGnQia anr\Q'ipv%o xoig acpiSQVfiivotg' o&ev %al ev xatg JavaiGi,' MaQX^vQOfiat, 

Ss Zrjvbg 'EfQ%SLOV 'jfvxQag naQ aig 6 /3coft6g oiitoj lSq^v&i:) no%i. Unde fortasse 

etiam proximum praeceptum fjteSs %b nvQ avân^^lsv explicandum est. 

Sane de praecepto ne quis ignem in delubro incendat, primo nemo non 

cogitabit (cf. n. 62 v. 21 et n. 95 in.), sed repugnat articulus, e quo certum 

cj:Uendam ignem velut deae sacrum dici coUegeris; fortasse igitur de 

igne divino in oaerimoniis quibusdam adhibendo agitur. Prorsus dubium 

quid litteris hoi, . . . v lateat: ol e%a6v supplevit Kirchh., ot ex %ov LolL, 

sed hoc et alia quae excogitari possunt supplementa, nisi integram restituas 

sententiam, irrita sunt, 

V. 8—^13 ut gravissimi sunt ad arcis topographiam, ita difficilHmi 

ac mea quidem sententia minime expediti, quare consulto nullum fere 

supplementum in textum recepi. Priorem sententiam negativam esse, quamquam 

oontinuTim iLIud %at v. 9 aliquatenus repugnare videtur, fiijde quod 

V. 11 legitur, docet. Itaque per se faoiUimum videtur supplementum f»\s 

ayev^ fie\8sv e% %d vs]b %rh, attamen reiciendum est, quia de multo leviore 

delicto agi trium obolorum poena (v. 12) apparet.-^^) Korte sane ut supplementum 

illud tueretur, illo aysv non hierosyliam dici, sed id modo interdici 

coniecit, ne quid e partibus hostiae aliisve donis sacris secum asportarent. 

Sed non modo id uno verbo ayeiv nuUo modo significari potest, sed 

etiam si hanc offensionem scribendo fi\e (piqei^fij] fii,e\Sev %%l.^^) tolli posse 

Keilio concedas, ipsa sententia cum diHgentissima iUa quae sequitur locorum 

definitione et circumscriptione pessime convenit. Multo melius et cum 

hac et cum illa poena convenit id, quod et Doerpfeldio et Wilhelmio et 

Michaeli in mentem venit fi[£ oqsv] conitmctum praesertim cum speciosa 

sequentium restitutione ^*) a Wilhelmio proposita fiLe\%aiav %o vêb i %al %b 

nQb\g ea fjieydX\o ^[o]fio quamquam ne haec quidem eerta esse patet. Lacunam 

deinde v. 10 Purtwangler eumque secutus Korte expleverunt legendo 

iv%bg %d %\v%lo %al %a%a li\dnav %b JiexaôfineSov coU. et Hesych. %vKlog' 

7tsQi§olog et antiquae de mysteriis Eleusiniis legis (n. 3) C v. 30 sqq. 

ev neQi^\6lo\i, xot. vo%6&]ev %o %eg 'A&evaia\g aQyaio vs^b ifi nolet.. At 

non modo ante ATTAN litteram H fuisse non videri testatur WUhelm, 

sed etiam sufficere Hesychii glossam ut in arce peribolum fuisse uno nomine 

Kv%Xog designatum credamus, summo iure negavit Michaelis, ac mea 

quidem sententia e loco illo legis Eleusiniae, si quiequam coUigi potest 

— neque enim certum est supplementum (v. p. 16 sq.) — id coUigendum 

videtur peribolum illum non esse nominatum %v%iov. Michaelis ipse non 

dubitat quin legendum sit ev%bg %o KêKQonio'^^^ %al av\a ndv %b lie%a%6fi- 

18) cf. n. 34, qua lege oivis v,6xrmv t) tpiQav ri r&v aitsiQrjfiivcnv multatmquinquaginta 

draohmis. 

19) M omissum Keil comparat cttm scriptura rb(fi,) nQvraviv, quam bis v, 23 sq. 

restituit, sed restitutio non certa est. 

20) quae eo magis arrident, quod ooniunctio v,ai ita non iam offendit; 

quamquam remanet •xal vor6&sv ubi potius fi,7iSi exspeotes. 

21) situm erat hoc delubrum prope tt/v rmv %oq&v XQâraaiv (v, Arx ad 

Paus. 27, 13 p, 72 cum tab. XXVIIH).

ATTICAE n, 1 5 

neSov, id quod artissime cohaeret cum. gravissima illius de templis arcis 

opinione, MichaeU enim 6 vsmg, qui hoc titulo commemoratur, diversus 

videtur ab eo templo, quod dicitur ke%a%6fji,neSov, atque ille quidem (6 vsag) 

antiquum templum Minervae et Ereohthei sacra continens, liSKatofinsSov 

autem templum a Persis dirutum ei videtur. Universam de antiquo templo 

quaestionem difficillimam^^) suscipere huius loci non est, id solum quod ad 

ipsam interpretationem verborum pertinetj moneo. Nam quod ille Erechtheum, 

quamquam praeterea alterum magnum templum in arce fuit, mero nomine 

vsmg in hac lege significatum esse arbitratnr, id hae una condicione fieri 

potuisse persuasum habeo, ut legem in ipsius Erechthei peribolo coUocatam 

fuisse statuamus. Id quod tamen veri dissimile est, Ediota enim legis 

etiam ad Hecatompedum totamque arcem pertinent, quare in introitu potius 

arcis (sicWiegand 1, c.) aut certe in proxima vioinia eius ea proponi oportebat. 

Nec vero inde quod utrumque nomen 'et vsmg et 'E%a%6fji,neSov in lege usurpatur, 

de diversis delubris agi colligere licet, immo vewg ipsum erat templum, 

xb 'E%ax6fineSov fanum universum a templo centenario denominatum ^^), 

id quod attributo nav indicari reotissime observavit Keil. Quodsi 6 vswg 

non est antiquum Poliadis et Erechthei templum, sed templum a Persis 

dirutum hecatompedum, sequitur ut nomen areae, quae voxo&sv xov vem 

sita erat, a littera % incipiens Ks%Q6ni,ov fuisse non possit. Itaque de hoc 

quoque looo ampUus videndum erit. 

V. 11 'ov&ov pecudis dici fimum, non hominum monuit KeiP*); actum 

igitur iam de praecepto stercora humana prohibendi, quod in dissertatione 

suspicatus eram scripturam ey§\aXEv\ quamvis dubitanter proponens ^^), atque 

aliquantum probabililatis accedit Kirchhoffii supplemento firjS' 'ov&ov syX\iysv] 

quod comprobavit MichaeUs. Sed etsi noti sunt %onQoX6yot, Athenienses ^^), 

tamen etiam nunc verumne sit dubito, maxime propter trium obolomm 

poenam, quia si fimus asportari vetitus erat, is qui contra legem asportabat 

furtum oommittebat poena trium obolorum parum vindicatum; 

velut e lege n. 34 vel is qui folia in fano coUigebat, 50 drachmarum 

poenam subit. Itaque etiam nunc putaverim latere praeceptum, quo ne area 

fani inquinaretur, eautum erat; nescio an conferri possit praeceptum antri 

Nympharum (n. 8) xavxsQ' s^m %Xv^sv %al xbv ov&ov 

22) vid. Arch. Jahrb. I. c, ubi in adn, 2 qui de hao re sciipserunt laudantur; 

commentationibus ibi allatis adde Milohhoeffer Uber die alten Burgheiligtimer in 

Athen Progr, Kiel 1899, Br, KeU Anonym. Arg. p, 91sqq., Doerpfeld MAI 1904 

p, 101 sqq,, Purtwangler Sitzungsber. d. Miinch. Ahad. 1904 p, 370 sqq. 

23) Id fieri potuisse negat Korte atque inde t6 'E-Aar6fi,TtsSov proprium dioi 

fanum a meridie templi a Persis diruti situm arbitratur eo sc, loco, ubi postea 

6 h%ar6fntsSog vs&g Parthenonis aedificatus est; utut ceteroquin de hao sententia 

iudicandum est, illud vereor ne nimis anxius negaverit, praesertim qui ipse (I, c, 

p. 253) nomen oppidi Chaonum 'E%at6fi,TtsSov et vioum Syraousanum qui vocatur 

rfÊxaroii-jtsSos simili ratione explicaverit. 

24) Hesych. s. v. iiv&og' xoTtQog v.rr\v&v rjroi §6X§i,rog; cf. ^F 775 sqq. 

25) idem Wilhelm Miohaeli per litteras proposuerat nisi quod aoristi evitandi 

causa soribebat iy^dXsv. 

26) Poll.VH 134, Arist.,^S-, noX. 50,2, Aristoph.Vesp. 1184 (of.Wilamowitz,4?7Vi',u. 

Athen I p, 217); etiam pauperes stercora collegisse agelii causa haud improbabile est.

6 LE6BS SACRAE 

V. 13—17. Doerpfeld verbis ol'Kr]fJi,a %afuelov oellam posteriorem aerariumque 

templi, quod iatrare sacerdotes vetarentur, significari existimavit. 

Sed rectissime hanc interpretationem — vel propter articulTim omissum 

— reiciendam esse Dittenberger ostendit simileque praeceptum atque in 

sequentibus {fit,r]S\ tnvsveG&ai) latere intellexit, seilicet ne sacerdotes ministraeque 

earum cellam haberent in arce penariam; lanvevea&ai (pro invsvs- 

G&ai) a LoUingio restitutum est et vix quicquam aliud restitui potest. 

Videtur igitur sacerdotibus interdici, ne fumo ad cenam parandam utantur 

(cf. quae ad v. 5—6 adnotavi). ^'^) 

V. 17. %d ol%rjfA,a%a %d iv %wi 'E%a%of4,nsSwt, duo Ula conclavia esse 

quorum fundamenta in ruinis templi inter cellam posteriorem et anteriorem 

eruta sunt, Doerpfeld iudicavit, ipsius tamen tituli locutio non minus 

Kortii interpretationi favet qui propria aedificia intellegit. Utique thesaurorum 

loca dici voce &edG&aL apparet; de munere eos aperiendi cf. etiam 

decr. de quaestoribus reliquorum deorum IG- I 32 v. 15sqq.: oiôi Se %afiisvovxwv 

ifi noXsi, iv rmt. 6niG&oS6fjiwi, xd xwv &swv f^Qr\ft,axa — — %ul 

Gvvavoiy6vxmv %ca, GvyKXsiovxwv xag &vQag xov 6nia&oS6fiov %al avGGrjixat,v6G&av 

xoig %wv %rig A&rjvaiag rafiiatg. 

V. 22 sqq. Korte ita supplevit: sGnQ\d%xs\v Sh xb{fi) n\Qv\xavt,v: a\v 

Ss fii, %a\xd xd vofit,S6fiEva\ ev&^vvsa&âi,' (pa\i\vsv Ss xb(fi) 7r\Qvxavi,v xd 

dStKifiaxa xotg\ xafjiiaai, %d iv %oi, Xi&oi \ysyQaft,fi,ivci\, quorum partem aliquatenus 

certam recepi; sed supplementum Ta(ft) nQvxavtv quo reliqua pars 

nititur quamvis acute excogitatum dubitationi valde obnoxium; eiusmodi 

enim scriptirram, etsi in titulis publicis antiquissimis inaudita non est, 

coniectura tamen inscriptioni ceteroquin talibus liberae inferre lubricum 

est. 

2, Tria fragmenta marmoris Parii candidi, quod olim mensam sacram sustinuisse 

videtur, ernta Eleusine. Fragmentum prinoipale (a) edd, Pittakis Eph. 

Arch. 1860 n, 3798, Lenormant Becherches Archeologiques d Eleusis p, 70 sqq,, 

A. Mommsen Heortologie p. 257 sq. {Feste der Stadt Athen im Altertum p. 196 sq.), 

Kirchhoff J(x I 5 Velseni et Koehleri apographis usus, Eoberts Introduction to 

Greeh epigraphy n. 65, Michel Becueil 670; cf. praeterea quae de lectione mensurisque 

lapidis adnotaverunt Miohaelis Arch. Zeitung 1867 p. 9 et 0. Rubensohn 

Die Mysterienheiligtiiiner in Eleusis und Samothrake p. 33 sqq. et p. 196 sq. — 

Fragmentum b edd. Kirohhoff IG 1 suppl. p. 57 ex apographo LoIIingii qui eiusdem 

esse lapidis viderat^ neglecto tamen primo versu, integrum ego in dissertatione 

p. 7 usus eotypo ohartaoeo quod mihi a. 1892 misit J. M. Paton Americanus, et 

coniunxi cum lapide maiore. — Fragmentum tertium (c), quod publici iuris feoerat 

Skias 'Ecp. kQ%. 1894 p. 169 n, 9, angulum dextrum superiorem lapidis fuisse 

vidit Johannes de Prott totumque iam titulttm lapide accuratissime descripto et 

delineato repetivit et commentario dootrinae pleno instruxit MAI XXIV (1899) 

p, 241 sqq. 

27) Stengel in litteris olim ad me datis verbum ad eam substautivi iV-vog 

significationem rettulit, qua sterquilinium dicitur, sed signifloationem, quae uno 

Aristophanis looo (Hes. s. v, 'AQiarocpavrig Ss iv Kcav,dXco %al rbv xoxQ&va 

ovrag stTtsv cf. Poll. V 91) in conexu ceteroquin ignoto ocourrit, in legem publioam 

transferre dubito; tum potius voce iTtvog etiara lucernam vel taedam significari 

notandum videtur, of. Arist. Pac, 841 et Ael. N. H. II 8.

ATTICAB n. 2 7 

'~Eboxc]ev ^) [i Tei poXei] i Kal [t]oi bejuoi ih6[T]e TTapatjBdTe[c ef pajifidTeue 

TrpoTe]Xeia i e[ue]v^) i t6c hi6poTTOi6c i 'EXeuciviov i Kai[ e]v 

Toi 'EX]euciv[{oi*) i r]ei^) i Hepjiei 'EvaYOvioi i Xdptciv i aiTa [i ]ov 

TToceib]ovi*) i [Kpt6]v^):' ApTe)uibt i aiYa i TeXecibp6)uot i TpT[TrToXe]uoT^) i kpt6 v 

TTXouTo]vi*) : A. . ,xoi') i 6eoTV i TpiTToav i poapxov i ev Tet i eop[Tet. 

Marmor quod non iaâQa fuit, sed mensam sacram olim sustinuisse 

videtur^), litteris Atticis antiquioribus (^ROA/) magnis, quarum spatiuni 

etiam distinctionis notae obtinent, non tamen axoiyîiSbv inscriptum est. 

De pristina longitudine eius et de fragmento 6 cum maiore lapide coniungendo 

quac olim disputavi, postquam Prott forma mensurisque lapidis 

denuo dUigentissim? examinatis et comprobavit et novo fragmento c adhibito 

vel certiore ratione ita ut nihil dubii relinqnatur, confirmavit, repetere 

opus non iam est. Sed ne nunc quidem plane in integrum titulus 

restitui potest. Decretum praeter hymnum in Cererem Homericum anti^ 

quissimum de cultu Eleusinio testimonium est saeculo aut exeunti VI aut 

ineunti V ascribendum. Nec vero legem ad ipsa mysteriorum sacra, sed 

ad Eleusiniorum certamina pertinere Prott verissime monuit; id quod cum 

sacris 'EQfjiri Evaymviw et TeXeGiSQOfifp faoiundis tum ipsorum 'EXevatvimv^) 

mentione v. 2 apparet; boc enim nomine in tituUs non mysteria, sed certaminum 

feriae significari solent, •'^*') lam vero oum ex eiusdem coniectura 

acutissima et probabilissima v. 2 ia. nQO%i\Xst,a^'^) &\vsv\ scriptum fuerit, 

1) litterae E reliquias quamquam Prott in lapide esse negat, in ectypo 

tamen ni vehementer fallor dispioio. 

2) optime suppl. Michel, nisi quod TtQ&rog addidit propter spatium eioiendum; 

disttnotionis notam, quam post HOI agnoscere sibi visus erat Michaelis et 

inde ego recepi, re vera non extare testatur Pr.; nomen IIaQai,§drr]g etiam IG 

I 447 et Vn 1888. 

3) suppl. Pr.; vid, comm. 4) supplevi. 5) suppl. Lenorm. 

6) stippl. Pr., ego olim ravQov quod spatio minus aptum est. 

7) 'l


sive hinc sive a voce IsQonoiovg genetivum 'EXevaiviwv pendere putamus ), 

ea sacra, quae ante certaminum celehrationem fiant, lege constitui veri 

persimile est; nQoxiXsia tum idem fere valet, quod in ratione epistatarum 

IG- II 814 a 37 nQO&vfjiaxa xfig eoQ%rig. 

V. 3 in, litteris EY5IN vooem quae stirpem nominis Eleusinii contineat, 

latere patet; feriarum nomen iam v. 2 adest, locum autem quo 

sacra fierent, commemorari oportet. lam cum supplementum iv ÊXi\svaiv\i,:] 

lacunae, quae a sinistra hiat, vix sufficiat, scribendum videtur sv %oi, EXsvaiviot, 

i neque enim fanum Eleusine ipsa situm item 'EXsvaiviov vocatum 

esse recte negatur. •'^^) 

Deinde di quibus sacra fiant, enumerantur. Quorum duo esse genera 

vel ohiter inspicienti apparet. Di enim proprie mystici non nisi a medio 

V. 4 oceurrunt, antecedunt di deaeque per se a mysteriis aUeni, una tamen 

oum illis in fano oulti. 

Ac primum quidem PÊt, id quod iam Lenormant proposuerat eoU. 

Aristoph. Thesm. 296 sqq, EvisG&s %alv &eafiocp6QOt,v %y îfjfiri^Qi, %al %y 

K^QTj %al %w HXomw %al x'?j KaXXiyeveia %al x-^ KovQO%Q6fpix ^Fyy %al %m 

'EQfj,-tj %al %aig XaQiaiv, esse scribendum ac reiciendam coniecturam 'E%d%\st., 

quam Eobert acuta argumentatione defendit**), spatium lacunae nunc demum 

constitutum docet. Nec mira est haec simUitudo cultus Eleusinii et 

Thesmophoriorum, immo facile explicatur origine eorum cognata, de qua 

egregie disseruit Prott. 

V. 3 extr. ego olim 'A&r]vaiai:ôvv suppleveram coll. n. 4 v. 40 (vid. 

paulo infra), sed ita lacuna non expletm-; Prott igitur \Hi,nno&oov%t. %qi\6v 

proposuit, et sacrificari Eleusiniis Hippothoonti filio Neptuni statim post 

in titulo commemorati, eponymo tribus cui Eleusis ascripta erat, per se 

satis yeri simile est, sed obstat quod, etsi tale sacrificium in rationibus 

Eleusiniis quarti a. Ghr. n. saeouU oceurrit-'^), in antiquiore tamen lege 

(n. 4) inter deos sacrificiis oolendos nulla eius mentio fit; altera ex parte 

menta velut XQcoroXsia (Phot. 469, 7 •aQortoXsia • rd ditaQyfiara rilg Xsiag a rolg 

&sots &vsri&saav. rj a't, r&v •xaQit&v aitaQâl olov TtQcoroXrjCa) veri similia sunt. 

12) iUud Prott, hoc Kirchhoff et A. Mommsen praetulerunt; utrumque posse 

fieri puto, sed quoniam Athenis diversa fuerunt genera hieropoeorum, nesoio an 

praestet ooniungere tos hisQOTtotbg 'EXsvaiviov, of. etiam quae de hac re exposui 

Bhein. Mus. LI p. 219 sqq., ubi tamen p. 224 reote monui ne instituta aetatis 

Perioleae prioribus temporibus temere vindicaremus. Sed 'iSQO^jioiovg 'EXsvaivitov 

xal fwarriQimv, quos finxit A. Mommsen, unquam fuisse incredibile est. 

13) oerto ni fallor testimonio sunt rationes Eleusiniae Jff H834c, ubi de 

operibus Bleusine faotis v. 80/81 legitur fespofi acpovSvXov •fjQ^dfis&a xofii^siv 

SsvriQa cp&i[vovrog fiia&bg rotg S\svysaiv •xdXiv ToCTor anb rov 'EXsvatviov 

et iam desunt reliqua, sed oum locus quo aqi6vSvXos vectus est, Eleusis 

sit, verba TtdXtv rovrov d^xb rov 'EX. ad fanum Bleusine situm non referri non 

poBSunt, of. n. 4 v. 31. Paulo incertior natura est aliorum testimoniorum: IG 

II 834b ool. I V. 6 (Eubensohn 1. o. p. 77sqq. oum adii. p. 24) et IG I suppl. 225 f., 

'Ecp. Iqx- 1896 p. 99 n. 12 (apud me n. 6), Aristides I p. 421 Dind. (Prott p. 250,1), 

cf. etiam Andoo, I 132. 

14) de Gratiis Atticis in Comment. Mommsen. p. 143 sqq. 

15) IG II suppl. 834 b 11 78 vid. infra p. 24 not. 22.


Minervae ab Atheniensibus nuUam rationem habitam esse hac lege equidem 

invitas crediderim; ampUus igitur de hoc loco videndum erit. Contra 

V. 4 in, IIoaeiS\wvi certum videtur commendaturque sequenti Dianae 

mentione: cf. Paus. I, 38,6: 'EXevaivioig Si iaxt, fiev TQt,n%oXifiov vaog, ea%i 

Se JjQonvXaiag AQ%ifi,iSog ».ct UoaeiSmvog UaxQ^g. 

TQi\nxoXifi,cp\ et sqq.; de dis Eleusinus hostiisque us immolandis alterius 

quoque tituli testimonium extat gravissimum, decretum de primitiis 

fructuum Eleusina dedicandis, Cuius haec sunt conferenda verba (n. 4 

V. 36^—^46): &'veiv Sl anb fjiev xov neXavov Ka&oxt, av EJvfnoXniSai \ii,ri~ 

ym\v%ai, %Qi%%ot,av Se ôûaQôv iQva6%eQwv %oiv Qeoiv £%a%iQat, anb %wv 

KQi&wv %al xmv nvQwv %al xwi TQinxoXifimi %al xwt, @emt, %al xrî @edt, %al 

%mi Evô^vXmi isQSiOv e%da%wi %iXswv %al %iî, A&rjvaiat, ô^vv iQva6%eQwv. 

Cum his ut nostra lex ooncinat, primo nemo non efficere temptabit, at 

diversam prodi seriem deorum mox intelleget. Principale sane sacrificium 

Cereri et Proserpinae faciundum, %Qi%%oia ôûaQypg, utrubique adest atque 

etiam Triptolemo hic ut illic hostiam decerni litterarum reliquiae clare 

indicant. •'^) Contra inferos illos deos, Deum Deamque et Eubulum, nostrae 

legi nuUo modo inseri posse cuivis temptanti facUe apparebit. Plutonem 

vero, quem illic frustra requirimus, hic occurrere certum videtur; alius 

quidem dei nomen aptum, quod initio v. 6 restituatur, inveniri nequit. 

Maioribus angustiis implicamur laounam, quae est inter TLXo^v^mvi et @soiv, 

aggredientes. Litteris enim XO! ante @soiv servatis adducti et A. Mommsen 

et Lenormant 'laKiw legerunt omnibusque olim comprobaverunt. lam lacchi 

nomine suppleto cum duarum vel trium supersit Utterarum spatium post 

A antecedens, nec vero de particula Si cogitari utpote a legis dictione 

aUena neque hostiae ulUus nomen, quo lacuna expleatur, inveniri possit, 

relinquitur, si modo scripserimus 'IdKxw, ut praemittamus Aii. Sic autem, 

sive nXo^v^wvt, Aii sive Ail 'Ia%ym ooniunxeris, esse quod magnam dubitationem 

aut offensionem commoveat, patet. ^') Itaque cum meminissem nunquam, 

ne recentiore quidem aetate, lacchum Eleusine ipsa cultum esse 

neque in altero illo decreto florentis laochi cultus temporibus scripto respici, 

conclusi huius dei nomen prorsus e nostra lege eUminandum ac litteras 

b. . . XOi unius esse verbi pro certo habui. Ac cognomen quidem Plutonis-''*) 

latere ipse in dissertatione conieceram et statueram %Qi%xoav Plutoni 

Cereri Proserpinae fieri i. e, eidem trinitati, quae primum hymno in Cererem 

cognoscitur et etiam multis annis post locum suum obtinuit (IG II 

834b col. II V. 46 enaQir\ Ai^fi7]%Qt, %al K6Qi]t, xKt UXommvi'. 329/8 a, Chr. n.). 

Assensus est Prott et coniecturam feUoem Eubensohnii secutus cognomen 

/d6Xi%og fuisse scriptumque IZAoi;To]vt AôXiîot, sibi persuasit et quia inter 

verba Graeca sensu apta nuUum aliud lacunam expleret et quia fuisse 

16) cum Triptolemo hic TsXsatSQOfiog heros quidam agonisticus coniungitur, 

neque enim id cognomen Triptolemi esse Rubensohn 1. c. p. 33 optime statuit; 

Prott reote comparavit E^SQOfhov, heroa stadii Delphici nuper cognitum (n. 73), 

17) spatium laounae si artius duo iota ooUocata sumas, vix obstat, 

18"! cognomina eius inaudita non sunt: Cnidi 'EnifLaôs audit Inscr. of the 

Brit. Mus. IV 1, 811.

10 LBGES SACEAE 

heroem Eleusinium nomino AoXtxov constaret i'-"), cf. Homer. hymn. 

153 sqq. ^,^,^ TQtnxoXifiov nv%ifiiSsog ^Ss Al6%Xov 

1-lSl HoXvleivov %al ayi^voQog EvfioXnoLO 

%al AoXiiov Kal naxQog dfivfiovog •tjfiezSQOLO 

et in ignoti poetae versu ap. Herodian. II p. 311 L.: 

EvfioXnog A6XLi6g xs Kal 'Inno&6mv fi,sfd&vfiog. 

insulam denique AovXitiov, quae etiam AoXita vocabatur, a Dulichio fiUo 

Triptolemi nomen duxisse Steph. Byz, s. v. AovXitt,ov testatur. Quibus 

testimoniis consideratis equidem de cognomine valde duhito 2") ac, si 

modo fuit scriptum /l\oXi]toi, ipsum potius heroem dici putaverim coniunctum 

hic cum Plutone sicut supra cum Triptolemo Telesidromum. Cui 

interpretationi id unum obstat, quod trinitatem illam Plutonis Cereris Proserpinae 

inviti amittimus, et hac ratione commotum Prottium ipsum nuUam 

eius ratiouem habuisse suspicor. Digna tamen mihi videtur quae deliberetur, 

praesertim cum Plutonem ipsum cognomine A6XLtov cultum esse mea 

quidem sententia veri non ita simile sit. Utique ut nunc res est, lacunam 

in textu relinquere satius duxi. 

Deorum nominum series hunc in modum restituta ad historiam cultus 

Eleusinii gravissima est; tres enim illos deos inferos, @e6v, @sdv, EAi§ovXsa, 

qui c. a. 420 in decreto n. 4 cum mysteriorum dis coniunguntur, hac in 

lege deesse videmus sive quod, ut ego conieceram, tum nondum cum 

mysteriorum cultu coaluerant sive quia, ut Prott censuit, Eleusiniorum et 

mysteriorum cultus diversus erat. Sed totam hanc quaestionem diffieiUimam 

quae ratio inter Etibuleum et Plutonem, quae fuerit inter Deum 

Deamque et Plutonem Corenque, non huius loci est expUcare, hoc satis 

habeo statuere: inde quod tres illi di in hac lege una desiderantm-, 

confirmari trinitatem quandam iis constitutam esse^^) ad unam reUgionem 

pertinentem. 

De sacrificio denique quod vocatur %Qi%%oa ôvaQtog cf. Eustath.--) ad 

X 130—131: 'fj ôia^v^ri &vaia xQi%%va^^) Xsysxai nagd roig naXaioig ot tqItxvccv 

'iXsyov ^•rjv i% %Qiwv fwcov &vaiav olov (5uo fiijAwv Kai jSodj, cog 'EnitaQfiog, 

?) ôbg %al aiybg %al nQO§d%ov -5) KanQOV %ai kqlov xca xavQOV, 

qtii cum addit: 15 ^^ ÔLa^vxrj %ai §oijnQWQOg, cpaaiv, iXiysTO Slu xb nQOriysLG&aL 

a^vxijg ola vrjbg nQWQav xbv ôvv, ab eo eiusmodi r^tTTOav ôijuqiov 

dici et per se patet atque etiam diserte ab Hesychio vox §ovnQ(OQo; illo 

19) stadium Eleusine fuisse Pr. rocte monuit: IGII 834 b I 25. 

20) fortasee ne id quidem praetermittendum osi, quod inter IIXovro\vL et 

A . . . 101. distinguitur, cum v. 3 inter nomen 'EQfL^t et coguomon 'Kvayov'iOL distinctio 

sit nulla. 

21) Bohde Psydhe I 195, 3. 

22) ptoa collegit Lenormant, sed Eustathii testimonitim g-favissiiimw, „(,

ATTICAE n. 3, 11 

ipso explioatur verbo ôvaQtrig. Hanc autem formam fuisse Atticam 

puto, illam communem Graecorum; quae e. g. occurrit in decreto Delphonim 

anni 192/1: &vaiav avvE^sXeaav %mL &ewi £%a%6fjiâv ô^vnQw^LQOv 

%ai\ SmSe%aLSa ô^vnQwiQOv xdi 'A&av&L (Syll.^ 281 v. 8sqq.). lUam autem 

xQixxoLav quae Eleusine Cereri et Proserpinae fiebat, cuin illo altero decreto 

(n. 4 v. 37) vocetur ^^ûOojtEpcog, Dittenberger, qnia necessario verbum 

t^^^ôêQmg ad omnia tria animalia referendum esset, bovem arietem 

hircum optime intellexit. Eodem denique titulo quoniam dicitur E%a%EQa, 

utrique deae, et Cereri et Proserpinae, einsmodi sacrificium factum esse 

apparet, unde sequitur ut Pluto ipse quoque suam acceperit XQixxoLav. 

3. Lapis supra fractus a tribus lateribus inscriptus (A et C in latioribus partibus 

antica et postica, B in angustiore latere dextro) Athenis, tibi eum vidit Chandler, 

Londinium delatus in museum Britannioum. B edd. Chandler Inscr. H p. 54, Sauppe 

Ind.lect. Gotting. 1861; totum titulum post Boeckhium (e schedis Rosianis) CIG11 

Kirchhoffium IG I 1 alios omnium accuratissime, ut iam ceterorum virorum 

doctorum varias lectiones omittere possimus, expressit Hioks Anc. Greelc inscript. 

in the Brit. Mus. I 2; inde Kirchhoff IGI suppl, p, 3, 4 et Dittcnberger Syll.' 384. — 

Accessit autem fcagmentum ab omnibus partibus decurtatum, quod A, Stschukarew 

Athenis a venditore qitodam rerum antiquarum emit atque huius tituli 

lateris C esse intellexit, Edd, coniunctum cum lapide Londinensi Novossadsky 

MAI XIV p. 410 sqq,, Kirchhoff IG I suppl. p, 133, Totum titulum repetiverunt 

L. Ziehen Leg. Sacrae (Diss.) p, lOsqq,, Michel Becueil 669, Dittenberger Syll.^ 646, 

Cf, etiam Wilhelm Hermes XXXVin p, 154 sq,, HaussouIIier Bev. Critique 1900 

Vol, 50 p, 26, Poucart Les Grands Mysteres d'Eleusis p, 69 sq. 

10 

•16 

A 

, , . . p.6 

• • • • &pa[x]êic- 

, ] Tie , TOC , , 

, )ie[v]oc bi, 

TOV TT6Xeo[v 

, , OKeKavaep 

, , .: edv Tic to[v 

... ov e h6[c]a, 

c , e|u . 0 . . 

ac, iva. 

. . . avT ivc 

To]v iT6X[eov] rr, , 

• XP • • • • 

, , , e , Po 

• exeeo , X 

vb 0 

. / . . , Kac 

, . , , 0 ce . 

. av, . . . lA. 

B 

d |u]ev haK6ci[a 

h]aTTXei,Tdbe[he^KociabnTX[ef 

c]TT0vbdc eivai] 

ToTci |uuc(t)eciv] 

Kai To [Tc 

ctt] OTTTeiCtV [k- , 

ai t]oTc dKoX[oue]oTciv 

Kal [xpe)ua]civTo(v)[6e]v[e]iovKat['Ae- 

6]v[a]ioiciv [hdiraciv 

dpxe[v be 

Tov xp6vo[v Tov 

CTiovbov [to 

|VleTaT6iTVT[ovoc 

|uev6c dTt[6 

bixo)aevTac, [kai 

t6v Boebp[o-

12 LBGES SACRAE 

20 , t. ue 

6ia , T6V 

. . .lA., 

. \ i, 

, , ceia , . . a)u . . 

26 . . • Ti] 6Xei, a , A ve . 

. oToi, . 01- edv be 

i, )ue[xp^c]e[o]-edvbel 

, K]aTd Tau(T)d Taura, edv 

, . , ,heKa]cTov [Kard] rev buva- 

30 )uiv 6q)Xev] Trpdxcai b' ^Kupaxc[i- 

V edv be )ae] eYboi tov 6q)X6vTa,)i- 

6 xpeceai t]oi hiepoi: edv b[e. 

. , , ,Jt, e[i]Xeeevai e|u TT6[Xei. 

. . T]ev eXeocav lAI, , , 

35 hucTepov h[e)iic]eav 

i: Tov 'Aeevaiov )ue 

. . ,To]uTOV Tov Tr6Xeov ]i 

. . . aceai, edv |ue. . . 

eTTixopiav e tto 

40 , .eevTa^ heric b' av [tov 

Tr6Xeov] )ue deeXei b[iKa]c [b]i- 

b6vai Kai] bexeceai )u[e e]va[i xpeceai 

t6 x]cu[v]oXov. 

C 

6]PoX[6v Tiapd t- 

6 )iucTo heKdcT]o: hi6(p)[oKepuxc 

Xa|uPaveTO he])uiope[Xiov Ka- 

6' e|u]epa[v irapd t]o )uucto [heKdc 

6 TO h]ev • hie[po(pdv]Tev b^ |ui[ce6v 

X]a)u[pd]vev |u[ucT6]pioic t[oTc )UeJiCociv 

TTap[d to )uu]cto h[eKdct]o 

6poX6v Kai [toTc 6X]6iC[ociv 

luu]cTepioic [6poX6v Tiapd t6 |u- 

10 uc]to heKdcTO" c. , 

toTv 06o[Tv 

. , oxiov i , , , , 

, , . obcTov h. 

.... lov bpax[)u. . 

16 . . dv]aX6)uaTa . . . 

.veboToi. . 

|uiova Kai t5 [TTuavoq)Ctovoc 

)iexpi beKdrec 

hicTa|uevo" tdc 

be CTTOvbdc 

eivat ev reTci 

TidXeciv ho[i] 

dv xpovTai toi 

hiepoi Kai 'Aeevaioiciv 

e- 

KeT ev TeTciv 

aureci iToXec- 

IV ToTci be 6XeiCoci)uucT6pioiciv 

Tdc [c- 

TTOvbdc eiva[i 

TO ra)ueXiovoc 

)uev6c dTr6 b[i- 

X]o)ueviac Ka[i 

t6v 'Ave6CT6[pi]ova 

Kai To 'GXaq)6poXiovoc 

fiexpi beKttTê)c 

hicTa)uevo.

ATTICAE n. 3. . 13 

c Xa)updv[ev irapd to |uucTO 

heK]dcT0 , , . , 

evov eeXeio, 

20 , , . , Te. |ue 6, 

Xev TO dq). . . . 

, . . .0^ KepuKac be )uu[ev t6c veoc 

|u]ucTac h[eK]acTov [xopic, hd- 

Travrjac Kard Ta[u]Td • e[dv be Kar- 

26 d] TiXeeoc, eue[u]v6cea[i 

.bpax]iuecr )u[u]ev b' 6T[vai toTc 

oci [Ke]puKov [Kai] 6u[|uoXTTibov. 

t]o be hiepo dpTupi[o t6 )iev eK 

e]ec[aupov Y6v6)u]ev[ov Ta)ui6u- 

30 e]ceai [ev . ]oXo[i toi . . 

e]ev To rec 'Aeevaia[c v- 

6]6 e)u Tr6Xei' t[6] be dp[xaTov toTc 

hi6poTTOio[Tci] To[Tv GeoTv e- 

)u] TT6Xei Ta)ueuece[ai . 

35 . b. . . xev ev TOi h[iepoi? . . 

. P. . . ev t6[c 6]pq)[av6c . , . , 

. t6c 6pq)av6c . i 

|u]ucTac hcKdcTO )i. . . 

t6]c )uucTac t6c '6Xe[ucTvi )uuo- 

40 )ue]voc ev Tei auXei [. . . to hi]epo, 

Toc be ev dcrei [|uuo]U6voc] 

ev TOi 'eX[e]ucivioi. 

T]6v 4iTi Toi po|uoi lepto Kai t[6v qpaiSuvTev 

T]6v0eoiv Kai t6v lepda t6[v TtavaTe nice6v 

45 X]avpdvev Jkoctov t6to[v îaiopdXiov Ttapd 

to )i]Oc[to ^K]dCTO v — 

A V. 30 extr. TPAXIS, sed IS unius litterae locum tenet. v. 43 post 

X]cO[v]oX.ov septem litterarum spatium vacuum est. B v. 5 MYSI 15 AGKATI 

in lapide fuisse videtur. C v, 6 med, ME Hicks, at litterae E ne minimum 

quidem vestigium in ectypo apparere dicit Kirohhoff. 13 OSETON lapis. 

24 KATATA[A]EA H., sed pro E potius T legendum esse Wilh. statuit, 

Titulus GxoLtrjSbv scriptus est praeter extremos quattuor lateris C 

versus, quorum litterae multo artius coUocatae sunt. Unde Hicks primus 

recte statuit latere 0 fiaem totius inscriptionis contineri. Nam quod Uli 

versus minus quam ceteri diductis litteris scripti sunt atque etiam in his 

solis aspirationis notae omissae sunt, vix dubitari potest, quin id propter 

angustias spatii factum sit, quas tamen non nisi in fine inscriptionis a 

lapicida sentiri potuisse patet. 

De ratione tituli primus Sauppe recte iudicavit et perspexit eo neque 

i^KEteiQiai' contiaeri i. e. indutias quales ante Eleusinia ab Atheniensibus

14 LBGES SACBAE 

nuntiari solebant, neque pactum de quo Atheniensibus cum hostibus quibusdam 

convenisset, sed decretum populi quo feriae Eleus.iniae ordinarentur. 

Nam in mero pacto tam accurate de singulis rebus iisque ut 

videtur minutissimis praescribi veri dissimillimum est. Anno autem 460 

titalum non recentiorem esse litteris Atticis antiquioribus A^CD^P' fl^monstratui", 

multo antiquiorem putat Kirchhoff nec cur tales constitutiones 

antiquioribus temporibus sanciri potuisse negemus, causam video ullam. 

Latus A pessime conservatum est, id tamen perspicuum poenas eorum, 

qui leges mysteriorum violassent, sanciri non modo isrivatorum, sed etiam 

civitatum, atque hoc ipso nomine titulus gravissimus est, quia iam illa 

aetate peregrinas quoque civitates usas esse mysteriis certo testatm-. *) — 

Versus vicenarum fuerunt litterarum aut temamm aut quatemarum. Nam 

quod Dittenberger olim quattuor extremos versus legit: ri%Lg S' av \%mv 

nSXemv %a%d TavTa] (x?) i&iXrjL S\i%a\g \S]L\S6vaL A&rjvaiotg %ai] Sitea&UL, 

ft[i) Eriva^t ^(^'^(r-S-at xwL leqwl xb ;(]()aj[v]oAov, sensum optime assecutus 

maiores tamen versus quam licet finxerat. Profecto enim latera A et C 

latitudine non ita differebant, ut alterius versus tricenas haberent binas 

litteras, alterius vicenas ternas, immo utriusque lateris versus eundem fere 

litterarum numerum, vicenas scilicet ternas, habuisse per se veri simillimum 

est.^) Ac prodit hio ipse numeras omissis iis, quae in textu UIo non 

sunt necessaria: %axd xavxa, 'A&rjvaioLg, xwl JiLEQmL; nam ne Ulud quidem 

%axd xavxa, etsi additum malis, prorsus necessarium. Quatemae autem 

vicenae litterae occurrunt nobis v. 30—32, qui aliter atque a me factum 

est, vereor ne non possint suppleri. lUa enim: nQ&yaaL S' '£%nQata\Lv' 

edv Se fJLT] sySo\L xbv 6(pX6v%a (sc. -^ n6Xig), jm.[s ^êff^&ct x\bi hLSQOt,, ut 

sensui satisfaoiunt, ita ne littera quidem abundant. Statuendum igitur aut 

in extrema parte lapidem non nisi ternarum vicenarum litterarum capacem 

fuisse aut tribus illis versibus — hoo autem veri similius — praeter ordinem 

litteram intmsam esse.^) — v. 31 xbv bcpXbvxa pecuniae esse debitorem 

antecedentia verba nQaât S' '£%nQa'S,LV declarant. Inde a v. 33 — 34 

nescio an de dedito debitore sermo sit legendumque; idv Ss avxbv iySb\L, 

s\L\Xs&EvaL ifjL nbXsi. Sed haec incertiora quam quae in textum receperim; 

quamquam num ullum aliud verbum praeter siXrj&TjvaL^) reliquus litterarum 

sese applicet, dubitaverim (prius enim iUud t finis coniunctivi ab idv 

pendentis). Eeliqua quoque incerta, velut iSLcoxrjg, de quo v. 27/28 cogita,vi. 

— V. 26: fi^ri tQeG&\m xwl [/ji£p]roi.? — v. 28 scribi posse et idv 

et idv moneo. 

1) cf. quae de hac re exposui Ber. d. freien deutsch. Hochst. 1899 p 201 sq 

2) cf. n. 9, ouius latera anticum et posticum item eundem fere litterarum 

numerum habent (A quindeoim, C quattuordeoim), 

3) velut statim in latere C bis accidit v, 5 et 8, ubi quin Kirehhoff recte 

suppleverit, dubium non est, Pariter n, 4 lapicida et v, 42 et v,'54 litteram 

praeter ordinem intrusit, altero looo I, altero O, 

4) iniuria igitur, si modo id recte supplevi, A, Ludwich {Jahrb. f. Philol 

1888 p. 738sq.) formam Atticam s^XXm foisse putat, nec solum sequiores miuus-^ 

que veteres Attici, ut videbatur Cobeto {Var. Lect. p, 87), sed etiam antiqui stXico 

pro siQysLV dicebant.


Lateris B quantum integrum est totum legi potest. Primis verbis 

etiam de damnis sarciendis agitur, qua re confirmatur latus A item de 

poenis scriptum coniungendum esse cum initio lateris B i. e, ordine anteponendum. 

V. 5sqq. decernitur quibus hominibus indutiae sacrae dentur; iam pridem 

restituta sunt nomina fMjfftat, inonxaL, aK^Xov&OL^), nunc autem etiam 

sequentem lacunam expeditam esse oonfido. Hicks Eosium et Boeckhium 

secutus suppleverat %ai ^So^vXôlGlv %w(v) \Â&r]\v\a\imv AOUOIÎN scribens.^) 

Sed supplemento 'A&rjvaiwv omnis tituli ratio pessime turbatur. 

An solis Atheniensium mystis servisque indutiae decernunttu*? oontrarium, 

opinor, decernitur, ut omnibus indutiae sint Grraecis, quicumque sacro Eleusinio 

uti velint. Hos ipsos igitur ceteros Graecos dici aut vocem omnes 

et Athenienses et ceteros Graecos complectentem usurpari certum est, ut 

si sensum respicias, propius ad verum accesserit Sauppii %wv %0'vxmv, 

ceteroquin sane non ferendum. Melius per se So^vXolglv; naturam enim vocis 

olim hoc loco scriptae cum reputamus, eo maxime iuvamur quod ei articulus 

anteisse non potest, cum oetera illa nomina coniuncta sint cum 

articulo. Inde cum appareat voeem %0Lg aôXo^v&OLaLv et eam, quae deinde 

desideratur, artius sensu cohaerere, non prave So-iiXoLGiv adici concedo. 

Sed verba aôXo^v&OLGiv et So^vXolglv idem fere significare nemo negabit. 

Atqui est, cui praeter homines ante dictos indutias decerni exspectemus, 

rem dico famiUarem, qua homines ad Eleusinia profecti utebantur. Ita 

DeUi decernunt: axiXEia Ss 'saxw xotg iQyiavaLg\ %ai aGvXia iv A^rjXw Kai 

auTOtg Kai SQydxaig Kai GKe^veGL %aL oGa av i^dywGLV i) eLGaywGLV icp sav- 

%mv t9îa (Hernies XVH p. 5), atque in Amphictionum deereto de Ptoiorum 

indutUs facto illud ipsum caioXo^v&OLg occurrit subiungiturque %ai 

a av 'stwGLv (n. 70 in.). Itaque de significatione utriusque supplementi 

cum non dubitarem, de ipsis vocabulis restituendis ambigenti subvenit 

mihi Usener et egregie rem expedivit supplendo %ai ^^îjftK^ffiv') %mv 

\o&\v\£\Lmv. Nec insolitam vocem tQ'iW^'^''f hi hoc conexu esse interim his 

inveni exemplis: SGBI 2517 Amphictiones Argivo cuidam decernunt nQO- 

Si%iav Kai aGipciXsiav —• %ai aîi^wi %ai s%y6voLg %ai tQrifâGi %OLg 

auToi;. Lebas-Foucart 340c Tegeatae homini cuidam tribuunt aGcpdXsiav 

5) cum huius voois usu iam Boeckh contulit Thuc, IV 111; nunc vid, etiam 

n. 20 et n. 70 in, 

6) AOlÔISJN Bcribi non licere, AOYUOISIN autem spatii rationibus refutari 

olim Kirchh, censuerat, sed neque insolenter litteram praeter ordinem legitimum 

addi modo vidimus et genuinam quoque diphthongum simplici O exprimi 

illa aetate lapides satis docuerunt, vid, Meisterhans Gramm. d. att. Inschr.' p, 62, 

7) HaussouIIier quod hoc supplementum apographo Chandleri 'qui lisait 

oiaiv' condemnatum putat {Bev. crit. l. c), vehementer ac mire errat, Re enim 

vera Chandler AZIN legit ut, cum is primus ac multo ante Hicksium lapidem 

viderit, supplementum vel hutus ipsius auctoritate defendi possit, Confundit ille 

Chandlerum cum Rosio: is enim sane in apographo OIZIN dedit, sed quantiUum 

liuic lectioni tribui oporteat, luculenter inde apparet, quod neglecto suo apographo 

supplevit rafii\aaLv, Chandleri igitur testimonitmi ipse secutus est, Unde 

paene collegeris illud OIJIIN errore in v, 10 e v, 9 ab eo repetitum esse.


Kai iv noXsfiOL %ai iv LQaveL %ai av%bL Kai sKyovoLg Kal tQrjfcaaL, MAI 1890 

p. 248 (cf. p. 110) asylia decernitm- ZoraiQOL xol KoQLv&ioL â-vxoL %aL 

ysvsL jcat foL%LdxaLg %ai tQ^âaLV,, Coi denique solent proxenis suis EanXovv 

%ai E'%nXovv %aL ifi noXifiOL %ai sv siQdvaL davXsi %ai danovSsi Kat avxoLg 

%ai ^fîjfiafftv decernere (Paton-Hicks Inscr. of Oos n. 1 sqq.). De voce 

o&vsiôg, quam pro «UoT^tog Atticos dixisse constat e Bekk. Anecd. p. 1095, 

cf. Isaeus or. VIII 16 nsQi r^v fiaXLGx' 's%SLVog &vaiav sano^vSa^s %ai ovxs 

So'vXovg nQoGrjysv ovxs sXsv&eQOvg o&vsiovg. 

v. 18 Sitofjcrjviag quod Sauppe coniectura restituerat, Hicks e lapide 

ipso confirmavit; interim vox e scriptoribus (Hesych. s. v.) antehac nota 

denuo in titulis apparuit, Prott Fasti 8 v. 4 et Inschr. v. Magn. 2 v. 4. 

Lateris C initium v. 1—ÎO novo illo fragmento reperio optime a 

Kirchhoffio restitutum est, neque obstat quod bis ita ordo scripturae 

GxoLtr\S6v dispositae turbatur (cf. not. 3). Sequentibus autem item de mercede 

sacerdotum Eleusiniorum agi e vestigiis v. 17 et 18 apparet, ubi 

soUtam formulam Xafi^dvsLv naQu tov fi^varov EKda%ov cerio restituisse 

mihi videor. 

V. 12 quod olim conieceram SaLS\oti.bv pravum; ne xXsQôtiov 

quidem placet. v. 20 sq. temptaveris fie s\vaL fjLsSev X\afji§dvev n\Xiv 

%b a(p\oQLafiivo \ fiLa&]o. Deinde v. 20—25 Wilhelm soUto acumine 

summaque cum probabilitate restituit; mirum autem est hoc loco solos 

Ceryces commemorari, nam minime penes hanc unam gentem potestas 

initiandi fuit, immo sequentibus verbis diserte praecipitur fi[i;]£f S' 

si\vaL xoLg] oai ^Ke^q^vkov [xat] E'ii\fjLoXnLSbv], si modo haec recte ita 

Dittenb. supplevit.*) 

V. 28 — 29 t]o Se LSQb aQyvQi\o xb fiev et &]£a\avQov ysvbfi]Ev\ov 

recte me restituisse confldo antiquo capiti (v. 32) xd enixeLa 

opponens (cf. IG I 32 v. 26 X6yov SlSovxwv %wv %e 'bv%mv ^^^TjftaTcov 

%ai %wv nQoaLOv^mv rotg &eoi^g). Eodem modo in ratiouibus DeUacis 

nuperrime integris editis (BCH XXVII 1903 p. 64 v. 4 et 6) pars 

redituum nomine e% &r]6avQmv distinguitur ^). Deinceps supplementum 

iv neQL§\6Xo\i %bL vox6&]sv quod primus proposuit Kirchboff et ab 

hoc editores omnes receperunt, ego nunc non recepi, eoque magis 

8) repugnare videtur glossa Photii îXXstSai- yivog iarlv 'A.d-rjvriaiv• iK Sh 

ro^vrov •}) liQSia rfjs ArjfirjTQOs xal Ktiprjs i] fivovaa ro^vg fi^varag iv 'EXsvetvL- sane 

hoo testimonium Foucart BCH VH p. 396 et Toepffer Att. Gen. p. 63 et 93Bq. 

ad saora Haloa referendum censueruut, sed commoti his ipsis tituli verbis a Dttb 

restitutis; vereor igitur ne in tali fere circulo, qualem vitiosum dicunt, versemttr. 

TJtique voce ro^vg fiûarag iv 'EXsvatvi non magnorum mysteriorum mystas dici 

nemo faoile sibi persuadebit, praesertim cum Haloa mysteria feminis solis 

patuisse videantur {Bheiii. Mus. XXV p. 557 in schol. ad Lucian.), Duo testimonia 

A. Mommsen Feste p, 272 (similiter iam NowoBsadski in oomm, liussica vid 

Toepffer I, c, 63) ita conciliare studuit, ut Philleidas ipsorum Cerycum faniiliam 

propriam fuisse censeret. 

9) displicet sane participium aoristi, pro qtto rb — yiyvdfisvov vel t6 asl 

yLyv6ii.svov in tali sententia expectamus; ceterum ysvdfLsvov iam DittenberCTer 

suppleverat.


prohibendum duxi, quia verba tamquam ceria et explorata ad topographiam 

arois oonstituendam adhiberi video, Minime autem sunt 

certa, immo talis loci definitio parum acourata est, ut reote iam White 

monuit ^^), atque aedificii potius mentionem quam periboU aperti 

exspectamus. Sane quod Curtius proposuit iv %el &\6Xo\l per se haud improbabile 

lacunae non sufficit. Ne vo%6&\ev qiiidem certum, nec coniectura 

Doerpfeldii '6nLa&\sv eo satis reicitur, quod iu lege Hecatompedi 

n. 1 v. 9—10 locus quidam vo\%6&sv %b vsco commemoratur. — 

Multo probabilius %b tej 'A&Evaia\g aQtaio vs\6 a Eirchhoffio restitutum, 

quamquam ne id quidem prorsus certum. Periinet autem hic quoque locus 

ad summam de antiquo templo controversiam. •'^^) Hlo enim ipso supplemento, 

unde iam ante a. 460 fuisse in arce aQtuLOv vethv sequeretur^^), 

nonnuUis Doerpfeldii de templis arcis sententia refutari videbatur; nam 

quod ille propter fundamenta Parthenonis antiqiiioris tum Hecatompedon 

ccQtalov V. nominatum esse monuit, id fieri potuisse negavemnt. ^^) Sed 

vereor ne quaestio ita parum recte posita sit. Tenendum enim est hanc 

inscriptionem non fuisse decretum de re tum semel perficienda, sed legem, 

qua ordo mysteriorum in perpetuum constitueretur. Neque igitur improbabUe 

duco Athenienses, quippe cum fore ut Parthenon ille nunquam perficeretur, 

suspicari non possent, cavendum sibi existimasse — nimirum non 

propter fundamenta iaota, sed propter aedem iam iam futuram — ne ambiguitatem 

quae brevi molesta foret provisam legi saeri inferrent. Utique 

hoc loco cautissime utendum est. • 

V. 34 %oi\g LEQonoio\i:at^ xo\iv @eoiv: hoc nomen felicissime restituit 

Dittenberger; eiusdem generis sunt atque ii, quos olim in plurimis templis 

fuisse pecuniisque administrandis operam dedisse constat e lege de reliquorum 

deorum quaestoribus (IG I 32 v. 18: naQd Ss xmv vvv %afiLmv 

%ai %wv £nLG%axmv %aL %mv LSQOTtoLmv xmv iv xolg leQolg, o'l vvv SâteLQii,ovGLv). 

— V. 36 sq. orborum mentio notatu digna, fortasse inde 

explicanda, quod mercede supra oonstituta liberati erant. •"•*) 

Deinde v. 38—42 praeceptum ipsum eo pertinuisse quo loco mystae 

initiarentur, non credo, quia fani aula quam^vis magno muro saepta-'^) huio 

rei vix apta fuit. De conventu potius mystarum, qui primo mysteriorum 

die-'^'') fiebat, vel de sacrificio ab us peragendo-") agi conicio. 

10) Harv. Studies vol. Yl p. 46,2; of. etiam Korte Bhfiin. Mus. LHI p, 261, 

Purtwangler Meisterwerke p. 166, 3. 

11) primus id monuit rectissime Petersen MAI XII p, 65, 

12) accedit alterum testimonium schol, Arist, Lys, 273 ex decreto anni a, Chr, 

n, 506, quod attulit Wilamo-witz Aus Kydathen p, 69sq,, sed cf, Miohaelis 1, c, p. 10. 

13) Doerpfeld MAIXXH 168 defendit, negaverimt Milchhoefer tjber d. alten 

Bwrgheiligthiimer p. 20 sq., Br. Keil Anon. Argent. p, 91, MichaeUs Arch. Jahrb. 

XVH p, 11, 

14) idem Poucart coniecit l. c. p, 97, 

15) de muro cf, Rubensohn Mysterienheiligtiimcr p. 15sqq,, Poucart Grands 

Mystdres p. 131 sq. 

16) Hesych. s, v, dyvQfLbg- ixxXriaia. avyxQ6rr]aig. iarl Sh xav rb aysLQOfisvov. 

xa). r&v fivarrjQiav fjfciQa itQmri]. 

17) (Dem.) adv. Neaer. 116 aXXa rs xarriyoQri&r] airov {rov IsQocpdvTov) xai 

Leges Graoc. Sacrae ed. Ziolion. 2

18 LBGES SACBAB 

V. 43—46 aut statim aut postea additos^*) ad exemplum initii 

lateris C restituendos esse patet; artius autem hic coUocati versus 

litterarum tricenarum fere quaternarum fuerunt.^^) v. 44 extr. olim suppieveram 

T\bg ieQonoLbg T]o[t]jv &eoLv coll, v. 33, ubi eorundem mentio fit, 

sed nec veri simile est eos mysteriis ipsis interfuisse administrandis, unde 

merces a mystis iis deberetur, et insuper ita scriptura lapidis TJON 

mutanda esset. Neque igitur dubito id, quod Foucart acute coniecit 

t[6v cpaiSvvxev x\bv êoiv^") recipere. — v. 45 extr. ego suppleveram 

rbv icQea To\iv 06otv], sed ut recte P. contra Boeokhium, qui idem 

V. 43 restituerat, monuit, LSQevg @£Olv nusquam cognoscitur feminamque 

Philleidis ortam hoc sacerdotio functam esse constat.^') Foucart ipse legit 

xbv LEQia xb\v @eb %ai @edg^^) X]afi^dv£v %xX., cui coniecturae quamvis 

speciosae duae res repugnant: primum enim de mysteriorum cultu Cereris 

Proserpinaeque proprio agitur, quare aliorum deoram Eleusiniorum cultus 

prohibendus est; accedit quod spatium iam non sufficeret accusativo fiLG&bv 

supplendo, quem tamen ante verbum Xaji^dvEV in hoc praesertim additamento 

requirimus. Itaque ne hoc quidem siipplementum probari potest. 

Eelinquitur ni fallor ut restituamus xbv isQEa %b\v navay^s fiLa&bv j 'X]afi,- 

§dvsv %xX., de cuius munere etsi nUiil certi constat^^), antiquitus tamen id 

institutum futsse non est cur negemus. 

V. 45 non oôXov, sed -^fitoiSeitov scriptum fuisse spatii rationes ostendunt, 

neque verisimile est sacerdotes, qui hoc loco commemorantur, eadem 

mercede usos esse atque ipsum hierophanten (v. 5 sqq.). 

OTL SLvmnrj. . . . ry staiQa 'AXcooig i^xl rf]g iaxaQag r-rjg iv rfi a'vX'fj 'EXsvatvL 

TtQoaayova^ri lsqslov &'vasLsv ov vofiifiov ovrog iv ra^vrrj rfj ijftEgo: IsQsta &v- 

SLv o^vS' ixsivov oCejjs rfjg &vaiag dXXd Tf]s iSQSias. 

18) e scriptura rorov, quae certo adhuc non nisi in titulis exeuntis saectdi 

innotuit (cf, Meisterhans L e, p, 63 adn, 5.^8), coUegeris versus item exeunte 

saeculo quinto additos esse. Sed fieri potuit, ut propter spatii angustias sicut 

aspirationis nota carent, ita simplex quoque O pro OY scriberetur. Cf. etiam 

MAI XVin p. 225sqq, ubi antiquissimae inscriptionis Atticae v, 2 Studniozka 

haud improbabiliter legendum proposuit: toto beKdv fuv, 

19) integri versus superiores fuerunt vicenarum ternarum Utterarum; viginti 

tres autem, quae extant v. 43, idem spatium ac sedecim superioris versus Utterae 

tenent; unde quot fere litteras v, 43 integer exhibuerit, facile computatur. 

20) cf, de eo n, 7 p, 34, 

21) vid, de ea Toepffer Att. Geneal. p, 94 sqq,, Poucart 1, c. p. 67 sqq. 

A. Mommsen Feste p. 265, 

22) cf, notissimum anaglyphum quod dedicavit Lakrateides Isqsvs @sov xai 

@s&s Kttl E^v^QvXimg (vid, p, 27 cum adn, 35); quem sacerdotem in ipsis mysteriis 

partes quaedam sustinuisse e repraesentatione anaglyphi audacius coIleiTit Foucart; 

ceterum E^bôvXimg nomen ibi addi moneo, 

23) oocurrit in titulis aetatis imperatoriae {IG IH 716. 717, 70a sella xÂqvxog 

itavayovg iial IsQitos ib. 266), sed antiquior oiîgo vel inde apparet, quod e 

Cerycum gente creabatur (Toepffer /, c, p, 90); et sacerdotem hunc et isQsias 

•navayslg (Hesych, s. •rtavaystg) eimulaoris otrcumgestandis operam dedisse coniecit 

Nowossadeki coll, lul, or, V 173 itaQa k&rjvaioLg ol r&v &QQ-^rmv a^jtToasvoL 

Ttavayetg.


4, Tabula marmorea inventa Eleusine in fnndo quodam privato haud 

procul a mari, Athenas translata in museum nationale, Edd, Eustratiadis Ila- 

Xiyysvsaia 1880 ^s§q. 18 et 28, 'A&^rivaiov Yin. p, 405 sqq,, P. Poucart BCHIY 

p, 226sqq, (tab, IV), Dittenberger Syll^ 13, Kirchhoff IG I suppl, p, 59 n, 'il^ et 

collatione lapidis usus a Koehlero facta et ectypo chartaceo a PMnticle misso, 

ego in dissertatione p, 16sqq,, Michel Becueil 71, Dittenberger Syll.^ 20, Cf. 

praeterea quae disseruerunt Lipsius Leipz. Stud. HI p. 207 sqq, Sauppe Ind. leet. 

hib. acad. Gott. 1880/81 (= Ausgew. Schriften p, 729 sqq,), A, Schmidt Jahrb. f 

Philol. 1885 p, 681 sqq., White 'Ecp.'AQx. 1894 p. 35, L, Ziehen Bhein. Mus. LI 

p. 219 sqq. et Berichte d. Freien Deutschen Hochstiftes zu Frankf. 1899 p. 212, 

A. Korte M A I XXI (1896) p. 320 sqq.. Pr, Groh Listy filol. XXV p, 266 sq., 

V, Prott Bursians Jahresber. CH p, 116 sq,, Busolt Griech. Gesch. HI 1, p, 474 sq., 

Pringsheim Arch. Beitr. e. Gesch. d. Eleus. Kults p, 109 sqq, Alterius exemplaris, 

quod collocatum erat in arce, frustulum invenit Wilhelm et ed, Oesterr. Jahreshefte 

VI 1903 p, lOsqq, 

Ti|io]Te\[e]c 'Axotpve[uc] eTPcmLiaTeue. 

"£boxc]ev Tei PoXei Kai toi bepoi, KeKpoTTic eTrpuTdveue, Ti(LioTe|- 

[Xec e]Ypa)i|udTeue, KuKveac eirecTaTe^ Tdbe oi xcuTTP«fp?c^) xcuve|- 

5 [Yp]aq)cav dTidpxecGai toiv QeoT vko KapTio Kard rd itdTpia Kai Te||v 

âvTCiav Tev eT AeXqjov 'AOevaioc aiTO tov heKarov fiebi)avov [K]|pieov 

fie eXaTTOV e heKTea, rrupov be dTTO tov heKttTov |aebi)uvov fx\e eXar- 

Tov |e]] he|uieKTeov edv be tic TtXeio KapiTov iroiei e t[ocouto]|v ^) e 

oXeiCo, KaTd tov auTov Xotov dTTdpxec9ar eTXeTCV be [toc b]e|Li|- 

10 dpxoc KOTd Toc bepoc Kai TTapabibovai toTc hiepoiroioTc toTc jl "GXeucivoOev 

'GXeucivdbe" oiKobo|uecai bk cipoc^) Tpec '6XeucTv|i Kard rd 

TidTpia hoTTO av boKei toTc hiepoTioioTc Kai toi dp[x]iT|eKT0vi eTTiTebeiov 

evai, dTTO to dpTupio to toTv QeoTv, t6[v be Ka]|pTT6v eveauOoT eppdXXev 

hov Sv TiapaXdpoci uapd tov be|udp[xov]^ | dTrdpxeceai be 

15 Kai toc xcuMludxoc KaTd Taurd' rdc be TioXec [eT]X[o]j|Teac heXecSai 

To KapiTO KaeoTi av boKei auTCCi dpicTa 6 KapTr6|[c] eTXeTececear 

eTteibdv be eTXexOei, dTTOTTe|uq)cdvTOV 'Aeevale, | t6c be dTaTOVTac 

TTapabibovai toTc hiepoTroioTc toTc '£Xeuci|v6eev '€Xeucivdbe^ e[d]v be 

îe TtapabexcovTai TTevre ^fiepov. • • •*) 1 erreibdv eiTavTTeXei, irapa- 

20 bibovTOV Tov eK Tec TioXeoc hoeev av [e||i] 6 Ka[pTT]6c, eueuvoceov^) 

hoi hiepoTTOioi xiîaiciv bpaxiuect [h|eKac]T0C' Kai irapd tov be|udpxov 

Kard TttUTd Tiapabexeceai^ [Kep]u|[Ka]c bfe heXo|ueve he poXe TieiuqjcdTO 

1) de Hs cf, Poucart I, c, p, 248 sqq,, Sauppe 1, c, p, lOsqq,, A, Schmidt I, o, 

p. 668 sq. 

2) ET.?, , , , Pouc, ETOSir', ,0 Koehler, v, 8 autem initio in ectypo clare 

N apparuit; supplevit Kirchhoff. 

3) siros maxime frumenti condendi causa effossos esse constat; quomodo 

effoderentur, accuratius desoripstt Philo Mr]^. Svvr. V 2 p, 86 ed, R, Schoene, 

4) bXov {— ZXmv) suppl, Schm,, sed sicut conexus causa inter •jtivrs 'r]ft,SQ&v 

et irtsiSdv irtayysX&fi nihil desideratur, ita in altero exemplari nihil ftiisse 

scriptum statuit W. qui Utteras ETTEI errore bis repetitas priore deinde loco 

erasas esse coniecit. 

5) s^b&vvia&ov in altero exemplari. 

o*

20 LEGBS SACRAE 

ec Tdc TToXec d[T]TeXXov[T]ac [rd | vuv]^) heq)ceq)ic|ueva toi beôi, to 

fiev vuv evai hoc rdxiCTa, t6 be [X]|oiu6v hoTav boKei aurer Ke- 

25 XeueTO be Kai ho hiepoq)dvTec Kai [6] || baiboxoc |uucTepiotc dTiapxecOai 

Toc HeXXevac to KapTro Kard | rd TrdTpta Kai rev fiavTeiav rev 

CT AeXqjov dvaTpdq)cavTec be e[|u] | TTivaKioi t6 nerpov to Kapiro 

To Te Trapd tov beiudpxov Kard t6[v b|e]|uov heKacTov Kai to Tiapd 

Tov TToXeov Kard rev ttoXiv hcKdc^rev | KâraeevTov ev Te toi 'GXeu- 

30 civioi 'GXeucTvi Kai ev toi poX[6UT]e||[p]ior eTiaTTeXXev be Tev ôXev 

Kai reci dXXeci TToXeciv [T]e[ci] He|[X]X6viKeciv dTrdceci hoiroi dv boKei 

aurei buvar^v Ivai, X[eTo]v|Tac |uev Kard hd 'AeevaToi dTidpxovTai 

Kai oi xcu)U|uaxoi, eKe[ivoi|c] be |ue eTTiTaTTOVTac, KeXeuovrac be dirdpxecOai 

edv poXovTai | [K]aTd Td TidTpia Kai tcv luavTeiav Tev ct 

35 AeXq)ov Tiapabexeceai bjje Kal irapd toutov tov rroXeov edv tic 

dirdTei, t6c hiepoTTOioc Ka|Td Taurd' euev be dTTO |uev to ireXavo^) 

KaeoTi dv 6u)uoXTribai [exche|T6]vTai, TpiTTOiav be pdapxov xPwcoKepov 

ToTv GeoTv heKa[Tep|ai dîro tov KpieSv Kai tov Ttupov Kai toi 

TpiTTToXe|uoi Kai toi [0e]|oi Kal rei 6edi Kal toi GuPoXoi hiepeTov 

40 heKdcTOi TeXeov Kai || tci 'Aeevaiai pov xP^JCOKcpov rdc be dXXac 

KpiOdc Kai Trup6c dTr|obo)uevoc t6c hiepoTioioc )ueTd rec poXec dva- 

OeiuaTa dvaTieev|ai toTv GeoTv Troieca)uevoc hdrT' av toi bejuoi toi 

'AOevaiov boKe|i, Kai eTriTpdqpev toTc dvaee)uaciv hoTi dTr6 to KapTio 

Tec dTTapxe|c dveeeee Kai HeXXevov tov dTTapxo]uevov • [toT]c be rauTa 

45 TTOioci I TToXXd dâed evai Kai euKapTtiav Kai TroXuKapTria[v hoi]Tivec 

fiv I [|u]e dbiKoci 'Aeevaioc )uebe rev ttoXiv tcv 'Aeevaiov |uebe t6 0e6. 

I A]d|UTrov etTre^ rd |uev dXXa Kaedirep ai xcuTTpacpci fec dTrap- 

Xec TO I KapiTO toTv .0eoTv, rdc be xcuvTpaq)dc Kai t6 (pceq)ic|ua Tobe 

50 dvaT|paq)cdTO ho Tpa)U)uaTeuc ho rec PpXec ev creXaiv buoTv Xi9ivai:v 

Kai KaraeeTO rev |uev 'GXeucTvi ev toi hiepoi, rev be herepav [d]|n 

TToXer hoi be TToXeTai dTTO)uiceocdvTOV t6 creXa, hoi be KoX[aKp]|eTai 

bovTov t6 dpTupiov Taura )uev TTe[p]i rec dTrapxec t6 Kap[Tr]o [t]|oTv 

0eoTv dvaTpdq)cai ec t6 CTeX[a], |ueva be ::: e^pdXXev HeKaTovp|aiova 

55 t6v veov dpxovTa- t6v be paciXea hopicai rd hiepd rd ^v t[o]|1 

TTeXapTiKoi^), Kai t6 Xoitt^v jue evhibpueceai po|u6c iv toi TTeXa|pTi- 

Koi dveu rec poXec Kai to be)uo, )uebe t6c XiOoc Te')uvev ck to [TT]|e- 

XapTiKO |uebe Tev excdTev juebe Xieoc" edv be tic Tiapapaivei j t:::ou- 

Tov Ti, dTTOTiveTO TtevTaKociac bpax)udc, ecaTTeXXdro be h|[o] paciXeuc 

6) suppl. Usener; in ectypo ante E*? certa litterae sive H sive N vestigia 

cognosci auctor est Kirchh,, supplementa igitur rdSs rd ixjj. (8,), %ard rd li (P) 

una littera longiora sunt. 

7) ultimam acui Buecheler monuit ad Herond. mim, IV 91 papyri serintura 

nisus et praeoepto Herodiani. 

8) eadem scriptura Arietopli. Av. 832 et in cod. Laur. Thuc. II 17.

ATTICAE u. 4. 21 

60 ec Tev PoXev Tiepi be to eXaio Tec dTiapxec xcuTTpdcp||cac Ad|UTT0V 

eTTibeixcdTO rei ôXei eTTi Tec dvdTec TipuTaveiac'), | he be poXe dc 

t6v bejuov excevevKero eiTdvaTKec. 

Decretum de primitiis frumenti Eleusina conseorandis litteris vulgaribus 

Atticis quales post a. 446 obtinuerunt axoLfr^Sbv incisum. Quod 

cum omnes olim sive annis inter iudutias triginta annorum et bellnm 

Peloponnesiacum interpositis sive huius belli initiis tribuissemus, primus 

Alfredus Korte et litteratura et sermonis formis Mciae paeis annos 

indicari docuit, id quod de alterius exemplaris frustulo nuper Adolfus 

Wilhelm confirmavit. lam Korte rationibus Eleusiniis annorum 

422/1—419/8, quibus epistatae pecuniam ab hieropoeis anb tcO aixov 

xrig anaQtf]g acceptam referunt (IG I suppl. p. 174 n. 225 k) •'•''), comparatis 

post hos annos ac potissimum a. 418 legem rogatam esse censuit: 

peeunias enim Ulio recensas tam exiguas esse et tam exiguam primitiarum 

consecrationem inde computandam, ut illis annis iam hanc legem 

valuisse incredibile sit. At hac in re manifesto vir doctissimus errat, 

nuUam enim in computatione sua rationem habuit donarioram hieropoeis 

ex iis quae post hostias coemptas superessent pecuniis comparandorum 

(v. 40 xdg Se aXXag %QL&dg %ai nvQOvg anoSofievovg xovg leQonoLOvg fiErd 

%fig jSouA^^g ava&'fjfia%a avaxL&ivai %olv @soiv), tmde pauiultim pecuniae remansisse 

ciuod hieropoei epistatis traderent par et consentaneum est. Equidem 

decreto et rationibus illis comparatis contrarium atque ille colligo: 

per annos enim 431 — 425^-^) propter Archidami in terram Atticam inruptiones 

primitiae conseerari necessario desitae erant, annis 422—418 

eas esse consecratas rationes testantur; iam cum Ulius fere aetatis habeamus 

decretum quo consecrationem %a%d %d ndxQia %ai ttjv fiavreiav xr]v 

ey AeXcpwv sanciri videmus, num id quattuor demum annis postqiiam denuo 

fieri coeperat, latam esse credamus? Immo rationes annorum 422—418 

ex hoc iam decreto factas esse veri simillimum est neque id pugnat cum 

rebus tum gestis; anni enun 423 mense Elaphebolione iadutiae ab Atheniensibus 

cum Lacedaemoniis factae sunt novaque spes pacis animos pervasit 

^^); eodem anno fastos valde turbatos esse constat ex Aristoph. 

Nub. 615 sqq., quocum optime convenit praeceptum de mense intercalando 

V. 53 sq.; verba deniqne decreti enayyeXXcLv Se rrjv povX^r^v Kai rfâL aXXrjai 

nbXeGLv %fjGi 'EXXrjVL%fj6Lv andai]aL onoL av So^fJL a^vrfji Svva%bv slvaL anno 

9) ante nonam igitur prytaniam decretum ipsum factum est. 

10) cf. e. g. v. 3 sq. inl rfjg ôvX\fjg r]L IlQinLg 5t[praT0s iyQafLfiaTsvs in' 

jiQ^Lariavog &QxovTog (421/0) i7t[LardraL 'EXsvaLv\6&sv, olat 0iX6aTQaro\g KvSa- 

&r]vaisig i\yQafi,fi,dTsvs, naQsSiâvto [jtKg' 'iSQ07t~\oL&v 'EXsvatvi Qsoîvov Kstpa- 

Xf]&\sv xal\ i,vvaQ%Qvr(ov [aQyoQiôv ditb rov airov rrjg aitaQpig rotv @\sot\v Ph. 

11) sed ne insequente quidem anno agricolas in agros rediiese multos veri 

simile, quia fore ut Lacedaemonii Atheniensium de captivis minis commoti (Thuc, 

IV 41) invasione usitata desisterent incertum erat, cf, E, Meyer Gesch. d. Altertmris 

IV p, 389. 

12) Thucyd. IV 117sqq.; sane quanta fuerit pacis spes qtiantaque Atheniensium 

spes veteris potentiae et auctoritatis recuperandae, hoc demum decreto, si 

modo recte id huc rettuli, plane cognosoitur.


indutiarum aptissima sunt, quippe quae indutiae in belli regione Ihra i 

patrari non potuerint (Thuo. IV122sqq.), ut hinc sane non possent pnmitiae 

expectari. Anno igitm- 423/22 ao si prytaniae definitioni v. 60 tantum 

tribuere licet, octava prytania arohontis Amyniae Athenienses haec sanxisse 

persuasum habeo. 

Duae autem sunt tituU partes; decreto enim ipsi adnectitm' additainentum 

Lamponis'"), quod etsi pauca de insoribendo iUo addit, praecipue 

tamen ad res speoie alienas, Pelargici cmâm et mensis intercalationem, 

pertinet. Quaeritur qua ratione oum deoreto coniuuctum sit, nam aliqua 

certe ratione coniunctum sit neoesse est. Eouoart cum verbis ter recurrentibus 

%a%d %d nd%QLa %ai %r]v fiavrsiav ttjv sy AsX^pmv (v. 4/5, 

26, 34) adductus legem de primitiis oraculi iussu rogatam existimaret, res 

a Lampone additas ipsas quoque eiusdem oracuU iussu praecipi ooniecit 

et illud oraouli Pythici mQOTS^ke^vTiov 'xb IIsXaayLKbv aQybv afisLvov', quod 

Thucydides ah Atheniensibns ineunte beUo neglectum narrat (II 17), adhibuit. 

lam hoc oraculum falso ab eo adhiberi cum aliunde-'*) tum aetate 

tituli nunc rectius definita arguitur. Sed universum hoc conamen legem 

et additamentum eius ex oraculi iussu repetendi fundamento caret. Verba 

enim decreti %axd xd ndxQLa 5tat r^r^v fiavxsiav x^rjv iy AsXcpwv, etsi vix est 

dubium quin re vera antiquum oraculum respiciant-'^^), hio tamen tmam-'^^) 

potius formulam efficiunt, qua quid et antiquitus et divinitus commendatum 

praedicetur. Tum vero — atque id gravissimum — in additamento 

Lamponis nuUa omnino oracuU ac ne formulae quidem illius mentio inest. 

Explicare igitur debemus additamentum e rebus ipsis. Nec tamen 

A. Schmidt, quod novas aras propter futuras ipsorum Atheniensium dedicationes 

prohibitas esse eademque de causa cautum conieeit ne lapides 

humusque i. e. raateries donarioram auferrentur, mihi persuasit. lUud Ucet 

ooncedamus, hoc veri plane dissimile videtur. Nam id ipsum, quod non 

semel •'') eodem modo de integritate fanoram eavetur, hunc usum sollemnem 

fuisse declarat et una eademque ratione explicandum, religione terrae 

sacrae. Itaque nesoio an artior quidam Eleusinii et Pelaigici conexus sta- 

,13) vates est notissimue qui i^r^yr^r^rjg vocabatur (sohol. Aristoph, Xub, 331, 

Bupol, II p, 545,23 M,); i^r]yr]Tr]v 7tv&6%Qr\aTov eum fuisse ooniecit Sauppe et 

oomprobavit Dittenb. propter oraculi mentionem v. 6, quae tamen ratio caduca 

est, vid, supra, 

14) dxQOTsXs-vTLov quod Thucydides spectat, si modo oraculi est ad ipsum 

Pelargicum pertinentis, antiqui fuisee oraculi multo ante annum 430 dati quod 

in summo rei-um dieorimine denuo homines recordabantnr, verborum Thucydidis 

tenor ac conexus satis clare ostendit, Nuno autem quid re vera difQorsXs^vTLor 

illud sibi vellet, felicissimo acumine perepexisse videtur Wolters (apud Kort, I, c. 

j). 330 not. 3), admonens idem dxQozs/.svrLov una rautata littera, diversissimo 

eane sensu, legi in celeberrimo de Megaris oraoulo (Anth, Pal, XIV 73); 

rair]s ii,sv 'TtdarjS rb HsXaayixbv "AQyog afisivov 

'l^jtitoi @saaaXixal AaxsSaLfioviai rs yvvatxsg. 

15) cf, A, Schmidt 1. c. p. 688sq, — oracula ab Isoorate (Paueg, 31) aUata 

recentiora sunt, 

16) alterum xard omissum eese moneo. 

17) cf. quae ad n, 34 et 87 attuli.


tuendus sit-'*), ouraque Pelargici penes sacerdotes Eleustaios fuerit, qui cum 

splendori cultus consulerent Eleusinii, Ulius quoque integritati providebant. 

Causam autem ipsius curae cave ne inde repetas, quod bello Archidamico 

illa c[uoque arois pars habitationibus occupata erat: verba certe firjSh %bg 

Xidôg %ifjLVEiv i% Toi) TIeXaQyL%ov %%X. ad habitationes illas sine dubio modestissimas 

referri non possunt, sed ad maiores aedificationes spectant. lam 

olim, cum vulgo titulus antiquior existimaretur, Loeschcke Pelargioi cmâm 

vioinis operibus a Mnesicle a. 437 sub arce ooeptis motam coniecit^^); quae 

coniectura etsi ipsa propter aetatem obtineri nequit, rationem tamen, quam 

ille secutus est, verissimam duco ac c[uicunque fuit rermn Eleusiniarum 

et Pelargici conexus, quod omnino integritati eius cavebatur, metu taU 

qualem Loeschcke indicavit, optime explicatur. Eogavitne haec Lampon 

adversus aedis Minervae Ni%rjg fautores (cf. ad n. 11 p. 47 sq.)? 

Multo claiior est praecepti de intercalando ^^) Hecatombaeone altero 

cum decreto superiore conexus. Id enim quod ante Boedromiona, non ut 

fieri solebat et debebat, post eum mensis intercalatur, manifesto eo spectat, 

ut dies primitiarum mysterUs offerendarum proferatur. 

Ipsius decreti argumentum Sauppe olim cum iis consiliis Periclis 

comparavit, de quibus Plut. Pericl. 17: aQtofiivmv Se Aa%eSaLfA,oviwv a^&ea&ai 

%y a-i^^rjaei %wv 'A&r]vaiwv inaiQwv 6 neQL%Xf]g %bv Sf^fiov sxi fiaXXov 

fiiya (pQOveiv Kai fjieydXmv avxbv d,S,LOvv nQayfidxwv yQa^pei i/îjqotOfta ndvxag 

"EXXrjvag xovg oniqnoxs %axoLKovvxag EvQianrjg i) xfjg Aaiag naQaKaXsiv %aL 

fiL%Qdv nbXiv Kai fisydXrjv sig a^vXXoyov nifinsLv A&^qva^s %ovg ôvXsvGOfisvovg 

nsQi xmv EXXr]VLKWv iSQmv, d %axinQr]aav oi âQâQOL, %ai xmv &vaLWV, 

ag bcpsiXovaiv 'hnsQ Tfjg 'EXXdSog e^v^dfjisvoi rotg &S0Lg, bxe nQog xoi)g âQ^d- 

Qovg ifiatovxo, et quamquam Periclem huius decreti auctorem non fuisse 

nunc constat rerumque ipsarum simUitudo satis exigua est, tamen et illud 

et hoc decretum sane isdem consilus nata sunt Panhellenicis, qnae hic 

cum religione Eleusinia coniungi, ut iam Korte monuit, notatu dignissimum 

est. Ex eadem autem hac deoreti natura facile intellegitur 

Graecos haitd alacres promptosve fuisse ad has primitias ofFerendas ^^), id 

quod apparet cum Isocratis verbis IV 31 ai fiev yaQ nXelaxaL xwv n6XEwv 

•vn6fj,vi]fjia T^5 naXaidg s^vsQyeaiag dnaQtdg xov Gi%ov %a& e%aG%ov xov evlavxbv 

ws 'fifi&g anonifinovaL, TaTs S' e^XeLno-vGatg noXXd%Lg 1) Hv&ia 

nQoaexa'êv anotpiQeLV xa fiiQrj xmv KUQnmv Kai noLelv nQog xr]v noXLv xr]v 

'r]fie%iQav %d nd%QLa, tum rationibus curatorum quaestorumque fani Eleusinu 

a. 329/8; in his enim praeter ipsos Athenienses et eas civitates, quae 

18) ut iam videbatur Curtio Sitzungsber. d. Berl. Acad. 1884, p. 502.. 

1.9) Enneakrunosepisode p. 18 sqq. 

20) non de interoalatione mensis, sed de mora interponenda agi A. Schmidt 

olim demonstrare studuit atque ipse in dissertatione comprobaveram neglectis 

ii.'), quae Keil de tempomm ratione disseruit Herines XXIX p, 347, lam enim 

oonstat pro Posideone interdum etiam alios menses duplicatos esse velut Gamelionem 

IG II suppl, 733,5, Anthesterionem ibid. 385 c. 

21) cf quae paulo accuratius de hac re disputavi Ber. d. freien Bcutschcn 

Hoclistiftes 1899 p. 211 sqq.


etiamtum Atheniensibus oboediebant, nulla e reliquis Graeois consecratio 

commemoratur. ^^) 

Oeteroquia tamen hae rationes quam bene conveniant oum iis, quae 

de sacris faciundis titulo plus centum annis antiquiore decernuntur, 

primo aspectu apparet, ut in his morari longum sit.^^) Neo minus tamen 

quaedam mutata esse videmus, uon dico minora iUa, quae aut in decreto 

tum omissa esse aut gliscente aevo accessisse consentaneum est, sed externa 

totius rei mutata est administratio. Neque enim iam eaedem partes 

leQonoLWv iy ôvXfig sunt atque prioram illorum quibus successerant: 

PericUs aetate hieropoei, qui tum vocabantur t. 'EXevGLVO&ev vel 'EXevalvi, 

frumentum accipiebant aeceptumque vendebant venditique pretio rem faciebant 

divinam, emardxaL autem Eleusinii in illius aetatis decreto ne nominantur 

quidem. Krmo autem 329/8 snLaxdxaL primitias anuonae, quod e 

tenore rationum cognoscere Hceat, acoipiebant, hi profecto eas vendebant 

22) i6r II 2 p. 516 n. 834 b (= SylV 687) v. 263 sqq. rf]g iâaQxfjg rotv @sotv 

Tov airov xscpdXaLa rfjg cpvXf]g ixdarr]g quantum quaeque tribus aliaeque civitates 

Atheniensibus subditae contribuerint, praescripto v. 279 pergitur: 

KscpdXaLOv XQL&&V fLsSLfLVOL^ XHPIII, •fjfiisxrsta rirraQa, S^vo ôivixsg. Xnb 

ro^vrôv sig W^^" \K\Q0XijiVLa rotv @EOtv fiiSLfivog' stg rbv TtsXavbv IsQO^jtoiotg iy 

ôvXf^g ixxaiSsxa fiiSifcvoL rQL\[&\v xoivixcov d^jtoXsiitovrss. ^lTtsSofJLS&a fisSiiivovs 

XAAPII, sxria, 7tiv&' f]fii%OLvixLa xai iTtifisTQa | ravraLs fiiSLfivoi PAIlll, ixrsîj^s), 

7tiv&' rjfii%OLvixLa. KscpdXaLOv Ttftjjg xql&&v XXXPAAAI-|-||| 'XQa\&sLa&v ix tql&v 

8Qa%fc&v rbv fjiiSLfhvov sxaarov arg 6 SfjfLOg ^ra^sv nvQ&v xscpdXaLov fLiSLfi,v\oi\ 

TAAA., I Sixa rjfJUSXTsta, %otvL^. jtnb rovrarv Islg itQOxmvLajTotv @sotv fiiSLfivog Jtai. 

sig ^rbvl TtsXavbv IsQOTtoiOtg iy §ovXf]g ||^"' A fiiStfivoi xul i7ti.§oXr] 7tiv&' ijfttf- 

KTsta. A.itsSbfis&a fisSifivovg PAAII, sxrsta, %oivLxa' i^jtifiSTQa \ rovroig fiiSLfcvoi 

TQStg, %OLVLXss TQstg. KscpdXaLov TLfcfjg itVQ&v r&v s^rjxovra xal Svstv fisSifivcov \ 

HHHPAAI-I-I-IC, nQa&ivTcov ?| SQa%fjL&v rov fisSifivov sxdarov, mg 6 Sf]fLog 'ira^sv, 

•jtXf]v r&v Sixa fisSifiva{v)' \ To^vrav Sh ri,fir] P. KsrpdlaLOv &QyvQiov rfjs i7taQ%fjs 

rov otrot) XXXP AIIIIIC, knb ro^vrovlTa^Ss dvriX(o\Taf IsQO^jtoiots iy §ovXf]g baov 

b Sf]fiog Sra^sv To^v nQO§drov %ai rfjg alybg ixdarov AAA, p^" IsQsiôv 

rsrraQdxovTa tql&v xs(pdXaiov XHHPAAAA, T&v §o&v kxdarov HHHH, 

TQi&v ô&v XHH, 'Ijt'ito&&[v\\Tog IsQst itsXavbv AAAAPI-l-hhll. IlQOfiSTQrjrst fiia&bs 

d-jtb T&v kxarbv HIC, xscpdXaLov Ahl-|-IIIIC, | SaviStov Allll TifLr] xal yQa

ATTICAB n, 4 25 

atque hieropoeis pecuniam, unde sacrificia fiereut, assignabant et id, quod 

postremo alUs quibusdam expensis factis supererat, tradebant, videUcet ut 

inde donaria sollemnia dis dedicarentur. ^*) His autem omnibus res ipsa divina 

tacta non videtur, quae plus oentum annos eadem fere mansit atque 

ab hieropoeis fieri desita non est. 

De singulis pauca addo. v. 31: non est quod cum Dittenbergero 

CoU. n. 7 extr,: axfjaaL Tr]v fisv iv EXevGLviw xw 'hnb [xri n]6XEL, — — 

x^Tjv Ss iv 'EXEvasihJL sv xm lsqw nQo %ov §ovX£v%r]Qiov lapieidam incidere 

debuisse censeamus sv %£ %wl 'EXevaLvimL (sc. xw 'hnb nbXei) %ai 'EXevGlvL 

iv %m ôvXev%r]QimL. Nec enim iam dubitari potest, quin fanum Eleusine 

situm ipsum quoque 'EXevaivLOv nominatum sit. ^^) Eecte igitur se 

habet 'ev %e %(b EXevaLviw EXevaivL. Tum autem sequentia verba iv %wl 

ôvXevxr]QiwL vix de eiusdem EleusinU senaoulo intellegi possunt. Quod 

licet iam Periolis aetate fuerit^^), tamen ipsum c[uoque in fano, iv xwl 

EXsvaLviwL fuisse e n, 7 apparet, ut ev xe xwl 'EXsvGLviwi 'EXevalvL et 

iv xwL §ovXev%i]QimL tamquam aequa membra coniungi non possent. Urbanum 

igitur senaculum dieitur, iibi alteram tabulam ut omnibus senatoribus 

praesto . esset, posuerunt. — v. 36 anb fisv xov neXavov: reete ab alus 

placentis neXavov distinxit auetor schol. in Arist, Plut, 661: LG%iov Se o%l 

%bv fiEV nsXavbv iv %w nvQi EQQtnxov, %d Ss nbnava Kai touj nXaKo^vvâg 

Kai %dXXa iv fiiQSL %ov (SrafioO e%i&eGav. Ceteri veteres grammatici, ubi de 

hac re agunt, aut seeernenda oonfundunt aitt falsa fingunt. Quamquam 

reotiiis iis iudicium suppeditare potuerant Sannyrionis verba poetae. comici 

(Harpocr. s. v. neXav^g): 

neXavbv KaXovfiev ijfiEtg ot &eoi 

a %aXeL%e Gefivwg ixXcpL&' 'bfietg ol ^Qoxoi. 

Hodie StengelU^') opera constat neXavbv non placentam iustam, sed pultem 

potius fuisse^^), cui non male ciXcpLxa compararentur ^**), idemque hoc sacrificium 

pristino viotui debitum in inferorum potissimum deorum cultii obtinuisse 

ostendit neo non qua de oausa hio obtinuisset, explicavit. Ipsam 

autem pultis huius natm-am accuratiiis definire licet. Nam oum in rationibus 

Ulis legatur v. 279 %ecpdXaLOv kql&wv fiiSLfivoi — • anb xo^vxmv 

24) of, quae acctuatius de tota hac re, praecipue de ratione, quae inter i. EXsvaiv6&sv 

et i. iy jhvXf]s intercedebat, exposui Mus. Bhen. LI p. 219 eqq, 

25) defendit lapidis lectionem recte iam Rubensohn Mysterienheiligtilmer 

II, 77 cum adn, p, 24; vid. quae adnotavi ]>. 8 not. 13. 

26) cf. Rubensohn l. c. p. 81 sqq, 

27) Hennes XXIX p. 281 sqq. de alia vocis 7tsXav6s significatione vid. n, 98 

V, 11 et quae ibi adnotavi. 

28) oertissima testis est frequene apud tragioos huius vocis memoria, cf. locos 

quos coUegit Stengel I, c, p, 284. Adde Stiid. Phot. s. v.: XiysraL Sh TtsXavbs 

— %al rb TtSQiTtSTtriybs xai i^r]Qttfifiivov bjt&Ssg SdxQvov olov XLâvmrbg, xoftfit 

xai 0 rco fiavrsi SiSofisvog fna&bg oôXbg. Qtiae paulo antea apud Suidam leguntur: 

rtsXavoi, — — aig a^brog cpr\ai, xaQ7tol fiiXiTL SsSsvfiivoi, haec fiuxerunt 

e Platonis Legg. VI 782 C: &'vfLaTd rs oîx r]v rotg &sotaL S


£tg rbv nsXavbv exKaiSsKa fiiStfjivot et v, 283 nvQwv KstpdXaLOV fiiSifivoL 

dnb toutcov sig neXavbv — A fiiSLfivoL, unum autem 

neXavbv sacrificatum esse decreti verbis anb ftsv to-O nsXavov appareat, hunc 

oerte hordeo et tritico commixtum esse patet. Idem autem^ aUis testimoniis 

coUigitur. Porphyrius enim oum dicit de abst.-II6: acp' drv (%QL&mv 

ipaLGTcbv) bQfimfiivoLg 'rjfiLV %ai xmv %aQnmv aXXd %ai xwv nvQWV aqi&ovwxiQwv 

yiyvofjiivwv, nQOGsxi&evxo nsXavwv rjSr] %ai xmv Xommv anavxmv 

dnaQtai roi^g &soLg sig %dg &vGiag, hoc dicere videtur nsXavovg tum demum 

sacrificatos esse, postquam praeter hordeum cum alioram fractuum 

tum tritici usus increbruit. De Dipolieis porro haec narrat de abst. II 30: 

&ivxEg yaQ ini lijc; t^^X^fig %Qanii,r]g nsXavbv %ai rljaiard neQisXavvovGL xovg 

Kaxavefir]&iv%ag ôvg wv 6 ysvGdfisvog %6nxsxaL (cf. ibid. 10: xwv ALno- 

XLsiwv ayofiivwv %ai naQsa^svaafiivwv %axd xb naXa^bv e&og xwv %aQnwv o 

(3oOg nQoasX&mv ansysvGaxo xov lsqov neXavov). Eandem autem rem Pausanias 

describit I 24, 4: toO z/tog toO TIoXLiwg %QL&dg %axa&ivxEg ini xbv 

^wfibv fiSfiiyfiivag nvQoig ovSsfciav EôvaLV cpvXa^-qv. Solebant igitur ut 

videtur hordeum et triticum, cum nsXavbv parabant, commiscere. Eleusiniis 

autem unus parabatur neXavbg sine dubio permagnus, cuius c[uantum 

cuique deorum Eleusiniorum Ubaretur, Eumolpidae docebant.'") — 

V. 38 XQixxoLav Se ô-uaQtov (de hoc saerificii genere v. p. 10 sq.) — 

anb xmv %Qi&&v %ai xmv nvQwv scil. anb xT]g Ttftf;g %. %q. %aL %. n. 

Neque enim reete A. Mommseu^^) verba ita accipi posse nega-vit placentasque 

in formas animalium redactas inteUegendas esse coniecit, quia e verbis 

&'V£Lv anb fnlv xov nelavov concludendum esset praepositione dnb ipsius 

frumenti usum significari et quia v, 40 verba %dg Se 'dXXag %QL&dg %aL 

nvQovg anoSofjiivovg frumentum antea commemoratum non veniisse indicarent. 

Quarum prior causa nuUa est, in falsa interpretatione'^) posita 

verborum &'veiv Se dnb fiev %ov neXavo^v. Quibus minime sacrificium alic[uod 

velut placenta e pelano faota dicitur, sed neXavbg ipse sacrificium 

est, de cuius natura supra dixi, praepositioc[ue an6 vi diota est partitiva, 

non ea, qua Mommseno in verbis anb %wv %QL&mv Kai xwv nvQwv usurpata 

videtur. Eo autem quem hoo looo improbat sensu statim post aperte 

ustirpatur v, 43: ccnb xov %aQnov T^g anaQti]g dve&i&rj (so. xd dva&^^fxaxa). 

Maiorem dubitationem movent verba xdg Se aXXag XQi&dg %ai nvQovg dno- 

Sofievovg %xX., quae Mommseni interpretationi favere videntur, Attamen 

reicienda est, quippe cui alia omnia repugnent: cum vooes XQixxoLa ô^vaQtog 

et xiXeiov mtnime utpote aptae ad placentas significandas, tum rationum 

Eleusiniacarum quas supra attuli comparatio, ubi de hostiis aoitm* non 

de placentis. Nam quod Mommsen hoc diserimen maiori parsimoniae 

Pericleae aetatis tribuit, aUis temporibus sacrificia alio siimptu apparatuque 

oelebrata esse oonpedo, sed illud quod M. vult discrimen unquam exstitisse 

30) quae ad cultum Bleusinium pertinebant, ea solis Eumolpidis i^riysta&aL 

licebat (Andoc. de myst. 116); cf. de hoc iure etiam Toepffer Ail. Geneal. p. 68sqq 

31) Burs. Jahresber. 1889, 3 p. 251 sq. of. 246. 

32) „Li'n. 36 &'vsiv Sh &7tb fikv rov 7tsXdvov — — ist vom Verbaclcn cles 

feinsten Mehles die Bedc".


nego. Pauperes sane saepius pro hostiis, quas rite dUs debebant, placentas 

in hostiarum formas redactas sacrificabant, sed nunquam puUice hoo licebat 

nisi extremis angustiis'*), quibus Periclis opinor tempora non coercebantur. 

Quare aut rite eiusmodi placentae sacrificabantm- nefasque erat 

cruentare aram, nunquam igitur hostiis in hoc sacrificio uti licebat, aut 

— id quod rationibus ilUs apparet — fiebant hostiae, nunquam igitur 

earum locum placentae obtinere poterant. Itaque certissimum mihi videtur 

hostias, non placentas loco nostro dici atque verba xdg Ss aXXag %QL&dg xai 

nvQOvg dandaj)otius esse neglegentiae cuidam sermonis inde fortasse ortae, 

quod frumentum iam antequam venUt, pro triplici usu (nsXavbv, hostias, 

donaria dico) tripertito dividebaut. — v. 38 sq. TEit &ewl %ai xfjL &sdL %ai 

xwL E^vô^vXwl: eadem trinitas etiam in notissimo anaglypho apparuit, 

qiiod dedicavit AaxQaxsiSr^g 2maxQdxov 'ixaQisvg LSQevg ®eov %ai ®sag %ai 

EîôvXimg^); difficillimae de natura horum deorum^^) c[uaestioni hoc loco 

nolo longius insistere, cf. tamen etiam legem antiquam n. 2, ubi quod 

nuUa eorum mentio fit, utcunque explicatur, gravissimum est. 

V. 54 sq. verba toi' Se âa^Xia oQiaaL %d isQa %xX. recte Eoucart de 

sacellis limitandis intellexit, cf. n. 13 de fano Codri Nelei Basilae v. 6 

xai xovg bQLaxdg ininifir\)aL OQiaaL rd LSQa ravra, 'onwg av strj wg îXxLGTa 

%ai s^vasîaxaxa. Solebant autem oQLaxai hoc munere fungi, cf. Bekk. 

Anecd. 287,20: oQtaxai &Qtr] xig ia%iv, r]%ig dtpoQi^SL %d 'iSLa %ai %d Sr]fi6aLa 

oi%oSofi,'r]fj,a%a nQog %d OL%SLa SKdaxov fiixQa mansQ xivig 'bvxeg yewfiixQaL 

%ai OQLoSei^xai, atque Heracleensiiim quidem oQLGxai notissimi sunt (GIG 

6774: V, 6). Itaque ne hac quidem lege c[uicquam aUttd decernitur nisi 

ut rex per finitores saceUa finienda curet. De cura fanorum regi mandata 

cf. n. 13 passim et n. 34 v. 12. 

6, Marmor Pentelicum olim ut videtur quadratum, cuius unus margo extat, 

a dtiobus quae reHqua sunt lateribus aTOL%r]Sbv inscriptum, erutum Bleusine, 

ubi nunc in museo. Ed. Kirchhoff ex apographo LoUingii JC? I suppl. p. 64 n. 35 a. 

Denuo in meum usum exscripsit J. de Prott, 

- l/ 

— \ibov 

eTTopxec 

33) exempla coUegit Stengel Jahrb. f. Phil 1881 p. 399. 

34) optime nuno apud Heberdey Festschr. f. Benndorf p. 111 sqq. 

36) de Eubuleo praeter Atticos titulos gravissima sunt insularum testimonia, 

quae hic congerere e re videtttr: Pari IG XII 5 n. 227: 'EQaai7t7tri 

@Qdacovos 'Hq^tj Ar]fi7]TQL &safiO(p6Q(p xai Koq^tj xai AlI E^vôvXst xai Baôt. — 

Amorgi {3IAI 1 334 n 4): ArjfLrjTQL K6Qr]L /lii EvôvXst Jr]iioSixr] HifJKovos (cvi- 

&rjxsv. — Myconi (Prott. F. 4 v. 15 sqq.) Ar]vai&vog SsxaTir] fit A-rjfirjftQi et KoQrfi 

et //ti BovXst. — Deliacis denique in rationibus legitur {BGH 1903 p. 72 v. 69): 

vg iyx^vfiôv sig &vaiav rfji Ar]fir]rQi AF xal &ers rijt Jiop?jt IsQstov AAttl-l- xai 

Jii EîipovXst iSQStov AFh. Unde Kern MAIXVl p. Isqq. Eleusine quoqtte lovem 

Eubulum dici coniecit, sed origine sui numinis fuisse deum utiqtie tenendum videtur 

(Purtwllngler Mcisfertverke p. 562, Usener Gbtteniamen p. 220 not. 5, Heberdey 

1. c. p, 115), Cf. etiam quae nuperrime de Eubuleo diligenter dieputavit Pringsheim 

1, c, p, 67 et 90 sqq. 

c 

ba

28 LBGBS SACRAE 

— — xepoTv au- 

5 — — — — .— — — OCTO TtaTp- 

— — — — — — q)]epovTec^) 'e X" 

— — — — t]oic hiepoTc 

— — — pdZieceai^ he- 

•— — — — — — e]dv TiapeXOei 

10 hfe heopre^) ]ev laebeva \xere 

— — — — — —]ev Tipoc euxev 

— — — — — |aeb]e Trapievai 

— — — — — eic t6 h]iep6v d\ei^û 

TO 

Tia 

|LIU ^' — — 

CK 

01 

cr 

uc 

0-y — — 

\ 

u — — 

L. V. A. 2 fiiSov aut yiSov aut aiSov Prott. 4 XEPOINAY prorsus certum 

affirmat idem. — 8 'Anf. Bundung, die gleich sehr starlc umbiegt, daher Qa^sa&ai 

viel wahrscheinlicher als &\qdisa&ai' P. — 14 '^^•^L., sed ante I superiorem 

hastam litterae E certo agn. P. — B 6 MY' non fiD[OT- P. — 11 0~ L.. Of^ P. 

— 14 in. reliquiae aut litterae Y aut V videbantur Pr. 

Haec ad curam fani cuiusdam pertuiere verisimile est, cf.praecipue v. 12sqq. 

V. 3 sive inoQ^tsa^ \&aL sive in oQteG^ \xQag uotatu utique valde dignum. •— 

V. 4 t^QQLv quod ex Prottii lectione prorsus certum videtur, satis mirum; 

au ci-vibus tantum Ugni e fano asportare licuit, quantum ipsis manibus 

(teQOLv wvxoLv vel a^vxoi) possent? De lignatione quidem hoc loco agi satis 

verisimUe est atque olim coU. n. 34 v. 5 ft-^ %6nxeLV xb ieQbv xov 'AnoXXwvog 

fir]Se (piQeLV ^'vXa fir]Se ko^vqov fir]Se cpQ^vyava — — — av Si xig Xrjcp&ei 

K6n%mv r] cpiQwv Tt — — — — &odGeL a^vxbv 6 leQe^vg %%X. hanc legem 

ita fere restituere ausus eram: ôt av — — cpQ^vyava cp]iQOvxeg t ^[(Ji)ila 

— — Xecp&oGLv], &odêG&aL hi\%aGxov %%X., nunc autem postquam Prott 

QaêG&aL, non odêG&ai legendum statuit, nescio an alia sententia lateat, 

velut V. 8 ayo]Qdt£a&ai suppletitr facile; et v. 6 legi posse etiam lêqov %eg 

Prott monuit, quamquam ita deinde nuUum nisi 'Htovg nomen aptum inveniri 

posse videtur. v, 5 olim scripseram IIoaeLSwv]og xo IIaxQ\6g, de 

cuius delubro Eleusinio Paus. I 38, 6; sed aec[uo iure suppleri posse dymv]og 

xb naxQ\io rectissime monuit Prott. 

V. 9 sqq. de aditu fani praeceptum videtur similisque ratio decreti de 

Thesmophorio Piraeensi n. 33 in. inLfieXeia&aL — — oTEcog av fir^Sêig — 

— fii)ij£ •^Qog xovg ^mfiovg firjSe xb fiiyaQOv nQoaiwGLV avsv x^g 

isQsiag \dX])! ^ bxav 'f] soQX'r] %wv ^sGfiocpoQimv, quibus comparatis hic v. 10 

£]dv naQiX&ei \he lieoQ%i] certum duco et v. 14 fjieS]e naQiivaL sig 

%b h]LeQbv dX\X' 'e h6%av ho luEQsvg naQ^SL ku^toj temptaverim; fortasse 

autem scriptum erat aX\Xov nXsv xo hiSQSog]. — v. 11 jtpog svy]iv veri 

similius quam nQoas^vtsa&ai, cf. 8GDI I 214 ndvxag n^bg svtav avvEX&siv. 

6. Duo fragmenta marmoris albi quae nusquam inter se contingunt ad 

eandem tamen, ut editori certum esse videtur, tabulam pertinent, inventa Eleusine; 

margines sinistri integri, ceteri fracti. A: a, 0,18 m, I. 0,24 m, cr, 0,075 m 

1) supplevi, 2) &\odisa&aL K, sed vid. L. V.


B: a. 0.06 m, I. 0.25 m, cr. 0.07 m, Bdd. Skiae 'Ecprffi. &q%. 1896 p, 97 n, 12,, 

Dittenberger SylV 628. Cf. etiam Wilhelm 'Etp. 'Aq%. 1902 p. 141 et Pringsheim 

Arch. Beitr. z. Gesch. d. El. Kults p, 107 sqq, 

A. 

. . IV eic '€\eucivio[v. 

TtevTrTei icraiuevou 

iepoq)dvTrii Kai KripuKi 

6[i]c dpicTov Trjv eoprfiv 

5 TTpoaYopeuouciv tcuv \ 

hlil TTporipociujv. i — — — — — 

epb6fir|i icTajievou AA — — — — 

AA 'AttoXXujvi TTuGiuji [a]ig ie[p 

Kai rd ecp' lepoTc, TipoTOVOv reX — — — 

10 Kal rd fieTd to[ut]ou^ TToc[eiba)vi — 

TpdTTeCav Koc|uficai TTeX(a)[v6c^) — 

Toii 6euL)i, tepeuLJCuva lepeT^) i. Xe . c— — — —• 

mi/iiiiiiiiiiiiim^^^^ 

ie[po]q)dvTr|i Kai Ta[T]c AA -— — 

15 iepeiaic raic [ev] 'eX[e]ucTv[i ^) 

ev TeT Travv[u]x[i]bi 

Tiapexeiv c. vb 

qjaicToc Ktti.T 

B. 

Tr[p]6c [t]6 )ueYapov 

20 A eic d[Tr]o)LieTpa*) Tfji iepeiai 

Tfii Tou TTXouTUJVOC iepeiai 

CT. '^. cac ToTv 0ec)io[q)6poiv 

]i KayoOv 

— — -— —c 2uXa eTTi tov Puj|li6v Kai e 

25 Xaiov? ] 

Fasti Eleusinii exeuntis IV aut ineuntis III a. Chr. n. saeculi columnis 

dispositi. Servata est, si quidem utriusque fragmenti sinister margo 

extat, pars primae columnae sacra mensis Pyanepsionis (vid. ad v. 6 et 8) 

continens et frustulum secundae. Litterae non GxoLtr]Sbv dispositae satis 

detritae sunt, ut nonnulUs locis leetio difficiUima sit. 

V 

1) lEOEI, em. Dttb. 

2) suppl. Dttb. Post rats duas litt. deesse, E deinde incertum, tum vel A 

vel A vel A, litteras vero vaiv certas quamquam obscuras esse adnotarit Sk. 

3) TEAA, em. et suppl. Dttb. 

4) restituit Wilh. ooll. n. 10 B v. 9; antea Sk. in apographo dedit T i,. adnotans 

sta fuisse videri; lectione, quam supra posui coU. n, 10B v. 9 ig &7c6fisTQa, 

ttnius litterae spatium ab illo indicatum non expletur, nec vero fuerunt litterae 

aroL%r]Sbv inoisae.

30 LEGB8 SACRAB 

A, V. 1 'EXsvaivLov: fanum Eleusine situm dici satis certum existimo, 

quia urbaniim cognomine t6 ev aarsi definiri solet, cf. quae p. 8 not. 13 adnotavi, 

— v. 3 IlQoi]Q6Gia eo mense, quo aratio fiebat i. e. Pyanepsione celebrata 

esse vel ipso nomine efficitur^); quinto mensis die celebrata esse hinc addiscimus; 

cf. etiam quae p. 101 de vooe nXr]Qoaia disputavi. — v. 4 %r]QVKi: 

sc. ni fallor mysteriorum praeconi, qui etsi in antiqua lege n. 3 (0 v. 2) 

siout aetate Eomana^) iSQOK^r^QvS, audit, tamen in delatione Alcibiadis simplici 

nomine Kf]Qv'S, designatur (Plut. AIc. 22, cf. etiam Xen. Hell. 11 4, 20). 

Ceterum hoc testimonium sententiae eorum, qiti mysteriorum ipsorum praefationi 

tion modo hierophantam et daduohum, sed etiam hieroceryca interftiisse 

censent, aperte favet.') — tlg aQLarov: cf. Prott Fasti n. 14 v. 7, 

ubi tamen conexus inoertus est. 

V. 7 sqq. Pyanepsionis fastos recenseri confirmatur, nam huius ipsins 

mensis septimo die Pyanepsia fiebant^), cf. Harp. s. v. IIvav6i\)La' 'AnoXXw- 

VLog %ai ateSbv navTEg ot nsQi xmv A&i]vr]6Lv eoQxmv ysyQa^pbxeg UvaverpLwvog 

e§86fir] IIvaviipLa An6XXwvL ayea&ai (paat. v. 8 xd i(p' LSQOig: similiter 

ao Dittenberger ea fere inteUego, quae tamquam em&^vfjLaxa praebenda 

erant, molam vinum oleum, quae alibi velut n. 16 et in fastis Cois brevius 

voce LEQa signifioantur. ^) Ex hac longiore locutione placentas, quae icpisQa 

appellabantur (n. 49 v. 24), nomen duxisse puto ac confero ipaLGxd Ula 

et &vaX'r]fxaxa, quae olim nihil nisi molam quam vino aspergebant, postea 

vero iustas placentas significabant.'^*') — Quod deinde in lapide legitur 

nQoyovov magnam diffioultatem praebet. Dittenb. scribendum proposuit 

nQ6(x)ovov et coU. PoU. X 191 ei Se ôvXel %ai aXXa xwv LSQmv GKevwv, 

eGtl ftav 'vcpdafiaTa, KaX^LxaL Se ia%QLav6v, nQor^viov ktX. linteum, quod in 

mensa extenditur, intellegens ad omatum mensae sacrae (v. 11) rettuUt. 

Sed neglexit verba sequentia xat rd fiexd xovxov, unde v. 11 novam rem 

tractari colligendum puto nec omnino apte mentio lectisternU a linteo mensae 

incipit. Neo magis tamen usitatam vocis nQ^yovog vim intellego, in ApoIUnis 

praesertim, saoris.'•-'•) An huc adhibere licet, quod Hesych. s. v. nQoyovoL' ot 

nQwxoyovoi czQveg, oi Se fiEx' aixovg fiixaaaat kxX. de Hom. Od. X 221 (cf. 

Hermes. ap. Athen. XIII p. 598E) adnotat? Prott in schedis etiam eiusdem 

glossam nQoywviav' xwv 'r]noQi]fiivwv i) Xi^tg' 'daxL Se 'vcpaGfid%Lov noLKiXov o 

inLKaXvipdfiEvog b fidyELQog &veL «s iv AafiaGKw attulit, Sed hostiae nomen 

latere commeudari mihi videtur verbis insequentibus %ai %d fie%d toutou, qui- 

5) verissime id monet Dttb, contra Augustum Mommsen, qui ipse arationem 

sementemque Pyanepsione mense post primos imbree autumnales fieri consuevisse 

statuerat; cf, etiam Plut, Is, et Os, 69, 

6) e, g. sella theatri 'lsqoxtjqvxos inscripta erat {IG III 261). 

7) cf. Isoor. Paneg, 157, Bohol, Arist, Ran, 369, Suet. Ner. 34, Poucart Grands 

My.st(ires p. 108, 

8) reotissime igitur Sauppe {Orat. Att. II p, 271) Proerosia et Pyauepsia 

tempore non multum inter se distantia ita ab Atheniensibus conexa esse, tit Pyanepsiis 

Proerosiorum ab ApoIIine institutorum memoriam recolerent iudicavit. 

9) of. quae attuli ad n. 16A v, 6, 

10) vid, V, Wilamowitz Sitmngsber. d. Berl Ahid. 1904 p. 16—17, 

11) commemoratur arififia 7tQoy6vLov in lege n. 16B.


bus intellegenda suut ni fallor rd icp' tsQolg supra dicta, •— TQdnsâv KOGfifjaai 

sc, pyanopsiis illis ^^), unde festum nomen duxit, — v. 13 litteris 

erasis novam diei definitionem indicatam fuisse Dittenberger recte statuisse 

videtur; ea enim, quae proxima sequuntur non iam ad Pyanepsia, 

sed ad Thesmophoria spectare pannychidis 'mentione v. 16 probatur. Ex 

eadem autem coUigo eum diem, quo Stenia fiebant, scriptum fuisse ie. 

nonum Pyanepsionis diem; Stenia enim per noctem pertinaisse constat. ^^) 

— V. 15 tsQsiatg ratg iv 'EXsvGlvl: collegium sacerdotum feminarum occurrit 

etiam in rationibus epistatarum (Dittenb. Syll.'^ 587 v. 293; supra 

p. 24 not. 22). —• v. 18 ipaLa%d: vide quae de significatione vocis supra 

ad V. 8 attuli. 

Pragmentum B. ipsum quoque primae columnae fastos continere inde 

apparet, quod margo sinister extat. lam vero cum v. 22 %oiv ®safio(p6QOLv 

mentio fiat, praecepta de ThesmophorUs continuari nec multum lapidis 

inter A et B deesse veri simiUimum est. 

V. 10 «jrdfisT^c:: eadem vox recurrit n. 10B v. 9, n. 16 A v. 3, n. 16a 

V. 3; emolumenta sacerdotis dici manifestum est, sed quid discriminis inter 

an6fis%Qa fuerit et tsQecaavva, qua voce ceteroquin in titulis Atticis velut 

in hoc ipso v. 12 significantur, quaerendum. lam hoc loco cum ante sig 

dn6ft,e%Qa in margine praescriptum sit A, pecuniam sacerdoti tribuendam dici 

certum est.-'*) Aeque autem n. 16 A in margine dextro notam numeralem 

scriptam fuisse veri simillimum; etiam n. 16a atit nota numeralis A a sinistra 

aut n a dextra soripta ad vocem dn6fi,e%Qa referenda videtur. Denique n. 10 

sane editor Graecus ig dn6fie%Qa : S\i%Q£ag Xafi§avixw] supplevit et eo supplemento 

temere confisus anofiEXQov = iv nQoa&r]%i]g fiiQeL signifioare iniSofia 

no6a&exov contendit. At et supplementum et interpretamentum futile esse 

patet. Certo locus ille vix potest restitui, attamen e distinctionis nota, quae 

inter dnofjLSXQa et litteram A dispicititr, reliquae inscriptionis n. 10 B consuetudine 

considerata litteram A re vera non esse iuitium. vocabuli iillius, sed 

notam numeralem deoem drachmas significantem aUqua certe cum probabiUtate 

colligi potest. Utique quattuor his locis comparatis voce dnofie^Qa 

pecuniam sacerdoti tribuendam dioi probabile est. Quamquam ne ita 

quidem tota quaestio expedita est; nam etiam voce teQemGvva peouniae 

12) e verbis Harpocrationis s. v. nvavoxpia: Ttvava yaQ Sipovatv iv a^vrotg 

xat '}] siQsai&vr] aysrai chytras non in pompa portatas, sed leotisternium deo 

institutum esse Pftthl De Atheniensium pompis sacris p, 47 not, 11 recte oollegit 

et hoc titulo conlirmare potuit, 

13) Phot, p, 176 Sr^fjvia- koQT'}] 'A&ifjvrâiv iv rj iS6xsi 'f] avoSog ysvia&ai rfjg 

.^TjftTjTpos• iXoiSoQOvvro S' iv avrf] vvxrbg ai yvvatxsg dXX^rjXaLg; vid, etiam 

A, Mommsen Feste p. 319 sq. et Pfuhl l. c. p. 57 sq. 

14) quare ne ea quidem interpretatio, quam nuperrime Stengel Berl. Philol. 

Wocheiisohrift 1904 p. 913 sq, ipse sane dubitans proposuit, ferri potest; coll. 

enim legie Milesiae n. 168 v. 37 yivsraL 'OvLrdSr^LaLv &'va)v rd 7isQiyivofisvtt 

xrX. ei in mentem venit, nonne aTtofLS-TQa idem fere signifloaret ac rd 7tsQLyiv6fisva: 

'Sollte &7t6fiSTQa das Abgestrichene bedeuten, das iiber das (verbrauchte) Mcifi 

Hinausgelunde?' Sed id cum deflnita summa, quae in hoc titulo dioitur, conciliari 

nequit.


emolumenta signifioari constat (cf. e. g. Prott Fasti n. 26 passim), ut 

dubium maneat, cur modo haec roodo illa vox adhibeatur, 

V. 21 feminam Plutouis sacerdotio functam esse nota, — Postremos 

versus tantopere mutilatos esse eo magis dolendum, quo rarius in legibus 

canistri sacri mentio fit. 

Alterius colunmae reliquiae (A v. 7 sqq.) tantulae sunt, ut nihil fere 

certi iis elici possit. Id, unum certum v. 7 et 14 numerum drachmarum 

vigiuti indicari, c[uibus pretium hostiae velut eaprae vel arietis latere veri 

simUe est. V, 10 Dttb, noa\eiSmvL supplevit, sed ne id quidem certum; 

e. g. etiam Posideonis mensis nomen latere potest. Quamquam suspicione 

quadam abstinere neqiieo: praeceptum primae columnae v. 24 per tantum 

spatii dextrorsus pertinet, ut hoc loco alteram fastorum columnam a 

dextra scriptam fuisse specie veri oarere mibi videatur. Suspicor igitur 

stelam magnae altitudinis fuisse partisque inferioris deperditae primam 

colnmuam post Pyanepsionem etiam trium aut quattuor mensium fastos 

exhibuisse, alteram autem columnam solummodo per dimidiam stelae altitudinem 

descendisse. Quod si recte suspicor, frustulum iUud quod iu fragm, 

A. V. 7 sqq. servatum est, e fastis non Posideonis, sed Scirophorionis vel 

Thargelionis superesse patet. 

7. Tabula marmoris Pentelici in complures partes fracta, unam (v. 5—18 

partee dextras continentem) ab Elgino Londinium delatam edd. Boeckh CIG 

118 et Hicks Anc. Greek Inscr. in the Brit. Mus. I n. 19; reliqua fragmenta 

pleraque ed. Kumanudes OtXicTUjp II p, 238, cum illo coniunxit Koehleri apographis 

usus Dittenberger Hermes I p. 405 et IG IH 5 {Syll^ 387). Idem denique 

adhibito novo fragmento v. 1—11, quod invenerat LoUing Athenis in museo 

nationaH et cuius ectypum chartaceum Wilhelm ei miserat, universum titulum 

denuo edidit Sylloge^ 652. Cf, etiam HaussouUier Bev. crit. 1900 p, 27, 

"6bo2ev t]u)i^) bfjpujr 'Apapiav[6c npxev eTrpuJTdveue]v, 

EuTuxoc eTpap[pdTeuev, eTre|cTdTei' A]puavTiav6c dpxujv 

[tujv €unoXTTibu)v eiTTev | eTTei]bf| Kai biaTeXoupe[v eucepoOvTec vuv 

5 re] Kal || [bi]d TiiJv TTapLfJXTHuevujv [xpovujv ujCTe-') rd Kard rd pu]cTf|pi|a 

Kai rd TrdTpia TTp[oc]TdTT[ovTec del fierd Gupo]XTriba)V j Tieqjpov- 

TiKev[ai] OTTUJC d[v ev kocûji dx0]eiri rd iepd | beupo t ck Tfjc 

'6XeuceTVo[c Kai irdXiv eg] dcreujc '€|Xeucei[v]dbe, dYa9f]i Ttjx[rii, beboxOai 

t]u)i bfipujr 

10 TTpocj|TdHai TuJi KOcpriTfji TU)v [eq)f|Pujv Kârd rd dpxaTa vopijpa 

[d](T)6iv^) 'GXeucivdbe tou[c eq3f|P]ouc ttii TpiTr)i eui be}[Ka] toG 

Boribpo|Luu)voc ).ie[Td t]oO ei0ic|uevou cxfipaj[Toc] riic apa iepoTc 

TropTr[fjc '{]va ttii Terpdbi eiTl beKa Tra|[paTTe](LU|jujciv rd iepd |uex[pi] 

1) V. 1—9 ita supplevit Dttb. probe tamen sciens haec non omnia certa 

esse; maxime displicet illud .rocrf, pro quo nesoio an praestet supplere ix rov 

vel Sid rb — TtscpQovnxivui. 

2) iTEIN lapie, em. Dttb., Hauss. maluit 7tifi\{7t)siv, id quod sane propius 

ad lapidis leotionem accedit, sed neque exemplo v. 20 commendatttr nec cttm 

spatio convenire videtur.


16 Tou 'eXeuceiviou tou utt6 || [Tfli TT]6Xei, luc av K6cpo[c T]e rrXeiuJV Kai 

9poupd fieiluiv \ [Trepi] Td iepd uTidpxoi, dTreibfi Kai 6 qjaibuvrfic toTv 

0e[[oTv] dYTeXXei Ka(T)d rd Trdrpia Tfji iepeiai Tfic 'Aerjvac ujc | 

[fiKei rd] iepd K[ai] f) TTapaTreiaTTOuca CTparid' Kard rd aurd | [be 

20 Tfii] evdTrp eiTi beKa toO BoribpopiuJvoc Trpoc!i[TdEa]i toji KOcprjTfii 

tOuv dq)f|Pujv dTeiv toijc eq)f|[pouc | TtdXiv '£]Xeuceivdbe perd tou 

auTOu cxfjMaToc TrâpaTreiuJTTOV^Tac Td iepd' peXeiv be toutou tuji 

Kar' ev[iauT6v] | KOcpriTfii, ottujc pribeTTore toOto eKXe[iq)OeiTi pTi]|be 

25 oXiTUJprieeiri TTOTfe rd Tflc eucepeiac [riic TTp6c tuj Qe]\b' TTapaTrefi- 

Treiv be touc e^fjPouc TT[dvTac, ^xovrac] | rfjv TravoTrXiav, ecreqâvuj- 

)iev[ouc puppivTjc CTeq)d]jvuji, PabeiZôvTac ev rdHer eTT[ei] b[e? 

ToTc e]|q)f|Poic Tf)v TOcauTiiv 6boi[Tr]opficai — | 

30 Kai Guciujv Kai CTTOvbiJUV Kai iraidvujv tuj[v KOTd rfiv] || 6b6v peOegeiv 

lijc av Td Te iepd fieTd 9poupa[c icxupo]JTepac Kai Troprrfic fiaKporepac 

aTOiTO, oi re eq)[r)poi] | TtapaKoXoueoOvTec rfji Ttepi t6 OeTov 

Tfjc TT6Xeuj[c] I eepaireiai Kai dvbpec eucepecrepoi TeivoivTO' |ueee|Sou- 

36 civ b[e K]ai oi ^qjripoi Trdvrec TUJv re dXXuJV iLv dv || TTapex[rii t]oTc 

6upoXTTibaic 6 dpxuJV toO tcvouc Kai Tfi[c] | bi[av]opfic' Teveceai be 

Tfiv Tvujpriv TauTriv q)a[vep]|dv Kai rfii e£ 'Apeiou TrdTOu pouXfii Kai 

Tfji pouX[fii] TuJv I cp' Kai TuJi iepoqjdvTrji Kai tuji Tevei TuJv eu[po]X- 

40 TTibuJv I dvaTpdiiJai bk t6 njf|q3ic|Lia toOto t6v [Ta]pia[v t]oO Tej|vouc 

Ttjuv eufioXTTibujv ev rpiciv [cTfi]Xaic Kai CTfjcai | rfjv pev ev 'GXeuciviuji 

TuJi UTr6 [T]eT [iTôXei, rfiv be ev | tuji AioTeveiuji, rfiv bk ev 

'GXeuceTvi ev TUJi iepuJi Trp6 | toO pou[X]euTr|piou. 

Titulum quam^vis ineunte III post Chr. n. saeculo^) inscriptum hoc 

loco inserui, ut leges ad sacra Eleusinia pertinentes coniunctae legerentur, 

eoque minus dubitavi, quia hoc decreto nihU nisi antiqua oonsuetudo instam-atm" 

(v. 10 %a%d %d ccQtaLa vbfiLfia). 

Agitur de pompa, qua %d tsQU ie. antiqua quaedam et arcana 

signa religionis Eleusiniae*) ab ephebis Eleusine Athenas (v. 10—18) 

rursusque Athenis Eleusina (v. 18—33) ducebantur. Prima de horum sacroriim 

deductione mentio fit in decreto anni a. Chr. n. 421, cuius verba 

gravlora exscribere iuvat (Michel Becueil 574, Syll.^ 541): %bv 'Ps%bv''') %bfi 

naQd %o \a]axeog ye(pvQoaaL Xi&OLg ^Ôfif^vôg 'EX£vaiv\6]&ev xov Ka&eiQeft^[v]ov 

i% %b vEO %d aQtaio, hbg 'sXLnov ig %b %SLtog avaXia%ov%eg, hog av %d 

hLSQa (piqoaLv hai hiiQsai a6(paXsa%a%a' nXdxog Sh noLovxov \n]svxinoSa 

3) id nominibus Aiabiani arohontis et Dryantiani Eumolpidae, quorum utrumque 

in aliis titulis occurrit, probatur, cf. quae Dittenberger in Sylloge adnotavit. 

4) summam rei iam Lobeck Aglaoph. p. 51 sq, recte perspexit; cf. praeterea 

Poucart Gr-ands Myst^res p. 101 sq., Pfuhl de pompis p. 36,1, Pringsheim Arch. 

Beitr. zwr Gesch. d. eleusin. Kults Diss. Bonn. 1904 p. 48sqq., qui sacra illa in 

ciata mystica asservata faisse probavit. 

6) Paus. I 32,1, Hee. s. v. 

Leges Graec. Saorae ed. Ziehon. 3

34 LEGES SACEAE 

hiva fiE hdfiataaL SLsXa-vvovxaL, dXXd Totg ibatv sl §(!^S]itsv ini xd lueQa ) %xX., 

unde illa aetate sacerdotes pedibus euntes sacra manibus porta"visse coUigendum 

est, cum III saeculo curm ea vecta esse constet e i£r II suppl. 

n, 385 d V. 17: %ai %b t^^vyog nuQeaKsvaaav (ot enLfi£Xr]%ai xmv fiva%rjQimv) 

eK %mv iSimv sig %r]V KOfjiLSr]v %wv tsQwv."^) De epheborum autem parte 

oertiores nos faciunt praeter hoc deoretum tituli IG II 467—471, quibus 

ineunte I ante Chr, n. saeculo ephebos sacris UUs usque ad Echo locum 

quendam, in via saera scilicet situm, ohviam ductos, inde ea Athenas prosecutos 

esse discimus, Id vero ipsum hoc decreto mutatum est et constitutum, 

ut die XIII ephebi Eleusina proficisoerentur atque iam hinc die XIV 

sacra per totam viam in Eleusinium urbanum prosequerentur^), quam consuetudinem 

antiquam et genuinam fuisse e verbis illis %axa %a &,QtaLa 

v6fiLfia apparet, 

V. 16 snsLS^r] Kal 6 cpaLSvv%r]g %oiv &soiv ayyiXXsL %%X.: nomine qpct- 

Svv%r]g magistratus quidam saoer significabatur, de quo Hes. s. v. (pulSqvv- 

Tijg^^) 6 %b sSog xov &SOV &sQanevwv; de Olympio cf. Paus. V 14 xf] 

'EQydvT] %ai ot anoyovoL eLSiov, âXo^vfievoL Se cpaLSQVvxai, yiâg naQa 

'HXeimv siXr]cp6xEg %ov ALog %b dyaXfxa anb %mv nQoaLâv6v%mv %a&aiQ£Lv, 

oîixoL &'vovGiv ivxa^v&a nîv r] XafinQ-vvsLV xb ayaXfjLa UQtwvxaL. Eleusinius 

in hoc decreto. occurrit et fortasse in lege n. 3 C v. 43. De officio, cuius 

hic mentio fit, nihil aliunde coustat; sed eum pompam praecessisse et, 

dum pompa ad Sacram Fioum sub ipsa urbe iter sisteret (PhUostr. vit. 

soph. n 20), in urbem profectum nuntium pertulisse, dein reducem 

iam urbem intrari posse sacerdotibus indicavisse Pfuhl probabUiter 

coniecit. 

V. 19 %axd xd a^vxa Ss xf]L svdxr]L ini 8i%a %xX. haud dubie eadem 

pompa celeberrima dicitur, qua lacchus Eleusina a mystis ephebis plebe 

ducebatur. •''') Sane apud Plut. Phoe. 28 et Cam. 19, schol. Arist. Ean. 324 

diei XX pompa haec tribuitur, sed acute et e^videnter A. Mommsen testimonia 

ita conciliavit, ut pompam die XIX ex urbe mane profectam post 

solis occasum demum, proximo igitur die XX Eleusina advenisse statueret. 

V. 27 sqq. restitutio adhuc expedita non est-^'), praecipue infinitivus 

futuri fii£&i'S,ELv quo modo structurae enuntiati inserendus sit, non Uquet. 

Summa argumenti tamen perspicua: agitur de caerimoniis in pompa ad 

6) mos enim erat ut homines saoris obviam irent, cf. Lys. in And. 52. 

7) cf. etiam IG H suppl. n. 674e p. 143; ceterum iam exeunte IV vel ineunte 

ni saec. curmm adhibitum esse probabile, vid. Pfuhl l. c. p, 37, 3. 

8) hunc diem nomine IsQa Ssvqo significari solitum esse e Philostr, V, ApoU, 

IV 18 p, 72K, demonstrare studui Bhein. Mus. 1902 p, 498 sqq,, sed cf, etiam 

quae nuperiime contra disputavit Pringsheim l. c. p, 42 sqq, 

9) ita enim nomen apud scriptores legitur, cum tituH omnes scriptmâm 

cpaiSvvrf]g praebeant, cf. Dittenberger Hermes I p, 409 et Solmsen Bhein. Mus. 

LIV p. 495. De munere cf, potissimum Poucart l. c. p, 59 sq, 

10) of, de ea A, Mommsen Feste p, 222 sqq,, Pfuhl de pompis p, 39 sqq, 

11) initio satis facile suppletur i7t[si\ S{k 7tQorjxsi rotg ^jqjTjjSoty et ita olim 

Dittenberger, sed qnomodo tum proxima lacuna restituenda sit obscurum- Dttb 

ipse nunc in Syll, solam i7t[Ei\ S[i retinet, ac ne hoc quidem certum duco.


aras aediculas sepulcra simulaora, quae per viam sacram coUooata erant, 

(Paus. I 36, 3sqq.), faciendis, cf. Plut. AIc. 34 &vaiaL xai toQSLai %ai noXXd 

%mv SQWfiivwv %a&' bSbv leqwv b%av i^sXaijvmaL %bv "laKtov, 'vn &vdy%r]g 

i'£,sXeine%o et quae n. 158 de pompa Didymea praecipiuntur v. 27sqq. 

V. 36 SLavofif]g sc. carnium: of. IG II suppl. 597^' (Michel 963, Syll.^ 

651) vifieLV Se a^v^wL Kai \fiE]QiSa sy \fi]va%r]Qiwv %mv fieydXwv %ai %wv 

nQbg "AyQav oGrjfinsQ Ê^^vfioXniSwv £%daxwL, insLSr] anovSalbg ia%L nsQi %d 

tsQa %ai %b yivog %b Evfio^nLSmv. 

8. In antro quod prope Vari apud veterem Anaphlystum Archedamus TheraeuB 

Nymphis dedicavit; sinietra pars rupis inscriptae per duarum vel trium 

litterarum epatium laevigata est, reliqua superflciee admodum aspera fumoque 

foedata leotioque difflciUima; margo dexter oerto deflniri nequit, Post complures 

alios velut Boeokhium CIG I 456 ed, Kirchhoff Veleeni et Rossii apographis 

usus IG I 431 et, postquam denuo inecriptionem contulit MUchhoefer {Karten 

von Attilca III—VI p, 16 not.), IG I suppl, p, l,o5. Nuperrime imaginem diUgentissime 

delineatam edidit Dunham Amer. Journ. of Arch. VII 1903 p, 296 n, 15, Cf, praeterea 

von Wilamowitz -Moellendorff Deutsche Literatwzeitung 1904 p, 473sq. 

Tdv[T]ep' exi 

O^^l-Vff I -p^5^ co KXu?e(v) 

KAIT O N ' O M 

OOA/ /viTErF 

Kai TOV oveov. 

Ex iis, qaae de specie iuscriptionis singulisque litteris aocuratissime Dunham 

exposuit, gravissima pauca affero, praesertim cum imaginis exemplum repetendum 

curaverim, v, 1 in, naturale potius cavum quam litterae notam videii 

affirmat; quod addit 'but its position relatively to the i. of the second Irne icould 

argue for its literal nature' ratione caret sufficiente. Litterae N quam olim post 

A legebant, D, vestigia non iam legit certa; 'foUoiDing this is room for another 

letter, ivhich may have read T (so CIA l. c.) but this too is 'iiow illegible.' X ultima 

est vereus littera, cavum proximum natura ortum litterarum vestigiis caret. — 

V, 2 pro T etiam I legi potest, — deinde post E e rupe ruga prodit, quae in v, ;! 

periinet; litteras a dextra eius inscriptas omnes praecipue obscuras esee monet: 

'natural and artificial markings are scarcely distinguishable.' — v, 3 tres primas 

litteras, de quibue cum Milohh, consentit, certae ducit, 

Cum i)riorum editorum apographis nihil elici posset, pleniorem et accuratiorem 

lectionem, quam insigni diligentiae editoris Americani debemus, 

etsi hic ipse intactam reUquerat, Wilamowitz tameu certo acumine interpretatus 

est ita: xuvxeq' eô jtA.ufEv %ai xbv 'ov&ov fie^) xeqêv i. e. 'die Diirmc 

(Iranssm spUlen wnd den Mist uichi dran lassen', quae omnia certa videntur 

praeter extremum ft£ XEQêv, quod neque cuiu vestigiis litterarum satis conveuit 

nec sententiam dubitatione prorsus liberam efficit, Potest enim ui fallor 

etiam verbum latere, quo sacrificantes, ne nynipharum antrum et proxima 

loca inquinarentur, %bv bv&ov toUere et removere iuhebautm-. 

1) qitod Deutsche Literaturzcit. p. 475 legitur rbv br&ov tsqsv, manifesto 

typographi errori debetur.


De intestinis hostiarum luendis cf. fastorum Coorum praeceptum (Prott 

Fasti 5 V. 34sqq.) E\v%eQa S]s î^KnX^vvavxsg naQa %b\fi ^mfibv %aQn](w)vxL' 

insi Si %a KaQTim^&fJL, — — taQEvg] Ss rotg ivxiQOLg EnL&vi\xm &]'vr] %ai 

\%ovg] cp&OLag Kai GnovSdv \aoLvo](y) %ai %E%Qafjiivav %at OTE^fifta]. — 

fimus praeter huno locum solummodo in lege Hecatompedi commemoratur 

(n. 1 V, 11 fisS' 'ov&ov iyX. . . ), ubi tamen de supplemento sententiaque 

non constat. 

9. Marmor oandidum, quod a superiore parie integrum esee dicitur, in pavimento 

casae prope Thesei quod vocatur templum repertum, nunc in museo Britannico, 

a tribus lateribus aTOi%r]Sbv inecriptum (A et C in latioribus duobus lateribus^ 

B in angustiore), Post Boeckhium CIG 70, Kirchhoffium IG I 2 alioa denuo 

exscripsit Hicks et edidit Ancient Greeh Inscript. in the Brit. Mus. 11, unde Kirchhoff 

IG I Buppl. p. 4 repetivit; latus C tractavit U. de WUamowitz-Moellendorff Hermes 

XXII p, 254 sqq, Bctypum chartaceum laterum A et C a riro humanissimo Caecilio 

Smith Londinensi factum a, 1892 mihi misit E, J. Palmer Oxoniensis. 

A. 

pev : , 

.... TT]ccyTeX6c 

V : ve|Liev b 

M]eXPi heX- 

5 iobuc|u]6[v]^);[edv]bepe 

o , , , eu- 

: .0 , ,pa 

. . : ai 

:[evdT]opdi:^)d- 

10 TTO. . ce . . : [dTT]o[)Li]ice- 

. . : . . . . Ta : rabe 

. . : [TT]Xev To KOfia 

. oiTO be : TobejLia 

. ,e t6 bepua : b 

15 , , oc : hoTTOi dv b 

, hap)Li]6TTeceai : b 

, , lav : bib6vai 

AiTroX]ieioic') : Kai 

TTavae] evaioic : ve)i- 

20 ev ev d]Topdi: rei CkapPov]ibov 

: hocav 

cec : h[e]pixoa 

PT . . 0 '^ . . 

B. 

• Kepux[e- 

ei : erraTTeXOeiKai 

rd Koivd] 

rd CKafi- 

Povibov 

coo: Kai d- 

TToboco : TTapd 

t6v e- 

ueuvov : T- 

6 KaOeKO- 

V : Taura e- 

Tro|uvuv[a- 

1: t6c Tp(e)c 

Oeoc : h6- 

Ti dv t6[v 

Koivov : fiedTTobibociv 

Tiap - 

d t6v euOuvo[v 

TT]p6 

C. 

• • lîi • : 

ov : t6v b 

. gi t6c : h[iepoTTOi- 

6]c : TOi Aeo[i . . . t- 

e]Xeov : Xex • 

6]poXov : he[KdcToi 

C]KapPovi[b5v Kai 

t]6c )LieToi[Koc . .. 

e]v:ev d[T]opa[i rei C- 

K]apPovibo[v . . 10 

oici : bpdv [TeXeov] 

: ve|uev be : ^ 

, g. Ta : -roi: c , , 

0. ceiov : Ka 

ovra : eTii 15 

ev Xcuvoi[Kioic] 

e)i Tr6[X]ei: Te[Xeov 

T]d [b]e Kpea: dTTo[b6c- 

Oai 6pd : 'GTTiZe , . . 

. ici : ep TTueio[i . 20 

, ov: rd be Kpe[a dTtoboceai: 

6)id : K , 

.oi[c Ka]Td T[auTd.*) 

1) suppl. Hicke. 2) supplevi. 

3) suppl. Wackernagel Mus. Bhen. XLV 1890 p, 480, ttbi AiTtoXisia veram 

esse formam demonetravit. Cf. etiam n, 16 A v, 9. 

4) suppl. Wilamowitz.


L. V. A V. 2 in. trabes paulum obliqua, deinde reUquiae ni fallor aut litterae 

A/ aut A; H. dedit N.iElÔS 5 AEME H., EME eot,, antea lapis laesus videtur, 

7 distinotio inoerta, item v. 9 ubi tamen ORAI satis certum mihi videtur, 0~AI H. 

10 in, S ante 0 valde obscurum, 12 : UEN H, A/ parum diepicio, 13 in, OITOAE 

H, de qua lectione valde dubito, eecundae quidem litterae vestigia, si modo Utterae 

sunt, A aut S prodere videntur, deinde pro T etiam E legi potest, tum post O 

reliquias litterae A' dispicere mihi videor, 14 in. 1 H., sed E satis probabile 

duco, 21 extr, HOS:AM H,, in ect, post A lego /^, quod oerto olim non fuisse 

videtur A vel A, sed A', deinde hasta dispioitur in superiore parte paulum ad 

sinistram versa; distinctio, quam H, ante A dedit, an laesura lapidis sit, dubito, 

eodem fere iure post A distinctionem agnoscas, 22 prius S in eot, valde obscuritm, 

mox H.MI.O/ H,, sed X post Ml in ect, certo agnosco, 23 ofAQA jj.^ 

Pr,,0'* ect, — B, 14 TRI lapis. — C. 1 MIA 1 I H,, mihi quidem potius A/ 

quam A fttisee videtur, 3 in. A in ect. non satis apparet, erat etiam cum B 

vel R diepicere mihi viderer 4 I ante V dubium, lapis hoc looo laeeus est. 

6 in. BOl-ON H., sed E certum non duco; deinde HE H. recte, ME priorum editortim 

falsum. 11 OIS.: H., Ol. .1 ect. 12 :, .MENAE: E certum 13 A.TA: 

TOI:S H., ego niliil nisi -A^.OhS oerto dispicio. 14 O .SEION : K,' H,, vestigia 

litterarum, quae inter O et I sunt, plane ambigua mihi videntur, 19 EPIIE 

certum, 21 TAAE lapis, 22 in, trabem inferiorem litterae A satis certo 

agnoscere mihi videor, v, extr, K, fortasse etiam R ecriptum fuit. 

Decretum pagi^) Soambonidarum antiquioribus litteris Atticis OTotjjij- 

Sbv inscriptum^); latus B in integrum paene restitui potest, contra latera A 

et C tantopere partim detrita partim corrosa sunt, ut multis locis leotio 

plane dubia sit nec usquam fere certus sententiarum conexus oonstitui 

possit. Qua de causa cavendum duxi, ne supplementa nisi quae prorsus 

certa viderentur, reciperem atque hoc loco ea, quae praeterea non sine 

aliqua veri similitudine conici possunt, addere malui. 

Lateris A versus 15 litterarum sunt, cf. v. 20—21, V, 3 — 5 de 

camis vel vini distributione agitur; de temporis definitione cf. n. 94 v. 16 

olvov naQitELv aQeaxbv ft£'x9'S ^^v r]XLog S^bir], Lebas-Eoucart 120 to Se 

'eXuLOV &iv%\a] — •— dSewg dnb nQwiag atQL 'f]Xiov S^vaemg. — V. 5 \edv] 

Se fi£ si verum est, litteris 0 Y v, 6 fortasse verbum e^v&vvea&aL vel ipsius 

euthyni (cf. B 10 et 20) mentio latet. — v, 10 dnofiLa&- satis certum; 

etiam antea idem supplere procUve est; fortasse v, 9/10 in universum ut 

et quo looo locatio (epularum? cf. n. 94 v, 3sq.) fieret, coustitutum erat, 

deinde singulae condiciones eius enumerantm- [artô^ft^td^&ôv Se] : \asi %a]%a: 

%dSe]. V. 12 Hicks n]Xev %b %ofid\Qto legit, sed quid ita fiat Utteris deinceps 

sequentibus. sive OITOAE sive O A T O N E miQime liquet;^ et ipsa 

comarchi mentio suspiciosa videtur; idem v. 13—14 to SsfidQ^to sva^L %b 

SiQfJia S\LS6vx]og bnoiav S' \av aQfi]6%%ea&aL S\ir]L &va]iav, quae incerta esse 

patet; una demarchi mentio, quam iam Meier restituit GIG I Add. p. 890, 

veri siimlis videtur. — v. 18sq. manifesto Dipolieis et Panathenaeis una cum 

5) utique hoc titulo pagum, non gentem dici cum demarchi nominie 

supplementum veri simillimum (A v, 13) tum metoecorum mentio certa testatur, 

6) latus A tamen non eadem manu incisum rideri qua C moneo, ilUo enim 

plerumque A, hic A, ilUc R, hic P scribitur, iUic binis, hic in priore certe inscriptionis 

parte ternis punctis distinguitur; litterae denique lateris A maiores 

ot elegantiores sunt; sigma tamen in utroque S,

38 LEGES SACRAB 

ceteris Atheniensibus a Scambonidis celebrandis ac praecipae ut videtur distributionibus 

rite faciundis prospicitur; Panathenaeis quidem oarnes pagatim 

distributas esse constat e n. 29 v. 25 sqq. a\noSLS6vTsg] %dg fiSQiSag 

sig %bv Sf]fiov eKaaxov %axd \xovg nifinov]xag bnbaovg av naQifr]^ b Sfjfiog 

exaaxog. Quarum distributionum ouram demarchus habuisse -videtm', 

ci. IG n suppl. 574 0 vifieLV Ss aûxm %ai fjiSQiSa i% %wv tsQwv %a&dneQ 

'EXevGLvioLg xbv SrffiuQtov xbv aei Sr]fiaQtovv%a, qua cum re superior 

demarchi mentio v. 13 convenit. — v. 21 legendum aut mg "av aut oGa v-. 

V, 22 'r]fiitoa, quae forma Attica esf), certum videtur, 'r]fiitoa \oivo] veri 

simUe, quamquam vox olvov postposita paulum offendit; sed litteris Ê^, 

ni faUor, ntUlum latet nomen, quo possit mensura referri; omnino illud 

5E^ multa supplementa non admittit; cogitabam de [hstâlg, de re cf. 

decr. Plothensium infra laudati v. 34 sqq. o'ivov naQitetv 'f]S'vv i% %ov %olvov 

ig fiEV %aXXa tsQa ftsjj^^t r]fiitov s^Kdaxtp xolg jtaQOvaL. — v. 23 id< quod 

Wilamowitz restituerat lectione Hicksii nisus: %Qia ofid, ectypo meo non 

confirmatm-. 

Lateris B initium, etsi restitutio certa videtur, nou satis inteUego. — 

V. 9 naQd xbv sij&vvov: paganus hic magistratus occurrit etiam IG II 

571 et 578.*) — v. 19 xbg XQsg &E6g: mos per trinitatem aliquam divinam 

iurandi notiis est, cuius moris exempla nuper Usener coUegit et illustravit. 

*) Athenienses per tres deos iurare Solon iussisse dicitur ^^) nec tamen 

certum, quosnam intellexerit; diverse enim veteres eos interpretati sunt, cf. 

PoU. VHI 142 TQSig &£0'bg ofivvvaL êXe^veL SbXwv I%iGL0v Ka&aQaLOv Eâ- 

%Eaxf]Qa, contra Homerica trinitas lovis ApoUinis Minervae Atheniensium 

propria dicitur schol. A D ad B 371, ac testatur eam Dem. Mid. 198; sed 

etiam lovis ApoUinis Cereris ius iurandum soUemne fuisse constat non paucis 

testimoniis-'^); certamutique trinitatem legeScambo.nidarum dici articulus docet. 

Lateris C versus litterarum fuisse quattuordenarum v, 18 —19 et 

V. 21 — 22 demonstratur, v, 1 Hicks legit To;]ftta: unde pago Scambonidarum 

sicut Plothensium duos fuisse quaestores coUegerunt; at ne lectio quidera 

MIA (vid. i. F.), nedum supplementum oertum est. — v, 2 sqq, Kirchhoif 

restituit xbv S\ifiaQtov %]ai xbg li\LSQonoLb]g xol Aeb\L ôvv xi^^Xsov, eponymi 

quidem nomen tribus Leontidis, cui Scambonidae ascripti erant, satis certo •'^); 

etiam demarchi et hieropoeorum supplementum haud improbabile est, 

oontra lôiiv xiXeov utique falsum, meUus Wilamo-witz SQdv xiXsov: cf, ad 

V. 11. Deinde v, 5—9 WU. ita refinxit: Xly^GLV (Juo 6]§oXbv s\%dGX0L 2;]Kaft- 

§lovl\Sov C einen Anteil im Werte von zwei Obolen fiir jeden Demoten') 

7) cf, Meieterhans" p, 127,12, 

8) cf, de eo Haussoullier Vie municipale p, 81sq,, Wilamowitz Arist. u.Athen 

II p, 239. 

9) Mus. Bhen. LVHI (1903) p, 17sqq, 

10) Hesych, TQStg &soi' rtttQd 26Xcovi iv rots aôatv OQxm riraxraL et Poll, 

Vin 142, cuius testimonium supra attuli; oeterum iam Draco idem constituisse 

narratur sohol, 0 36, 

11) collegit ea Usener I, c, p. 19. 

12) iam Boeckh eponymi nomen hoo loco reetitttit, sed ille qitidem minus 

recte initio insequentis versus.


%aL x]bg ft£To/[}cog Xa^te]^, quae supplementa quamvis ingeniosa tamen in 

textum recipere dubito, ciuia ne haec quidem certa sunt; utique metoeeos 

ipsos quoque sacris pagi interfuisse videmus, cf. n. 12 (de Hephaestiis) 

V. 16 et quae ibi adnotavi. — v. 11 in. aut deorum aut festi nomen 

latet; sequitur verbum Sq&v haud dubie ea fere •vd, de qua CUdemus apud 

Athen. XIV p. 660a ort Se GEfivbv 'r]v •^ fii,ayELQL%r], fia&Eiv iaxiv iK xmv 

A&r]vr]GL Kr]QX)%wv — — — ot naXaLoi xb &'V£lv Sq&v wvpfiaôv 'eSqwv 

S' ot K^^Qv^sg atQL noXXov ôv&vxovvxeg, cprâi, %ai a%EvdôvxEg %aL fiLGx^vX- 

ôvTEg, Exi S oLvotoovvxEg, atquo hiiius legis testimouium eo memorabilius 

est, quia nullum praeterea quod sciam exemplum apud antiquos scriptores 

titulosve extat, cum a recentioribus velut Plutarcho frequentissime verbum 

Squv de re saora faciunda usurpetur. •'^) — v. 14 @\r]]GEiov legit H., de 

qua lectione valde dubito. Inde a v. 16 conexus sententiarum integer 

fere apparet; XavvoL\%ioig] certum videtur; iterum igitur de publicis saoris 

a pago concelebrandis agitur, of. A v, 18—19; his autem feriis in arce 

sacrificatum esse ut per se veri simile-'''^) ita hoc titulo demonstratur; 

V, 19sq. 'EnL^s. . . . Gt nondum expeditum est; ApoUinis festum latere 

propter Pythii mentionem probabiliter coniecit Wilamovsritz; ceterum notandum 

est in sacrificiis hoc loco commemoratis cames non esse distributas, 

sed venusse, cuius moris alterum non novi exemplum, 

Eestat ut de ratione totius tituli quaeramus. Videmus enim in 

lateribus A et C de rebus sacris, in latere B de pecuniis pS.gi a magistratihus 

quibusdam administrandis praecipi. Aut igitur ampliorem habemus 

legem, in qua et de pecunUs et de sacris pagi deoretum est — et conferri 

potest deoretum Myrrhinusiorum IG 11 578 — aut — id quod 

multo veri similius duco — haec omnia ita inter se eohaerent, ut magistratus 

lateris B ipsi ilUs sacris laterum, A et C praefueriut. Sed qninam 

hi magistratus fuemnt, qiii et pecuniis pagi et sacris pagi administrandis 

fungerentur? Hieropoeos, quos Boeckh et Kirchhoff inteUexerunt, publici 

aerarii curam sustinuisse veri dissimUe est, et hac ex parte rectius cum 

Hicksio quaestores intellexeris; in Plothensium quidem rationibus ^^) legitur 

xa]fj.LaLV ig xd Sl iTOug tsQa F*. Sed nullum omniuo certum magistratum, 

sed universitatem potius eorum magistratuum, qui pecunias pagi 

tractabant, in latere B dici putaverim comparoqiie %ovg aQtov%ag xov aQyv- 

Qiov, qui in decreto Plothensium ^*) rationibus illis subiuncto commemoran- 

13) e multis quos coUegi locis e. g, affero Plut, Aloib, 34 iSQ&ro rd HXvvrf^Qiu 

rf] &S&, Thes, 20 rds Sk ravrfj SQcafiivas &veLas, Num, 9 ov fiovov r&v Sr]fioaia 

SQcofiivB)v iTiLfisXo^vfiEvog, &XXa xai ro^vg iSia &'Vovrag i7tLaxo7t&v, Symp, VI 7,1 

&vaia TLg ân 7tdTQiog r]v o fikv aQ)^(ov ini rfjg xoLvfjg kariag Sqcc, Philostrat, 

ApoU, I 29 p, 17 TK yaQ isQa -v^t' ixsivoig SQ&raL et VH 10 p. 132 tm ^HXia) — 

— oTtbaa sida&SL SQaaag; cf. etiam Athen. VI p. 274 b e Posidonio rsTayfLiva — 

— SQ&fisv iv ratg isQOVQyiaLg, Polemon. fr, 61 Prell ap, Athen, XI p, 483 c 3 xai 

vvv SQ&rai; quamquam ne his quidem locis reUquisque quos coUegi exemplum 

continetur, ubi e verbo Sq&v accuBativus nominis hostiae pendet, — Mysteriorum 

SQcofLSva, quippe cum verbum Sq&v hic propriore vi dicatur, ex hac quaestione 

removere praestat, 

14) cf, Mommsen Feste p. 39, 15) IG H 570, Michel Becueil 140.


tur, quo decreto omnino hunc Scambonidarum titulum optime Ulustrari 

eenseo, cf. enim v. 12sqq. rog fiev aQtov%ag %o aQyvQio d,\^L6]tQ£wg %va- 

15 fiEU£]M' 060 e%daxr] i^


a TpiTTUi : 'Att[6\\ovi? —- — 

.... 01 TTocibeoic t — — — — 

Aii] TpoTTaioi ev' Kuvo^coOpai*) — — Hep- 

10 aK]\6T^) ev Toi e\aieT Tp^dTreCav— — — 

Xc]6eoi dpvoc 

r]\auKoi afiMoc 

B. 

'A]tt6\\ovi TTueioi Te[\eov ^) — — — — 

i ^vcTopvuvai Tpd[TT€Zav — — — 

15 c |uev dpva dvacxec— — — — — — 

TToceibovi TTTop6i[oi — — — — — 

Nu]vq)(ai)c K(a)i ['Ax]e[\oioi ^) — — — 

— — — — — — — \afipaveT]o d(TT)6 tov^) bapr- 

6v — — — — — — — — : pooc TievTe ho^) 

— — — — — — — — — — iviCTepvoq)op- 

— — — — — — — — — — ei rdc pepibac 

5 — — — — — — — hiepeu]c \a|upaveT0 KaO' eVacTOV 

t6 hiep6v : h : Kai dTTO t5v bap]Tov rd bepiaara^ irape- 

Xev be T\oT]Tav *) hk toi dpxey^Te- 

1. . . , , Jcaiac Kaedrrep to "GpoTOC 

^) . , . , , , . bibo]Tai ec dTr6|ueTpa : A 

10 . , , , , , 'Aeevaijac^) hiepeia \a|apavero, 

edv fiev oiec eOovTai, CKe\oc ^^) K]ai : h : Kard to hiep6- 

V heKacTOV ,ed]v be poc "•) euerai, cdp- 

Kac TrevTe? , , , , irapejxev be rev hiepeiav^^) 

dTTO b]e Tov Ibiov tov baprov b- 

15 epfia Kai CKe\oc, tov be (ae bapjrov^^) CKe\oc^ 'Aprejuiboc hlepeia 

\a|LipaveTO dTro tov b]e)iociov tov baprov bep)ia 

Kai CKe\oc koI : h : Kard t6 hi]ep6v heKacTov, diT^ be tov 

ibiov tov bapTov bip}xa Kai c]Ke\oc, tov be |ue bapTov t- 

4) Buppl. W,, vid, oomm, 

5) suppl, W., ktpQoSirJsi P., sed inferiorem trabem obUquam litterae lagnovit 

W. 

6) . .iiAAKi/Ai. -^ suppl. W. 

7) non Tat otor, ut volebat P,, sed OAHOTON esee in lapide scriptum testatur 

W. qui etiam XafL§ttviT\o supplerit. 

8) fio[iQas P., sed M verum non esse vel ex imagine apparet, quae aut H 

aut N praebere mihi videbatur; H esee statuit W. 

9) suppl. P,; idem v, 10 Minervae nomen restituit; possis etiam HiQ\ag. 

10) supplevi ooU, v. 12, ubi sane P, legit ivSiQog, sed P minime certum, 

immo reliquias arcus inferioris litterae B dispioere mihi videor, of, comm, 

11) ita legendum, non tJi. htsQsiaL P,, vidit W,, etiam in imagine N potius 

quam I apparet, 

12) inde a v, 14—19 supplementa mea sunt, de quorum ratione vid, comm.


d CKe\e? hiepeia \a)ipa]veT0 Kaedirep e rec 'Apre- 

20 iLiiboc . . . . \a]pPaveTO tov beiaociov h- 

, , , , Kai : 1-:] Kard t6 hiep6v [eK]ac 

tov — — — — — 

Titulum patriae Atticae Wilhelm certissima restituit ratione, quam 

paucis ita comprehendere Ucet: lapis etsi Chalcide inventus est, litteris 

tam.en inscriptus est Attiois, quales per annos 446—401 usui erant, ae 

speciem quidem earum vel 'AxxL%mxdxr]v iudicat ille adeoque similem legis 

e, g. de primitiis EleusinUs n. 4, ut ex eadem paene offiouia provenisse 

ei -videatur. Huius modi lapis, nisi certae gravesque obstant causae, Atticae 

tribui vel per se debet. Accedit vero quod complures deos, quos hic 

titulus refert, in Attioa esse cultos constat. Itaque res pro explorato habenda 

est ao ne ad cleruchos quidem Atticos Euboeam incolentes refiigere licet. 

Aetas Us, quae de similitudine inscriptionis Eleusiniae n. 4 circa annum 

a. Chr. n. 421 ortae Wilhelm adnotavit, accuratius definitur. 

Duorum laterum eadem manu axoLtrjSbv inscriptorum alterum (A) 

sacra dis quibusdam faoiunda continet, quae tamen in fastorum modum 

disposita non videntur, alterum (B) sacerdotum emolumenta ex Us opinor 

sacrificiis, ad quae lateris A praecepta pertinent. Legem non ipsius Atheniensium 

rei publicae esse, sed partis cuiusdam civitatis per se veri simUe est 

et confirmatur ni fallor voee XQixxût, quae A 7 legitur. Quam editor ad 

sacrificium illud trium hostiarum, de quo p, 10 sq. egi, rettulit, quamquam 

ipse casum dativum insolitum esse concedit, quem frustra ita defendere 

conatus est, ut dei nomeu nomiuativo casu positum, animo autem supplendum 

esse xLfjida&m vel siraUe aUquid contra reliqiii tituli exemplum crederet. 

^^) Nunc vero Attice id sacrificium, Ula certe aetate, omnino uon 

xQixx^vg, sed %Qi%xoLa vel XQixxoa (of. n, 2 v, 5 et 4 v. 37) dioebatur, %qi%- 

%vg contra pars oivitatis est; unius igitur ex his partibus sacra hoc titulo 

constitui conicio. 

Lateris A singulos versus 42 Utterarum fuisse sicut lateris B 

(v, infra) veri simile est neo tamen iillo loco id spatiiim certo expletur, — 

V, 4 ivGxoQvvvaL XQansiâv: in fastis Atticis substantivum plerumcjûe solum 

ponitur (Prott Fasti n, 1, v. 19 et 23; n. 26 passim). — v. 5 'ljT:5t]oA,ijTot rot: 

Wilhelm fortasse 'AcpQoSixEi icp' HinnôX^vxoi supplendum suspicatur; sed 

repugnare puto artioulum Tot; is enim manifesto e loci definitione superest, 

quae tamen si res Veueri facienda diceretur, ad hanc potius referenda 

fuit. — V. 8 P. supplevit rXa^v^ôi, etiamsi v. 12 idem occm-rat, 

noaiSioLg i. e. Neptuni feriis filium una cum patre cultum esse ratus; 

deinceps cum eodem x^Qansâv ivaxoQvvvaL] supplere facile nec tamen certum 

est, praesertim cum et v. 4 et v. 14 inverso ordine haec duo verba 

13) ea exempla, quae P, attulit (Hom. I 38 et M 310, Plat. .Legg, p, 933 d) 

nihil ad rem valent: unum, quod possit conferri exemplum, occurrit in tit, Olymp, 

n, 61, ubi legitur §01 xa &odSoi, sed interpretatio incerta eet et universa tituli 

ratio diversa.


pronuntientur. — v. 9 iv Kvvo\ao'VQaL]") egregie supplevit Wilhelm eius 

lovis sacra intellegens, cui in promuuturio Salaminis insulae Cynosura tônaLov 

exstructum esse constat^^); sed ipse iam admonuit etiam de eiusdem 

nomiuis promunturio Marathonio, ubi item lovem Tropaeum cultum esse 

dissimile veri certe non est ^^,); atque in regionem Tetrapolensium etiam 

Xuthi mentioue (v, 11) duci videmur, cf, infra ad v. 11. 

V, 10 'HQax]XeL iv x&l iXaLEL suppl, Wilh, coU, IG I 164. 170. 173, 

ubi in traditionibus rerum sacrarum ter âQfqaLOv tsQov xov 'HQaxXiovg 

xov iv 'EXaLEL recensetur, et Steph. Byz. 'EXaLs^vg, Sf^fiog T^g 'Inno&mvxiSog 

(pvXfig wg ALOvvGLog' ALoSmQog S' 'EXatovg dcp' oi) 6 Sr]fi6xr]g 'EXaiofjaLog, 

xtt xonLKtt EXaiovvx6&EV %ai EXaiovvxdSe %ai 'EXaiovvxL' Xeyexai %ai ej 

'EXaiiwg, ac c[uaestion6 de situ pagi ' 'EXaievg' a pago ' 'EXaLovg' fortasse 

discernendi diligenter instituta delubrum Herculis iv xw iXuLei situm suspioatur 

idem fuisse ac xexQaKWfiov 'HQd%XeLOv (Steph. Byz. 'EteXiSaL), quo communiter 

utebantur ot A&^f^vrâiv %E%Qd%wfJLOL i. e. nsLQaLSig 0aXr]QEig Svnsraiovsg 

&vfxoixdSaL (PoU: IV 105). Equidem iterum admoneo notum esse 

Herculis cultum Tetrapolensem -") ac delubrum eius prope Cynosuram 

Marathoniam, de qua paulo supra commemoravi, fuisse (Prott Fasti n. 26A 

V. 18 — — — cot ) iv KvvoaoijQttL I [— — jraô;] to 'HQa%XEiov). — 

De stipplemento xQ\dnEâv ivaxoQvvvaL] v. ad v. 8. 

V. 11 Sôua^co: si quidem titulus Atticus est, Xuthum ab Atheniensibus 

cultum esse iam certo testimordo constat, ac tradidit Strab. VIH p. 383 

Sov&og — xr]v EQEt&iwg &vyaxiQa yijftag wklGs %r]v xsxQdnoXLV T'^g Axxi- 

%f]g •'^), id quod gra"vissimum indicium mihi videtur legem regioni Tetrapolensi 

esse tribuendam. 

V. 12. Glauci cultus Atticus ignotus, unde contra originem Atticam 

nihil efficitur, rectissimeque Wilhelm, quam multi heroes heroidesque 

in Attica culti sint aUunde nobis ignoti, exemplo fastorum Tetrapolensium 

cognitum esse admonuit. Ploruit oultus Glauci potissimum 

aptid nautas Boeotos et Euboicos ^^), quae res item origini Tetrapolensi 

14) Pa, iv xvvb[g xscpaXsL^ proposuerat et eo nomine ooUem hodie xaxoxscpaXi] 

nominatum significari ooniecit, quem eese canis capiti similem affirmat; sed 

hano rationem plane lubrioam esse nec parem certis indiciis, quae Atticam lapidis 

originem suppeditant, patet, 

15) of, Paus, I 36,1, 'Ecp. 'Aq%. 1884 p. 165 v. 33. .Jti autem TQ07tai(p ibi 

sacra fieri solita esse demonetratur epheborum titulis IG II 467 (Dittenb. Syll.^ 

621) et 474, quorum testimonio iusto minus tribuit P, Wilhelmium refutare 

frustra conans, 

16) Paus, I 32, 5 Ttsnoir^rai Ss xai TQOTtttLov Xi&ov Xevkov ; de situ eius incerto 

V, Hitzig-Bliimner Paus, I p. 335, 

17) Paus, I 16, 3 et 32, 4, 

18) supplementum rtQog Tmi ^coftmt] veri prorsus diesimile est; quid si soriptum 

fuit .^ti rQ07tai\(0i iv Kvvoao^vQatl 

19) cf, etiam Wilamuwitz Aristoteles u. Athen .11 p, 137, 24, 

20) Paus, IX 22,6, Strab, IX 405; Euboeae filius dicitur Athen, VII p, 296 b, 

Nimirum hac Glattci et Xuthi mentione Papabasileus maxime nitttur, ut Euboeicam 

titult originem tueatur, iiec tamen illa satis valet contra ratiocinationem Wilhelmii 

supra a me expositam.

44 LBGBS SACRAB 

legis favet. — V. 11 et 12 praeceptis de Glauoo Xuthoque adscripta est 

magna littera A, euius rationem non perspioio; ad pretium hostiarum 

Atticis nummis solvendum ab editore falso referri vix est quod dicam 

neque omniuo ad huius legis argumentum pertinere veri simUle est. 

Contra luaeolas, quae a sinistra parte inter v. 12 et 13 atque inter 15 

et 16 agnoscuntur, a lapicida de industria ductas esse Wilhehn exemplis 

simUibus (vid. n. 16a) prohavit. 

V. 15 non intellego; quae P. scripsit &Eoig ;^'9'oi'tot]g ft£v (xQva dvaatia\ELg 

fjiiXava iriâiov Hhh], fundamento carent. — v. 16 Neptuni cognomen 

nTOQ&iog aliunde ignotum est; merito autem editor notissimum 

Neptuni cognomen 0vxdXfMog comparavit. — v. 17 Nympharum et Acheloi 

cultum, quem acute hie W. restituit, in Attica floruisse constat: cf. Plat. 

Phaedr. p. 230h, IG 1 suppl. p. 120 n. 503 a et anaglyphum ad Hissum repertum, 

in quo praeter Herculem et Mercurium caput barbatum cornigerum repraesentatur, 

oui adscriptum AXE AXIIOH (S\ia.s'E(p.'AQt. 1893p, 137 not, l). 

Inseriptio lateris B praecepta de emolumentis sacerdotum continet, 

quae simUi ratione atque legis n. 24 praeeepta disposita sunt. De Us 

sacrificUs agi, quae lateri A insoripta sunt, et per se veri simile est et 

Erotis nomine v. 8 probabiUter restituto confirmatur. — Eestitutionis fundamentum, 

de quo a Papabasileo valde dissentio, hoe est: v. 14—16 

diversa hostiarum genera, Sr]fA,6aLa, 'lSlu, SaQxd, ftij SaQxd inter se et distingui 

et coniungi certum est; iam cum v. 16 legamus S]r]fioaimv %wv 

SaQ%mv, V. 18 autem %wv Ss ftr) SaQxwv, medio inter loco, quo superest 

dnb Se xmv, nihil suppleri posse nisi dnb Ss xmv iSiwv xwv SaQXwv, sicut 

scriptum V. 14, necessario colUgitur atque id quidem iam ab editore conclusum 

est. lam vero tsQSLa SaQxd^^) haud dubie sunt hostiae quarum pelles 

detrahi solebant, fiij SaQxd hostiae quarum pelles non detrahi debebant aut 

poterant, velut porci avesque. Emolumenta igitiir, iibi ex hoc discrimine 

constituuntur, eo differre concludo, ut ex Ulis pelUs sacerdoti cedat, ex his 

non cedat, quocum oonvenit et v. 16, ubi post S]r]fJioaiwv xwv SaQ%wv legitur 

SiQfi\tt, et v. 14, ubi post %wv iSimv %wv SaQ%mv superest littera S 

i. e. S\iQfj,a], cf. etiam n. 24, ubi simUlima ratione emolumenta tsQsiov 

e^haxov a ceteris distinguuntur ("dd. p. 80). Sequitur ut etiam v. 18, ubi 

emolumeuta anb xmv ISimv xwv SttQxmv enumerantur, non modo a]%iXog, 

21) eadem vox occurrit in lege Milesia n. 158 v. 30 sq. 'sQSsrai Sk t&l Ttav- 

&'van hsi 7taQd KsQaiirr]i SaQTov et in faetis Myconiis (Prott n, i = SyU.^ 616) 

V, 25 SsQrd fiiXava iriâLa, ubi Prott coll. Hes. s, v, SQard' SaQrd, ixSsSaQiiiva 

&'vfiara (Bt, M, 287, 9sqq,) hostias pelle spoliatas interpretatus erat; at neo sacrificantur 

tales hostiae nec coloris mentio, ut iam Rohde Psyche I p, 206 recte sentiebat, 

ita apta est, Interpretandum potius h. pelle spotiandae Stengel Hermes 

XXXIX p, 611 recte statuit, Sed cur oves potissimttm hac voce a veteribus eignificari 

eolitas esse putemus (Wilamowitz Sitzimgsber. d. Berl. Akad. 1904 p. 630, 

Stengel Herrnes I. c. p. 612sq., cf, tamen quae hio ipse p, 613, 2 adnotat), causam 

non video idoneam, Immo repugnat Galeni testimonium anat,VH 16 t, H p, 644 Ktthn: 

slvaL rb ^(pov Sv n r&v SaQT&v 6vofiaÔfiiva)v, Oiov r) TtQoârov rj povv r) alya, quae 

verba vereor ne St, paulo artifioiosius interpretatus sit, Quae praeterea St, I, c, de vi 

voois SttQrd 6x hoc tittilo conclusit, in falsa Papabasilei tituli restitutione posita sunt.


sed etiam SiQfia %ai G]%sXog supplere debeamus, unde versus 42 litterarum 

effioitur. Quocum egregie convenit, quod idem uumerus v. 15 et 16 et 17 

facile ac paene sponte sua evenit. 

De singulis haec adnoto: v. 3 aTSQ\vo](poQ\eixm legit P. synonymum 

intellegens 'xov xb axfi&og r] axiQvov Xafi^dveiv' Sed res ipsa, quam ille 

spectat, tam raro invenitur, si modo usquam oocm^rit^^), ut eius causa 

verbum uovum et inauditum fingere vix liceat. — v. 5/6 %a&' 'e'%\a6xov 

%b hLEQbv %%X. supplevi, quamquam reUquis locis inverso ordine xara %b 

hisQov h£taG%ov (v, 11, 17, 2l) dici solet; certa utique supplementa non 

sunt, — V. 7 Tcot dQtr]yi%£L: magistratum intellexit P.; mihi heros potius 

dici videtur eius sc. partis rei publicae, cui haec lex debetm, etsi mirum 

esse concedo inter emolumenta sacerdotis partem quandam divinam recenseri; 

an de capite supra sermo erat sacerdoti vel administro cuidam tribuendo, 

e quo hic iam lingua excipitur? cf. Arist, Av, 1704 navxatov 

%'T]g 'A%%LKf]g •}] yXa%%a %coptg %ifjivs%aL. — v, 9 dn6fiE%Qa: emolumenta 

sacerdotis quaedam dici certum est; pecuniam ei tribuendam significari 

demonstrare studui ad n. 6 v. 20 p. 31 ibidemque propter distinctionem hic 

inter a,n6fiE%Qa et /\ servatam hac littera summam eius indicari conieci. 

— V. 12 itt]v Se (3og '9'i;£TKt: sane Papabas. in lapide legi voluit £]v(j£'()og 

coU. fastorum Coomm loco notissimo (Prott n. 5 = S^yll.^ 616 v. 48) 'svSoQa 

ivSiQ£%aL' icp Ea%iav &'v£xaL dXcpixmv 'TffiiEKXov — — 5cat xa svSoQa, interpretationem 

tamen nuUam addens. Sed ni vehementer fallor, illud ivSsQmg 

sive EvSsQog nihili est: adiecti^vum certe 'svSoQog dicitur et dicatur oportet. 

Itaque praesertim cum arcum inferiorem litterae B dispicere mihi videar, 

lectionem id]v Ss /3og &'VExaL certam duco; paulo incertius, quo modo praeceptum 

superioris versus, quo haec referuntur, restituendum sit. Interim 

ea, quae proposui, et cum spatii rationibus conveniunt et Minervae quidem 

rei sacrae, cui oves bovesque praeoipue sacrificatas esse constat, aptissima 

sunt. De discrimine inter boves ceterasque hostias constituto cf. n. 41 v, 5 sq, 

V. 19 quomodo vox, cuius prima littera v. 18 extat, supplenda sit, dubium. 

Utique ante XafjLâ^vixm alius sacerdotis nomen scriptum fuisse 

proxima verba Ka&dnsQ i T£g 'AQxi\fiLSog demonstrant, quippe oum de hac 

ipsa V. 15sqq. sermo fuerit. 

11, Stela marmoris Pentelici a fronte (A) et ab aversa parte (B) inscripta, 

supra et infra fracta, in septentrionali clivo arcis inventa, Bd. cum imagine 

photograpHca Kavvadias 'Eqj. 'Aqx. 1897 p, 176 sqq. tab, XI, inde S, Reinach 

Comptes rendus de l'ac. des inscr. 1897 p. 649 sqq., Michel Becueil 671, Dittenberger 

Syll^ 911, Michaelis Arx Atlien. p. 93. Cf. praeterea v. Wilamowitz- 

MolIendorfF Deutsche Literaturzeitung 1898 p. 383, HaussouUier Bev. de Bhil. XXII 

(1898) p. 61, Furtwangler Meister-werhe p. 207 sqq. et Sitzungsber. d. Miinch. AJcad. 

3898 I p. 380sqq., 'E.MBjeiForschungenU p. 97,1. 118. 136, Br.Keil Anoir Argent. 

p. 302 sqq, — Apographum mihi misit J. de Prott, 

22) ap, Prott Fasti 6 v, 20 supplendum videtur sane aT\{ri&)og, sed rectissime 

id iUe de parte pedis intellexit coU, Hesych, s. v, aTii&og — — %ai rb V7tb rovg 

noS&v SaxTvXovg ari^&^vvior, praesertim cum paulo ante antecedat raQabg. Eodem 

modo haud dubie an^&vvLov in lege Xanthi Lycii n, 49 v, 10 accipiendum, Restat 

in lege Sinopea n. 166 v. 8 lectio aT[f]&og], de qua tamen est quod dubites.


"Gboxcev Tei j5o\ei Kai to]i [be^poî'^) . .| 

iKoc eiTre^ [Tei | 'A9evaiai rei NiK]ei^) hiepeav he d[v. .j 

5 .i^), exc 'Aeevaiujv haTrd[vTj|ov. . . ^cêâi*) Kai t6 hiepov eupocaji 

Kae6Ti dv KaWiKpdrec xcuTTPdq3c]ei, diroiaiceocai be t6c Tro\eTdc 

eTTi TJec AeovTiboc Trpuraveiac^ q)epev be TJev hiepeav rrevTeKOVTa 

10 bpax)idc, Kai 1| rd CKe\e Kal rd bepfiaTa q)epev tov bejpociov")- ve6v be 

oiKobopecai Kae6Ti | dv KaWiKpdrec xcuTTpdq)cei Kai po|)i6v \ieivov. | 

15 HecTiaToc eTrre^ rpec dvbpac he\ece||ai ct po\ec- toutoc -be peT[d] 

Ka\\iKpdj[To]c xcuTTPdq)cavTac eTr[ibeTxcai Teji po\]et*) KaeoTi dTTO- 

B. 

)t[iceo. . . 1. ]ei t6c 

"Gboxcev Tci po\ei Kal toi bejfior AiTeic eirpuTdveue' NeoKJ\eibec 

5 eTpappdreue^ 'ATv6be|)ioc eirecTdTe^ KaWiac eiTre' T[ei hiepeai tec 

'Aeevdac rec Ni|Kec I rrevTriKovTa bpaxpdc Tdjc TeTpaiunevac ev Tfji 

CTr|\[r|i] I dTTobibovai toc KUj\aKp[eTac, | o'i] dv KiuâKpeTuJci''), to 

10 0[apTT)\|jid)]voc^) prjvoc Tfji Tep[eai rfic 'Aler|va]iac Tf)c NiKr)[c . 

Decretum A intra annos 460—446 inscriptum esse litteratura Attica 

antiquior (N^Y) doeet. Consilium igitur aedificandi templi Miuervae 

Viotoriae ante a. 446 captum esse iam. constat, ac quoniam id a Periclis 

consiUis prorsus aUenum videtm, Furtwangler anno 450/49, cum Athenis 

iterum postremumque plurimum poterat Cimo, decretum tribuendum acute 

coniecit. Nec tamen Ulo tempore consUium perpetratum est, immo templum 

utique non ante Propylaea exaedificatum esse artis et constmctionis 

indicUs demonstratm. ^) Ac Purtwangler propter stUum zophori templi 

vel ad tempora belli Archidami descendendum putavit annoque victoriae 

1) legit et suppl. Prott. 

2) E test. Pr., idem v. 4 in. I, v. 5 in. S, 

3) hk a[v aark i%g &arov sl Kavv,, Michel, Michaelis, sed cf, comm. ubi 

hk a[v Sid pio hiSQ&ra\L fortasse legendum oonieci, 

4) Kaw, ceterique legerunt xaraarfjaâi, sed Pr, post X agnovit reliquias 

litterae O, ut infinitivus in a&at terminans supplendus sit; ipse mihi proposuerat 

haiQsta\&ai, sed debebat scribi huiQsa&ai; an i-jf^g A&svaicov ha7ta[ao\v xa&iara\a&aL 

? 

5) ie. r&v Sr]fLoaicov: Kavv,, Purtw., Michel; rbv Ssfioaiov ie. servuiu publicum 

interijretati sunt Wil, et Hauss. 

6) suppl, Cavv, coU, n. 4 v, 60, 

7) distinxit hoo loco summo iure Dttb,, cum Wil. et E. M. ol av xe)XaxQs- 

T&aL ro 0. fir]v6s coniunxissent indeque collegissent oolacretarum magistratum 

non annuum faisse, sed fortasse quaque prytania alios homiues eo functoe esse. 

8) noasiSs&^vos Dttb,, sed litterae G vestigia testatur Prott, et Thargelionem 

mensem re ipsa desiderari, qttia in nona prytania etiam pensiones templorum 

fieri solebant (Arist, 'A9, TTo\, 47, 4), vidit Keil I, o, p, 315. cf. etiam n, 13 v, 16, 

9) Wolters Bonn. Stud. p. 92 eqq. Purtwangler I, c. p. 386 sqq. (Nuperrime 

Purtw. iterum de hac re disputavit Miinch. Sitzungsber. 1904 p, 381 sq,, ubi etsi 

paululum de tempore remieit annosque initio belliPeloponneeiaci proxime euperiores 

in certamen poese venire concessit, summam tamen seutentiae pristinae obtinuit.)


Amphilocbiae (425) repetitum consUium et perfectum tribuit, Sed templum 

quidem ipsum iam aUquot annis ante zophorum perfici potuisse suo iure 

obiecit Keil Calliaeque qui altemm deoretum rogavit nomine ad definiendum 

annum usus est, quoniam id haud dubie eo anno rogatum est, quo 

opus eo progressum erat, ut sacra ihi fieri possent; CaUiam autem Calliadis 

fuisse fiUum existimat eum, qui a, 434 notam de quaestoribus reliquorum 

deorum rogationem tulit^"), moriuum a, 432 apud Potidaeam; 

aedificari igitur coeptum esse Victoriae templum anno fere 435, biennio 

fere post a CalUa decretum rogatum esse. Quae probabiUter disputata 

siint nec tamen ab omni offensione tuta. Ac primum quidem Pericle vivo 

et comprobante potuisse fieri, ut consilium templi Victoriae aedificandi perficeretur; 

etsi negandum uon est, tamen et E. Meyer et Br. Keil et Dittenberger 

ea, quae Eurtwangler de arcta inter publicas et sacras res necessitudine 

proposuit, magis aequo repudiaverunt.-^*) Deinde vero nomen Neocleidis, 

soribae prytaniae Aegeidis, non nihil dubitationis movet. Eiusdem enim 

nominis scriba occurrit IG I suppl. p, 20 n, 71, qui titulus intra 420—414 

inscriptus est, Sane hio prytaniae nomen lacuna periit nec certo restitui 

potest^^), praesertim cum longitudo siugulormn versuum nondum explorata 

sit, attamen Aegeidis nomen supplendo fundamentum haud improbabile 

restitutionis existere moneo, Eadem autem aetate CaUiam Soamboniden 

fuisse rerum sacrarum studiosum constat. Denique huo aliquatenus mira 

quaedam alterius inscriptionis B condicio facit: v. 6 enim post NIKEZ 

lapicida primo litteram A insculpsit, tum frustra inde P efficere conatus 

erasit; ante hanc rasuram titulus litteris Atticis, quales annis 446—403 

usui erant, post alia manu litteris lonicis (0 tamen = o et ov) latiore 

ordine dispositis inscriptus est; mutari autem stmcturam quoqiie verbis 

x'r] tsQia x. 'A. N. bis repetitis apparere vidit Keil et collegit litteram A 

erasam primam fuisse vocis anoSLSbvaL duoque dicendi exempla coneurrere: 

a) T£t llLEQiuL T£g 'A&Svdag T£g M5t£g d(noSLS6vaL nEVxi%OVXa dpKJJflKg — 

— — &aQysXLbvog fievog) 

b) nevx^^KOVxa SQatficcg — —• — dnoSL66vaL — — — &aQyr]Xiwvog 

fjirjvbg xf]L teQiaL xijg A&r]vaiag r^jjg Ni%r]g. 

Utramque mutationem autem sagaciter ita explicavit: decretis A et B 

origiae diversis tabulis inscriptis cum recentior tabula aUqiio damno affecta 

esset titulumque renovari et in antiquiorem tabulam transcribi placuisset, 

primo lapicidam, cui id mandatum erat, exemplari tahulae renovandae usum 

esse usque ad initium vocis dnoSLSovaL, hoc autem loco, cum lapidis, sive 

quia fractus erat sive quia Utteratura deleta, nuUus iam usus esset, re- 

10) annum 434 contra Bfelochium {Bhein. Mus. XLHI p. 113 sqq.) denuo defendit 

B. Meyer Forschungen H p. 89 sqq, 

11) cf. quae et n. 4 v. 47 sqq. e Lamponis de Pelargico additamento et e 

decreto de Orgade Bleusinia n. 28 coUigenda videntur. 

12) e spatiorum rationibus aliam tribum atque Aegeida fuisse perperam 

coUegit Kavvadias, quera non sequi debuit Dttb. Kirchhoff enim, etsi in transcriptiouo 

nescio qua de causa lacimam maiorem indicat, ipse tamen antea praemisit 

versuB fuiase videri 44 fere litterarum.


curreudum fuisse ad exemplum chartae in tabuUs publicis conservatae 

paulo aliter conceptum litterisque louiois ex cotidiano tum fere usu^") 

scriptum, ae cum prior lapicida aliam interea operam suscepisset, novum 

inscriptiouem perfecisse. Quae ut aptissime ad persuadendum disputata 

sunt, ita ipsa recentiori aetati decreti favere mihi videntur. Keil enim 

merito in eo nititur, quod cives privati iam aliquot decenniis ante a. 403 

litteris lonicis uti consueverant, et in titulis quidem sepulcraUbus hanc 

consuetudinem iam inde a bello Peloponnesiaco vulgo valuisse constat, sed 

antequam oratores, cum rogationes suas chartae publice conservandae mandabant, 

hunc morem sequi non dubitaverunt, aliquantum temporis intercessisse 

putaverim. Atque etiam aspirationis nota in nomine 'AyvoSsfiog 

omissa — legitur autem nomen in ea parie, quam Keil ipse e lapide 

antiquo descriptam iudioat — magis consentauea est annis 420—414 

quam a- 434. Quae omnia affero non quo alicui ex his aunis esse tribuendam 

Calliae rogationem iam persuasum habeam, sed ut ne KeiUi quidem 

acuta disputatione absolutam esse quaestionem appareat. 

A. V. 1—4 de eligenda sacerdote. verba deleta aut alteram cui satisfacere 

deberet condicionem aut quantum temporis munere functura esset 

indicabant. Hoc quia vix desiderari poterat, veri simiUus duoo ac facile 

suppletur Ke a\v Sid §io liieQaxa^L; quamquam concedo ita iis, quae de 

meroede sacerdotis praecipiuntur, aUquid offensionis moveri. Quiuquaginta 

enim drachmarum mercedem annuam fuisse cum per se appareat tum decreto 

altero, quo ea oerto quodam mense solvi iubetur, confirmatur. lam 

etsi sacerdoti ad vitae tempus eleotae quotannis mercedem sol^vi oonseutaneum 

est, tamen id ipsius legis verbis oonstitui expectamus praeeeptoque 

nEvxiq%ovxa SQatfnag cpiQSLv addi «ar Irog vel simUe aliquid; coutra si 

supra annuum muneris tempus constitutum erat, nihil dubii iUis verbis 

inerat. Altera ex parie, si reote sentio, huius modi supplementum minus 

facile reliquiis lapidis aocommodatur. Ceterum decretum quadam dicendi 

obscuritate prorsus liberum non fuisse praeceptum de ceteris sacerdotis 

emolumentis v. 9 sq. testatur; neque enim iniuria hoc loco discrimen, quod 

inter pubUca et privata saorificia erat, clarioribus verbis expressum veUes. 

Itaque etiam viri docti diverse verba interpretati suut: Kavvadias iUud 

xwv Sr]fioaiwv^^) non nisi ad xd 6iQfj,axa referendum esse propter verbum 

(piQSLv post hanc vocem repetitum conclusit totumque praeceptum ita intellexit, 

ut sacerdos xd a%iXr] e sacrificiis et privatis et pubUcis, e pubUcis 

autem insuper to; SiQfiaxa acciperet, quod discrimen sane satis usitatum est 

(cf. n. 155), ac ne breviloquentiae quidem simUis exemplum deest, cf. tit. Or. 

n. 66 V. 34sq. cum adn. Dubium tamen mihi non videtur, qiUn xwv Srjfioaiav 

13) cf. de hac re Koehler MAI X p, 378eq, et v, Wilamowitz-Moellendorff, 

Homer. TJntersuch. p, 303 f. 

14) rd Sr]fi6aLa sc. isQsta non hoo uno loco viotimae pubUce mactatae sunt, 

cf. praeter n. 65 praecipue n. 10. Quod vero Wil. et Hauss., ttt ambiguitatem 

loci tollerent, legerunt rbv Srffioaiov, eo sane toUitur verborum ambiguitas, res 

tamen efficitur inaudita verique dissimillima, quam ne ipsis quidem auctoribus 

iam placere confldo praesertim post Keilii copiosam refutationem p. 302 sqq.

ATTICAE n. 11. 12 49 

etiam ad Ta G%sXr] referatur non modo quia aliter adversativam exspectamus 

ooniunctionem, ut mouuit Dttb., velut rSv Ss Sr]fjioGimv xd SiQfiaxa, sed 

etiam quia, si carebat saoerdos uUis privatae rei sacrae emolumentis, magua 

50 drachmarum merces faoiUus intellegitiir. Privata autem emolumenta 

ideo deesse, quia cultus Victoriae publicus potissimum erat et rarissima 

sacrificia privata, Keil docuit^^); idem verbi cpiQSLv repetiti rationem grammaticam 

eam esse, ut diversa emolumentomm genera, pecunia et partes 

hostiamm, indicarentur, perspexit gravioremque post SQatfJtdg distinctionem 

requisivit. Ipsa vox xd gksXi] offensione non caret, quoniam ut femmusitatissimum 

sacerdotum emolumentum erat, ita solebat fere ei unum 

dari femiir interdum accuratius definitum velut verbo S£'^l6v, ac ne 

huic quidem sacerdoti cuncta hostiae femora concessa esse puto, 

V, 4 quae de sacerdotio constituuntur, interrumpuntm praecepto %b 

tsQbv &vQwaaL %xX., quod haud dubie ea ratione hic inseritur nec cum praecepto 

de ara et templo aedificando coniungitur, ut eae res, cjuas statim 

perfici oporteat, praeponantur, Ceterum hoc testimonio uihil dubii relinquitur, 

quin iam anfce templum aedificatum fanum 'A&r]vaiag NiKr]g fuerit 

cjuamvis parvum et modestum — carebat enim ara lapidea-'-*) nec foribus 

claudebatur —, recteque in hoc sacello anticjûitus ftusse '§6avov HnxsQov 

'e'tov iv fjisv xf] Se^La Qoav, iv Ss xf] S'vmvvfji(p 'KQdvog (Heliod. ap. Harp. 

s. V. Ni%r] 'A&')]va) Kavvadias statuit, 

V, 15 sqq. nondura certo suppleti siint; imSsrâL xf]L §ovXf]L satis 

certiim videtur-'^); quae deinde Cavv. proposuit %a&6xi dno\f).La&baaL 'uv 

auTotg S6ta]EL, xbg \Ss nQvxdvsLg ig xbv Sifiov itaevey%lv], ea displicent et 

propter positionem particulae av, ut ipse concessit, insolitam et quia desideratur 

ni fallor mentio operis coUocandi, quoniam supra et de templo et de foribus 

collocandis mentio erat. Dittenb. scripsit dnofi\ia&6aerttL reliqua intacta 

reliuquens. Utique cognoscimus fuisse Athenis qui, cum rem ex unius CaUicratis 

arbitrio pendere noUent, obtinerent, ut tres senatores una cum illo 

rei consulerent (cf. quae bene de liac re exposuit Kavv. p. 188 sqq.). 

Decretum B tempore posterius esse et argumento demonstratur, quod 

praecepta UUus respicit (v. 6 nevxi]-iiovia SQatfiag xdg yeyQafafjiivag iv tijt 

(JTij/ljjt), et litteratura, de cuius mira condicione iam supra egi. — lis, quae 

supersunt de mercede sacerdotis, quo mense et a quibus peudi debeat, 

praecipitur; fortasse etiam de ceteris sportulis, quas priore decreto paulo 

obscuriits tractatas supra vidimus, accuratius actum erat. 

12. Pragmenta quattuor marmoris Pentelici inventa Athenis, undique 

mutik, nisi quod fragmenti a margo extat sinister, fragmenti d superior; c et d 

praeter euperficiem deletam inter se contLQgunt, 6 nunc deperditi unum ectypum 

ohartaceum servatum est, quod Eustratiades confecit. abc coniuncta edd. Kuma- 

16) nuUum privatum donarium Minervae Victoriae extare monet; testimonia 

publici cultus K. congessit p. 314, 2. 

16) de aris cespiticiis similibusque cf. Reisch ^^v.d. Bauly-Wissoioal p. 1670sq. 

17) cf. n. 4 V. 60 et Arist. jL&. rtoX. 49, 3 Sxqlvsv Si Ttors {•/] ôvXi]) xai rd 

itaQuSsiyfittra xai rbv Tji^tXov, quem locum iani pridem optime iuterpretatus 

cst Wilamowitz Arist. und Athcn 1213,50. 

Legea Graec, Sacrae ed. Zielion.


nudis 'Eqjrjfi. 'Aqx- 1883 p, 167 sqq, (minuBcuIis), R, SchoU Sitzungsber. d. bayer. 

Ah. d. Wiss. 1887 p, Isqq,, Kirohhoff IG I suppl. p. 64 n. 38b apographo usus 

Koehleriano, quod etiam in SchoIIii usum descripserat Pabricius. Pragmentum 

d, quod eiusdem lapidis esse vidit Wilhelm, edd. Pittakis Eph. 3232 et Kirchhoff 

Velseni ac Koehleri apographis ueus IG I 46, Cf, praeterea v. WUamowitz- 

Moellendorff Aristoteles u. Athen I 229, Wilhelm Anzeiger d. Wien. Akad. 1897 

p. 2 = Jahreshefte d. ost. areh. Inst. I Beibl. p. 43, Reisoh Jdlvreshefte d. ost. arch. 

Inst. I p. 59sqq., v, Prott MAI XXILl p, 167 sq,, Sauer Theseion p. 231 sqq. 

0] € [O l. 

TTpoK\ec] 'Ardppo G[iiovufi6t)c') 

expafifi(iT]eue^ ^tiI 'Apic[Tiovoc cipxovToc 

"eftoxcsv T6i po\ei Kai toi 6]€nof HniTroGovTi[c îtpuTdveuE^ TTpoKXec eYpafifid- 

BT6ue- iirecTdTe^ 'Apic]T(ov epxe^ HuTt6[p elTie' — ~ — 

i Tt6VTe(T)[6p{6i ^) Tov TTavaOevaiov. 

ufi fievTe 

lOVOC T 

vbe — — — — — — — — — — 

^]v rei dTop[ai — — 

t]oTc 66h6T6CI 6 — — — — — _____ 

15 K]ovTa Kai [h]6KaT6[v— — — — _ __ 

t]6c hocik[6]c Ka9dTie[p 

To [H]6[(pa]{cT0 Kul T6C 'Aeevaiac 

'Ae6va(o[ic] hÔev xp^ ^xcaipe(v) dpY[upiov 

h]iepoTroi6[c 6]4 hoiTivec hiepoiroifcoc[i rev 9uc{av') hi.Ka av6pac 6i- 

20 a]K\e[pocai] ^k tov 6[iKa]cTov *) h.iva Ik t€c cpuXec 4kto [ , hoi 6e ap]X0i 

6[iaKX]€pocdvT[ov u]€Td tov rec poXec- 6iaKA.epoc[ai 6^ . tvavTiov 

0 T€c poA.[e]c • hoi hk. \[ax]6vT€C fuc9ocpop6vTov Ka^direp [hoi 6iKacTai hûjc dv i-'^) 

TnfiaovTa[i] ToiiTov, h[o]i 6^ KoXaKp^Tai dTro6i66vTOv a6To[ic to dpTOpiov 6ia- 

K\epocdTO 6^ Kai he p[o]\4 ccpov afiTov hi€poiT[o]idc 6^Ka av6p[ac Mvo ^k t€c (pu\- 

35 €c heKdcTe[c] • 6ovai 6^ [K]ai toTc fieToiKoic Tpe[c] pouc • to6tov t ^) hoi h- 

1) supplementa praescriptorum constant ex IG I 45. 

2) suppl. WiUielm., rov Hav. ego addidi, cf. eomm. 

3) ita editores; poesis nimirum etia.m rkv ioQriv; acousativus nominis feriarum 

e verbo isQortoistv pendene saepius occurrit; IGII 872 ro^vg IsQo^tOio^vg rovg rd fivarlJQLa 

isQO^toL^âavTasÊXsvatvLetk&iivaiovYI^p. 381n.5 ol'Ssi£Q07toir]aav'Po)fiata xrX. 

4) etsi sigma non integrum in lapide extat, certa tamen vestigia eius adsunt, 

ut de eupplemento SLxaarov iam a Kum, proposito dubitari nequeat de re 

cf, praecipue SchSlI l. c. p, 5—9; de lacuna proxima vid. comm. p. 54. 

5) egregie et ni fallor evidenter hoc Wilam. restituit pro fLsrd t\ov rjg (3. 

quod prioree, decepti nimirum superioris versns exemplo, suppleverant; idem universam 

lacunam ita refinxit: SLaxXsQoa[dvrov Sk hovroL ivavriôv rss BoXsg. An 

scribendum &LaxXsQda[aL Sk irtdvayxsg ivavrijov r. /3,? 

6) suppl, Sch, hic tamen iv Sixaaratg, quod mutavit Wilam, 

7) ro^vrtov t[&v ô&v, xai oi \iSQ07t. Sch,, toijto»' tôv rîoj' Ss 'ot '\iSQ. 

m


icpoiroiol [v€]^6vTo[v a^CiTotc oftd to Kpia • rec bk. itovTrec h^Ttoc [dv hoc KdWiCTO 

iT€vcp9ei ho[i hi]€poTr[oi]oi eiriiLi6\6ceov koI ov tic ti dKocfie[i, Kupioi gcrov aO- 

Toi fikv Sefiîov u^xpi ir€]vTeK0VTa 6pax|iov koI eKTpdcpev bc.^)[ kav] 

6d Tic fixc[ioc €1 fi^Zovôc 2;€[fi]{ac, toc eiripo\dc Troi6[vT]ov [hoirococ dv 6oKei k- 

30 a]i Jca(T)[6vT0v ec t6 6iKacTi]p[io]v t6 to opxovxoc • t6c 6[^ P]oO[c ^xcevoi oixoic ccp]ivToc[iv 

^) irpoc t]6v |3ofi6v ho{Tiv[e]c bi dpovrai [t6c Pouc ") hoi 

hi6poTroio[i haipeceov] 6iaKoc{oc ^xc 'A9€[va]{ov rkv 6e \[a)iTrd6a ") rei ire- 

VT]eT€pi6i [koI Toic Heq)]oiCT{oic- itoi6vTo[v 6]4 [h]oi hiepo[iroioi ho6Toc h6cT€ 

T^v] \anira6[o6po|a{av koI] t6v dWov dTova TiTvecOai Ka9d[ir€p Totc TTpo)ie9{o- 

36 ic") T^]v eda[v hoi \auTrd6apx]oi iroioci, koI t6 Xonrov Âv 6ok6[i 

. . , oce, , , , vTov hoi hiepoTTOioi koI toi 'ATr6(\)\ovi, , 

, , , V h[oi 6^ TUHvac{ap]xoi hot heipcnivoi ic rd TTpo)id9ia , 

, T . . . oc he\6ceov • t6v 6e pofiov toi H6cpo{[cT0i 

To iroiecdTo he ôXk. Kae6Ti dv a6Te[i 6oKei 

io . . , c]eai KoO' ^fiepav iv Tei T€\euTa{ai ire, 

, , ov Koi dvoTopeuev Kae6Ti dv KpiOei 

Trap6vTov ") 6^ Koi hoi hiep]oTr[oi]oi Koi hoi dToviCTa{^ t6c 64 Kp[iTdc rd de\o 6ov- 

. ai Toic dei viKocr 4Tri|Li4\€ceoi")] 64 tov d9\ov rec dvoTpocpec [t6c hi€poiroi6c •") 

eiire^ Td fiev dWo Ka9d]ir€p rei po\€r dvaTpa[cpcdTo bi t66€ to 

45 cpc^cpicfia kT4\ei \i9ivei Koi KOToêTo 4]v toi hiepoi ho TP[afi)iaTeuc ho rec 

Po\ec • 4c bi xb) dvoTpa^^v rec CT4\ec dva\ocoi AAA] 6pox[ndc,'") 

'Var. Lect. v. 6 in, litteram quae legebatur ante eam, quae nunc prima est, 

non fuisse E manifestum dioit Vels, 6 extr, T P, et V., r Koe, v, 7 extr, Tl P, 

v, 12 ultimam litteram P potius quam I esso Koe, adnotavit, 18 EXCAIPES lapis, 

28 Uttera ultima an i. fuerit dubitat Koe, 30 in. t) N; sg a{v Kum., -lEÂA Koe. 

qui secundo loco I certum esse testatur. 31 A; ivyoKum., 'INAO) Koe, Ceterum 

inde a v, 34 reliquiae fr, a apud Kirohhoffium non iis quibus debebant litterarum 

columnis subiectae videntur, 

Haec auno Aristionis archoutis ie. a. a. Chr. n, 421/20 decreta esse, ex 

quo IG 1 46 et 35 b eiusdem esse lapidis fragmenta WUheUn docuit, 

certum est, Inde vero id, quod antea e Vulcani (v, 17 et 38) et Vulcanalium 

(v, 33) tnentione assequi coniectura poteramus: decrettim esse de 

Vulcanalibus sive tum primum instituendis sive deuuo constitueudis, commode 

confirmatur. Dlo enim ipso anno curam simulacra perficiendi duo 

divina, quae Minervae et Vulcani fuisse gravissimis argmnentis probavit 

Kirclih., neutrum verum videtur; difficultas in eo potissimum posita est, quod Si 

post To^TCBv exspectamus. 

8) ix r&v xaraXoyarv Kum., ix rov Xsvxiafittrog Scli,, ix toj' 7tsfix6vrov 

Wilam, dubitanter, 

9) suppl, Kirchh,, deinde TtQoadysv omnes adhuc editores, sed rid. 

oomm. ]), 55, 

10) post Toûs ôÔ? Sch. interposuit icpr]§ovs memor sc. titulorum epheborum, 

sed vorborum positio offendit. 

11) rsT Sk X[aft7tdSa 7(oiiv rli Ttsvrst. editores, sed in hoo loco quam cautissime 

agendum duco, vid, comm.; paulo post Iwvros hoars Kirchoffio debetur, 

cum Scli, a>g aQLara- rijv Sh\ XafL7t. legisset, 

12) suppl, Wilara, 1;>^ suppl, Sch, 14) supplevi, 

4*


Reisch^^), epistatarum cuidam coUegio^^) mandatam esse oonstat, cuius rei 

in hoo ipso quoque deoreto mentio fieri videtur: of, v. 38 sq. et quae ibi 

adnotavi. Sed ne nune quidem universa tituli ratio ex omni parte perspioua 

aut certa est, Ac summa quidem difficultatis in voce nev%exr]Qig 

V, 6 et 33 occurrente posita est, Quam SchoU de ipsorum Vulcanalium 

feriis quinquennaUhus tum primum institutis aocepit. Nec vero hano 

interpretationem ferri posse et quia annua et quinquennaUa VulcanaUa 

voce nevxexrjQig %ai 'H(paiaxLa Graece comprehendere non liceret et quia 

penteteridas ab hieropoeis anuuis administratas esse Aristoteles traderet 

(Â'd: noX. 54, 7), hoc vero decreto ea cura hieropoeis peouUaribus 

ad id ipsum oreatis") mandaretur, Prott merito statuit Kirchhoffiique 

sententiam, qui voceiu nevxsxr]Qig ad Panathenaea magna rettulerat, olim 

paucis-"^^) probatam denuo suscepit, Nec mirum est Panathenaeorum in hoc 

deoreto rationem haberi — notus enim qui fuit inter Minervae Vulcanique 

sacra conexus^^) et lampas, de qua v, 32 agitur, siout PromethUs et Vulcanalibus 

ita Panathenaeis magnis celebrabatur^") — id mirum ea in decreto 

ad 'HcpaiaxLa pertinente mera voce nsvxsxr^Qig significari idque hao 

una condicione ferri posse puto, ut iam in superiore parte tituU deleta ea 

pleniore nomiue nsvxsxr^Qig %wv Hava&r]vaiwv oommemorata fuisse statuamus, 

Qua de oausa v. 6, uhi Wilhelm vocem nsvxsxr^Qig haud dubie recte 

supplevit, genetivum xwv Hava&r^vaiwv addendum duco. Sed ne hac quidem 

difficultate ita remota res plane absoluta est; praeceptum quidem 

x^r^v Ss X\afjindStt noieiv xy nev]xexr]QiSL [ât rorg 'Hq)]aLaxioLg, si modo recte 

ita suppletum est, oerta ao deflnita ratione carere mihi videtnr. Age enim 

tria fieri potiterunt: aut et Panathenaica et Vulcanalium lampas iam ante 

annum 421 agi solebat: addi aUquid exspeotamus velut %a&dnEQ nQoxEQOv, 

aut illa iam pridem agebatur et haeo tum primum instituta est: aequa 

struotura coniungi %r] nevxexr^QiSL Kai toig 'HcpaLaxioLg non oportebat; aut 

denique utraque lampas tum demum instituta est, quamquam id veri 

(Ussimile: iam offendit articulus x^r^v Se X. Quae cum ita siut, etsi difficultatem 

interpretando posse removeri nou ignoro^-'), tamen in re tamquam 

certa et explorata cautus interpretator non acquiesoet. 

16) l. c. p. 55 sqq; argumenta eius ex ipsius operis rationibus (not. 10) et 

Paus. I 14, 6 petita cuncta hic repetere longum est, id cui ille minus quam poterat 

tribuit, repeto; IG I 318 eodem loco quo huius tituli fragm, d et IG I 319 eodem 

loco quo huiue tituli fragm, abc inventa eeee, quae res oasui tribui nequit, immo 

inde expUcanda est, quod lapides una ex ruderibus tempU Vulcani asportati sunt, 

16) cf, fragmenta rationum ab iis redditarum IG I 318 et 319. 

17) de his primus noe docuit R, SchoU l. c. in commentatione quae insoribitur 

'Athenische Festkommissionen'; cf, etiam quae ipse ad n. 29 attuli. 

18) in his Augusto Mommsen Feste p, 43, 3, 

19) Paus, I 14, 6, cf, praecipue Beisch l. c. p, 68 sq. et Sauer l. c. 

20) Polem, ap, Harpoor, s, v, XufiTtdg: TQstg dyovatv A&rtvatoi koQrds XafindSag 

IIava»T]Vttioig ko:!. 'H(paiariOig xal UQOfir^&ioig; cf, de his praecipue Wecklein 

Hermes YII Tj). 437 sqq, Ceterum lampadis annuis Panathenaeis celebrandae desunt 

certa testimonia; cf, etiam ad n, 29 v, 32 sq, 

21) velut annuie Panathenaeie lampadem fuieee non videri tenendum est 

(not, 20), unde occasionem quinquennalem premi intellegi potest.


Versus singulos GxoLp^Sbv inscriptos unius et sexagenarum Utterarum 

fuisse apparet e v. 24, qui aliter ac Kumanudes fecit uecjuit suppleri. 

V. 8 Uvavocpa^Lbvog x^Qixei (p&ivovrog restituendum proposuit WUh. 

apud E., ac mensis quidem cuiusdam diem latere optime iUe perspexit, sed 

Vuleanalia aeque ac Chalcea Pyanopsione mense celebrata esse cerio demonstrari 

non potest, quamquam Mommsen persuasum habuit ac iam pro 

certo vendidit PfulU.^^) Istri euim verbis, ad quae hic denuo provocavit, 

iv xf] xwv 'AnaxovQimv ioQxy 'A&r]vaiwv ot %aXXiGxag axoXdg ivSeSv%6xeg, 

Xaôvxeg i]fifi.ivag XafindSag dnb r^^g eaxiag i5ftvo-C(rt xbv "H(paLaxov '9-'iiovT£g ^^) 

(Hai-pocr, s. v. Xafindg) non de Vulcanalium lampadedromia, sed de Apaturiorum 

sacrificio cum hymnis taedisque noctumo agitiir, ac ne inde 

qrddem, quod Harpocration mentionem illius verbis de lampadedromUs supra 

not. 20 allatis subiunxit, quicquam efficitm, dummodo ipsius Harpocrationis 

glossae oonexum ac structuram recte constituamus. ^*) Is enim manifesto 

id, quod de tribus lampadum certamtnibus Atheniensibus tradit, duormn 

auctorum testimonUs confii-mat, Polemonis (rog IloXifimv cprâiv iv xcb nsQi 

xwv iv xoig nQonvXaioLg mvdxwv) et Istri (^'laxQog d' iv c/ xmv 'Ax&iSmv), 

addeus tamen ex Istro alterum testimonium, quod apud eiim paulo supra 

legerat (etnwv — nota tempiis aoristum — cag iv x'f] xmv 'ATtaxovQiwv ktX.), 

unde qui fuerit aiiud ipsum Istrum conexiis, colligi non posse vix est 

quod dicam. Scholion autem Patmicum^"), ad quod provocat Mommsen, 

aperta laborat oonfusione ^^), ut rjui eo nititiir in lubrico versetur. Itaqite 

ut niine res est, de tempore Vuloanalium iudicium retinere satius est. 

V. 16 T]£g fiofftJtEg: hoo igitur loco de certamine musico Vulcanalium, de 

ciuo aliunde satis constat^'), agitur, sed quod SchoII v. 15 nevx^^^Kovxa %ai 

e%ax6\v supplendo triiim triljuum choros inter se certasse coniecit, incertum, 

etsi numeriim qiii ibi latet simili ratione expUcandum esse probabUe est. 

22) de pompis sacris p. 61. 

23) sic enim reote codices; &iovrss, C[tiod legitur apud Bekk., temere coniecit 

Valesius ratus de lampadedromia sermonem esse, quamquam cum ea neque aroXai 

neque vfcvoL convenittnt. Becte et coniecturam et confusionem inde natam iam 

pridem reiecerunt WecJilein Ssmes VII p. 444 sq. et Stengel KA^f. 205, 5; quocum 

etiam Mommsen nunc consentit {l. c. p. 340). 

24) id quod sane peT distinotionem vulgo adhibitam non licet; graviore enim 

diBtinctione, quam Bekker ante "Iotqos posuit, structura manifesto turbatur subiectumque 

"larQog praedicato destituitur, 

25) ad Dem, 57, 43 {BGHl p, 11) yafir]Xia' •}] slg TOûg tpQaroQas iyyQatpij' evioL 

Sk rr]v &vaiav ovro) (paai Xiysa&aL rf]v 'v^tkQ r&v fisXXovrmv yafistv yivofiivrjv (cod, 

r]va)fiivr]v) rots iv rm cjjjjtfo • xai ovroi ijyovro XttfiTtaSoSQOfiiav rr]V koQri]v rm rs Hqofir]&st 

xai Ttt) 'Hcpttiarco xai rm Jlavi rovrov rbv TQO^tov ot 'scpr]§OL &Xsiipdfisvoi xrX. 

26) optime id iam Lipeius statuit in altera Schomanni antiquitatum editione 

II p. 576, 4, qui igitur de hac re rectius iudicare videtur quam Bischofi in eodem 

libro p. 543 sq, 

27) cf. IG II 553 (Michel 136, Dittenb, Syll^ 712) v, 9 sqq, et (Xenoph.) de 

rep. Athcii. 3, 4 (;(opr)yofg SiaSixdaaL sig At.ovvaia xai QaQyffXta xai navtt&fjvaia 

xo;t nQOfifj&ta -âi 'Htpaiatitt oott hr]), quae testimonia olim viri docti plerique 

falso in dubitationem vocaverant, Ceterum hoc anni 421 decreto, si quidem tum 

demum certamen musicum Hephaestiorum institntum esse veri simile est, aetas 

libelli Xeuophonti tribtiti accuratius definiri potest.

54 LEGBS SACBAB 

V. 17 nescio au sermo fuerit de looo certaminis scribendumque sit 

iv Tot hLEQOL xoL xo Hecpaiaxo %ai xlg 'A&evaiag, de quo fano ad Ceramioum 

sito cf. Paus. I 14, 6. Sohijll lectione sane mutUa nisus hoc loco de boum 

emptioue et de carnium inter Athenienses distributioue mentionem fieri 

coniecit dativo 'A&r]vaioLg v. 18 eam vocem servatam esse ratus, quo verba 

V. 25 ôÔvat (Je %ai Tolg fiLe%oi%OLg T^£tg ôvg referrentur. 

Inde a V. 19 nniversus sententiarum oonexus optime a SeholUo restitutus 

est, singula, de quibus ipse nimirum spondere noluit, non pauca 

diibia sunt, quorum gravissima breviter exponam. v. 20 et substantivum 

quod post £»T0 scriptum erat et nomen magistratuum in aQ^tOL^^) desinens 

dubium est. Hoc uticûe non demarchorum nomen fuit, si quidem 

ad decem viros creandos centum quinquaginta homines iu urbem rure 

convocari incredibile suo im-e iudicat WUamowitz, qui ipse, cum phylarchos 

restituere uon audeat^''), inter Xi]i,iaQtOL et XQLXX^vaQtOL dubius haeret. 

Sed etiam i% xb \nivaKog, quod initio lacunae SchoII supplevit, falsum esse 

spatii rationibus demonstratur. Nam cjûod ille ut lacunam expleret sequenti 

praecepto pronomen xo^vxovg addidit (xo^vxovg S ot S. 6La%X7]Qwadvxav), 

id non modo supervacaneum est, sed ne ferri quidem posse illud (?£ 

contra consuetudinem reliquae insoriptionis (v. 19. 31. -33) elisum ostendit. 

Ubi vero roiJTOug excutUnus, sive XrjîaQtoL sive XQLxx^vaQtOL legimus, Ulud 

niva%og lacunam non iam explet. Aliud sane supplementiim aliquatenus 

certum proponere diffioilUmum. Wilamowitz, ipse tamen dubitanter, proposuit 

i% xb\v nQO%Qixov' liOL Se X^taittQtoL SLa%X. Au audendum est i% 

%b\v inLXatbvxov Iiol Se . . . a\Q]toL S.? Certe eos iudices, qui ipso iudicandi 

munere occupari poterant, excipi exspectamus, quoniam hieropoeorum 

cura per longius haud dubie dierum spatium pertinebat. — v. 21 fiETo: 

xbv xlg ôX^kg: editores intellegere videntur hieropoeos senatus, sed de his 

demum v. 23 extr. sermo incipit, ut hoo loco eitismodi bre-viloquentia permira 

sit. Num substantiviim cum articulo xmv coniungendum excidit? 

V. 26 SovvttL Ss %ai xoig fiExoi%OLg XQsig ôvg: quos boves in pompa a 

metoecis ipsis deducendos fuisse consentaneum est; num praeterea talia 

munera praestare debuerint qualia solebant Panathenaeis'"), iucertum. De 

carnibus iis distributis of. Scamhonidarum leg. n. 9. v. 7 sq,^^); ibidem 

V. 22 sq. carnis crudae commemoratur venditio. — v. 27 de potestate a-/.oafiovvxag 

multandi cf. oum n. 29 v. 34 tum u. 80 v. 24 sq, 

v. 30 leotio Gq)]ivyoG\iv satis oerta videtur, atque hostias maiores 

velut hoves non solum ipsis cornibus (Hom. y 439), sed etiam funibus'^) 

28) nunc facere non possum, quin quaeram nonue praepropere omnes supplementum 

[o;p];{ot reoeperimus, 

29) nobis sane adhuc nisi imperio equeetri non cogniti sunt (Busolt Staatsaltert.^ 

p, 222), sed cur non fleri potuerit, ut praeterea minoribus quibusdam 

offioiie adhiberentur, non intellego. 

30) Mommsen Feste p. 139,1 et p, 142, Pfuhl de pompis p, -lî sq. et 61, 

31) cf, etiam quae de metoecorum condicione disputavit "Wilamowitz Hermes 

XXn p, 220 sq, 

32) of. e. g. saorificii repraesentationem, cjuam Stengel KA^ tab. I 4 repetendam 

ouravit.

ATTICAB n. 12. 13 55 

ad aram duci solitas esse, ut per se veri sUnile est, ita vasormu picturis 

confirmatmr. Sed verbum acpiyysiv ad id significandum parum aptum est 

ao graviora significare videtur vincula, ciuibus constrictas hostias ne reluctarentur 

impediebant.^^) Hino vero sua fere sponte suspicio nascitur 

verba sequentia olkivsg d£ aQovxaL de vivis bobus sublevandis, non de 

prostratorum cervicibus replicandis dici, quamquam hoc ipsum sagaci disputatione 

et mihi et plerisque opinor aUis Stengel probaverat. ^*) ITunc me 

duhitare fateor praesertim oum id argumentum, quod fere gravissimum^^) videbatur, 

certo fundamento careat: etenim quod huius ipsius tituli verbis nQoGdysiv 

nQog xbv ^mfibv et a'i'QEa&aL ut duas diversas res distingui voluit, nQoadysiv 

supplementum est nec pro certo haberi potest, quid? quod ipsum iUud 

a^LQsa^&aL lacunae .aptum est Ceterum eidem dubitationi obnoxii sunt SeGfiOL 

xoig tsQi]ioLGLV, qui in lege cantorum Milesia (n. 158 v. 33) commemorantur. 

Do V. 32 .sqq. vide siipra p. 52; v. 34 et y.ud-dnsQ xh nevvsxsQiSL oL 

Kcc&dnsQ xoig UQOfie&ioLg suppleri potest, hoc taiuen, quod maluit Wilainowitz, 

multo veri simUiiis est, quia Promethioruui lainpas ni fallor antiquissima 

erat. Utique peiiteteridis mentio hoc loco restituta aegre convenit 

ciim v. 32 sq. ut vulgo leguntur. 

V. 38 sq. Kirohhoff acute ita refinxit xbv Se §mfibv xmi'Hcpai\GxmL tSQvadzco 

y.ciL xayaXfiu xb xov H(paia]%ov noLrâdxw i] ôvXr] kxX., Cjuae supplementa etsi 

universa ratio eorum valde probabilis est, tamen certa non sunt; vel id, quod 

duo tum simttlaora faota esse ex IG I 318^") constat, dubitatioiiem movet, 

nonne ipsa verba decreti paulo aliter conscripta fuerint, praesertim ciim accedat, 

ut scripturae xayaXfia simile exemplum in reliqua inscriptione non adsit, 

V, 41 de renuntiaudis victoribus, v. 43 de praemiis inseribendis agitur, 

interpositum igittir fitisse praeceptum, quo praemia victoribus tradi 

iiiberentur, admodum veri simile diico, cpiare supplementa mea proxime ad 

verum accedere confido, 

13. Tabula marmoris PenteUci a euperiore parte anaglypho ornata nunc 

vaklc corrupto, qito repraesentatus fuisse videtur a sinistra homo barbatus sedens 

et sinistra inanti sceptrum tenens, a dextra vir chlamydatus eqtio insidens. Inventa 

est in meridionali urbis parte a sinistra viae ferreae, qttae Phalerum fert. 

33) cpiantopere veteres veriti sint, ne hostiae invitae aut reluctantes altaribus 

appropinquarent, constat; cf. Macrob, Sat, III5, 8 et quae Stengel KA- p. 68 attulit, 

Quamquam haec cura et oompedum usus aliqualenus inter se pugnant, vid, quae Plin, 

N.H.Vni 183 deBomanorum religione tradit (of. etiam StengeI£rer«iesXXXp,340). 

34) Herines XXX p. 339 sqq., contrarias deinde partes susoepit v. Fritze 

Arch. Jahrb. XVIII p, 69 sqq,, iterum suam sententiam defendit Stengel Arch. 

Jahrh. XVIII p, 113sqq, ac discrimen verborum a^vsQîisiv et xaraaTQicpsiv utique 

recte contra iUttm exposuit; cf. etiam quae ad Theophr, Char. 27, 6 in editione 

sociotatis philologae Lipsiensis Bechert p. 234 adnota,vit, Nttmmorum Iliacorum 

memorabilis iUa repraesentatio, de qua egerunt et v, Pritpe et Briickner Troia v. Ilioii 

]). Sllsciq. et 563sqq., id certe testatur fuisse saorificia, ubihostiae conetringerentm'. 

35) velut Dittenberger (ad Syll- 621 not. 7 de elqcutione iJQavTO Ss xai rotg 

fi-varr^Qioig Toig §ovg iv 'EXsvatn Tf]i &vaiai e titulip epheborum notissima) eo 

maxime commotus est. 

36) cf, tamen Beisch l. e. p, 61, qui et supplementum Kirchhoffii certum indicat 

nec discrepantiae ilU multupi tribtii vult.

56 LEOES SACEAE 

Bdd. Kumanudes'Ecj). Hqx. 1884 p. leisqci. tab. 10 (cf. p.224), Kirchhoff J(? Isuppl. 

p. 66 n. 63" ueus coUatione Koehleri et eotjpo chartaceo quod ei misit Wheeler, 

inde Michel Becueil 77 et Dittenberger SylV 550, Cf, praeterea Curtius Sitzungsber, 

d. Berl. Akad. 1885 p. 437 sqq,, v, WUamowitz-MoeUendorfFicc;*. epigraph. 1886 p, 5, 

J, B. Wheeler Amer. Journ. of Arch. III p. 38Bqq,, cui et apographum et ectypum 

Sterrettii praesto erant, 

0 e 0 i. 

"6]boxcev T?i poXei Kai toi bepor TTavbiovic eTrpuTdveue, 'Api- 

CT6x|c]evoc eTpapiiaTeue, 'AvTioxibec eTrecTaTei, 'AvTiq)ovepxe' 'Ab6cio|c 

e]TTTe- epxcai t6 hiepov to K6bpo Kai to NeXeoc Kai rec BaciXec 

5 K[a]^,i (.iiceocai t6 Tefievoc Kara Tdc cuvTpaqidc- oi be TroXeTai rev 

epxc[ijv] dTTopicGocdvTov, t6 be Teiaevoc 6 paciXeuc duofiiceocdTo Kard 

[T]|dc xcuvTpaq)dc, Kai t6c opicrdc emuepqjcai opicai rd hiepd 

THtJTa I oTToc av exei oc peXricTa Kai eucePecTaTa' t6 be dpTupiov 

ec Tev epxlciv drr^ to repevoc eivar Tipdxcai be raOTa upiv r|^) 

10 dxcievai revbe || rev poXev r\ eueuveceai xiîaici bpaxjLieci eKUCTov 

Kard rd eip6|peva. 'Ab6cioc eiTre^ rd pev dXXa Kaeduep rei PoXei, 

6 be paciXeuc |aj [i]ceocdTo Kai oi TroXeTai t6 Tcpevoc to NeXeoc Kai 

rec BaciXec Ka|[T]d rdc xcuvTpacpdc eiKOCi ere^ t6v be luicOocdpevov 

epxcai t6 hie|[p]6v to Kobpo Kai to NeXeoc Kai Tec BaciXec toTc 

15 dauTo TcXeciv 6TT|:[6]cev h' dv dXqiei^) |Liic[e]ociv t6 Tefievoc Kurd 

t6v eviauT6v cKacTov, KJaTapaXXeTo t6 dpTtJpiov eiTi rec evdrec Tipu- 

Tttveiac toTc dTTobeK|Tai[c], oi be diTobeKTai toTc rapiaici tov dXXov 

eeov Trapabib6vTov | [Kârd t6v vofiov 6 be paciXeuc, edv pe Tioiecei 

rd eq^cecpicfieva e dXX|oc tic oTc upocTeraKTai Trepi toutov, eTri rec 

20 AiTeTboc TTpuTavei]|ac eueuvec6o pupieci^) bpaxiueciv t6v be eovefievov 

Tev iXuv eKKo|[(ui]icaceai eK rec rdcppo eTri recbe Tec poXec dirobovTa 

t6 dpTupiov I Toi NeXeT oco eiipiaTO^ 6 be paciXeuc excaXetjidro*) 

Tov TTpidjuevov T|r)v iXuv, eTieibdv aTToboi rep piceociv tov be picOocdfievov 

t6 Tep|evoc Kai 6tt6co av piceoceTai, dvrevTpaqicdTO 6 paci- 

25 Xeuc ec t6v t))oTxov Kai t6c ^TTuerdc Kard t6v [v]6pov ocuep KeTrai 

Tov Tepevov | t6 be qice^qucfia T6be, ottoc dv ei eibevai t6[i] poXo- 

1) Dittenb, k%aiEvai scribere mavult, sed aspirationie notam haec ineoriptio 

non nisi in voce lsq6v exhibere videtur et litteratura lonica lapicida utique statim 

post utitur v, 10 et 23, idem praeter illius aetatis usum v, 5 avvyQacpdg 

soripsit et v, 7 scripturus erat, 

2) aoristus ex Hoinero notus est; in tituUs Atticis hao vi solet verbum 

svQiaxsLv usurpari, nec tamen stirps illa apud Atticos inaudita: Aesch, Eum, 16 

fi,oX6vTa S' a^brbv xaQra TLfiaXcpEt Xschg (cf, Arist, Pol, 336b) et Suid, &X(pdvsf 

s^tiQiaxsi e Menandro, 

3) sic lapicidam, qui iam antiquas formas Atticas ignorabat, pro fivQiaai 

propter vicinum SQa%fi~saL incidisse Wilam, vidit; similiter ille v, 10 et 17 %LXiaai 

et %iXiaig, rafiiaai et rafiiaig confudit, 

4) Litteram lonicam Y, quam iam Wil, requisiverat, fuisse scriptam, non 

«J»? Wh, et lapide et ectypo diu diligenterque examinato auctor est; cf, not. 1.


iuevoi, dvaTpdqjcajc 6 TpaWLiaTeuc 6 rec ôXec ev CTeXei Xieivei Karaeero 

ev toi NeXeijoi irapd rd TKpia")^ oi be KoXaKpeTai bdvTov t6 

dpTupiov ec TaOra. 

laiceov be t6v paciXea t6 Tefievoc to NeXeoc Kai rec BaciXec 

30 Kard Ij rdbe" t6v piceocdpevov epxcai fiev t6 hiep6v t6 K6bpo Kai 

t6 NeXe|oc Kai rec BaciXec Kard rdc xcuvTpaq)dc eTii rec ôXec rec 

eici6c|ec, t6 be T[e](|Li)evo[c] to NeXeoc Kai tSc BaciXec Kard rdbe 

epTdrecear | q)UTeucai qûreuTepia eXaov pe oXeZiov e biaK6cia, irXeova 

be edv PloXerai, Kai rec rdq^po Kai to ubaroc Kparev to ef Ai6c 

35 Tov |Luceocd|[|uevov, ottocov evT6c peT to Aiovucio Kai tov ttuXSv, e|i]j 

dXabe e[x]ceXa|uvociv^) oi pucrai, Kai 6tt6cov evT6c rec oiwac rec 

bepociac Kai t|ov ttuXov, di erri t6 'lcefioviKO paXaveTov eKq)epocr 

piceov be Kard | eiKoci ctov. 

Tituli verbis distinguuntur fanum, quod vocatur rifisvog to-O Ni]Ximg y.ai 

TTjg BaGiXr^g vel simpliciter Nr]Xsiov (v. 27), et sacellum ipsum in hoc fano 

sitiim, quod vocatur t£ôv %ov K6Sqov %ai %ov NrjXimg xai %f]g BaaiXr]g. 

Quod nisi forte casu factum putas, Codrus fani expers fuit, Unde manifesto 

apparet fanum saeello illo autiquius fuisse et rectissime Wilamowitz Codrum 

a genuina Atheniensium memoria alienum postea demum in communionem 

Nelei et Basilae intrusum esse iudioavit, illo nempe tempore, quo his tsQOv 

dedicatum est, lam vero hunc Neleum non fuisse ut omnes putaverant, ortum 

illum e gente regia Attica interque deos relatum nec BaaiXr^v ipsius regiae 

potestatis numen, sed fuisse nullos aUos origine nisi inferorum regein 

et reginam anaglypho Athenis reperto''), in quo "EtEXog repraesentatiir 

BaGiXr]v curru auferens, aoute intellexerunt E, Meyer et C, Eobert,*) Postea 

sane ipsos Athenienses propriam numinis utriusque vim oblitos esse e 

Codri sacris adiunctis Dttb. suo iure coUegit, 

lam hoc decretum GxoLti]Sbv inscriptum archonte Antiphonte a. a, Chr, 

n, 418/7 de fundo saoro fani locando et de sacello illo saepiundo factum 

est, Ita autem res acta videtur, ut primum GvyyQa^pEig ea, quae ad res ipsas 

pertinebant, eonscribereut, sc. quibus condicionibus ager locandus coleretur, 

sacellum saepiretur. Tum senatus rogante Adusio secundum GvvyQa(pdg 

eorum decrevit (v. 4—5) pauois, quae de publica rei administratione videbantur, 

additis (v. 5—10). Populus vero senatus consultum rattim non 

fecit eodemque rogante Adusio et minora quaedam mutavit et, cum senatus 

aerarii sacri sumptibus sacellum saepiundum censuisset (v. 8sq.), ipse 

5) 'canceUi significari videntur quibus delubrum {isQbv) a reliqua area {rifisvog) 

separatur.' Dttb. 

6) suppl.Wh., sîâsXa^vvoai Kxrm. et contra senBum et scripturae tum legem, 

7) cf. '£cp, 'Aq%. 1893 p, 129 sqq, tab, XI. 

8) Herines XXX p. 286; alterum vestigium regis inferorum nomine Nr^Xsvs 

culti ex iis, quae Homerus de Herculis contra Pylum expeditione tradit E 397 et 

A 690 sq,, egregio acumine patefecit Usener Stoff dcs ijriech. Epos {Sitzangsber. 

d. Wiencr Akad. 1897) p, 29 sq. NrjXs^vg in hoo conexu non = vr]Xsris, sed niger 

deus dicitur, sicut NstXos fluvius niger, cf. Gntppe Gricch. Mythol. p. 153,1.

58 LEGES SACBAE 

magis dei commodo consulens decrevit, ut cjui faniim conduxisset, idem siio 

ipsiiis sumptu saeellum saepiret, similique ratione, etsi in posterum looatione 

perpetrata oonductori potestatem fossae, quae in fano erat, permisit (v. 34), 

limum tamen, quo tum ipsiim completa erat, separatim venire iussit (v. 

20 sq.). Vel inde sequebatur, ut ne avyyQacpai quidem intactae manerent 

ot condiciones locationis retraetandae essent, qiio pertiuent v. 29sqq., neo 

enim solum statuendum erat, ut ciui fanum conduxisset, ipse sacellum 

saepiundum ciiraret, sed etiam ea, quae avyyQacpeig illi de colendo fano 

proposuerant, a populo mutata esse videntur, si modo recte intellego vim 

adversativam verborum v. 30 £tp|cxt fiEv — %axd xdg '^vvyQacpdg, xb Se xifiEvog 

— ^c^To; xdSs eQydêa&ai. 

V. 7 oQiaxdg: ef. de his n. 4 ad v. 54. — v. 12 E'i!%oaL 'sxr]: id igitur, 

quod Aristoteles (Â&. HoX. 47, 4) tradit ElacpiQSL S^s %ai b paGiXevg %dg 

fuG&coGeLg %mv xsfisvmv — — — l'cJTt Se %ai xovxwv ij fisv fiia&maLg slg 

'sxr] Si%a, y.axa^dXXEXca 6' ini %'f]g &' nQvxavsiag aut non sine exceptione 

erat aut quinto nondiun vigebat saeculo; quarti quidem saecuU exeuntis 

tituli ciim Aristotele conveniunt, cf. e. g. n. 43 (orgeonum). '•') — v. 20 xbv 

(?£ iwvr]fiivov xr]v IXvv %xX.: ne quis Athenienses in hae re iiisto parciores 

fiiisse putet, adsunt Piraeenses, qiii limum e fanis locandis a conductoribus 

asportari prorsus vetueritnt •'''), cum Athenienses ipsi, si recte verba xi]g 

xdcpQov KQaxsiv (v. 34) huc rettuli, non nisi limum tum praesentem conductori 

futuro detraxerint. — v. 20 i^cifiog bansQ KsixaL xmv xsfisvmv memorabilis; 

ef. ô^bg aQtaiovg vbfiovg o" %Eiv%ai de Ugnatioue n. 33 v. 19. — 

V. 30 ELQâL — — ini x. jôvlfjg r. siGio^vGr^g sc. quia dies, quam senatus 

V. 9sq. oonstituerat, rebus a plebe mutatis teneri non iam poterat. — 

V. 35 dicitur dies mysteriorum notissimus, quo mystae ad mare proficiscebantur, 

sextiis decimus Boedromionis. 

14. Tria fragmenta steles niarmoris Pentelici, ctuae inter se nou contingunt, 

eruta in arce; frg. a margo extat stiperior, frg, b sinister frg, c dexter; ct v. 1— 12 

litteras exhibet 0,7 cm altas, v. 13sqq. et 6c autem 0,9 cm altas. a et 6 edd. 

Pittakis Fph. Arch. 2830 et 3432, Kirchhotf Velseni et Koehleri apographis usus 

IG I 93; denuo exscripsit Prott apographtimque mihi misit accuratissimum. 

Tertium fragmentum adhuc ineditum eiusdem lapidis esse viditWilhelm, qui mihi 

insigni benevolentia eotypum et apographum misit atque ttt in ho clibello ederem 

concessit. Idem de mira quadam condicione stelae haec mecum communicavit: 

'sie hat nicht gleichmdfiige Bieke, sondern ist ruckw&Hs gegen die SeitenjUichen 

m abgeschragt, und zicar ist die Begrenzung 'unieii niclit eine gerade Linie.' 

imfmiiwi 

"eSoxccv xei] poMêî') koI toi btiiior eTipuTciveuev 

c eYpafi(j[(iT6uev') - - — — — — — — 

X.ihovfeo/ — — — — — — — — — 

9) plura apud Dareste-HaussouUier-Beinach Beoueil des /»,scr. JiiridiciHcs 

(jrecciues I p, 266—267, 

10) IG n 1069 (Michel 1351 Syll^ 534) v, 9sqq, t?> ^^ vXiv (of, Bt, M, s, v,) 

xai rr]v yfjv ftij ii,iaT(s> i^dysiv rovs fua&oraafiivovs firiTs ix rov @r]asiov fifjTS ix 

T&v aXX(ov Tsfisv&v firiSi rfjv vXr]v dXXoa' ^ rwt j^coptiBt, 

1) suppl. Pr,


• , . , e]eo Kal Td iipo[— — — _ _ _ _ _ _ ^va- 

6 TP(4

QQ LBGES SACBAB 

ante E trabem inferiorem litterae A dispicere mihi videor. 8 ante X in eot. 

apparet hastae pars inferior quae quantum e positione et e laesurae genere coUigi 

potest, e P superest; antea reliquiae aut litterae A aut A, antea'"' dispicitur i, e, N. 

Titulum, cuius duae sunt partes spatio duorum fere versuum inter 

se separatae, utraque volgaribus litteris Atticis*) (v, 8 et 10 tamen Sl) 

inscripta, altera tamen maioribus et latius eollocatis, ad ritus Plynteriorum 

pertinere cum Praxiergidarum tum pepli mentione apparet^): quo magis 

dolendum est eum tantopere mutilatum esse, ut paueissima praecepta 

cognoscantm'. Optime de prioris partis interpretatione meritus est 

Prott in litteris ad me datis et de universa certe ratione, ut rectius 

iudioemus, effeoit. Qui postquam marginem superiorem lapidis extare 

statuit, initio inscriptionis solita decretorum praescripta restituenda 

esse oonolusit reliquiasque eorum in lapide felieiter detexit; inde vero, cum 

statim V. 5 de stela inscribenda et coUooanda praeoipiatur, ipso decreto 

nihil nisi hano ipsam rem decerni, reliqua lapidis parte ea, quae populus 

ineidi iussit, patria so. Praxiergidarum, contineri conclusit. Quae admodum 

veri similiter disputata sunt una re excepta: quod enim inscriptionis 

V. 7—9 t6 Se aQyvQLOV — — Tî^g '9'£c6 ârd xd ndxQia %mXa%QixaL 

SlS^vxwv, quamquam de verborum restitutione dubius erat, de pecunia 

ad stelae inscriptionisque sumptus eroganda intellexit, id fieri non posse 

persuasum habeo propter imperativum praesentis SlS6v%wv ad eiusmodi expensam 

non aptum. Nec magis soUemne illud %axd xd ndxQia cum tam 

exigui momenti re convenit, immo inde de sumptibus rei saorae faciundae 

sermonem esse apparet; id quod confirmatur spatio unius litterae, quod 

ante initium illius praecepti vacat. Itaque hoc loco de erogandis sumptibus 

eius rei, de qua deinde agitur, simulacri se. vestiendi decerni confido nec 

verba in hanc fere sententiam suppleta in texttun recipere dubitavi versus 

constituens 40 litterarum coll. v. 5. Nec tamen hic numerus plane cerius 

est, quoniam v. 5 pro dva&eivai etiam %axa&eivca vel GxrjaaL suppleri potest; 

solummodo qiiot litterae a sinistra parte exciderint, propter certum initii supplemejituia(eSo^j^gev 

xt/1.)constat. —Y.QôQQ[a&Ev, quod olim proposuerant,Iectione 

Prottii non confirmatur neque igititr quioquam obstat, ne voxo&ev aut 'onLG&ev 

%b veb %b dQ'fttio scribamus, cf, n, 1 v, 10 et n, 3 C v, 31, de antiqiio templo 

cf, ad n. 1 p. 4 sq, Deinde plurali a.v.ayQdi\jav%ag apparet non scribam, tit fere 

solebat, stelam insoribendam susoepisse; ipsine Praxiergidae suscipere debuerunt? 

Oerte insequens lacuna, ubi de sumptu stelae tolerando haud dtibie 

sermo erat, ad solitum praeceptum, de quo prUno cogitaveris t6 Sê dQyvQLOv 

OL %mXa%Qi%ai vel oi %afiiaL %r]g Qeo^v Sovrmv vix sufficit, immo [auTOt S6v\ 

%mv vel [xiXsGL xoig savl;iwv scriptum fuisse conicio. 

4) litteratiiram minime karrikiert vocari posse nec Koehlerum ipsum fuisse 

ita vocaturum, si titttlos interim in arce ropertos iam oognitos habuisset, Wilhelm 

statuit et cavendum esse, ne aetatem legis definientes propter dat, plur, in 

-ais (v, 12) niuiium in alteram V saeculi partem descendamus, monet, 

5) Plut, Alk. 34 iSQ&ro rd IIXvvrrJQia rfj &S(h^ Sq&ol Ss rd 6'pyto: HQaîSQyiSai 

@aQyr]XLmvos sKT^rj cp&ivovros &rt6QQr]Ta rov rs %6afiov Ka&sX6vTSS %ai rb 

ISos xaraiiaXîiijjavTss; Hesych. s, v, nQaîSQyiSac oi rb &Q%atov SSos Tfjs 'i&r]v&s 

(tficpisvvivTSs; plura vid. apud Mommsen Feste d. Stadt Athen p, 491 sqq.


Quae vero v. 10—12 leguntur, ea, cum nuUo probabUi modo cum 

antecedentibus in unius tituli tenorem coniungi possint, manifesto iam ad 

inscriptionem infra sequentem spectant, ac, si modo v. 10 in. %a]Ss recte 

supplevi, id quod satis certum dueo, praescripta continent, quibus argumentum 

Ulius breviter comprehenditur. lam ex ipsorum v. 11—12 reliquUs 

id apparet de sacrificiis cum pepli induendi caerunonia coniunctis sermonem 

esse; quorum genus, ni fallor, vel aocuratius definiri potest: sacra enim 

non ipso caerimoniae tempore, sed ante caerimoniam auspicancU causa 

facienda dici et per se veri simile est et exemplo confirmari potest: cf. 

Paus. V 14 o^fiTot (oi cpaLSQvvâi OlympU) &'vovaLv svâ^v&a nîv i) XafinQ^vvELv 

%b ayalfia aQimvraL. Nec tamen hanc nQO&i)fia%og mentionem 

summam ao primariam sententiam oraculi fuisse ex argumento ipsius tituU, 

quo V. 10—12 speotant, coIUgendum mihi videtur. Novo enim fragmento, 

quod Wilhelm invenit, de summa oerte argumenti nunc certiores facti sumus. 

Ipsas euim vestitus induendi caerimonias patrias hic perscriptas fuisse 

nec per se veri simile, quoniam eas publice inseriptas proponere Praxiergidae 

haud dubie nefas iudicavissent, et quantum e novo fragmento, ubi 

bis verbum naQiyeLv legitur, colligi potest, de muneribus potius, quae 

Praxiergidae %a%d xd ndxQLa aut ipsi debebant aut — atque id multo 

veri simUius — sibi viudioabant, agitur. Concludo v. 10 post 'eiQrâev 

scriptum fuisse verbum naîyeLv vel SiSovaL vei, si Prott post EiQr]Gsv 

vestigia litterae /V reote agnovit, vbfXLfjia, deinde vero dfjiipLsvvvoaLv non 

coniunotivum, sed dat. plur. participU esse ad dativum nQayaiSQyiSaig v. 10 

supplendo referendum, et universum locum ita fere restituendum propono: 

Tk^cJe ho 'An6XXmv sy^QsaEv \y6fi,Lfia HQaiaLSQyiSaig 

aftjcpLsvvvoaiv xbv nsnXov [%ev &ebv %ai nQO&voOLv 

Moi]QaLg All MoLQayi%£L y— — —. 

Pro vofiLfia ipsum verbum nuQiyELV supplere praefero, sed tum voce nQO- 

&'voaLV non iam versum expleri moneo. An hic quoque nd%QLa scriptum fuit? 

Ipsius tituli alterius conexum, quamquam novum fragmentum accessit, 

ne nunc quidem restituere possum. Versus sUiguU, si modo recte superioris 

inscriptionis versus circa 40 litteras habuisse statui, litteraturae hic latius 

collocatae ratione habita 33—36 litteras exhibebant. Uticiue, ut iam WUheUn 

monuit, v. 10 inter extremam litteram frg, h et primam frg, c nou minus 

quinque litteras supplendas esse nomen Praxiergidarum docet. Interpretatio 

eorum, cpiae servata sunt, satis ambigua est. Velut statim ratio eius praeeepti, 

e quo superest t6] df %cciSlov (c v. 3), diversis modis restitui potest. 

Aut enim de partibus hostiae distribuendis agitur peUisque, quae hic sollemniore 

uomtne %wSlov designatur (cf. n. 150 et 156), vel ipsi genti vel 

sacerdoti eius vel nescio cui decernitm-, aut notissimum illud ^tog %mSLov 

dicitur et de lustratione ante caerimoniam induendi perficienda agitur (e. g. 

t6] Sh %(pSiov [%b £tg %bv %a&aQfibv SlSo^vul %a%d %d [nd%QLa xbv Seiva, %d Se 

aXXa %b yivog na^Qe^jiêv). — v. 6 quoniam Thargeliorum meutio in hoc 

conexu vix apta est, mensis nomen suppleudum videtiir i. e., cum nomiuativus 

iu certamen nou veniat, @aQyEXi[bv]a; relinquitur ut proximis litteris vox

62 LBGBS SACEAB 

erijfi^tov vel eiusdem stu-pis vocabulum lateat; sed de quo signo sermo 

esse possit, nondum perspioio. Deinde eiim litterae ITESi certae videantur, 

aut xQ]i%r]g aut Jt^^tT^jjg potissimum in certamen veniunt, sed diei 

supplementum mensis mentione proxima commendatur. v. 8 lectio t6]v 

aQ%ovxa satis oerta mihi videtur; fortasse non rei publieae, sed gentis aQimv 

dioitur. — v. 11 si modo anoxîvev recte supplevi, poena proposita erat, 

• sive Praxiergidis cunctis, si oaerimonias non rite perfecissent, sive singulis 

si cpiis e gente iis defuisset. 

15. Fragmentum duobus in lateribus inscrjptum, quod nunc periisse videtur. 

Bd, 6 schedis Bossii ad Boeokhium missis Kirchhoff IG I 533 et 634. 

A. B. 

e B hevi , , pobpabi — — — 

— — opdrov^) Xie , Kr|pu(K)oiv — 

— — eqi' lepoTc dv — — o 'GXeuciv — — — — — 

— — T]dc xcuTTPOtq)d[c Oiv6r|ci 'ApT[epibi? — — 

5 — — •xpa^neta cece — — lAAA TpiTTOi(a)[v] p[6apxov- — 5 

— — V CKdq)ec hcKa iueigeu^) — — — 

— — aio . uX . . va — — iepeai 'Att6\\ [ujv — — 

— ho. vavb A(ri) Mopiu)[i] ^) rp — — — 

— — —eve.KaiT — p6(a)pxo(v) — 

10 — - — Xoveiov — — — 'AGrjvaiai oT[v — — — — 10 

— — — Toc TT — — — PiT, , ari — — — — — 

vo — — — — 

Inscriptiones duorum laterum eiusdem tituU partes esse non videntur; 

Utteratura enim lateris A anteeuclidea est, lateris B qualis post EucUdem 

obtinuit, quamquam etiam huius verba proximis post iUum annis incisa 

esse Kirchhoff acute inde collegit, quod v. 10 forma 'A&r]vaia usurpata est, 

ouius nuUus postmodiim usus fuit. B fragmentum esse legis sacrae patet, 

A ita mutilatum est, ut ne verba quidem nisi paucissima, nedum sententiarum 

conexus cognosei possit; sed ipsum quoque ad res sacras pertinere 

voce XQuneâ demonstratur. — De iip' ieQoig (A 3) cf. n. 6 v. 9 cum p. 30. 

B fastorum fragmentum esse Prott coniecit, ao mihi qiiidem probatur 

non modo universo tituli tenore, sed etiam externa quadam speeie inseriptionis; 

prima enim cuiusque versus littera eadem oolumna continetur, 

in uno V. 6 a sinistra parte litterae aliquot aceedunt. lam a reliqua quoque 

1) fiLa&Jofidrov vel dvaXlofidrovf 

2) MEITEY in exemplo Eossiano; an I legendum est scriptumque fuit 

^sHlyos naQi%sv rfji] isQiaL (of. IG II 834b v. 41 i^r]yr]rats EvfLoXitiS&v sls fsiJyJ] 

fivarr]QioLS AAHtl-.)? nimirum coniungi potest etiam isQiai 'AâoXXlavos], quod 

praetulit Ktrchh, 

3) AHMOPIQ, emend, Poucart {BCH 1880 p. 240); cf, Schol, Oed. Col, 705 

MbQiov Aia sl^nsv rbv i^ndTerr^v r&v fiOQicav iXat&v xrX. — deinde aut rQ[aitsiav 

aut rQlirToiav §6aQ%ov; cave tamen ne insequentis versus §6aQ%ov huc referas; 

versus utique maiores sunt.

ATTICAB n. 15, 16 63 

parte sinistra ut litterae olim scriptae fuerint tum, cura Eossius exscripsit, 

evanidae, potuit fieri, sed cum Utterae Ulae, quas Ross, v. 5 dat, faoile n,otam 

numeralem efficiant (HAAA), multo veri simUius est ab origine m^-rginem 

sinistrum vacuum fuisse, in quo pretii ho,stiarum indicandi causa uuineri apponerentur, 

id quod, oum de rationibus hic cogitari vix possit, fastos iudicat. 

V. 2 Ceryces Eleusinios nominari coU. v, 3 veri simUIimum est, dualis 

tamen offendit, v. 4 %f] OivorfGL 'AQ%[ifiiSL: in pago Oenoensi Dianam cultam 

esse eonstat, cf, IG III 336, ubi tamen 'A. Olvaia audit, quam ob rem, 

etsi per se illud cognominis genus recte se habet (cf. IG m 697 LSQaadfievov 

%rig 'AXcons%f]GL 'AcpQoSeirrjg), supplementum pro certo haberi vix 

potest. — De sacrificio quod vocatur %Qix%0La ôaQiog vid. p. 10 sq. 

16. Duo fragmenta marmoris Pentelici, quae a parte postica inter se contingunt^) 

et tabulam undique mutilam 0,30 a. 0,55 1, 0,11 cr, efficiunt, Alterum 

(a) Athenis in museo sooietatis archaeologioae exscripsit Koehler, e ouius apographo 

ed, Kirohhoflf IG I suppl, p, 54 n, 555a; alterran (b) erutum in clivo 

meridionali arcis, insoriptum ab antica parte (A) et postica (B) edd, Hauvette- 

Besnault BCH lU. (1879) p, 69, Koehler IG II 844, partem anticam solam repetivit 

Kirohhoff IG I suppl, p, 124 n, 534a. Eiusdem tabulae fragmenta esse 

monuit Wilhelm 'E(p. 'Aq%. 1902 p, 140, Idem ectypa humanissime mihi misit, 

A, 

b. a. 

— Kp]ieov |aebi|UV0C j|| ..llllll tov hexc tov iipoTe 1111111 

'Att]6X\ovi hiepeai drropeTpa || 

— — — — — — Tov xoipov II 

6 — —- — — — — xdAov I 

- — — — — — - hiepov I 

ep. . bib. ovoiv 1111 Kep[u]xciv hoi AiuoXie[i- 111 

— Kpi9ov |uebi)ivoc III 

10 

B. 

b.rice — — — -_ 

— — — 

TTe)lTTTTll 

eK TuJv KaTtt p^fi^^ya 1 Pl- 

'GpexeeT apveaic 

^K TiiJv qjuXo- 

P\r 

paciXiKiJuv 

IC 

q)]uXoPaciX[eOc]i llllll 

1) ubi anticae j)artes eorumproxime inter se distantvelutv. 2, inter margiuem 

dextrum h et sinistrum a duarum fere litterarum lacima hiat, quam punctis indicavi.

g4 LEGES SACEAE 

0 — — — — 

. ovi — — — — 

sequuntur 8 versus prorsus oblitterati 

c ^ — - _ - ^ 

16 I oivOTT. .1 

eKTHi• 

eK TUJp fxr\ pr)Tf)i 

'AGrjvaiai 

Kard Tf)v 'Att6]XXu)vi 

20 fiavreiav Tf)v bi' "A]ppaToc ^) rdbe eTT[e]ceai') tuji Kav[d)i 

Tpiuoba eiiiToSiba c— — 

crepiua ttpot6vio[v — — 

XT)pv]icKov^) cq)aip[av — 

Inscriptio lateris A litteris Attiois vulgaribus a%0Lir]Sbv incisa est, 

lateris B litteris loniois IV a. Chr. n. saeculi v. 1—18 axoiii^Sbv, v. 19—23 

non G%oLir]S6v. Insoriptione B fastos contineri certum est: demonstratur 

cum universa specie (cf. e. g. fastos n. 6) tum dierum (v. 3 et 16) et 

deomm (v. 5 et 18) nominibus conexis Vel inde probabUe fit etiam inscriptione 

antiquiore A fastos coutineri idque confirmant uomen ApoUinis 

oasu dativo (v. 3), mensura hordei sacrificandi casu uominativo (v. 2 et 8) 

enuntiata, vox an6fjLEXQa, quae item in fragmento fastorum subiuneto 

(l6b) et in fastis Eleusiniis n. 6 occurrit. Fastos esse tribiis Erechtheidis 

mentione sacrifioii Erechtheo faoiundi (v. 6) non satis probatur et mentio 

xcbv (pvXoâGiXLKmv so. iQrffidxwv et cpvXoâaLXimv ni fallor vel aperte 

repugnat. Eastosue habemus antiquarum tribuum patriciarum, quas sacrorum 

causa etiam post Clisthenem^mansisse constat? Universa ratio eorum 

uon male ni fallor convenit. 

Duo fragmenta, quibus pars autica tabulae effioitur, non unam nec 

oontinuam exhibent inscriptionem, immo a sinistra utique v. 3—6 frg. a 

spatium sex fere litterarum vaoat. Unde ea quae legiintur e duabus fastorum 

columnis superesse satis certo colligitur. Coliimna sinistra maxima 

e parte deleta est; praeter uomen Apbllinis (v. 3) bis legitur %QL&mv fiiSifivog, 

qua vooe aut sacrificium ipsitm (cf. e. g. Prott Fasti n. 2 C.in. •ff^ôtv] 

nvQov Wo loivLKs: %QEg oêXol) aut ini&vfia dicitur (cf. .Prott n. 5 v. 20 

&'6E%ai Ss (6 jScOg) — — xdi 'laxiaL' &v[el Se ylsQsacp^Qog âCLXiwv 

%ai isQa naQîEL %aL inL&vsL isQd i'^ i]fiL£%xov, cf. v. 47 sq.) aut nQ6- 

&vfia (Prott n. 6 v. 17 TOUTOtg nQO&VEXaL naQ xby kolvov a cpiQOV%L 

0vX£OfJiaiiSai, dXcpi%mv 'f]fiiE%xov %xX.). •— v. 7 quid lateat, dubium; 

litterae ONOIN certae, item EP et lA quamvis obscurae; de priore 

autem A dubito valde. -— Alterius columnae v. 1 Koehler dnb rrjg ns[v- 

2) suppl. K. 

3) suppl. Hauv., qui legerat TAA ,P.Z0AI; Koe. TAAlE. ,ZGAI, sed etiam 

n satis in ectypo meo apparet, 

4) supplevi, cf, n, 49 v, 25; Sianov H,-B,, id quod tamen lacunam non explet.


T]£;i[^crt -Sîxrtag supplendum coniecerat, sed id cum vestigUs litterarum 

parum convenit. Nam nisi vehementer fallor, post ITE arcum Utterae P 

dispicio ac, cum deinde inferior pars hastae reotae extet, nsQL- satis certum 

videtur; deinde vero E uon plane certum, v, 2 non satis intellego; 

litterae TTPOTE certae sunt; Koehler coniecit nQoxs[Xeiwv']. v. 3 emolumenta 

sacerdotis dicuntm-; de voce dnofjisxQa cf. quae ad u. 6 p. 31 adnota-sd. 

In margine aeque ac n. 6 v. 20 notam numeralem scriptam fuisse veri simile 

est; V. 4—6 certe quin Utterae in margine erasae fuerint notae numerales 

ad genetivos antea scriptos referendae, dubitari nequit. Expensae igitur 

quaedam hoc loco constituuntur, quarum cum superioribus conexus is fuisse 

videtur, ut sacerdoti v. 3 dictae oertae summae tribuerentur, unde porcos 

(delubri sc. lustrandi oausa) ligna tE^c^ compararet. Voce isQd hic sine 

dubio minora illa, quae ad sacra perficienda opus erant,' velut mel mola 

oleum significantur, quae sacerdos praebere debebat. Ita in fastis Cois 

passim legitur '9'u£t o LEQsvg %ai isQd naQiÊL (cf. etiam Prott n. 7 v. 10 sqq. 

Toit Se ['9'£c6t? t]£^c; SiSoxaL %QL&av XQia ijfiiSifjiva Kai Gnv[Q]a)v XQEig xsxaQ^rjg 

%aL fxsXiôg %i%0Qsg %0%vXiaL %ai %VQoi bisoL Sv(bS£%a %ai invbg %aLvbg 

%ai (pQ[vyd]vwv ai&og %ai '^vXiwv cci&og %ai o'i!vov %Qia 'r^fjtiioa) et in 

rationibus Eleusiniis {IG II 834o v. 62) £tg fti;]?;(jt); olg : Ahh : £tg isQd 

:l~hh:. Sacerdott ad ea oomparanda pecuuiam publice dari optime confirmatur 

exemplo legis n. 24, ubi identidem praeceptum reciirrit: isQsia 

ieQewGvva : P: — — nvQwv 'i]fuey.xsw : III : fjtiXiXog ôx-vXr^g : III : iXaiov 

XQLCov %oxvXwv : IC : cpQvydvwv : II :. 

V. 8 non t]£p[£]('ii)cJii' ut Kirchhoff voluerat, sed ZÊ^^D^^jffiv scribendum 

esse ogo pridem oonieceram et quia isQeijGiv ipsum displicebat et 

C[uia KevxQLdSag illos et AaLXQO^vg, qui Dipolieis una cum JBoDTi^^rotg caerimonias 

Buphoniorum agebant"), Ceryces fuisse Toepffer satis probaverat, 

^) Esse scriptum iam ectypum a Wilhelmio confeotum certo testatur; clare 

enim ibi legitur KEP.^ÎN. Uude summa certe eoriim, quae Toepffer 

e glossa PhotU KevrQLdSaL' naxQLa Ki]Q'V%mv (Hesych, KevTQLaSaL' xiav neî 

xd fxvGxi]Qia) et e Clidemi testimonio ap, Athen, XIV 660 ott Se Gefivbv 

r]v •)] fi,ayeLQL%r] fia&eiv iaxLV i% xmv A&r]vi]aL Kr^Q^VKmV olSe yaQ fiayEiQmv 

%ai ôvxvnmv insiiov xd^Lv collato cum Hes, s. v, SaiXQOg' fidyEiQog coUegerat, 

iam tituli auctoritate oonflrmatur nec recte oblocutuiu esse Prottium, cum 

Ceryces Atticos removeret et nomina illa de gentibus sacerdotalibus lonicis 

intellegeret "^), apparet, — Bodem autem ectypo nomen feriarum At- 

iVOV %(ii 

5) Porph, de abst, II 30 &ivTSS yaQ iiti Ti^g %aX)i,]]s TQaititr^s rtsXav 

ijjaiard nsQisXa^vvovai rois %aravsfi,r]&ivras §ovs

66 

LBGES SACKAE 

noXisia, non AmoXia fuisse, id quod Waclsernagel primus statuit (cf, n. 9A 

V, 18), confirmatur. Quomodo enuntiatum relati-vum supplendum sit, dubium; 

oogitavi de /iot ALnoXLe[ioiGiv %d Bov(p6vLa SqwGlv].^) Sed etiam accusativus 

AinoXisia defendi potest. 

Partis posticae B fasti eo singulares sunt, quod iu Us diversi pecuniarum 

fundi distinguuntur: %d %a%d firjva, %d (pvXo§aaiXL%d, unde de natura 

fastorum supra coniecturam feoi, %d ffrj QrjrrjL i. e. eae pecuniae, quae uon 

ad certas et statas res divinas seponuntur. 

V. 5 'Eqei&sl 'AQvimg ut adhuc legebatur, nihili est; nomeu viotimae 

latere seribendumque esse 'aQVEwg i. e. Attioam formam nominis aQvsL^g 

egregie intellexit Prott. Cf. quae de Ereohthei sacris Homerus tradit: B 550sq. 

'dv&a Si fitv ra-vQOLaL %ai aQVSioig iXdovâi 

KOVQOL 'A&r]vaimv nsQLrsXXofiivmv ivLav%mv. 

Notandum est pretium sex draohmarum, quae ad id saorificium erogantm. 

In arietem adultum (KQLog) iu eiusdem fere aetatis fastis MarathonUs (Prott 

n. 26) duodeoim draohmae constituuntur, aQVEi6g autem animal iam satis 

adultum est^), non sieut aQ-qv agnus tenellus. 

V. 15 Koehler supplevit 0iv6n[xr]L], sed post P potius E scriptum mibi 

videtur. Separandum suspioor otvo n-. 

Post V. 18 per totum lapidem linea caelo ducta est, qua ni fallor 

di-visio quaedam tituli significaretur, ^**) Eiusdem generis lineola minor 

inter v. 19 et 20 in. esse videtur sicut n. 8 v, 12 et 15 et in frg, subiuncto 

n. 16a v. 4 et 6. 

Quae hic leguntur, ad theoriam Delishicam spectare demoustratur verbis 

%axd x^r^v [fiavxsiav Ti]v Sl' "A\Qfjiaxog: of. Strab. IX 404 %ov "AQfia%og xov 

Kaxd %r]v ^TTtxijv, o iaxL nsQi ^vXiqv, Srjfiov T^^g AxxL%r]g bfiOQOV xr] TavdyQU, 

svxEv&sv 6e t] naQOifjiia xr]v aQir^v sGisv 'T] XiyovGa 'bn6xav Sl Aqfiaxog 

aGXQdip^T]', aGXQan^fjv XLvaâr]fJ,SLOVfj,ivwv %dxd iQr]Gfibv xmv Xsyofiivwv 

nv&aCaxwv, pXEnbvxmv wg ini %b AQfjta %ai xbxE nEfinovxmv xr]v &vaiav sig 

AsXqjovg, oxav aaxQaipavxa 'iSmaLV' ixiqQovv S ini XQsig fjLrjvag, %a& Ey.aaxov 

fir]va ini XQsig r]fi£Qag %ai vvKxag, dnb r^g iaiaQug to-O 'AaxQanaiov Ai6g' 

'eaxi S avxi] iv xm xsiiSL fiexa'S,v xov Uv&iov %ai xo-v 'OXvfjiniov (cf, etiam 

Hes, s, V, daxQanxsi Sl' aQfiaxog et sohol, Soph, 0. C. 1047). — lam vero 

,quae de ipsa pompa ^^) praecipiuntur, gravissima sunt. Ignem in tripode 

saoro a Pythaistis Delphis Athenas transportatum esse constat. 

8) of, e, g, Hes, s,v, ô^vrrjs' )ial 6 rots ALnoXisiois Ta ôv(p6via SqSv. 

9) Pol), VII 184 0:1 •jrQO§dro)v r]Xi%iai- rbv fisv &rt,b yovr]s ftjtotj av fioa%iov, 

rov S ia&iovra aQva, slra &fiv6v, slra dQVSibv 'og iiai &Qi]v naQa rots 7toir]rats 

KaXiirai, slra Xsittoyv&fiova; of, Istr, ap, Btist, ad Od, t 239 p, 1627, 

10) praeterea in parte infra hanc lineam scripta litterae non iam aT0i%r]S6v 

dispositae sunt, ttnde tamen praecepta postea demum addita esse cave coUigas; 

eadem enim manu manifesto ac superiora praeoepta inscripta sunt, 

11) de pompa agi verbum irtsa&at deolarat, Cf, de theoria DelpHca ntmc 

praecipue Colin BCH XX p, 639sqq, et XXIII p, 86Bqq,, de Pythaistis praeterea 

Toepffer Herines XX.III p. 322 sqq.; plurimos eorum e patriciis eleotos esse interim 

inscriptione Syll.- 611 certo cognitum est,

ATTICAB n. 16, 10 a, 17 67 

cf, Dittenberger Syll.'' 665: 'Aya&y tijct ^'ijg ôvXi]g %ai %ov S^f^fiov %ov 

A&^rjvaiwV ini Miv%OQog UQiovxog iv AEXcpoig, iv Se 'A&^f^vaLg 'AQyeiov 

(a. 97/6 aut 96/5 a. Chr. n.), eXa^sv xbv ieQbv XQinoSa i% AeXcpwv %ai 

ane%6fiLaEv %ai %r]v nvQcpbQOv r]yay£v 'Afjicpi%Qd%i]g 'EnLa%Qd%ov 'A&r]vaLog 

et ihid. n. 718 JSrtst '..4A.])«'(J(iiftog E-vqjdvovg ['A&i]vaLog] noXi%ag, s^vaE^mg 

%ai baimg SiaÊifisvog no%i %e xbv &sbv [%ai noxi] xdv noXiv afimv, dyaywv 

Se %ai xbv XQinoSa icp aQfia%og dfîwg xo^v xs &£0'v %ai xov 'hfJiSxiQOV Sdfiov 

%ai afiwv mX. Sed reUqua satis mira sunt: intxo'îSa ni fallor attributum 

substantivi XQinoSa; sed quo spectat axififjia illud jrôyoftov? ad deum an 

ad Pythaisten qui tripoda ducebat? Denique quid sibi velint in hoc 

conexu acpaiQa et sive Xr^fnviay.og sive SiaKog, parum assequor. Utique 

haec praecepta notatu perdigna sunt. 

16 a. Fragmentum stelae marmoris Pentelici undique mutilum, fraotum in 

duas partes, inventum in clivo, qui spectat inter occidentem et septentriones 

Areopagi. Bd. E. Ziebarth MAI XXIH 1898 p. 24 n. 1. Eiusdem lapidis fragmentum 

esse ac n. 16 Wilhelm per litteras meciim communicavit et ectypa 

mihi misit. 

iepeai 'Aer)vaiac 

IToXidboc 

Ai dTT6fieTpa P 

'£ppf)i eX AuKeio I 

5 h I oTc 

III lepeaicuva 

|]pb6)iTii iCTapevo 

I ec epbo|uaTov 

oTc XeiTTO- 

10 II Tvat(|a)u)V 

TTuegiCTâ^Tc eu 

ujv.gic — — — — 

L. V. V. 3 reliquias litterae A satis certo in ectypo dispicio, item v. 7 in. 

arcus litterae B. v. 11 extr. 0Y certum, item v, 12 in, H; post N reliqtiias 

litterae K clispicere mihi videor, deinde A aut A scriptum fnit, — Liitio v, 5, 6, 

8. 10 litteras deletas videri signifloavi, 

Hoc eiusdem fastorum monumenti fragmentum esse ac n. 16 B 

Wilhelm, cum et litteraturae et marmoris plane idem genus esse animadvertisset, 

summa cum probabiUtate statuit. Quocum optime conveuit 

etiam res qiiaedam, quae in hoc firagmento commemoratm^: supra enim 

n. 16B V. 20 de theoria Delphica et de di-vinatione, quam Ilv&aiaxai 

Attici instituebant, agi vidimus; iaiu iidem nv&aiaxai hic v, 11 commomorantur, 

Duarum columnarum reliquias servatas esse, qtioniani et a sinistra 

ol a dextra notae niimerales leguntur, apparet, sed utrae ad praecepta ipsa 

6*


referendae sint, dubitari potest. Veri sUnilius tamen duco illas eo pertinere, 

si quidem v. 4 nota a dextra incisa, utut eam suppleas, ad verba 

EQfii]L iX Av%sio nou apte refertur, cum nota aute otg v. 5 rectius se 

habeat, etsi non integra videtur. Neo deest exemplum fastorum, quibus 

a sinistra parte signa numerorum praescripta sunt, vid. n. 6. Cuiusnam 

mensis saora recenseantur, explorari non iam potest; praecepta singula 

Uneis subductis distinguuntur. 

V. 3 dnofjiSXQa: si supra p. 31 reote disputavi, pecunia sacerdoti tribuenda 

dicitur, quo aut A a dextra aut P a sinistra scriptum referendum 

est; vid. quae paulo supra dixi. 

V. 4 'EQfirjL sX Av%Eio: ni fallor gymnasii divino custodi; fortasse de 

quarto mensis die Mercuri saoro, agitur.'') 

V. 8 £g e^Sofiaiov: ApoIUnis haud dubie saorum meustruum dicitur'^); 

comparari possunt 'E§S6fiaLa legis Milesiae de cantoribus (u. 158 v. 6), — 

otg XeLnoyvcofjiwv i, e. quae dentem pullinum eiecit; Ziebarth iam attulit 

Eustath. ad Od. p. 1404 fiu. xd xiXsLa ini nXsiaxmv ysvmv %ai %a%r]Q%VK6%a 

XsLnoyvchfiova %aXEi%aL Sid %b fjLr]Ki%L Ejsiv bS6v%ag %ovg yvcbfiovag %aXovfiivovg, 

oig imyLvcoaKOvaiv oi sfinsLQOL ro-ug nQmxo§6Xovg' 6 Ss xovxo yQaipag 

AQLGxocpdvr]g XiysL Kui AxxLKiqv XLva SmSE%f]Sa &'vsa&aL Xsyofi£V7]v XsLnoyvmfiova 

OLOV xsXsiav. Cf. etiam legis Ceae praeceptum (n. 94 v. 7) •8"ij£tv Ss 

TOft fiEv §ovv §spXr]%6xa, xr]v S^s oiv ^s^Xrj-Kviav et quae ibi adnotavi. 

V, 11 nv&aCaxaig quin scriptum fnerit, non diibium, De di-vinatione 

igitur, c|uam ante theoriam Delphicam Sl "AQfiaxog instituebant, agitur, de 

qua vid. quae supra ad n, 16 p. 66 attuli. Eo magis dolendum inscriptionem 

hoc loco non iam integram esse. Ne eas quidem litteras, quae 

deinde leguntur, certo interpretari possum; an &vwv (i. e. genetivus substantivi 

xd &'vrj) %ai a. legendum et mensurae nomen excicUt? 

17. Tabula marmoris Pentelici ab ntraque parie aroL%r]Sbv inscripta, infra 

fracta, ad viUam regiam Tatoi, ubi oUm Decelea fuit, reperta, qua nobile phratriae 

Demotionidarum monumentum continetur; tribus de diadicasia phrateram 

decretis haec, quae infra exscripsi, in capite lapidis praescripta sunt, Bdd, 

Koehler IG II 841 b, Kumanudis 'E(p.'AQ%. 1883 p, 69sqq,, Pantaridis 'E(p.'jQ%. 

1888 p, Isqq,, TarbeU Bapers of the Am. School al Athens 1892 p, 170 sqq,, Michel 

Becueil 961, Dittenberger Syll.' 439, 

Aioc paTpio. 

'iepeuc 0e6bujpoc 6uq)avTibo dv|eTpat)Je Kai ^cTT)ce rfjv CTi^XrjV 

6 lepeiucuva tuji lepeT bib6vai T||dbe^ duo to |ueio KuuXfiv, TtXeupov, 

o|c, dpTupio III • dTTO to Kopeio KUjXfi|v, TTXeup6v, 6c, eXaTfjpa xoivi- 

KiajTov, oivo f)|uixov, dpTupio h 

1) schol. Arist. Plut. 1126 ?|co r&v ioQT&v isQai nvss rov fii^vbg 'r]ftiQaL vofiLôvraL 

'4&ir]vr]aL &sots naiv olov vovfLrjvia %ai i§S6fir] 'AttoXXavi, rsTQds 

EQfi^ %ai 6yS6r] 0r]ast ktX.; cf. Hes. Erg, 770, De numero septenario ApoUinis 

sacro uberrime disputavit Rosoher Bhilologus LX (1901) p, 360 sqq. et Abhandl. d. 

K. Sachs. Gesellsch. d. 'Wiss. XXIV 1, 1904, p, 4 sqq.


Phratriae Demotionidarum saoerdos ^) hano legem suis sumptibus, iussu 

tamen phraterum^), qui cum anno 396/5 (ini QoQfiiwvog aQiovxog M&r]vaioLg, 

cpQaxQLaQypvxog 61 Havxa^Xiog i^ Ol'o) res phratriae denuo constituerent, 

etiam emolumentis sacerdoti rite reddendis consuluerunt ^), lapidi 

insculpsit, neque igitur dubium est, quin emolumenta non e suo arbitrio, 

sed e consuetudine phrateribus probata proposuerit. 

Agitur de sacrificiis Apaturiorum die tertio, rij Kovqscx)%lSl, a phrateribus 

pro filiis oblatis. Quae ftErov et koijqelov appellata esse iam pridem 

notum erat, sed quae ratio inter ea intercesserit, id e testUnoniis veterum*) 

perspici parum poterat. Hoo titulo invento discussa est caUgo: ft£tov et 

ô^VQELov non, ut partim veteres tradiderunt^), idem sacrificium, sed diversa 

sunt. Porro ft£tou sacrificium fuisse modestius, ut vox ipsa prodebat^), ita 

nune eo demonstratur, quod sacerdos minus ex eo accipiebat, lam Pollux 

tradit^) ô^vqslov hostiam esse a phrateribus, cum adultos inducerent filios, 

immolatam, quod testimonium eo magis fide dignum est, quia optUne eonvenit 

cum nomine a verbo %eiQeLv rite derivando,^) Perquam igitur probabile 

est illud ftfrov hostiam fuisse pro infantibus immolatam^), tum oum 

primmn phrateribus monstrabantur, Improbavit sane nuper Lipsiiis, causis 

tamen mea quidem seutentia parum firmis-'^''), quod vero ipse ko-vqelov pro 

1) nimimm ^tog ^QaxQiov. cf, decreti v, 22 6 Ss iaayaywv rbv &itoSLKaa&ivra 

dtpsLXiro) iKarbv SQa%fids isQas t&l z/ti Tcot (]?QarQi(OL, iaTtQdrrsLv Ss rb &Qy'VQiov 

roiiro rbv lEQia %tX. 

2) cf, ipsius decreti v, 64sqq, t6 Ss iprjqji.afia roSs v.al rd isQSmavva avayQarpaL 

rbv isQia iv arijXrî Xi&ivr]L 7tQ6a&sv ro fiafLo As-xsXsiaaiv riXiat rots iavrov. 

3) nempe precibus ipsius sacerdotis commoti, qui hac condicione totius in- 

Bcriptionis sumptus in se recepit, 

4) ounota congessit Mommsen Feste d. St. Athen p. 332 sqq, 

5) Bt, M, s, V, Ko^vQSiOv, schol, Arist. Ban. 798 (t6 fistov) %iv,Xr]raL kovqslov 

&rtb r&v %ovQO)V, 'VTtiQ mv i&vsro. 

6) ipsius comparativi neutrum (PoU, HI 53, Eratosth, ap, Harp, s, v,) non 

esse genetivus docet, sed quin eiusdem stirpis nomen sit, dubitari nequit, 

7) Vm 107 cpQaTOQEs' sls rovrovs to^vs ts %6qovs val rds KOQas ilaf]yov, vai 

sls r]XtKiav nQOsX&ovrav iv rfj âXovfiivr) KOVQSWTiSL •fjfiiQif vxeq fisv r&v &QQiv(ov 

t6 KOûQSiOv, vjthQ Sh r&v &r]XsL&v rrfv yafir]Xiav, hanc nimirum non pro filiabus, 

sed pro phraterl*n uxoribus ex aUena phratria receptis, 

8) contra schol, Aristophanis (adn, 5) monvLemnt R. Boh.611 3Iiinch.Sitzungsber. 

1889 II p, 7 et Wilamuwitz Arist. u. Athen H p, 271, 16, 

9) ita iam Sauppe Be phratr. (1890) p, 10, tum Scholl l. c, Wilamowitz l. c, 

Mommsen l c p, 332, 0, MiiUer N. Jahrb. /', Bhil Suppl XXV p, 753, 

10) Leipg. Stud. XVI 1894 p, 163 sq,; quod repugnare putat verba decreti 

Menexeni (B 57Bqq,) oacns S' av slS&ai oi qiQdreQSs Toig fiiXXovras siadysa&at, 

&noyQd(psa&aL Tcot apobrcot hsL r] an av rb ôûqsov dysL, t6 bvofca, pro rai nQOriQcp 

hsL t) illa aetate tc3 itQmrq) hst ij dici potuisse suo iure negavit (cf, SchoII 

1, c, p, 10,2), sed quod ipse interpretatur 'primo aetatis a)ino vel quocumque 

hostiam obtulerit' non minus offendit: non modo aetatis notio quam agnoscit, aliquo 

modo indioanda fuit — e conexn enim huius loci aegre suppletur —, sed 

etiam Lipsius ita secum ipse pugnat, si quidem primo aetatis anno xo^vqslov pro 

infantibus oblatum existimat, illis autem verbis ex Lipsii interpretatione id potius 

arbitrio cuiusque permissum erat, quo tamen summa praecepti ratio, certa sc, 

temporis dcfinitio toUitur, Accedit denique quod verbis rj (pavrb %. &yi] inesse vim 

comparativam exemplum v, 27 tî •vaTiQâ ^sl r] fo av t6 k. &'varj commendat, Sane

70 LE6BS SACRAB 

fiUis, fiErov pro fiUabus oblatum censet, cives Atticos filium natum pluris 

fecisse fiUa, ut sunt homines, negare nolo, at id in ipsa re divina taU 

discrimine declaratum esse veri dissimUe censeo. Contra est, quo altera 

Ula sententia commode ni fallor eonfirmetur: pro %ovQEiov enim saerifieio 

sacerdoti draehma penditur, pro ft£iou sacrificio tres oboU i. e. dimidia pars; 

eadem autem ratione iu aliis legibus lactentis et adultae victimae discrimen 

constituitur, of. n. 41 v, 4 Tr]i ieQeaL yaXa&r]vov ft£v : IC: roi; 3e rsXiov 

: III :, n, 155 v, 30 ini ft£v Tffit %eXeimi bôXovg S'V0, ini Se yaXa&r]vmL ojSoAov, 

n. 132 V. 11 ajro(56ft£v xo-v fi£v ixeXov ')]fum§eXLOV, %ov Se %£X£iov [oêXov]. 

Neque igitur dubito, quiu item f(£tbv fuerit lEQsiov yaXa&r]v6v''-^), yM^vQsiov 

autem rsXEiov. Lactentem aiitem hostiam pro infante, riXsLov pro adulesceute 

offerri aptissimum est. Id tamon facUe Stengelio^^) concedo ft^rov quidem 

non solum pro puero, sed etiam pro puella infante saorificari solitum esse, 

De emolumentis ipsis haeo adnoto: %mXri vel ay.sXog ea pars victimae 

est, quae saepissime saoerdoti tribui solebat; nXevQbv bis ini tj^v XQdns^âv 

decerni cognosoimus (u, 24 et n, 25), sacerdotis tamen ut videtur ooihmodo, 

cf. quae ad n. 24 p, 79 sq. exposui. Aures^') sacerdos Cereris Cous acoipit 

(Prott Fasti n, 5 v, 62). — iXax^f^Q placentae genus, de quo Suid. s, v, 

nififia nXaKOVvxmSsg r] (XQXog nXaxvg iv w ETj/og ixi&EGav %ai nQoarjyov xa 

Bmfim, cf. Aristoph. Aoh, 246 dvdSog Sevqo ttjv ixvqQVGtv Vv' 'sxvog %axaiea 

%ovXaxr]Qog xovxovi'. — loiviKLaiov: saepius placentae mensura deftniebatur 

velut Prott Fasti n. 3 passim nbnavov ioLVL%LaLov, n. 5 v, 48 'aQTo[i Sîiô £| 

ijfitEHTou, n, 6 V, 9 eXaxr]Q i'E, 'r]fiLeKxov [an]vQmv legitur, cf, etiam huius libeUi 

n. 128 V, 8 (Ther,), — otvou 'f]fjii%ovv: nempe praeter id -vinum, quod patres 

hoc die festo omnibus phrateribus dedicabant (PoII. III 52 -^ Se 'vneQ xwv eig 

Tovg (pQaxoQag EiGayofxivmv naiSmv o'lvov iniSoGtg olviGx^rfQLa £%aX£LXO cf.VI22). 

18. Tabula marmoris Pentelici infra fraota, reperta Piraei 'v.aTd rfjv &varoXLiirjv 

TtuQaXiav Zias', inscripta in quattuor lateribus: in fronte (A), in latere 

sinistro (B), in superficie (C), in parte aversa (D). Bdd. Dragatsis 'Etp. 'Aq%. 1886 

p. 86 et Koehler, qui exsoripsit Piraei in museo, IG II 1661, inde Michel Becueil 

672, Dittenberger Sf/ll^ 631. Cf, etiam Wilamo-witz Is^yllos p, lOOsqq, 

locutio illa mira, probabiliter tamen Dittenb, nQ&rov 'iros non priorem annum intellexit, 

sed proximum, ita ut ante t) adverbium comparativum {votsqov opinor, 

cf, Buermann Berl. Bhil. IVochenschr. 1889 p, 268) animo supplendum sit, — lam 

vero Isaei loco, quo Lipsius nititurVl22 coll, § 14 et 27, nihil certi efflcitur, quia 

Alcae filii propria erat condioio; infantem enim utique hunc Buctemon non induxit, 

id solum constat eum ante decimum annum inductttm esse; quodsi e, g, octo 

annos natum induxit, fistov, si modo id pro infantibus oblatum esse verum est, 

saoriflcare non iam potuit eratque aptitis ko^vqslov. 

11) Idem fere, incerta tamen ratione A, Mommsen p, 333 inde collegit, quod 

t6 fiSiov in libra pensitatum esse tradunt (Harpoor, s, ?,, schol, Aristoph, Ran, 798), 

id autem solummodo in agnis opus fuisset, 

12) Berl. Bhil Wochenschr. 1902 p, 786, 

13) ex auris mentione A, Korte {Hermes XXXVII p, 587 adn,) hostiam Apaturiis 

sacrificandam porcum fuisse, quoniam non nisi horum aures usui essent, 

acute et rem ipse expertus coniecit, at viotima, cuius aures Cous saoerdos aocipit, 

est ovis, atque etiam Apaturiis oves esse sacrificatas tradunt Suid, H 1 p, 818 .%ai 

0 t6 nQ6§aTov siadya^v fitlo)yay6s i%aXttro et PoU. IH 62 y.ai otg

A. 


0 eo i. 

6 Kard Tdbe Trpoeuecea|r MaXedTrji TTOTravaTplia- 'ATr6XXu)Vi TT^TiavaTpia' 

'€p)if)i TTOTrava Tpi|a^ 'lacoT TT^Tiava rpia' 'A|KecoT Tr^rrava rpia' TTa]v- 

10 aKeiai TTOTrava rpia^ | Kuciv Tr6uava rpia' KujjvrjTeTaic TTîTava Tpi(a). 

€ueubi-)|Lioc I 'GXeucivioc | iepeuc 'AcKXrjTriou || rdc crriXac 

15 dveeriK[e] || rdc Trpoc toTc pu)|uoTc | ev aic rd u6TTava TrpuJTOc | 

egriiKdcaTO d XPH TTp[o]euece[ai — — — 

B. 

'HXiu)i I dpecTfjp[a] | KTipiov | Mvripocuvr)! | dpec[Tf)]pa Kripio[v]^ | 

vriq3dX[i]oi Tpec | pujfioi. 

C. D, 

Nr|]q3dXioi | rpec | pujfioi, Nriq)dXioi, 

Titulus non omnis isdem temporibus inscriptus est, anticj[uissima pars 

versiis 1—10 lateris A sunt, hi quidem non miilto post iuitium IV a, Chr. n, 

saeculi exarati, v, 11—18, quos aliaiu maniim ac v, 1—10 prodere Koehler 

affirmat, manifesto ipse Euthydemus sacerdos nonnuIUs annis') post addicUt, 

reliquae vero inscriptiones BCD etiam reeentiores videntur, 

Ad sacra Asclepiei Piraeensis titulum pertinere et loco quo inventus est 

et sacerdotis dei mentione v, 14 satis constat; legem sacram, quae v,l—10 coutinetur, 

inter titulos propter religionem omnium gravissimos habere non dubito, 

A V. 1 sqq. sancitur, quid quibusve dis, autequam ipsi Aesoulapio res fiat divina, 

sacrificandum sit,^) Ac deorum quidem, qmbus nQO&^vsa&aL oportet, princeps 

est Maleates. Notus est JinoXXmv MaXsdxrjg^) qui etiam Triccae et Epidauri 

una cum Aesculapio colebatur, vel eodemjtôaJûfKXTOgritu, de quo Isyllus 

TlQ&xog MaXog 'ixEv'S,Ev 'A.n6XXmvog MaXsdxa 

^cofibv y.ai &vaiaLg •r]yXaCGsv xifisvog. 

o-vSi KE &s6GaXiag iv TQi%%r] nsLQa&sir^g 

sig (iSvxov %aTa^dg Aa%Xr]niov, si f.vr] dcp ayvoij 

nQWxov 'AnbXXmvog /?o)fioi) &vaaLg MaXsdra 

meniorabilem ritus similitudinem inter diversa haec Asclepiea testans natam 

nimirum e communi oultus origiue. At in lege Piraeensi separati 

apparent Maleates et ApoUon, ut illum proprium olim fuisse deum et 

1) certum est, si hic Euthydemus idem fuit atque ille ntaQsSQOs roij ^czcu- 

Xia)s, qtii propter mysteriorum curam decreto Cerycum altera IV saeculi parte 

cxarato {IG U 697, Michel 902, Dittenb, S'yll.'' 648) laudatur, 

2) hoc etsi non diserte dioitur, re ipsa efficittir, nam ad incnbationem ne 

praepositionem jtpo- in -TtQo&^vsa&ai roferamus, id obstat, quod nuUa hic Aesculapii 

ipsius mentio fit, cui tamen incubaturos non sacrificarisse incredibile est; 

cetorum de voce itQO&vsiv eiusque vi fusius disserui Bhein. il/i/s.LIX 1904 p.39l8qq. 

3) Epidauri in monte Cyiiortio (Paus, II 27, 7), Spartae (Paiis, IH 12,8 'iari 

S' iTtovofJLa^bfisror rdar^^xrov tSQbv rf]s' 'AitbXXtav S^s vniQ avrb iSQvrai IMaXsdrr^s), 

in Cynuria {lAG 57, cf, MÎJIII 17 tab, I, BCHI p, 355) nec separandus 'A. Ma- 

Xosis, cui e'|ra Tijs ^6Xso}s Lesbii ferias agebant (Thucyd, III 3 ciim schol,).

Y2 LEGES SACRAE 

postea demum cum ApoUine ooaluisse videamus. Antiquiorem igitur cultus 

formam fanum Piraeense, ubi tamen advena erat deus, servavit quam 

Epidaurium et, si IsylU versibus tantum tribuere Ucet, ipsum Tricoense, 

fanum iUud antiquissimum, unde primum AesculapU ciiltum per Graeciam 

dilatum esse probabile est*), qua re singularis quaedam auctorUas legi 

Piraeensi quasi genuino cultus testimonio accedit. Sed qui erat ille deus? 

Usener^), oum nominis originem a promunturio Malea, de quo Meister cogitaverat, 

alienam esse persuasum haberet, a voce fj^rjXia s. fto;,l£'a nomen 

derivavit ac cum eo comparavit Ai^vvaov £v%£d%r]v vel Svy.ixr^v et A. 

SsvSQitrjV.'^) Sane ne ita quidem satis inteUegitur, quanam ratione hic deus, 

quiounque est, Aesculapio consociatus sU, neo enim eadem fuit Maleatae 

condioio atc[ue ApoUinis, qui deus facUe vi et auctoritate numinis oum 

aUorum tum AescuIapU provinciam invaderet adeo, ut Bpidauri vel priorem 

in amborum mentione looum obtineret.'') Quo magis notatu dignum est 

in hac lege Maleaten prioreni, ApoUinem secundum looum tenere, unde 

illi arctiorem quandam cum natiira Aesculapii fuisse necessitudinem conoluserim. 

Nec vero persuadere mihi possum inter Maleatae nomen et 

satis multa locorum nomina similia^) niillum fuisse conexum; regio certe 

Peloponnesi Maleatis vix a Maleata separari potest. Notandum deuique 

id quoque duco deum, qui in monte Cynortio et in Cynuria colebatur, 

euudem hac lege consociatum esse cum Kvai et Kvvr]ys%aig. 

lam quaeritur qiii fuerint illi Kvvsg et Kvvi]yi%aL, qui uno praeterea 

loco occurmnt, apud Platonem comicum (Athen. X 441e): 

£t yuQ (Ddwva SEia& iSsiv, nQOTsXsia Ssi 

•ufiSg noLrjaaL noXXd nQOTEQOv roLaSi' 

nQiJbTa fiEv Eftot yaQ KovQOTQoqjin nQ0&'VExai 

nXa%ovg iv6Qir]g, 

iam inter numina quaedam genitalia velut Orthannen, Celetem commemoratur 

itvQyrjg %ETdQxr]g ' Kvai xe %ai Kvvrjyixatg 

unde hos daemonas satis populares fuisse Eurt^^vangler merito coUegit.^) 

Inferos autem daemonas fuisse et hic et eodem tempore Wilamowitz •"*) 

suo iure statuerunt, Kaibel sane nuper in egregia commentatione, quam de 

4) Robert-Preller Gi-. M. p, 517, 5) Gdtternamen p. 146, 

6) adde "AQrsfuv KsSQsanv (Paus, VIII 13,2); cf, etiam quae de eius modi 

dis adnotarit Kern apud Pauly-Wisao^wa III p, 157, 

7) cf, praecipue n, 54, 

8) praeter promunturium celeberrimum inprimis huc facit regio Peloponnesiaca 

MaXsans: Xen, Hell, VI 5,24 f]V Ss Kai ini As^vKTQip VTtiQ Ti]s MaXsdnSos 

(pQovQa (cf. Thuc. V 64 et Miiller Dorier II p, 448 et 545), deinde oppidum Aroadiae 

MaXia Paus, VIII 27, 4, MaXoiras flumen Arcadiae ibid. 36, 1 (of, 'A^jtoXXtov 

MaXosis, quem iam Meister cum Maleata contulit et nomen a promunturio Lesbiaoo 

MaXbsis derivavit), item Arcadiae flumen MaXovs ibid. 36, 1; commemorandi 

etiam MaXists Thessali, quamquam iidem etiam MrjXiEts audiunt, et oppidum 

Thessaliae Maloea (Liv, 31,41 et 36,10); denique Pelasgi filius MdXsas occurrit 

Strab, V p, 226 (cf, Wilamo-ivitz Isyll. p, 100, 81), 

9) Sammlung Sabouroff Einl. p. 35. 

10) Isyllos p, 100; cf, etiam Top:ffer Att. Geneal. p, 302,


Dactylis Idaeis supremam scripsit, inde quod in Platonis versibus una cum 

daemonibus priapeis commemorantur, ipsis quoque eandem naturam inesse 

coUegit ^^), ingeniose Ule quidem nec tamen ut mUU persuaderet. Etenim 

duobus locis K-vvsg et Kvvr^yiTaL coniuncti occurrunt, altero inter daemonas 

priapeos, altero inter Aesculapii ofiovtKoug; quo iure illiuc natura 

obscoena eorum colligitur, eodem fere hinc medicos quosdam daemonas 

fiiisse quispiam coUegerit, niminim ne id quidem recte, quamquam tuo 

iure legi sacrae plus tribueris quam versibus poetae comici, qui facile 

religionem popularium praesertim daemonum in ridiculam et obscoenam 

partem vertere potuerit, Lubricum igitur huius testimonium est, alterum 

autem, quo daemonas genitales his nominibus cultos esse appareat, praeterea 

nuUum extat, • Contra non ignoramus inferos venatores canesque-'^): 

Hecaten canesque eius, venatorem Haden ipsum sive Zagreum, venatrices 

Erinyas; easdem vero Erinyas ctiam canmn specie imaginari homines solitos 

esse idque inprimis ipsos Athenienses e poetis tragicis, praecipue ex Aeschylo 

oonstat, ^') Altera autem ex isarte etiam ipsas animas defunotorum canum 

specie imaginabantur-'^*), id quod non mirum est, ubi memineris Erinyoin 

origine nihil amplius fuisse nisi animam ipsam hominis necati,-'^^) Inferi 

autem huius generis daemones oum Aesciilapio aptissime conexi sunt, quippe 

cuius cultum Telluris inferorumque religione prorsus imbutum esse cum 

in universum constet, tum de Piraeeusi cultu confirmetur et huius legis 

praecepto nonava sacrificandi TQia, qui numerus proprius est inferorum-'*). 

11) Nachrichten d. K. Ges. d. Wiss. z. GoUingen (Bhil.-IIist. Kl.) 1901 p, 606 

allata lege Piraeensi pergit: ' die Hunde iind die Jdger kehren in einein andern 

Zusammenhang wieder, der iiber ihre Natur keinen Zweifel Id^t. In dem sclion 

friiher henuteten Fragment aus Blatons Bhaon irerden Opfer verlangt fiir Orthannes,.Konisalos, 

Lordon, Kybdasos, Keles und daneben Kvai rs Kai KvvrjyiraLs. 

Was ihnen geopfert toerden soll, bleibt iirigeicifl, da die Worte sehwer verderbt sind, 

aber in den gleichen Bersonenlcreis mit den iibrigen priapeischen Gottern gehoren 

die Hunde und die Jager offenbar. Und icenn nun Kîmv das &vSQstov (topiov 

ist (Hesych), so Idfit sich erraten, icer die Kvvriyirai sind.' 

12) cf, Dilthey Bhein. Miis. XXV (1870) p. 332 sqq. et Archaeol. Zeit. 1874 

p. 81 sqq,, Ithode Bsyche 374 sq,, Rosoher Abhandl. d. Sdchs. Gesellsch. d. Wiss. 

1896 XVII fasc, 3 p, 26sqq,, tibi uberrimam fere oopiam testimoniorum congestam 

habes, WUamowitz Herakles^ II p, 194sq,, A, Dieterich Nekyia p, 65sqq,, 

0, Gruppe Gr. Myth. p. 405 sqq, 

13) testimonia gravissima iam pridem Dilthey, Rohde, Roscher collegerunt; 

oeterum poetas illos ne hanc quidem Erinyum imaginem e suo ingenio, sed ex 

antiquissima religione populi petivisse oertum est recteque monuit Roscher p, 49, 

14) cf, de hac re praecipue Roscher I. c,; adde quae Plutarchus de Larib-Js 

.Romanis narrat Qu, Rom, 51 Std ri r&v AaQr]r&v oSj iSia)s rtQaiarirsLs KaXoiiat, 

TOilTots Kîia^v rtaQiarr^v.sv, avro) Ss v.vv&v Sitp&iQais afiiti%ovTca ktX., quae item 

canum animarumque quendam conexum prodere suspicor icf, tamen Wisso^wa 

Bel. u. Kutt. d. Bom. p, 153), Porro iuris iurandi iUa forma vrj rbv v.vra nonne 

ipsa quoque hac e religione orta esse potest? 

16) egregie id coniecit Rhode Bsyche p, 247, demonstravit Bhein. Mus. L 

(1896) p, 6sqq, {Kl. Schriftei% II p, 229 sqq,), 

16) cf, Diels Sibyll. Bldtter p, 40,1, testimoniis ab eo coUectis praeter hanc 

legem addas Porph. de abst. II 54 (de Cypr, sacrifioio liumano) 6 Ss acpayia- 

Ôfisros vnb rcor iipij^cor &y6fisros rpig TCSQii&si rbv ^cofto'!'.

74 LEGES SAGRAB 

et multis UUs anaglyphis tabulisque votivis, quae in eo fano lovi îXitp 

et MsLXLiicp dedicata erant.") Itaque inferos daemonas K-vvag et Kvvrjyirag 

dici persuasum habeo Usque quae supra attuU consideratis, oum hac lege 

et Kvai et Kvvr]yixatg separatim nQO&veG&aL iubeatur, id unum ambiguum 

est, quaenam numina vooe Kvai, quaenam voce Kvvr]yi%aig significari videantur. 

Ac primo quidem sponte se oflferunt venator Hades et "AlSov 'dqjvKxot 

nvveg, Erinyes, sed obstat quod in hac lege de pluribus %vvr]yixaLg agitur, 

ut ii, qui eos colere instituerunt, regem inferorum intellexisse non videantur. 

Iterum si Kvvr]yixag Erinyas intellegimus, qui dicantur jtuveg, obscurum, 

animae certe defunctorum non intellegi possunt, quoniam Erinyes non agitant 

auimas, immo defuncti potius Erinyas agitant sc. in superstites inimicos, 

et elucet talis fere opinio, ni faUor, versibus quibusdam tragiois, 

praesertim Choeph. 917 sq. 

oôf, cpvXa't,aL fx.r]TQbg iynoxovg -/.vvag, — 

xdg xov naxQbg Ss nmg cpvym, nuQeig raSs; 

ubi loquitur poeta quasi et mater et pater suas uterque canes habeant 

ultrices, Erinyas nimirum, Orestae ex utraque parie metuendas: nonne hoc 

loco parentes mortui tamquam y.vvr]yiTaL finguutur, qui in fiUum canes agitent? 

^*) Quid igitur? si legi uostrae eadem fere religio subest animas 

mortuorum tamquam Kvvr^yirag canuni inferarum verens? Ac nescio an 

eadem lateat in notissimis illis anaglyphis epulas mortuorum exhibentibus, 

in quibus canis heroi assidens repraesentatur.-'^) — Pieri sane posse concedo, 

ut errem nec reote certa numinum genera ao definita quaeram 

nominibusque illis Kvai et Kvvi]yixaLg potius incertiores quaedam latiusque 

patentes opiniones comprehendantur, quales Germani veteres noinine 'die 

wilde Jagd' imaginabantur. Quamquam id hao lege, qiia utrorumque saorificium 

separatur, non oommendatur. 

Pauea de reliquis dis addo, V, 5 "Êpft^t: Mercurius ohthonius sine 

dubio dicitur, qui non iuodo somniorum erat dux^"), de qua re iam Ditteuberger 

admonuit, sed non niisquam ipse vi medendi praeditus erat^') 

et ea fere natura, quam Cieero intellegit loco celeberrimo ND IH 56 

Mercurius — — dlier Valentis et Coronidis filins is, qiti siih terris hahc- 

17) IG II1578, 1580—1582, supp], 1572c, cf, Purt-wangler Miinch. Sitzungslier. 

1897 I p. 405 sqq, et Harrison Brolegomena p, 17 sqq, et 365 sqq, 

18) etiam Buripides cum dicit Orest. 580sciq, 

si Ss Si] rd (MjTspos 

ai.ymv ixfjvovv, ri jt' av ^Qaa' 6 xar&avorv; 

ovv av fis fita&v &vs%6q£v' 'EQivvaiv; 

f] firjTQi psv TtaQSiai avfifLa%OL &sai, 

T& S' ov •]tdQSiai fiiJiXXov -r^SLKr^fiivco; 

etsi Brinyas ipsas pro canibus affert, ita vel magis perspioue opinionem quaiu 

supra conieci prodit, 

19) animarum imagines repraesentari iam Rohde coniecit Bsyche p, 375, 

20) Hymn, Hom, III 14 i]yr]T(OQ bvsiQov, Robcrt-Preller p, 404, 

21) Robert-Preller p, 400,


tur idem Trophonius.^^) Coronis autem eadem AescuIapU mater viUgo 

credebatur. 

V. 6 sqq. divinae comites Aesculapii, quas vulgo filias eius credebant, 

uominantur: laso, Aceso, Panacea; eaedem tres iu anaglyphis duol)us 

adsunt {MAI XVII 243, BCH 1 162 n. 27); contra Aristophaues 

Plut. 770, iibi de ipso Piraeensi fano agitur, Panaceam et lasonem solas 

Jiominat eaedemque duae in antic[uo anagljrpho Atheniensi deum comitautur.^^) 

Sed recordatus ea, quae supra p. 72 de auctoritate huius legis 

conclusi, hic quoque eam sequens tres antiquitus comites divinas ab Atheniensibus 

cultas esse^''^^), postea autem Acesouem tamquam eaudem atque 

lasonem sive Panaceam aut saepius neglectam ^^) aut aliis deabus loco 

cessisse puto. De aUis sane Aesculapii templis quaestio diffioUior est; 

satis habeo mouere Epidaurios "AKsaLv heroem ooluisse (Paus. II 11, 7 et 

IG HL 170), cpii a Piraeensi Acesono separari necpiit. — laso et Panacea 

etiam in sacra Amphiarai intraveriint magnaeque arae eius, quam recentioris 

aetatis fuisse constat^^), partioipes erant (Paus. I 34,3). 

HQO&vfiaxa omnia siint nonava, c[uorum iu sacrificUs freqtientissimus 

erat usus, ac diligentia paene anxia, qua hac lege numerus eorum 

cuicj[ue deo debitus iteratur, commode illustratur verbis Porphyrii cle ahst 

II 19 ot Se xd nsQL %mv isQOVQyLmv yeyQacp6%eg y.ai &vaLwv xf]v neQi rd 

nonava dxQi^siav cpvXaxxeLV naQayyiXXovatv. Ac ne formam quidem eoi'um 

nuUius momenti fiiisse Euthydemus sacerdos docet, qui xd n6nava nQwxog 

i'S,r]Kdacao a iq'}] nQOd-^vsa&aL, cf. varia genera cûae recenseutur ap. Prott 

Fast. n, 3, 

De lege anticjua liactenus, In latere sinistro adduntur sacra Soli et 

Memoriae facienda: duae diversi generis placentae — aQeaxriQa dico (Et. 

M. s. V. eiSog nXaKo^vvxog xoig &eoig a^piEQWfiivov (oaneQ Kai xb nonavov) et 

%rjQiov (Hesych. s. v. t6 tcov fjteXiaawv' y.ai slSog nXa%ovvrog), quod igitiir 

idem fere ac fieXLxovxxa videtur — et xQeig v)](pdXioi ^mfioi. Qua voce 

ipsas aras, in quibus siiie vino libatur, dici cum priores putavissent, Dittenberger 

aras, ad quas fit, enumerari posse inter nQo&i'fic


tenent. ^^) Deinde ea ofl'ensio, qua D. maxune nititur, re vera non adest: ne 

accusativos ciuidem aQsGTriQa et %r]Qiov e verbo nQO&^vea&aL anticjuioris legis 

pendere spoponderim, utique nou pendet inde nominativus Tp^rg vr^cpdXLOL 

/ScDfiot, immo, si recte sentio, is plane eadem ratione usnrpatur, qua in fastis 

Atticis vox TQdneâ (of. Prott Fasti n. 26 passim, e. g. v. 4 xQdne^Qa xm ijqwl 

et n. 1 V. 19 et 23); ut ilUc dapes, quae in mensa saora pouuntur, sic hic 

libationes vr]cpdXiOL, quae arae infunduntur, dicuntur; XQeig igitur vr]q>. ^mfioi 

tres eiiis modi libationes sunt (cf. Soph. Oed. Col. 479 XQLaadg nr]ydg 

Eumenidis libandas), quamquam adiectivum numerale paulo durius adici 

concedo. — Ceterum hoc titulo confirmatur Polemonis testimonium (schol. 

Soph. Oed. Col. 100) A&i]vaLOL — — vr]cpdXia fiev ieQa &vovGl Mvr]fio- 

Gvvrj, Mo-vGoLg, 'Hoi, 'HXim, SeXf^vr], Nvfi(paLg, A^pQoSixir] O^vQavia; cf. 

etiam Phylarchi de Solis sacris testimonium Ath. XV p, 693e, 

Cur in latere C verba vi](pdXLOL rpsg (^coftot repetantur et in latere D 

vi]cpdlLOi, non satis assequor, 

19. Pars superior cippi marmoris Pentelioi, Piraei rejjerta, Edd, Maletopulos 

'A&r]vaiov X 656, Koehler IG II 1662, Michel Becueil 676, Cf, etiam Wilamo^witz 

Isyll. p, 100, 80, 

Moipaic I dpecTfjpac | : III: Kqpia : III 

Praeoeptum simillimum iis, quae in superioris tituli lateribus B C D 

leguntur; in eodem igitur Aesculapii Piraeensis' delubro cippum positum 

fuisse veri simUe est, Convenit etiam numerus placentarum; de his -vid. supra. 

20. Cippus marmoreus Piraei repertus. Bdd. Pittakis Eph. 2784, Koehler 

qui exscripsit in museo natiouali IG H 16G1, Michel Beeueil 675, 

'ApTejilboc, 

'AkoXouGoi I pov6)iq)aX[a] | III 

I . , ,01 : )iov6|[|aq)a]Xa : III 

Litterae GxoLmSbv dispositae sunt; itaque SovX]ol quod v, 5 suppleverat 

Koehler, ferri vix potest, sed fortasse soriptum erat SoVôl; eerte quod aUud 

vocabulum post aKbXov&OL aptum sit, nescio. De ratione tituU, qiii item 

Aesculapii fano Piraeensi assignandus videtur, uon plane oertus sum; genetivum 

AQxifXLSog cum voce aKoXov&OL coniungendum non esse, sed lapidem 

Dianae sacrum designari per se veri simile est et exemplo proximi tituli 

confirmatiir. Sed qui tum suut iUi aKoXov&oi et qua ratione nomiuativus 

explicandus? Ntim supplendum animo '9't;cJovTat et asseclae dicuntur eorum, 

qui templum adibant (cf. n. 3B v. 8)? sed ne ita quidem res omnis perspicua 

est, 

fiovdftq9o:/lov se, nonavov placenta est umbone uno ornata, cf, Prott 

Fusti n. 3 ubi identidem occurrit nonavov bQ&6vcpaXov SmSeK^vcpaXov, de 

28) Selenae sane lunulas semicirculatas fingebant (PoU, VI 76, cf, etiam 

Stengel l. c. p, 90), sed ne eae quidem cum arae figttris comparari possunt.

ATTICAE n. 19—22 77 

quo placentarum genere copiose disputavit 0. Baud das Aitische Bemeter- 

Kore-Fest der EpiJcleidia p. 4sqq. 

21. Ara quadxata marmoris Pentelici reperta in clivo meridionali arcis. 

Edd. Kumanudes "Aeiivaiov V (1870) p. 329, Koehler MAIII p. 249 et IG II1665, 

Michel Becueil 677. 

'HpaKXeuJC. 

Queiv Tpia pov6vq)aXa. 

In Aesculapii Atheniensis fano hanc aram olim coUocatam fuisse et 

loeo ubi reperta est et exemplis similibus n. 19 et 20 probatur: de Herculis 

cum dis medicis couexu of. Usener Gbtternamen p. 155 sqq. 

22. Ara quadrata inventa in clivo meridionaU arcis. Bd. Koehler MAI 

n p. 260 n. 1 et IG II 1666. 

— — 10 

eueiv T]peTc epb6|Liouc Pouc. 

Lex eiusdem generis ac superior, coUocata haud dubie olim iu Asclepieo 

Atheniensi. V. 1 nomen dei, cuiiis ara erat, fortasse 'H^]to, scriptum 

erat. — V. 2 /ScOg £j3doftog placentae genus notissimum; ex acemma Ula 

oontroversia, quae de origine et usu vocis inter StengeUnm et Eoschemm 

exarsit^), id solum ad huius tituli interpretationem pertinet, iitrum nomine 

ô^vg e§Sofiog placenta in bovis formam redacta etiam per se sola significari 

potuerit an ea tantummodo, quae post sex alias placentas^) septimo loco 

offerebatur. Illius rei, quam olim mihi praeceptum tres j3. i^SSfiovg sacrificandi 

commendare videbatur, nulla tamen extant certa testimonia, contra 

hanc diserte testantur Pausanias lexicographus apud Eustath. ad 11. £ hlb 

p. 1165 ôvg naQa xoig naXaLoig iXiyexo Kai xl nifjLfjtaxog elSog dtp oi 

naQOLfiia %b /ScOg e^SofJiog, eiovaa Xoyov %oi6vSe' aeXrivaL nififia%a r]aav 

nXa%ia %VKXoxeQr], ini Se 'e^ GeX^f^vaLg xoLavraLg ôvv, cpaaiv, e^Sofnov 'enerxov 

%iQaxa 'iiovxa %a%d fiifir]aLv nQmro^pvo-vg GEXi']vr]g. s&vov ft£v o^vv jtttt ini 

riaaaQGL nondvotg xo^Sxov xbv Povv xo;t i%dXovv avxbv nsfjLnxov ôvv, fidXXov 

fjisvxoL ini xaig 'i^ e&vov a-vxbv, og Kai iKaXeixo Sid xo^vxo e(5Sofiog ôvg 

et simillimis verhis Suidas s. v. /SoÔg £§Sofiog et dvdaxaxoL.') Idem igitmhac 

inseriptione praecipi censeo et dubito an v. 1 ante 'HX]lo ipsius Selenae 

nomen supplendum sit, cf. Hesych. s. v. ôvg E^Sofiog' — — ott Se nififia 

iaxi %aL xr]g ZeX^f^vr^g leQbv KXeix6Si]fiog iv 'Ax&iSi cprâi et PoU, ouom, VI 76 

1) Cf, Roscher Archiv fiir Beligionsivissenschaft 1903 p, 64Bqq, 1904 p, 419 sqq, 

Abhandl. d. Sdchs. Gesellsch. d. Wiss. XXIV 1, 1904, p, 104 sqq,, Stengel Hermes 

XXXVm p, 567sqq, Arch. f Beligionswiss. 1904 p. 437 sqq. BphW 1906 p, 78. 

2) de sacrificio sex animaUum et placentae in inscriptione huius parvulae 

arae non esse sermonem patet; omnino autem talem diversarum •victimarum 

hebdomada, qualem Rosoher e quibusdam .testimoniis diibiis (praecipue Cod, S 

Macarii 2, 89, Cod, l'^ Macarii 2, 89) sibi finxit, unqitam in cultu soUemnem fuisse 

demonstrari noquit et hac quidem ex parte recte ei obloctttus est Stengel, 

3) horum testimoniorum aiictoritatem Roscher contra Stengelium recte 

defendisse mihi videtm*.


jr£A.fi:vot Ss %OLVoi ndGL &Eoig, rag Kai GEhqvaL %f] &£&' KS%Xr]VxaL Ss anb xo^v 

ax^^fiaxog mansQ %aL 6 ô^vg' rtfftfta: ydQ iaxi %iQa%a 'e'iov nenr]yfdva, nQOGcpsQ6fisvov 

'An6XXmvL Kai 'AQ%ifiiSL %ai 'E%d%r] Kai SsX^f^vr]. 

22b. Pragmentum arae quadratae in clivo meridionaU arois repertum, Bd, 

Koehler IG H 1668, 

— — VOC I 

Pouc] epbopoc. 

Lex siiperiori simUlima. v. 1 nomen dei, fortasse An6XXm]vog supplendum 

est. 

23. Ara quadrata, inventa in clivo meridionali arcis, Edd. Kumanudes 

'A&f]vaiov V p. 328 et Koehler IG H 1667. 

Gueiv dpecTfipa] Kai K[r]]piov. 

De genere legis cf. titulos anteoedentes n. 19 — 22; v. 2 supplevi 

coU. n. 18b et 19. 

24. Pragmenta tria tabulae marmoris Hymettii; duo maiora ed, Pittakis 

aimo 1839 Eph. Arch. 117 et 118 afflrmans se ea sis rb fiiQog rrjs 'ArrLKf]s rb 

vvv KaXo^vfisvov 'AXivats nXrâiov rov Skqov ZararfjQOs Kai rov Sijfiov JiAc^t Aii,aiviSss 

repperisse et anno 1830 inde Athenas in arcem transtuUsse; eadem iam 

paulo antea ediderat Boeckh Ind. Lect. Berol. 1836 {Kleine Schriften IV 404Bqq.) 

ex apographo Rossii, qtti ea in aroe eruta esse adnotabat; repetiverunt deinde 

Rangabe Ant. Hell. 816, Koehler, qui exscripsit in arce IG H 631, Miohel JBecueil 

673. Tertium fragmentum solus exhibet Pittakis, qui anno demum 1855 

Eph. Arch. 2667 edidit adnotans se id anno 1834 ''lavovaQiov 3' eodem loco 

quo n. 117 et 118 repperisse; ad eundem quocjue lapidem fragmentum pertinere 

demonstravi MAI XXIV (1899) p, 267 sqq, 

— — — — — — — — — — — — 0 

— — — — — TTupiuv r]pieKTe]u) : III : |ue[Xi]TOc [kotuXrjc 

:lll: dXaio Tpiujv kotuX]uj[v :IC: q)]puTdvujv :ll:, eui be T[f)V 

TpdTTeZ;a]v KUj[Xf)v, TiXeupov] icxio, npiKpaipav xop&i)- 

5 c" 'HpLu]ivr)c^) ie[peiai iepe]ujcuva : P :, rd bepfaaTa eK tiuv 

L.iviujv, ^) firrav^Toc eucTO ^) T]eXeo : hhh :, beiciac KpeuJv, 

Ttupujv f)pieKTeuj [: III : |ueXiTo]c KOTuXr)c : III : eXaio TpiuJv k- 

OTuXuJv : IC: q)puYdvu)[v : II: itn be] Tf)v TpdKfiâv K[u)]Xfiv, TiXe-! 

upov icxio, f)|LiiKpa[ipav xop^fl]c" Aiovuc[o] *) le-l 

1) supplevi nec repugnat, quod cognomen Heroidis deest, si modo pagi vel 

tribus lex est, cf, fastos Tetrapolitanos (Prott n, 26), ubi passim 'HQavr] oocurrit 

nuUo cognomine designata; Michel suppl, EiQi]]vr]s. 

2) festi nomen latere praepositio iK docet; an initio reliquiae litterae Q 

supersunt et soribendum est 'HQ]a)ivia)v? 

3) supplevi e v, 12 sq,; .Boeokh cum scribit a7tav[T0s SiQfta r^sXio : tth : 

sensum optime divinavit, qui tamen genetivo SiQftaros necessario exprimendus fuit, 

4) in fragm, alterius fineKoe, AIONYC, '^N legit, in fragm, tertio contingente 

Pitt, legit lA.AIE, prius igitur I uisi alter erravit, hasta dextra litterae N a K. 

recognita est; quod cognomen lateat nescio; quod K, suppl, Jiovvalo A]v[&io]

ATTICAE n, 22b-24 79 

10 peiai iepeojcuva :P: t[6 beppa to TeXe]o'^)- [em b]e Tf)v Tpd-| 

•nelav KujXfiv, irXeupov [icxio, pfiiKpaipav] xopbfjc^ 'Hpac 

lepeiai iepe(jucuv[a : P : t6 bepfia,") auavT]oc eucTO t-| 

eXeo : hhh : beiciac KpeuJv, [TiupuJv fjiiueKTeuj : III :] |ueXiT0C! 

KOTuXric : III: eXaio Tpiujv ko[tuXujv : IC: q)puYdv]ujv [: II :]• e[7Ti be 

15 Tf|v TpdTTe£av KUjXfjv, TrXeup[6v icxio, fipiKpaipav xopbfic 

Af||ur)Tpoc XX6ric iepe[iai lepeujcuva : P : beiciac 

KpeuJv, Ttupdjv fi)iieKTeuj : III : )ae[XiToc kotuXtjc : III : eXai- 

0 TpiuJv KOTuXuJv : IC: qjpuYavwv : II: ^[tti be rfjv TpdTreCav kuiXfjv, 

TiXeupov icxio, fipiKpaipa[v xopbflc^ 

20 ac lepeiai iepeu)cuva : P : to bep[pa to reXeo, beiciac 

KpeuJv, TTupdjv f)|LueKTeuj : III [: fieXiTOC kotuXtic : III : eXaio tpiijuv 

KOTuXuJv : IC: 9p[uYdvuJV : II : eui be Tf)v TpdTreSav kujXfiv, 

TiXeupov ic[xio, fjpiKpaipav xopbfic^ 1epeiai 

iepe[ujcuva : P : — — — — — — — — — 

25 h : fieXiToc [KOTuXrjc : III : — — — — — — — _ 

oTvo xo[v — — — — — — — — — — — 

ira— — — — — — — — — — — — _ 

Titulus priore IV a, Chr, saeculi parte aroLp^Sbv'') inscriptus, quia 

eadem fere praeoepta identidem recurrunt, totus fere certo restitui potest, 

id quod iam Eangabe duobus quae cognita habebat fragmentis maxima 

ex parte perfecit. Tertio autem illo fragmento adhibito ea quoque, quae 

antea dubia remanserant, plerumque explentm-. 

Summum de ratione legis iudicium ex interpretatioue verborum £jrt 

Ss T^rjv %Qdn£âv pendet. Quae cum Boeckh de mensa domestica sacerdotum 

intellexisset, partes Ulas hostiarum %wX''riv, nXsvQov iaîov, i]fiiKQaL- 

Qav %OQSr]g ipsas quoque sportulas saoerdotum esse censuit ciinctasque ita 

divisit, ut primum pecuniam, deinde partes quasdam non edules (Ssiaiag 

%Q£wv), postremum edules partes sacerdoti decerni putaret. At ut hanc 

divisionem e falsa vocis Ssiaiag %qswv interpretatione ortam omittam, 

TQdnsâ certe mensa est sacra, ubi quae ponebantur, dis offerri solebant. 

Erat igitur cum hanc fuisse legis rationem, ut priore loco (isQEiaL leqsw- 

Gvva %%X.) emolumenta sacerdotis, altero (^Ttt 6e %r]v ^Qdnsâv %xX.) carnes 

dis dedioandae enumerarentm-, persuasum haberem. Hodie re iterum atque 

iterum deUberata vela rotrorsum do structura maxime legis commotus, 

quae cum ea sit, ut in capite unius cuiusque praecepti muneribus ilUs 

bipertitis dativus LSQsia citm genetivo nominis divini praescriptum sit, omnia 

potius qiiae sequuntur ad sacerdotem referenda videntur. Neque id iis 

nec per se valde placet nec cttm litteris a Pitt, indicatis convenit; nec vero 

hic prorsus recte legisse videtur, 

6) cf, V, 20, 

6) hoc dubium, cf. tamen v. 5, 

7) ante dei cuiusque nomen spatium unius litterae vacat, quo singula praecepta 

distinguantur, id quod v, 19 et 23 nomiua divina suppleturo tenendum est.


quae supra de mensa sacra dixi, repugnat; nam certissimis testimonUs, quae 

iam Stengel collegit^), constat carnes ibi positas nonnuUis certe locis in usum 

sacerdotis cessisse, cf. tit. Perg. n. 189 v. 12 Xafi§dveiv (AeseulapU saoerd.) 

— — — a%iXog 6E'îbv %ai %d SiQfia%a %ai %dXXa XQans^wfiaxa ndvxa xd 

naQaxL&ifieva, leg. And. n. 58 v. 86 5cc;l ocro; Ka oi &'vovxeg noxi xa KQava 

TQanEtwvxi Kai xmv &vfid%mv %d 6iQfia%a Xafiâvi%w Mvaaia%Qa%og (pristiuus 

sacerdos gentis). Porro quod in titulo Stratoniceae nuperrime edito (BCH 

XXVHI p. 22 V. 7 sqq.) sacerdos quidam laudatur, quia aniSwKev naar] r^vyr] 

%d dvevEyi&iv%a %m &sm S[si]nva %ai %d i% %wv &vGlwv ysLvbfisva yiQa, 

Stengel Ssinva iUa haud dubie recte de dapibus mensae sacrae impositis, 

quae proprie saoerdotis ipsius erant, ab eo tamen civibus donabantur, intellexit. 

AUbi pars certe sacerdoti tribuebatur: n. 98 v. 8 sq. oftoicog Ss 

%ai %wv aXXwv — — r^^t &ewl ini %r]V XQaneâv' e'alxm Se %b fi£v •— — 

fiE^ôg %r]g LSQsiag %%X.^) Accedit denique quod eadem fere, quae hac lege 

ini %r]v XQanstav oedunt, isQiaavva i. e. sacerdotis emolumenta ^'') vocantur 

versibus Ameipsiae, quibus iam Boeckh potissimum adduotus ad suam 

sententiam videtur, apud Athen. IX p. 368e: 

SiSoxai fidXia& LSQcbavva 

KwXr], xb nXsvQbv, 'f]fii%QaLQ aQiaxsQa. 

Legem publioam esse, non ooUegii, patet, vix tamen populi ipsius, 

sed pagi potius vel tribus cuiusdam, id quod certissimum est, si modo 

recte Pittacis de loco, ubi lapides invenisset, rettuUt ^-"^); et confirmatur 

supplemento ['if^c6]tvi]g quod proposui v. 5, si quidem in lege publica cognomen 

Heroidis vix deesse poterat (cf. Prott Fasti n. 1 et 2). Ceterum sacerdotes 

feminas tantiimmodo apparere mirum est, nisi forte in superiore parte 

tabulae deperdita 'virorum sacerdotum munera praecepta putes. 

Emolumenta sacerdotum et pecuuiis et portionibus hostiarum effioiuntm 

neque multum inter se diiferunt; omnes enim quinque (U-aohmas, operae 

soilicet mercedem, accipiebaut atque praeter unam Dionysi saeerdotem, quae 

omnino multo minus ceteris accipit, etiam pecuniam, unde miuora Ula ad 

rem sacram necessaria, oleum mel lignum ^^) triticum, compararent; iterum 

omnes praeter eandem illam suas quaeque SsiGiag %qewv, quam voeem 

8) Berl Bhilol. Wochenschr. 1904 p. 1503 sq. 

9) vel id occun-it, ut qui sacrificavit ipse eorum, quae in mensa posuit, partem 

sumat, in lege sane aetatis recentioris n. 49 v. 20 idv Si tls TQartsSav 7tXr]Qa) 

rm &S&, XafiPavirw t6 ^fiLa[v]. 

10) sane in Bekk. Anecd. p. 144 lEQdiavva- to; tocs &sots iâiQo^vfisva fiiQr] 

%al &vfiiii)fLsva, sed nisi hic merus error grammatici cuiusdam latet, soUemni 

certe usitatoque sermonis usu emolumenta sacerdotis ita dici frequenti titulorum 

memoria satis superque oonstat, cf. Stengel Hermes XXXI p, 640sqq, 

11) nec recte hac in re ei fidem denegaveris, nam ignarus frg, n, 2667 cum 

n, 117 et 118 unam efficere legem tamen id eodem illo loco repertum esse adnotat 

vel die mensis, quo repperit, addito, ac consideratis iis, quae in lemmate 

indicavi, facile fieri potuisse, tit .Pitt, fragmenta 117 et 118 in arcem Athenarran 

secum dticeret, Ross autem, oum ea ibi vidisset, in arce ipsa eruta existimaret, 

nemo non concedet, 

12) cf. .Paus, V 13, 3 de sacrificulo qui dicitur ^vXsvs.


optime Eang, glossa HesychU dsLaidSa' Tr]v fioiQaV oi Ss SLfioiQLav explicavit, 

cf. praeterea n. 113 tco leqel xo^v 'HQa%Xiog — — fjiSQiSa Si%Q£wv, Prott 

Fasti 5 V. 52 &vacp6Qw — vtoTou Si^QEag, B C H IV p. 434 SiSwv o^ûtco 

(chiUastyarcho) SifioiQiav, Herod. VI 57. Pelles porro hic plerisque sacerdotibus 

conceduntur, atque 'HQm]ivr]g quidem sacerdoti vel e sollemuibus 

quihusdam ut videtur (v. 5/6 i% xmv . . Lvimv), id quod notandum est, quia 

Athenis quidem pelles e feriis in aerarii publici usum venUsse constat et iu 

tanto hostiarum numero consentaneum est. Ceterum in sacrificiis publicis 

saoerdoti pelles oedere ne Athenis quidem inaucUtum erat, cf. legem de sacris 

A. Ni%rjg n. 11 v. 9 r^^v iiQELav — Kai xd SiQfiaxa cpsQSLV xmv Srjfioaimv 

et quae adnotavi ad tit. Perg. n, 188 et ad, tit. Halic. n. 155. 

Cum hac autem pellis coneessione verba quae bis in lege leguntur 

anavxog e-baxoî) xeXiov: \~\~\~ (v. 6. 12) cohaerent. Vox s^va^bv in uno praeterea 

titulo Milesiaco occurrit n. 159 v. 5 idv Ss s^vaxbv &vr] •r] nbX^g, 

XdipExai (6 LSQe^vg) yXmaaav, bacpvv Saaiav, mQr]v; ubi viri docti, quos hoc 

fragmentum fugerat, de significatione dubitabant; nunc conlatis duobus locis 

res satis perspicua est:'emolumenta, quae lege Milesia in £vg%ov sacrificio 

decernuntur, a ceteris eo uno differunt, quod sacerdos pelles non accipit 

(cf. ad n. 159 v. 7); in hac vero lege, quoniam utroque looo ante e^haôv 

mentionem pellis s. pelles inter ieQscoGvva saoerdotis recensentur, iude, 

qiiod subiungitur praeceptum cinav%og E^vaxov XEXiov: hhh: i. e. ut pro certe 

ciuodam hostiae geuere tres drachmae sacerdoti pendantur, cum tamen iam 

in capite emolumentorum ipsa merces constituta sit, paene necessario col- 

Ugendum est drachmas Ulas pro pelle pensas esse^^), id quod iam Boeckh 

quamvis ignarus vocis s^vaxo^v hoc loco scriptae e solo conexu orationis 

acute coucluserat, Nec vero easu factum esse credibUe, ut et Attica lex 

et Milesia hac in re consentUent, immo Eggerum olim nomen e-vax^v a verbo 

siisLV recte derivasse, etsi uon prorsus recte interpretatus est-'*), apparet; 

ea enim 'victima hac voce significabatur, quae ustularetur, ut nuUus iam 

pellis usus esset, velut suillum potissimiim genus atque anseres gallinaeque 

et si quas alias aves sacrificare fas erat. "•") Idem igitur fere 

haec vox valet atque Ulud SaQx6v, quod nuper in altera lege Attica apparuit 

n. 10, ubi sportulae xmv SaQxwv et xwv ftf; SaQxwv (se. isQsiwv) 

distinguuntur. 

Partes, quae in mensa sacra seponuntur, eaedem semper sunt: perna 

(hcoA^T;), usitatissima sacerdotis sportiila, pars costae (nXsvQbv iaiiov), cf. 

n. 17, denique 'r]fii%QaLQa ioQSr]g i. e. pars maxillae farcimine completa, 

qualis etiam n. 25 dici videtur. 

13) pretium aptum videtur 

14) 'un sacrifice, dans iequel les chairs dc ia victiine sont griilees'; dXoKaîrrffia 

intellexerat Dttb., nec tamen recte, quoniam Mileti sacerdos carnes e tali hostia 

accipiebat neque igitur haec prorsus oremabatur, 

16) paulo pluribus totam hanc quaestionem exposui MAII. c, ubi tamen 

alterum genus victimae ustulandae, aves, praetei"aiittere non debui, praesertim 

cum aperte propter hoo genus non usurpata sit vox suillum genus ipsum significans 

velut n, 94 v, 9 ar Si ri vai vafnvbv &vrj. 

Leges Graec, Sacrae ed. Zielion. 6


25. Fragmentum marginis sinistri stelae marmoris Pentelici, dextra, infra, 

Bupra fractum, erutum in arce, nunc in museo nationali; in litteris 0,9 cm altis 

rubri coloris vestigia; inferior pars lapidis Utteris vacat, inscriptionis igitur finis 

extat. Edd. Be-ale IJacropole H p. 326, Pittakis E'ph. 1433, Rangabe Ant. Hell. 

2336, Koehler IG II 632, In meum usum denuo contulit apographumque accuratissimum 

misit Prott. 

tujv Ka-rapx^fiv ?^) — — — — — — 

lepeiujcuva rdbe ^) — — — — — — — — 

para, cKeXoc rfic f) — — — — — — 

a cdpKac eKdcrric t — — — — — — 

V d)LivuJv cKeXoc eKac[T — —• — — — — 

eTTi TpdireCav KaTapxfi[v reXeiou: 111:^) YctXa- 

6r)vo0 : IC : bibdvai be Kai to[u vel to[Tc— — —• 

CKeXoc, TTXeup6v, f||uiKpaipa[v xop^fl'^ — — — — 

TfjV KaTapxf|V. spatium vacat. 

De lectione Pr. haeo adnotat: 'Z. 1 Anf.: yujv mdglich, aber schon d. KUree 

des Querstriches deutet auf -tujv. — Uber dem I, das Koehter noch als T gibt, der 

Stein jetzt etwas besto/Sen. — Ende: Best des X. — Z. 2 Anf: I deutlich erkennbar. 

— Z. .i Ende: nach T folgte vermutlich e. schrage, keine senkrechte Hasta. — 

Z. 6 KaTaQ%Hi umd Z. 7—8 stehen auf Basur. — Z. 7 Ende: TO nicht YO/ 

id quod K. legerat; T propter rasuiam deformatum esse. 

Titulus non GxoLp^bbv incisus, proximo n. 24 aliquanto reoentior, ratione 

autem persUnili, nam quod discrimen ibi fit inter lEQEwGvva et ea, quae 

£jti T-^v XQansâv ponuntur, idem hoc fragmento fieri verba v. 12 LSQSLmavva 

et V. 6 ini xQdnsâv dooent, atque etiam hic G%sXog, nXsvQov, ijftt- 

%QaiQa nempe %0QSf]g occurrunt. Veri simUe igitur est hic quoque ea, 

quae in mensa sacra poni iubentm-, re vera saoerdoti cessisse nec repugnat, 

quod sio etiam merces lactentis maiorisque hostiae sacrificandae 

sacerdoti cedit, cf. n. 41 v. 4 6LS6vai xrji lEQiaL yaXa&rjvov fisv IC 

xov Ss TsXiov III et similiter de sacrificiis phratriae n. 17. Ceterum satis 

mirum est nummos in mensa sacra poni, sed duhitari posse non videtm-, 

quin illud yaXa&r^vo^v : IC : ad £ret XQdnstav referendum sit. 

Dubium est quid signiflcet %axaQiiq v. 6 et 9 (fortasse v. 1); earum 

rerum, quae verbo %axdQiEG&aL comprehendi solent*), nullam huic looo 

aptam esse patet, itaque nescio an v. 6 vox %axaQif]v coniungenda 

sit cum seqiientibus [xsXiov lil, ydXci]&r]vov IC eodemque sensu atque 

dnaQif] sive snaQif] usurpata sit, quamquam exemplum praesto milU non 

1) KAIAIa, spatium inter alterum A et reliquias litterae X a Pr, indioatas 

maius est quam ut nihil nisi hastam quae extat i, e, iota interpositum fuisse 

credas; supplere ideo conatus sum KaraQ%f]v coU, v, 6 et 9, 

2) ita legendum esse satis certum, nam rci Si[Qfiara quod jier se aequo 

iure restitui potest (cf, n. 24 v. 5), in extremo demum versu et v. 3 in. scriptum 

fuisse videtur. 

3) supplevi; cf. quae de pecuniarum ratione ad n. 17 p, 70 dixi. 

4) cf. Dittenberger Ind. schol Hal. 1889/90 et L, Ziehen Bhein. Mus. L.IX p, 402 sq.

ATTICAE n, 25--27 83 

est; nec sileutio praetermittam ad verba Thucyd, I 25, 4 KoQiv&im avSQi 

nQO%axaQi6fi,svoL xmv leqwv scholion extare SiS6vx£g xdg %axaQidg, id quod 

Dittenberger repudiavit neo sine causa: quid enim hac explicatione sibi 

velit schoUasta, adhuc obscurum est; interim huius fragmenti testimonio 

considerato nescio an satius sit iudicium cohibere, Ceterum quaecunque 

res V. 6 dicitur, de ea v. 8—9 aliquid additum esse apparet articulo v. 9 

(ttjj-' âxaQi^f^v) adiuncto. 

26. Pragmentum marginis sinistri stelae marmoris Pentelici, inventum in 

arce, litterae 0.7 cm altae; nunc in museo nationali, Edd, Pittakis Eph. 87, 

Rangabe Ant. Hell. 817, Koehler IG 11 560. Apographum mihi misit Prott, 

, , , Ihl — - - ~ — — 

, , , e. aeH6|u — — — — — — 

, CTOu oioc t[ — — — — c- 

K]eXoc beHiov — — — — 

. ITOU oioc Tdj[v — — — — — 

pdrujv 6uo)ievuj[v — — — — 

oij d)i p6Xr)Tai o[i6c— — — — 

pe]piba KpeuJv t — — — — — 

.Toij]c eTrifieXrj^Tdc— — — — — 

'Z. 1: i€T oder icY oder ici. — Z.2: E5_ sicher, dann e. schrdge Hasta, wie 

Koehler angibt, die aber nicht zu A oder A gehdren kann, da an der Stelle, wo das 

untere Ende der swe-iten Hasta sein icurde, in der erhaltenen Oberfldehe keine Spur 

sichtbar ist. M daher wohi sicher, obwohl der lcleine, iin richtigen Abstand fiir M 

stehende Best ciner anderen Hasta, den ich geseichnet habe, nicht ais ganz sicher 

gelten darf. — Z. 6 Anf.: AA mogiich, aber M viel wahrscheinlicher, AA ausgeschlossen. 

— Z, 7: BOAHTAI, — Z, 8: PIAA (Best des PJ.' 

Titulus priore ut videtur IV a. Chr. saeculi parte (cf. v. 7 ^6Xr]xaL) 

GtOLi7]Sbv inscriptus. 

De sportulis saeerdotalibus agi veri simillimum est nec tamen conexus 

sententiarum restitui potest. Id unum proferre audeo: v. 6 separari potest 

— fto; tSv &vofjiivwv, sed 6iQ]fia xmv &vofi,ivmv vel tale aliquid propter 

singularem ferri vix potest; praestat igitur coniungere — fidxwv &voix£vmv, 

ubi prUno substantivum id, cui &vofiivwv attributum est, quaeres, vix tamen 

aptum iuvenUi potest, &v]fidTcov utique non ferendum. Suspicor 

igitur scriptuiu fuisse Tciii/ dnb fttff^&ro^ficzTcov•*•) &vofievmv, nec fieri non potest 

ut Tw[v] illiid v. 5 servatum huc pertineat; v. 3 fortasse post otog 

alterum genus sacrorum legebatur. 

27. Stela marmoris candidi a dextra et infra fracta, in aroe reperta. Bdd. 

Foucart BCH XII p. 330, LoUing AsXriov 1888 p. 166 n. 1 minusculis, Koehler 

LoIUngii apographo usus IG II suppl. 556 c. 

1) Harp. s. V. drtb fiLa&a}fLdra)V JiSvfios cprâiv 6 yQafifiariKbs di'T\ rov iK 

T&v TSfisviK&v ifQoa6Sa)V. iKdara) yaQ &sS) •nXi&Qa yys axivsfiov, i^ iov fiLO&ovftivmv 

ai sis rds &vaias iyivovro SartdvaL. 

6*

34, LBG-BS SACRAB 

0eoi. 

OiXTUJV eiTTev i[ tuji TToceibuJ-^) 

VI Kai TLui 'Gpe[x6eT— — — — — 

Xax6vTa Tu(x)[rii dYaOfii— — — — 

6 ToO bfipo To[0 'A9rivaiujv Kai— -— — 

TTic 'epexer)i[&oc qjuXfjc — — Kard rd 

TidTpia Kai Ka — — — — — — 

e TaOpov Kai t — — — — — — 

YiYveTai dK t — — — — — — 

10 be Kai Tov UTTe[p — — — — — 

e]v Tfii eTTieeTUj[i Buciai— — — — 

. . . eTTipeXr|[T— — — — — — 

. Kara — — — — — 

Titulus, cuius litterae parvae parumque aequabiles bouae tamen aetatis 

sunt, priori IV a. Chr. saeculi parti tribuendus -videtur, infra medium iUud 

saeculum descendere vetamur scriptura 6f]fio v. 5. De summa argumenti constat: 

decretum tribus Erechtheidis est (cf. v. 6 et 12/13) de sacris Neptuno 

et Ereehtheo faciundis; singula tamen valde dubia sunt; ea quidem supplementa, 

quae Poucart proposuit, quamquam plurima Koehler recepit, paucis 

exceptis aut incerta aut falsa sunt. Velut statim id, quod ille initio lacunae 

v. 2 supplevit &ijaai, ut aUa omittam, eo refellitur, quod LoUing post 

N reliquias hastae verticalis agnovit. Varia pro Foucarti supplementis 

proponi possunt ac ne in sententia quidem ab illo constituta haerendum 

est. E. g. hic fere oonexus fuisse potest: 

0iXxwv Elnsv' i[^£Qda&aL xwl HoaELSw- 

VL %ai xwL 'EqeiI&si xbv isQia xbv dei 

Xaibvxa x^vyjîqL dya&f]L xi]g ôvXrjg Kai 

xo^v S^f^fio xo[y A&r^vaiwv %ai awxr]QiaL 

Tr]g EQei&r]l\Sog cpvXrlg' &vev Ss %axd xd 

ndxQLa %xX. 

in quibus tamen Gwxr]QiaL iUiid adcUtum dispUcere concedo. Utique de 

mimere sacerdotis agitur, nec vero iu hoc tribus decreto publieum sacerdotem 

Neptuni Erechtheique ex Eteobutadis creatum, sed herois eponymi 

sacerdotem a tribu creatum (Uci Toepffer (Âtt. Geneal. p. 125) rectissime 

statuit neque hoc ex titulo de illius saoerdotU adipiscendi more quicquam 

oolligi posse monuit. 

In altera tituU parte v. 6sqq. sententiarum conexus etiam magis dubius 

est; id solum certum videtiir saerifioia antiquitus sollemnia, ad quae 

V. 7 ndxQia pertiuet, im&ixwi euidam &vGLai vel eoqxtIl opponi. 'Eni&ixovg 

1) supplevit Pouo. coll. Paus. I 26, 5: t'cTT/ Si Kai oi^Krfpa 'EQi%&siov KaXo^vfisvov. 

siasX&oHai Si s/ert /3o)(iot, HoasLS&vos icp' ov v.ai '.EQS%&st &'vovaiv 

iK rov fiavTE^vfiaros "t^.

ATTICAE n. 27. 28. 85 

enim eoQxdg Athenienses vocabant xdg ftij naxQiovg, aXXmg 6' inii])r](pia&eiGag 

(Harp. s. v.), notissimas illas quidem Isocratis verbis (VII 29): 

ovS bnbxe ft£v S6'^£L£v a^bxoig, XQLa%oaiovg /SoÔg EnEfjcnov, bnoxE Se xiviolev, 

xag naxQiovg &vaittg e'êX£Lnov' o^vSe xdg fihv ini&ixovg eoQxdg, aig eaxiaaig 

Ttg nQoasir], fiEyaXonQsnmg 'f^yov, iv Si %oig ayimxdxoLg xmv iEQWv anb fii- 

G&mfid%mv E&vov. Uno hoe titulo eiusmodi feriae appositiciae nominantur 

eoque magis dolendum conexum esse deletum. 

V. 7 Fouc. coUatis videlioet Pausaniae verhis, quae nCt. 1 attuli, 

suppl. %a\%d %f]v fjiav%eiav, quod per se placet, sed quid tum in reliqua 

parte lacunae supplendum sit ante E proximi versus, quaeritur. Koehler 

temptavit tov S]'e %avQ0v, sed neque artioiilus aptus videtur et reliqui 

versus insoriptionis ab iutegris syllabis incipiunt, atque iu hac ipsa re 

summa huius loci difficultas posita. est; quae ne illis quidem, c^nae olim 

Prott coniecerat %aL %a[&d 6 &Ebg ElQi^ja] \e, quamc[uam haec divisio' minus 

offendit quam illa, tollitur, Simili tamen ratione laounam esse supplendam 

jam ipse mihi persuasi et latere tempus praeteritum verbi aliouius in svw 

vel vw desinentis suspicor, — v, 9 yiyvsxaL i% t- de pecunia, unde impensae 

in sacra fierent, dictum fuisse P, et K, oensent; an ita fere scribendum 

V. 8 xavQOV %ai %[aXXa avv^sXsiv ndv%a a] yiyvExaL iK t[ov fJLavxs^vfiaxog? 

et pergendum &velv] Ss %ai xbv 'vn£[Q? — v. 12 P. suppl. T6g] inifiEXr]- 

[xdg xrjg 'EQSi&rîSog cpvXr^g, ne id quidem certo. 

28. Tabula marmoris Pentelioi, cuius margo superior deest, in quattuor 

partes fracta, inventa Eleusine. Edd, Philios 'E(p. 'Aq%. 1888 p. 26sqq., Poucart 

BCII XIII (1889) p. 433 sqq,, Koehler ex LoIIingU apographo IG II suppl, p, 30 

n, 104a (Michel Becueil 674, Dittenberger Syil.° 789), Cf, etiam Tsuntas 'E(p. 

'Aq%. 1S88 p. 113 sqq. 

— — — — — e| — — — — — — — \i€Tr| — 

5 — -— — — ovTec tt|— — — — — — \eujv tojv Ka||[, 

, , , eXecGai tov bfjpôv beKa dvbpa|[c eH 

'A6r|vaiujv dTidvTUJV auTiKa iudXa, rrevTe be] *) ck rfic PouXfic^ | [touc 

be aipeOevTac biKdCeiv ev toji 'eXeuci]viun TUJi ev dcT|[ei Trepi tujv 

Spujv TUJv dpq)icpr)TOU)ievu)v] rnc lepdc opYdboc, 6|[p6cavTac tov, 

10 v6pi|aov opKOV fj pfiv] pf|Te xapiTOC eveKa )if|T' e [xQpac i)jr)q)ieTceai, 

dXXd ibc biK]ai6TaTa Kai euceêcTaTa^ Td|[c h' ebpac TToeTv cuvexiuc 

d]TT6 Tfic eKTiic eTTi beKa toO TTocibeuJ| [voc eujc dv biabiKacefji] eiii 

'ApiCTobf)pou dpxovToc TrapeTv|[ai be Kai tov paciXe]a Kai tov iepoqjdvTiiv 

Kai tov baiboOxo|[v Kai KfjpuKac Kai] GufioXTiibac Kai tiuv 

15 dXXujv 'Aerivaiujv tov p|j[ouX6pevov ouujc] dv [uj]c eucePecTaTa Kai 

biKaioTara touc 6p|[ouc ediciv eTTi])LieXeTceai [b]e Tfic lepdc 6pYdboc 

Kai TUJv dXXuj| [v iepujy dTrdv^TUJV ^) toiv 'Aefjvriciv duo rfjcbe Tqc 

1) suppl, K., SiKa dvSQa[s, ft£V £| 'AQSOTtayir&v Si] iv rijs 

ôvXijs P,, sed plus deoem homines creati sunt: v, 74—81, 

2') supplevi; ifiN Loll,, TQN .Phil, IQN P,; Tm[v aXXarv isQ&v narQîav (F.) 

cum sermonis lege pugnat, iterum t&[v aXXa)v isQ&v rsfisv']&v (Tsuntas quem se-

86 LBaES SACRAE 

f))Liepac eic tov | [dei xpovov ou]c Te 6 v^juoc KeXeuei Trepi eKdcTou 

auTiIJV Kai T|[f)V pouXf)V rfjv] e[H] 'Apeiou TrdYOu Kai tov CTparr^YOV 

20 t6v eTTi Tf)|j[v q3uX]aKf)[v Tf)c x]^hpac KexeipoTOvr||uevov Kai touc 

TTepiTToXd| [px]ouc Kai to[u]c [br|]|idp[x]ouc Kai Tf)v pouXf)v rfjv dei 

PouXeuou![cav] Kai tlDv [d]XX[uJV 'Aen]vaiujv t6|u pouX6|Lievov rpo- 

TTUJi oTUJi av I [eTr]icTUj[v]Tai. 

Yp[dqjai be t6v] YP«MM«Tea rpc pouXfic eic buo Ka| [TTîrepuj 

26 icuj Kai [ofioiuj, eic fiev t]6v ^Tcpov ei Xujiov Kai d)ie[i||v6]v ecri 

Tou bf|p[uji TuJi 'Aer)vaiujv pic]eoOv Top paciXea T[d] vu|[v 

e](Tr)eip[Y]acp[e]va ^) [Tfic iepdc opYdboc rd ev^Toc tujv opujv eic 

oi|[K]obopiav To[0] TTpo[cTd)iou *) icai eTTicKeufiv to]0 lepoO toTv 

0eo|Tv eic [b]e tov erepov [KaJTTîrepov ei Xujiov Kai dfiei]v6v 

6CTI I TOJi bfjfiuji TiiJi 'Aer)vaiujv rd v[Ov evTOC Tuj]v 6[pujv eTT]eip[Ya- 

30 c]|uev||a rfjc lepfic opYdboc edv dveT[a toTv 0]eoTv eTieibdv be 6 

Ypavlpareuc Ypdqjrp, Xapdiv 6 e[TT]iCTd[T]r)c 6 ck tuiv TrpoebpuJV^) 

cuveiX|iH[dT]uj [t]6v KaTTi[Te]pov e[KdT]epov Kai KareiXiHac epioic 

ei|c ubp[ia]v [ep]p[aXe]TUJ [xaX^K^fjv] evavriov toO bfipou^ iiapacKeuac|dvTUJv 

[b]e [T]au[Ta] oi TT[pu]Tdveic• oi be^rapiai Tf)c 0eou 

36 KaTev6v[|[K6v]TUJV u[b]pia[v] x[p]w[cf)]v Kai dpYupav auT[i]Ka |LidX[a] 

eic t6v bf)p|ov 6 b' eTT[i]c[T]d[Tr)]c [dvac]eicac rfjv ubpiav rqv 

XaXKf)v eXKCTUj t|6v KaTT[i]T[e]pov eicdrepov ep pepei Kai t6p pefi 

Trp6Tepov eic | rfjv [ub]p[iav Tf)v] XP^cfjv epPaXeraj, t6[v be] ilcTepov 

eic Tf|v dpY|updv Kai [Ka]Ta[b]ric[d]TUJ' 6 be eTTicTdTr)c [Tuj]fi irpu- 

40 rdveujv^) KaTacr)|[|ur)[vd]ceuj [Tfii br)p]ociai cqjpaYTbi, Trapacii|iir|vdceu) 

be Kai TU)v | [d]XX[ujv 'A]e[iivai]u)[v] 6 pou[X]6pevoc • eTrei[bdT] be 

KaTacriiLiaveuijciv, | dvev[eY]K[6vT]u)[v] oi [Ta)i]iai rdc u[bp]iac eic 

dKpoTToXiv • eXeceuj | be 6 b[fip]oc [Tp]eTc [d]vbpac ev[a |ae]v ck 

Tfic pouXfjc, buo be e£ 'Aer|v|aiuj[v d]TTdvTu)v oit[iv]€c ei[c A]eXq)ouc 

46 dq)iK6pevoi tov Beov eTT|[ep[f)c]o[v]T[a]i [Ka]6' 6[Tr]6Tepa T[d] YP[d|i]para 

TTOitjJ[c]iv 'Aer)vaToi Ttepfi Tf)[c i]ep[d]c 6p[Ydb]oc, [ei^Tê] T[d] 

CK Tfjc [x]pucf)c ubpiac eire rd Ik | Tfi[c d]p[Y]up[dc- eTTeibd]v [b]e 

cuti suut Koehler Michel Dittenb.) molestum efficit pleonasmum, cf, v, 53 ubi 

de eadem re dicitur nsQi r&v aXXarv lsq&v t&v 'A&[f]vr]aiv]; contra a^xdvraiv altero 

loco adiectum altero omissum nihil habet oifensionis, 

3) litteram N ante sLQyaafiiva certara dicit Pouc; correxi; ivsiQyaafLiva 

Poitc, fi{r]) siQyaofiiva Koehler, vid, de hoc loco comment, p, 89, 

4) porticum dici F, optime intellexit; sane "Vitruvius (VII praef, 12) eam 

Demetrii Phalerei demum aetate a Philone exstructam dioit, sed hio non de peracta 

aedifieatione, sed de consilio agitur aedificandi, eo praesertim, cuius condiciones 

ab Apolline improbatas esse admodum probabile est, Pro TtQoâr^vXov], 

quod Pouc, olim Vitruvium secutus receperat, jtpo^crTcotot)] Koe, restituit ex 

IG H suppl. 1054 e rd iTtivQava r&v KLovrnv r&v sls to jtpocTTooto)' t6 'EXsvatvi. 

Cf etiam Poucart Les grands myst. d'Eieusis p, 139—141, 

6) cf, Aristot, 'A&. HoX. c 44, ubi epistaten prytanum sigillum publioum 

servavisse (v, 39sqq,) confirmatur.


[f)K]u)civ Trapd toO eeoO, KaeeX6vTUJca|v Td[c] ub[pi]a[c Kai] d[v]a- 

[Yv]uJce[fiT]uj Tuji bfjpuji fj Te pavreia Kai rd | [e]K tu)[v Ka]TT[i]Te- 

60 pujv YP[d]p|uaTa^ Kae' OTr^Tepa b' av rd Ypdppara 6 || [e]e6[c] d[veXr|i] 

Xujiov [Kai d)Lieiv]o[v] eivai TuJi bfjpuji TUJi 'Aer)vai|uj[v, K]a[Td raOra 

Tr]oi[eTv, ou]uj[c] d[v] ujc eucepecTara exei rd TTp6c tjuj 0euj [koi 

|ar)beTT0T' eic t6v Xoitt]6[v] xp6vov pr][b]ev dceêc YiTv|r|T[ai Tiepi 

Tfic lepdc] 6[pYdboc Kai] Trepl tuuv dXXuiv iepuJv TuJv 'A|e[f|vriciv. 

NOv be dv]a[Y]pdqja[i T6b[e] t6 t)j[f)q)]ic)ia Kai to TTporepov to [' 

55

88 LBGES SACKAE 

Psephisma de orgade sacra archoute Aristodemo (v. 13) i. e, a. 352/1 

a, Chr. faetum, aroLpSbv inscriptum. Lapis misere mutilatus est, sed 

paucis quae suo loco adnotavi exoeptis Eoucart titulum tam insigni et felioi 

acumine restituit, ut pleraque se ipsa tueantur nobisque missa longinqua 

singulorum versuum inquisitione iam rem ipsam iUustrare lioeat Foucartum 

plerumque seeutis, 

'OQydg cum omnis terra dei sacra quae inoulta iacebat tum terra 

quaedam appellabatur in confinio Atheniensium et Megarensium sita deabus 

EleusinUs oonsecrata. ^) Nec tamen tutam ab hostium et finitimorum 

iniurUs eam fuisse iam e scriptoribus notum erat: vastavisse eam (Ucebatur 

Oleomenes I Lacedaemonius'), ooluisse ante bellum Peloponnesiaoum Megarenses^") 

novasque aliquas homm iniurias Demosthenes commemorat, ^^^) 

Hoo denique titulo anno 352 de orgade actum esse discimus, ^^) 

Termini enim, c|uos exeuute V saeoulo collocatos esse veri .simile est ^^), 

aut fraude aut inouria evanuerant (v. 73 dvxi rmv i%nsnxoiK6xmv sc, oqwv); 

inde oum damnum feoisse terram dearum saoram sacerdotes Eleusinii questi 

essent, populus rogante PhUocrate •'^^) priore huius decreti parte (v, 1—23) 

XV viros creavit cippis terminalibus restituendis litibusc[ue inde futuris 

dirimendis •'^*) atque in posterum tempiis diligenter et ipsius orgadis et 

omnium delubrorum, quae sunt 'A&f]vr]GLV i, e, in Attica-'^), curam haberi 

8) Harpocr, s, v, opyceg' Ar]fioe&ivr]s iv rm TtSQi avvrd^sars. OQyds KaXstrai 

rd Xo%fia)Sr] vai OQSivd %a>Qia vai ovk iTtSQyaôtisva, b&sv Kai i] MsyaQiKT] OQyds 

7CQoa(ovotida&r] roia^vrr] rig oûcjo;, nsQi ris inoXifir]aav 'A&r]vatoi MsyaQsiJaiv. Bekk, 

Aneod, I p, 287, 14 OQyds rd IsQd %a)Qia KaXstrai rd &(piSQa)fiiva rots &Eots. Alio 

fonte orta est glossa Photii OQyds' %u)Qiov olov aXaos fiiya v.ai OQys&vss oi sis 

Tovro avvdyovTss Kai rois ivrav&a &sots OQyidôvrss; sed cf, etiam Herond, Mim, 

IV 46 cum adnot, Buecheleri, 

9) Paus, in 4, 2, cf, Herod, VI 75 ubi tamen orgadis nomen deest, 

10) Thuc, I 139 ixLKaXoHvTSs ixsQyaaiav MsyaQEvat rfjs yris t?js isQas v.al 

T-tjs doQiarov, Plut, Pericl, 30 tpavsQdv 7toir]adp.svos alriav Kar' avr&v axoriftvsa&aL 

ri]v isQav OQydSa. 

11) Dem, Xm 32 £ nQos rovs v.araQdrovs MsyaQias iipr](piaaa&s aâorsfivofiivovs 

rfjv OQydSa, iîivai KcoX-vSiv, fj,r] iitiTQirtsiv. 

12) de eadem re nuper testimonium accessit Androtionis {Didym. de Bemosth. 

comm. 14), qui causam breviter ita adumbravit: aQiaavro S^s Kai 'A&r]vatoi itQOS 

MsyaQias rijv OQydSa Sid roiv ©sotv *03rcog ô^vXoivro' avvs%B)Qr]aav yaQ oi MsyaQSts 

OQiards ysvia&ai rbv isQoqidvrr^v Aav,aQrsiSr]v Kai rbv SaiSov%ov 'ISQO-Asi- 

Sr]v, Kcci (Bg ot;Tot mQiaav, ivifisivav Kai rds ia%aTids, baai f]aav itQOQ riji OQydSi 

Ka&iiQoâav SiafiavTSvadfisvoL Kai &vsX6vtos tov &soij Xoaiov val afistvov sivai lii] 

iQyaÔfiivois' vai er^r^Xats aiQia&rj k^vkXo) Xi&ivais ^t/loKpciroiJff slTtovros. 

13) Thuc, i. c. terram &6Qiarov dicit, sed post bellum hanc rem constitutain esse 

veri simile videtur; utique aliquanto ante a, 352 terminos collocatos fuisse v,73 apparet, 

14) 'ut nos diceremuB auf d. Wege der Venoaltungsgerichtsbarkcit. Lites 

enim si ex more legitimo ante dicasterium heliastarttm aotae forent, verendum 

erat ne restitutio cipporum protraheretur,' Koehler, 

15) cum de orgade apud populum ageretur, etiam de ceteria fanis mentionem 

ciuestusque extitisBe non mirum nec alienum ab ea eonsuetudine, qua nos cotidie 

paene nuUam posse rem publioe deliberari videmus, quin res eiusdem generis — 

saepe plus m.erito — proferantur, Voce 'A&f]vr]ai autem (v, 17) non itrbis solius, 

sed universae Attioao indicari delubra Koe, recte contra Pouoartum statuisse

ATTICAB n, 28, 89 

lussit, lam hae ex parte cum merito Athenieuses dis subvenissent, simul 

tamen ab iis, qui terram fertilem iacere incultam improbarent, id rogatum 

est, quod ipsaru orgadis religiouem tangeret vel adeo submoveret: locandam 

enUu eensuerunt aut universam orgadem aut partes quasdam, id cjuod 

inter viros dootos ambigitur. Agitur de supplendis v. 24/25 T[d] vv[v 

. ] veiQyaGfieva. Eoucart eam viam ingressus est, ut postc[uam statiiit tradita 

nihil admittere nisi aut dvsiQyaafiiva aut ivsLQyaafjtsva, quoniam ver- 

\)nm. avsQydôfiuL eiusdem significationis atque adiectivum dviQyaarog non 

extaret, scribendum xd vv[v i]vELQyaaf.iiva conoluderet. Contra relicûi omnes, 

cum de universa orgade locanda agi persuasum haberent, aut proponere 

oonati sunt inauditum illud dvsLQyaafiiva — ita Tsuntas et Michel — aut 

lapicidam N pro H inoidisse rati T[ci:] vv[v (a]('))) elQyaafieva scripserunt — 

ita Koehler quem sequitur Dittenberger. At Koehleri rationi verboruin 

ipsorum dictionem repugnare censeo, His enim, quidquid supplebis, partes 

c|uasdam orgadis (xd — xrjg oQydSog) dici nemo opinor negabit, lam vero 

qui fuit tum rerum status? inculta iaoebat ea terra, quam omnes dearum 

sacram esse ooneedebant, alios autem praeterea agros, quos sublatis terminis 

privati homines vicini sive Attici sive Megarenses sive utrique ^'') 

ut suos occupaverant, re vera orgadis esse partes sacerdotes oontendebant, 

Partitiva igitur illa dictione xd — Tîjg OQydSog has partes a privatis occiipatas 

dici veri simiUus, quam partem alteram sine dubio longe maiorem 

ac continentem, quae rectius ipsa voce oQydg significari poterat, Aocedit 

quod si scribimus xd vvv |ii,rj eLQyaafiiva, si dicuntur agri ab occupatione 

privatorum integri, desideratur c)uid illis fieri placuerit, quos contra fas 

occupaverant et eoluerant, Itaque oum Poucarto eos agros diei, qui a 

privatis ocoupati culturam passi erant, censeo'^''), sed quoniam verbum 

iveQydêG&at nusquam quantum video de agro colendo usurpatur, ipse quoque 

quamvis invitus lectionem traditam mutandam duco scribendumque to; vv[v 

i](n)eLQyaafiiva; verbum enim in£Qyd^£a&ai de hac re soUemne est,^^) 

Ita publica rei gestae ratio vel veri similior existit, Eos enim, qui 

antiquam orgadis religionem sterilem improbabant-'^), sicut non publicas res, 

sed ipsarum dearum deliibra peouniis redituris ornari prudenter iubebant, ita 

uon statim totam terram, sed partes quasdani locandas rogavisse optime in- 

mihi videttir; vel eo apparet, quod cura eorum etiam ad rbv aTQc:rr,ybv rbv iir} 

rrfv cpvXaKr]v Tijs %a)Qas {Ar. 'A&. HoX. 61) et ad toûs TtEQiTCoXaQxovs defertur, 

16) solum enim Megarensium commodo terminos Bublatos esse nec per sc 

vori simile est neque uUum in ipso titulo extat indioium, immo notandum est 

de MegarensibtiB nullam fieri mentionem et rem ita agi, quasi unico ad cives 

pertineat, 

17) interim haec sententia verbis Androtionis (not, 12) confirmata est; neque 

enim totam orgadem, sed rds iaâricjs oaat i,aav •kqos rrjt dQydSt ab Atheniensibus 

auctore Apoliine consecratas esse dicit. 

18) of. testimonia not. 8 et 10. Ceterum apographum Koehleri v. 29 exhibet 

'EIPI.^^MEN in c-iuibuB hastam tenuem primo loco significatam e littera P superessc 

conicias; sano Pouc, eodem loco \EIP legit, ut illius lectione niti nonpossimus, 

l^î Eubulum consilii auctorem fuisse Fouc, suo iure couiecit, quippe cum 

illum maxime operam dedisse, ut novos rei publicae reditus compararet, constet.


tellegitur; ab altera parte sacerdotes Eleusinios omnesque antiquae religioni 

deditos, ut principiis obstarent, acerrime rogationi repuguasse consentaneum 

est neque alienum ab ea ratione, qua o, a, 420 Pelargici antiquum statum 

defenderant. lUi tamen nescio an eo quoque commoti siut, quod privatos, 

qui agros illos, sine fraude fortasse, ocoupaverant aut — id autem gravissimum 

— eos, qui emptione iis successerant, fruotu operae et pecuniae 

oonsumptae prorsus privari nolebant eaque de oausa rogatione sua et publico 

et privato commodo prospiciebant. 

Id utut se habet, populus rem oraculo ApolUnis dUudicandam mandavit 

et singulari ciuadam dUigentia artificiisque insolitis — aliter enim 

de iis deoernere opus non erat — ne qua fraus responso dei interveniret, 

providit, ut hinc quoque eluceat, quauto studio partiuni res acta sit. 

Publicam ut ita dicam rationem, artificiosae oonsultationis optime iam 

Eoucart explicavit ac, quantopere in ea appareret democratiae Athenis 

tum vigentis natura suspicionis in magistratus plena et potestati populi 

adeo indulgens, ut quemlibet civem sigillis publice imprimendis interesse 

(v. 40 naQaar]fiavdG&m Ss %ai rrai' dXXwv 'A&rjvaiwv b ôvXofisvog) sineret, 

luonuit. De iis, quae ad ipsam rem sacram pertinent, pauca addo. 

Memorabile eniin disorimen extat, ni fallor, inter hanc oraeuU consulendi 

rationem et eam, qua illis temporibus Graeci solebant fere uti, Solebant 

enim aut voce ipsa^") aiit litteris traditis^^) deum sacerdotesque de rebus 

suis consulere, deus per prophetam oraculum reddebat, Athenienses aiitem 

tum interrogaverunt sane ApoUinem per legationem Delphos missam nec 

tamen ipsam rem quam spectabant aperte pronuntiaverunt, sed laminis 

iinplioatis urnisciue illis usi per ambages sacerdotibus Delphicis aec;[ue ac 

civibus munitas oraoulum consulueriint confisi scilicet deum pro divina 

sua vi ac potestate etiam abdita oculisque mortalibus occulta cernere 

atque intellegere, Nolo longius in hac re ad ooguoscendam Graecorum 

de oraculis ojjinionem gi-avissiraa insistere, id untim admoneo eandem fere 

opinionem prodire iis, qiiae recentioribus sane temporibiis de Mopsi et 

ApoIIinis Clarii oraculis traduntur. Mopsi quidem oraciilum consultantes, 

postquam quaestiones in tabellis obsignatis inscriptas prophetae dederunt, 

nootu in templo incubiiisse posteroque die tabellas integras recepisse coU. 

Lucian. Philopseud. 38 et Plut. de def. or. 45 oolligo ac similiter in 

oraculo Apollinis Coropaei rem actam esse suspicor, cf. quae ad n. 80 

exposui, ubi etiam Luciani et Plutarchi testimonia attitli. ClarU vero 

oraculi sacerdos 'numeriun modo consultantium et nomina audit; tuni in 

specum degressus hausta fontis arcani aqua, ignarus plerumque litterarum 

et carminiim edit responsa v.ersibus ccmpositis siiper rebiis .quas quis 

mente concepit' (Tac, ann, 11 54), 

20) ita rûinto certe a. Chr, saeoulo Delphis conBultabant, cf, e, g, Eur, Androm, 

1102 ijftsf ia%dQais t' icpiarafisv avv TtQOîvoiai fidvrsaiv rs TIv&tKOts' vai 

T/g tot sLTtsv 5) vsavitt, ri aoL &s(p KaTsv^(ofisa&a; Tt7'09 iJKSis %dQiv. 

21) velut Dodonae et Olyiupiae, ut apparet laminis ibi repertis; of, Lipsius- 

Schoemann Griech. Aitcrt. II p, 336 sq.


Tabulae, quibus Athenienses quaestiones iuscripserunt, e plumbo albo 

erant, Dodonae et Olympiae quae repertae sunt lamiuae plumbeae sunt, 

sed pliunbi albi usus in re saora ininime inauditui5, immo exemplum memorabUis 

similitudinis affert Paus. IV 26, 3 instaurationem mysterioruiu 

Andaniae enarrans: Epitelem Argivum ex somnio vSQiav iaX%fjv effodisse 

et Epaminondae tradidisse, 6 Ss — — i]voLy£ xr]v 'b$Qiav, dvoi'S,ag 6s etQs 

KaaaixsQOV iXiqXaGfiiivov ig %b X£n%6%a%ov' ineiXL%%o Se wGneQ %d ^L^Xia. 

ApoUinem eam urnam responso suo significavisse, C[uae Utteris inclusis 

culturam agroruin illorum prohiberet, Poucart olUn inde acute collegit, 

quod in ratiouibus epistularum Eleusiniorum anni 329/8 campi Rarii locati 

reditus recensentur, orgadis non item, nunc Androtionis testimonio supra 

(not. 12) allato oonfirmatum est. 

V. 57 sq. de sacrificio, quod dicitur a,QeG%'f]QLOv, vid, quae ad n, 32 attuli; 

tum offerri debuit, quia termini deabus consecrati loco moti erant, 

'20. Tabula marmoris Pentelici a dextra integra, eriita in arce, Edd, Pittakis 

Eph. 1064, Kangabe Ant. Heli. 814, Ussing Inscr. ined. 54, Lebas 401, Koehler 

e suoVelsenique apograjjho IG 11163, Michel Becueil 679, Dittenberger Syll.^ 634 

(380*), Jahn-Michaelis Arx Athenarum'' p, 110 n, 34, Cf, quae praeterea cie titulo 

exposuerunt Michaelis Barthenon p, 332, L, Zieheu Bhein. Jjtiis. LI p, 212 sqq,, 

Aug, Mommsen Feste d. Stcult Athen p, 118 sqq,, Pfuhl De 'pompis sacris p, 18sqq, 

— — OTTuuc av eu]c[ep]ajc Ka|[i 

J Kar eviauT6v K|[ai TTe|UTTr)Tai f) iroiiuf-) Tt]apecKe[uac)ie]vr) liic 

dpicra Tfii 'A][erivai KaO' eKacTo]v ^) tov eviauT6v UTiep toO bfipou 

5 toO 'A[|[ei-)vaia)v Kai TdX]Xa oca bei bioiKfiTai Tiepi Tf-)v eopTf)|[v 

Tf-)v d'fopevr)V T]fii eeuJi KaXujc utt6 toiv lepoTTOuJuv eic | [tov dei 

Xp6vov, djiiu-iqjiceai TuJi bf|)iu)f rd pev dXXa Kaed|[TTep Tiii pouXfji, 

e]ueiv be Touc lepoiroiouc rdc pev buo | [euciac ti^v re ifp] ^) 'Aei-)- 

10 vdi Tfli Txieiai Kai rfjv ev Tiiji dpij[ , , ^) euo]|uevr)v Kaeduep 

TTp6Tepov, Kai veipavTJâc toic upuTdvêciv*) TTevre pepibac Kai toic 

evvea dp|[xouciv rpeTc]^) Kai rapiaic Tfjc eeoO |aiav Kui toTc iep|[o- 

TTOioTc \xmv] Kai toTc cT[paT]r|YoTc Kai toTc Ta£idpxl[oic , , , , Kai 

15 t]oTc TropTt[euci]v toTc 'Aer)vaioic Kai Ta[|[Tc Kavriq)6poi]c Kard Ija} 

1) conexum v, 1—4 oerto restituit Koehler, quo restituto deoretum ad minora 

Panathenaea annua pertinere evioit, V, 3 nifLitrfraL pro rsXsa&fjL, quod K, ceteriquc 

legerunt, recte restitttit HaussouIIier Bev. crii. L 1900 p, 25, 

2) sic Eang, ceterique omnes, quamquam id ordinem aT0i%riSbv dispositum 

quadragenas binas litteras continentem una littera superat; sed rds fiiv Svo [§ovs 

•nca Ti]v Tf]i] 'J. T. 'T. -âi rijr ktX. displioet et litteram I seinel extra ordinem 

additam fuisse facile conceditur; veUtt in inscriptione superiore n, 28 quinquies 

addita est (v. 53 ct 57 et ter in uno v, 62\ 

3) Ti]v iv T&i t4Q[sia)i ndya)i &vo]p,irr]V Rang, quem seqituntur Michaelis et 

Dittenberger, ir r&i (tQ[%aia)i vs&l &vo]ftsvr]v Ussing, quem Doerpfeld, Mommsen, 

Michel seqiiuntur; cf comm, p, 93, ubi ir r&v aQ[%aia)t lsq&l supplendum proposui, 

4) suppl, Ivoehler, ouni Rang, perperam fLdvT]set.v proposuisset, vid, etiam 

not, 16, 

5) suppl, Rang,, itfVrf Michcl, vid, comm.

92 LEG-ES SACRAE 

eiu)[e6Ta]' rd be dXXa Kpea 'Aerivaio|[ic îepiZieiv d]Tr6 be tujv 

Te[TTap]dKOVTa )ivu)V Kai rfic )uj[dc tujv ck Tf)c pîcedjceuic rfic veac 

Pou)vf)cavTec oi iep|[ouoioi perd t]iIjv poujviliv Trepqjavrec Tf)v iropirfjv 

Tf)! ee|[uji eudvTUJV Ta]uTac rdc PoOc dTidcac eiri tuji pujpuJi 

20 Tfic I ]'AeTivdc TUJi pe]-fdXuji, fiiav be eiri tijui rfjc NiKric, TTpoKpi|[vavrec 

eK tujv] KaXXicTeuoucujv poujv, Kai eOcavTec Tfi|[i 'Aerivdi rfji] 

TToXidbi Kai rfii 'Aerivdi rfii NiKrii dTTacd)|[v tujv pouJv tuj]v diro 

TuJv TeTTapdKovra pvuJv Kai pn&c euj|[vri]uevujv vep]6vTUJV rd Kpea 

25 TLui bfipuji TuJi 'Aerivaiujv ev || [KepapeiKUj]i KaediTep ev Taic dXXaic 

KpeavojLiiaic d[Tr|obib6vTec] rdc pepibac eic t6v bflpov eKacrov 

Kard [t|ouc TTepiTov^Tac") 6tt6couc dv irapexrii 6 bfipoc eKacToc^ 

[ejic be rd pi]ceujpaTa rfic TTopTrfic Kai t6 âTeipiKov Ka[i | K6cpriciv] 

30 toO i3uj)iou tou peydXou Kai rdXXa oca TTpoc[iT!|Kei Trpov]oeTceai') 

Tiepi Tfiv eoprfiv Kai eic Travvuxiba | [bibdvai] : P : ^) bpaxndc touc 

be iepoTToiouc touc bioi[K|oOvTac T]d TTavaet^jvaia rd KaT' eviauTov 

TToeTv Tf)v TTa[v|vuxiba] ujc KaXXicrriv Tf|i eeijui Kai rfiv TropiTf^v 

35 TTepTre[i|v a)ia f)]Xiuji dvi6vTi, IrDiioOvTac t6v \xr] TTeieapxo[OvT||a raTc 

ck] tujv vopujv Z;rifiiai[c] • eXecOai be t6v bfip[ov, ,! 

d]v[b]pac eS 'Aerivaiujv dTr[dvTUJV , | — — — — 

Decretum de Panatheuaeis minoribus (v, 2—4) admiuistrandis scripturae 

genere titulis, qui sunt ex administratione Lycurgi Buta,dae, siluilUmum, 

Administrandi curam hieropoei sustinebant, minime tamen, iit omnes 

olim putabant, oi Kax ivLavxov qiii voeantur, ^*) Primum enim Aristoteles 

de his annuis hieropoeis testatur 'A&. HoX. 54: &vaiag xi xivag &vovGl y.ai 

xdg nEvxsxr]QiSag dndaag ^totKO-OcJtf nXf]v TIava&r]vaiwv, id quod etsi 

ad magna potissimuiu Panathenaea spectat, tamen niillo modo ita pronuntiari 

potuit, si idem illi minora curavissent, deinde vero — id aiitem 

omuem dubitationem toUere mihi videtiir — hieropoei, qui in hoc ipso 

titulo occurrunt, nusquam nomine Uloriim proprio hc;t' ivLavx6v, immo 

uno loco (v. 31) vel satis molesta circumlocutione x. i. xovg SLOL%ovvxag xd 

Ilava&f]vaLa appeUantur. lam Rudolphus Schoell peouliare fuisse docuit^") 

genus hieropoeorum, qiii in singulas ferias ad has solas ourandas creabantur 

velut ad Hephaestia (cf. n. 12), Dionjsia, Asolepiea, Bendidea, Thesea, 

Eius modi igitm- hieropoei manifesto etiam Panathenaea minora curabant 

atque hi sane vix alia appellatione distingui poterant nisi illa, qua hio 

6) sic optime Blass contra priorum Kard [ci\vSQas vifLov]ras. 

7) suppl, Dttb,, priores 7tQoa[S\£t iTtiTsl^sta&ai, qttod iam Ivoehl, missuui 

feoit, cum ante El litteram Q dispicere sibi videretur, 

8) hanc notam numeralem ceteroquin raram in titulis administrationis Lycurgeae 

redire monuit K. 

9) pluribus de hac re egi Bhein. Mus. l c; pristinam sententiam A, Mommsen 

l. c. p, 126 sq, nescio qua de caitsa — neo enim affert — retinuit.

ATTICAB n. 29, 93 

titulus utitur: ot t. ot %d nava&^fjvaLa SLOLy.ovv%Eg. Nec vero dubium, quin 

tali hieropoeorum oollegio iam ante Lycurgum haeo cura mandata fuerit, 

nee de ea re novi quiequam hoo decreto institutum esse videtur, quod potius 

ad ipsorum saerorum ordinem pertinet. Olare enim a duobus sacrificUs, 

quae Ka&dnsQ nQ6%EQ0v facienda sunt (v. 8 sqq.), distUiguitur maguum 

sacrificium ad magnam aram Miuervae aramque Victoriae celebrandum 

(v. 16sqq.), de quo populum nova quaedam decrevisse sequitur. 

IUorum alterum fit Minervae 'TyiEiaL, alterius autem liaec supersunt 

^'rjv Ev %mi dQ . ,, , , fiivr]v, de quibus supplencUs etiam 

nuuc viii docti dissentiunt (not. 3) nec ipse plane certus sum. Utique 

ii, qui supplementum iv %wi aQîaiwL ve&l brevi manu^^) propter 

praepositionem iv reiecerunt Rangabemque secuti iv riai 'AQ^simi ndywL 

legerunt, quantis difficultatibus sua ipsorum lectio obnoxia esset, iusto 

magis ueglexerunt, Puit sane in Areopago ara 'A&r]vdg 'AQsiag, quam 

Orestes absolutus decUeasse dicitiir (Paus. I 28, 5), sed our Panathenaeis 

in hac ara saorificium oblatum putemus, causam non video idoneam. 

Immo suo iure A. Mommsen carnem ex ara Areopagi Euriarum sacri 

soUemnibus, quorum hae prorsus erant expertes, distribui potuisse veri 

dissimUe iudiea^vit, recte Doerpfeld, quoniam de feriis deae arcis sacris 

ageretur, de sacrificio in arce ipsa facto oogitandum censuit. Porro 

inde, quod duo diversa sacrifieia una tamen caruium distributio sequebatur, 

iUa propinquis locis i, e, utrumque in arce facta esse apparere 

mihi videtur. lam vero est, quo supplementum iv %mi aQiaiwL vswl 

commendetur; rectissime enim Mommsen observavit Erechthei Minervaeque 

in antiquo templo cultum, nisi hoc loco respiceretur, omnino in 

titulo non commemorari nec tamen veri simile esse caerimoniam illius 

propriam Panathenaeis minoribus defuisse. Attameu supplemento iUi unum 

obstat et repugnat, oui Ditteuberger suo iure insistit: iu ara ante templum 

sita, non in templo sacrificabatur ^^) neque adhuc liberior in hac 

re sermonis usus certis exemplis confirmari potuit. Itaque ne hoc quidem 

supplementum verum esse potest. ^*) EeUnquitur ni fallor ut scribamus 

iv xwl dQ^xaiwL isQwi; nam etsi huius vocis exemplum proferre 

nequeo, tamen sicut aQiaiog vscbg, aQiaiov ayaXfia dicebatur, etiam 

aQyaiov lsqov dici potuisse non video cur negemus. Sane ita semel litteram 

I extra orcUnem additum fuisse ooncedendum est, sed in versu quidem 

proxUne antecedente id accidisse omnes consentiunt neque omnino id 

raro accidit (not. 2). Utique lacuuam in textu relinquere satius duxi. 

lis, quae v. lOsqq. de distributione carnium populus decrevit, auctoritatem 

singulorum magistratuum publicam metUi quo procUvius est, eo 

11) e. g. MiohaeUs Jahrbuch d. Arch. Inst. XVII p. 23 not. 61. 

12) praeceptum velut Pastorum Coorum (Prott 6 v, 8sq,) .9-i5[fTcrt] irti t&l 

iariai iv r&i va&i to: IvSoQa «o;i iXarr^Q mtÎ,, quoniam non de ipsa hostia agitur, 

parum valet, 

13) altentm quod proposuerat Ussing iv t&l 'AQ[TSfiLaLu)i ysvo]fiivr]v ferri 

neqttire iam Dittenberger optime ostendit, ut verbis parcere liceat.

94 LBaBS SACRAB 

cautius agendum, ne incerta pro oertis proponamus. Ao primum quidem 

statuendum, quid voce fisQig hic signifioetur. NonnuIUs locis ubi viris insignibus 

velut regibus Laoedaemoniorum ^tftot^tW^^) coucessam videmus, 

partem quam ceteri oives obtinent diiplicem sine dubitatione inteUegimus, 

At hoc loco res ita esse neqnit. Quis enim credet e prytanibus unum 

quemque quinque abstulisse partes vulgares, quaestores hieropoeosve singulos 

unam i. e. eandem quam eeteros cives? In aperto est portiones illas 

universis decerni colIegUs. Sequitur, ut fisQig hio non virUem partem, sed 

maiorem quandam portionem significet, id fere quod nos 'Portion' vel 

'Schilssel' dieimus.^^) lam vides re vera quiuquaginta prytanes et denos 

hieropoeos quaestoresque denos iaofioiQOvg fuisse^^), Michel autem novem 

arohontibus, quod nivxe fieQiSag tribuit, nimium tribuisse arguitur; supplendum 

potius videtur v. 12 XQsig, ut ue sio quidem archontes maiore honore 

caruerint, Inoertius est, qui numerus post xa^LdQi[oLg scriptus fuerit; fiiav, 

quod supplevit Rang,, neo lacunam explet — quinque enim Utterae requimntur 

— neo satis rectam effioit rationem, si quidem et deoem strategis 

et decem taxiarohis ^^) una portio vix sufficiebat. Soribeudum igitur 

•videtur cum MiohaeU XQsig, quamquam ita ordo numerorum ceteroquin decrescentium 

turbatur (5311 3). Nomen uumerale utique supplendum 

duco nec licere soribendo Torj GxQaxr^yoig Kai %oig xa'^LdQi[ot:g %ai ndaiv 

x]oig nofinsvaLv (Michel) militiae duees a oeteris magistratibus separatos 

aequare cum nofinsmv genere. HofinsLg autem haud dubie iuvenes boves 

in pompa duce)ites dicuntur^^), c[uorum munus ordinis bonique omUiis 

causa satis grave fuit. •'^) Merito igitur suas separatim a reUqua plebe 

portioues aooipiebant aeque ao puellae canephorae ^''); huius sane distributionis 

quae fuerit Ula consuetudo, ad quam titulus provocat (%axd xd sia)- 

&6xa V. 16), aceuratius definiri nequit. 

14) Herod. VI 57 et Xen. de rep. Lac. 16,4; cf. etiam SGD 1^276 a %EXXr]aTvs 

arscpavot HQai,Lv.XfjV — — SLfiOLQia Kai aaQvl ôsia nsvTa[fi]vaio). 

16) inde oomponunt fiSQiSa SiKQSaiv (n, 113 v, 4/6), 

16) hac ipsa quae ita evenit ratione supplementum nQvrdv]saLv commode oonfirmari 

patet, Ceterum alterum de partibus prytanum testimonium, quod cum 

hoc non plane convenit, affert sohol, Arist, Bq, 301 ^&os yaQ sl%ov rds SsKaras 

r&v &vofiiva)v rots TtQvrdvsaLV oi pdysiQOL SiSovai. 

17) duces equitum omitti miritm, Demosthenes quidem looo illo celeberrimo 

(IV 26): o^vK i%EiQ0T0VEtTS S' i^ 'bfi&v wvr&v SiKa TaîdQ%ovs Kai arQarrjyo^bs Kal 

(pvXdQ%ovs Kai 'L7titdQ%ovs S^vo; ri oi)v ovroi noLovOLv; •jtXr]v svbs dvSQOS bv av 

iKitiiiipr^rs iiti rbv itoXsfiOv oi Xotnoi rds •xofvads rtifiitovaiv fisrd r&v isQOrtoi&v. 

Etiam in Parthenonis zophoro non paucos equites sculptos esse nemo nescit (of, 

e, g, Michaelis Barthenon tab. 10—11, VII—XXIEE). Num discrimen minorum et 

maiorum feriarum huc valebat? aliter Mommsen 1. c, p, 121 not, 4, 

18) reote id statuerunt et A, Mommsen p, 121 sq. et Pfiihl Be pompis p. 19 

not. 118. 

19) M, recte comparavit Athen, XIII p, 565f iv "HXtSi Sh Kal KQiats yivsTaL 

KaXXovs Kai t& TtQiarcp rd rf]s &sov q>iQSiv rs^v^rj SiSorat, Ta> Si SsvriQa) rbv §ovr 

aysiv. Idem attributum 'A&r]vaioLs, quod sane mirum est, inde explicare acute 

studuit, quod nonnulU nofinsts ad boves regendos servorum opera titebantur.

ATTICAB n. 29, 30 95 

V, 16 sqq, de magno sacrificio agitur, cui oerti terrae sacrae locatae 

reditus^^) desiguautur. Quod ad hecatombam spectare Koehler ceterique 

omnes statuerunt ao ne ego quidem, etsi pretio 41 drachmarum illa aetate 

aegre quiuquaginta boves emi poterant^^), diutius obloquar. Vel id conoedam, 

ut si lubet comparetur hoo sacrificium cum hecatomba, quam quaestores 

Miuervae anni 410/9 rationibus insertam habent^'), dum modo quantum 

fuerit diseriminis teneatur, Neo enim soliun illa heoatomba magnis 

Panathenaeis ab hieropoeis annuis oblata est, hoc minoriim feriarum sacrifieium 

ab hieropoeis pecuUaribus, sed etiam illius expensae pensione aerarii 

Minervae tolerantur, hoc saorifioium certo cuiusdam agri reditu sustinetur, 

Nec vero ea discrUnina hoc ipso decreto institiita existimaveris, cuius rei 

nullum in verbis tituU extat incUcium, Ipsomm sacromm ordo, ut iani 

supra mouui, mutatus esse videtur: vel ea, quae de bubus saorifioandis 

V. 19—22 praecipiuntur, uovi aliquid continere videntur. Utique vero id 

praeceptum, quod generalem de carnium distribiitione uormam (ysfxovxmv 

%d %Qia — — %,a&dn£Q iv xaig uXXaLg %QeavofiiaLg) subsequitur: dnoSiSSvxsg 

Tag fjiEQLSag sig xbv Srjjjiov E%aGxov %axd xo^vg nsfinovxag %xX. novum erat 

hac manifesto ratione additum, ne postmodo homines, qui pompae defuissent, 

epularum tamen commodo uterentur. 

V. 30 'navvviiSa: hano spectare videtur Eur. Heraclid. 781 sqq. avsfibsvxL 

S' in 'bi&m bXoX^vyfiaxa navvviioig 'vnb naQ&ivmv iaiEL noSwv %q6xolglv. 

Quam nootem minoribus quoque Pauathenaeis lampade insignem fuisse recte 

Mommseu uegavit, quia nullum eius rei extat testimonium; sed accedit, quod 

quinc[uaginta draohmae, ciuae hoo decreto cum ad alias res tum ad pannychida 

destinantui-, lampadedromiae expensis non sufficiebant, 

30. Tabula marmoris PenteUci, inventa in Piraeo, nunc Athenis in museo, 

Edd, Kumanudis HaXiyysvsaia 10 Zsrtr. 1870, Poucart Associations relig. p, 187, 

Koehler IG E 168, Dittenberger Sijil.'- 661,, Michel Becueii 104, Cf, etiam 

E, Maass Orpheus p, 73sqq,, Hartel Att. Staatsrecht p. 79 et 213 sqq., Lenz Bas 

Synedrion der Bundesg&nossen im zweiten ath. Bunde. Biss. 1880 p. 46 sqq. 

[0] £ 0 i. 

'GtiI NlKOKpdlTOUC SpxovTJoc ^Tli Tqc AlT€i6oc TtpU)T|r)C TipuTavEiac, tOuv TIpO- 

6 ^6||pujv 4Tt6i(jficpiZ£v 0e6cpi\o|c c^rifoOcioc• KoEev rf\i PlouXcr 'Avt([6]otoc 'Atio^- 

10 \o|6i(jpou CuiiaXfiTTioc eTitelv Ttepl dJv XdTouciv ol KitjUcTc Ttepl Tqc ibpOcciujc | 

21) Isoor. VII 29 iv Sh rots ayimrdTOiS r&v 'tsQ&v drtb fLia&a>fidra)v H&vov, cf. 

Harp. s, T, aitb fiLa&a)fidra}V (vid, p. 83 not. 1), 

22) of, quae de hao re disputavi Bhein. Mus. 1, c, p. 215 sq. Recte tamen 

Prott Bursians Jdhresber. CU 1899 p, 71 obiecit hecatombas non nunquam pleno 

numero minores fuisse, cuius moris gravissimum ac maxime mirum exemplum 

niinc innotuit lege MUesiaca n, 158 v, 18 6'to;i' arstpavr^cpbQOi 'loraLv is îSvfia, i] 

n6Xis SiSot iKaT6v§i]v TQia 'ir^QfJLLa riXsLa. 

23) IG I 188 {Syil- 51) v, 5: d&Xo&STais •3taQsS6&i] is Hava&f^vaia rd fteydXa 

— — — ji&r]vaias HoXidSos : PX ': isQortOiots Kar' ivtavrbv — — — is 

T)]»' i%ar6fipr]v PHA)-|-|-)-, Difficultates, quas hoc testimonium propter tempomm 

rationem praebero videbatur, sustulit Br, Keil Herines XXIX p, 39 sq.


Tf|i 'Acppo6iTrii ToO icpoO, î)iricp(c6ai tci pouXeT, to|6c Tipod6pouc oi av Xcixuj[c]ji 

16 Tipoe6pe

ATTICAB n, 30. 31 97 

ruiuis Metroi Piraeensis videtur esse repertus, tamen lUhil efficitui:, quia 

plebiscito Citiensium gratia facto eum recentiorem esse nullo modo demonstrari. 

potest, immo autiquiorem esse litteratura probat,*) 

31. Tabula marmoris Pentelici repertum ijrope Oropum in fano Amphiarai, 

Edd, LeonardoB 'Etp. 'Aq%. 1891 p, 79, Dittenberger I(? VU 4262, Michel Becueii 106, 

0 eoi. 

'€Tci NiKfjTou fipxovToc, £irl Tfjc '£p£|x9rii5oc b/6.Tr]c itpuTovâc r\i 'Api|- 

5 ct6vouc 'ApicT6vou 'AvaTUpdcioc || i.-^fpafipL&Tevev, |[0apTriXuI)voc] 4v6£KciTr|i, Tp(- 

Trji I Kai elKOCTfii Tf|c TipuTave(ac^ lKK'Xric(a Kup(a' tujv iTpo£6pujv jTteiîiêpliZEv 

10 '€iiixcipr)c 'Atvoucioc iboiev \ tuJi 6iinu)f ct)av66qôc Ai6XXou 0u|,ii|aiTci6r)c 

eTiicv • 

dTa0f)i Tuxni ToO bjripou toO 'ABnvaiujv eTieibf) 6 Beioc | KaXuic 

eTTiiLieXeTTai tujv dq)iKvou)i|evu)v 'AGr^vaiujv Kai tiIjv d\\u)v eic t|6 

16 lepov eq)' uyieiai Kai cujTT)piai TT;|dvTUJV tujv ev Tf)i xcupai, cTeqpavuJca|i 

tov 'Ajuqudpaov xpucoii creqjdvuji | drr^ : X : bpaxiûJv Kai dveiTTeTv 

tov | KripuKa toO bripou oti creqjavoT 6 b|f)poc 6 'A9r|vaiujv 

20 Tov 'Apcpidpaov xpliucuJi CTeqjdvun dTr6 : X : bpaxi-iuJv t6 | be 

dpyupiov t6 eic tov creqjavov b|oOvai t6v Ta|iiav tiIjv cTpaTiujTiK|uJv 

Kai TiapaboOvai tov creqjavov TT|or)cdpevov toTc eTTipeXr)TaTc dvajj- 

25 OeTvai eic t6 iepov touc be eTri]ue|XpTdc dveiTtovTac rd enjr]q)ic)ieva | 

TUJi briiruji, ev TuJi iepuJi dvaGeivai | t6v crecpavov tuji BeuJi ecp' 

30 UTieiai | Kai cuJTripiai toO bri)iou toO 'A6r)va||iujv Kai rraibujv Kai 

TuvaiKUJV Kai t|ujv ev Tf)i xi^pci rrdvTUJV dvaTpdijjai | be robe t6 

ijjrjcpicpa ev CTriXr|i \iOi|vei Kai CTf)cai ev TuJi lepuji t6v Ka|Td upuraveiav 

TPC^mnctTea^ eic be T[[f)T|!v dvaTpaq)f)v Tf)c CTfiXr)c boOvai t6|v 

Ta)iiav ToO bfjpou : A A: bpaxfidc e|K tujv Kard iiJriq)i[c]|LiaTa dva- 

XlCK0)ie|vUJV TOIl bfllUUJl. 

Decretitm de Amphiarao corona aurea mille drachmarum donando 

a. a. Chr. n. 331 a Phanodemo rogatum, Eodem die alterum decretum 

rogatum est, quo hic ipse Phanodemus propter alia in Amphiarai saora 

merita, praecipue propter ferias quinquennales ei institutas laudatiir,') 

Anni autem a, Chr, n. 329 decretum extat honorarium in decem^viros, qui 

certamina quinquennalia utijote tum primum acta curaverant, qiiorum 

4) initio IV a, Chr, saeculi tribitit Michel Beeueil 105G, 

1) IG YII 4263 (Michel 107, Syll^ 638) v, 10 sqq, ^*st*^ $av6Sr]fios @vfiaLTaSrjS 

vaX&s xoci (piXorifiais vsvofio&iT)]KEv rtSQi rb isQbv rov Afi^piaQaov o'3tcos 

&v i'j TE iisvrErr]Qis a)S KaXXiarr] yiyvr]rai Kai ai aXXai &vaiaL rots &sots rots iv 

rl&L isQ&L rov A.fLcpiaQdov Kal nbQOvs nsn^QLKSv sis ravra Kai sis rriv KaraeKsvr]V 

Tov 'leqov, SsS6%&aL rf]i ôvXfjL • — irtaLviaaL âv6Sr]fiov AivXXov Qvfiaird- 

Sr]V cpiXoTifiias i'vSKa T7)s TtQos rbv &sbv Kai rb isQov rov 'AfitpLaQaov Kai arstpav&aaL 

%Qva&L arscpdva)L artb : X : SQa%fL&v (eiusdem igitur pretii ac deum ipsum!) 

dvayQaipai Sh ktX. 

Ijoges Graec, Saorae od. Zielion, T


prittcipem locum rursus Phanodemus Diylli f. tenet.^) IIIo igitur tempore 

Athenienses, postquam iam a. 338 Oropios denuo in dioionem receperunt, 

diUgentiorem quandam curam sacris Amphiarai adhibuisse videmus auctore 

Phanodemo illo, quem fuisse ipsum Atthidographum notissimum summa 

cum probabiUtate coniecit V\îlhelm (^GOtt. Gel. Anz. 1898 p. 221). 

Verba tituli interpretationi difficultatem praebent nullam, argumentum 

autem notatu dignum non tam re ipsa — nihil enim usitatius donarus 

saoris sive publiois sive privatis — quam forma dicendi et decernendi 

adhibita, qua, si recte sentio, Amphiaraum ab Atheniensibus tamen non 

plane eodem loeo ac ceteros deos habitum esse apparet. Ac meuunisse 

iuvat SuUae aetate, utrum deus sit neone, vel publice esse disceptatum.^) 

32. Fragmenta duo marmoris Pentelioi reperta Athenis in arce, alterum 

maiuB (a) ed, Koehler Hermes XXVI p, 43sqq, et IG II suppl, p, 62 n, 198c, Dittenberger 

Syil.^ 136 (cf, praeterea Behr Hermes XXX p, 447sqq,); alterum fmstulum, 

quod Koehler IG II suppl, p, 130 n. 513 e edidit, eiusdem lapidis esse a parte 

inferiore sinistra attingens Wilhelm cum Dittenbergero communicavit {Syll^ U 

Add. p, 812), 

A. 

— — c [t]ijjv [upoeb|pujv eTreijjfiqjiSe ^) Jc eK Ke[p]a- 

5 pe[uj;|V ]c [Aa]Kidbr)c [eT]Tre[v j Trepi ujv oi f)iprip]evoi 

UTTO toO bfm[o]u X[e|TOuciv erri Tf)v] ^ eincKeufjv toO dTd[X]pa| [toc 

Tfic 'A9r)va]c Tfjc NiKTjc f]v dve[e]ecav | ['ABrivaToi drro] 'AjuppaKiuj- 

10 Tujv Ka[i Tfi]c ev || ["GXTraic CTpaT]iac Kai tujv eTTav[acT]dvT| [ujv 

TuJi bfipuji^) T]d)i KepKupaiujv [Kai du'] 'Av| [aKTopiujv, beb]6xeai : 

Tfii po[uXf)i] ;•; I [ Trpoc]a[Ta]TeTv auTouc eic [t6v bf)]po[v | 

15 ] e[i]c Tf)v TTpuuTriv eK[KXr)ci]av [K||ai xPIMCfiJcai, Tvujpr|v 

2) I(? VII 4254 (Michel 108, Syll.'- 639) v. llsqq, irtSiSr] oi %SiQorovr]»ivrss 

vxo rov S^rjfiov i^ni rrfv iirifiiXsiav roi) &y&vos Kai r&v &XXa)v r&v nsQi ri]v ioQrijv 

rov 'AfupiaQdov KaX&s Kai || (pLXorifio^s insfisXfi&rfaav Tijs rs-7tofinrjs r&i 'AficpLaQaax 

KttL rov &y&vos rov yvfiviKov «czi 'iititiKov Kai rils ano^dasars v.ai r&v aXXa)v itdv- 

Toji' r&v 'TtSQi rr]v navrjyvQtv &v aî^rotWs nQoaira^sv 6 Sfjfios, SsS6%&ai r&t 

Sr]fia)f irtatviaai toûs a'iQs&ivras, âv6Sr]fiov AvvXXov ©vfiaLrdSriv, AvxovQyov 

AvKoipQovos BovrdSrjv: Ar]fidSr]v /!r]fiiov HaLavLia «r^l, 

3) in nobilissima illa Oropiorum cum publioanis lite, de qua senatus oon- 

Bultum extat Romanum lapidi incisum {IG VII 413, SyU,» 334) Ciceroque mentionem 

facit de nat. deor. III 49: an Amphiaraus erit deus et 'Irophonius? Nostri 

quidem publicani, cum essent agri in Boeotia excepti lege censoria, negabant immortales 

esse ullos qui aiiquando homines fuissent. 

1) suppl, Koe,, eidem omnia ea debentur supplementa, de quibus nihil 

adnotavi, 

2) suppl, Behr, et vix aliter suppleri potest, etsi verba miro modo posita 

sunt. 

3) V. 10 extr, AMT an ANT legeret, K, diibius erat; optime et evidenter 

Buppl, Behr docta disputatione res gestas, quae hic spectantur, interpretatus.

ATTICAE n, 32, 33 99 

be Su[vpdX]Xec[e|ai Tf)c pouX]fic eic t6v bfjpov, [6ti b]oKe[T | Tf)i 

PouXfji TTe]pi Te rf\c eucia[c Tfi]i ee[d)i,| eOcai Tf)v iepe]iav rfic 

20 'AeT)vac t6 dpe[c|Tf|piov UTiep toO b]f||uou [e^Treibf) 6 egr)[Tn||Tf)c 

]c dpTupiov toO [,,,|, , , , b]f|[|u]ou 

boO[vai i\K TuJv Kard qjriqjicpara dv]aXicKopevujv 

b. 

— — 01 — — — I TO — ~| — 

5 — ai I - eT-ib •— — I — a)U)Jr)/ • 

•0 — I av I — — xi^- • -cov j 

10 -- aTeu. . ,1 up6 to | — ave,r)i rr, , , cel/ ^ || — 'AOr)vaiujv 

(vel 'Aer^vai iLv) m-n — — | — be tov dvbpid[vTa •— — | 

[Kip]ujTiov? OTi.A I — — Tf)c Tr6Xe[uj]c — — — | _ 

— oevT — — — 

Cum monumentum Victoriae, quod Athenienses post aestatem anni 

a. Chr. n. 426 dedicaverant, gliscente aevo labem fecisset, altera IV a. Chr. n. 

saeculi parte*) a populo homines oreati sunt qui id reficerent. Qui oum 

de ea re ad senatum rettulissent, is ea, quae hoc titulo nuno misere mutilato 

continebantur, decrevit. Unum etiam niinc certo cognosoi potest: placuit 

&Qe6Tf]QLov &vaaL. Vocem^) iam Koehler coU, Hes, s, v. uQiGaG&aL' 

iXaGaa&aL, aQsaxbv noLrjGai' aQEGxfjQLOV leqeiov %ai &vfj.a et mentione, 

quae eiusdem rei fit in duobus aliis titulis (vid, n, 28 v, 56 et n. 38 

V. 45 sq.), optime interpretatus est. Etenim si quid iu delubris rebusque 

ibi oonsecratis mutatum erat, sacrificio id expiandum erat, ne dei ira excitaretur. 

Eius modi autem sacrifioio opus fuisse, oum signum Victoriae 

reficerent, facile vel ideo intellegitur, quia haud dubie partes fractas vel 

collisas conflandas curaverunt. Sacrificium e cousilio exegetae oblatuui 

esse e v. 19 sq. apparet. 

Alterius fragmenti conexum nullo loco me restituere potuisse oonfiteor; 

de simulacro viri cuiusdam agitur v. 11; an de statua ducis victoris? 

Deinde v. 12 si recte supplevi %L§]a)XLOv, de rationibus negotii reddendis") 

sermo erat. V. 4 siipplere possis £y[(J]ttf[6i/a:t], sed infinitivus praesentis 

in hoc argumento displicet. 

33. Tabula marmoris Pentelici a parte superiore fracta, inventa Piraei. 

Exscripsit in museo Piraeensi et ed, Koehler IG II p, 4-21 n, 673b, inde Michel 

Bccucil 144, Cf, etiam HaussouIUer La vie municipaie p, 144, 

4) intra annos 350—320 titulum incisum statuit K, 

6) in rationibus Bleusiniis pro &QsaTr]Qior nomen &Qsarr]Qia usurpatur (Dittenberger 

Syli.^ 687 v, 223 et 302), Ab eadem stU-pe derivatum videtur plaoentae 

nomen aQsarf]Q cûod habes n, 18B et 19, 

6) complures locos, ubi «t^JiDTog vel y.i^mTiov in tali conexu occurrit, collegit 

Wilhelm BCH XXV p, 99sq, 

7*


— — eTTi|ueXeTceai t6v bf||uapxov | fieTd] Tfjc iepeiac 

[t]6[v dei br))iapx|oO]vTai) toO 0ec|uoq)opiou, [ottujc av |u|nb]eic 

5 dq)eTOuc dq)ieT pnîe eid[co[uc] cuvdTCi )ir)be iepd evibpeuu)[v||Ta] i ^) 

|ur|be Kaeap)iouc ttoiujciv HTib|[e] TTp6c touc Pujjuoijc |uribe t6 peTap|ov 

Ttpociujciv dveu Tflc lepeac [dX]|X' f| OTav f) eopTf) TuJv Gecpoqjopiujv | 

10 Kal rrXripociai Kai KaXapaioic^) K||ai rd CKipa Kai e'i riva dXXr)v 

f))xe|pav cuvepxovrai ai TuvaiKec Kajrd rd irdTpia, ei)jr)q)iceai TTeipaijeOciv, 

eidv tic ti toutuiv rrapd TajuTa rroeT, erTipoXfjV eTT[i]pa- 

16 XovTa. t||6v bf))iapxov eicdTei[v] eiccT6 bi|KacTf|piov xpnnxevov toTc 

v6)ioi|c o'i KeTvrai Tiepi toutuiv rrepl bje Tflc uXaciac t[uj]v iepuJv 

20 eidv Tic I uXdZriTai, Kupiouc eivai touc dplixaiouc vopouc o'i KeT(v)- 

Tai^) Ttepi To|uTUJV dvaT[pd]i)Jai be Tobe t6 t)jf|(pic|pa touc opiCTdc 

perd ToO br|)udpx|ou Kai crflcai Trp6c Tf)i dvapdcei | toO Secpocpopiou. 

Piraeensium de utendo Thesmophorio decretum altera IV a. Ohr. n, 

saeculi parte axoLpjSbv insoriptum. 

Liber ThesmophorU usus non nisi diebus festis permittebatur; ceteroquin 

praeterquam quod iu nemore sacro (cf. v. 18 sq.) ambulare, ut quidem 

videtur, licebat, nuUam rem saoram sine sacerdote^) faoere fas erat, 

id quod priore tituli parte acouratius siugiUatim definitur. V. 3 bnmg 'dv 

fjir]6]£ig dcpixovg dcpLsi: Graecos in templis servos manu mittere consuevisse 

nemo nescit; sacerdotes plerumque testes adhibitos esse titulis apparet. — 

ffjjdg '9'icx[cJoue] avvdysL: non tam de ipsa sodalioii institutione quam de 

sodaUbus ad epulas sacras convocancUs dioi mihi videtur, of. etiam n, 49 

V. 21 Toug ôvXofisvovg equvov avvdysLV Mr]VL TvQavvm, in aya&fj xviu] %xX. — 

V. 4 ftijdc LSQa ivL^Qsvwvxai: intra maiorum deorum fana etiam alienorum 

deorum delubra condita esse constat (cf. e. g. tit. n. 122 totum de hae 

re scriptum), at hic potius de aris statuisque conseorancUs cogitabimus 

(cf. n. 4 v. 55), qua iu re soUemnibus oaerUuonUs opus erat minUne 

ut videtur tritis, cf. praeter schol. Aristoph. Plut. 1197, quod attuli 

1) suppl. K.; initio decreti scriptum fuit insLSr] ndxQL^v iarLv vel tale 

aliquid, 

2) ita lapioida pro iviSQvavrai exaravit; de verbo cf, n, 4 v, 55, 

. 3) similiter a structura in enumerandis festis recedit lex a Dem, XXI10 allata 

orav 17 nofiitr] ij T& /iLovvatp iv HsLQaLSt Kai ol Ka>ficpSoi Kai oi TQaycpSoi, Kai ij 

ini Ar]vai(p nofiiti] mh:!. oi tq. Kai ol %., Kcti. rots iv aarsL /iLovvaioLs i] Ttofiiti] vai 

oi TtatSss Kai 6 K&fios Kai oi KorfiipSoi Kai oi tq. Kai @aQyr]Xia>v rfj nofiitfj Kai rm 

ay&vL, fii] i^stvaL ktX., quamquam in nostro titulo interruptio durior est, 

4) KEITM, 

5) vocem enim avsv rfjs isQias ad totum enuntiatum finale referre malo 

quam ad solum illud firfSs rtQOS ro^hs §a>fiOvs pr]Sh rb fiiyaQov itQoeimaiv, si quidem 

servorum quoque manumissionibus, lustrationibus, consecrationibus sacerdotem 

interesse merito postulatur, idque solum dubitari potest, quid sibi voluerit 

praesentia eius in sollemnibus Bodalium, quippe qui suos haberent sacerdotes. 

Sed nescio an ordinem fani melius sacerdote publica praesente servatum iri 

putaverint.


p. 3/4, ea, quae apud Athen. XI 473c 'AvxL^XeiSr^g iv xm 'E'^rjyr]TL%m doeet: 

.^tog %xr]Giov Grjfieia iSQ-VEG&aL iq'}] diSe' %aSiG%ov %aLvbv bimxov inL&r]fia- 

Tovvxa GxiipaL xd mxa iQLcp X£v%cp %aL i% xov wfiov xov Ss^lov %ai i% xov 

fiExmnov .... xov KQO%iov %aL iG&SLvai b%L av EiiQ^r^g xai EiGiiaL afi§Qoaiav' 

7) S ttfx§Qoaia vSwQ &%QaLcpvig, eXulov, nay%aQnia' ansQ sfiâXs.'^ — v, 0. 

fii]S£ %a&aQfiovg noLwaLv: sc, uon aquae lustrationes, c|uarum causa fanum 

adire opus non erat, sed maiores Ulas et difficiUores, .qu'ales_ describit Dorotheus 

ex Eupatridarum libris (Ath, IX 410b) nEQL •ijf]C' vm-ii iKsrmv %a- 

&dQaEmg' EnELxa dnovLi\)'dfJi£vog a-vxbg %ai oi aXXoL oi anXayifj-svovxsg ijSwq 

Xapwv %d&aLQE, anovLê %b aifia xov %a&aLQOfiivov %ai fjtexd xb anbvLfjLfia 

dva%Lvf]aag eig xa^vxb 'eyyss.' — Denique fir^S^k nQog xovg ^wfxovg ftijcJE t6 

fiiyaQOv nQoaimGLv: sc. ne quis sine sacerdote sacrificaret (cf. n. 41 nuQa- 

^wfiLa Se ft^ &veiv), quamquam negare nolo tum quoque sicut hodie 

cavendum ftiisse, ne hominum socordia aut nequitia aedificia sacra 

damniim facerent, Ceteruni ne hoc et cetera praecepta severiora existimes, 

tenendum est nonniiUa deorum templa plerumque oninino claiisa fuisse 

oertiscjue solum diebiis vel adeo iino totius anni die patuisse.') 

V. 9 nXr^Qoaia occurrit praeter hunc locum in decr, Myrrhinusio (IG 

II 578 = Michel 150) v. 32 sqq. xf]L [Sl nifjLnx]eL &vixm xf]v nXr]Qoaiav 

b Si]fiaQiog %WL Aii dnb: P[SQaifiwv K]ai vefiixco xd %Qia xei £§S6fi£i iarafiivov 

xoig n[wXi]xaig K]ai GvvayoQaôvGiv %ai GvvEVEivQd(^)ovGLV a 

. . . fif xf]L $£ ivdxEL ini Si%a xo-ij IIoGiSsi^vôg] fi(îj)v[bg iQr]fxaxiê]LV ns[Qi 

AL0v]vGiwv %%X. lam Kumanudes ita 'Kard rpauXicpov Tiva' pro eo quod 

dici debebat nQorjQoaia dictum esse coniecerat. Id quod nuper Solmsen 

probavit ^) coll. glossa Hesychii nQi]Qoaiav' &vaiav %Lvd 'A&f]vr]GLv, ubi 

mecUam inter utrumc[ue formam servari censet exempla vooalis o ante ij 

elisae aiferens nQr^yoQSvwv (nQoayoQEv%f]g ij Sr]fjiO%6nog Hesych. s. v.) et 

nQi]yoQ(X)v (^Kropf der Vbgcl'y), nXi]QOGia autem e nQr^Qoaia sicut vav%Xa- 

Qog e vavy.QttQog dissimilatione cjuadam ortum statuens. Siint sane quae 

hiiic sententiae repugnare videantur; neque enim aUbi Proerosia adhuc innotuerunt 

nisi Eleusine •*•") et eadem soUemnia eiusdem praesertim popiili 

eodem nomine appellari expectaveris, Porro — et id maioris momenti est — 

temporum rationes non satis convenire videntur: in tit, Myrrh, eo ipso 

loeo, quo plerosiae mentio fit, mensis nomen deest; aut igitur, quoniam ne 

antecedit quidem mensis mentio, omnino non certi cuiusdam inensis sacrificimu, 

sed menstruiim dicitur, id quod tamen 500 drachm, pretio non com- 

6) cf. quae de hac re bene exposuit Lipsius-Schomann Gr. Ait.^ II p, 191 sq, 

7) cf, e, g, n, 1 V, 19, praeterea Paus. Vin 41, 5, IX 16, 6 et 26, 3, X 35, 7; 

notissimiim est exemplum fani Dionysi iv Aipvais (in Neaer. 76). 

8) Bhcin. Mus. LIH (1898) p. 153. 

9) B. Koil Anoii. Argcnt. p. 221' addit cognomen Nr]fioviSr]S {IG II suppl. 

877'') e Nor]fLOviSrjs ortum; cf. etiam mensem Epidaurium HQaQairLos, quem 

idem Keil {3IAI XX p, 79 adn, et p, 425) HQor]Q6aLov interpretatur, 

10) A, Jlommsen Feste d. St. Athen p, 192 sq, (praecipue adn, 4); sed satis 

iiifirma haec ratio est, nam arationem saoris auspicari antiquitus sollemne fuisse 

nomo negabit, Romanomm praesertim indigitamentorum memor (Usener Gbtternttnicn 

p, 70),


mendatur, aut supplendum videtur e v. 36 Posideonis nomen, Proerosia 

autem Pyanepsione celebrata esse constat, Itac[ue ego olim in hoc deor. 

Piraeensi numerum pluralem nXr]Qoaiai, m illo Myrrhin, decr, %fjL [S' 

K£t £Kx]ei legendum ratus de menstruo quodam sacrificio lunari cogitaveram, 

temere ut nuno mihi videor: iam enUn recte Solmsen monuit a 

verbo nXr]Q6m derivari nXi]Qmaiav, non nXr]Qoaiav, c[ua ipsa ratione graiumatica 

vehernenter < commendatur, ut vocem nQr]Qoaia sive nXr]Qoaia a 

stirpe verbi'. «90»''ducamus, Accedit denique, quod nQ^QQijaiv qiiidem 

Proerosiorum' Eleusiniorum quinto mensis die faetam esse fastis Eleusiniis 

(n, 6) constat,-^^) 

KaXdfiaLa ab Eleusiniis quoque fiebant (IG II suppl, n. 477 c)^^), ubi 

tamen uon solum muUeres, sed tota civitas saoris intererat; atque etiam 

lones haec sollemnia egisse videntur, quoniam mensis apud eos erat KaXafnaLcbv, 

qiii cum apud Cyzioenos Scirophorioni Attico, apud Milesios vero 

Muniohioui respondisse videatur •''), et de tempore et de natura feriarum 

A^tticarum certum iudicium ferri nequit,-'^) 

V, 15 xd 2%iQa^^) diversa esse a Thesmophoriis •'•^) hic titulus, fasti 

Tetrapolitenses (Prott n, 26 v, 31 et 51 S%LQOcpoQL5)vog' n^b 2%iQwv) mense 

Scirophorione celebrata esse testantur; non igitur separari possunt ab ea 

pompa, quam Soirophorionis cUe XII sub umbeUa Minervae Neptuni Erechthei 

SoUs sacerdotes ducebaut (Harpocr. s. v. a%iQov, sohol, Ar. Eccl. 18), quam 

pompam etiam 2KLQocp6QLa appellabant •^'), unde mensis uomen traxit. Haec 

11) de hao re monuit Prott B-urs. Jahresber. 1899 III p, 120. 

12) V, 6 vit^SQ &v &'XayyiXXsL 6 SiqpaQôs 6 'EXsvaiviav vTtiQ r&v &vaL&v o)v 

t&vesv rois rs AXmiOis Kai rots XXoiois rst rs Zlf]pr]rQi y.ai rst KoQSi Kal rots 

alioig &sots ols itdrQiov r]v, evvsriXsaEv Ss Kai rr]v r&v KaXafiaia)V &vaiav Kai 

ri]v •7tofiX)]v iarsiXsv Kard rd ndrQta fisrd rov isQOtpdvrov ktX. 

13) Bischoff de fastis antiquioribus p. 396, 

14) quod Pfuhl de Athen. pompis saeris p, 100 ut e nomine ita e tempore 

(Munichion-Scirophorion) Calamaeorum naturam prinoipalem coguosci dicit {'messe 

fnita stipulae restant urendae'), rationem eius non assequor, nam Munichione 

quidem messis nondum erat finita, 

15) res difficultatis plena varie et identidem tractata est: cf, Robert Hermes 

XX p, 349sqq,, Rohde ibid. XXI (1886) p, 116sqq, (= Kleine Scliriftcn IIp, 370sqq,), 

Preller-Robert G. M. p, 206,2 et 780,3, A, Mommsen Bhiioiogus L p, 108 sqq,, 

V. Prott. Bwi-s. Jdhresber. 1899 in p, 120, A, Mommsen Feste d. Stadt Athen 

p, 308 sqq, et 504 sqq,, Pfuhl De Athen. pompis sacris p, 92Bqq,; supra posui, 

quae ex his disputationibuB inter se oollatis effioi mihi videntur, 

16) contra ea etiam nuno Mommseno videtur, qui et aestate et autumno 

EAQa fuisae censet, cf, Feste p. 309; sed abstinentiam Sciris muUeribus servandam 

(Phot, II p, 228 s, v, rQOTtrjXis e Philoohoro iv Sh rots HMQOis rjj soQTfi 

fja&iov ev^QoSa SvSKa rov &iti%sa&ai 'AtpQoSieia^v) et Thesmophoriorttm abstinentiam 

nulla idonea causa confundit, mulieres enim sua oelebrasse soUemnia Scirophorione 

utique constat, quo Phiiochori verba referre nihil obstat, Verbis autem 

scholiastae Luciani &safjiO(poQia ioQri] 'EXXijvaiv fivartJQia •nsQii%ovaa, rd Sh avrd 

Kai eviQQocpoQia KaXstrai nimium tribiiit, cf, Robert i. c. 

17) ita Suidas s, v, /Itbs Kc!)Siov; sed moneo ceteroquin, quod videam, nomen- 

SKiQa usurpari.

ATTICAB n, 34 

sane pompa Minervae Sciradi ut videtur duoebatur, s°Uemnia contra quae 

quidem hoe Piraeensium decreto speotantur, Oereri a muUeribus agebanter 

(cf. y. 11); q„^, g^^^^^ ^^t^ra etiam in vetermn^gramma' 

ticorum testUnoniis existit, of. e. g. Schol. Arist. Ecol. 18 2niQa eoqxt] ea% eaxL 

Tyg ^KLQdSog 'A&nvag, 2%LQO(poQLmvog t/?', oi Si Afif.moS ^

104 LEGBS SACRAB 

tit. Piraeensis n. 33, quo ad antiquas de hac re leges provocatur, et Dittenberger 

SylV 929 v. 80sqq. vofiOLg yuQ ieQoig %ai dQaig %ai enLxifxoLg Hvw&ev 

SiE%SK(X)Xvxo Lva fir]&eig iv rSt ieQWL xo^v ALog xov AL^xaiov fxf]X£ ivvifir]i 

fif]X£ £vavXoa%a%f]L fif]%e aneiQr]i fif]%e 'S,vX£vr]L et tab, Heracl. (SoUusen Inscf. 

Gr, dial. 18) v. 128: ai Si %ig %a inL§f]L ^ vifieL r] (piQEL %l xmv iv xai 

hiaQ&L ydL r] xmv SEvSQEmv xl %6nxr]L r) &Qavr]L r] nQLWL r] aXXo xl aivr]xai, 

ho fiEfiLa&mfiivog iySL%d'^7]%aL hmg noXiaxmv %ai hoxL y.a Xd§EL, avxbg hi'ÊL.^) 

Ac ue scriptorum quidem testimonia desunt: cf. praeter auctores fabulae 

Triopeiae (Callim. in Cer, 31sqq,, Lyoojplu-, 1393 et schoL, Ovid, Metam, VHI 

739 sqq,) praeoipue Paus. H 28, 7 de Hyrnethus heroo: ini xoig necpvKÔLv 

iXaioLg Kai ei Sf] xl aXXo SivSQOV 'sam, %a&iaxr]K£ vofxog %d &Qav6fi£va fxr]- 

Siva ig oIkov (piQEa&ai fir]Se iQda&ai acpLaiv ig fxr]Siv, yMxd ^mQav 6' avxov 

XeinovaLV LEQa ElvaL %i]g 'TQvr]&ovg. Ceterum edictum huius sacerdotis, qiii 

vel folia arida asportari vetat, singulari c[uadam severitate excellit praesertim 

si oomparatur legis Gretensis usus liberalior, 

ApoUinis cognomen 'EQL&daeog ^) incremento stirpis formali derivattun 

videtur ab eiusdem dei cognomine 'EQi&Log (Ptol, Ohenn. ap. Phot. p. 153 a 15 

Beki.), quod falso olim coniectura tempta,tum ad substantivum 'eQL&og referendum 

esse ara 'AQrifXLSog 'EQei&ov nuper Athenis reperia ostendit.*) Diversis 

autem significationibus etsi eQL&og cUeebatur, merito tamen Schrader 

usui Homerico insistens cognomina illa ApoIIini Dianaeque ut operae agrestis 

custodibus tribui statuit. 

V. 6 jtoÔôv: vocabulum ceterociuin ignotum oum a verbo %EiQ£LV de 

scendere Dittenberger recte statuisset nec tamen, quid potissimum signiiicaret 

cerneret, Wilhelm aciite rem ita expUcavit '(pvXX6§oXa sind abgefaliene 

Blatter, (pQvyava ciiirre Aste, 'E,vXa das frische Holz der Stdrnme, somit 

lionn %ovQog nur abgencmmene Aste tmd Beiser hcdeuten.' Sed etiam 

flores et folia hoo nomine compreheudi, omnia sc. cjûae qiiis e viva 

arbore r.eiQEiv possit, suspioor. Ipsum verbiuu KeiQELV praebet tit. 

Euboeus 87 et PoIIucis VIII 101 de Pelargico Atheniensi testimoniiim, 

quod ibi attuli. 

36. Tabula marmoris Pentelici, ciiius a sinistra parte margo extat, Bdd, 

Pittaliis Eph. 1973, Rangabd Ant. Hell. 510, Koehler e sito etVelseni apographo 

IG II 586, 

2) e titulis Latinis huc pertinet lex luci Spoletini (Bruns Fontes^ p, 241), 

quam comparare e re •videtur: honee loucom ne qu(i)s vioiatod neque exvehito 

neque exferto quod iouci siet negue cedito (i. e. caedito) iiesei quo die res deina 

anua fiet; eod die quod rei dinai causa [fjiat, sinc doio cedere [IJicetod etc. Bxceptionis, 

quae hic rei divinae causa fit, Graecum exemplum non inveni, id 

quod tamen mero casu factiim esse potest. 

3) idem latet glossa Hesycliii 'EQLaa&svg' 'A-noXXaiv iv rf] 'ArriKi], sive'Ept- 

&aes'vs sive ipsitm 'EQi&dasos restituendum est, 

4) vid, H, Schrader UAI XXI (1896) p, 270, Olim ApoUo 'EQv&i§ios i. e, 

robiginis depulsor subesBe videbatur (cf, Preller-Robert G. M. I p, 260,4), quare 

Usener Gbtternamen p, 263 etiam hunc 'EQi.&dasov eo rettulit.


ev] cTf\kr\i [Xieivr)i tov T" 

pa|U|uaTea t6v [Kard rrpuTaveiav Kai CTf)cai ev dKp- 

OTToXei, eic be Tfi[v dvaTpaq)fiv boOvai t6v raiuiav tou 

bfiiuou I. bpax|u[dc eK tiuv Kard t)jr)q)icpaTa dvaXi- 

5 CK0)UeVUJV TUJl bf|[puji. 

GuKabjuibric eTue[v eTreibf) , , , , 

V Kai ToTc r)pujciv V — — — -— — — 

rd bogavra (e)uciav^) — — — — — — 

upevujv TuJv d(T)aeiljv ^) [ dTaef)i tu- 

10 xrp beb6xeai KoXXu[TeOciv — — — — — 

1 t6v bfifiapxov ToT[c — — — — — — 

Tr6]Trava Kai TTeXav6[v — — — — — — 

,K]ovTa^)' rdc be rrp— — — — — — 

, , , IV dTaefji Tij[xrii — — — — — — 

15 , , , lujv X X b[paxpujv — -— — — — 

,ujv bav I'— — — — — — — 

O S C - _ — _ - _ _ 

A 

Inscriptionis G%0Lir]6bv incisae duae sunt partes: v, 1—5 clausulam 

plebisciti continent, cuius formulae alteram IV a, Chr, n, saeculi partem indicant, 

v, 6 sqq, decretum pagi Collytensiiim de sacris quibusdam faciundis, 

Argumentum plebisciti iucertum est, etsi aliqiiam ei rationem cum pagi 

decreto stibscripto fuisse satis probabile videtur, veliit facUe fieri potuit, ut 

pagus ea, cpiae populus in universum sanserat, peculiari decreto confirmaret 

et conficeret (Kaxd %d S6'âv%a v. 7/8), Sed iitut haec res se habet, verba ipsa 

clausulae illius ad interpretationem decreti pagi eo certe pertinent, cpiod inde 

non modo aetatis qiiaudam definitionem Iiicramur, sed etiam singulos versus 

'undequadragenas litteras habuisse compiitari potest, Certo tamen ne uno 

quidem loco conexus decreti restitui potest, id modo certum sacrificia quaedam, 

n6nava et nsXavb[v vel nsXavo[vg^) lieroibus, iis sc, qui in pago 

colebantur, decerni, nec iguoramus, quantae fuerint in sacris publicis partes 

ciiltus heroum.^) Ceterum dubito, niim mares soliimmodo heroes hoc decreto 

uominati fiierint, quare v. 7 Torg iJQmGiv Kâi %aig 'i]QwivaLg legendum 

suspicor idemcjûe v. 11, iibi sane Tot[g '^'^cocJt ne ipsum quidem certiim est; 

moneo tamen scribendo Toig %£ r]QmaL. Kai %aig i]QmivaLg lacunam huius 

1) OYZIAN, 

•i) ATA0QN ttnde Rang, &rdipa>v; em, K, 

3) supplevi; cf, comm. 

4) hoo praetulit K,, sod facile ficri potuit, ut unus magnus nsXavbs conficeretur, 

unde heroibus sua cuique pars demeretur, cf, n. 4 v. 36 et quae ibi adnotavi; 

accedit quod fortasse in lacuna proxima i%dar(0L supplendum est, De 

ipso sacrificii genere vid, p, 25 sq, 

5) commodo cognoscitur fastis .Atticis cum ojnnibus tum Tetrapplitp,nis 

(Prott Fasti cum n, 1 ct 2 tum n, 26),


versus expleri. — V. 13 illud ovxa e nomine numerali superesse satis 

persuasum habeo et potest e. g. lacuna proxima ita suppleri nbnava Kai 

nsXavb^v EKaaTwi a^vrwv anb bQaifimv x\QLdyJ]ovxa. — V. 16 forma verbi 

6av£iÊLv latere videtur et fortasse ad summam 2000 draohmarum, C)uae 

superiore versu oommemorari videtur, spectat. — V. 15 'efin]QOG&[ev ni 

fallor legendura. 

36. Tabula marmoris Hymettii inventa in clivo occidentali arcis AthenaiTim. 

Edd, LoIIing AsXriov 1888 p, 187, Poucart BGH XEI (1889) p, 162 n, 3, 

Koehler apographo LoIIingii usus IG II suppl, p, 86 n, 314 c, Michel Becueil 682, 

Dittenberger Syii.^ 556, 

'Gtti iepeiac 'HTr|ciTTuXr|c, 

'€tt' €uOiou apxovToc ^Tui Tfic 1 AiavTi6oc 6u)6ei


Naturam noraenque deae iam antiqui diversissime interpretati suut, hodie 

tameu eam neque a veneris vulgivagae tutela ^) neque pubUca uUa e 

ratione nomen duxisse') exploratum est; lucis deae esse nomen a stirpe 

djev- derivandum idemque valere ac nomina HaGicpdEaaa, HaaLipdr] primus 

egregia divinatione perspexit Usener^), egregie deinde confii-ma-rit Eurt- 

•wangler^) cum alUs artis monumeutis tum parva terrae cootae statua 

Thebana, iu qua dea capro (vel potius oapra) per caelum stellatum vehens 

expressa est caerulo himatio et radiato diademate ornata.^") 

Altera est quaestio, nonne ipsis Athenis gUscente aevo consueverint 

meretrioes hano potissimum Venerem colere, fortasse quia frequentes in 

htUus deliibri vicinitate habitabant"), unde commode illae de natura 

deae impudica opiniones ^^) explicarentur aliter satis mirae. Ac dubito 

an huc pertiueat cura delubri astynomis v. 9 sqq. delata, quae utique explicatiouem 

desiderat. Dittenberger sane uUam necessitudinem cum Veueris 

sacris Us intercessisse negat eosc[ue in universum aedificia publica, inter 

quae et templa publica habenda sint, curavisse censet, qua saue cura Veneris 

nttvSf]fxov templum tum prae aliis opus habuisse -videatur. Quae 

sententia primiim non confirmatur verbis tituli, quibus, praesertUn cum 

nulla ceterorum templorum mentio fiat, cura Veneris HavSf^fiov tamquam 

6) notum illud Veneris Uraniae et Vulgivagae discrimen (Plat, Symp, 

180 d) philosophorum, fortasse ipsius Platonis, oommentum (cf, Preller - Robert 

G. M. I 355), 

7) Harpocr, s, v, HdvSr^pos^ 'AnoXX6Sa>QOs ii> ra itsQi &s&v ndvSr\fi6v 

(pr]eiv 'A%'fivr]ei KXr^&fjvai rfjv acpiSQV&staav nsQi rrjv aQ%aiav dyoQav Sid rb ivrav&a 

ndvra rbv Sfipov evvdysa&ai t6 itaXatbv iv rats iKKXrâiats, ag iKaXovv 

ayoQas. NiKavSQos iv


autiquitus (v, 12 %aTd xd ndxQLa) ^^) astynomorum propria designetur, 

Deinde vero astynomos curam aedifioiorum publicorum habuisse non rectum 

est (cf. Arist. 'A&. UoX. 50), sed -viarum curam habebant, unde cura 

delubri Veneris derivari nec[uit. lam praeterea etiam oustodiam in rdg 

re a^vXr^XQibag %ai xdg ifjaXxgiag %ai xdg KL&aQLaxQiag exercebant bnmg fif] 

nXeiovog ij Sveiv SQaifiaiv fiLa&m&i]aovxai %av nXeiovg Tf]v a^vxf^v anovSdamGL 

Xaêlv, o-broL SLaKXr]Q0vGL Kai %m Xai6v%L fita&o-vaLV, unde coU. Diogen. 

Laert. VI 90 paullatim morum cpiandam oensuram evenisse iam Oehler 

(^Pauly -Wissotva II p. 1870) collegit. Curam igitur Veneris HavSf^fiov 

delubri ad eos delatum esse probe intellegitur, si sacra illiiis fuisse QaSiovQyoreQa 

Xenophon recte dixit illaque aeta,te meretrices iis praecipue operam 

dederunt, 

V. 22 de pompa Veneri HavSf^fio) ducenda nihil aliunde constat, de 

cultus postea natura si reote modo statui, meretrioes pompae interfuisse 

couieoeris, cf, Athen, XIII p, 573 c de Corinthiorum hetaeris ad sacra 

Veneiis adhibitis, V. 24 nsQLa^SQdv: porco solet lustrari, sed quia id 

animal Veneri pai-um gratum habebatiir, ideo oolumbam, aveiu deae gratissimam, 

pro porco sacrificari Eoueart statiiit; sed ipsum columbae sacrificium 

notatu dignum est. 

V. 24 nEQLaXsiipaL roûg jScBfiOîjg •kxX.: de aris simulacrisque linendis 

lavandis ornandis e Deliacis potissimum rationibus docemur, •"*) 

37. Tabiila marmoris Pentelici ab inferiore parte fracta, in Asciepieo 

Athenensi inventa, Ed, Koehler CIA II p, 426 n, 852b, Michel Becueil 68.5; cf, 

praeterea Grirard L'Asciepieion d'Athenes p, 85, Koerte MAI XVUI p, 237, 

A, Walton Cuit of Asclepios (Boston 1894) p, 69, 

'Gtti AioxeiTOvoc cipxovToc^ tei Tfjc AriI,ui^)Tpici6oc 6iu6eKcxTr)c iipuTaveiac, 

fji ] 0e65oToc ©eocpiXou K€ipici6i-ic ^TP^^ÎlLniTeuev CKipocpopuIivoc 6t66€1 |ieT' 

5 e|jiKc5:6ac^ ^KKXricia Kupia• Tiliv Ttpo^6puJv | ^Tiei)ificpiZev Ai66ojpoc 'Guixdpou 

K^Ttpleioc Kai cui.ntp6e5[p]oi' e6oE€v tulii îTiiuor 'Akp6ti|lioc Aicxiou 'Ikopieuc 

eiJTTev 

13) ceterum id officium eorum hoc ipso demum decreto denuo constifcutum 

esse suspicor, nam post bellum Lamiense officia eorum ad agoranomos translata 

esse constat e Syll.^ 500. 

14) optime de ea re egit HomoUe B C H XIV p. 496 sqq,, unde ea certe, quae 

ad simulacra pertinent, exscribere e re videtur; 'ISiie (Koafirfats ayaXadraiv) eonsiste 

dans un lavage d Veau meiangee de nitre, avec des dponges, pu-is dans une 

friction d Vhuiie et d ia c'i,re; on y ajoute pour parfumer le marbre en miine 

temps qu'on ie nettoie et Vembeliit, un ong'uent (i la rose. 'Voici d'aprcs ies achats 

de fournitures ia, nature et ia proportion des substances cmpioyees: K6afir]ais de 

la statue de Hera, eponges {acpoyyoi) . 1 Dr, — 

parfum (pvQov q6Si,vov) . 3 „ 3 ob, 

autrcs fournitures ,6 „ 

10 Dr, 3 ob' 

cf, praeterea e, g, v, 92 inscriptionis anni 279: roû 'jQTSfnaiov sls Koafiriaiv 

vItqov IIII, e(p6yyoi \-\-, HXaiov ô^Dg f]fii%ovv ttl-lll, X'ivoy Kai itjjpog llll fivQov 

QoSivov xaQa Ka)fia)iSias P- Cf, etiam Vitruv, VII 9, 3 et PUn, N, H. 33, 122.

ATTICAB n. 37. 38a 109 

10 eueibf) TTaTpiov ecriv toTc iaTpo||Tc ocoi brjpocieuouciv Gueiv tuui 

'AcK|XT)Ttiuji Kai TeT 'YTieiai bic toO dviau|ToO UTiep re auTuuv Kai 

tiIjv cujjLidTUJV ujv e|KacT0i idcavTO" 

15 dTCiOeT t6x€1 6e66x|9ai rel PouXeV to6c Trpoe6pouc oi Sv ]| XciixoJciv elc Triv 

teioOcav 4KKXr|ciav ] xpr||iiaTicai trepi to6tujv b/ lepoic, TvjiiJMri^v 6^ EunPiiXXecOai 

Tf|c pouXflc eic ] [tov 6f|](io[v 6]ti 6ok€i TCi pouXei^ 

tov [iepea tov dei Xa]vxdvovT[a . . .]vti — 

Lapis ineunte III a. Chr. n. saeoulo inscriptus, etsi de ipso decreto 

nihil fere servavit, tamen de memorabiU sacrificio patrio bis quotannis a 

mediois Atticis facto certiores nos facit. Voce ociot Sr]fioaL£vovaLv sine 

dubio ii, qui publice in.stituti publicum ferebant stipendium, diountur; 

alUs quoque locis eius generis medicos fuisse velut Delphis, Coi, Tei constat. 

•'•) Athenis autem aeque ac Coi hos medicos collegio coniunctos 

fuisse per se veri simillimum et communi sacrifioio, quod hio titulus testatur, 

confirmatur, ut iam Ziebarth monuit. Pastis Cois (Prott n. 5 v. 54) 

medicis partem ex hostiae oarne decerni idem recte observavit. 

38a. Basis marmoris Hymettii ter fracta, Athenis inventa. Edd. Hirschfeld 

Hermes VIII (1873) p, 350 sqq., Kumanudes 'A&^vatov IH (1874) p. 262 sqq,, 

Koehler IG II 403, Michel Becueii 687, Cf. etiam S. Reinach Traite d'Epigr. 

p. 71 sq., Girard L'Asclepieion. d'Aih. p, 59 sq,, Sybel Hermes XX (1885) p, 41 sq,, 

Miller de decretis atticis j), 85, 

"Hpiui 'laTpuJi I GiJKXfic €uv6)iou | KeqjaXfjOev | dveGriKev.,; 

5 0eo[i]. ] '€Trl ©pacucpuJvToc fipxovToc [^Tii Tfic nav6i]]ovi6oc e'KTr)c itpu- 

Tuveiac fji [ ][tou TTaiavie6c tfpafifidxelôev 5finou i)jri][q)ic|aaTa')' 

10 Mai|LiaKTr)pnI)voc^) — , 1| Sktci Kai 6eKciTei Tfjc irpuTâveiac^ 4KKXri][cia 

Kupia ^v toji eeciT[p]u]r t[ijliv irpo^^puijv] | ^TTenifiqjiZev KXeouaxoc Aa 

15 [cioc Kal cuuirp6e6por | iboiev rei PouX[ei]^ |] 'e)iire6iu)v e6|afiXou 6uujv[u- 

|ae6c eTitev]^ ] 

urrep uJv rfjv Trpocobov Tre^TToiriTai 6 lepeuc] j toO "Hpujoc toO 

laTpoO Oio[*)— — OTTOJC av e]|K TiiJv tijttujv tujv dvaKei[|LievuJV ev 

20 TUJi iepuJi] I Kai toO dpTupiou Karac^KeuacGfii dvd] |6[r)]|ua tuji GeuJi 

(o)ivox6[r) ujc dv KaXXicTr)' j 

dTOt]eet tOxci 6e66[xeai re^ pouXei to6c | Xax]6vTac Trpod6[pouc cic n^v iTtioOcav 

I JKK]Xriciav xpr))ia[Ticai itepi to6tiuv, TvuJifiriv] bi £u|apciXXec[9ai Tfic pou- 

25 Xf|c elc t6v 6]]fi)tov] 6ti 6o[K]ei T^fji PouXf|f 

1) of. qiiae de hao re congesserunt cum Vercoutre Bev. arch. 39 (1880) 

p, 241, Topffer MAI XVI p. 429, Ziebarth Griech. Vereinswesen p. 96s., tum 

R. Pohl De Graecorum medicis publieis Diss. Berol. 1905. 

1) de hac vooe of. Hartel Att. Staatsrechi p, 53 et 79 sq, 

2) sexta prytania in mensem Maimacterionem incidere non potuit nisi tempora 

valde disturbata erant. 

3) nomen sacerdotis hic latere suspicantur editores; an scriptum erat 

ol6[pEvos Ssiv i]K r&v «ri. et deinde KaraaKSvdaaa&ai? sed ita verstts non 

expletur.


eXecOai tov | bf)]pov [bij]o pe[v dvbpac eg 'ApeouaTiTOJV, | 

T]peTc be e£ eauTU)[v, oiTivec perd re toO | i]epeajc Kai toO crpa- 

Tr|T[oO ToO erri Tf)v | TTâpacKeufjV Kai toO dpxiTeKTOvo[c] toO 

30 [eTTi I T]d iepd KaOeXovTec touc tuttouc Kai ei t[i | d]XXo ecfiv 

dpTupouv 'f\ xprJCoOv Kai t6 | [d]pTupiov t6 dvaKei)ievov crficav- 

Tec I [K]aTacKeudcouci tuji Geuji dvd9r)pa ujc | dv buvujVTai KdX- 

35 XicTov Ktti dvaef)cou||civ eTTiTpdtiJavTec^ 'H pouXf) f\ eTri ,0pacuq)u)[v|T]oc 

dpxovTOC aTTO tuiv dva9r))-idTUJV "Hpuj[i] | NaTpuJr dvaTpat)jdTUJcav 

be oi aipeee[v]|Tec rd ovofiaTa tujv dvaTeer^Korujv e[v] | 

40 TUJi lepuJi Kai cTa9)i6v eic CTf|Xr)v Xi9i|jvr)v Kai crrjcdTUJcav ev tuji 

iepuui, S be av I oiKOVopfjcujciv, Xotov KarapaXecGai au|TOuc^ eXec6a[i] 

be Ktti br))i6ciov tov dvTi|Tpaqj6pevov ottujc av toutujv Tevopevujv | 

45 exei KaXiuc Kai eucepujc reT ôuXeT Kai tuj[i] || bfjiuuji rd Trpoc touc 

eeouc" eOcai be tlui ee|un dpecrfjpiov drro Trevre Kai beKa bpajxpiuv. 

Sequuntur usque ad v. 53 nomina virorum eTii Tf)v KaracKeufjV 

Tf)C oivoxdric tuji "Hpuii ruJi NaTpuJi creatorum, v. 54—79 donaria et 

nomUia donatorum (cf. v, 37), v. 80 usque ad finem ratioues rei per- 

actae (cf. v. 40 sq.). 

Senatus oonsultum de oenochoa ex veteribus donarUs Heroi Medieo 

conficiendae, Thrasyphonte arehonte i. e. a. Chr. n. 221/0'^') faotum; inscriptum 

esse non publico iussu ac sumptu, sed EucUs, privati cuiusdam^), 

sumptu et dedicatione supersoripta et decreti verbis apparet, quippe quae 

donariorum laterculum, non ipsum decretmn incidi iubeant. 

"HQwg 'laTQbg iam aliunde uotus erat; delubrum eius occurrit Dem. 

XIX 249 SLSaGKmv 6 b naTf]Q yQdfifjtaxa n^bg xm xov 'Hqw xov 

'laxQOv et Hesyohius s. v. iaxQbg antiquiim Athenis heroem eum fuisse 

tradit. Hoo autem et insequenti titulo etiam multo post Aesculapium 

Athenis receptum (a, 421/0) cultores eius fuisse cUscimus. Diversus 

hic erat ab Heroe Medico Marathonio, de quo Beijis:. Auecd. I 262, 16 

r]Qwg iaxQ^g' b AQiGxofiaiog og STacpr] iv MaQa&wvi naQU xb AiovvaLOV kul 

XLfiaxaL 'vnb xwv iyiwQimv, quo spectat cognomen insequenti titulo huio 

heroi tributum v. 4 f]Qmog xov 'laxQov xov iv aaxsL. Sed etiam multis 

aliis locis hunc Medicum oultum esse e nominibus 'IaxQO%Xf]g, 'laxQbbmQog, 

quae passim in Graeoia occurrunt, acute collegit Usener ^) et insigne 

exemplum herois pristino honore divino destituti iudicat. 

4) demonstratur titulo Magnesio de Leucophryenis instituendis Inschr. v. 

Magn. n. 16. 

5) idem sine dubio, qiti in donatorum laterculo postremo looo nominatur 

EvkXtjs, qui rvnia Svo &vi&r]K£v (v. 79); eximiam igitur gratiam dei expertus esse 

videtur. Moneo tamen numerum eorum, quos donatorum laterculus exhibet, 

non ita magnum esse: recensentur 21 nomina, quae sane partim plus semel occurrunt; 

inprimis KaXXierLov quaedam studiosa dei fuisse videtur, quae ooties riiitov 

dedicavit. Ceterum ne Amyni quidem sacra omissa esse constat, cf, Koerte 

MAI XXI p, 309, 

6) GStternamen p, 149—151,

ATTICAB n, .38 a, 38 b 111 

Quae hoo et insequenti titulo de veteribus donarUs vel refioiendis vel 

in usum uovorum conflandis praecipiuntur, ea ad rem pertinent in templis 

praesertim celebribus haud raro neoessariam, unde etiam v. 31, quamquam 

nihil adfuisse aurei laterculus donariorum subiunctus ostendit, sollemui 

tamen formula st' ri aXXo iariv aQyvQOvv i) iQvaovv dicitur, ut optime 

monuit Hirschfeld. Notissimum de hac re decretum rogavit Audrotion, 

de quo Demosthenes XXII 70 q^râag 6' dnoQQeiv rd qivXXa xmv axeq)dvmv 

%aL aanQOvg ElvaL SLa xbv iq6vov cbansQ 'lwv t] QoSmv 'ovxag, dXX o^v IQVaiov, 

avyiwvEvsLv snELasv %xX. Amplissimum autem et accuratissimum eius 

generis exemplum idemque his duobus tituUs simillimum est Oropiorum 

de Amphiaraio decretum n. 67. Oeterum eodem fere tempore, quo haec 

de Herois Medioi donariis decreta sunt, etiam de Asclepieo Atheniensi 

similUmum decretum factum esse rationes, quae solae ex hac quidem re 

supersunt, ostendunt CIA II 839 (Itliohel 823) ini ALO%Xiovg ccQiovxog' 

Sv.LQOLpoQLWVog' Xoyog xwv aiQE&ivxwv 'bnb xov Sf]fiov ini xf]v %a&aiQEGLV 

%aL xf]v %axaa%Ev

112 LBCJBS SACRAE 

,0 — — I , ,ric Zuj, b, , v[, 

, , , eueibf) I TTp6c]obov Troir)[c]d|uevoc Trp6c Tf)v pouX[f)v 6 iepeijc] | 

5 ToO "Hpujoc [to]0 'laTpoO toO ev dcrei Aio[vucioc 'A]||TToXXujviou 

[Kriqji] cieuc {spatium vacat) \ [e])Liq)aviZ!e[i] uTrdpxeiv tuji eetlii 

KavoOv Ka[i] oiv[o] |x[6]r)V Ka[i TT]oTf)pia buo Kai Xipavuiriba Kai 

[q)id|Xr)v] "^) Kai Ta[0]-ra TeTovevai dxpr)CTa bid t6v xp6|[vov] Kai 

10 bid [râOra irapaKaXeT tf\fi pouXf)V eXec||[eai e]g eauTf)C rpeTc dvbpac, 

opoiuic be Kai br)|u[6|cio]v t[6v X]eiToupTf)covTa auToTc, oiTivec 

p[eTd I Te] To[0 iep]eu)c Kai tou eTii Tf)v rrapacKeufjv [cTpa|Tr)Tou] Kai 

ToO dpxiTeKTOVoc ToO erri rd iep[d | peTaKaT]acKeuu)civ tuji eeuJi m- 

15 voOv Ka[i oivojxdrjv K]ai TT0Tf)pia buo Kai XipavuiTiba Kai q)id[Xriv | 

Ka]9eX6vTec Kai rd dvaKei|ueva Tu[TTia | ev tuii i]epa)i a Kai eiri- 

TpdtpavTCc dvaef)c[ouciv | tuii e]eujr dâeeT Tuxei bebdxeai reT 

p[ouXeT; | 

20 xeipo]Tovficai Tf)v pouXf)v eE eauT[fjc dvjjbpac TpêlTTTc, opoiuic 

be Kai br)p6ciov oiTiv[ec | luerd] re toO iepetuc Kai toO crpaTriTou | 

[tou] eiri rfjv TrapacKeuf|v Kai toO dpxiT[eK|To]voc toO erri rd iepd 

25 Troif|covTai [rf^v] | lueTaKaTacKeufiv tujv iTpoeipripevuiv [Kai || KaT]a- 

PaXoflvTai X6tov eic to priTpu)io[v | u)]v av oiKovopfjcujciv, dvaTpdt)Jou[civ 

I be] Kai eic t6 iep6v rd peTaKaTa[cKeua|ce]evTa Kai Kueaipe- 

80 eevra iva to[ijtujv | cuv^reXoupevujv eucepuJc exri[i rfii jj pou]Xfji Kui 

Tun bfjpuji rd irpoc touc | [ee]ouc. 

MeTaKaracKeudcovTec oibe j [Ke]xeipoT6vr|VTar sequuntur nomina, 

deinde v. 38 [T]dbe peTaKaTecKeudc9ri• ] [Tro]Tf|piov ou oXKf) PA, || 

40 [erepov] iTOTfjpiov oij 6XKf| PA, | [q)i]dXr| f|c 6XKf| . | Xipavuitic 

fic oXKf). , , I [Ka]voOv ou oXKfj HHHH | [oi]vox6ri f)c oXKfj HAA. 

45 'Grri iepeuic Aiovuciou tou 'ArroXXujviou || Kr)cpicieujc, | CaKopeuov- 

Toc Zuipiou MiXr)ciou. 

Hoc senatus consultum exeunte II a. Chr. n. saeoulo exaratum esse 

litteratura arguit, auctor exarandi lapidis sine dubio fiUt sacerdos, qui 

etiam nomen suum subscripsit. 

De heroe Medico et de argumenti genere cf. quae ad tit. superiorem 

adnotavi. — oivoior], quae hic commemoratur, ea opinor fuit, quam oentum 

annis ante coufectam illo titulo cognovimus; nam quod extat disorimen 

32 draohmarum, id labe contracta explicatur. — âKOQOv saceUi 

illa aetate Milesium fuisse notatu diguum est. 

39. Tabula marmoris Pentelici undique fracta; reperta esse dicitm- in arce. 

Bdd. Pittakis Eph. Arch. 372 (inde Rangabe Aiit. Heil 111, Curtius Biser. Att. 

duodecim p, 17), Benndorf Griech. u. sicii. Vasenbiider p, 14 apographo Koehleri 

usus, Koehler ipse, qui in arce exscripsit, IG II 639, Wilhelm Festschrift fiir 

Benndorf p, 243 sqq. De origine titiili cf. Koehler MAI II p, 254, 

1) of, V, 16,

— xov • — — 

ATTICAE n. 39. 113 

— — —q)i]XoTi)ij[a — — — — — — 

— — — TT0iT)cace[ — — iva tou- 

Tujv cuvT]eXou)aevujv tt — — — — —. 

5 — • — eceujc TUTxdvov [Tfjc 6q)eiXo|aevric au- 

TuJi dTTo]boxfic Kai eTTicr)pac[iac [uriKeTi dTTicKO- 

TfjTat ^) t]6 ttTaXjua toO eeoO utto tu)[v dvaKeipevuJv ev 

Tuji iep]u)i eiKoviKUJv TrivdKUJV [tov be iepea pe- 

TaeeTv]ai auTOuc eic rfjv crodv Kai [rd dXXa oca- 

10 Tiep ecTiv] dvdHia toO iepoO Kai eic t6 [XoiTr6v |ur|eeva 

dv]aTi9evai fxr[Qkv ev Tuji [i]ep[a)i dveu toO iepeuic 

Ka9]dTTep eH dpxf)c urrfipxev. 

Decretum de tabuUs votivis e cella templi ouiusdam in porticum removendis 

II a. Chr. n. saeculo inscriptum. 

Gonexum sententiarum prUnus egregio acumine restituit WUhelm; nimirum 

ipsa verba ubique eum assecutum esse certum non est, nec tamen 

dubitavi supplementa eius veri utpote similUma recipere excepto uno loco. 

V. 11 enim ille ipse incertus erat, suppleretne d,v]axL&ivaL au fi£x]axL&ivaL; 

fisxaxL&ivai per se rectum, nam bene fieri potuit ut Athenienses, etsi tabulas 

piotas e cella removebant, tamen alteram posthac e, poirticu translatiouem 

prohibere vellent. At tum haec duo enuntiata eoniungi oportebat 

particula adversativa velut aXXd vel Si, non %ai. Scribendum igitur 

videtur av]axL&£vaL. At altera ex parte Athenienses uUam abhino eius 

generis dedicatiouem fieri vetuisse vix credibUe est, quapropter iUud ft,r]Siva 

dv]axL&ivaL fM]&iv accuratius condicione aliqua defiuitum fuisse censeo, 

quam avsv xov isQimg fiiisse oonieci coU. n. 33 v. 3 sqq. Unde porro sequitur 

ut aut verba %a&dn£Q s^ aQir^g 'vnr]Qisv subiungamus praecepto iUi 

fjir]&iva avaxi&ivaL %xX. aut, si id dispUcet et opus est verbis idv ndvxa 

vel sUnili voce, versus ut constituamus paulo maiores. 

Idem WUhelm Benndorfii vestigia secutus piam ac tamen molestam 

consuetudinem, unde hoc decretum fluxit, optime illustravit. Usitatissimum 

enim quippe quia vUissimum genus votivorum erant niva%eg siôvLKoi^), 

fictiles saepe'), quos cum in cella vel adeo ex ipso dei simulacro suspenderent'''), 

crescente copia facile dignitas atque ordo tempU turbari poterat, 

cui rei publice subveniri par erat. Nec raro nostra quoque aetate ecclesias 

cathoUcas eius generis votivorum copia abundare nemo nescit. Quid? 

1) qui supplevit W. contulit Dem. 21,158 et Inschr. v. Hierap. 339. 

2) hae sunt memores tabeliae Ovidii, voti argumenta potentis (Metam. VIII 

744sq.), cf. Ov. fast. III 268 posita est meritae multa tabeiia deae et Aen. Tact, 31,15 

Herch. 'XLvdKLOv fjQa)'CK6v; vid. etiam Herond. IV19 et quae de hoc loco disputavit 

Wiinsch Archiv f. Beiicjionsiuiss. VH (1904) p. 107 sq. 

3) velut magnus eorum numerus in Neptuni fano Corinthiaco inventus nuuc 

extat in museo Berolinensi (Pernice Arch. Jahrb. XH p. 9 sqq,). 

4) simUiter Paus. HI 26 avrb Sh rb iv rm vatp {ayaXfia) aa(p&s usv o^vk i]V 

ISEtv inb arsipavo>fjuxTa>v. 

Leges Oraec, Sacrae ed, KieJieu, S

114 lbgEs sacrae 

quod forte fortuna oum regionem Kissingensem nuper perlustrarem, edictum 

olericum huius ipsius tituli Attici simillimum, quo tabellae ac reliqua votiva 

in porticum delegantur, in porta eoclesiae rusticae affixum ut invenirem 

contigit.^) 

40. Tabula marmoris Pentelici Athenis inter theatrum Dionysi et odeum 

Herodis inventa, Bdd. Kumanudes 'A&f]vaiovY 1816 p. 104, Koehler IGU p. 419 

n. 489», Miohel Becueil 690, Dittenberger S^yll'' 558 (366'), Cf, etiam Koehler 

MAIII p, 174 sqq, et Girard LAsciepieion d'Athines p, 6 sq, : 

'ATaOfii TiixD Tfjc pouXf|c koI toO bfifiou toO 'A6r)voiu)v itri Aujccivbpou 

ToO 'ATto\f)Hi6oc fipxovToc^ îri Tf)c TTavbioviboc ] 6a)6eKciTi)C irpuTOveiac f) Tciioc 

raiou 'A\aiei)c i-fpavna\Tevev, CKipocpopiiiuvoc bfb6r\r fxex iKci6ac, TpiTr)i Kai 

5 elKocTfl ]] Tfic npuTaveiac^ pouXf) ^v pou\euTr)piuJi • tCuv iTpoe6pu)v ] îteiiifjcpiZev 

0€civT6Xoc 0EavT^Xou Aiea\t6r)c Kai cuv]itp6e6por 'iboiev rf] ôv\-i\' MevicKoc 

0iXok\ôuc KoXujiivr)9ev elitev 

CTreibf) updcobov uoiricdpevoc Trpoc rfiv | pouXpv 6 eiXrixuJC 

10 lepeuc 'AcKXrimoO Kai 'YTieiac eic tov pe||Td Aucavbpov dpxovra 

eviauT6v AiOKXf|c AioKXeouc Kriq)i|cieiJc veuuTepoc evqjaviSei rd 9upujpara 

biecpedpeai rfic TrpdJTepov otjctic eic t6 iep6v eic6bou, opoiujc 

be Kai T(fi)v OTricuj | tou ttpottuXou CTeTnv, eri bfe Kai t6v va6v tou 

dpxaiou dq)i|bpuiuaTOC toO re 'AckXtittioO Kai ttic 'YTieiac, Kai 

15 bid toOto TrapalJKaXeT rfiv pouXf)v dmxuipficai âruji KaTacKeudcavTi 

CK TU)v i ibiujv eupujcai to dpxaTov ttp6ttuXov, creTdcai be Kal toO | 

TrpoTTuXou t6 orricuJi pepoc Kai t6v vaov t6v drrevavTi Tfi[c] | eic6bou, 

xa[p]iv Tou Tf)v dpxaiav dTroboef)vai TdJi iepiui rdSiv" dTa9i^ | 

20 Tuxr), beb6x9ai Tfi PouXfir eTriKexujpficeai AioKXfji AioKXeouc Kricpi||cieT 

5) Sita est prope •vicum Arnshausen et vocatur 'DatzenbrunnkapeiV ab incolis 

eius regionis aegrotis frequentata. Ediotum non una de causa dignum 

videtur quod oblivioni eripiatur; haec enim clericus sapieus idemque strenuus 

ohartae inscripsit: 

Bekanntmachung. 

Nimmehr dilrfen in der restaurierten Kapelle heine Biider und Votivgegenstande 

mehr aufgehdngt werden, sondern nur in der Vorhaile. Bferde iind Kiihe 

mit der Unterschrift: „Ich bin erhdrt worden", gar nicht mehr, weii soiehes 

unsere hl. Beiigimi, idcheriieh macht. Trotz dieses Verbots angebraclite Thierbilder 

werden auf Nimmerwiedersehen entfernt. 

Bathsam ist es: auf dem Brette: „Gebeisempfehiung'' ciiien Zettel ansuheften 

mit der Notig: „In schwerem Aniiegen bittet um. 1 Vaterttnser etc." und auf 

dem Brette „Gebetserh6rung" einen Zettei aneuheften init der Eroffnung: „Durch 

die F'ii/rbitte der Mutter Gottes oder des heiiigen Antonius oder des heiiigen 

Wendelin bin ich erhdrt wordcn," darunter Ortsnamen und Unterschrift und 

das Dcvhliopfer niclii den Biiderhdndiern oder Maiern, sondern zur Elire Gottes 

der Datgenbrumnkapeile in den Opferstock zu ieijai. 

Woeu diese ieiterfuhrgroê Biidergalerie? 

Wom diese dumme Verschwendung ? 

Arnsliausen, den 18. Dezember 1896. 

Das Bfarramt. 

, Pfr.


veujTepuji TT0ificac9ai rfiv dvdeeciv tujv 9upujpdTUJV j Kai creTdcai 

toO TrpoTTuXou t6 OTricuu fiepoc, KaTacKeudca[i] | be Kai t6v dpxaTov 

|[va6v31 Ka9dTrep TiapaKaXeT, Kai Troificaceai rfjv eTr[i] |Tpaq)f)v ^tti fxkv 

tu)v eupiuv Kai Tf)c creTnc Tfjvbe^ 'Ai0KXfi[c] | AiOKXeouc Kriqjicieuc 

25 veiUTepoc, lepeuc Tev6f,ievoc ev TuJi e||TTi Aucidbou dpxovToc eviauTuJi, 

rd 9upuj)iaTa Kai ttiv OTricuu | toO ttpottuXou creTTiv 'AckXpttiuji 

Kai 'YTieicx Kai tuu bfjpuji | dve9r)Kev,' dTri h'e toO vaoO opoiujc 

'AioKXfjc AioKXeouc Kri|q)icieuc veuuTepoc, iepeijc Tev6pevoc ev tijui 

eTTi Aucidbou I dpxovToc eviauTuJi, t6v vaov KaracKeudcac eK tujv 

30 ibi||u)v 'AcKXriTriuji Kai 'YTieia Kai tuu |bfi|uuji]] dve9r)Kev', iva toutujv 

cuv|TeXoupevujv eucepuJc p(e)v (T)f) pouXfj rd TTp6c t6 9eTov exr)[i], | 

TivuJVTai be Kai erepoi SnXuuTai tujv 6)ioiujv. 

V. 12 TOMOnilS 31 MNEHBOYAHl, 

Certus Lysandri archontis vel eius qui successit Lysiadis annus nescitur, 

altera tamen primi a, Chr. saecuU parte munere eos functos esse veri 

simUe-'^), nou post Augusti aetatem functos esse certum est, quia inde ab 

hac sacerdotes Aesoulapii," quos hio titulus anuuos exhibet, ad vitae tempus 

creari coepti sunt. Euinam autem, oui Diocles sacerdos tum suo sumptu 

mederi iustituit et quae Pelope arohonte i. e. medio 11 a. Chr. n. saeculo^) 

nondum fuit^), miseris SuIIanae expugnationis temporibus evenisse puto.*) 

Eanum ipsum partesque eius sat beue hoc titulo cognoscimus; erant 

autem ut duo templa (v. 22 xbv aQiaiov rcccir) ita duae portae, quarum 

sane altera non iam utebantur (t^j ng^xsQov ovar]g sig xb LEQbv 

SLGbSov V. 12).^) 

V. 13/14 uotanda est vox toÔ aQiaiov aqjLSQVfiaxog, qua non templum, 

sed simulacrum Aesculapii cUoi certum, Epidaiiriam eius originem'') indicari 

probabUe duco. 'AcpiSQvfxa enim, etsi de quovis simulaero a recentioribus 

vulgo usurpari videtur, proprie tamen imaginem ad alius antiquioris habitum 

et formam expressam siguificat: cf. Diodor. XV 49, 1 iQrjGfxovg 'fXaôv 

1) propter iota mutum modo omissum modo falso additum, id quod Athenis 

primum in decreto IGII482 inter annos 39 et 32 inscripto occurrere Koehler monuit. 

2) cf. HomoIIe BCH XVH (1893) p. 162 sq. qui Pelopis archontatum annis 

161, et 151 circumscripsit, 

3) cf, CIA n 477'> (Miohel 689), quo decreto Aesculapii sacerdos quidam 

laudatur neo uUa ruinae mentio iit, immo v, 10 dicitur inLpspiXr]taL Sh r.ai rfjs 

[to^D va]oiJ EîiKoapias. 

4) quocum bene convenit testimonium tituli alterius {'A&rjvaLovY^p. 527 sq,) 

HmKQarrjS EaQanicovos Kr^cpLOLSvs 'AaKXrpti&L Kai 'Tytsiai ri]v KQf]vr]V Kai rr]v s'i'aoSov 

[KareaKE^vaaÊv %ai i&vQmasv, is enim Soorates sacerdos fuit a, 64/63, cf, IG H 958 

ciim IG III 1015, — De expugnatione SuIIana cf, etiam Maass Orpheus p, 59 sq, 

6) cf, etiam Koeliler I. o p, 236 sq, et 253. 

6) tituli notissuni de hac re verba nuno certo a Dragumi {'Ecp.'AQ%. 1901 

p. 98 sqq.) ita constituta sunt: d^vs^X&av "Ls^&^s pvaT7]Q]iois rots psyd[Xois 

Kar]f]ysro is rb 'MX[svaivi]ov Ko;i oHko&sv [fiSTa7tEp]ipdpsvos SLd{KOVov f]y]aysv 

SsvQS itp' a[QpciT]os Tr]Xsfidô [&it]a[vTf]aavr]os' ap,a f]X&sv 'Tyîsta Ka]i ovra^s 

ISQ^v&r] [rb isQb]v roSs anav ini ['Aarvq)i]Xo &q%ovtos K'v[Sai'TiS]o.

116 LEaSS SACRAE 

(ot "IiovEg) a(pLSQVfJia%a Xa§SLV anb %&v aQiaicov %ai nQoyovL%S)V amoig §cofi&v 

i^ 'EXiKTjg %tX. et de eadem re Strab. VIII 385 cuius verba vel clariora 

sunt: Toûg yaQ i% %^g 'EXi%r]g i^neGovxag "laivag aL%ELV nifxipav%ag naQa 

%av 'EXL%i(ov fidXia%a fnhv t6 §Qi%ag %ov UoGELSmvog, si Se fxf], %ov 

ys LSQOîJ %f]v acpiSQVGLv jctA.).') SimUiter de universo saoeUo Strab. 

V m 360 Ssi^vvxaL S' iv xf] FsQr^via TQi%%aiov isQbv 'AGKXr]nLOV, dcpiSQVfia 

%ov iv xr] &exTaXiKf] 1^1,%%-^] et IX 403 de templo ApoIIinis Boeotico quod 

Af]XLov vooatur: ro isQbv %ov 'An6XXo3vog i% AffXov acpLSQVfxivov. Sine illa 

imitationis vel translationis ratione dicitur e, g. Plut. Stoic. rep. 22 (e Ohrysippo) 

£Tt Se fiaXXov acpE%%Eov slvaL %ov nQbg §cofibv ovqelv r] dcpiSQVfia &eov, 

similiter Diod. V 55, Plut. de mus. 14, Michel 856 (de simulaero Ulo Dionysi 

in platano Magnesiae invento). 

41. Tabula maimoris Pentelici supra et infra fracta, reperta Piraei. Edd. 

Kumanudes 'A&ifjvaLov I p, 64 (litteris minusculis), Poucart Associations reiigieuses 

p, 189 (cf, p, 12 et 20 sq,) ectypo et apographo Kamanudis usus, Koehler IG 

II 610 ex apographo Velseni, Michel Becueii 979, Cf, etiam Ziebarth Griech. 

Vereinswesen p, 36, Wilhelm Jahreshefte d. Oe. Arch. Inst.Y p. 132, A, Mommsen 

Feste d. Stadt Athen p. 489 sq. 

le. . . xevaiKe le ac 6tt6coi 

ev Tfi[i CTf|]X|Tii eT[TeTpa]p|êvoi eiciv f| to[uc t]outu)v ckt^vouc edv 

be Tic 9ur)i j rfii eeu)i tiuv opTeuJvuJV oTc luerecTiv toO iepoO dTeXeTc 

auTouc eOeiv | [e]dv be ibiujTr]c tic 9tjrii rfji 9eu)i bibdvai Tfli iepeai 

5 TaXa9rivou fxev : IC: || [K]ai t6 bep|ua Kai KUjXfjv biave[K]fi beSidv, 

Tou be TeXeou : III: Kai beppa Kai j [KûjXfjv Kard Taurd, ôoc be 

:IC:^) Kai t6 bepjna^ bib6vai be rd iepeujcuva^) tu)|[v )ie]v 9r)X[e]iu)v 

Tf)i iepeai, tiuv be dppevujv tuu iepeT' Trapapuj|uia be fxf\ \ [eu]eiv 

[)i]Tibe[v]a ev tuu iepuj[i f|] 6q)eiXe[i]v : P : bpaxiudc^ ottujc b' av fi 

oiKia Kai | [t]6 iepov eTTiCKe[u]dZ:riTai, t6 ev[oiKiov Tfi]c oi[Kiac] Kui 

10 t6 libujp ocou 'dpL .Trpaef)i e||[ic Tfjv e^rriCKeufiv toO iepoO [Kai ttic] 

oiKiac, eic dXXo be }xr\bev dvaXicKeiv, e|[uj]c dv t[6 iep6]v eiTi- 

CKeu[ac]efii K[ai f\ oiKia], edv fxf\ ti dXXo qiriqjicujVTai oi 6pTeujve[c] ] 

, ,ace, , , ,v^) eic t6 iep6v iJTroXi[pTrd]veiv be ubujp tuji evoiKoOvTi 

ujcre xpfic9[af | ed]v b[e ti]c [e]iTr[r)i] "^) r\ eTTiqjr)q)icrii uapd rdvbe 

Tov v6|Liov, 6q)eiXeTUJ : F: bpax|udc rfji | 9eu)i o T[e eiTiujv Kai] ^) 6 

eTTU)jpcpicac Kai fxr\ perecruj auTuJi tujv koivujv dvuTpdcpeiv be 

7) of,de usu voois Wesseling ad Diod, XV49, de more Lobeck Agiaoph. p.274sq. 

1) : IC : F., ; I: Kum., : 1/ : Koe., Foucarti lectio re ipsa commeudatur, 

2) ita, non 'iSQmavva in lapide scriptum esse testaturZiebarthilOJXXni p, 25 

3) AAnA.A.EIZP. (J


15 [aiJT6v 6(peiXo]vTa Tfji 9euJi touto t6 dpTupiov eic rfiv CTf|Xi)v touc 

eTTi)ueXr]Td[c] • | dTopdv [be] Kai Eu[XX]otov TioeTv touc eTripeXr)Tdc Kal 

Touc lepoTTOiouc ev tuu iep|[uj]i Tre[pi tijl)]v koivujv rfii beurepai icra- 

)ievou toO |ar)v6c eKdcrou^ bibdvai be | [toTc i]epoTTOioTc eic rfiv Ouciav 

: f-h: bpax)idc eKacTOV tujv dpTeujvujv oTc luerecTi | [to]0 [iêpoO 

ToO QapTriXiuJvoc Trp6 rfjc eKTric ^tti beKa, 6c b' dv eTribripuuv 'Aef)- 

20 vri||[c]i Kai UTiaivujv fif\ cuvpdXXriTai, 6q)eiXeTuj : hl-: iepdc Tfji 9e[u)i]^ 

OTTUJC b' dv uj|[c TTX]eTcTOi uiciv opTeuJvec toO iepoO egeTvai tuj, 

PouXopevun eiceveTKavri | [. . . . bp]axpdc |ueTeTvai auruji toO iepoO 

Kai eic rfiv CTfiXr|v eTTpdcpec9ar t[ouc | b' eTTeTpap]|uevouc eic Tr\v 

CTfjXriv bo[Ki]p[d]£eiv touc opTeuuvac Kai TTap[a — | — — — — 

•25 — — — — — — — To]0 0ap[TriXi|ju)voc — — — — — — 

Hac lege alteiâ ut videtur IV a. Chr, n. saeculi parte inscripta aut 

primum institutum aut denuo instauratum est oollegium orgeonum deam 

quandam (v. 3. 4. 13. 15) colentium. Ad matrem deoriim cum Foiicart^) 

et oeteros orgeonum Piraeensiiim titulos et hanc legem rettulisset, Bendin'), 

Dianam Thraoum, dici Koehler inde collegit, quod orgeones ante 

diem XVI ThargeUonis mensis pecuniam ad sacra faciunda solvere iubentur 

(v. 17 sqq.), eiusdem autem mensis die XTX Bendidea celebrata esse 

constat.®) Quae ratio, quamquam alio mense sacra fieri, alio stipem oonferri 

inauditum non est^), tamen valde commendatur et praepositione nQO, 

qiiae diem ultimam constituere videtur, et mentione Thargelionis mensis 

iterata v. 24, quam ad conoilium sollemne tum faciendum pertinere veri 

simUIimum est. Confirmari porro Koehleri rationem diiabus aUis causis 

vidit Wilhelm: altero enim mensis die, quo contiones orgeonum hac lege 

tieri iubentur (v. 16), factum est decretum oollegu BencUdis sacri IG 

II 620^°), et iu titulo proximo n. 42, quod est deoretum Thracmu Bendin 

colentium, aeque atque iu hac lege LSQevg et [iQSLa commemorantur, ille 

sc, sacerdos dei qui nomine Ar]X6n%rjg una oum Bendide oolebatur, •'•^) lam 

6) quem seouti sunt Waohsmuth Stadt Athen II 140 (aliter sane p, 168) et 

Ziebarth l. c, Kciehlero assensus est A, Mommsen i. c. 

1) cf. de hac dea nunc potissimum Rapp in Roscheri Lex, I p, 779 sqq,, Hart- 

•(vig Bendis 1897, Trendelenburg Bendis 1898, Pouoart Meianges Berrot p. 95sqq, 

8) schol, Plat, Polit, p, 327A ToiaiTo: Ss {rd BsvSiSsLa) irsXsLTo @aQyr]XL&vos 

ivdrjj iiti SiKa, atque ita etiam Prool, ad Tim, p, 9B, qui tamen p, 27 A vicesimum 

eius mensis diem tradit, of, de hac re Mommsen Feste p, 488, 

9) velut Bpicteta testamento constituit, ut ad saora altera parte mensis 

Delphinii faoienda peounia solveretur mense Bleusinio, Diomedon Cous (n, 144), ul 

Theudaesio mense ad sacra mensis Petagitnyi medii, 

10) iniAv[a]i&siSov aQ[x]ovrosS[KiQ]ocpoQi[&]vo[s] SsvriQaî xTi. ex tertioa, Chr, 

n, saeculo exeunte, sane hio sodales deoernentes &iaa&Tai vocantra, sed eosdem et 

orgeones et thiasotas dioi posse post Schollium {Miinch. Sitzungsber. 1889 p, 16) contra 

Poucartum^BCS^VII p, 74) etZiebarfchium(Z,c.) iterum monuitWiUielm Lc.p. 132coU, 

IG II suppl, 620b, Ao Bendidis quidem sodales utique et orgeones et thiasotas se 

appeUasse apparet titulis IG II 610 et BCH 1899 p. 370 comparatis. 

11) vid. decretum BCH 1899 p. 370 quo quidam laitdatur rf;? rs nQos ri^v 

BivSiv Kai rbv Ar]X6itrr]v Kai rovs lii^lloDs &sovs s^vaE^sias ^vsksv; is igitttr deus


vero duo oollegia Piraeensia Bendidis sacra coluisse alterum indigenarum 

Attioorum alterum Thraoum, id quod vel e Platonis verbis colligi poterat^^), 

WUhelm acute eo probavit, quod decretum IG II 620 altero mensis die 

factum est, duo autem Thracum deoreta, quorum alterum huic titulo subiunxi, 

alterum adhuc ineditum est, octavo mensis die, ueo tamen veri simUe 

est


V. 1 ante ojtdcJot fortasse tcpo)


v6)iu)i Trei9ap|xo0vTec oc KeXeuei Toijc ©pdiKac ue)jTreiv Tf)p TTopTrf)v 

ei|[c TT]e[i]paid Kai upoc touc ev tuu dcrei opTeuivac oiKeiujc [b]|ia- 

Keipevor dTa9eT Tuxei beb6x9ai toTc opTeujciv 

[rf\\v pe^^y TT0VTTf)[v ^) u)]c dv [e]Xu)VTai oi ev TilJi dcrei cuv- 

15 Kaei[cTdva]]|i rfip Tro|UTTfiv Kai Tf|vbe [o]uv^) eK toO TrpuTaveiou eic 

TTei[paia] | Tropeuecc9ai ev tuji ai)TU)i toTc ^k toO TTeipaieuJC t[ouc 

be e]|v Tuii TTeipaieT eTTipeXr)Tdc uTT0bexecc9ai toutou[c rrape] Ixovrac 

ev TC TUJi Nupq)aiu)i cq)[6]!TT0uc Kai Xeicdvac K[ai ubuip] | Kai cre- 

20 q)dvouc Kai ev tuji lepuji dpicTov Kaedrrep [Kal eau]j|ToTc irapa- 

CKeud2;ouciv orav be uJciv ai 9uciai, eu[xec9ai] | tov iepea Kai ir\v 

iepeiav rrpoc raTc euxaTc ac eij[xovTai] | Kai toTc opTeuJciv toTc ev 

TuJi dcrei Kard Taurd, 6tt[ujc Sv tou]|tujv Tevo|uevuJV Kai 6|uovooOvtoc 

TravToc toO ee[vouc ai' T]|e 9uciai TivuJVTai toTc 9eoTc Kai rd 

25 akXa oca TTp[ocf|Kei] jj Kard re rd irdTpia tujv GpaiKuJv Kai touc rfjc 

Tr6X[euJC v6|uou]|c Kai exei KaXuJc Kai eucepujc TravTi tuu eev[ei rd 

rrpoc Tou]|c 9eouc^ eivai b' auToTc Kai edv rrepi dXXo[u tiv6c pou- 

XujvT]|ai TTpocievai TTp6c touc 6pTeu)vac Trp[6cobov dei rrpujToic] | 

|LieTd rd lepd Kai edv Tive[c pouXujvTai^) . . tujv ev tuu dcTei] | 

30 opTeuJvujv eTTeicie[vai eic touc opTetuvac eEeTvai auToT]|'c'') eicievai 

K[ai Xa)ipdveiv bid] j piou t6 pep[oc 

Polystrati archontis aunus ignotus est, propter litteraturam titulum cJrotirjSbv 

iucisum priori IH a. Chr. n. saecuU parti tribuit Wilhelm. Decrettun est 

orgeonum PUaeensium de pompa una oum Thracibus urbanis BencUdi'') duoenda 

atque illis deinceps in sacello PUaeensi hospitio reoipiendis. E duobus 

orgeonum coIIegUs, quae Piraei Bendidis sacris operam dedisse supra p. 118 

WUhelmium secutus statui, hic non orgeones indigenas haberi ut in superiore 

titulo, sed Thraces ipsos manifestum est (cf. e. g. v. 12 et 26). lam arohonte 

Polystrato etiam Thraees urbanos BendicU saoeljum ooUegiumque constituisse 

cognoscitur. 

V. 4 sqq. dubitari potest de verbis roi) Si^fxov c. 'A. SsScoKoxog xoig 

@QaL'i,i fxSvoLg %xX. utrum ad potestatem tum a Thracibus urbanis impetra- 

1) suppl. Wilhelm: 'der Buchsiabe vcrr nofmr] , an sehr beschddigter Steile, 

scheint je nach der Beleuchtung N oder M; dadurch ist nsQi %r]s rtofiitlis ausgeschlossen, 

imd in der Tliat ist auch der ietzte Buchstabe des Wortes eher Ny ais Sigma.' 

2) THNAEYN lapis; corr, WUh,, qui aut litteram O a lapicida sicut in 

acpoyyovs v, 18 praetermissam aut contractionem ceteroquin . sane inauditam 

agnoscendam statuit; de lectione Pouoarti rf]v Ss vv «ri, vid, comm, 

3) suppl, Wilh, atque id, cum pars litterae Y in imagine appareat, certo, 

etsi duarum litterarum laouna ita non expletur, Scriptumne fuit r&v ^kk (cf. v, 7) 

roi) aarsws] 6.? 

4) suppl, Wilh, qiii sequentem lacunam ita fere refingendam censuit: K[ai 

p,r] TsXstv rb siaoSLOv Kai Xafi§dv£Lv vel potius K[ai XappdvsLv Kai pr] rsXovvras 

Tr]v (poQdv SLa] §lov. utique de portionibus e sacrificiis accipiendis agitur, 

5) Bendidis sacra spectari vel tina Thracum mentio declarat, quorum illa 

dea erat patria (cf v, 25 Kard rs rd ndxQLa r&v @q.).


tam an ad Piraeense saoellum iam pridem V. a. Ohr. n. saeculo • couditum 

referenda sint, Illud eo oommendatur, quod urbanis Thracibus auctoritate 

plebisciti opus fuisse exspectamus (cf. n. 30), plura tamen ni fallor alteri 

sententiae favent: cum universae gentis Thraciae mentio v. 4 tum eoniunctio 

Ula jcat vvv et mentio pompae anb %r]g sGriag r^^g i% %ov nQvraveiov 

ducendae, quae ita iam pridem a Piraeensibus ducta esse videtur.^) 

Deinde explicationem desiderat illud ftiivotg %mv aXXcov i&vmv, nam etiam 

Aegyptios et Citienses eadem potestate usos esse constat; reUuquitur ut 

fiovoig arte coniungamus ouui verbis Ka%d %f]v fiavxsiav xf]v iy AmSmvi]g 

et Athenienses unis Thracibus ex oraculi iussu saceUi eondendi potestatem 

fecisse statuamus. Quo titulo ilU non sine causa gloriati suut, id enim 

quod ita impetraverant, ab arbitrio aurae popularis multo tutius fuisse, 

quam id quod AegyptU et Citienses benevolentiae plebis debebant, optime 

monuit Eoucart. — De pompa ipsa cf. Plat, de rep. p. 327 a et 328a. 

V. 13sqq. leotionem Wilhelmii secutus sum, quamquam ita et structura 

negligentior evenit et error lapioidae statuendus est. Quo ab errore Eoiioart 

eum. tueri studuit et lociim ita legendiim proposuit: xf]\v fisv] novnf][v 

co\g av [s^Xmvxai oi iv Trat aGxsi GvvKa&i6[xdvx^\ag %OLvr]L nifjii\)\aL' xf]v cJe 

•hv i% ToC nQVxaveiov eig nei[QaL&\ \ noQeveG&aL iv x&l avx&L xoig i% xov 

IleLQaLimg quae ita explioat: orgeones Piraei non reousare, qiiin una eum 

urbanis pompam ducant, 'mais il se reservent un privUege qui dtait la 

marque de leurs droits plits anciens; la Iruie qai etait la victime esscnticUe 

offerte d la deesse, devait marcher dans leurs rangs.' Quae primo 

aspeotu arrident, sed non modo quae priore v. 15 parte supplevit, ciim 

Utteris a Wilhelmio ibi lectis non conveniunt'), sed ne praeceptum quideni 

ipsum illud %f]v Se i)v k%X. offensione caret: primum viae definitio e% %ov 

nQv%aveiov eig HeLQ. in mentione pecuUaris partis pompae parum apta est, 

deinde illud noQeveG&ai sv %& wv^m %oig JI. de hominibus eadem pompa 

consociatis optUne dicitur, non item de hostia, de qua G^hv vel ft£Ta %. H. 

dioere satis erat, porro quod in proximo enuntiato legitur %ov%ovg ita parum 

habet quo referatur. Ees denique ipsa, qua potissimum nonnullis lectionem 

Poiicarti probatum iri suspicor, valde duljia est; vietimam enim Bendidis 

propriam suem fuisse ille sumpsit, non demonstravit; ea quidem, quae e 

superiore titulo (v. 4 sqq.) de ea re colligi possunt, vel repugnant, iam 

vero Piraeenses et Thraces non suam utrosque hostiam duxisse et sacrificavisse 

inoredibile est, ut tota illa Piraeensium cautio irrita sit. Quare, 

ut nunc certe res est, praestat illa Wilhelmii lectio, et in orgeonuiu titulis 

eiusmodi neglegentias struoturae minime inauditas esse exemplis satis probavit 

Wilhelm. 

V. 16 sqq. verba naQi)jiov%ag 'e'v %s %S)i NvfxcpaimL Gcp[6\yyovg kxX. ad 

mactationcm poroae illius in Nymphaeo faciendam aroanasque quasdam 

6) ' Dass der Festzug von dem Herde des Brgtaneioiis au,sgeiit, um von dieser 

heiiigcn Stattc Feuer sa entnelmicn, sei im Hinblick auf das durch Blaton beliaiinic 

Nachtfest dcr d(pinnoXap,x(;s angedeutet.' Wilhelm, 

7) nonnuUae eorum vel in imagine photographica certo discemantra', praccipue 

MPHN.


caerimonias oruentas rettulit Foucart. Non oredcj. Immo orgeoues postquam 

longam per viam aestivo tempore *) pompam duxerunt, aestu et 

pulvere defessi merito non statim prandium, sed lavacrum prius desiderabant, 

quod benigne Piraeenses urbanis aeque ac sibi ipsis praebendum 

ourabant. Nymphaeum igitur nihU aliud fuisse persuasum habeo nisi 

balneum, quod Nymphis nimirum orgeones dedicaverant, proxime saceUum 

Bendidis ipsum situm, uude reconditiorem quandam inter Bendidis et 

Nympharum cultum conexum oave colligas. — De prandio of. n. 6 in. 

V. 20sqq. quod 6 isQevg (sc. Ai]X6nxov, of. supra p. 117 not. 11) et f] iiQELa 

(so. Bendidis) in soUemnibus sacrorum preoibus etiam orgeonum urbanorum 

mentionem facere iubentur, Wilhelm oonferri iussit Herod. VIII 111 dnb 

xavxr]g G(pL t^j fcapr^g 'A&r]vaimv &vGiag. avayovxmv ig xdg navr]yvQiag %dg 

iv xr]Gi n£VTExr]QiGi ysvofiivag %axEvyExaL b %r]Qv'E, o A&r]vaiog afxa %e A&r]vaioLGL 

Xiymv yivEG&ai rd dya&d %ai HXaTaLEVGL et Theopompi de Atheniensibus 

Chiisque testimonium (sohol. Arist. Av, 878): %dg £-vidg %OLvdg 

3tat nEQi £%ELvmv %ai Gcpmv aûTcov inoiovvTO %ai GnivSovTsg ini %aig &vGiaig 

ratg Sr]fjio%sXiGLv bfioimg r^viovxo xoig &soig XioLg SLSovai %dya&d %aL GcpiGiv 

avToig. 

V. 30 insLGLivaL: de orgeonum urbanormn in collegium Piraeense introitu 

agi W. vidit ooll. IG 11 suppl. 618 b dvayQdcpELV Se Kai %mv insLGLbvxcov 

Gvv&LaGmxmv xd ovofiaxa indv %axa^dXcoGLv xb inL^dXXov abxoLg xo^v vnaQlovxog 

ciQyvQiov, illis vero ut aliquo privilegio uterentur, immunem concessum 

esse introitum rectissime statuit eiusque immunitatis exemplum 

attuUt titulum Deliaeum (BCHXUl p. 239 n. 11 v, 16) nQoGXaîG&aL Se 

avxovg £ig xf]v GvvoSov dvEv xov %a&f]%ovxog sLGoSiov; cf, de hac mercedis 

introitu etiam lobaeoh. leg. (n. 46) v. 32 sqq. 

43. Stela marmoris Pentelici Athenis sub coUe Nympharum inventa, nunc 

ibidem. in schola Amerioana. Edd. G. D. Lord American Journal of Arch. lU 

1899 p. 44 tab, I, Michel Becueil 1356, Dittenberger S^yli. 937, 

0 e] 0 i, 

[0]i opTeuJvec epic6u)cav t6 iep6v to|[0] 'GTpeTOu AioTvf|TUJi 

5'ApKeciXou Me|XiTeT eic beKa eTr) :HH: bpax)iu)v toO e;'viauToO 

eKdcTou, xpfl,eeai ^) tuji i|epu)i Kai raTc piKia|i3c ^) TaTc evujiKob|o)irifievaic 

ujc iepiur TrepiaXeii)jei bje Awtviitoc Kai tOuv Toixujv toijc 

10 be|opevouc, evoiKobopf|cei be Kal KaTljacKeuai Kai dXX' 6(T)av°) ti 

8) de quo Plat, de rep. 350D a)poX6yr]as fisv ndvTa rariTa oû^ cog iya> vvv 

QixSios Xsyw, dXX iXKOfisvos Kai p6yis, fisrd ISq&tos &avfiaaT0ii (irs Kai &i- 

Qovs bvros. 

1) inter H et i duarum litterarum spatium vacuum reliquit lapicida, quem 

81 recte Dttb, suspioatur ambiguum fuisse utrum xQfâ&at an xQVaaa&at an XQ^âsa&ai 

incideret, eundem xQVa&at si falsum cognovisset, correcturum postea fuisse 

existimo. Itaque non vicieo cur cum D. scribamus xQi][aa]a&ai. 

2) OIKIAr lapis, 

3) OIANTI la|.i,s, omcnd, Wilhelm apiid L,


pouXr)Tai I AidTvrjToc^ orav be 6 xpovoc e?ir)i | auTuii rfjc beKaeriac, 

aiTeiciv exujv | rd 2uXa Kai tov Kepa)iov Kal rd eupuj|[p]aTa, tujv b' 

16 dXXuJv' Kivf)cti ouOev eTTi||[p]eXf)ceTai be Kai tujv bevbpujv tujv | ev 

TUJi lepiui rreqjuKOTUJV, Kai dv ti eT|XeiTrei dvrepPaXeT Kai rrapabujcei | 

Tov auT6v dpiep6v Tf)v be plceujciv j drTobujcei Ai6tvtitoc tuji dei 

20 Tanie||uovTi tiuv opTeujvujv eKdcTou toO ev|iauToO, Tf))i pev f))iiceav 

rdc :H: bpax|Lid[c] j toO. Bor)bpo|uiujvoc Tf)i vou|Lir)viai, j rfjv be 

XoiTrf)v rdc : H : bpax)idc toO '£Xa|cpr)poXiu)voc Tf)i voup(r))viar orav 

25 be I eOujciv oi opTeiiJvec tuu fipun toO Bo|r)bpo]uiujvoc, rrapexeiv Ai6- 

Tvr)Tov T|f|v oiKiav, ou t6 lepov ecriv, dveujiT|pevriv Kai ereTilv Kai 

30 t6 OTTTdviov I Kai KXivac Kcjî Tparreâc eic buo Tp|jiKXiva' edv be pf) 

dTTobibuJi Tf)|u (Liicejujciv AidTvriToc ev toTc xpovoic toTc | TeTpa)^pevoic 

f) raXXa fxf\ rroeT rd ev i ttii piceujcei TeTpa|Li)ieva, dKupoc | 

36 ecTUJ auTUJi f) piceuucic Kai CTepece[uj] jj tiuv SuXujv Kai tou KCpdpou 

Kai TuJv I eupujpdrujv, Kai eSecTU) toTc 6pTeuJci | fuceoOv otuu dv 

PouXujvTar edv be tic | eiccpopd Tivr)Tai, dir^ toO Tipf))iaToc | toTc 

40 6pTeu)civ eivar dvaTpdqjai be || Tf)p )iiceujciv rf\vbe AidTvrjTov eic | 

Tf)v CTf|Xr)v Tf)V uTrdpxoucav ev tOui i|epujr xpovoc dpxei Tf)c )uceujceujc 

I dpxujv 6 |LieTd Kdpoipov dpxovra, 

Nou legem proprie sacram, sed oondioiones habemus, quibus Coroebo 

archonte i. e. 306/6 a. Chr. n. orgeones t6 lsqov xov 'EyQixov, eiusdem sc. 

qui V. 26 r]Qmg aiidit, looaverunt. Recepi titulum, cpiia praecepta eius 

partim tamen ad rem sacram pertinent. Nomen herois editor Amerioanus 

a verbo iysLQSLv recte derivavit, sed quod cum ApoIIine ei similitudinem 

intercsedere coniecit, argumentis nisus est infirmis, quae iam Dittenberger 

aatis refutavit ipse coniectura abstinens. Atque irritum est simiUtudinem 

magnorum alicuius deorum sectari, im.nxo 'EyQixr]g hic aeque atque'Tjto- 

Se»%r]g, qui occurrit in simili titiilo IG II 1061, unus fuit de multis. Ulis 

heroibus, quibus antiqua Graecorum religio abundabat et quorum cultum 

etiam pubUce floruiSse fasti' tetrapoleos Attioae nuper inventi*) insigni 

sunt teStimonio, Hio vero non de publico cultu agitur, sed de sacris orgeonutu, 

quos tamen plane cUversos • fuisSe ab illis peregrinorum uuminum 

velut Bendidis et Matris Deorum orgeonibus. vix -est quod dicam. • Aut 

igitiir quilibet civium. privatomm oU-cuIus ad hunc heroem colendum collegium 

orgeonum constituit comparandique sunt Dionysi orgeones Piraeenses.(n. 

45) aut, quo animum inolinare fateor, orgeones 'EyQixov eius generis 

fuerunt, quod spectat Clisthenes in lege notissima xo^vg Se cpQaxiQag 

e'ndvay%eg SiieG&aL xczt xovg oQysmvag %ai %ovg 6fxoydXa%%ag ovg ysvvr^xag 

%aXovfjLev (Philoohor, ap. Phot. s. v, oQyemveg), phrateres dico plebeios, quos 

ipsos quoque sumn habuisse cultum constat,^) Sacellum autem eorum in 

4) Prott Fasti n, 26 p, 46 sqq, 

o) c.f, Wilamo-witz Arist.ot. n. Atiien II p, 269 et 272 sqq,, Busolt Staats- ii. 

Beclitsait.- [>. 207 cuui adnot, LTtique uon repugnat parvns horuni orgeoniun

124 LEGES SACBAE 

domo privata fuisse notandum est. Nam quod v. 6 sermo est de ieQm et 

0i%LaLg ivm%oSofii]fjiivaLg, v. 26 autem legitur oi%ia or) xb isQov iGxiv, priore 

loco voce iEQ& aream sacram, in qua omnia aediflcia erant, signifioari, 

altero cellam dici, iu qua simulaomm erat herois, id quidem optime Dittenberger 

statuit, sed nondum ita explicatum est, curnam orgeones cellam 

cUcentes oircumlooutione tam molesta usi sint. Neo potest opinor expUcari, 

nisi domum illam olim privatam profanamque fuisse eoncedimus, unde id 

quoque statim intellegitur v, 6 tam anxie caveri: iQi]G&aL x&l lsq&l Kai 

xaig oiKiatg xaig ivm%. mg leq&. Quodsi supra de phrateribus plebeis recte 

coniecturam feei, saora eomm origine in domo privata fuerant, quae videlicet 

aUcuius ex orgeonibus erat, tum vero sive donatione sive emptione 

totus fundus urgeonum factus heroic)ue oousecratus est, ac ne priorem statum 

inauditum phrateribnsque indignum iudioes, Glyiidarum quoque Chiorum 

sacra gentUioia origine in domibus privatis asservata ac postea demtun 

ol%ov communem, qiio transferreutur, conditum esse moneo (n. 112). Ceterum 

orgeones nostri profanum fundi illius usum non omnem sustulerunt, sed 

modestiore ratione usi eum una cum aedificUs locavemnt ea nimiium 

condicione, ut cellam herois ab omni iuiiiria ao profauatione tuerentm- ac 

potestatem sacra rite et commode faciendi obtinerent (v. 25 sqq. oTe;j' de 

&'vmGLv oQysmveg %xX.), de qua re cf etiam n. 144 C v. 32sqq. 

V. 28 naQîsiv — — Gxiyr]v: de aecUficio ligneo ad tempus erecto ut 

similem usum per ferias praeberet ac tentoria (of. n. 79) aciite interpretatus 

est Dttb., quia si de perpetua aedifieiorum locatomm parte dioeretm-. 

articulo hio non magis careri posset cjiuam in xf]v oiKiav et xb bnxdvLov. — 

De oeteris ipsius looationis oondicionibus cf. e. g. notissimum decretum 

Piraeense anni 321/0 (IG n 1059, Michel 1351, Syil'.^ 534) et qiiae 

Dareste-HaussouUier-Eeinach Inscr.jurid. Grecques I p. 248 sqq. contulerunt. 

44. Tabulamagnamarmoris PentelicirepertaPiraei, suprafraota, a. 1,06 m, 

1. 0,95 m, cr, 0,10 m; pars sinistra (0,45 m) vaoua relicta est, Bdd, Pittakis Eph.Arch. 

n, s, 198, Poucart Des Assoc. religieuses p, 191 n, 4 ex ectypo chartaceo, mehus 

Koehler IG II 624 qui exscripsit, In meum .usiim Prott denuo lapidem contuHt 

et leotiones suas mihi misit utilissimas, 

'GttJi ['G^p^po^fêvôû dpxovToc MouvixiuJvoc dTopdi Kupiai' 

Cipujv Cipujvoc TTopioc eT[Trev] ^) • 

erreibf) cupBaivei Tr[X]e[iuj d]vr)Xu)paTa Teiveceai Kai bid TaO[Ta 

dSioOciv]^) I ai dei Xavxdvoucai iepeiai bidTagiv riva ea[uTaTc] TevecOai 

[e]ucxf|pov(x | Kae' fi^y Xei[To]upTilcou[ci]v') pr)bepi[d]c [a]u[T](x[T]c 

numerus cpd duoruni tricliniorum mentione v, 29/30 apparet; numerum enim 

phraterum. minorem. qiiam sane exspectabamus faisse catalogo phratriae nnper invento 

didicimus vid, A, Koerte Hcrmes XXXVII p, 582 sq, 

1) V, lin, ||I|P./, extr, El|(| .Pr,, uomen archontis suppl, K, 

2) post AY spatiuni dnodecim litterarum Prott indicavit et suppl, 

3) KAOHNAEIIIYrrHZOYjlN P,, iiude de priorum commentis aottim est.


6 eiT.e . . baudvr)c*) eTriKeipevr)[c], || d[Tae]ei Tuxei bebdxQai toTc 6p- 

TeiiJciv Tf)v XaxoOcav iepeiav eic [t6v] fierd ['6p]|poTevr)v dpxovTa 

eviauT6v, Kard rauTd be Kai rdc Xoirrdc [c]T[p(,u]vvueiv | epovouc 

buo [ujc] KaXXicTouc, rrepiTiGevai be raTc q)iaXr)q36poic Kal T[a]T[c 

TTe]|pi Tf)v ee6v oijcaic ,ev Tdn dTep^[u)]i k6c|uov dp[TupoO]v ^) • [M]v 

[b]e Trapd TaO|Ta rroieT, Kupioi e[c]TU)cav oi opTeiuvec ZTipioOvTe[c 

10 Tf)]v [Tr]a[p]apaivoucd[v] || ti tiuv TeTPappevuiv iêxpi bpaxniuv Tr[ev]- 

Tf]Kov[Ta Ka]i eicTTpaTT[6v] ]tujv tp6ttu)1 otuji dv [buviuvTai ^) • p]f) eHeTvai 

be pr^Gevi fir\b' eTri(qjri)q)icai j t6v eiQiciaevov ^Tiaivov auraTc' 

Kijpioi b' ecTuucav Kai t6 q)uXXov ,a.Ka.') | UTrep Tfjc dTTeiGoucr^c• 

KaGicTdTUJ be f) dei Xavxdvouca iepe[ia 2:dKo]]pov eK TuJv iepeuiJv 

15 [t](Juv Teyeve: (Ijv *) TT[p]6Tepov b[i]c be rfjv a[uTf)v pf) egeT]]|vai 

KaracTficai eujcc av gTracai^) bieXeuuciv, ei b[e JLif)], ^v[ox]oc ^[ctuj] ] 

f) iepeia toTc auToTc eTriTipioic dvaTpdipai be T6be to qjfjcpicpa 

t[6v] I Tpapparea eic CTfjXriv XiOivr^v Kai CTfjcai ev tjjji iepdn. 

B. 

'CTri CuuviKou dpxovToc Mouvixkuvoc dTopdi Kupiar ] ^boEev toTc 

dpTeiJJCiv KXeiTTTTOc Aigiuveuc eiTrev. 

eTTeibf) Mr)Tpob(Jupa dgiuueeTca utto Tf|c iepeiac 'ApiCTo]biKT)c rfjc 

5 Tevo)LievTic EPIIP"ANOY ^*') dpxovToc ijjcTe CaKOîpeOcai Kai cuvbieEaTaTeTv 

)ieT' amf\c t6v eviauT6v eTTe]buJKev auTfjv Kai cuvbie£f|- 

T^Tev KaXdjc Kai eucxri|u6v(uc ] Kal eucepdjc rd rrpoc rfjv eeov Kai 

dveTKXriTov amr\v TTape]cKetjacev raTc re iepeiaic Kai toTc opTediciv, 

Kard Taurd be [K]ai j eTri CuJviKou d[pxo]vT[o]c Tevopevric iepeiac 

10 Ci)idX(ri)c ^^) Kai dgi!!ujcd[cr)c] eTTixujpficai daurpi touc opTeiuvac (jjctc 

KaTacT[fi]]cai CdKopov MriTpobOupav Kai eTTixuupricdvTcuv aurfii Kai 

Tau^TTii cuvbieSfiTaTev rf\v iepeuJCUVTiv KaXiJuc Kai eucxTlp6]v(uc Kai 

4) MHAEMIiS|YiA|:;nnilCi AATT^ legitP. adnotans: '1 missgestaltetes P, 

sollte es nicht P sein, so wdre nur ein O mdgiich 2 sicher nicht nur einfaches \, 

sondern Baum fiir 2 Striche, der erste siclier, der moeite fast sicher, H oc:ifcr Pl 

moglicli. Zwischen C und San Baum fiir 2 — 3 B, ini 'iSQ[d] mdglich' sed vid. 

comm. p. 128. 

5) ooniecturam Koehleri oonfirmavit Pr. in lapide esse testans Koafiov 

AI^ N: 'das A, das Koehler vor N angiebt, ist Verletmng des Steins'. 

6) suppl. Pr. "passt genau in den Baum'. — mox EPII ftplZAI. 

7) KAirOYAAONiiA \VAs 'nach KA liochstens noch fiir ein I Baum' 

vid, eomm. 

8) rEPENEinN "die beiden BunJcte wohl Beste des 1'- 

9) sic in lapide esse soriptum test, Pr, 

10) ita legit Pr,, EPl PASiOY Pouc, Koehler primo EPIIPAIIOY, deinde 

IG II suppl. p. 170 iiti ['I]n7td%ov aQ%ov%os restituendum esse lapide denuo 

examinato se sibi persuasisse adnotat. 

11) 'tfpftAZZIM" so! nicht =' Pr.


eucep(l)c rd re TTp6c Tf)V ee6v Kai rdc iepeac Kai T[o]ijc^^) ] b.oiici'^^) 

15 q)iXoTei)ioOvTai ai iepeiai toO KaTacTaef)vai auTf)[v] || bid piou ZaKOpov 

TcT Qedn' ottujc dv ouv qiaivuJVTai TT[X]eicT[r)v] ] rrpdvoiav ttoioupevoi 

Tf)c eeoO Kai ^xii auT[oTc] KaXdJc Kai euc[e|p(juc tcc Kard 

T]f)v ee6v, dTaeeT ruxei bebdxSai toTc 6pTe(uciv j 

T]d )u^v dXXa TcdvTa Tr[pdTT]eiv Kard t6 t)jf|q)ic)ia o Cipujv 

TT6pioc ] eiTrev^*), KaTacTfjcai [b]e touc opYeiuvac IdKopov reT eedji 

20 bid [piou] I MriTpobiOpav Kai XeiToupTeTv auT[f|v] del raTc tivopevaic 

I iepeiaic uapexo)ievr|v tf\v xpeiav KaXdic Kai eucxripovujc | 

Kai qjpovTiCoucav ottcuc eucepiuc ^xii Td Kard rfjv ee6v Ka[e(i)c] j f) 

pf|Tr)p auTf)c 6ija[E]ic biereXecev toOto TTpdTTOuca^ dvaTpdqiai | be 

Tobe t6 \\if\cpicfxa tov Tpapfiarea eic if\v CTf)Xr|V rdiv 6pTe(uv[uJv]. 

Orgeonum Piraeensium duo decreta alterum arohonte Hermogene i. e. 

oirca annum a. Chr. n. 180, alterum Sonico i. e. circa annum 170 rogatum.^^) 

Deam quam orgeones colebant (A v. 8 B v. 7 xf]v &e6v) Magnam Matrem 

Deomm Phrygiam^^) fuisse veri simillimum est. Neque enim solum qui 

prius deoretum rogavit Sifimv Sifxmvog HoQiog inter curatores huius collegU 

oommemoratur •'•''), sed ipsum Metrodorae Ulius nomeu idem indicat, ni 

vehementer fallor; nec enim matrem eius Euaxim, praesertUu quae ipsa 

quoque eximia pietate inter orgeones versata esset â%6Qov ut videtur 

munere fungens (B extr.), filiam nomine aUus numinis nisi eius, cuius sacra 

oolebat, appellavisse veri est simile. Confirmatur ea senten^tia et eo, quod 

horum orgeonum dyoQa %vQia aeque ac Magnae Matris mense Muuiohione 

erat-'^) et Us, quae A v. 10 de cultu ipso oognosountur, de cjûibus vid. iufra, 

De summa ratione decreti A, postquam Prott prioram versuitm 

leotionem aoute et feliciter expedivit, dubitari non iam potest: sumptus 

sacerdotibus faoiendi paulatim ita aucti erant, ut orgeones sibi certam expensamm 

normam (Sidxa^Lv) oonstituere iuberent, nec frustra iit hoc decretum 

testatur. Quo tamen sumptuosam tum orgeonum consuetudinem minUne 

prorsus sublatam esse aUo quod opportune aetatem tulit deereto apparet: 

Sonico enim archonte i. e. eodem auno, quo alterum hiUus lapidis decretmn 

de Metrodora (B) factum est, XaLQiag quidam laudatus est cum aliis de causis 

12) lEPEIAZAAY P. IEPEAZ


tum quia eiG^qvevêv Se %al ipr]cpLGf.ia%a ini x&l GvvcpiQ0v%i tvo; GvvG%a- 

X&Glv ai Xlav a%aLQOL SandvaL, icpQ6v%LGev Se %ov %aL TOîJg Sr^fiOTLKoibg 

fi£%£%SLV %mv SsSofiEvmv 'vnb %&v bQyEcbvmv cpLXav&Qconmv, SLa%£%iXE%£v Se %ai 

GvvXsLTOVQy&v iv %oig ayEQfxoig %ai %aLg GtqcoGeGlv %aig L£Qf]aLg %%X. 

(IG II suppl. 624b). Ao quibus duabus in rebus Chaereas ille saoerdotes 

adiuvit, de Usdem ipsis hoc priore decreto normam constitui -videmus 

V. 6scp: G%QmvvvsLV &Q6vovg Svo — •—, n£QL%i&ivaL Se Taig cpLaXr]cp6- 

QOLg — — — iv %mL aysQfi&L y.6Gfiov dQyvQO^vv. Quaeritnr quae sollemnia 

dicantur. ExQmvvvELv et .similes voces in re sacra solent de 

lectisterniis usurpari, quare facile in mentem venit decreto IG 11 622 

(Miohel 982) saoerdotem orgeonum EQaxELav laudari inELSf] EG^QmGEv 

Se %ai %Xivi]v sig aficp6%EQa %d 'A%%iSsia. Hio tamen quoniam nou %Xivr]v, 

sed &Q6vovg Svo stemere iubentm-, nescio an sellae dicantur, quaram alteri 

Mater ipsa, alteri Attis insideret cum in pompa soUemni ducebantur. •'^) 

Ad eandem pompam non dubito quin illa de dysQfji& praecepta pertineant; 

aysQfibg mendicatio sacra est ^*') ao notissima quidem ipsomm Magnae 

Deae ministrorum. Hic tamen menstmas ^'•) mencUoationes illas, ubi fir]%QayvQ%aL 

sua magis quam deae gratia stipem colligere solebant, non dici 

patet; immo sollemnis ea meudicatio dioitur, quae ubi Deam pompa celebri 

et multisona per urbem ducebant, fiebat; hao enim oooasione ipsa quoque 

stipem collectam esse constat, cf. e. g, 0-vid. ex Pont. I 1 v. 39: 

a^nte deum Matrem cornu tibicen adtmco 

cum canit, exiguae quis stipis aera negat? 

Atque etiam q^taXrîpoQmv ^^) mentio, etsi accurate, quo pertinueriut Ulae 

phialae, diei nequit^^), cum pompa tamen optime convenit; suspioor eas 

curram deae praeoessisse, cum aUae puellae ciroa incederent (ai nsQi %f]v 

&sbv ovGaL). His utrisque autem quod KbGfxov aQyvQovv praebere debent 

sacerdotes, premendam puto vocem aQyvQOÔv et in hao ipsa re 

maiorem sumptum extenuatum esse sc. ne aurei expensam facerent, qiia- 

19) Deae simulacrum in pompa metragyrtarum ductum esse constat, cf. e. g, 

Ov, fast, IV 185 ipsa sedem moiii eomitum cervice feretur urbis per medias exuiulata 

vias. Plura testimonia attulit Wisso-wa Beiig. u. Kuitus d. Bomer p, 264 sq, 

20) cf, quae exposui ad n, 116 et n, 161; non reote confundit A, Mommsen 

Feste d. St. Athen p. 214 aysQp,6v et &yvQp,6v, de quo Hesych. s. v. iKKXrâia — 

— — Kai r&v fiivarr^QLwv fjfiiQa nQwrr]. 

21) unde fLr^vayvQraL, cf. Lobecis Aglaoph. p, 645. 

22) commemoratur praeterea apud Locros puella cpLaX7]cp6Qos, de qua Polyb, 

XII 5, 9 'vn'iQ %i]s cpLaXr](p6Qov na^' aîirots Xsyopivr]S rOLavrr] Ttj iarOQia itaQa- 

SiSoro Sibn %a&' '6v KatQbv roi)s SiKsXoiis iK§dXoi£v — — — (ov Kai rats &vaiais 

nQorfystro r&v ivSoôrdrmv Kai r&v Evysvsardrwv vndQ^wv nats, aîrtoi — 

— — y.cel TOiiTO SLa^pvXdrroLsv dn' iKsivwv, avrb Ss rovro SiOQ&waaivro rb pf] 

natSa noistv i^ avriov (piaXr]

128 LEdES SACBAE 

lem e. g. profuse exhibebat illa cjuidem regia pompa Ptolemaei H descripta 

ab Ath. V 196asqq. Nota autem ipsius deae %6Gfjiov non sacerdotibus 

mandatum esse; cf. etiam Michel 537 %dg Gvv%£XovGag %oijg %6Gfxovg naQa 

rr] Mi]TQi rr] nXa%Lavrj Kai %dg LEQonoLO-bg %dg nQoGayoQEVOfiivag &aXaGGiag 

%ai %dg Gvvovaag fis% avx&v LEQsiag %xX. 

Cetermu etiam alterum decreti praeceptum v. 16sqq. de fccxci^Q) iastituenda 

e summa illa decreti ratione expUcandum videtur: non id cavetur, 

ue quis hoc honore alterius gratia excludatur, sed id ne quis saepius 

quam relic[uae onus huius houoris subUe debeat. 

Duobus locis lectio dubia est; v. 4 tamen {jxr]SefiLag avxaig en..e.. 

Sandvr]g iniKeLfiivrjg) rationi quam supra UuUcavi eius modi supplemeutum 

aptissimum videtur, quo nulliim uitra normam deereti sumptum imponi 

efficiatur; quare oogitavi de lectione exl niQa; utique displicet ini 

isQd. Etiam diffi.cilior v. 12extr.; Koehler non sine veri speoie actionem 

talem, quaUs voce i%(pvXXo(poQr]aaL signifioatur, latere censuit, sed quomodo 

id Utteris traditis elioiendum sit, parum video. Num v, 4 extr. infinitivus 

iv^(i)vKai latet? 

Decreto B aUquot annis post faoto praeoeptum, de quo modo egi, ne 

quis antequam omnes reliquae munere functae essent, itemm âKOQog 

orearetur, sublatum et Metrodora ad vitae tempus hac dignitate affecta 

est, nUninim quia huius munificentia sumptum rerum sacramm sublevari 

confidebant. Quae res iusigni dooumento est, qui sit faotum, ut pauUatUn 

per Graeciam saoerdotia similesque dignitates perpetuae dari ineiperent. 

Et notatu dignum orgeones hosce nondum eo progredi, ut ipsum saoerdotium 

ad vitae tempus darent, sed ea grassari, ut divitem mulierem ministram 

sacerdotis perpetuam crearent, 

V. 13/14 post ToiJg expectamus oQys&vag; sed vestigia servata convenire 

non videntm'. An exoicUt OQysmvag et reliqtUis UUs latet cJtotJtEt? 

45. Tabula marmoris PenteUoi in quattttor partes fracta, reperta inter 

Piraei et Zeae portus in ruderibus aediflcU antiqui. Edd. Dragatsis 'Eq). 'Aq^. 

1884 p, 45, Koehler MAI IX (1884) p, 290 sqq, et IG II suppl, p, 169 n. 623 c, 

Miohel Becueil 986, Dittenberger Syli.^ 729. Cf. etiam Dorpfeld MAIIX p, 279sqq, 

0eoi. 

'AâeeT ruxei' eui MTTTrdKOu dpxovToc" nocibedijvoc dTopdi Kuptaf 

C6X(uv 'Gp)ioTevou XoXapTeuc | eiTrev eireibf) cupPe^rjKev Aiovuciiui 

5 peTaXXdljEai tov piov dTTobebeiT)iev(ui ifx ttoXXoTc fiv ^]xoJV eiivoiav 

biereXei rrpoc diTavTac touc rfjv | cuvobov qjdpovrac Td)i eecui, aiet 

Tivoc dTaeoO rrei] [p](U)ievoc TtapaiTioc Tiveceai Kal ibiai Kai Koivei ] 

10 [q)]iXdTaeoc dj[v] ep rravTi KaipdJr 6c toOv TrpoTi|]prieeic ijtt6 rdiv 

AiovuciacTdjv Kai Xapdjv Tf)v lejpetucuvrjv toO eeoO Kai Karacraeeic 

Taptac rdc | re Koivdc Trpocobouc ^TrriuSricev ck rdjv ibiiuv ] eTribouc 

auToTc dpTupiou xi^tac bpax)udc Kai T6]Trov') perd Tf)c ak\r\c XOP'!" 

1) post r6nov verbum naQsaKS^vaas excidisse coniecerat K, comprobante 

Miohelio; non opus esse recte statuit Dttb.

ATTIGAE n. 45 129 

15 Tiac Tidcric eic ov cuv|]i6vTec euco[u]civ Kard pfiva eKacTov tuui 

eed)i Ka|Td rd Trdrpia, dTrebujKev be Kai dXXac dpTupiou | TievTaKociac 

bpaxjudc, dcp' (I)v KaTecKeudcaro t6 | dTaXpa toO Aiovucou toTc 6p- 

Tedjciv Kai TTpocibpij|caTO Kard rqv |uavTeiav toO eeoO, Kal Trepi 

20 dTtdvTUJV ]| TOUTUuv UTrd[p]xouciv ai drrobeigeic uTrfep rdvb.joc ca|cpeTc 

bid TiJJV xP1M"Tie|ud)V ^) elc t6v aTiavTa xpovov | dve' iLv eTTiTVovTec 

01 AiovuciacTai eTi|ur)cav | auT6v dSio[v] ovTa Kai ecrecpdviucav Kard 

26 t6v I v6|uov iva o[u]v cpatviuvTai oi Tf)v cuvobov q)epov]|Tec fiejLivri- 

[)i]evoi auToO Kai tojvôc Kai |ueTriXXa]x6[T]oc t6v P[io]v Tf)c TTp6c 

auTOuc )ieTaXoi)Juxtac | Kal eu[voiac Ka]i dvri toutuuv cpavepoi (Lciv 

Tipu)v]Tec Touc eH [dK]etvou TeTOVOTac, eTieibf) cu]upai|vei biaboxouc 

30 [auT]6v [KaJraXeXoiTTevai TrdvTcuv || tiIjv ev b6g[e]i Kai Ti)aeT aurdji 

u[Tra]px6vT(uv, Trepi iLv ] Kai 6 v6poc rdiv 6pjed)vn)V KaXeT Trpd)T[ov 

ejiri [TaO]]Ta^) t6v rrpecpuTaTOV rdjv uuJv, Kaedjc Kai TTpoeic[fi] ]KTai 

erri Tf)v x^pav rdbeXqjoO KaXXiKpdrou £d)v|Toc toO Trarpdc^ beb6xeai 

35 ToTc 6pTed)civ Tf)v iepeuj|][cu]vr|v toO A[i]ovucou beb6ceai'ATaeoKXeT 

Aiovuctou I [Ma]paeujviuji Kai urrdpxeiv auTUJi bid piou eTri raTc ] 

[Tip]aTc TaTc auraTc aic eTeTt)LiT)TO Kai 6 TTaTf)p au|[ToO], eTreibf) utto- 

|Liepevr)Kev Tf)V Tapietav eic t6v | [pe]Td raOra xpovov biegdEeiv Kai 

40 eTTau[g]f)ceiv rfjv j] [cuvo]bov biboijc eic TaOra dauT6v dTT[poq)]acicTUJC, 

I [pouX]6pevoc [d]TrobetKVUceai rfjv dauToO eijvoiav | [Kai] 

KaXoKdT[a]eiav TTp6c aTravTac touc AiovuciacTd[c, ] elcf|]TaTev [b]e 

Kai t6v dbeX(p6v auToO Aiovuciov Aio]vuctou Mapa[e]u)Viov eic Tf)v 

45 cuvobov erri rd toO TTaT[p6c] jj uirdpxovTa [)i]eeegovTa rdjv koivuiv 

Kard t6v v6po[v]- ] q)povTtcai be touc 6pTeu)vac, ouuic dqjripujiceeT 

Ai[o] ]viJCioc Kai d[v]aTeeei iv rdu iepuu irapd t6v ee6v, orrou Ka[i] ] 

6 TraTfip auToO, 'iva uudpxei KdXXiCTOv uTT6)Livr)pa auToO | eic t6v 

50 aTravTa xpovov dvaTpdi)Jai be Tobe t6 i)jf|q)iciua e[v] || CTf|Xei XiOivei 

Kai CTf|cai rrapd t6v veu) toO eeoO^ t6 be ] Tev6nevov dvdXujpa 

eic Tf)v CTf)Xr)V Kai Tf)V dvdeeciv | laeptcai tov [râpiav raOra C6- 

X(uv elrrev. 

Decretum Dionysiastamm Piraeensium de sacerdotio ad Agathoclem 

Marathonium deferendo et honoribus heroicis Dionysio patri eius defuncto 

tribuendis priore parte II a. Chr. n. saeculi*) rogatum, Una cum hoc 

titulo et carmen dedicatorium DionysU patris'') et decretum in eum hono- 

2) litterae de his rebus in tabulario orgeonum ab eo depositae dicuntur. 

3) suppl. K.; vide de hoc looo comm, 

4) ad annum 176/5 Hippacum archontem satis probabiliter refert Fei-guson 

The Atheman Archonts p, 59, 

5) IGH 1336; 

r6vSs vsi) aoL, ava^, jdioviaios staaro rySs 

Kai rifisvos &v6ev Kai ^6av' slksXa aoL, 

Legea Graec. Sacrao cd. Zielien, "


rarium ^) Uiventiim est, quibus hoc deoretum commode, illustratur. Ac 

primum quidem sodales illius coIIegU vel ut se ipsi vocabant orgeones') 

omnes cives fuisse Athenienses, honesto ut videntur loco natos, qua re a 

plerisque eeteris Piraei sodaliciis valde differebant, latereulo nominum*), 

quod deoreto iUi honorario praescriptum est, demonstratur. Prineipem 

laterculi locum tenet ille ^toiîjcjtos 'Aya&o%Xiovg MaQa&mvLog, idem opibus 

et dignitate princeps, nobUi fortasse loco natus; huius munificentia sacellum 

exornatum, simulacrum dei dedicatum (v, 16—19), locus ubi menstruas 

ferias agerent, paratus est (v, 13—16), hio collegii quaestor complures 

per annos (IG I. c. 623 d v. 20 nXsLm Exrj), deinde sacerdos usque ad 

vitae finem erat. At oavendum puto ne nimium ei tribuamus. Koehler 

enim et Ditteuberger sacerdotium vel hereditario quodam iure, licet 

suflfragiis sodalium confirmari debuerit, penes famiUam eius fuisse censent 

permoti maxime v. 29sqq. insLSf] avfxâivsL SLaS6iovg [avx^bv %axaXsXoinivuL 

ndvxmv xmv iv S6i,£L %ai ^Lfjtei av%mL v[ncc\Qi6v%mv nsQi mv Ko:t o 

v6fiog %mv oQyemvmv KaXei nQ&%[ov i^ni [%av~\%a %bv nQea^'Vxaxov %&v fj&v; 

nam quod sacerdotium patris plebisoito ad fiUum defertur, id quidem non 

magis favere quam repugnare ilUs apertum. Illa vero verba quo magis 

ambigue et inerter cUcta sunt, eo cautiorem interpretationem requinmt. 

Pamm igitur recte Uli voce i]nL [%av\%a sacerdotium siguifioari contendunt; 

ini %av%a enim si modo recte suppletum est, grammatice uon nisi ad verba 

superiora ndv%mv %&v iv S6'E,eL %ai %Lfiei avz&L finaQi6v%mv^) referri possunt; 

eorum autem vis tam late patet, ut inde certam notionem eximere 

uon Uceat. lam vero commode accidit, quod eadem fere elocutio recurrit 

V. 43 £Laf]yay£v Se (Agathooles filius) %ai xbv dSsXipbv a^vxov A. A. M. eig 

Kai rtdvr' o^b nXovrov KQtvas noXvdQyvQOv aî,SLv 

iv Soptp cBg t6 aiÊiv, BaKXE, rd aoi vbptfia. 

d]v&' wv, d) Ai6vva', wv iXaos oIkov ap' a^vrov 

Kai ysvEr]v amôLs ndvra rs abv &Laaov. 

6) IG II suppl. 623d, Michel 987, SyiU 728; argumenta eius in titulo 

nostro inde a v. 11 maxima e parte repetuntur. 

7) passim in utroque decreto, ao tamen Diouysius in carmine idem hoc 

collegium &iaaov vocat; gravissimum huius rei exemplum decretum orgeonum 

IG n suppl, 620b, cui adduntur coronarum inscriptiones: oi &iaa&rai 'Ayd- 

&a>va KTi, (cf, p, 117 not, 10), 

8) praeter Dionysiiim fUiumque nominantur HoXwv 'EQpoyivov XoXaQysvg, 

'EnixdQr]s KQdrwvos 2Kap,^wviSr]s, 'laoKQarr^s SarvQOv KvSa&rivaLsîs, "AvSqwv 

SwadvSQOv 'Afiai,avTsvs, Aiovvaoyivr]s ALovvaiov Haiavisvs {IG II 983 I 133), 

2ipwv Sipwvos HoQiOs (cf, n, 44 in,), îXoarQaros Aiovvaiov Hoqlos, Aiwv Hipov 

'EXaLovOios, @s6Soros Tifirâiwvos 'PXvs^vs, Jio>v 'AvriXoxov Aafi7trQS'VS, 'HQaKXsiSr^s 

@EoSi>Qov HaLov'iSr]S, KaXXLKQarris TLpr]aiavos Kr^cpiaisvs, 'AnoXloSwQOs 'JTtoXXaviov 

AapnrQsvs; quindecim igitur omnino fuerunt sodales, cum quorum nominibus, 

ut discrimen eluceat, comjiares velim e, g, nomina Sabaziastarum IG II suppl, 

626b (Michel 972). De Dionysii familia vid, Koehlerum 1, c, 

9) non dici naa&v r&v a^br&L 'brtaQxova&v TLfiwv haud neglegenduiu; noli 

igitur interpretari 'omniiim quae ei sunt liononim' sed ita fere 'omnivin (juae 

ei honoris ct dignitatis piena praesto sunt'.


%r]v GvvoSov ini rd to'0 na%Qbg i)ndQiov%a, quo looo quia post mortem patris 

Agathocles ipse sacerdos factus est, non dici sacerdotium sed in universum 

iura sodalicia patris certum est, lam vero quo verba Ula nsQi mv Kai 6 

vcifioj x&v oQyscavmv kuXel kxX. spectent, ipse decreti auotor indicat cum 

addit %a&mg %ai nQOELG^rfj^xaL ini %f]V icoQav %aS£Xcpov KaXXL%Qdxov ^&vxog 

TOÔ na%Q6g exemplum videlicet afferens eomm, quae ex iUa lege orgeonum 

fieri oporteat. Ergo ne Ms quidem verbis de sacerdotio hereditario, sed 

de fratre fratris loco in collegium reoipiendo agitur-"^"), et voce Ula ini 

%f]v ymQav proprie ad album sodalicii pertinente res ipsa ni faUor 

declaratur: Dionysiastae ut erant cives honesti aut nobiles, ita certum 

solummodo ao definitum numerum orgeonum admisisse videntur, ita ut tum 

demum cum quis e sodalibus moriuus erat, novus sodalis in eius locum 

(ini xf]V imQav) succederet eiusque looo in albo inscriberetur ac 'nQ&rov' 

quidem 6 nQsa^vxaxog x&v vi&v si erat et volebat. Dionysii autem MarathonU 

famiUae nobili cum loci concessi essent duo, alterum looum iam 

vivo patre a fiUo uatu maximo obtineri consequens erat. Sic olim una 

cum Dionysio patre Calliorates, qui origine nQEG^vxaxog x&v i&v erat, in 

collegio erat (v. 33). Quo praemature mortuo Agathocles, qui natu erat 

proximus, legitime in eius locum successit. Atque ita res erat cmn lateroulus 

ille nominum, quem supra oommemoravi, inscriptus est. Deinde vero 

ipso Dionysio patre defuncto, Agathocles huius looum obtinuit, Ui Agathoclis 

looum qui familiae DionysU vacabat (inde ini xd xov naxQ6g findQiovxa) 

successit Dionysius minor, Agathoolis frater. 

Utcum.que autem haeo res se habet, fuisse hereditarium sacerdotium ex 

hoc loco oolligi nequit, contra non fuisse inde confirmatur, quod neque illo 

altero decreto honorario, ubi de sacerdotio patri delato refertur, ne obiter quidem. 

iuris hereditarii mentio flt, quae tamen ipso oonexu sponte fere offerebatur, 

At quo haeo omnia? Totne verbis digna res est? NUnirum non 

id solum agitur, ut condioionem sacerdotii Agathoclis, rem sane per se 

ipsam levem, aocuratius definiamus aut iuterpretationem versuum 29—34 

diffioUem expediamus, sed res altius pertiuet. Hereditaria enim saoerdotia 

UUs eerte temporibus apud cetera sodalicia inaucUta erant et abhorrent 

ab Us, quae de Uistftutis moribusque eomm ceteroquin .cognovimus. 

MU-am igitur exceptionem ilU statuuut. Contra si ego recte supra 

10) hoc quidem Koehler rectius quam Dttb., sed idem cum de subieoto 

enuntiati erraret, de personis non recte iudicavit. Ratio sane grammatica, cum 

autea de uno Dionysio patre sermo fuerit ac ne nominis quidem Agathoclis filii 

mentio facta sit, suadere videtur ut cum Koehlero Dionysium subiectum verbi 

nQOSLaf]%TaL habeamus. Attamen non modo inde K. cogitur verba i^ni rr]v x^Qav 

r&SsX(poi) audacissime ita interpretari 'in eum locum quem postea CaUicrates 

frater natu minor (Dionysii patris) nactus est' id quod nullo modo fieri potest, 

sed Agathoclem dici cum verba ^wvros rov jtarecjs, quae manifesto Dionysio 

patri mortuo opponuntur, tum tempus verbi perfectum nQOSLai]Krai (non nQO- 

Eia-rJKTo), quod unice de vivo sodali dioi potuit, ostendunt. Itaque cum Dittenbergero 

Agathoclem intellego et per neglegentiam quandam sermonis hunc, qiii 

voce proxime antecedente rbv TtQsap^vrarov r&v v&v latet, verbo nQ0Siai]Krai 

subiectum esse pro explorato liabeo.


(Usputavi, ne Dionysiastae quidem, nobiUssimum fere orgeouum oollegium, 

diversa lege usi sunt neque in contrariam partem hoc titulo uti Uoet. 

Eodem tamen titulo id sane ante oculos proponitur, quomodo fieri coeptum 

sit, ut sodales rebus civiUbus magis magisque labentibus, cum copia eorum 

qui sumptus tolerarent, deficeret, ad eos potissUnum, quoram munificentia 

exiperta carere non poterant, refugerent oum alios houores tum sacerdotium 

deferendo atque inde ius quoddam hereditarium eveniret; ef. de sUniU 

publici eultus coudicione n. 44B et n. 56. 

De singuUs perpauca addo. V. 6 ttji,' tJ-iji/ociov (piQovrag (cf. v. 24 et 

IG n 475 V. 14): cpsQSLv de stipe conferenda usurpari solet (Uide (poQa 

n. 46 V. 47) neque igitur legitime obiectum GvvoSov regit, si quidem hac 

vooe pecuniam ab uno qiioque sodali solvendam signifieari potuisse, ut 

voluit Koehler, uullo exemplo oonfirmatur. Veram dicitur legitime xbv 

'sQavov (piQSLv, quoniam 'sQavog et stipem sodaUum et coUegium ipsum 

significat. Unde ad aUa voeabula simUis significationis usum verbi cpiQSLv 

manasse Dittenb. suo iure collegit. — V. 13 xonov %xX.: haec optUne illustrantur 

reUquiis aecUficiorum una cum hoc lapide emtis, of. de Us 

MAI \. c. p. 280 sqq. et 296 sqq. Etiam pars simulaori BaccM (v. 18) 

eruta est. Koehler quod iam antea fuisse simulacrnm dei alterumque a 

Dionysio insuper dedioatum esse putat, deceptus videtur composito jtôcj- 

LSQvGaro V. 18; unum enim fuisse simulacrum post jnortem DionysU verba 

naQa xbv &£6v v. 47 ostendunt, composito autem iUo 'nihil significatm^ 

nisi aocessisse huius statuae dedicationem ad ea, quae modo dictum erat 

a D. donata esse.' (Dttb.) 

V, 46 bnmg d(pr]QmLG&£i: heroioorum honoram, C)ui homim privato a 

privato eollegio decernuntur, in Attica hoo primum innotuit exemplum, 

sed publioe iam aliquanto' antea Athenienses tales houores decrevisse 

testantur ALoyivELa sollemnia a. a. Chr. n. 229 in honorem Diogems phrurarcM, 

oum praesicUum Macedonicum Athenis deduxisset, instituta. Nee 

neglegenda puto ea verba tituli, quibus iam patrem DionysU simulacro 

naQd xbv 'dsbv collocato honoratum fuisse cognosoimus, unde iam Uli 

honores quosdam heroicos habitos esse aliquo certe iure colligas, cf. u, 52 

et quae ibi adnotavi. 

46. Lapis inventus Athenis inter Pnycem et Areopagum, Ed: S, Wide 

MAI^&BL (1894) p, 248 sqq, de lapide haec adnotans: 'Die Inschrift, die sehr 

gut erhaiten ist, steht auf einer Sduientrommel, weiche zu dem grossen Versammiungssaai 

der lobacchen gehdrte; sie ist in zwei Koiumnen geteilt und oben mit 

einem Giebei 'in flachem Beiief behrdnt. Das Ganze hatle also cttoa das Aussehen 

einer auf der Sduie angebrachten Steie. In dem Giebeifeid ist in der Mitte 

ein Krater und daruber e-in BuJcranion dargestellt; an jeder Seite befindet 

sich ein Banther und dariiber eine Weinrebe mit Trauben.' Repetiverunt tittilum 

E, Maas Orpheus p, 18 sqq, cum versione Germanica et oommentario copioso 

et Dittenberger Syii.^ 737, Cf. praeterea Wilhelm Arch.-Epigr. Mitteii. 

aus Oest. XX p, 68 not, 18, Ziebarth D. griecli. Vereinswesen p, 141, Rohde 

'Neue Heidelb. Jahrb. VI p, 1 sqq, (= Kieine Schriften II p, 293), Br, Keil MAI 

XX p, 446 adn, 1, Dreriip Neue Jahrb. f. Bhiiol 1899 p, 356sqq.


'ATaOfl Tiixi;|. I '€Tti SpxovToc 'Ap,^) '6Tracppo5£{Tou, fxr\vbc \ 'eXacpr)Po\iu)- 

5 voc T)' krafi^vou, dTopccv | cuvfjTaTCv nfiuirwc b ciTtobcixeeic || tcpeOc 6it6 Aup, 

N6tKO)t(ixou ToO (ivei|epaca)i^vou gTr) iZ' Kal lepacan^vou | err) kt' Kai itapa- 

XU)pf)cavT0c ZdivToc | eic Kbcfxov Kai &6Sav toO BaKxeiou [ tiI) KpaTicTin KXa, 

10 'Hpwbr), i)cp' oO civeiepeil^c || ciTto66ixeeic ^) [(iv]eTvu) 66TiiaTa tuiv | lepacaHevtuv 

XpudTtTiou KOi Aiovuciou, I Kai eTiaivteavToc toO lepûjc Kai toO ciplxipcixxou 

Kal ToO itpocTciTou (JE.') toOtoic I dei xpiiiUcQa! KaXclic 6 iepe6c! dvccKTticai li 

15 [T]d bbyfxaral cot irpîrei! eucTdOeiav tu) \ BaKxeiiu Kui euKociiiav! ev CTqXri rd 

66|TtiaTa! ^TrepudTa!) 6 tepeuc etTtev litei KOi | ^noi Kai toic cuviepeOci )io[u] 

20 Kui i)|fieiv Tiaciv dp^cKei, u)c d5ioO(T)6^), eTrej]pujTf)co|a6v Kai JttqpubTt^cev 6 

itp6]e6poc 'PoOcpoc 'Acppo5eic(oy Stuj 6oKei ] Kiipia etvai rd dv6Tviuc)i^va 66- 

T)ia]Ta Kai kv CTf)Xt) dvaTpacpfivai, dpdruj | rfjv xc^pa^ irdvTec Jttfipav (4E, itoX- 

25 Xoic ]] ^Teci t6v KpdriCTOv iepâ 'I-Ipih5r)v! | vOv eiruxeic, vOv irdvTUJV itpiuToi | 

tOuv BaKX6(u)v! KuXdJC 6 dvOiepeOc! 1*1 cTf)]Xr) Tev^cTtu!)^ 6 dveiepeuc etTte- toai 

30 i^ I.CTfiXr) eiri ToO Keiovoc^), Kai dvaTpacpf)]|covTai, e0Tovf)couci Tap oi TrpoecTuijrec 

ToO fxrfi^v auTiJuv XuOflvai, 

Mr)bevi egecTcu 'lopaKXov eivai, edv fif) | TrpdiTov (XTroTpdqjriTai 

35 rrapd t(1) lepeT | Tf)V vevo)iic|uevr)v dTT0Tpaq3f)v Kai |] boKi)iacef) urro 

Td)v MopdKXiuv iljf]]q3(u, ei dHioc cpaivoiTO Kai eTriTri&eioc ] tlu BaKxeiiu^ 

ecTcu be t6 icr|Xuciov^) ] tlu fxx\ dTro TraTpoc *v' Kal cirovbfi^ ] 6)ioituc') 

40 Kal ol dTTo TraTp6c dTTOTpaq3e|]c0(ucav eTri * Ke', bibovrec f))uq)6piov ] 

)iexpic OTOu Trpoc TuvaiKac luciv,*) | CuviTUJcav be 01 'l6paKXoi 

rdc Te evd]Tac Kai rdc djuqueTripibac Kai BaKxeT]a Kai ei' tic Trp6cKai- 

45 poc ôpTf) ToO 0eoO, ]| eKacTOC f| XeTiuv f| TTOid)v f| cpiXoTei]|uou|uevoc, 

1) 'AQ{iarwvos) Wide, sed nullum nisi nomen gentile Romannm sub compendio 

latere posse patet; de nomine A^vqijXlos cogitavit M,, sed id compendio 

AvQ., ut statim iiifra, indicandum erat;- Dttb, 'Ag^Qiov) scripsit, 

2) sc. Aurelius Nicomaohus; neque enim cum Widio de altero homine ab 

Herode electo cogitari potest cum propter articulnm omissum (M,), ttim quia 

huiuB unius hominis nomen propriuin silentio praetermitti incredibile est (Dttb,), 

3) i, e; i^s§6r]aav, ut iam W, evidenter interpretatus est, similia exclamationum 

exempla aflferens (cf, etiam Maass I, o, p, 18 not, 3), Uncis exclamationes 

inClusi.Antoniitm Elter seoutus, 

.- 4) AZlOVrE d|io« .)-£ W,, emend, M, 

5) cf, quae in lemmate de specie tituli externa attuli, 

6) Hesych s, v, siar]Xovatov rifLr^fia siabSov, riXos et GIG 3173 (Smyrnae) 

oi XEitXr^QWKOTSs rd iarfXôaLa SovXniKtos îQpos, 'AQrspiSwQOS naTQop,'vaTr]s ktX. 

attulit M, 

7) Kai anovSi] bpoiws, Kai oi ccnb ktX. distinxerunt W, j\I, Dr,, emend, 

.Dittenb, 

8) verba de impuberibus JI. recte accepisse videtur, sed quod vertit 'soiangc 

sic in der Franoiabtciiiing sind', merito Dttb, improbavit: sic onim nQos 0. 

.Voc, permirum videri et talo mulienim oollegium in Baccheo fuisse nec usqitam 

dici nec por so probabile esse; quare fiixQtS brov non qiiamdiu, sed usqiie ad id 

tempus quo valere et nQOs ywatKas slvaL de ea aetate, qua quis uxorem ducere 

vel omnino cum femina rem habere possit, dici censet; ipse sane conoedit adiectivtim, 

unde n^bs yvv. pendeat, desiderari. Omniuo adultaui aetatem ita, non 

annis vel statu oivili defiuiri mirum piito; etiam oontra sermonem ceteroquin 

observatuni post fii%Qis omissum esse &v moneo.


KarapdXXiuv inriviaiav | Tf)V opicGeTcav eic tov oTvov qpopdv ] edv 

be m TrXr)poT, dpjicBni Tf\c CTipd]boc, Kal euToveiriucav oi tiu ()jr)- 

50 q)ic)ia'Ti evTeTpa|U)ievoi x^Pic n dTrobri)iiac ] f| uev0ouc f| v6cou f| 

leij^) cq)6bpa dvavKaT6c ] tic fjv 6 TTpocbex0r)c6)ievoc ic Tf)v cTipd|ba 

KpeivdvTUJV Td)v iepeuuv edv be 'lopdK|xou dbeXqjoc lcepxnfai i)jf|q)(|J 

55 boKi|uac0eic, j] biboTW *v'- edv be iepoc iraTc eS(UTiK6c Ka0ec]0eic dva- 

Xujcri rd rrpoc touc Oeouc Kai to BaKxeTov, | ^'ctuj îerd toO TraTpoc 

'loPaKXOC eTTi )im ] CTrovbfj toO TraTp6c, Tiu be dTTOTpai)janevLu ] 

60 Kai i)jr)q)oq3opr)0evTi bib^TO) 6 iepeijc eTricjlToXfiv oti kriv 'lopaKXoc, edv 

TTpdiTov ] boT TU) iepeT t6 icriXuciov, evTpaq)0)aevou ] Tfj eTTicToXf) rd 

X(upf|cavTa eic T6be ti. ^*') 

Oubevi be Igecrai ev tt) cripdbi oure ^cai | ouTe 0opupf]cai oure 

65 KpoTfjcai, )ieTd be ]] Trdcr)c euKoc)iiac Kai f\cvxmc touc )i6pic]nouc XeTeiv 

Kai TTOieTv rrpocTdccovTOC | toO iepeujc f| toO dpxipdKXou. Mr]bevi 

] eSecTiu tniv 'lopdKX(UV tujv }xr] cuvTeXe|cdvTUJV eic re rdc evdrac 

70 Kai dncpieTripiijbac eicepxec0ai ic rfiv cTi^dba, JLiexpic dv | euiKpiefi 

auTiu uuo Td)v iepeujv f| diro^boOvai auTov f| icepxecOai.^^) Md- 

Xr|C be ] edv tic dpEriTai f| eupe0fi tic dK0C|ud)V f| | err' dXXorpiav 

75 KXiciav epx6)iievoc f) uPpi^jCuJV f| Xoibopdjv Tiva, 6 fxkv Xoibopr|]Geic 

f| u|3pic0eic TrapacTaveTiu bijo ^k ] rdJv 'lo^dKXûv ev6pKouc, oti 

f)Kou|cav uPpiZ;6)ievov f| Xoibopou)ievov ] Kai 6 Oppicac f| Xoibopf|cac 

80 dTroTiv[vu]]]TUJ T(u Koiviu XeiTToO bp.^^) Kc' f\ b a'iTioc ] Tev6|uevoc 

Tf)c )idxr|c dTTOTivvuTUJ I rdc aurdc bp. Ke' f| )if) cuviTOJcav ic toijc | 

'lopdKXOUc, jLiexpic dv dTrobuJciv. 

85 ] '£dv^^) be Tic dxpi rrXriTdJV eXGi;), dTTOTpaqjecrcu 1| 6 rrXriTeic 

TTp6c Tov iepea f| t6v dvOiepea* | 6 be errdvavKec dTopdv dTeruj Kai 

()jf|]q)L() oi 'loPaKXoi Kpeiverujcav TTpor)T0u]|uevou toO iepeiuc, Kai rrpoc- 

90 Tei)iidc0cu ] TTpoc xpovov }xf\ eiceX0eTv, ocov dv b6|]5r) Kai dpTupiou 

9) suppl. Dittenb. haud dubie recte; de universo loco cf. comm, p, 143. 

10) sententiam Wide ita recte assecutus esse videtur: 'Hier ivird gesagt, 

dass der Briester in dem Diplom eine Quittung aussteUen soii iiber die fiir €das 

umd das» eingezogenen Eintrittsgeider, d. h. die Summen, die fiir die eine oder 

andere Kategorie der Eintretenden eingezahit worden sind. Wir 'iniissen uns also 

denJcen, dass in dem Diplom die eingeedhite Su)mne verzeichnet und daneben bemerht 

wurde, ob das neue Mitglied der Solvn eines lobacchen oder gewesener leqos 

nats oder schlechthin ein Eintretender ohne Ermassigung loar.' coU, simili alius 

thiasi praeoepto IGH suppl, 618b v, 20sqq,; lootttio ipsa tamen mira est neque 

universa enuntiati structura integra. 

11) 7) {fxr]) iaiQxsa&ai M, oomprobante Dttb,, sed v, comm, p 143, 

12) olim denariuB et drachma Attioa idem fere valebant, sed Hadriani aetate 

a Romanis denarius in sex draohmas leviores divisus est, quae nihil iam ab 

antiquis obolis clifFerebant (Th, Mommsen Hcrm.Y 136); quod in hac lege occurrit 

nomen Xsnroi} {dQyvQiov) SQaxp'^, id pristinae clrachmae memoria recenti 

ortum esse Wide statuit, 

13) hinc incipit altera tituli columna.


)iexpi » Ke'. "€cT(u be | rd aurd ^TTiTei|uia Kai t(u bapevri Kai ] 

fif) eTTe5eX06vTi iTapd t(jj iepeT f| tlu ] dpxipdKxqj, dXXd bT))ioci(x ev- 

95 KaXecav]Tr eTriTeijuia be ecTUJ rd aurd tiu euK^cifJtu |uf) eKpaX6vTi 

touc |iaxo)ievouc. 

I 6i be Tic Tujv 'lopdKXiuv eibujc erri toO]to dTopdv 6q)eiXoucav 

dx6f)vai fxx} d]TravTf|cr), dTroTeicdTUJ tlu koiviIj Xe]TrTou bp. v', edv be 

100 dTrei0fi Trpacc6|ue voc, eSecruj tiu Ta)ii(x KiuXOcai auT6v ] rfic eic6bou 

Tf)C eic t6 BaKxeTov )ie]xpic av drToboT. '6dv be tic tiuv | eicepxo- 

105)uevujv t6 icr|Xuciov juf) ] biboT tijj iepeT f| lu) dv0iepeT, eipTec|]0uj 

Tfjc kridceujc, )iexpic av dTrojboT, Kai Trpaccec0uj otlu dv TpoTriu j 

6 iepeuc KeXeucr). Mr|beic b' erroc ] qjwveiru)") |uf) emTpeijjavToc 

110 ToO ie]peujc f| toO dv0iepe(uc f| uTreuOuvoc |1 ecTiu tlu koiviu XeiTToO 

bp. X'. 

I '0 iepeuc be eTTiTeXeiTiu rdc e6i)uouc ] XiToupTiac CTipdboc Kai 

d)uq3ieTr||piboc euTrpeTrdic Kai Ti0eT(u Tf)v ] Td)v KaTaTCUTiiuv CTrovbf)v 

il5cTi|lpdbi )uiav Kai 0eoXoTiav, f\v fip]£aTo ck q)iXoTei|uiac TioieTv 6 

iejpacdfxevoc NeiKOiuaxoc. '0 bk. dpxi]paKXOc 0ueTUJ xr\v 6uciav tiu ] 

120 6eLu Ktti Tf)v CTrovbf)v TiOeTuu |1 Kard beKdrr^v toO '£Xaq)r)PoXi]d)voc 

)ir)v6c. Mepujv be Teivo)ie]vu)v aiperiu iepeuc, dvOiepeuc, ] dpxi- 

125 paKXOc, Ta)iiac PoukoXik6c, ] Aiovucoc, K6pr|, TTaXai)iu)v, 'Aq)pol|beiTr|, 

npuuTeupu6)ioc' rd be 6v6])iaTa aurdjv cuvKXr)pouc6(u | Trdci. "Oc b' 

dv Td)v 'lopdKXUJV Xdxr) KXfi]pov f| Tei)if)V f| rdHiv, TiOeTUj toTc 'lo]pdKXoic 

l30CTTOvbf|V dSiav rfic rdHecuc, H Tajuujv, Tevvficecuc, XoiJuv, ^cpr^peiac, | 

TToXeiTeiac, papboqiopiac, PouXeiac, d|0Xo0eciac, TTaveXXrivoc, Tepouciac, 

1 eec)ioeeciac, dpxnc f)c bfiuoTe ouv, ] cuveuciac, eipr)vapxiac, 

135 iepoveiKou ]] Kai ei' tic ti erri to KpeTccov 'l6paKX0c ujv j tuxoito. 

6uKOC)ioc be KXr|poiJC0iu f| Ka0ic]Tdce(u utto toO iepeuuc eTriqjepojv tlu 

dKoc]noOvTi f| 0opuPoOvTi Tov 0upcov ToO 0e]oO^ (I) bk Sv rrapaTeefi 

1400 0upcoc eTTiKpei|IvavToc toO iepdujc f| toO dpxi^dKXou, ] IEepxec6uj 

ToO lcTiaTopeiou" edv be d]Trei0^, aiperuucav auT6v Êuj toO iruXd)]voc 

oi KaTacTa0r|c6)uevoi utto tJjv ] iepe(uv ittttoi, Kai ecTiu UTteueu- 

145 voc ]] ToTc rrepi rdiv )iaxo)ievujv TrpocTei])ioic. Ta|uiav be aipeic0u)cav 

oi 'i6paK|xoi qjfiqxu eic bieriav, Kai TrapaXa)ipajveTUJ rrpoc dval50Tpaq)f)v 

Td toO BaKxei]ou rrdvTa Kai rrapabujcei 6)ioiuuc tlu || fier' 

auTov dco)ievuj Ta)ii(j(. rrapexeTUJ ] b^ oiKoOev^^) to 0ep)i6Xuxvov'^) 

14) fxrfSsis Si n{Q)oa(pwvsirw priores omnes; lapidis lectionem egregie vindicavit 

AugustuB Brinlsmann: silentium observandum est, nisi sacerdos vel vicarius 

cius colloquium permiserit, 

15) i, e, suis sumptibus; Dittenberger Herines XX p. 27, 

16) vocabulo oeteroquin ut videtur ignoto oleum ad lucernas, (luibus cenaciilum 

illustratur, significari M, et D. censent, sed Xvxvov certe, ciuod in titulo 

Xanthi Lycii (n. 49) occm^rit a- M. et a D. adlato ad usum sacnim sive arae sive 

simulacri destinatum videtur.


rdc Te e]vdTac Kai d)iq)ieTr)piba Kai CTipdba ] Kai ocai eei)uoi tou 

155 6eo0 f))iepai Kai ] rdc drro KXf)pu)v f| reindjv f| TdHe|]ujv f)|uepac. 

Aipeiceuj bk Tpa)i)ia]Tea, edv pouXriTai, tiu ibiu) Kivbuviu, ] cuvKexujpficOuj 

be auTii) f) Ta|uieu]TiKf) crrovbf) Kai ecTuj dveicqjopoc j Tf)v 

i60bieTiav. '6dv be tic TeXeuTf|j]cT) 'l6paKxoc, Teivec0u) creqjavoc 

au]T(j) )iex[p3i * e', Kai toTc eTnTaq)f|caci Ti]0ec0u) o'ivou Kepd|uiov ev, 

6 be |uf) I eTTiTaq)f)cac eipTeceuu toO o'ivou. 

Lex collegii lobacchorum^') (t6 Ba%iELOv v. 8, 16, 27, 37, 56, 101, 

148) arehonte Epaphrodito inscripta; archoutis annus incertus (cf. etiam 

IG in 1070), litteratura vel 11 vel III post Chr. n. saeculum iQdicat^*); 

quodsi Claudius Herodes saoerdos (v. 9, 25) idem fuit ac claras sophista 

Herodes Atticus^^), id quod Maass aoute probavit, titulus post a. 161, quo 

domus Aureliana imperium obtinuit (cf. v. 5 A^bQlr^Xiov] NEL%ofidiov), et 

ante mortem Herodis i. e. circiter a. 178 inscriptus est, 

Quo lobaoohi imperatorum aetate oouveniebant, ibi antiquioribus 

temporibus fanum magnum fuit, cuius ruinas ernit Doerpfeld. Dionysi 

peribolum sacrum fuisse torouli quae adhuo extant reliquiae prodtmt, ac 

oeleberrimum quidem AlovvGlov iv AifivaLg fuisse Doerpfeld gravissimis 

oausis probavit^"), licet non prorsus certum atque exploratum "videatur. ^^^) 

Eo magis ea, quae tamen sunt certa, notanda duco: Euit igitur hoc loco 

olim fanum quoddam Bacchi, unde sacra eius collegii, quod postea Bacchum 

ibidem colebat, aliqua necessitudine cum antiquo looi cultu coniuneta fuisse, 

dum non certa obstruuntur argumenta, paene necessario eoncludendum est. 

Neque enim quicquam obstat^^), quomiuus etsi haec lex II demiim post Chr. 

n. saeculo consoripta videtur, ipsum tamen collegium multo prius iustitu- 

17) 'UâKxos ipse Dionysus audit (Hesych, s, v,), inde thiasotae eius 'l6§aKxoi 

siout Bacchi cultores BaKxoi, cf tit, Cnid, n, 157, 

.- 18) AAe0A/A2c&), frequenter supra^l, semel (v, 79) supra Y bina punota 

diacritica; iota mutum nusquam soriptum; singula praeoepta plerumque spatio 

2 aut 3 litterarum vacuo divisa, ter (v; 62, 95, 110) oapita' diversa lineola initio 

vefsus subducta-indicantur,'bis (v, 56 a siuistra, v, 98 a dextra) magnum Z adscriptum 

est. . ,, 

19) de Herodis Attioi nepote, qui anno 209 ephebus fuisse videtur ,{IG III 

1169), W. cogitaverat, sed hic sacerdos vir fuit magna auctoritate (cf, v, 9 et 25), 

qualis fuit sophista, non fuigse videtur ille nepos; cf, 'Maass p. 36 sqq, 

20) MAI XIX p, 507, XX p, 361 sqci, cum tab, IV et p, 368 sqq, 

21) de hac quaestione difficillima singuloruUique v, doctorum sententiis singillatim 

exponere ab opere instituto alienum est; praeter Doerpfeldii commentationem 

supra laudatam cf, potissimum Stahl Bhcin. 2Iiis. L (1895) p, 566 sqq,, 

Milchhoefer Bhilol LV (1896) p, 171 sqq,, C, Wachsmuth Abhandl d. sdchs. Ges. 

d. Wiss. XVin (1897) p, SSsqq., Groh Listrj fdol XVHI (1897) Jan. et Apr,, 

A, Korte Bhein. Mus. LH (1897) p, 168 sqq,, v, Prott MAI XXItl (1898) p, 205 sqq, 

et Bursians Jahresber. IH (1899) p, 109 sq,, Wachsmuth apud Baidy - Wissozva 

Supplem, I p, 213 sqq, 

22) de aetate sacerdotum Chrysippi et Dionysii (v, 11), ad quos auctores 

haec S6ypaTa referuntur, nihil constat; ceterum diversam singulorum praeeeptorum 

aetatem contextu legis prodi montiit Drerup; cfi infra p. 142 sq.


tum existimemus; interim per longiora annorum spatia sacra eius aut prorsus 

intermissa aut neglecta esse non modo faoile concedo, sed veri simile 

duco; solet enim talium collegiorum haec esse natura, ut modo floreant 

modo iaceant. lam vero 'Io§d%i£La, quae Athenis antiquitus celebrata esse 

constat^^), ab hds lobacchis uon facile separaveris; nam quod 'Io§d%isLa 

sicut ®soLVLa origine gentilicia fuisse videntur^*), reoentioribus temporibus 

thiasotas privatOs gentibus successisse nihil habet miri^^), modo ne quis 

antiquorum sacrorum religionem formamve plane immutatam usque in H 

post Ohr. n. saeculum obtinuisse exspectet memor praesertim, quantopere 

prisca festorum Bacchi natura postmodo nova temporum luxuria obruta 

sit.^^) E lege ipsa de sacris lobacchorum haec fere colligi possunt: 

SvvLxmaav, inquit, %dg %s ivd%ag — menstrui dicuntur eonventus — 

%aL %dg afiq)L£xr]QLSag — anniversaria sacra eiiis diei, quo Baecheum iustitutum 

erat, dici perspexit Wide — %aL BaKisia %ai eI' XLg nQ6a%aLQog 

ioQxf] T0'ij &BO'S. Quaeritur, quae dicantur Ba%iEia. Universas Bacchi ferias 

quin reote Wide, falso Maass quamvis comprobante Dittenbergero nomen 

feriarum quarundam propriuni intellexerit, non iam dubium mihi videtur, 

postquam Wilhelm verba et %Lg nQ^GKULQog £oq%7] %ov &sov rectius interpretatus 

est. Quae oum M. vertisset: wenn irgend ein (S/fenlliches) Fest 

(des Gottes) sonst gilnstig ist et e. g. etiam sollemnem quae fiebat deoimo Elaphebolionis 

die libationem (v. 120) eo traxisset, Wilhelm illa voce statis 

sollemnibusque sacris extraordinaria, quae semel propter singularem oocasionem 

fiunt (nQog %aLQ6v), opponi docuit. Itaque nisi forte quis strenuos 

illos convivas cum aliorum tum Dionysiorum urbanorum . oocasiones ^') 

omisisse putat, hae omnes voce Ba%iEia comprehendantur necesse est, 

Deinde quaeritur de voce G%L§dg, quae compluribus locis ita usurpatur, ut 

nequeas discernere utmm loous, quo conventus quidam fiebat, an oonventus 

ipse dicatur (v. 48 siQyia&m %r].g GxL^dSog, 52 6 nQoaSEi&7]G6fiEvog 

Ig %f]V GxL^dSa, &S iv x^rj GXL^dSL daaL, 70 EiaiQiEG&aL ig xf]V GXL^dSa), bis 

autem haiid dubie ipsam quandam caerimoniam vel caerimoniae diem signi- 

23) (Dem.) »M Neaer. 78 in iure iurando, quo Anthesteriis •/sQaQdi,' .qna.b 

vocantur, obstringunttir: Kai rd Qsoivia Ka\ rd 'Io§.d.KXSLa ysQaQw rip Acovvaco 

Katd rd ndrQta ktX. 

24) Toepffer AU. Geneai. p, 12 et 105, 

25) ad hanc rem, in qua hoo loco nolo longius insistere, totam illam de 

"gentium et phratriarum commutatione, de orgeohibus thiasisque phratriarum 

quaestionem pertinere patet, cf, potissimum ToepfFer p, 9sqq,, v, Wilamuvvitz- 

Moellendorf Arist. u. Athen 11 p, 272 sqq, 

26) Plut, de ciip, div. 8 p, 527 d j] ndrQios tcoi' Aiovvaiwv sOQrf] rb naXatbv 

iitipnsro SrjfLoriK&s Kai 'LXaQ&s, dfi(poQSvs o'l'vov Kai xX^rjficKTls ktX., aXXd vvv ravra 

naQOQ&raL Kai fjipdviarai xQvawpdrwv nsQicpEQOfiSvwv Kai ifxariwv noXvrsX&v xai 

Êvy&v iXavvofiivav Kai nQoawnsiwv. 

27) praeter Dionysia etiam Lenaea III post Chr, n. saeculo aota esse Wide 

demonstravit catalogo ephebo.Tum IG III 1160: paaiXs^vs' —' — insxiXsasv rbv 

dy&va r&v Ar]vaiwv — •— — dyoQavbpoi — — insriXsaar rovs K^v&qovs ; 

postrema voce cum Xvtqol dici videantur, Anthesteria quoque celebrata esse 

apparet, id quod confirmavit e Philostrat, Her, 18 (p, 187 K) Maass; de agrestibus 

Dionysiis of. Plutarchi testimonium supra not, 26 allatum.


ficat (v. 111 6 LEQSvg Sh inL%sXsi%m %dg i&iftovg XixovQyiag GXL^ccSog %aL 

dfjLcpLsxi]QiSog et v, 160 naQSiixm — — — xb &£Qfi6Xvivov xdg xs ivdxag 

Kai aficpLsxr]QiSa %aL G%i§dSa), denique vi dubia v. 113 %L&i%m %f]v x&v 

Kaxaymyimv GnovSf]v GXL^dSi. De qua re eo eautius agendum puto, 

quanto audacius Maass hac voce antiquissimi ouiusdam ao vel Indogermanici 

ritus vestigia detexisse sibi videtur. Is enim cum Theoxenia ab lobacohis 

acta esse sibi persuasisset, de qua re infra videbimus, inde mentionem 

GXL^dSog (Opferstreu) explioare studuit: s'ie gehbri nach Oidenbergs 

Aiisfilhrungen schon zum indogertudnischen Eitual der Theoxenien oder 

Lectistemien und •war bestimmt, den einlcehrenden Gbttern als Sitzstdtte m 

dienen, provocans etiam ad saera Persarum, quos hostias dissecuisse, dissectas 

partes coxisse et in herba quam teuuissima posuisse Herodotus I 132 

testatur.^^) Equidem, sio ut Wide iam reete instituit, a Graecis testimoniis 

sermonisque usu proficiscendum diioo. Sxipdg proprie est cubile foliis 

vel arundine stratum, quali deficiente alio uti solebant velut militiae (Aristoph. 

Pao. 348, Xen, Hell. VTI 1, 16; 2, 22, Polyb. V 48, 4), neque aUter 

explioandus est Aristoph. Pliit. 663 •ijftwi-' 8' £%aGTog GxL^dSa naQSKaxxvsxo, 

ubi de stratis agitur, quae Chreines et Carion quam "vilissime sibi comparabant. 

Neque igitur mirum est, ubi feriae epulaeque sub divo habebantur, 

eiusdem generis cubilia usitata fiiisse, cf. de more T0'ii naQa Ad- 

%mGL %aXovfiivov Ssinvov r.oniSog Athen, IV 138 f, snf]v Ss %oni^maL, nQmxov 

fxEv Sf] G%i]vdg noLO^vvxaL naQa xbv &e6v, ev Se %av%aLg G%L§dSag i'^ 

i)Xr]g, ini Se Tovrmv SaniSag 'vnoGTQmvvvovaiv, icp alg %ovg %axa%Xi&ivxag 

svmiovGLv; ne hic cûidem stibades recondita quadam religione, sed epulis 

sub divo faciendis explicari debere patet, lam vero de ipsis Dionysiis et 

de ipsQ Herode Attico, quem lobaochomm saoerdotem fuisse Maass probavit, 

.Philostra,tus haec narrat:. ai SLaQrjâL — — — ^syaXocpQoavvrjv 

%axrjyoQOVGL xov avSQbg, •i^ %aL ig xdXXa iiQfjxo, E%axbv fisv jScOg x. &. &vmv 

— — —, onbxE Ss f]KOL ALOvvGLa Kai %axioL ig 'AKaSrjfiiav xb xov AlovvGov 

sSog, iv.KsQafisLKm noxi^mv &axovg bfioimg «c^t iivovg' %a%a%ELfiivovg 

ini GXL^dSmv %lxxov (Vit, Soph. II 3), qua re fortasse Herodes 

antiquum morem imitatus est, hunc ipsum tamen si-ne ullo dubio ex oocasione 

sub divo epulandi ortum. Quibus omnibus comparatis ab lobaochis 

ipsis quoque voce GxL^dg proprie nihil amplius dioi nisi klGGov stratum, 

in quo diebus festis potantes oubabaht, certissimum duco atque ipsos quotiue 

similiter ao publicis feriis^^) cives tentoriis separatos discubiiisse apparet 

e v, 73 idv xLg •— — S'VQ£&f] — •— in dXXoxQiav %XLGLav iQiofxevog, 

unde iam Dittenberger nonnullos oerte ex conventibiis lobaochorum 

siib divo haberi solitos esse non sine veri specie collegit, quamquam eos 

28) insdv Ss SLafiLar^vXas Kard fiiQsa ro lqijlov siprâ^rj rd KQia, iitoitdaas 

noirfv tog dnaXardrr^v, fidXLata Si rb TQicpvXXov, ini ra^vrr^s ^&r]KS wv ndvra ra 

KQia^ SLU&ivros Si avrov fidyos dvi]Q naQsarsws inasiSsi &soyovLr]v kt^, 

29) KoitiSas Laoonioas supra attuli; aptissime etiam Carneorum casas frondeas 

(Athen, IV p, 141 e) comparavit Maass; omnino autem Graecos publicis 

feriis tentoriis usos esse et consentaneum est et constat; cf, etiam quae de hac 

re dixi ad n. 79.


morem rllum sub tecto imitari potuisse non negaverim, Ne id quidem 

spoponderim stibades, quibus iitebantur, in ipsa humo stratas esse, immo 

eos antiquam eonsuetudinem ac oommoditatem recentem ita coniunxisse,. ut 

trioliaia hederae fronde exornarent et operirent probabile duco, praesertim 

cum nomine stihadium apud Eomanos haud raro trielinium significari Wide 

monuerit, TJtique proprie GTL§dg de eubilibus hedera stratis ab lobacohis 

quoque aocipiebatur, unde facile munus haec cubilia sternendi XLxovQyia 

GXL^dSog (y. 112) dici iteramque faoili trauslatione et totum cenaculum ita 

exornatum GXL^dg dici poterat et dies, quooumque GXLâSEg sternebantur, 

velut V. 150 naQsiixm xb &£Qfi6Xv')(vov xdg xe ivdxag %ai dfi(pLExr]QiSa %ai 

GXLâSa. Hoc vero loco praeterea apparet non uno quoque oonventu, sed 

oertis modo diebus, maioribus sc. sollemnibus velut Dionysiis magnis lobacchos 

hoc more cubuisse, unde porro colligo cenaculum eorum aut oonventus 

non nisi iis diebus, quibus sollemnis ille cubilium apparatus fiebat, 

voee GXL§dg significari potuisse, id cûod confirmatur v. 63 oiSsvi i'%iGxai 

iv %y GXL^dSL o^vxs aGaL %%X.: menstrua enim convivia ita a sodalibus acta 

esse, ut ue canere quidem lieeret C)uis credat? Ac verbis proximis fiExd 

Se ndGr]g EVKOGfxiag %ai f]Gviiag xovg fiEQLGfiOvg XiyEtv Kai noLELV, quae ad 

partes in scaena agendas pertinere W, perspexit, apparet esse de sollemniore 

cjûodam conventu sermonem, si quidem uuo quoque conventu speotaoula 

facta esse probabile non est. Quare vooabula to BaKisiov aut sGxLaxbQiov 

non cum illo plane synonyma habenda sunt, et quod e, g, v. 48 EiQyia&m 

xr]g GxL^dSog et v. 52 6 nQOGS£i&r]s6fisvog ig xf]v Gx. dicitur, id mea quidem 

sententia non licet interpretari, quasi scriptum sit to-O Ba%i£LOv vel sig %b B., 

praesertim cum v. 101 hoc ipsum nomen legatur (%mXvGaL aii%bv %r]g siGbSov 

T^j slg %b Ba%iELOv). Id tamen concedo fortasse cenaculum certum fuisse, 

ubi apparatuS G%L§dSog fieret, et hoc ipsum semper eo uomine rDsigne fuisse. 

Haec sunt, quae simplioi et cauta interpretatione ipsius legis aliorumcjue 

testimoniorum colligi videntur, illius autem quem Maass voluit ritus 

Indogermanici apud Graecos nullum indioium dispicere possum et miror eum 

verba attulisse Herodoti, qiiippe qui illas Persarum caerimonias manifesto 

ac diserte ut alienas a Graeois protulerit.'") Ac ne Theoxenia quidem ab 

lobacchis acta esse ille demonstravit. Agitur de verbis v. 121 sqq. fiSQ&v 

Ss ysivofxivmv alQ£%m LEQSvg, av&LEQEVg, aQii§a%iog, xafxiag ôv%oXL%6g, Al6vvGog, 

KoQT], IlaXaifimv, 'AcpQoSsixr], IlQmxsvQV&fiog, %a Se bvofiaxa avx&v 

Gvv%Xr]QOVG&m ndGL. Widium, qui verba fxsQmv ysivofiivmv de carnibus 

hostiarum distiibuendis, non de partibus in scaena agendis acceperat, 

scciitus Maass non tamen de volgaribus inter lobacchos %Qsavofi,iaLg 

agi, sed MiQr] certorum quorandam sacroram nomen (Portionenfest) esse 

eoniecit comparans nomina Xosg et Xvxqol ao, quoniam inter eos, qui 

portiones accipiunt, Dionysi aliaque nomina divina legantur, antiquissi- 

30) cf. praecipue exordium loci illius: &vair] 8s rotat HiQaiâi nsQ'i xovs 

slQr]fiivovs &S0VS ijSs Ka&iarr]KS' ovts ^cofiovs noLEHvTaL oiirs ni)Q dvaKatovai 

piXXovrss &i'>siv, ov anovSy xQia)VTai, ovA a^vXw, ov arippâaL, o^vkl oîXfjai, r&v 

Si «Ti, quibus verbis Graecas caerimonias Persicis apertc opponit.

140 LEGES SACBAB 

mum lateque propagatum ritum Theoxenioram hoo loco dici eumque ita 

ab lobacchis actum esse, ut aliquot sodales sorte ducti personas deoriim 

induerent et ad mensam saoram eorum vice accubarent, pro certo habet 

atque id quidem vel Dittenbergero persuasisse videtur. At primum quidem 

nomen illud Meqt] ferri nequit: non quaero, curaam lobacchi lectisternia 

sua non sollemni huius rei nomine sive @£0îvia sive SivLa appella-verint, 

id dico nomen per se ipsum propter notionem indefinitam et 

a sacris ipsis prorsus alienam minime aptum esse, nec recte ab illo XoEg 

et XvxQOL comparautur, quoniam utrumque hoc nomen pertinet ad ipsa 

sacra, Tum vero ac praecipue Maass nova quaedam et inaudita lectisternia 

finxit. Quae enim cognita sunt testimoniis, ita fiebant ut variis cibis 

in.mensa saora collocatis heros deusve precibus ad epulandum in-vitaretur, 

plerumque praeterea lectus sterneretur tapetibus pulvinisque exornatus imposito 

symbolo sive simulacro dei. ^•'^) Homines vero personas deorum induisse 

eorumque vice in lectistemiis epulatos esse ut antiquae reUgioni 

repugnat, ita nullo probatur testimonio, ^^) Itaque etsi Bacchus quoque 

lectisterniis honoratus est, licetque ipsi lobacohi eum ita honoraverint, id 

quod nec negari nec affirmari potest, utique his legis verbis sermo de iis 

non est,. Immo verba fiEQ&v Se ysivofiivmv aiQixm — AiovvGog Koqt] Ha- 

Xaifxmv 'AcpQoSixrf nQcorsvQv&fiog haud dubie ad eos pertinent, qui in 

dramate saoro'*) deorum partes agebant, ut iam Wide coUegit e 

V, 65 sq. rovg fXEQLGfiovg XiysLv r.ai noLsiv. Miniis recte idem eos, qui UIo 

loco priore)n ordinem efficiunt: isQEvg, dv&LEQSvg, xafxiag .§ovKoXLK6g^), sodales 

31) cf Deneljen De Theoxeniis p. 1 sq,, Wisso^wa Beiig. u. Kultus der Bomer 

p, 355 sqq, 

32) Suetonii _Aug, 70 de Augusti cenis secretis, quibits convivae deortmi 

dearumque habitu discubabant, narrationem M, non debuit huc trahere; quae 

cenae .ai pertipuissent ad antiquum.ritnm, qai tandem fieri potuit, ut cum aUi 

tum Antonius amarissime ea,s exprobraret epistuUs? 

.33) in V. 113 sqq. TL&irw {6 isQSvs) rf]v r&v Karctywyiwv, _ anovSf]v an^dSi 

fiiav Kal &£bX'6yiav, •tjj' rJQ^ro in (piXorsipias noistv 6 'iEQaaiKfiSvos 'NsiKopdxds 

vbceTn&soXoyitcv ad hoo-ilTama pertinere siiBpioor;. sollemnem dei laudationem 

inteUexit Maass, sed cum "hac signiflcatione verbum rL&irw paiWm convenire 

Dreirup reote Bensit, cui tamenqucjd der itbliehe GoUerzauber (Z. 121 f.) ciipi videtur, 

vereor- ne Indogermanico iUo ritu .ca.ptus sit, Theologi id quoque officium 

ftiisse', ut ad agendum drama saorum verba conscriberet, Maass ipse p. 121 

not. 168 ad Lucian, Pseudom, 20 optime monuit; quidni hic quoque &soXoyiav 

illam piroprie verba fabulae, deinde universum spectaculum significare putemus, 

quod exomandum et instruendum -êrho TL&irw sacerdoti mandatur? 

34) ita lego, reliqui distinxerunt rapias, •(SovkoXlkos hac vooe pecitliarem 

quendam magisliratum vel sacrificulum significari rati, ao Maass qtiidem BovkoXov 

sacerdotem esse voltut, Bovii6Xov vero eundem esse atque Orpheum, quem iteium 

iatere postremo nomine nQors^vQv&pos censet, quae tamen omnia uUa probabilitate 

carere omnes opinor hodie censentiunt; sententia illius vel hoc uno evertitur, 

cjuod Orphettm ab isdem lobacchis in uno praesertim dramate duobus diversis 

nominibus significatum esse incredibile est, Sed ne ceteri quidem, quinam 

ille PovkoXik6s fuerit, enuntiant; praestat igitur mea qutdem sententia vocabulum 

§ovKoXiK6s pro adiectivo, sicut est, ita habere et cum substantivo rcK/ifog coniungere, 

In scaenam autem quaestor boucolorum nescio an eo consiUo productus 

sit, ut deo ipso fortasse adliortante lobacchi qiti spectabant de nummis probe


ipsos, qui his muneribus fungebantur, intellexit. Immo his quoque nominibus 

sodales in scaena eas partes agentes dici Br. Keil rectissime, ni faUor, 

monuit, hic quidem sermonis indiciis nisus: aliter enim articulos desiderari 

nec verba ta Se ovSfiaxa avx&v GvvKXr]Q0v6&m naGLv ad proxima deorum 

solum nomina referri posse, deberi potius ad oumia, quae antea leguntm-. 

Accedit, quod si modo fiEQ&v yLvofiivmv de epularum portiouibus cum 

Maassio et Widio intellegimus, cur non nisi quattuor UUs magistratibus 

portiones decernantur et e. g. xafiiag particeps fuerit, nQoiSQog non item, 

minime. intellegitur. Oontra, in dramate sacro ut praeter deos ipsos sacerdotes 

potissimum in seaenam prodirent — de quaestore vide uot. 34 — 

facUe fleri potuit. Quodsi universa illa nomina de partibus in scaena 

agendis acoipienda sunt, eo procli-vius videtur vocem fisQ&v yLvofiivmv ad 

has partes distribuendas referre, sed struoturam grammaticam ita "vix explicari 

posse Widio concedo^^); quare ipse quoque haec verba de portionibus 

inter eos sodales, qui gravissimas dramatis persouas induerant, distribuendis 

intellego ac cum carnis portiones plerumque fiSQiSsg, non fiiQr] 

soleant dioi^*), fortasse vini eius, quod archibacchus decimo Elaphebolionis 

die dare debuit, iu lege statim infra v. 119 commemorati portiones dicuntur, 

quocum verbiim ulqelv commode convenit. ^^) 

De dramatis argumento pauca possunt coIUgi, deorum praecipue mentione 

Y. 124 sq. Athenis sicut aUbi KSQrjv saepius cultu cum Dionyso 

oonsociatum esse constat; quod in lobacchorum dramate coniuncti apparent, 

sive is conexus e piiblicis quibusdam sacris''**) sive Orpheis^^) fluxit, id 

solvendis admonerentnr; utique bucolos, notissiuium illud mystarum Bacchi genus, 

ohorum dramatis egisse, contra Buoolii Atheniensis memoriam ab hoc loco 

removendam esse puto. 

36) quae diffloultas Drerupium fagisse videtur; nam quod dicit (p. 367) 'die 

Erkiartmg von aiQirw, scii. psQOS = eine Bolle Hbernehmen, ergiebt sich von selbst, 

indem wir die foigende Beihe einheitiich fassen,' ratiouem grammatioam eius non 

inteUego, neque enim Dionysvis personam ai^QSL, sed sodalis quispiam Dionysi; 

itertim quod monet a oeteris non satis rationem habitam esse eius difflcultatis 

'die in der sinniDidrigen Zusammenfassimg von Vcrordnungen iiber die Verteilung 

von Opferstiichen und einer Vorschrift iiber die Zuiosung der Boiien iiegen iviirde,' 

ipse nec Widii nec Maassi interpretationem prorsus assecutus videtur, 

36) cf, ad n. 29 p. 94. 

37) medium sane eipectaveris, sed cf. e, g, Antiphanis comici fr. ap. Athen. 

XV p. 692 f, 

38) Eleusinii cultus et Lenaeorum quendam conexum et quia in rationibus 

•Eleusinus v, 182 inLOrdraLs ini Ai^vaLa sig ALOvvOLa &vaaL: AA (Dittenb, Syil.- 

587 cum adn.) legitm^ et quia rex in Lenaeis administrandis ab epimeletis mysteriorum 

acUuvatur (Ar, k&. HoX. 57 et IG II 741 A v, 10) Wide merito statuit, contra 

Anthesterus uxorem archontis regis, quae in buoolio nuptias faciebat cum Baccho, 

K6Qr]s •vice functam esse (0, MiiUer Aligem. Enc. s. v. Eieusinien p, 290 not, 59, 

Gerhard Abhaiidl. d. Beri. Akad. 1858 p, 158 oum not, 40 p, 197) valde inoertam 

est (Maass p, 58 et Preller - Robert Gr. Myth. p. 672), Rectius Wide attulit 

Hephaest. 94 olov rb iv rots dvaipsQopivois sis ylQxiXoxov 'lopdKxoLS' zJjjftTjrpo? 

dyvi]s Kai KoQr^s rf]V navfjyvQLV ai§wv. 

39) Maass p, 69; ceterum si vel maxime inde lobacchi receperunt, id magnae 

auotoritati doctrinae Orphicae tribuere sat est, non ideo omnino saora eoruni 

Orphica li'abeuda sunt.

142 LEGES SACE?AE 

utique ad nuptias eorum spectat. lam vero ciuomodo Venus et Palaemon 

in hanc communionem intraverint, quaesiverunt. Equidem cavendum puto, 

ne recondita quaedam religionis necessitudo necessario repetenda -videatur; 

velut fieri potuit, ut Venus nulla alia de causa in scaenam prodiret nisi 

ut nuptiis adesset. Palaemon, ouius cultus in Isthmo praecipue florebat^"), 

deus marinus erat Neptuno eonsociatus, nec tamen a Baochi religione 

prorsus alienus, quoniam Ino mater eius Bacchum infantem aluit et ipse 

inde in hymn. Orph. (75 A.) GvvTQOcps §a%iEi6QL00 AtmvvGov audit. Diffioillimus 

denic|ue ille nQm%£vQv&fiog, praesertim oum utrum numitiis an 

hominis, magistri sc. saltancU, nomen fuerit, ambiguum sit. Magistram 

esse saltancU quamquam defendere suscepit Eohde*•*•), tamen Wide negavisse 

mihi videtur recte, quia deorum, non hominum ordini ascriptum 

est nomen, lam cum Wide daemonem e cosmogonia Orphioa repetitum 

iuteUexisset, Maass Orphea ipsum hoe nomine latere lobaoehorumque 

sacra omnino orphica esse demonstrare oonatus est. Cuius 

argumentatiouem audaciae plenam solido fundamento carere Eohde satis 

superque demonstravit, ut singula refutare non iam opus sit. Equidem 

ut nunc res est, potissimum daemonem quendam Bacohi ministrum 

intellegendum esse cum Widio putaverim*^), de Orphica tamen quam hic 

oonieoit origiue dubitans. 

Quoniam duorum pristinorum sacerdotum S6yfxa%a (v. 10 sq.) hanc 

legem efficiunt, haeo ipsa tamen non plane immutata recepta esse mentione 

theologiae, quam fecit Nicomachus (v. 115), elueet, vestigia quaedam 

huius dupliois vel tripliois originis apparere mirum non est, Quae 

Drerup summa diligentia investigare studuit, nec frustra; id potissimum 

recte observavit, quibus praeoeptis isQsvg et dv&LEQSvg ao quibus isQSvg et 

dQii§a%iog una nominantur, ea non eadem aetate orta esse videri,*') Ceterum 

ordo praeceptorum hiiius legis tantopere perturbatus non est, quantopere 

40) vid, PreUer-Robert GM p. 601 sqq., Qruppe GM I p. 135. 

41) verba eius haec sunt {Kieine Schriften H p. 294 sq.): ' dieser Ausdruelc 

(sc. nQwrs^vQv&pos) idsst an einen iâQxwv, einen praesui bei Brocessionen und 

Tanzen denhen, der cds erster die rhytlimischen Bewegungen aitsfiihrt und die anderen 

m soichen anleitet, oder, wenn s^Qv&fios einen Meister im Qv&pos bezeichnet 

(dergieichen das Coliegium mehrere haben honnte [gieichiuie z. B. ein Ba-gamenisches 

Goll. auf 17 PovkoXol zwei vftvoSiSdaKaXoi hatte: Hermes 7,40J, ohne darum 

wie Maass spottet, ganz aus Tammeistern m bestehen), den obersten dieser Meister. 

Hinter den vier Gottern, ais den Hauptfiguranten, mag dieser Mann als der 

Anfuhrer der dann noch folgenden Schaaren der Tanzenden passend seine Steiie 

42) W. HQwroyovov daemonem, qui in papyro Parisino invocatur (Dieterich 

Abraxas p. 132) contulit et nQwrsijQv&pov eum, qui mundo rytkmum dedit, 

interpretatus est. 

43) cf. V. 85 cum v. 92 sq., v. 67 et 140 cum v. 108 sq, Auctoritatem &v- 

&iEQiws postea auctam, archibacchi deminutam esse Dr, probavit, quamquani 

inde, quod in narratione de oonventu praemissa dv&iSQE^vs plus momenti habere 

videtur quam archibacchus, nihil colligi debet, quia haec sine dubio ipse &v&iSQ£i)s 

consoripsit.


illi visum est, dummodo qua ratioue et quo consilio singula deinceps praecepta 

eontineantur, recte assequamur. 

Ac primum quidem v. 32—62 munera sodali inde ab introitu subeuuda 

constituuntur, quibus satis apte praeceptum de couventibus (v. 42 

GvvirmGav %%X.) insertum est, quippe quibus sodales interesse deberent. 

Difficultatem maxime praebent verba v. 48 sqq. idv Sh ff») nXrjQoi, siQyia&m 

%r]g 6%L§dSog y.c«i EV%ov£i%mGav oi %m i\>r]cpiGfjia%L ivyEyQafXfiivoL %copig ij dno- 

Sr]fxiag r] niv&ovg r] v6aov r] ^sl}, GcpbSQa civavâLog %ig r]v 6 nQoGSsi&i]- 

Gbfisvog ig xf]v Gxi^dSa %QSLvdvxmv xmv isQimv. Summa sententiae, si quidem 

verba idv Ss fA,f] nXr]QOL ad proxima xf]v oQLG&Eiaav Eig xbv olvov 

cpoQav necessario referenda sunt, oerta est: is, C[ui menstruam stipem non 

solvit, GxL^dSog i. e,, si modo reete supra statui, a maioribiis sollemnibus 

hoc nomine insiguibus vel loco, ubi ea fiebant, exoIucUtur, nisi excusationis 

causae valebant, e quibus faoile intelleguntur aliisque exemplis oonfirmantur^) 

morbus, iter, funus; dubitationem movet postremum [st] Gcp6SQa 

dvayâibg xLg r]v %xX. Wide vertens ' werm er — — sonst etivas sehr 

Dringcndes vorhalte' sensuni efficit aptum, neo tamen is verbis illis inesse 

potest;i Maassii interipretatio ' wenn der i/n clen Opferrcmm Aufzunehmende 

ein gcmz naher Verwandter war' primo speciosa videtur et Dittenbergero 

quidem plaouit, sed, ui vehementer faUor, oum autecedentibus idv jm.^ nXr]- 

Qoi sc. %f]v cpoQdv conciliari nequit, c|uia talis excusatio in eum solum, qui 

Ui conventu deerat, quadrat.^^) Etiam G(p6SQa illud .de propiuqiiitatis 

gradu dictum displicet. Itaque aliud subesse suspioor: fieri poterat, ut 

quis stipem ferre ueglegeret, idem tamen arte aliqua velut in scaena agendi 

exoelleret, ideoqne sodales, ne opera eius egerent, eum admittere mallent 

%Q£Lvdv%mv so. %&v LSQimv. Atque aliquid certe valet, quod hac interpretatione 

lapidis lectionem v. 71sq. r] dnoSo-vvaL av%bv r] iaiQiEG&aL tueri 

posse •videmur. Quo loco Maass sententiam requirere f] fif] iaiQiEa&aL 

iudicavit adseutiente Dittenbergero. Sed si modo reete statui, admisit 

interdum sacerdos etiam eos, qui stipem non tulerant, ut recte se habeat 

^ iaiQisG&ai neque opus sit confugere ad mutationem illam, praesertun 

quae cum recta diceudi ratione parum conveniat. — Dubium denique, qui 

dicantur oi iv %cb ipr](piGfia%L iyyEyQafXfiivoi. M. et Dttb. uterque i\>f](pLGfLa 

priorem partem tituli (v. 1—31) intellegunt, eui ille in exemplari manuscripto 

nomina sodalium subsoripta fuisse putat, cum hic curam a conventu 

arcendi rectius us, qui muneribiis funguntur, quam universitati sodalium 

mandari moneat eosque, cjui passim in titulo commemorantur 

Bacohei magistros hao locutione comprehendi conioiat. Sed dubito, num 

44) cf. n. 41 V. 19 sq. 

45) hac ipsa de causa, quia verba cS nQOttSsx&r]a6fisvos is Tr]v arL§dSa de 

recipiendo novo sodali acoipit, Drerup obiectum verbi nXr]Qot non Tr]v bQ. sls r. 

6. (poQav, sed rb siarjXvaLov esse viilt (p. 366), sed hoo nullo modo feiri posse 

persuasum habeo, quia vox siarfXvaLOv multo antea v, 37 i, e, in diverso legis 

oapite ocourrerat. Contraria via proficiscendum est: obiectum verbi nXr]Qot e 

proximo conexu certa ac simplici ratione supplendum atque inde iam illa verba 

(5 nQoaSEx&i]a6pivos ktX. interpretanda.

144 LE6ES SACRAE 

V, 1—31 aotorum instar conscripti ip^^^piGfia appellari possint; aut legem, 

qua pristiua Sbyfiara repeti titulus testatur (v. 10 sq.), aut unum ex his 

ipsis dici vocemque ex eo translatam esse puto. 

V. 55 lEQog naig E^mrLKbg Ka&sG&sig: verba nondum certo expedita 

suut. Wide lEQov. naiSa inteUexit puerum, qui hymnis aliisque caerimoniis 

sacris interest, atque id quidem probabiUter, sed quod vocem i'E,mxL%bg 

%a&sa&sig de eo iuterpretatur, qui nach aussen versetet wird, d. h. aufhOrt, 

ein iEQog naig zu seim^^), audacius egit. Maass et Dittenb.-«961' naiSa 

nihil ampUus uisi lobaochi filium esse putant, voce i'S,mxL%bg %a&Ea&£ig Ule 

eum, qui peregre habitabat, hic eum, qui domicilium non iam apud -patrem 

habebat, sed seorsim habitabat, dioi ratus. Sed neutrum Graece ita dici veri 

simile, neque iutellegitur, curnam fiUorum ii potissimum, qui sive peregre 

sive Athenis seorsim habitabant, oondieione illa commodissima v. 56sqq. usi 

sint. Quam difficultatem Dttb. ita removere conatus est: qui supra t. 39 

oi &nb naxQbg vooantnr, eos patribus defunctis eorum locum in coUegio 

obtiuuisse, contra quorum patres superstites erant, eos iEQOvg naiSag vocatos 

esse neque lobacohos fuisse praeter illos seorsim habitantes. Quae omnia 

ut acute exoogitata, ita artificiosa et prorsus incerta esse patet. Ipse faoere 

non poteram, quiu etiam atque etiam haererem in verbis saxm fisxd xov 

naxQbg 'l6§a%iog ini ftta GnovSy xov naxQog, quorum illi parum rationem 

habuisse mihi videntur. Nam iUud fXLa num additum esset nisi proprie 

duae GnovSai, sc, et a patre et a filio, dandae fuissent? Quomodo autem 

a patre GnovSf] postulari poterat, si is iam autea sodalis fuerat suamque 

iam pridem dederat? Concludo eos pueros sacros, de quibus hoc loco 

agitur, fiUos sodalium non fuisse, et dubitans saue hanc interpretationem 

propono: lobacohi hymnis ceterisque sacris, quibus isQoi naiSsg intererant, 

non modo suos fiUos, sed etiam alienos voce vel alia arte iusignes adhibebant, 

qui officiis rite peractis oum sno qnisque patre aequissima condioione 

recipi poterant, £'e,mxL%bg igitur %a&£G&£Lg is LEQog naig fuit, qui 

cum pater eius sodalis non esset, tamquam extrinseous in coUegii sacra 

adhibitus erat, Ao certe uno loco, quo praeterea similis looutio occumt, 

in fastis hymnodorum Pergamenis*^), taUs sensus satis bene quadrat. 

V. 63—110 de ordine thiasi servando agitur. Qua potissimum in 

parte vestigia additamentoram posteriorum Drerup deprendere sibi visus 

est: praeceptum enim v. 84—90 una oum v. 96—102 postea additum esse, 

ut vis sodali iUata acrius vindicaretur. Ac v. 85 verberatum querimoniam 

deferre iuberi n^bg xbv isQia 1) %bv dv&LSQia, v. 93 naQa %a> isQEL r] %m 

dQiL§d%i(p recte observavit (of. not. 43). EeUqua, quae attulit, aut incerta 

aut ne oifensione quidem carere puto; velut quod praeeeptum, ne quis 

publica iudicia adiret (v. 90sqq.), ad omnes iniurias potius quam ad solam 

vim pertinere debuisse ideoque olim versui 83 subiunotum fuisse coniecit, 

per se ipsum speciosum est, sed obstat vox SaQiv%L v. 91, cuius vim hoc 

46) similiter Drerup: wenn er aus dem- Knabendlter herausgetreten ist. 

47)^ Insclw. V. Berg. II 374. = Prott Fasti 27 C v, 12 sq. S&aovaLv Sh ol 

y.a&Lardfi£voL i^wriKoi vp,V(pSoi Ets slKovas Tisi' Es§aaT&v Sr]v.. v'.


loco latius patere non facile cuiquam persuadebit. Itaque etsi acuta disputatio 

illius notatu digna est, demonstratum esse mihi videtur id uuum 

V. 85 av&LEQia pro archibaccho intrasum esse. 

V. 63 o^vSsvL Ss i'%i6%aL iv %r] G%L§dSL %%X. non ad quemUbet, sed 

•ad gravissimum quemque conventum pertinere supra p. 139 monui. — 

Y. 67 sqq. id, quod iam v. 46 sqq. praeceptum erat, repetitur, quoniam 

firjVLaia iUa ^jo^c^ a stipe Sig %dg ivd%ag ferenda vix est diversa. Sed 

praeterquam quod afiq}LS%r]QiSmv mentio accedit, tanti momenti praeceptum 

in hac quoque parte legis repeti intellegi potest. —• de lectione 

r] iGiQisG&aL v. supra p. 143. — v. 102 sqq. qui mercedem iutroitus non 

solvit, non modo TTjg G%L§dSog (ef. v, 70), sed ^rjg Ea%LdGEmg i. e. omni 

epulo prohibetur. 

In priore parte legis (v. 32—-62) oum unius cuiusque sodalis adversus 

thiasum officia constituta sint, in postrema parte v. lllsqq. eum extraordinaria 

quaedam (v. 127—136 et 159sqq.) tum magistrorum thiasi 

munera soUemnia recensentur, ac primum quidem sacerdotis v. 111—117; 

de G%L^dSog et afi(pLS%r]QiSog caerimonia v. supra; f] xmv Kaxaymyimv GnovSfj 

non cum W.^*) ad Proserpinae %d&oSov referenda est: KaxaydoyLa eniin 

soUemnia dei fuisse in urbem suam devertentis constat*^) meritoque igitur 

festivitatem, qua Baoclu Athenas adventum lobacchi sumptu sacerdotis 

celebrarent, ita nominatam esse Maass iudicavit. Quo die oelebrata sit, 

incertum est. 

V. 117 —127 de re sacra ab arohibaccho die X Elaphebolionis 

i. e. magnis Dionysus facieuda, quo die in scaena lobacchos egisse subiuncto 

illo de quo supra dixi praecepto fxsQ&v ysLvofxivmv _aiQixm %xX. apparet, 

— v. 127 —136 quibus quisque occasionibus GnovSf]v extraordinariam 

dare debuerit; v. 131 Xo&v: Choum ferias intellexit W., quem 

Wolters admonuit de epigrammate sepulcrali (Kaibci 157, IG III 1342) 

•)]XL%ir]g Xo'i%&v, 6 Ss Sai\jimv^ 'scp&aGs xovg Xovg, ubi de puero agi, antequam 

per aetatem Choibus admitteretur, mortuo Kaibel coniecit, ^*) Sane de 

more Uberos certa demiim aetate Choibus adhibendi nihil amplius oonstat 

qui fortasse reeentioribus temporibus ortus est; utique non recte Drerup, quia 

48) p, 281 not,, ubi Diod, V 4, 6 oontulit et, sicut Choibus una cum deae ascensu 

avoSos r&v rsXsvrrjadvrwv celebrata sit (Phot, s, v. ptaQa ijfiiQa), ita una 

oum desoensu eius Karaywyia mortuis celebrata esse coniecit, ipse tamen 

dubitanter. 

49) cf. Veneris Erycinae Avaywyia et KarayiayLa Athen. IX 394f,, Ael, n, a. IV 2, 

Ad Bacchi KaraymyLa ea, quae de Antonio ab Bphesiis urbe reoepto Plut, Ant. 24 

narrat, Maass aoute rettulit eodemque Karaywyia caerimoniis memorabilibus 

Ephesi celebrata ea, quae in Actis S. Timothei (p. 11 Usener) commemorantur; 

quae cum Lobeck Agiaoph. p. 177 Dianae tribuisset, Usener (p. 25) propter temporam 

cUffioultatem Dianae Karaywina cum feriis alius mensis aliusque dei ritu 

similibus a soriptore oonfusa esse oensuit, Bacchi sacra fuisse item propter diem 

diffisus. Caerimonias tamen, quae ibi desoribuntur, Baccho valde aptas esse 

concedendum mihi videtur. 

50) de interpretatione diversa Wilamo-witzii {Oomm. gramin. U 'p, 17) vid. 

Dittenberger IG III 2 Add. p. 300 et Wide p. 265. 

Leges Graao, Sivcrae ed, Zioheu, 10

146 LEGE8 SACRAB 

mortuos epulis fuuestis honorare soliti essent, ôdg (die Trauerfeierlichkeiten 

iei Sterbefdilen) interpretatus est; nam ut hoc loco non nisi festivas occasiones 

respici videri omittam, id quod ille voluit, voce ôai parum idonee 

significatur. — Qa^SoqioQiag: qui in theatro ordini publice prospiciunt 

(Schol. Arist. Pac. 733). — a&Xo&saiag de decemviris Panathenaicis dici 

Dttb. negavit et in universum de quorumlibet ludoram regimine accepit, 

non sufficiente causa; nec enim reote negat fuisse, quod ex ingenti magistratuum 

numero hoc unum offioium nominatiiu afferretur; a&Xo&saia inter 

nobiUssima munera sine dubio habebatur (cf. Arist. 'A&. HoX. 60). — 

&£afjiO&£aLag: totum novem archontum collegium ex Ulius aetatis usu*(J6f 

III 716, 3) (Uci monuit Dttb. — avv&vaiag: coUegium viroram publice 

peregre missorum ut sacrificUs aUenae oivitatis iuteressent, coll. Asinaeorum 

synthytis (SylL^ 654, 15) Maass probabiUter intellexit, etsi Athenienses 

hac voce ita usos esse non constat. ^•'^) — V. 136—146 de magistro ad orcUnem 

in eonventibus servandum constituto; EVKoGfnog etiam apud hymnodos 

audit Pergamenos (Prott Fasti n. 27 v. 13); cf. praeterea epheboram %oafir]xf]v, 

Creticos %6Gfiovg. — v. 138 thyrsum apponere iubetur xm aôGfio^bvxL 

r] &OQvô'vvTL, ut hoc symbolo quasi coram notetur.^^) — v. 144 oi %axa- 

Gxa&rjG6fjiEvoL vnb x&v LEQimv tnnoL aperte ministri sunt e sodaUbus minoribus 

natu electi; nomini eaudem translationem subesse, qua diouutur 

puellae Dianae Brauroniae aQ%xoL, Cereris Laconicae sacerdotes nm^XoL 

(CIG 1449), pueri sacri Neptuni Ephesii xavQOL (Athen, X 425 c), mystae 

Dionysi modo §bEg modo %QdyoL, Mithrae mystae Xiov%Eg vel XiatvaL ministrique 

eoram %6Qa%sg (Dieterich Be hymnis Orph. p. 5), originemque 

horum nominum e natura dei repetendam esse optime perspexit Wide idemque, 

etiamsi de Baocho ipso equi specie culto nihil constaret, comites 

tamen eius Silenos in arte vaseularia cauda ungulis auribus equorum repraesentari 

scite monuit.^^) Ac qui in collegio Bacohi Pergameno ZslXi^vol 

audiunt (Syll^ 743 v. 29), eosdem esse atque lobacchoram innovg Maass 

iure statuit; denique innov etiam orgeonibus Piraei fuisse (J6f HI 1280a) 

Preuner monuit. 

V. 146—159 de quaestoris officiis. Quantum sodales ei muneri tribuerint 

cum inde, quod in biennium oreatur, tum immunitate eius apparet; 

praeterea conceditur ei f] %afiLEV%L%f] GnovSf] (v. 157 sq.), quam vertens 

Kassierertrimlz quaestoris sportulam intellegit Maass; contra Drerup hanc 

GnovSf]v eum iis comparat, quas saeerdos et archibaochus dare debebant 

(v. 114 et 119), et olim quaestori quoque hoc munus impositum fuisse, 

51) Dttb. maluit sodales coUegii sacrorum causa instituti (e, g, Syli.^ 745, 3) 

inteUegere: si quis lobaochus in alienam sodalitatem introisset, lobacchis stipem 

dare debuisBe; sed hoo looo non nisi honores magistratusque recensentur, 

52) thyrsum ipsius dei vice fungi contendit Maass provocans ad Denelien 

De Theoxeniis p. 1, 2', ubi tamen huius rei exempla non dispicio; sceptri Agamemnonis 

a Chaeronensibus adorati (Paus. IX 40, 11) ratio longe diversa mibi 

videtur, 

63) praeterea "Innos, 'Innatos satyrorum nomiaa in vasis esse, Baochi Tmolensis 

nutrici in hymn, Orph, 48 et 49 nomen "Inna esse attulit M.

ATTICAE n. 46. 47 147 

postea vero consideratis reliquis officiis eius remissum esse acute eonclusit, 

nec talis verbi GvyimQsiv iisus exempla desunt, cf. Diog. L. I 45 

et Dem. LVI 22. 

V. 159 sqq. de fimeribus sodaUum adduntur; de corona of. Kaibel 

Epigr. 153 Grififxa Si \jiOL nXiS,av%o\ ALmvvaov &La6m%ai (Athenienses). ^*) 

47. Lapis quem exscripsit Pourmont Alopecae in ecclesia infra montem 

Hymettum, nuno periisse videtur, Ed, Boeokh e Pourmontii sohedis CIG 126, 

inde Eoucart Associations religieuses p, 202 n, 20 (v, 30 usque ad finem), Dittenberger 

IG III23, Wilhelm Serta Harteiiana p. 231 sqq. Cf. etiam Liiders Bionys. 

Kiimstier p. 161 n. 1, Maass Orpheus p. 49, Ziebarth Gr. Vereinsivesen p, 37. 

Poematis, quod priore parte apographi continetur, non nisi tres postremos versus 

temporis definitionem exhibentes exscribo. 

"ApxuJv u4v Tau(p)iCKOc, (iTcep (ifjv Mo(u)vixu»)v fjv 

6KT[u)]KaibeKc!(Tij 6' ^pavov cOvotov cpt\oi fivbpec 

Kui Koivq 3ouXi|i eecnov qjiXiric liiT^Tpavîv. 

N6)uoc epav(ic)T(I)v 

MT)]bevi eSecTio ic[iev]ai (ic) Tf)V ce)avoT(i[T]r)v | cuvobov tiuv 

epa(v)icT(lJv Tr(pi)v av boKijîacOf) ei' ecri (x[tv]6c*) Kai eucepT)C Kai 

35 d(T|a9)6(c)- boKiiua[Z;e]T(u be 6 TTpocTdTTic [Kai || 6] dpxepa(v)i- 

(c)Tf)C^) Kai 6 T[p]aM|LiCTeuc Kai | [oi] raiuiai Kai cuvbiKor ecTUJcav 

be o[u|t]oi K\r)pioToi Kard e'[To]c xojpic TTpocTdT[ou•]') | 6|uo- 

Xeiriup be e'CTa) b[id] piou auTo[u] | 6 eTii f)puJ0u KaTaXiqiOeic' 

40 auHaveTUJ b[e] || 6 epavoc eiTi q)iXoTe[i])Liiaic' ei be ti(c) )id|xac f\ 

44 eopu(p)ouc KeivJJv q)aivoiTO | eKpaXXecBuu tou epdvou (£)Ti|iiou||Lievoc*) 

43 'ATT[i]KaTc Ke' r| irXriTaTc aiKi2:[6] |)ievoc raTc bnrXaTc 

TTETPA Kpicecuc 

Eranistas, qui aetate imperatoria^) hanc legem sibi sanxerunt, collegii 

funeraticii fuisse WUhelm coll. mentione 'fjQmov v. 39 et poematis 

praescripti v. 19 £tg?] f»,vf]fi,r]V cp&LfiivoLg %ai d,XXf]Xovg (aXXf^XoLgî) avi&r]- 

%av et exemplis similibus velut IG H 630, quo titulo f]QmL6%aL Attici, 

vel IG Vn 2725, quo f]QmLa6%aL Acraephienses cognoscuntur, probavit. 

54) optime attulit Maass; minus recte Varronis Sat. Men. fr. 303 comparavit, 

ubi de silicernio agitnr, de quo tamen hic sermo non est. 

1) Buppl. F.; «[ytjo? B. 

2) dQXiEQaviarf]s editores, quam formam a lapidibus aUenam esse statuit W. 

3) em. Wilh. evidenter, ut priorum conamina repetere opus non sit. 

4) V. 43 et 44 inverso ordine a Fourmontio per errorem exscriptos esse intellexit 

Wilh. totumque locum in integrum restituit praeter iUud TTETPA quod 

adhuc nondum expeditum est; nam tale supplementum, quale sensui aptum est 

velut Sixa, avsv, xarQis a traditis Utteris nimium recedere W. statuit; psrd autem, 

quod propoBuit Frankel, mihi quidem sensui aptum non videtnr. 

5) demonstratur itacismi vestigiis; annus archontis Taurisci ignotus. 

10*


V. 31sqq. de introitu collegii: of. lobacch. leg, v, 32sqq., in hoc tamen 

titulo uec merces introitus nec stips menstraa commemoratur. — r. 37 

imQig nQoa%d%ov: hic ipse quomodo et ad quantum temporis creandus sit, 

non additur. — v. 38 ofioXsi^mQ: hanc leotionem a Fourmontio traditam, 

cum ceteri editores in dubium vooassent, egregie vindicavit Wilhelm glossis 

HesychU Xsi%ELQaL' iiQEiaL, XEiroQEg' liQELaL, Xr]%iiQEg' isQoi G%Ecpttvr](p6Q0i' 

'A&fxdvsg, Xf]%SLQai' iiQSLaL %&v GSfxv&v &s&v (Callim. fr. 123) mouens 

verbum XsixoQsvm in titulis Thessalicis nec non in titulo Boeotioo (GIG 

1681) occurrere, substantivum autem XsixmQ vel in ipsius Atticae titulo 

(MAI XII p. 282) legi: bfxoXEixmQ igitur idem fere valere ac GvXXEixovQybg; 

quo nomine apte designatur 6 ini f]QCpov %axaXLcp&sig (= %axaXsLg)&Eig) 

i, e. ex eiusdem WUhelmii iuterpretatione veri simillima is, cui cura heroi 

sepulcrorumque delata erat, 

De V, 40 £L Si wg fxdyag %%X. cf. lobacoh. leg. n. 46 v. 72sqq. 

48. Tabula marmoris albi optime conservata, angulus solum uterque lateris 

dextri mutilatus est; nunc Athenis in domo privata; acouratius quo loco inventa 

sit, non constat, Edd, Latysche-sv BCH Y (1881) p. 262 n. 2, Ditteuberger Syil' 

632 (378'), Michel Becueii 691. 

'lepov to Te)ievo[c] | tou 'AckXtjttiou Kai | Tfjc 'YTieiac" 

5 9ueiv Touc TeiupTouc || Kai touc Tipocxiupouc | toTv OeoTv fji 

QifMC I Kai rdc )uoipac ve)ieiv | tijji re eica)iev(ui Kai | tiui 0er)Ko- 

10 XoOvTf I T(iJv be Kpedjv jxf) | êpecOai. 

Titulum litteris aetatis Eomanae diligenter incisum, etsi origo lapidis 

incerta est, ad rusticum pertinere cultum e v. 4 et 5, ad privatiun e v. 8 

apparet. Non modo ministro sacro, sed etiam ei, qui sacellum instituerat, 

6 saorificio portiones deberi notatu dignum est, of. simile praeceptum 

Xanthi LycU, qui Mrfvbg TvQavvov cultum instituerat, n, 49 v. 9 cum 

comm. Praeceptum de carnibus non auferendis isdem fere verbis saneitur 

n. 65 v. 31 sq. et n. 125, Prott Fasti n. 5 v. 59. 61 et n. 6 v. 4. 

8. 10. Sed res eadem dioitur praeceptis SaivvG&mv fastorum Myconi (Prott 

n. 4 V. 26 et 28), &OLvr]%aL tituli EhocUi (Prott n. 23) eademque, si modo 

recte legem Elateam n. 79 interpretatus sum, huius praecepto aâvîv et 

tit. Coi n. 137 6%avonay£i6&m. Cf. quae de ratione talis praecepti ad 

n. 79 disserui. 

49. Lapis prope Sunium inventus. Edd. Kumanttdes HaXcyyEvsaia 1868 

i^sa-r, 23 n. 1, Foucart Associations religieuses p. 219 n. 38, Dittenberger Luedersii 

apographo usus IG Ili 74 et Syll.'' 633(379'), Michel Becueil 988; alterum tituU 

exemplar eodem loco inventum est; hoo prius ab ipso Xantho inoisum esse, tum 

vero, cum intellexisset et res neglegenter dispositas esse et sermonem vitiis soatere, 

eadem emendatiora et pleniora melioremque in ordinem digcsta transcribenda 

eum ouravisse Dittenb, vidit, Quod ipsum quoque exscribere operae pretium 

non videtur, praesertim cum omnia, quae in eo sunt, etiam in hoo altero 

extent una re exoepta, quam suo aflferam loco.

ATTTCAE n, 48. 49 149 

£dv6oc AuKioc rdiou ('0)ppiou KaGeibpucaro iep[6v Mt)v6c] | 

Tupdvvou, aipericavToc (to)u (e)eou, Iti' dTa0TJ tuxt)' Kai [iuTêeva] | 

dKdeapTov TipocdTeiv KaeapiSeceuu be dn^ c(K)6pbu)v^) Ka[i xoipeiuv]^) 

I Ka[i TJuvaiKdc' Xoucajievouc be KaraKeqiaXa auer))iep6v 

5 ei^CTTopeu^jjeceaiî]- Kai ck tiuv TuvaiKeiuv bid eTTrd f)|Liep(I)v Xouca- 

)ievT)v K[aTa] JKeqjaXa eicTiopeueceai aueT))iep6v Kai du^ veKpou bid 

f))iep(l)v b[eKa] ^ Kai 0116 Ôopac f))iep(l)v TeTTapdKOvra^ Kai )iTi6eva 

eucidreiv dve[u] | tou Kaeeibpuca|uevou t6 iep6v edv be tic pidcT)- 

Tai, dTTpocbeKTOC I f) eucia irapd tou eeou^ Tiapexeiv be Kai tiu eeiu 

10 t6 KaefiKov, beHi6v || ckcXoc Kai bopdv Kai KeqjaXfjV Kai irdbac Kal 

CTT)euviov^) Kai ^Xaiov | eiti piu)i6v Kai Xuxvov Kai cxi2ac Kai cttovhf\v, 

m\ eueiXaroc | Tevoi(T)o^) 6 ee6c toTc eepaTreuouciv dTTXfj t^ 

Hivxi]', edv be riva | dvepiuuiva TTdcxr) fj dceevfjcr) f| dTTobri)if)ci;) ttou, 

)ir)eeva dvepuL)|TTui)v eHouciav e'xeiv, edv )if| (ui av auT6c TTapabdir 

15 oc av be TroXu||TTpaT|uovf|ci;) rd tou eeoi) f\ TrepiepTdcrjTai, djuapriav 

oquXeTuu Mrivi | Tupdvviu iiv ou fxi] buvTirai egeiXdcacear 6 be eucidCcuv 

TTJ epb6)Lu;) | rd KaefjKovra udvTa TioieiTiui t(jui eeijur Xaju- 

PaveTun be rfic euciac fic j dv qêpr) ckcXoc Kai (ufxov, rd be XoiTid 

KaTaKOTTTe(T)uji lev tijui] iepdir ei be tic | Tipocqjepei 

20 euciav Tijui eeiui, if voujariviac |aexpi TT6VTeKaij|beKdTr|C' edv be tic 

TpdiTeZiav TTXr^piui tcui eeiiJi, Xaîpaveruji t6 fi|uic[u]' j touc be 

pouXo)ievouc epavov cuvdTeiv Mr)vi Tupdvvuiu eir' dTaefli tu[xti]" | 

6)aoi(uc be TTape(H)ouciv oi dpavicTai rd Kaef|K0VTa Tdu eeiiu, be[Hi6v] | 

CKeXoc Kai bopdv Kai kotuXtjv eXaiou Kai xoijv oivou Kai v6[)uic)ia 

out] |KiaTov ^) Kai eqiiepa') Tpia Kai koXXuPuuv^) xoiviKec buo Kai 

1) CNOPAQN lapis, sed prius exemplar recte hic aKOQSwv exhibet, breviorem 

sc, formam verbi okoq^Swv (cf, Lobeck Pathol, I p. 301 et nomina Hkoq- 

Soa(pQdvrr]s et SKOQSoXinLaos Aloiphr, III 61 et 62). 

2) habet alterum exemplar hoo loco integrum. 

3) «0:1, &nb vskqov Ka&aQia^sa&ai SsKarav in altero exemplari. 

4) Dittenb. attulit Phryn. p. 384 L. arr^&îiviov dQVi&iov Xiyovai tlves oîx 

vyi&S et PoII, n 162 rb Sh arr]&&v fiiaov arrj&^vvLov, sed multo veri simiUus est 

hoc certe loco pa'rtem pedis dici, de qua Hes. s. v. arT]&os' Kai rb vitb rove 

noSwv SaKT^vXovs arr^&^vvLov, atque ita iam Prott hunc locum cepisse videtur 

Fasti p, 23 not, 7 conferens Hymn, in Merc, 136sq, o^vXbnoS' ovXoKaQrjva; cf. 

etiam, quae idem p. 27 ad n. 6 v. 19 adnotavit. 

5) rENOIIO, mox KOnTEIQI. 

6) suppl. Dttb., Fouc. V. 23 extr. cum legisset NA suppl. vaar^v, Kcatov 

tamen intactum relinquens; quamquam id faeile e xoLVLKiatov superesse potuit 

(Prott Fasti n, 3 passim); at cum Dttb. NO scriptum testatur, in huius supplemento 

acqtiiescendum videtur. 

7) eadem aperte placenta, quam PoU. VI 76 iqîsQOs dicit; vid. p. 30 ad 

n. 6 V, 9. 

8) hic crustula, non nummos dici patet: cf. schol. Aiistoph. Plut. 768 Kard 

riis KSipaXfjs {t&v vswvryrwv SovXwv) Karixsov KoXXvâ Kai iaxdSas Kai cpoiviKas 

Kai TQwydXia Hcei d'Aa TQayfjfiara.


25 dKp6[a)ia^) e]||dv KaraKXieiuciv oi epavicrai, Kai creqjavov Kai Xi)- 

)ivic[Kov]^ I Kai eueiXaroc TevoiTO toTc dTrXdJC TTpocTTopeuo|uevoi[c]. 

Non videri titulum H post Chr. n. saeculo exeunte vel III ineunte 

priorem Dittenberger quibusdam scripturae indioiis olim oollegit, utique 

imperatorum Eomanorum aetate non esse antiquiorem nuper conftrmavit. 

Mf]v antiquissimis oUm temporibus haud dubie ab omnibus Graecis 

deus habitus^") servavit cultum cum in tota fere Asia miuore Thraciaque 

tum in Phrygiae Lydiae Pisidiae urbibus ^^), unde iterum recentiore 

aetate in Graeciam pervenit, in Atticam iam IH ante Chr. n. saeeulo •'•^), 

ubi tamen semper privata haec sacra mansisse servoram potissimum 

Asianorum Dittenb. recte monuit. Xanthum hunc Lycium servum fuisse 

a domino Eomano in metallis Lauricis ooUooatum iam Eoucart vidit. 

V. 2—7 praecepta lustraiia. v. 3 anb gkoqSow %ai ÔLQimv: cibos quosdam 

impuros habere alienum erat, ni vehementer fallor, a genuina Graecorum 

religione •'•'), et talia praecepta aut philosophorum doctrinae auctoritatem 

aut peregrinos oultus maxime orientales produnt, velut haee homo 

Lycius praecepit; of. etiam n. 91. 92. 148. Allium etiam cultoribus 

Matris Deoram vitandum fuit, cf. lepidam de Stilpone narrationem (Athen. 

X 422 d) quam Eoueart iam attulit omnino de hac parte inscriptionis 

Ulustranda optime meritus. Porcorum vero carnem plurimas gentes orientales 

impuram habuisse nemo nesoit,-'*) 

V, 4 anb yvvaL%6g: iam Hesiodus Erg. 731: 

fir^S aiSoia yovf] nsnaXayfiEvog evSo&l ol'-kov 

EGrir] ifinEXaSbv naQacpaLvifuv, dXX aXia6&aL 

9) Bupplevi, cf, tit, Magues, n, 185 v. 45 naQSxiTw Sh Kat aKQodfiara a^bXr]rr]v 

avQiarr]V Ki&aQiariqv. Fouc. proposuerat &KQo\KwXioi\, Dttb. dubitanter &kqo- 

\&LVLOv Kai i^dv ktX. 

10) Fouoart I. c. p, 120, Usener Gottern. p, 36, 

11) accuratius de hac re egerunt Waddington ad Lebasii inscr. p. 215 n. 668, 

Drexler in Roscheri Lex, 11 2 p, 2687sqq,, Perdrizet BCH 1896 p. 55 sqq. 

12) IG n 1587 .dLOVvOLOs Kai Ba§vXia t&l Mr]vi rb isQov avi&saav et 1593 

MLTQaSdrrjs kczI f] yvvf] Mr]vi. 

13) diversa nimirnm fuit sacerdotum condicio, quorum non paucos debuisse 

cibis quibusdam abstinere cum de came in universum praedicat Porph, Be abstin. 

IV 5 {rots roivvv iSQSvaL rots piv r&v icciwv ndvrwv, rots Si tlvwv ndvrws TtQoariraKrai 

dnixsa&aL poQ&s, av rs 'EXXr]VLKbv ^&og aKonf]s &v rs âQâQOv) tum 

•certis quibusdam testimoniis oonfirmatur (Stengel KA^ p, 35), At abstinere debuisse 

ideo, ne impuri fierent, nullo testimonio constat nec oredibile est, velut 

quod sacerdoti Minervae Poliadis Atheniensi caseo Attico vesoi nefas erat, peregrino 

fas (Strab, IX 395, cf. Athen. IX 376c), causa non fuit opinor ea, ut sacerdotem 

Attico impuram fieri, peregrino non item arbitrarentur. Magis ad rem 

pertinent mysteriorum nota illa de ciborum quorundam abstinentia praecepta, 

sed in his potissimum ambiguum, quid antiquae religioni Graecae debeatur, quid 

Orphei Pythagoraeque doctrina invectum sit; vid. quae de hac quaestione egregie 

obUegit et illustravit Lobeck Aglaoph. p. 189 sqq. 

14) of. e, g., ut taceam de Judaeis, Diodor. V 62 de sacris Hemitheae in 

Chersoneso cultae, Strab. XII 575 de Anaitidis deltibro in Ponto sito, Lucian. 

Be dea Syr. 84, Dittenberger Or. Graeci Inscr. 210,


idemque fere omues de hac re leges praecipiunt: cf. u. 91. 92. 117. 

148. 192. 

XovGafiivovg Ss %a%a%iipaXa: soUemnis is ritiis fuisse videtur, ef. Porphyr, 

de philos. ex orac. hau/r. ed. 'Wolff p. 116 

si)%£ S ini ilâfid&OLGiv '{r]g, yXav%f]V aAcx yEvag 

%d% %£cpaXf]g &vaia^£ 

et Theophrasti charaetera SELGLSaLfioviag describentis c. 16 TotoÔrcig %Lg 

•OLog — — — ini xaig xQLoSoLg d.n£X&a)v %a%d %s(paXr]g Xovaaa&ai. 

V. 5 yvvaLKELa: menstraa hic sicut plerumque dici septem dies lustrales 

indicant, cf. PhU. leg. aUeg. I 4 p. 45 ed. Mangey: %ttL yvvai^L Sh ai 

â%afxf]ViOL %a&aQ6ELg aiQLg i^SofxdSog nttQa%£ivovGL (cf. id. de mundi opif. 41 

p. 29 et Macrob. in somn. Scip. I 6, 62). Coutra puerperae quadraginta dies 

impurae habebantur (Cens. de die nat. 11, 7 et tit. Eres. n. 117). Qui dierum 

numerus cum infra dnh cp&OQag observari iubeatur, non dubium est, quin 

(p&OQtt hic non de corruptela virginis, sed de abortu inteUegenda sit-'^); 

cf. n. 148 V. 12 anb (p&OQEimv fc'. 

V. 6 &nb v£%QOv: vulgatissimum erat, cf. praeter n. 117 et 148 et 

C|uae ibi attuU, etiam Eurip. Iph. Taur. 373 sqq. 

r]%Lg (dea) Pqo%&v fxhv r]v wj aipr]%aL cpbvov 

^ %tti XoiEiag rj vs%qov &iy'y ISQoiv 

^mfJL&v catEiQysL, fivGuQbv mg f^yovfxivr]. 

Notandum est denique hoc: in altero illo exemplo, quod Xanthus 

prius inciderat, reliquis praeceptis lustralibus inserta-"') legimus verba dv- 

SQOcpovov fjLTjSh nsQi %bv %6nov, quae desunt iu hoe altero, quamquam 

ceteroquin hoc longe accuratius et copiosius illo est, quare non casu, sed 

de industria verba Ula omissa esse veri simile est, praesertim ubi memineris 

in uulla omnino aUa huius generis lege sacra cae(U,s mentionem 

fieri. Cuius rei duae causae ni fallor fuisse •yidentur: et quia de hac 

re ita inter homines constabat, ut de ea diserte monere supervacaneum 

•vicleretur, et quia legis sacrae erat uumerum dieram praecipere hominibus 

aliqua re inquinatis servandum, donec purgatis fanum intrare Uceret, 

homini autem caede obstrioto nulli omnino dies suffioiebant, quapropter 

etiam Xanthus ad arcendum avSQOcp6vov olim verbis iUis acerrimis fnr^Ss 

nsQL %bv %6nov usus erat. 

V. 7 fir]Ssva &vGid^siv avEv TO'iJ %a&ELSQvGafiivov %b leqov: idem fere 

valent verba legis orgeonum n. 41 v. 7 naQa^dbfjLLa Sh fi'^ '9"ij£t'j'; cf. etiam 

n. 33 V. 5sqq. et n. 65 v. 26. Proximo loco verba naQiiSLv Sh âi %m 

16) hac in re falsus erat Fouc. morbnm contagiosum inteUegens, quem fugit 

in altero exemplo legi rsrraQaKovraiav, unde (p&OQav in mulieres solas 

oadere apparet. Reotae interpretationis mihi iam pridem auctor fuit Usener; 

nuper eandem pronuntiavit E. Maass Orpheus p, 311 not, 37 coU. loco Apocalypsis 

Pseudopaul, p, 60 avrai sittLV al cp&siQaaaL iavrds v.o;i rd ^Qigir] a^brmv anoKTsivaaaL; 

alibi abortus iKrQwap6e dicitm^ velut in tit, Aegypt, n, 201, 

16) IG in 37 v, 19 — 23 sic ourrunt: &nb vskqov Ka&aQlaSse&aL SsKarav, 

&nb yvvaiKiwv ipSofiaîalv] — &vSQOcp6vov firjSi nsQi rbv ronov — &nb Sh cp&o- 

Q&S TSTraQaKoaraiav.


&sm %b Kad-iiKOV -/.tX. prUuo de us, quae deo in ara ponuntur, nemo non 

intelleget. Tamen Stengel ^^) re vera sacerdotem Xanthum, non deum 

Mf]va dici iudioavit verba sio interpretans: 'Die Opfernden haben zu liefern 

zu GuMsten cies HeiUgtums', non sine causa; neque enim solum peUis 

et femur, sed etiam caput et pedes in sportulis saoerdotum inveniuntur^^); 

reliqua autem illa, oleum, lucerna, faces, •vinum, ad sacrificandum saoerdoti 

neoessaria erant, quae alibi voce isQa comprehenduntur. •'-^) Accedit quod 

aliter nuUo looo Xanthus de suis sportulis cavit, oum ceteroquin tam 

anxie providerit, ne quis sibi quicquam detraheret, cf. praeter v. 7 sq. 

etiam v. 12—17 idv Si %Lva av&QcanLva ndai^r] r] aG&£vf]6r] r] dnoSi^fif^îr] 

nov, fx.'r]&iva av&Qcbnmv iôv6iav 'EpLV ^*') %tX. Eecte igitur Stengelium 

iudioasse puto vocem illam rw &£& nuQiisLv latiore vi acoipi debere servumque 

callidum sua eommoda soUerter dei nomine texisse. 

V. 18 rd Sh XoLnd %aTa%onTi(T)mL isQ&L in lapide sunt, quae retinuit 

Eoucart et interpretatiis est 'le reste etait pour le temple'. At, ita nec 

verbum %axa%6nxsLV bene stat nec articulus deesse potest, recte igitur Dttb. 

errorem lapicidae statuens %axa%onxixm

ATTICAE n. 49, ARGOLICAE n, 50 153 

V, 21 non temere Xanthus de sodalicio futuro pro"vidit, peregriuorum 

enim duorum cultores solebant sodalicium constituere. Iteram autem hoc 

looo, quae deus et quae ipse acciperet, confudisse arguitur eo, quod inter 

res a sodaUbus xmi. &e&l praebendas Gxiqjavov %tti XrjfiviaKOv profert, quibus 

rebus manifesto se ipsum ornari •vult, cf. id quod thiasotae quidam 

Attici decemunt axEcpavmaai xbv aQi£Qttviaxf]v ScocpQOva &ttXXo'v GXEcpdvm 

KttL XrjfiviGKm^) et IG XII 1 n. 155 ubi item archeranistes axicpttvov Kai 

SiXf]fjiVLOv accipere iubetur. 

II 

Leges Peloponnesi 

50. Lapis porus fuscus repertus in domo vici qui dicitur "Ayios BaaiXELOs, 

prope antiquam sedem Cleonarum, unde eum oriundum esse incola quidam 

narravit; nunc in museo Atheniensi. Lapis, cuius pairtes sinistra et posterior 

fractae sunt, a tribus lateribus inscriptus est: A et C sunt in lateribus oppositis 

latioribus, A in latere superiore, C in inferiore; B in latere angustiore 

antico, 'Margines igitur inferior lateris A et superior lateris B eidem sunt, non 

minus inferior lateris B et superior lateris C In lateris cuiusque parte dextra 

spatium I, 0,101 vaouum' est a soriptura, in C scripturae finis notatus est linea 

insculpta, Litterae inter lineas coUocatae a, 0,032—0,035, © et 0 a, 0,02, Ed, 

Dioijermann Amer. Journ. of Archeoi. 1903 p. 147 sqq. addita lateris cuiusque inscripti 

et imagine photographica et delineatione et iam paulo antea Frânkel 

IG IV 1607 imaginibus illis ab inventore lapidis benigne missis usus. 

2 3 , •ra T6XaTf|pio[v : dTToPaîa £e — — — — 

4 5 oc eT|uev : aivi-)[T]|6v Fpegavra : a— — — — 

6 7 fXY] )xiap[6]v [e]T|ue| [v] ai d[vep]oTTOV ha — — 

8 9 avra XPilôt )ir)e|ev : )uiap6v eT)iev — — — — 

10 11 arov |UT)eev Tr(vel h). , |. |uov eifxev : ai — — — 

12 13 dve]p6TT0i )iiapoi : Kdjeapciv be eT)iev h — — — 

14 15 d]TToedvoi Kaeapd|)ievov : Kard v6)i[ov — — — 

16 17 ... hiapo ba]uo|Te[Xeoc — — — — — — 

V. 2 et primam et tertiam litteram T fuisse spatio ab iis occupato apparere 

monuit D, — e quinta littera nihU nisi hasta verticalis superest; 'its 

cioseness to the o ichich precedes and its distance from the a which foliows shows 

that the rest of the ietter was to the right of this stroke. It was probably X of 

the Corinthian form T,' V, 6 et 7 Hh^ restorations are certain from the remains 

of the stone.' 

Legem, quae litteratura antiqua Cleonarum propria §ov6xQO(prjS6v 

incisa est ("b = /3, E = ij, ^ = e), praecepta lustralia eoutinere adiectivo 

fiLttQog ter (v, 6, 9. 12) iterato et vocabulis %d&aQGLg ac %a&aiQ£6&aL 

(v. 13sq.) certo demonstratur. Singula tamen praecepta valde dubia sunt 

ac ne uniim quidem, quod equidem videam, in integrmu restitui potest. 

24) attulit e decreto inedito Wilhelm Jahreshefte d. Oe. Arch. Inst. V (1902) 

p, 137,


V. 2 et 3 iam editor Americanus optime interpretatus est; a,n6âfia 

enim i. e. dn6^ttfifia quo spectet, recte illustra^vit cum ritu, quem Circe ut 

lasonem et Medeam lustraret adhibuisse narratur ApoII. Arg. IV 702 sqq, '^), 

tum coll, Athen. IX p, 410a: iv xoig xmv EvnaxQLS&v nttXQioig xdSs ysyQttcp&ai 

nsQi xfjg x&v i-KExmv %a&dQasmg' "snsLxa anovLijjdfiEvog a^vxbg %ai ol 

aXXoL OL anXayivsfiovxsg vSmQ Xa^mv %d&aLQE. &,n6vL^s xb alfia xov %tt&uiQOfxivov 

%ai fisxd [ToîJro] xb anovLfifia avtt%Lvf]6ttg slg xa^vxb iyiEE.' Adieotivum 

autem iXaxi^QLOv, quod v. 2 e Utterarum reUquiis acute enucleavit, 

ad vim lustrandi, quae saepius verbo iXavvsLv inesse solet (Thuc. 

I 126 et 127, Aesch. Eum. 283, Soph. 0. E. 98), referendum esse vidit, et 

usurpatur ita ipsum quoque acUectivum Aesch. Choeph. 965.^) 

Minus certum eiusdem supplementum v. 10 et 11 h[LXaa^fi6v, quo 

nomine expiationem homicidii a lustratione distinguendam cUci constat^), 

sed etsi AA satis certum est, primae Utterae reliquiae pari iure in !"• quo 

in 0 suppleri possunt, Ceteram nihilo minus hano legem vel eam certe 

partem, quae extat, ad homicidium potissimum lustrandum pertinere probabile 

est. Itaque quod v, 6 legitur fi'r] fjnttQbv slfisv, v. 9 fjLLUQbv slfisv, 

fortasse diseriinen iustae et iniustae necis constituitur, unde etiam mira 

iUa vox alvrfxbv J-Qsâvxa commode potest explicari. AcUectivum fXLUQbg 

sane sieut verbum fiLaivsa&aL etiam de familia funesta dicitur (cf. n, 93 

V. 35). Potest igitm- etiam fieri, ut de hac lustranda agatur. Sed Ulud 

iXttxf]QLOv anoâfjifia magis cum necis lustratione convenit. 

51. 'Argis in ecclesia D, loannis rov HQoSQ^fiov' exscripsit Fourmont, e 

ouiuB schedis ed, Boeckh CIG 1119; repetivit Prankel qui frustra in eoclesia iUa 

lapidem quaesivit IG IV 557. Cf. praeterea Wilhelm Arch.-epigr. Mitt. aus 

Oesterr. XX (1897).p, 88 n. 18, 

0 e 0 T c. 

'AXiaiai e']boge TeXei(ai) ^) • e — — — — 

— — — — |ur)(b') iTTTreueceai [\Jir\he — 

1) afferre ipsa verba e re videtur: 

nQ&ra psv arQinroio Xvti^qlov ijys cp6voLO 

rsLvafiivr] Ka&ivnsQ&s avbs riKOs, f]s in paôi 

nXr]fmQov Xoxirfs iK vr^S^vos, aipan xstQas 

riyysv, irtLrfiif^yovaa SiQr]V avns Si %ai aXXois 

fisiXiaesv x^vrXoiai; Ka&aQaLov ayKaXiovaa 

Zijva, naXapvaiwv TLpijoQov iKsaLawv • 

Kai rd fiiv a&Q6a ndvra S6pwv iK i^ftcnT' ivsLKav 

vr]idSss nQonoXoL ktX. 

2) orav dcp' sarias 

pvaos nav iXa&^ 

Ka&aQpoiOiv &rav iXarr]Qiois (cod,: dnav iXaxrJQiov). 

3) cf. praeter K. 0. Miiller Aescii. Eum. p, 138 sqq, nunc potissimum Rohde 

Bsyche P p, 271 sqq,, Lipsius-Schomann Gr. AitertUmer U p. 363. 

1) TEAEIME Fourm,, praescripti formulam sollemnem latere vidit W,;

ARGOLICAE n, 51, 155 

— — — — veueceai }J,r\b[e — — — 

5 — — —i epTacrripiov ai— — — — 

— — —v |UTibe k6ttpov ec[dTeiv^) — — 

— — in]r|ê KopxopeTpavp — — — — 

— — — d)xcpi t6 tou AuKei[ou — — — 

— — CTpaT]aToi KpiTiu[v^) — — — — 

Decretum de fano ApoUinis Lycei (v, 8), quod Argivis xmv iv xr] 

noXsL inLcpttviaxaxov fuit (Paus, II 19,3), ab usu privato tuendo; cf n. 111 

et quae ibi attuU. 

V. 3 Wilh. coll. arcis Athenarum praecepto %ag ûKOQog [ftg Misv 

or]'/£ftc« %afxLEiov ifi n6X£L fiESh hLnvEV£6&ttL (n, 1 v. 14 sq,) item hoc loco 

pro InnE^vEe&ttL scribendum Ln(y)sv£6&ttL ceusuit; mutatio nimirum per se 

faeilis, sed ipsum quoque innsvsa&aL aptum sensum efficit. Quid igitur, 

si V. 3 hoc tenemus, v. 4 autem, ubi W. de cpQvyavsvEG&aL vel GKttnavsvEG&aL 

(Syll.^ 2) cogitaverat, in^vEvsG&aL supplemus? 

V, 5 ne officiua in delubro exstrueretur, interdici perspexit Wilhelm, — 

v. 6 sequitur frequentissimum de stercore prohibendo praeceptum, quo 

universi tituli ratio detegitur. — v. 7 Frankel ita restituendum proposuit: 

(i^r]Sh %6qioq[ov ^] sTfs^pciv [ôrdvav^, excIucU a sacelU finibus herbas viles 

ratus; sed praeterquam quod tale praeoeptum inaucUtmn neo per se ipsum 

probabile est, mutatio illa violentior est, non modo quia Fourmont tantos 

errores non solebat admittere*), sed quia ita litterarum numerus collatis 

eeterorum versuum reliquUs iusto maior evenit; ceteri enim versus omissis 

primo et ultimo 12—14 litteras quisque continent, quo cum uumero v, 7 

ex Fourmonti apographo 15 litteras continens satis convenit, ex ilUus 

mutatione 19 Utteras oontinens non item, Id potius fleri potuisse duco, 

ut Fourmont aeqiie atque e, g. in tit. n. 47 v. 37 aliquot litteras sive 

errore sive consulto prioris lectionis corrigendae eausa iteraret, velut hoc 

loco possis suspicari illud ioq nihil esse nisi %oq antecedens emendatum. 

Sed ne hac quidem ratione looum me expedire posse fateor. 

52. Lapis curvatus inventns in insula Calauria, nunc Aeginae, ExVirleti 

apographo pessimo (Keil Bhein. Mus. XVIII p, 264) ed. Lebas Inscr. rec. par 

la Comm. de Moree n, 286, unde Rangabe Ant. Heil. 821b, deinde ipse exscripsit 

Lebas Voyage archeoi. II 1754, unde Cauer BeU 19, PreUwitz 8GBI 3380, 

Dareste - Haussoullier - Reinach Inscr. Jur. Gr. 11 p, 102, Michel Beeueii 1344; 

Aeginae denuo exscripsit Frankel et ed. IG IV 840, Cf, praeterea Sohulze Kuhns 

Zeitschr. 33 p, 130, Schulin Gi-iech. Test. p, 43, Wide et Kjellberg MAI SX. 

p, 289sq,, V, WUamo-svitz-Moellendorflf Giitf. Nachr. 1896 p, 162, 

deinde i[v twl to-D AvksIov TEp,ivsL] Fr, coU, v, 8 addidit, quod si fuit scripttun 

vel quod malim i[v twl AvKsiaL], ad sequentia potius praeoepta pertinere duoo, 

2) suppl, iam Boeckh; possis etiam ia§dXXsiv. 

3) suppl, W,, decreto strategorum qui tum erant nomina ex more subflcripta 

erant. 

4) cf. cautum Wilhehnii de hac re iudioium Serta Harteliana p, 235.


6eoi' Tuxai dTaedi. 'GTri ToTcbe dveeriKe 'A[T]aciTpaTic^) | [Te]icia 

Tilii noceibdvi dpTupiou bpaxiudc TpiaKOciac u|TTep re [a]ucauTdc 

Kui Tou dvbpoc Ciuqidveoc Kai tou ui|ou Ciucicpdveoc [K]ai rdv euTa- 

5 Tep(uv NiKUTopac Kai 'Apic|JTo[K]Xeiac, ducTe eueiv tJji rToceibavi 

dTT6 toO biacp6pou | lepeTov TeXeiov Kai Tdu Aii tODi CiuTfipi lepeTov 

TeXeiov, I P(u[)u]6v eccajuevoUc ^) napd rdv eiKdva toO dvbpdc au|Tdc 

Ctuqidveoc Kai t6 XoiTr6v tou biaq)6pou KaTaxpr)c|ear eueiv be bid 

10 Tpiuuv eretuv ev tmi 'ApTejuiriiui || |UT)vi epbdjuai icraiuevou' touc be 

eTri)ieXr)Tdc t[ou]jc aipeeevrac rd re XoiTrd emiueXeTceai (uc oti xa|piecTara 

Kai OKa Ka d eucia fji, Tdc re *) eiKdvac Kaeapdc | TioieTv 

rdc eui rdc eSebpac*) Kai rdv ev TiJui vadu rdv 'A|TaciTpdTioc Kai 

15 creqjavouv") (uc 6ti xcpiecTara^ Kai eriei || Ka t6v X6tov dTiobdJvTi 

ToO dvaXiu)iaTOc, TT0T0|u6cai ei | |udv^) opedJc Kai biKaicuc eiri- 

)ae)LieXficeai. | 

Agasigratis Tisiae fiUa pro Sophane, marito mortuo, liberisque 

300 drachmas Neptuno, deo insulae Galauriae prUieipi'), dedica^vit, 

unde a curatoribus creandis tertio quoque anno d. VII mensis ArtemitU 

Neptuno lovicjûe Salvatori maior hostia utrique fieret et simulacra quaedam 

famUiae ornarentur. Ad simUItmam eiusdemque ut videtur famUiae 

donationem titulus proximus n, 53 pertinet, 

V. 5 anb To^v SiaipoQOv: iisuram drachmarum trecentarum recte intellegit 

Fr,; quae ex centesima tum fere soUemni computata quotannis 36 

i, e, tertio quoque anno 72 drachmas efficit, quibus commode duae maiores 

hostiae — excepto nimirum genere bovillo — coronaeque oomparari poterant,*) 

V, 7 |3ro[fi]6v EGGafiivovg: neutrius igitur hostiae sacrificium in lovis 

aut Neptuni ara publice consecrata fit; iam cum acoedat, ut haeo nova 

ara naQa %dv £i%6va %ov avSQbg avxag SmcpdvEog constituatur et cum deorum 

cultu cura simulacroram familiae ooniungatur, quamqiiam nou modo 

ipsa donatio deo consecratm-, sed etiam viotimae dis immolautur, tamen 

summam et veram donationis rationem eam esse, ut familiae quidam cultus 

instituatur, su,spicor, Sane inter huius mocU cultum et inter cultum ab 

Epioteta institutum, quo socUs familiae defunctis ipsis divini honores impertirentur, 

alicjuantum intererat. Sed rem hinc iUuc progressam esse facile 

1) ita, nou littera K nomen in lapide scriptum esse Fr. testatur. 

2) haec, quae W, et Kj, iam e titulo proximo restituerant, nuno in ipso 

lapide apparuerunt, 

3) TAZAE Lebas; vera demun) qitam Frankel statuit leotione totius enuntiati 

structuram recte currere patet, 

4) hoc esse in lapide testatur Pr,; Lebas miro et singulari errore iv imcpavsardrai 

legerat, 

5) falsam Lebasii lectionem ETTIcpAÔYN emend, iam pridem Keil et huius 

ignarus Wilamo-witz, 

6) ,AN Leb,, verum primus vidit Schulze, 

7) Strab, VII p, 373, de templo erato MAJ XX p, 268 sqq, 

8) of. e. g. pretia quae in titulis Cois n. 131 et n. 138 eiusdem fere aetatis 

occun-unt.

CALAURIAE n, 52, 63 157 

intellegitur. Atque hic et proximus titulus hoc ipso memorabiles sunt, 

quod eius moris, unde acpr]Qm'Cafjibg natus est, piiorem et modestiorem 

quandam praebeut condicionem, quacum III a, Chr, n, saeculum, cui propter 

litteraturam tituli tribuuntur, optime convenit, 

53. Stela marmoris caerulei, quae basi inmissa reperta est a. 1894 in insula 

Calaurea in porticu templi Neptuni, nunc Bori in schola, Edd. S, Wide 

et L, KjeUberg MAI XX (1895) p, 287 n, 2 et Frankel IG IV 841; alteram inscriptionis 

partem, quae hoc decretum continet, repetiverunt Michel Becueil 178 

et Dittenberger Syli.^ 578. 

'CiTi Tajiia C(uq)dveoc tou TToXi[ )ir)]|v6c repaicriou, eboEe 

ToTc TToXi[Taic Tiepi^) t]|oO dpTupiou Kai toO xojpiou, oij dveer^^Kav 

5 'A] |TaciKXf)c ^) Kai NiKaTdpa Tdn TToceibdvr e[TTi)ie]||Xr|Tdc KaTacrdcai 

buo oiTivec t6 Te dpTujpiov eKbaveicoOvTi Kard bpax)idc TpidKo|vTa 

eTi' evTuoic fj uTToerjKaic dpecToTc toT[c] | eTri|ueXr)TaTc Kai t6 xojpiov 

10 eKbiucouvTi b(UT|ivac luerd rdc eKKXr)ciac Kard cuvTpaq)dv, || Kai irpd- 

Eavrec t6 bidqpopov tou dpTupiou Kai Td|v bcuTtvav rdv eK toO x^J^piou 

eucouvTi TijJi TT|oceibdvi lepeTov reXeiov Kai Tdn Aii tiui Cuu- 

Tf)jpi lepeTov reXeiov, puj|u6v eccd)ievoi Tipd rdv e|iK6v(uv auT(i)v rdv 

15 TToi [t](1)i [p]ouXeuTTipiuur rdv || be euciav ttoiticoOvti Kaeiuc ev rdi 

CTdXai. TeT[pcrTTai Kar' eviauT6v Kai rd Xomd eTTiiueXrjcoOvJTai (uc 

OTi xcpiecTaTa, Kai eueOvouc eicoicoOvJTi rdi Trpdrai dnepai eui raic 

20 CTTOvbaTc Kai X6t|ov dTioboucoOvTi toTc aipeeeTciv eiieuvoic Tfii || eirexfec 

d)iepai Kai TTOTOjuocoOvTai t6v Aia t6v CjiuTfjpa, ei )idv \xr\Qev 

voccpicêceai • eiii be rdv CTT|ovbdv aipeicecucav touc eTTi)ieXr)Tdc eic 

t6v eJTTexec eviauT6v Tdi TipdTai d|uepai. 

Decretum civium de donatione, quam fecerunt Neptuno Agasicles et 

Nicagora, ut inde quotannis Neptuno et lovi Salvatori maior utrique hostia 

fieret, ab epimeletis binis administranda, Argumentum igitur insoriptionis 

simillimum est tituli proxime antecedentis singulis praesertim praeceptis 

oomparatis nec dubium, quin altera donatio ad alterius exemplum conscripta 

sit. Ac vel familiae eiusdem donatores esse nominibus manifesto 

apparet, quoniam non modo NLKayoQu m utroqiie titulo redit, sed etiam 

nomina 'AyttGiyQarig et 'AyaGLKXr^g suuUiter composita sunt et in alio titulo 

Agasicles quidam filius nominatur Sosiphanis (cf. not. 2), idem autem hoc 

nomen filio Agasigratidis est. Attameu Nicagoram huius tituU ipsam filiam 

Agasigratidis illius habere dubito; uam est, quod hunc titulum superiore 

antiquiorem esse indicare -videatur: in huius versibus di^videndis ratio syllabarum 

integrarum habita est nulla, cum n, 52 non nisi uno looo (v. 10/11) 

haec ratio desit. Certuin sane hoc indicium nou est et stemma vel facilius 

1) spatii replendi causa nsQi inseruit F., ut ipsum decretum v. 4 extr. ab 

inLfi,sXi]rds inoipiat. 

2) suppl. W. et K. coU, altero titulo Calauriae {IG IV 846): 'AyaoLKXf] 2w- 

OLcpdvsos a noXis &vi&r]KS &QSr&s ^vsksv xri.


altera ratioue confici potest. Utique hic quoque titulus III a. Chr. n. saeculi 

esse videtur. 

V. 6 %a%d SQttifxdg %QLd%ov%u i. e. 'per singulas summas triceuarum 

drachmarum' Dttb. — v. 8 et v. 11 Sm%Lva nihil nisi pretium a fundi 

conductoribus solvendum significare potest, SLdcpoQOv usura e,st pecuniae 

douatae, cf. n. 52 v. 5. 

V. 8 ^mfibv E66dfiEV0L %%X.: idem praeceptum redit in superiore titulo; 

cjûid inde colligendum sit, vid. supra p. 156 sc), — n^b %av sL%6vmv a^vxmv 

i. e. ut rectissime monuit Dittenb., Agasiclis et Mcagorae; ceterum hie et 

n. 52 V. 12 eadem fere simulacra dici patet. — v. 15 iv xdL 6xdXaL: haee 

ipsa stela, in qua hoc decretum postmodo incisum est, (Uoitur; prius euim 

in capite eius exemplum ipsius donationis inscriptum erat, de quo tamen 

tam pauca supersunt, ut ea describere supersederim. — v. 130 EiaoLao^vvxL: 

siacpiQSLV hio nihil aliud signifioare posse nisi 'ferre ad senatum popuiumve 

de euthynis constituendis' Dttb. optime exposuit. —- ini xaig anovSaig: 

convivium publicum cum sacrificio coniunctum intellegunt W, et K., et 

similiter oerte vox anovSai in titulo lobacchoram n. 46 usurpatur, nec si 

de sodaUbus collegii ageretur, haeo convivandi et agendi coniunctio offenderet, 

sed publice rem ita agi mirum; itaque dubito, an aliquid aliud lateat. 

64. Stela lapidis oalcarii albi, supra et infra fracta, reperta Epidauri in 

muro no^vicio a templo Aesculapii ad meridiem versus. Edd. Kavvadias 'Egp. 

jiQx. 1899 p, Isqq, cum imagine photographica, Diitenberger Syil.^ 938, Frankel 

IG rV 914, Solmaen Inscr. Gr. ad inl. diai. sei. 23, Cf. praeterea quae disseruit 

Meister Ber. d. Sdchs. Geseilsch. d.-Wiss. 1899 p, 160 sqq, 

TdiTdXXovi eiJev Pov epcfeva Kai ho)iovdoic pov ,e|pceva, eiTi 

5 t]o[0] p[iu)iou ^) Tou] I 'Att6XXo[vo]c TaÔra] 6[uev K]||ai KaXaiba rdi 

AaroT Ka|i TdpTd)uiTi dXXav, q3epv|dv toi eioi Kpiedv )Liebi||u)uvov, 

10 CTTupov ^) he)iibi)i)i|vov, oivou hefxiTeiav Kaj i t6 ccKeXoc toO po6c to|0 

TipdTou, t6 \f drepov CKejXoc roi iapo)invd)uovec | cpepdceo, toO beu- 

16 repou p|o6c toTc doiboTc bdvTO || t6 ckcXoc, t6 h' aTepov CK|eXoc 

ToTc qjpoupoTc b6v|To Kai revboceibia. 

20 Toi 'AccKXaTTioi edev po|v l'pceva Kai ho)uovdoic |1 pov epceva 

Kai ho)uovda|ic >pov eeXeiav, eTii toO pjofioO toO 'AcKXaiTioO eue|v 

25 raOra Kai KaXdiba" dvejevTO toi 'AcKXaiTioi q)ep|[vdv Kpiedv )uebi|U)ivov, 

c|TTupov he)iibi)U)uvov, oivjou heîireiav CKeXoc to | npdTou po6c Tiap- 

30 eevTO t|[oi] eioi, t6 b' drepov Toi i||[apo]|uvd|uovec q)[e]p6ceo, t|[oO 

be]uTepo ToTc doiboT|[c bdvro], t6 b' aTepoy to[T]c | [qipoupoTc b6vT0 

Kai Tev|boceibia]. 

1) O.P in apographo decUt Pr,, solum tamen O certum dicit; secundam 

igitm- litteram re vera esse B non temere conicio, De universa initii restitutione 

vid, oomm, 

2) kqlS&v piSifipvov T, nvQ&v kxX. Kavv, partem medimni nota i significari 

ratus; emend. Meister coU. Prott Fasti n. 7 v. 11, IG XII 3 n. 460a, Hesych. 

anvQo^vs. nvQC^^Q^ôvs, Et. Magn, p, 724,32,

EPIDAURLA n. 54 159 

Lex sacra Asolepiei Epidauiii exeunte V a. Chr. n. saeculo, quantum 

e litteratura^) apparet, 6%0Lii]Sbv incisa. 

Duae sunt partes tituli: prior ApoIIinis et bfiovdmv, altera Aeseulapii 

et bfiovdmv sacra continet, praecepta ipsa, quae in utraque servata sunt, 

ad verbum paene conveniunt. Quare initium quoque prioris partis deperditum 

ad exemplum alterius (v. 18 sqq.) restituendum esse suo iure 

Kavvadias conclusit; iterum ea, quae Ule hano rationem secutus supplevit, 

ad vestigia in lapide servata non quadrare recte statuit Frankel, quoniam 

quo loco Ule I supplevit, legitur iu lapide O. Nec tamen in hac sententia 

mere negativa acquiescendum est, praesertim cum si pro scriptura to 

Ôfxov %b, cj;uae ne exemplo quidem alterius partis confirmatur, vulgarem 

scripturam toÔ |3. T0'ij restituimus, hanc cum reliquus illis litteraram probe 

convenire appareat. Deinde vero plurima eorum, quae Kavvadias initio 

soripsit, desiderari omnino non possunt: necessarium enim et ApoIUuis 

nomen et verbum &vsv et duoram boum mentio (cf. v. 11 et 13). Dubitari 

solummodo potest de voce bfxovdoLg et iis, quae inde pendent. lam 

deas feminas templi participes hoc loco dici veri dissimUe est, quia paulo 

infra Dianae Latonaeque mentio fit, de supplemento igitur ofiovdaLg et 

deinceps de §bv &iX£Lav actum esse videtur, Quodsi bfiovdoLg scribimus, 

id spatium laeunae, quod necessariis Ulis verbis suppletis restat, duabus 

litteris superat. Duo igitur fieri possunt: aut ofxovdoLg est falsum et pro 

eo certum nomen divinum restituendum est, aut — neque id praeferre 

dubita^vi quippe multo facilius et veri similius — pro tol AnbXXovL scriptum 

erat %an6XXovi, sicut %dQ%dfiixL est scriptum pro x&l AQxdfiLXL v, 6 et in inscriptione 

Epidauri archalca (/(? IV 1203) TaiGKXanLSL.^) 

V. 5 KaXaiSa: notum est nomen %dXtt'Lg (vel %dXXa'Cg), C[uo gemma 

quaedam saphira purpureo colore imitans significatur, unde adieetivum 

%ttXXaLvog derivatum videtur, quod de pennarmn galli colore usurpatur, 

atque etiam vox %dXXaL0v (Hes. s, v. oi x&v dXE%XQv6van> ndrymvEg). In 

hoc titulo victima, ut quidem videtur^), dicitur, quae v. 5 Latonae et 

Dianae, infra autem v. 23 Aescnlapio sacrificari iubetur. Atque ob hoc 

ipsum, quoniam gallos huic deo saorificari solitos esse constat, in hac 

quoque lege gallum sive gallinam ita nominari plerique editores cousentiiint. 

Sane quod Kavvadias KttXatg proprie idem valere ac %dXXaLov i. e. 

nmymvtt galU, deinde autem etiam animal ipsum significare putat, ferri 

nequit. Multo probabiUus Meister nomen ab eodem adiectivo %iXafog 

'haliend', quod in verbis Laoonicis fi&a ^sXava latere suspieatus erat, acute 

3) lonica est, servavit tamen praeter spiritus asperi notam B etiam litterae 

Q formam ? neo co aut 17 usquam distinguit ab 0 et s; bis (v. 27 et 31) 0 = ov est. 

4) de hoc exemplo Solmsen per litteras me monuit lectionem KavvacUae 

Taia%XanLst rectissime defendens contra Frankelii lectionem AiaKXamst. 

5) erat, cum de plaoentae potius genere oogitarem, quia v. lOsqq., ubi de 

carnium distributione agitur, boum duoram mentio fit, KaXatSoe non item, Quae 

tamen causa non sufficit. Potest enim 6XoKavrr]pa dici (cf. Prott Fasti n. 3 v. 5 

dXsKrQv6va KaQnmasie); accedit, quod ea, quae praeter victimas offeruntitr, deinceps 

nomine (psQvdv adduntur.


derivavit gallum ut avem canoram ita vocari et inde demum voces Ulas 

%aXd'LVog, %dXa'Lg, %dXXaLov nomen duxisse ratus; etiam nomen filii Boreae et 

Orithyiae ad eandem stirpem pertinere putat. Certa tamen res haberi nequit.^) 

(pEQvav: ipso nomine id, quod deo fertur, hie tamen propriore vi 

dicitur; nam ut &svfiOQia vel &sofjioiQia carnis potissimum portionem significat''), 

sic ea, quae praeter eamem deo offerantur, hordeum triticum 

"vinum voce q^sQvd comprehendi et a carne distingui cum particula Kai 

V, 9/10, qua haud dubie obiecta cpsQvdv et %b 6%iXog coniimguntur, tum 

altera legis parte, ubi utramque obieotum suum habet verbum, apparet, 

Confero Latinum fertum: origine item id, quod deo oblatum est^), deinde 

vero libae genus ex ArvaUum actis notissimum, Ceterum framentum vino 

vel oleo vel melle imbutum antiquissimum fere saorificioram inoruentorum 

genus fuisse, unde pauUatim demum placentae iustae evenirent, certum 

videtur, Quae hic cpsQvdv effieiunt, alibi nomine nsXavbg significantur, cf. 

quae de hac re attuU p. 25 sq, — v. 9 h£fii%ELav (sc. fioiQav) substantive 

eadem 'vi ac neutram r]fiLGv usurpari, quo f]fii£%T0v bre^viter signifioari solitum 

esse Hesyohius testatur, Meister vicUt, 

V. 14 Toig doLSoig: dubium, utram hi eantores unius Aesoulapii sacris 

operam dederint an universis publicis; illius generis erant oi naiaviG%ai tov 

'AGKXr]nLOv rov Movvviiov (BCH 1890 p. 649), quos Kavvadias attulit, 

huius fxoXnoi Milesii (n. 158) et Euueidae Attioi. Cf. etiam oollegium tibicinum 

Eomanum e Liv. IX 30sqq. notissimum. —• v. 16 roig cpQovQoig: altero 

titulo Epidaurio (IG IV 1547 v. 8) duos vavcpvXaKag oommemorari Kaw. 

monuit. Ceteram nullum fanum maius oustodibus caruisse consentaneum 

est, of Cic. Verr. IV 94 (sed vid. etiam 93) et 96. 

Universa tituli ratio ex omni parte aperta non est. De maiore enim 

saorificio pubUoo agi olarum, sed quod editor id ad magnas ferias Aselepieoram, 

quas certe inde a Pindaro celebratas esse constat, rettuUt, mihi 

quidem non persuasit. Vel eo offendor, quod numerus hostiarum pro 

summis Epidauriorum feriis satis exiguus videtur. Tum vero cum illa 

sententia aegre conciliari possunt praeoepta de distributione carnium, quibus 

nemini adhue uUam dubitationem motam esse miror. Hac enim iu 

distributioue aoedi, custodes, hieromnemones portiones accipiiiut, coutra 

nulla sacerdotis ipsius, nuUa aUorum sacrificulortim ac magistratuum mentio 

fit. Quocum conferas e. g. Coorum de prinoipali quodam sacrincio (Prott 

Fasti n. 5 = Dittenberger Syll'^ 616 v. 50 sqq.) aut Atheniensium de 

Panathenaeis minoribus praecepta (n, 29) ac, quantmn sit discriminis, apparebit. 

Denique dubitari nequit, quin feriae illae cum epulis piiblicis 

6) Fr,, quod animal diceretur, fortasse explicatum fuisse Hesychii glossa 

cormpta KaXXa'i's' yivoe i&aysv&v putat, 

7) cf, Prott Fasti 6 {Syli.^ 617) v, 19 yiQr] Sh ^vXsopaxiSais SiSorai roii 

§obe bnXd, raQaos, r&v Sh otwv rb wfibv, i^ ov d &sop,OLQia rdfivsraL. Cf, etiam 

Stengel Hermes XXXI p. 642 sqq. 

8) si quidem non est quod hoc nomen a verbo farcire derivemus, ut fertum 

pro ferctum dictum sit; nullitm extare testimonium scriptttrae ferctum auctor 

mihi est Buecheler,

LACONICAE n, 56 161 

couiunctae faerint, cuius rei mentionem aegre desideramus, Sane quod 

aliud sacrifieium dieatur, difficUe dictu est; oUm in capite lapidis praescriptum 

fuisse conicio. 

65. Inscriptio prope Gythium in cUvo montis Larysii ad mare spectantis 

rupi incisa.') Primus exscripsit Leake et edidit Travels in the Morea I 248 T. 28, 

a quo etiam Boeckh apographum aocepit {CIG 1469), deinde edd. Ross Inscr. gr. 

ined. I n, 62, Lebas cum aUis locis tum Voyage arch. n, 238, WeU MAII p. 154, 

Roehl lAG 72 e LoUingii apographo addens tamen etiam priorum apographa, 

accuratissime Skias 'Ecp. Iqx. 1892 p. 185 sqq. n. 1 cum imagine inacriptionis delineata 

et cum utiUssimis de singulis litteris adnotationibus, Meister SGBI4564, 

Cf. etiam Buecheler Bhein. Mus. XLI p, 1 sq,, Roberts Introd. to Greek epigr. 260, 

/^ E P £ /V A fxebeva s. juebev d- 

rO iTPYeBiTA\f TTocTpueecTar [ai 

I> E k A A r 0 ., r Ay be Ka dTTocTpue- 

t T AI A F A / A r A erai, dFa(T)dTa[i?^) 

5 ^BO D OA O^ e ho boXoc^ .0. 

P-Al D 0 £3 O r E Pai') ê WiTe 

/^t O •'••A O i vofioc 

P lO iTAT O TTOCTdTO?*) 

B. V. 1 post A nulla littera incisa erat. 2 extr, post I Leake t legit, 

Weil idem dubitans tamen, Skias: 'rb I aacpiararov, rb Sh fisr' a^brb yQapfia 

&pcpL§oXi>%arov.' 3 i. Leb, et W,, pauca vestigia agnovit Sk,, v, extr. © Leb,, 

O Leake et W,, vestigia, quae conspioiuntur, laesurae fortuitae rupis tribuit Sk, 

4 in, E et med. F utrumque certum dicit Sk,, contra quae deinde post A sequitur 

Uttera dubia est: T Leake, K Leb,, i W, et Sk, 5 't6 iv aQxfj E &fwSQ6rarov, 

&XX' &acpaXie' Sk,; post i Leb, dedit ,ME, Sk, dispexit '&fivSQ6v n Kal 

bxi LKttv&e îpaLov O', ceteri nihil agnoverunt, 6 et P in, et B certum dicit 

Sk, 7 OY,0,AOS Leake, NOMOS et APOMOS Leb,, AYOMO? Ross, 

ÔIÔi Weil, 'rb iv &Qxfl ^ iKav&e §iâLov, fisr' avrb 6 Xi&oe f]ro rjSr] iv r^ 

&Qxai6Tr]Ti iip&ttQpivoe wars rb in6p,Evov O iSirjas vd ypocqo^ &nwTiQe).' 8 'n^b 

roH O b Xi&oe f]ro rjSr] iv rfj &QxaL6Tr]Ti i(p&aQfiivoe Kai o^bShv yQafifia iKSiro 

in aivTov' b Boss ar^pSLOt Svo yQdfifiara &s iXXsinovra, 6 Ss Be Bas &vayQd(psL 

n Kai ELTa ^tsqov yQdp,pa


V. 8 Ross duos praeterea versus evanidos indicat, et agnovisse sibi videtur Lebas 

V, 9 fli ÔN.. , ,, V, 10 POO , sed et W, et Sk, nihil ibi scriptum fuisse 

censent, 

Legem esse sacram veri simillimum videtur, fortasse eiusdem fani, 

quo verba pertineut a ducentis metris riipi inoisa: MoLQa ALog TEQtt6xi[ov^.^) 

Interpretationem tamen insoriptionis, quae pendet e verbo anoexQ^v&E^&at, 

nemo adhuc proposuit certam, Eoehl, quid de hac voee sentiret, etsi non 

clare enuntiavit, significavit tamen provocando ad glossam Hesychii %Qsixxovag' 

xovg i]Qmag oiixm XiyovGLV So%ovGl Sh %a%axi%0L xivsg slvtti' Sia 

xovxo )icxt oi naQiovTsg rd f]Qma 6iyf]V eiovGl fnf] n ^Xa^&aL. Atque huius 

ipsius generis praeeeptum restituit Meister dnoarQv&sa&aL interpretans 

strepitum facere coll, Suid, arQov&i^mv' TQi^mv totumque titulum ita legit; 

Mr]Siva dnoGxQV&riGxtti' [ai^ \ Si %a dnoGTQV&\riTaL, dJ-dTa%a[L~\^)\\hm'') S&Xog' 

[fi\o[i~\\Qai Sh honr] j i^ciuog | noaxdxm i, e, 'Niemand soll Gerdusch machen. 

Werm aber einer Gerdusch macht, wird er hesiraft wie ein Sklave. Hem 

heiligen Bezirke aber soll man wie es BecM ist sich nahern.' Ac cetera 

quidem etsi minime certa, attamen ferenda duco, sed de significatione verbi 

dnoGxQv&sG&aL ab illo proposita vehementer dubito, oum quia praepositio 

ano- ita parum explioari mihi videtur, tum quia ipsa praecepti illius ratio 

param apta est, Requirimus talem potius notionem, qualem Skias suspicatur 

'olov %b XL&OTOfiEiv r] xl tolovxov'. Nec vero neglegenda coniectura 

Bueoheleri, qui substantivuiu GT6Q&vy'B, et adieetivum E^vGTOQ&vy^S, de Priapo 

usurpatum ad eandem stirpem rettuUt, nam etiamsi iuterpretatio, quam inde 

ipse primi editoris de loco inscriptionis testimonio fretus protuUt, stare 

posse nou videtur (v. not. l), de stirpe nihilo minus oonieotura eius recta 

esse iDotest. Quamquam equidem nihil profeci, Summa autem legis cum 

dubia sit, in iis, quae de singulis exoogitari possunt, morari nolo. 

66. Lapis Gythei inventus. Edd. Lebas Bev. arch. 1845 p. 207, inde Keil 

!iwei griech. Inschr. aus Sparta u. Gytheion p, 23, ectypo denuo coUato Lebas- 

Poucart Inscr. du Belop. 243, MuUensiefen Be titui. Lacon diai. {Biss. Argent.) 

n, 60, Meister SGBI 4567, Miohel Becueii 185, 

'eTieibf) «tiXrmujv QeoEevou Kai 0e6He|voc (l)iXr))iovoc oi TToXiTai 

d)iid)v Tr6eo|bov eTT]oir)cavTO TTori re touc d(p6po[uc | Kai t]6v bd)iov, 

OTTUJC dTTicKeudcujciv [eK I TJuJv ibiujv piujv t6 iep6v t6 tou 'Att^X- 

5 Xuj|[v]oc ToCi TTori rdi dYopdi, o Kai fjv eK TraXaiujv || [xp]6vu)v Karr)pei)i)uevov 

Kai eTTicKeud2o[ujci]v baudvav Kai eSobov |ueYdXav Troiou|- 

)Lievoi eK TuJv ibiujv piuiv evcKa tou Kai rd | TTp6c touc eeouc Tr)peTv 

biKaia Kai rdv ibiav | rraTpiba, ecp' ocov ev buvaTuu, cuvauEeiv, 

5) in eodem fano fnisse lapidem qui Zs^bs Kaxnwras vocabatm^ (Paus. 

ni 22, 1) ut per se veri simile est (cf. nunc Usener Bhein. Mus. LX 1904 

p, 12 sq,) ita locorum ratio non facile aclmittit (Weil MAI l c. p, 153, Skias l c. 

p, 58, cf, tamen Wide Lalcon. KuUe p, 371), 

6) das Berfectum von der mit Sicherheit vorausgesagten Folge coll, tab. 

Heracl. I 171, 

7) dorice hic pro cbg dici censet coll, Apoll, n. dvrwv. 61B,

LACONICAE n. 56 163 

10 bijJKaiGV be ecriv Kai t6v d)ieTepov bd)iov Td|v tujv TrpoTeTpa)i)ievujv 

dvbpojv TTpoaipe|civ cuvauEeiv xapiTi rdv TTpoeu|uiav auTiuv | djueiPo- 

Hevouc, dric ^CTai Kexapic)ieva | Kai toTc bibouci Kai toTc Xanpdvouci, 

16 ev I TToXXoTc be Kai erepoic KaipoTc Kai )uepec[i] | toO piou âuTouc 

embebujKav eic t6 TTav|Ti TpoTTUji rdv re irdXiv Kai touc TToXirac 

e[u] lepTCTeTv oueeva Kaipov uTTepTiee)Lievoi Trp|6c t6 bid TTavrdc dâ- 

20 eou TTapairioi Tevveceai || toTc aTTaciv bi' d eboEe tuu bd|uuji ev 

TaTc I lucTdXaic direXXaTc^ eivai t6 iep6v t6 toO 'A|tt6XXujvoc 0iXr|- 

)iovoc tou ©eoEevou Kai 6eoEe|vou toO 0iXr||uovoc tujv TioXiTdv 

25 djuiijv Kai ei|vai auTouc lepeTc toO 'Att6XXujvoc Kai eKT6voj|uc auTuJv 

dei bid piou Kai eivai Tiapabocijaov t6 | TrpoTeTpa|U)ievov iep6v toTc 

eTTovoic auTUJv | dei bid pir • Kai eivai auroTc rd Ti(iia Kai q)iXdv|epu)Tra 

TidvTa oca Kai toTc d\i\. 'c iepeOciv toTc | Kard Tevoc uiTdpxei 

30 Kai e'xeiv auTouc rdv e||Eouciav tou re iepou Kai toO eeou Kai tujv 

d|TT6 ToO iepoO irdvTujv, rrpocTaciav TT0iou)ie|vouc Kai emiueXeiav 

Kaedjc av auToi TTpoai|p[uj]vTar oi be ecpopoi eiri KXedvopoc tou- 

35 Tou I Tou v6)iou dvriTpaqjov eicrdXav Xieivav TPa||vavTec dvareeujcav 

eic t6 iep6v t6 tou 'A|tt6XXujvoc^ d be bairdva ck rdc TrdXeoc 

^CTUJ. 

Decretum Gytheatarum de ApoIUnis sacerdotio ad familiam Philemonis 

filUque eius defereudo hereditario, ineunte I a. Ohr. n. saeoulo, utique 

ante tempora SuIIae, ut vidit Eoucart, factum. Templum enim ApoIUnis, 

quod ante munificentiam PhUemonis i% naXaL&v iQ6vmv diratum fuit (v, 4sq.), 

iam a. 87 aut 86 restitutum fuisse sacerdotesque ei praefuisse maiore 

quadam potestate constat decreto de Cloatiis illis famosis facto {Syli.^ 330), 

ubi V. 54 sq. legitur dvu&iTcoattv (rdv GTdXuv) sig xb lEQbv xo^H 'AnbXXmvog 

iv mL av x6nmL a[f]\xoLg oi LEQsig avvimQrâmaLv^), ac ne id quidem idem Foucart 

improbabiliter coniecit, quod illic non saeerdos, sed ot isQSLg commemorantur, 

ipsum Philemonem fUiumque eius, quibus hoc deoreto sacerdotium 

defertur (v. 23 sq. sivaL avxovg isQSLg xov 'A.), dici, unde non 

multo ante a. 87 vel 86 haec decreta esse sequeretur. 

Argumentum tituli, qui interpretationi nuUas praebet difficultates, ut 

brevissunum et simplex, ita gravissimum est. Ut enini olim florentibus 

Graecorum rebus publicis saepissime privatiim vel gentUicium cultum •videmus 

pubUcum factiim^) atque etiam saeerdotium hereditarium sublatum^), 

ita auctoritate opibtisque pubUcis deletis accidisse, ut sacerdotium olim 

publicum fieret hereditarium atque ipsum delubrum quodammodo proprium 

1) quae potestas optime illustratur huius decreti v. 29 sq, ^str a^brovs rdv 

iôvaiav tov ts Isqov ktX., quae eadem locutio legitur n, 49 v. 13 sq.; absente 

vel mortuo Xantho firfSiva dv&Qwnwv iôvaiav ^x^lv idv fii] wl av wirbe naQaSwL. 

•2) de hac re sacerdotiis Eleusiniis notissima of, decreta Clytidarum (n, 112); 

vid, etiam Toepffer Att. Geneai. p, 19 sq, et passim, Stengel KA^ p, 40 sq,, Schomann- 

Lipsius Gr. Ali. II p, 435, 

3) velut Andaniae (v, p, 176); cf, etiam n, 84 et quae adnota^vi, 

11*


famUiae privatae*) (v. 29 '£%elv avxovg %dv i't,ovaiav %ov te' leqo^v) hio titulus 

testis est memorabilis. Gytheatae autem, quantis angustUs laboraverint, 

illo de Cloatiis deereto, de quo supra commemoravi, satis superque 

oonstat. 

57. Lapis inventus 'Misithris, 'hoe est Misoae' Ex schedis Fourmontii 

ed. Boeokh CIG 1464, inde Mtillensiefen Be tit. lac. dial. p. 30 sq., Sam Wide 

Ldkonische KuUe p. 171, Meister SGBI 4496. Cf. R. van der LoefF Be iudis 

Eieusiniis p. 20 sq. 

.... AriAO .... TATHXI 

Al . «NENi\A0EITPYct)OX« . C-QN 

ATQNEACTEOANOYMEN-ArONTE 

l/IOTA . JlaNAnOOOAOYCLX . . \E\\ 

60YNIII3NOC u)c TTpOTeTpaTTTai Td 

CENEAEÔYNIAC0ANNiaNIOY-a 

Tva Kai Td AKOY0AENEAE . . . /111 

A]dpaTpi (e)ucei ^ KOIPIAI. AION . . AITA 

lA dpcev, dpTOV bid cad)xujv ov d rraibe 

10 baTTaviucei, dpcrjc be oubei(c Trap)e[c]Tai ^) 

Aec(c)Troiv()t^) xoTpov dpceva, aprov bid 

cad|aujv TTXoutujvi xoTpov dpceva 

dpTOV irpoxapea, (TT)epceq)6vq( *) xoTpov 

dpceva, dprov, AHYXA xoTpov dpceva 

15 dpTov TaOra AYTO . CTEcDANOYHIENAI 

T'\. lA aipeTU)cav xiJU^pîc Td(c)^) beEidc 

, \EAr. . , AniCHNATAIMII , , , 

, , icr, . . ^Y'" . . ^lll 

Lex de cultu inferorum Spartana, quam uno apographo Eourmontii 

cognitam esse dolendum est, quippe quod vitiis, initio praesertim abundare 

videatur. Quare oavendum puto, ne praepropere conieoturis specie 

probabiUbus indulgeamus. Velut, ut statim exemplum gravissimum proferam, 

v. 6 et 7 varie temptati sunt. Boeokh et v. 6 et 7 iv 'EXsvaivL 

4) longe igitur diversum exemplum Telinae Gelensis (Herod, VII 163), quocum 

hunc titulum comparavit Lipsius {Sehoemann GA^ p, 435 not, 1), oultus enim, 

cuius hierophantiam hereditariam accepit Telines, origine ipsius famiUae proprius 

erat, Etiam sacerdotium Aesculapii Pergameni hereditarium factum aliter expUcandum 

videtur: of. n. 189, 

1) AMATPI OYCEI in schedis, em, Boeckh satis certo, 

2) OYAEiE,AYE,TAI, em, Meister. 

3) AECETTOINA ; B, Asanoivoi nisi Jsaanoiva malis; parvum P, quod deinceps 

legitur, toUendum existimat; an iota dativi latet? 

4) MEPCEclJONA. 

5) XCOnCTAI, em, B, ooll, oraculo Dodonaeo ap, Dem. Mid. p. 531 Kai ars- 

(pavr]cpOQstv Karrd ndrQia &sots 'OXvfxniois ndvrsaai Kai ndaais iSias Ssîde Kal 

&QiarsQde dviaxovras.

LACONICAE n, 67 165 

restituere ausus est, neque id temere contemnendum est, si quidem fuisse, 

qui sua sacra ad exemplum oultus Eleusinii constituerent, constat,^) Sed 

apud ipsos Lacedaemonios dea Cereris persimiUs erat, quae 'EXsvaia vel 

'EXsv&ia vocabatur'), feriaeque ei celebrabantur nomine 'EX£v6ivLa.^) Itaque 

de his maluit sermonem esse Meister et comparans 'EXsvh^vvLa stelae 

Damononis scripsit v. 6 'EXE^va^^vvLa et v. 7 iv 'EXs[vavv']i[oLg'], ubi tamen 

praepositionis usus displicet. Ipsius quoque deae nomen potest restitui. 

Tenendum tamen est infra v. 8 sqq., ubi sacra dis faciunda enumerantur, 

nomen 'EXsv&iag non legi. Itaque equidem multo probabUius duco nomen 

mensis 'EXsvavvLov, quo Lacedaemonios aeque ac Theraeos, colonos eorum, 

et Cretenses usos esse veri similUmum est^), ipsum sc. a deae nomine 

derivatum litteris v. 6 et 7. traditis latere, quoniam aptissime praecepta 

de sacris faciundis v. 8 sqq. a mensis mentione initium capere patet atque 

etiam sacra ipsa mensi Eleusiae deae sacro apta sunt. Concedo tamen iu 

stirpe huius nominis non necessario haerendum et fortasse leotionem Eourmontii 

ratione plane cUversa interpretandam esse. Quamquam v. d. Loeff, 

quod legendum iv eXel acute coniecit provocans ad KbQav Kai TsfiivLOv 

TO'!)? iv %m eXel, quorum iiQELav %axd yivog commemorant tituU tres inter 

urbem Spartam et Taygetum montem inventi (CIG 1446, 'E(fi. Aq^. 1892 

p. 26 n. 8 et p. 20 n. 2), non mihi persuasit, quia in proximis litteris nihil, 

quo illud iv %m eXel referri possit, diseerno. Quae eum ita sint, litteras 

tracUtas non mutavi nisi ubi facile ac certo emendari possunt ceterisque 

locis, ubi Eourmontii lectio sana non videtur, ipsius apographi maiuscula 

leotoribus subicere malui, de singulis hic pauca addens: 

V. 2 nomen TQvcp^^^S^m^Qô^gl latere coniecit Meister. — v. 3 verbi 

a%£(pavovv forma scripta fuisse videtur. — v. 4 no(&)6Sovg Boeckh probabiliter 

restituit; antecedentibus -fi&vtt et v. 5 -L&vog mensium nonUna 

latere ego siispicor. — de v. 6 in. v. supra. — v. 7 a]yvd %ai xd d%[6X]ov&a 

iv 'EXsvaivL Boeckh. — Inde a v. 8 conexus eognosci potest: enumerautur 

sacra dis inferis faciunda; primum sane sacrificium statim incertum; nam 

priorum leetioni (£)oLQiSiov vel (j)oLQiSLa id obstat, quod deinde semper 

ôrôg dicitur, proxunae autem neutriiis aQGEv leotioni cave ne nimium tribuas, 

quia facili errore fieri poterat, ut F. e litteris APZENAAPTON,, 

c)uae erant soriptae, alterum A neglegeret. — aQGr]g Sh o-vSsig %xX.: a quibusdam 

Cereris soUemnibus velut ThesmophorUs viros exolusos esse notis- 

6) of quae de mysteriis Andaniis exposui p. 176 sq.; cf. etiam Paus. VDI 15. 

7) cf. praeter ToepfFer Att. Geneal. p. 221, S, Wide Lal'. Kuite p, 175sq,, 

Pfuhl Be pompis sacris p, 59sq. nunc potissimum, quae R. v. d. LoefF Be iiidis 

Eleusiidis p. 13sqq, egregie de hac re expostiit, Ipse titulos afferre satis habeo: 

donarium Sparta ipsa inventum SGBI 4431 Syli.- 252 MaxaviSas &vE&r]KS r&L 

'EXsvaiai, alterum prope Gytheum inventum {Bev. arch. 1216), insoriptum e Loeffii 

supplemento probabilissimo i] S£tv]a 'EXsvai[a], SGBI 4584 Aapaa[aL]Xie 'EXsv- 

&iaL &ri&i]KS; eandem denique deam a Cretensibus nomine 'EXsvaiva vel 'EXsv- 

&via cultam esse v. d. L. monuit coU. titulis cum aliis tum CIG 2554 v. 76 8qq. 

8) V, stelam Damononis SGBI 4416 et Hesych, s.Y.'EXsvaivia^ &)'o)v &vpsXiKbe 

dybfisvoe AtjfiriTQL naQa AaKwai (cf. Wide I, c, p. 119 sq,). 

9) Bischof Lcipz. Sfiid. VII p. 366 et 385,


simum, cf n. 59 et 175, — v, 9 Boeckh Gadfimv dorice pro Gr]6dfxmv dictum 

esse eundemque panem signifioari, qui apud Athenaeum aQ%og ar]aafxi%r]g 

vel arâafjLo^vg appellatur, vidit. Qui cum nou haberet, quo struoturam 

'uQ%ov Slu 6. confirmaret, iinum vocabulum efficit SLaaadfjLorv. Nec tameu 

hac via, quae ipsi illi non plaeebat, opus est: cf. Athen. III 111 a ^QmfkdxLOv 

Slu fxiXLXog %ai Xivov et schol. Arist. Av. 1032 '^mfibv Slu fdXLXog. 

— V, 9 extr, Meister conieoit ov d nai^g) i[y]8anav(x)G£L. — v. 13 aQxov 

nQOittQia nemo adhuo expUeavit; Boeekh fortasse ooniungendum conieoit 

nQOittQia HEQGEcpbva, ut nQoiaQsa siut, quae offerantur ut •nQOiaQLGx-r^QLa, cui 

tamen coniectm-ae vel ordo verborum ceteroquin adhibitus vehementer obstat. 

— V. 14 Boeckh et ceteri omnes littera A sublata T^via scripserunt; 

iterum speciosa est ooniectura, non certa, — v. 15 xavxa czutô;)^^] axscpavov{fi)EvaL 

Boeokh, ac postremum quidem admodum probabile, cf v, 3 et 

oraoulum Dodon. not. 5 adlatum. 

Cultus inferorum, qui hoc titulo prodit, eo maxime memorabilis ao 

singularis est, quod iuxta AianoLvav colitur nsQGscp^va, id quod antiquae 

tribuere religioni Spartanae valde dubito, immo indioium duoo receutioris 

tituU aetatis, quae eaudem fere esse utriusque deae naturam uon iam sentiebat, 

Etiam Utteratura a Fourmontio in apographo adhibita, etsi ntmiram 

iude nihil certi oolligi potest, receutiori aetati favet, si quidem sigma 

forma C, omega 3 significari solet. Aocedit denique, quod genuina nominis 

Proserpinae forma Laconica nEQ6Ecp6va fuisse non videtur, of, Hesyoh. 

s. V. Hr]QEcp6vEia' n£Q6Ecp6v£Ltt Ad%mv£g. Atque etiam de ipso genere et 

ratione universa tituU, utrum e, g. publicus an privatus sit^"), ambigi 

potest. Qua tamen in re nolo insistere, neque enim despero fore, ut lapis 

ipse denuo reperiatur idque, quod nunc non nisi couiecturis temptare licet, 

integriore leetione declaretur. 

68. Tabula lapidea in duas partes fracta, inventa in eoclesia vici Konstantinoi 

prope vetustam Andaniam; v. 1—116 in fronte, reliqui in latere dextro 

inscripti sunt. Post Kumanudem {$LX6narQie 1859) ed. huius apographo usus 

doctissimoque commentario inatraxit Sauppe Bie Mysterieninschrift von- Andania. 

Gdtt. 1860 (= Ausgew. Schriften p, 261 sqq,), deinde lapide denuo examinato et 

ectypis ohartaceis confectis Foucart ad Lebasii Voyage arch. II n, 326 a, inde 

repetiverunt Cauer Bel. 47, Dittenberger SyiV 663 (388'), Meister SGBI 4689, 

Miohel •Becueil 694, 

TTepi i]epu)V Kai iepdv 6 TPC)i|LiaT6uc tiuv cuvebpujv^) § i 

Touc Tevrêevrac iepouc opKiEdTU) Trapaxpfj|ua, 'a\x |ur] tic dp- 

10) incommode accidit, quod de cultu delubrisque dearum inferarum Spartanis 

Pausanias tam brevis est; ni 13,2 templum K6Qr]e ^JwrsiQae commemorat, 

quod alii ab Orpheo, alii ab Abari conditum dicant, deinde c, 14, 5 cUcit .d^firj- 

TQa Ss X&oviav AaKsSaLp6vL0i fihv ai§SLv cpaai xaQaS6vros a(piaiv 'OQ(piws, S6^jj 

Sh ififj Sid rb isQov rb iv 'EQpibvrj Kariarr] Kai toûtocs X&oviav vofii^siv Aijfii]- 

TQa, nihil praeterea, ne templum quidem huius Cereris X&oviae commemorans. 

An KoQi] illa et haec /tr^pTqrriQ re vera in uno illo temiilo colebantur ab Orpheo 

condito? Porro ubi 'EXsvaia illa, cuius donarium extat (not. 7), colebatur? 

1) senatores dici cum aliis multis locis tum Liv. 45,32,2 demonstravit S.; 

aliter sane Fouc, qui synedros a senatoribus distinguendos censet.

MBSSENIAE n, 58 167 

pujc[TeT, I iepuj]v Kaiofievujv, ai)ia Kai oTvov CTievbovTac, t6v 

opKov t6v uTroTeTpafi|uevov '0|uvuuj toijc eeouc oTc rd fiucrrjpia 

eTriT[e|Xe]TTai, emiueXeiav eEeiv, ottujc TivrjTai rd Kard rdv reXerdv 

eeoTTpeTTuJc Kai drrd TiavT^c tou biKaiou, Kai jurire au|[T]6c 

}xr]Qev dcxT)|uov |utibe dbiKov TTOiiqceiv eTTi KaraXucei tujv îucTiipiuJV 

5 }xr]he dXXuji eiTiTpei^jeiv, dXXd KaTaKoXou||er|ceiv toTc TeTpa|Li|Lievoic, 

eEopKiceiv be Kai rdc iepdc Kai t6v iepf) Kard t6 bidTpa)i)ua^ 

euopKouvTi |uev juoi e'ir\ d toTc eu|cepeoic, equopKouvTi be rdvav- 

Tia- dv be Tic )ur) eeXei 6)ivueiv, lapnovTOJ bpax|L.iaTc xi^îcic Kai 

dXXov dvTi TOUTou KXapuJcd|TU) eK rdc aurdc cpuXdc" rdc hk iepdc 

opKiCeTU) 6 iepeuc Kai oi iepoi ev tuji iepdn toO Kapveiou rdi 

irpdTepov d)U6pai tujv )iucTTi|piu)v t6v auTov opicov, Kai iTOTeEopKiZ[6vTU)" 

' TTeTroiT)]uai be Kai TroTi t6v dvbpa rdv cu)ipiu)civ 

6ciu)c Kai biKaiuuc'" rdv be ix[r\\ \ eeXoucav 6)ivueiv Z:a)iiouvTUJ oi 

iepoi bpax)uaTc x'î«ic Kai ]xr\ ^TriTpeTT6vTuj îriTeXeTv rd Kard 

10 rdc euciac )ir|be |ueT[6]j|xeiv tujv luucTtipiujv, ai be 6)i6cacai em- 

TeXouvTUJ' oi be TeTevr))Lievoi iepoi Kai iepai ev TUJi TreîTTTUJi Kai 

TievTriKocTdii | ^rei 6|uocdvTUJ t6v auT6v opKov ev tuji evbeKdruji 

fir|vi TTpo TUJv )uucTT)piu)V. TTapab6cioc' rdv be KdjUTiTpav^) Kai § 2 

rd I pipXia, d bebujKe Mvacicrparoc, rrapabibovTUJ oi iepoi toTc 

iTriKaracTaeevToic^), TrapabibovTUJ be Kai rd XoiTrd oca | dv 

KaracKeuaceeT xo^piv TuJv |uucTr|piujv. Creqjdvujv crecpdvouc § 3 

be dxdvTUJ oi |uev iepoi Kai ai iepai ttTXov*) XeuKov, | tujv be 

TeXou|uevujv oi irpujTOfaucTai CTXeTTi^cc^)" orav be oi iepoi rrap- 

15 aTTeiXuJVTi, rd)! fxev CTXeTTif>oi diroeeceujcav, || creqjavouceujcav 

be TidvTec bdqjvai. 6i)iaTic)ioO" oi TeXoujuevoi rd |uucTr|pia § 4 

dvuTidbeToi ecTuicav Kai exovTU) tov \ ei)iaTic)i6v XeuK6v, ai be 

TuvaTKec jx^ hiacpavr]^) |ur|be rd cajueTa^) ev toTc ei)iaTioic rrXa- 

2) capsam esse, qua libri sacri asserventur, statuit S, coll. gloss, Philox, 

p. 96 KdfinrQa^ campsa arca, KapTQonoi6s' campsarius et Heind, ad Hor, sat, 14,22; 

hic autem urnam aeneam dici, in qua olim lamina stannea in librorum modum 

Donvoluta inventa erat (Paus, IV 26, 8), Meister suo iure statuit, 

3) i, e. insequentis cuiusque anni isQOte. 

4) ntXov hoo loco idem fere ac raLvia woiiene Binde Sauppio signifioare 

videbatur, sed recte id opus esse negavit Meister solitosque pileos intellegit de 

pileatis Dioscuris (in • anaglyphis et Paus. IV 27, 2) admonens, 

5) 'cêr Kopfschmuch bestand aus einer jliadeinai-tigen diinnen Metaiiplatte, 

die init Leder gefUttert (PoU, VII 179 arXsyyie SiQfia KSXQvawiiivov b nsQi rfj kscpaXfj 

qioQo^vaiv) oder auf Hoiz befestigt war {[arXsy]yi[S]se ini[Tr]]Kroi i[v] ^vXwl 

IG II 824 T, 10. 11)/ Meister, Lacedaemonii ea iv rf] r&v HQOfLaxsiwv ioQrij 

utebantur (Sosib. ap. Athen. XV p, 674b); cf, etiam Hermann-BIttmner Brivntaltcrl. 

p, 196 not, 4, 

6) Hor, sat, I 2,101, PoU, YII 76, Sen. de benef VII 9 contulit S, 

7) gloss, PhUox. arjfista^ ciavi, PoU. IV 118 x^-roiv XsvKoe aar]pos, Hes. s. v, 

KaXdaiQis^ j;(Ta)i' nXar^var^poe contulit S,: 'tribunus iaticlarius in titnlis constanter 

XiXiaQxos nXar^var^fiOs est' Dttb,


TtJTepa fi)iibaKTuXiou, Kai ai | )aev ibuiiTiec dx6vTUJ xifujva Xiveov 

Kai eijidTiov fxf] TrXeiovoc dEia bpax)iidv CKardv, ai be TraTbec 

KaXdcr)piv^) f\ civjboviTav Kai ei)idTiov fxx] TrXeiovoc dEia )ivdc, 

ai be boOXai KaXdctipiv r) civboviTav Kai ei)idTiov lui^ TrXeiovoc 

dEia bpa|x)idv TTevTrjKOVTa' ai be iepai ai fxev TuvaTKec KaXdcripiv 

20 11 urrdbuiua m e'xov CKidc^) Kai ei|idTiov ]xr\ TrXeovoc dEia buo j| 

fxvav, ai be [TTaTbe]c KaXdcripiv f| ei)idTiov \xr] TrXeiovoc dEia 

bpax)udv cKardv ev be rdi Tro|UTTdi ai |uev iepai T^vaTKec uttobij|Tav 

Kai ei|udTiov TuvaiKeTov ouXov, ca)ieTa exov m TrXaTUTepa 

fi)ubaKTuXiou, ai be iraTbec KaXdcTipiv Kai ei|udTiov jif) bia|q)avec' 

fxr] exeru) be |ur)be)uia xpucia mbe q)0Koc )ur|be i)Ji)uieiov |ur)be 

dvdbe|ua laribe rdc rpixac dvTreTTXeT)ievac junre uTTo|br||uaTa ei fxx] 

TriXiva r\ bepiudriva iepdeuTa" biqjpouc be exdvTUJ ai iepai eucuivouc^") 

crpoTTuXouc Kai eir' [au^rdiv TTOTiKeqjdXaia | r| crrTpav") 

XeuKd, |af) exovra |Lif|Te CKidv |uf)Te iropqiupav 6ca[[c]^^) be beT 

26 biacKeudZieceai eic eeujv bideeciv, exdvTUJ t6v ei]uaTic)i6v || mQ" 

6 dv oi iepoi biardEuivTr av be tic dXX(uj)c e'xei t6v ei)uaTic- 

}xdv irapd t6 bidTpa)i)ia 'r\ dXXo ti tujv KCKUjXunevujv, \xr] ^tti- 

TpeTTe|TUJ 6 TuvaiKov6|uoc Kai dEouciav exeruj XuîaivecOai ^*), Kai 

ecTUj iepd tujv eediv. "OpKoc TuvaiKov6|uou' oi be iepoi §5orav 

Ktti auToi 6)i6lca)VTi, 6pKiMvTuj t6v TuvaiKov6)iov eiri tujv 

auTOJV iepuJv ei |udv eEeiv eTTi)ieXeiav Tiepi re toO ei)iaTic]uoO 

Kai TOJV XoiTTUJV Tiijv | eiriTeTaTîevuJv juoi ev Tdn biaTpd)j|uaTi. 

TTonTidc" ev be rdi Tro)iTTdi dTeicTUJ MvacicTparoc, eireiTev 6 § s 

iepeuc tujv eeuJv oic | rd )iucTf|pia Tiverai ûerd rdc iepeac, 

^Treira dTuJvoeeTac, iepoeurai, oi auXiiTai' luerd be TaOra ai 

30 Tiapeevoi ai iepai Kaedjc dv Xdljxujvri, dToucai rd dpnara eTTi- 

Kei|ueva") Kicrac exoucac iepd )xucTiKd' eiTev d eoivap)i6cTpia 

d eic Ad|uaTpoc Kai ai uTroeoivap||u6cTpiai ai e|upepaKuTai ^^), 

8) genus tunicae (xitcoi' sive hiSvpa) Aegyptiacum, postea etiam Corinthi 

fabricatum: Herod, H 81, PoU, VH 71, Athen, XH p, 625d; vid, Meister I. c, 

p. 135. 

9) 'einen bunten Saum oder Besatz' S. coll, versu Menandri FCAtt. p, 244 

ed, Meineke, 

10) [oi]av'l:vovs Meineke, recte si sensum spectas, formam tamen cum S. et 

Meistero intactam reliqui. 

11) an{s)tQav S. et Dttb., cf. PoU. VH 78 anstQa yaQ o^v rd QaKr] fibvov, &XXd 

Kai rds afisivovs ^vioL KaXstv 'f]^L0vv ia&rjras; plura atttilit S. 

12) OIA; emend. S,, vid. not. 67. 

13) nimirum non vestimenta, quae templi sacra fiant, sed mtilieres ipsas. 

14) recte S. emendavisBO videtur de stractura provocans ad Markl. ad Bur.. 

Suppl. 715 et L. Dindorf ad Steph. Thes. s. v, p, 1625. An genetivus absolutus 

agnoscendus est? 

16) eas, quae non modo electae sunt, sed re vera munus inierunt, intellegit 

S. caveri ratus, ne qua mulier modo honoris causa id munus petat, nullo-

MESSENLAE n. 58 169 

eiTev d iepea rdc Ad)uaTpoc Tdc ecp' iTrTrobp6)iuji, eirev d Tdc 

ev AiTiXa- eTieiTev ai iepai Kard |uiav Ka|ed)C ko Xdxujvri, eTrei- 

Tev oi iepoi Kaedjc Ka oi beKa biaTdEuJVTi- 6 be TwvaiKovo- 

Hoc KXapouTUj rdc re iepdc Kai iTapeevouc Kai emîeXeiav | ^xe- 

TUJ Sttujc TTO)UTTeuujVTi Kaedjc Ka XdxuJVTi- dTeceuj be ev rdi 

TTOHTrdi Kai rd eu|uaTa, Kai eucdvTuj rdi }xev Adnarpi cuv eui- 

TOKa, 'Gpndlvi Kpi6v, MeTdXoic GeoTc bdjuaXiv cOv, 'AttoXXujvi 

Kapveiuji KdiTpov, "ATvai oTv. CKavdv CKavdv be fif) emrpe- §7 

35 tt6vtuj oi iepoi |ur|e^va e'xeiv ev || TeTpaTiuvuu ixeiluj Trobiuv rpid- 

Kovra, luribe Trepmeeiiev TaTc CKavaTc |uf|Te beppeic^^) |uf|Te 

auXeiac"), )jribe ev dii dv t6ttuji TTepicTe|u|naTd)cujvTi oi iepoi 

HnSeva Tijjv lufi ovtujv iepuJv exeiv CKavdv jurjbe TrapepTreTUJ 

fxr\Qe\c d)Ujr|Toc eic t6v tottov 6v Ka TTepiCTe|U|ua|TU)cujVTr xujpa- 

EdvTUJ be Kai ubpdvac^*)* dvaTpaijjdvTuj be Kai dqj' u)v beT KaeapiCeiv 

Kai d |uf| beT ^xovrac eicTTopeueceai. "A [fx]r\ beT e'xeiv §8 

I ev TaTc CKavaTc' lurieeic KXivac exeruj ev rdi CKavdi )iTibfe 

dpTupuu)iaTa TrXeiovoc dEia bpax)idv rpiaKocidv ei be ixr\, )xf) 

emTpeTT6v|TU) oi iepoi, Kai rd TrXeiovdCovTa iepd ecTUj tujv eediv. 

'Akoc|iouvtujv orav be ai euciai Kai rd )iucTf|pia cuvTeXeTrai, § 9 

40 euqiaiueTv irdv JTac Kai dKoueiv tuiv TiapaTTeXXoîevujv t6v be 

diTeieoOvTa f| dTTpeTrdjc dvacTpeq)6)ievov eic t6 eeTov )iacTiTOuvTUJ 

oi iepoi | Kai drroKUjXudvTUJ tujv jiucTrjpiujv. 'Papboq)6pujV§l0 

papboq)6poi be ^CTUJcav ck to) iepujv eiKoci, Kai TreieapxouvTU) 

ToTc emTeXouv|Toic rd )iucTf|pia^'), Kai emîeXeiav exovTuj omuc 

eucxTl|u6vujc Kai eurdKTUJC uird tujv TiapaTeTevTDxevujv TidvTa 

TivTiTai, Kaedjc dv | uapaTTeXXujVTi oi eiTi toutujv TeraTîevor 

Touc be dTTeieoOvTac fj dTipeTTUJc dvacTpeq)0)aevouc )iacTiT0UVTUJ • 

dv be Tic TOJV pa|pboq)6puJv )if) TroieT Kaeu)c TeTP«TTTai f| dXXo 

Ti dbiKoT 'x] TTOioT eiri KaraXucei tujv juucTtipiuiv, Kpieeic eui tujv 

45 iepdiv dv KaraKpieeT jif) || îerexeTuj tuiv |uucTr|piu)v. TTepi toiv §11 

biacpdpujv^*')' rd be TTirrTovTa bidcpopa ck tuiv )iucTTipiujv 

eTXeTdvTUJ oi KaracTaeevTec utt6 | toO bdnou irevTe' eicqjepdv- 

TUJ ^^) be oi dpxovrec dvdvKai rrdvTec-^), |uf) bic touc auTouc, 

vero offioio fungatur, Meister interpretatur 'die (bei dieser Feier) im Amt befindiichen' 

comparans vocem ol ivsaraK^rss KâfioL titulorum Cretensium munusqtie 

annuum fuisse putans, Cf, etiam comm, p. 182/3, 

16) Hesych. SiQQSLS' rb naî) vipaafia, (o sis naQaniraafxa ixQ&vro S. coU. 

etiam Thuo. II 75 et Hes. s. v. SsQQLS6yop,q)OL nvXaL. 

17) apud scriptores semper aîiXaia legitur, unde Latinum auiaeum. 

18) idem fere ac nsQiQQavT)']Qia esse S, vidit; Hes, vSQav6s' 6 ayviaTi]e rdjv 

'EXsvaiviwv attulit Fouc, 

19) decemviroB dioi statuit S, coU, v, 167. 

20) vim huius vocis et reditus et expensa significantis optime illustravit S. 

21) slaipiQEiv hie idem esse ac nQo^dXXsiv Atticum iam Kuman. monuit. 

22) 'magistratus omnes in unum ooUegium coniuncti nominant homines,


Tijiapa exovra eKacTOv )if) eXaccov TaXdvJTOu, Kai tujv Kara- 

CTaeevTU)V TrapaTpaqjdTUJ d Tepoucia t6 ri^xaâ, uJcauTUJC be Kai 

t6 tojv eiceveTKdvTUJV • toTc be eTXoTeudvToic ] rd bidcpopa Xei- 

ToupTeiruj 6 dpTupocK^TTOC^ orav be emTeXeceeT rd |uucTf|pia, 

duoXoTicdceujcav efx TidvTOic ev rdi TrpuJTai cuv|v6|uuji cuvaTU)- 

Tdi Tujv cuvebpujv, Kai jpaqâv dTrob6vTUJ tuji em|ueXTiTdi ^^) 

50 Trapaxpiina TP0"POVTec err' 6v6)iaToc rd TreTTTUJKOTa bi[d]jjcpopa 

dud ToO Kaeapiuou, Ktti diTd tujv TipuJTOfiucTdv t6 uTrocTdTiKov ^*) 

Kai dv Ti dXXo Trecei, Kai rfiv TeTevTi)ievav eEobov Kai ri dv ei | 

XoiTTov, Kai dpieîricdvTUJ Trapaxpfina tuji rajuiai Kai ecTUJcav utt6luacrpoi^^), 

dv ti eupicKUJVTai dbiKoOvTec, bmXaciou Kai eTriTi)iiou | 

[bpax])idv x[i]îav, Kai oi biKacT[ai )i]fi dqjaipouvTui ixr\Qev oi 

b' ev Tou TreiuTrTUJi Kai TTevTtiKOCTUJi erei KarecTaiuevoi eSobiacdvTUj 

Kai Mvaj [cic]TpdTUJi t6 bib6|uevo[v auTuJi] bidqjopov eic 

t6v CTeq)avov ijtt6 rfic [TT6]Xeoc, bpaxfidc eSaKicxiXiac dTrobovTUj 

be TUJi Ta)iiai Kui oca Ka ei | [Trp]oeEujbiac)ieva bidqjopa [utt]6 

Tou Ta)iiou e[v tou iTefiTTTUJi Kai TTevTTiKOCTun] eTe[i eic rd] 

55 K[a]TacKeuaZ:6[)ieva] ev [Td)]i Kapveij|aciuji f| baTravou)ieva xoipiv 

Tuiv nucrriptujv t6 be [Xoitt6v ck tujv biaq)6pu)v toutou toO 

CTOuc] eEobiaWvTû) oi rrevTe eic rd] emcKe[ua] |Z:6)ieva ev tuu 

Kapveiaciuji^''), Kai dv tivoc eri xpeia ei [Tiapd TauTac rdc] 

Troedbouc, tpepovTU) Tpdqjovrec pri[Tu)c eic]^') o dv xpeia ei, Kai 

oi dpxov|Tec Kai oi cuvebpoi boT)iaTOTTOieic6ujcav oti beT t6v 

Ta)iiav [bib6)i]ev ^^) rd bidqiopa^ drrd be tujv TriTrT6vTUJV ck tojv 

)iucTr|piujv dTTOKaeijcTdceu) TuJi Ta)iiai rd bidcpopa, Kai dTTobdvTUJ 

Tpacpdv Tuu emireXriTdi irepi uJv Ka bioiKfjcujvTi, Kai ecruicav 

uTr6)iacTpoi dv ti dbiKf|cujVTi, Ka|eujc eTrdvuj TeTPCCTTar 6 be 

Taiuiac ocov Ka irapaXdpei bidcpopov Xoiirdv ck toutujv, TPCcpeTUj 

60 ey UTiexeeîaTi^') eic rdv emcKeudv tujv ev toji || Kapveiaciuji, 

Kai )if| dvaxpricdceu) ^^) eic dXXo jurieev, )iexpi dv emTeXeceeT 

quorum ex numero quinque populi suffragiis eliguntur,' Dttb; avvaQxiai Messeniae 

commemorantur a Polybio: vid, not, 50, 

23) magistratus summam pecuniarttm publicarum custodiam habens, dissimilis 

epimeletarum Eleusiniorum dicitur (S,), 

24) vid, p, 184, 

25) etiam KardpaarQos = vnsv&vvos dioitur, cf, Dittenberger ad Syii.^ 

306 V. 21, 

26) huius enuntiati recta restitutio debetur Fouoarto. 27) suppl. S. 

28) suppl, evidenter Blass pro priorum [(Jcjfi.Ei'] iv vel [iyS6fL]sv. 

29) ' eine der Hauptrechnung untergeoi'dnete beigelegte Separatiibersicht' S. 

provocans ad Lobeck. Phryn. p. 249 et Polyb, 31,10,1, 

30) pro Kara- yel &nof,Qr]ada&w errore incisum censuit S,, defendit M, coll. 

Bekk, Anecd. I 399, 17.

MESSENLiE n, 68 171 

ocujv xpeia ecri TroTi rdv tujv luucTripiujv cuvreXeiav fxr\he TpajijjdTUJ 

fiTieeic bdTjua, oti beT raOra rd bidqiopa eic dXXo ti 

Karaxpfjcaceai • ei be juf), t6 Te Tpacpev dreXec ecTuj Kai 6 Tpdqjac 

dTTOTeicdTUJ bpa|xiudc bicxiXiac, bfiomc be Kai 6 Tajiiac o 

Ti Ka eSobidcei biTrXouv Kai bpaxiudc bicxiXiac, Kai oi biKacrai 

)if) dqâipouvTUJ |ur|eev, Kai rd TriTTTOVTa | eK Taurdv rdv Kpiciujv 

bidôpa UTTapxeTU) eic rdv dmcKeudv tujv ev tuu Kapveiaciuir 

orav be emTeXeceeT ocuiv xpeia ecri TTori t6 cuvJTeXeTv rd 

|uucTf|pia, uTiapxeTU) rd TriTTTOVTa bidqiopa tujv |aucTTipiu)v eic 

rdc Tdc TrdXeoc ecobouc. Quîdruiv Trapoxdc^ oi iepoi îerd § 12 

65 t6 Ka|TacTaeri)iev TrpoKapuEavTec ejhovTui rdv Trapoxdv tujv eu- 

)idTUJV, iLv beT edeceai Kai irapicTaceai ev toTc nucTr)pioic, Kai 

rd eic touc | Kaeap)iouc, eTbibdvrec dv re boKei cuvqjepov eT)iev 

e[Tri]^^) t6 auro irdvTa rd eOîara, dv re Kard juepoc, tuji t6 

eXdxiCTOV u(picTa)ievcui | Xd)U))eceai bidqjopov ^cti be S bei 

TTapexeiv rrpd tou dpxeceai tujv |uucTr|piu)V dpvac buo XeuKouc, 

eTii Tou KaeapiaoO Kpi6v eiixpouv, Kai orav | ev tuji eedTpuu 

Kaeaipei, xoipicKOuc rpeTc, uiiep touc upuJTOîucTac'^) dpvac cKa- 

Tov, ev be Tdi TTO^nrdi Adîarpi cOv eiTiTOKa, toTc be McTdXoic | 

©eoTc hafxaXiv bieTii cuv, '€p|udvi Kpidv, 'Att6XXujvi Kapveiuji Kd- 

Tipov, "ATvai oTv 6 be eTbeEdjuevoc KareTTueucac ttoti touc 

70 iepouc Xajjperuj rd bidcpopa Kai TrapicTdTUJ rd euîara euiepa 

Kaeapd 6X6KXapa, Kai embeiEdTUJ toTc iepoTc rrpd d)iepdv beKa 

TuJv )iucTripiujv • ToTc | be boKi)iaceevTOic caêTov empaXdvTUJ oi 

iepoi, Kai rd caîeuueevTa TrapicTdTUJ 6 eTbeEd)ievoc' dv be )ifi 

TTapicTdi eiri rdv boKi)iaci|av, irpaccdvTUj oi iepoi touc eTTuouc 

auT6 Kai t6 fi)ricu, rd be eu)iaTa auToi rrapexovTUJ Kai dTTO tujv 

TipaxeevTUJV biaq)6pujv KO)iicdceu)cav | rdv yevoixevav bairdvav eic 

rd ediaaTa. Texvirdv eic rdc xopeiac-'') oi iepoi rrpo- § 13 

TpacpdvTUj Kar eviauT6v touc XeiTOupTf|covTac ev | re raTc euciaic 

Kai )iucTr|pioic auXr)Tdc Kai Kieapicrdc, ocouc Ka eupicKUJVTi 

75 eueeTOuc uTrdpxovTac, Kai oi TipoTpaqjevTec XeiToupTouvTU) || toTc 

eeoTc. 'AbiKr))idTUJV dv be tic ev raTc d|uepaic, ev aic ai re §14 

euciai Ktti rd )iucTf|pia TivovTai, dXuji eire KeKXepdjc eire dXXo 

Ti dbiKTiljia TreTTOiTiKdJc, dTeceuj eiri touc iepouc Kai 6 fxev eXeueepoc 

av KaraKpieeT dTTOTiveTUJ biTrXoOv, 6 be boOXoc juacTiTouceuj 

Kai duoTeicdTUj bi|TrXoOv t6 KkefXfxa, tojv bfe dXXuJv dbiKriludTUJV 

^TTiriniov bpaxfidc eiKocr dv be fxr] ^KTivei rrapaxpfjna, 

31) suppl. Blass, E[is] t6 a^vrb {auf einmdi Jlcister) ceteri, 

32) de hoc accusativi pro genetivo usu vid, Dittenb, Syil.' 466 not, 5, 

33) XOPITEIAZ lapis, emend, S, coll, v. 98 et errorem e superiore TsxvLTav 

natum existimans; ;(oei.r£i'a:9 retinuit Dttb,


TTapab6TUJ 6 Kupioc t6v oiKeTav Tdii d|biKrieevTi eic drrepTaciav, 

ei be ^f), urrdbiKOC ecTUJ TTori biTrXoOv. TTepi tiIjv kottt6vtujv § 15 

ev TUJi iepdjr )iribeic KOTTTeTUJ ck toO iepou t6ttou^ | dv be tic 

dXdii, 6 \xev boOXoc |uacTiTouceuj utt6 tujv iepdiv, 6 be eXeu6epoc 

80 dTroTeicdTUJ ocov Ka oi iepoi emKptvujvTr 6 be emTuxujv aTeruj |j 

auToiJC diri toOc iepouc Kai XanpaveTUJ t6 fi)iicu. Outi|liov § 16 

eifxev ToTc bouXoic toTc bouXoic q)UTi|uov ^'ctuj t6 iepov, 

Kaedic dv oi iepoi | dTrobeiEiuvTi tov t6ttov, Kai )iTieeic uttobexeceu) 

Touc bpaireTac )ir|be ciToboreiTU) ]xr]he ^pTa TrapexeTUJ" 

6 be TTOidiv Trapd rd TeTPW^lMeva uTTobiKoc ecTU) tu)i Kupiuu rdc 

Tou cdipaToc dEiac bnrXaciac Kai emTiiaiou bpaxiudv TrevTaKOcidv, 

6 be iepeuc emKpiveJTU) Tiepi tujv bpaTreTiKuiv ocoi Ka fivTai'*) 

CK Tdc d)ieTepac uoXeoc, Kai ocouc Ka KaraKpivei, Tiapab^TUJ 

ToTc Kupioic^ dv be )if) Trapabibun, eE[ec]iTUJ TuJi Kupiuu dTiorpexeiv 

exovTi. TTepi rdc Kpdvac rdc be Kpdvac rdc ujvo- §17 

85 nac)ievac bid tujv dpxaiujv ^TTPOttpuJV "ATvac Kai toO Te[Te]j|vr|- 

\xevov Trori rdi Kpdvai dTdX)iaToc rdv em|ueXeiav exeTUJ MvacicTparoc 

eujc dv ZeT Kai luerexeTUJ îerd tuiv iepdiv rdv re 

euci|dv Kai Tuiv )iucTripiujv, Kai oca Ka oi euovrec Trori rdi 

Kpdvai TpaTreCuiVTi Kai TuJv eupdrujv rd bepîara Xaîpaveruj 

Mvacicrparoc^ | tuiv tc biaqidpujv, oca Ka oi edovTec rroTi rdi 

Kpdvai TrpoTiefivTi f| eic tov ericaup6v, orav KaracKeuaceeT, efxpdXujVTi, 

XapPaveruj MvajcicTpaToc t6 TpiTov âe^poc^ rd be buo 

)iepi-| Kai dv ri dvdeeiâ urrd tujv euciaMvTUJV dvaTiefJTai, iepd 

ecTuj Tuiv eeuJv 6 be iepeuc Kai oi iejpoi em|ueXeiav exdvrui, 

OTTUJC dird Tujv biaq)6pu)v dvaee)iaTa KaTacKeudZ!r|Tai toTc OeoTc, 

90 d dv toTc cuvebpoic bdEei. OricaupuJv KaTacKeu[|[d]c^ oi § 18 

iepoi oi KaTecTa)ievoi ev tou TTe|UTrTU)i Kai TrevTriKocTdu erei em- 

4ieXeiav exdvruj iierd tou dpxiTeKTovoc, ottujc KaTacKeuac| [e]fivTi 

ericaupoi Xieivoi buo KXaiKToi, Kai xiJpciSotVTUj t6v )iev eva eic 

t6v va6v TuJv McTdXujv Qediv, tov h' dXXov TroTi rdi Kpdvai 

ev uji av T6Tr|uji boKcT auToTc dcqjaXdic eEeiv Kai dmedvTUj KXdi- 

Kac Kai ToO \xi.v Trapd rdi Kpdvai ^xeTOJ rdv drepav KXdiKa 

MvacicTparoc, rdv be dX|[X]av oi iepoi, tou be ev tuii vauii 

exovTUj rdv KXdiKa oi iepoi Kai dvoiTdvTui Kar eviaurdv toTc 

luucrripioic Kai t6 eEapie)ir|eev bidqjopov e[E] | dKarepou tou Qr]caupou 

xuLipic fpaqiavTec dveveTKdvTUj • dTrobdvTU) be Kai Mva- 

96 cicTpdTuu t6 Tiv6)ievov au[TU)i] bidcpopov, Kaedic ^v [tuii] || bia- 

Tpd)i)iaTi TeTPCiTTTai. 'lepoO beiirvou^ oi iepoi dTro tuiv euîdruuv § 19 

TU)V dTO)uevu)v ^v rdi Tiofx-nai dqjeXdvrec dcp' ^Kdcrou rd v6- 

34) ^vrai Kum., em. S. coniunctivum verbi fipai esse statuens.

MESSENIAE n. 58 I73 

\i[\fxa] I toTc eeoTc [rd Xoi^rrd Kpea KaTaxpncdceuicav eic t6 iep6v 

beTTTVov êTd rdv iepdv Kai irapeevujv Kai TiapaXapdvTU) t6v re 

iepfi I paXavsiip fidKTQav wvopaasv 

(Eupolis) cuff oi vHv Xiysi yovv ktX. Reoentior forma pdv.Qa et in manuscriptis 

et in titulis invenitiu, cf, nunc de ea Meister p, 139,


piov dv be Tic Tdiv efbeEanevuiv f| TuJv âXaveuJV pf) TioieT 

Kaedjc TeTpaTTTai, t6v |uev bouXov )uacTiTOUTUJ 6 dTop[a]v6|[noc, 

t]6v be eXeue[[e];pov CaîiouTUJ Kae' gKacrov dbiKr|)ia eiKoci 

bpaxiuaic, Kai t6 Kpi)ia ecTUJ eui rdiv iepdiv. Cuvecioc dva- §23 

qjopdc oi ie[[poi 6c]a Ka bioiKf|cuJVTi ev rdi rravaTupei f| Kara- 

Kpivujvri Tivac, cuveciv dveveTKdvTUJ eic t6 TipuTaveTov dvaTpa- 

HjdvTUJ be Kai [ [eic t]6v oTkov t6v ev tuu iepuJi ouc dv Kara- 

KpivujVTi Kai eui TToiuii dbiKfipari. 'AvriTpaqiov ^xeiv toO § 24 

biaTpd|U)iaToc^ oi KaTecTa)ie|[voi uj]cTe Tpa^JJOii t6 bidTpa)i)ia 

Kaedic dv boKijuaceeT bdvrm toTc vonobeiKTaic*") dvriTpaqiov oi 

115 be Xapdvrec dmbeiKVu6vTU) tuu || [xpei]av ^'xovti' Kai ev toTc 

)xucTTipioic cuvXeiToup^fouvTU) ToTc iepoTc Kai 6 KdpuE Kai auXr)rdc 

Kai pdvTic Kai dpxiTCKTuiv. [ [Tdc KaTa]cTdcioc Td)v§25 

beKa^ oi baiiiiopToi*^) toO eKTOU inrivdc rdi buibeKdTai rrpd toG 

t6v Kaip6v TuJv iepdiv [ [K]ai rdv iepdv Ti[veceai dTTob6vT[uj] | 

120TUJ1 bd)iu)i xeipoTo[[viav ottuic KaTdcTd[cei ck irdvTUJV TuJv [ 

i25TToXiTdv beKa jufi [ veujrepouc eToiv [ reccapdKOVTa ^^[[[^]^ bic 

Touc auTouc t|. NflON eviaurdv*^) iT[o[T]eicq)6p6vTUJ be oi' re j 

130 dpxovTec Kai rdiv [ dXXuiv 6 QeXwv, eic[{q)epovTec eE u)v TelTpa- 

TTTai Touc iepouc [ KXapoucear toiic be [ KaracTaeevTac 6[p][ki- 

135 Edruj 6 TPC(P)iaTeuc || rdiv cuvebpujv t6v | opKOV ov oi iepoi 

6|uv[ij] [ovTi • ex6vTuj be oi Ka|TacTaeevTec em[);eXeiav irepi 

i40TTdv[|TuJV div beT ev toTc )au(:|TTipioic cuvTeXeTc|eai, Kai qipovri- 

145 Z;6vTUJ I ocujv xpeia ecri eic | t6 emTeXeTceai rd (| )iucTfipia • 

TTpoTpa((p6vTLu be ex. tujv ie[puiv Kai papbocpdpouc | touc edee- 

150TUJTdrouc, [ 6)ioiuJc be Kai pucTa||TUJTOuc^ toiic be cuv(XeiToup- 

TfjcovTac ( perd MvacicTpd( [t]ou rrpoTpacpdvTUj, dv ( [rîvac 

40) 'nomen indicat eorum officii fuisse civibns, qui legem aliquam inspicere 

vellent, eam monstrare.' Dttb, monens eosdem esse, qui alibi vopocpvXaKse vocantur; 

nomen ipsum verbis oi Si Xa§6vrss iniSsiKvvovrw ktX. illustrattir, 

41) summum rei publicae magistratum fuisse sicut in omnibus civitatibus 

foederifl Achaici demonstravit Foucart; S, eos intellegens, qui senatui ad tempus 

praeessent sicut prytanes Attici, eo praecipue falsus erat, quod rov sktov pi]v6s 

ad SapiOQyoi referendum putavit; immo cum sequentibus coniungendum esse F, 

statuit evidenter, 

42) locus adhuc mea quidem sententia non expeditus, Cum S, et Kum. 

[rb]v [a^br^bv iviavrbv scripsissent, P, in lapide id, quod supra posui, agnovit, 

unde etsi emendatione eget, proficiBci decet, F, ipse se explicare posse negavit, 

Dttb. dubitaus sane proposuit tIô])/ [vf]ov iviavrbv: 'cum ant dici posset, non 

licere (omnino) bis eosdem fieri aut non licere iterum eosdem fieri insequente 

anno, hae duae locutiones confusae videntur,' Meister t|[c)]i' yibv iviavr6v proposuit, 

adiectivum numerale ex Homero et dialecto Lesbiaca ThessaUcaque notum 

intellegens et interpretatione artificioBissima usus, quam apud ipsum recognoscas, 

'Vel Dittenbergeri explicatio Batis artificiosa mihi videtur et accusativus rbv viov 

ivLavrov, ni fallor, offendit, Mihi neglegendum non videtur, lectionem t|[6]j/ 

repugnare consuetudini lapicidae syllabas integras dividentis.

MESSENIAE n, 58 I75 

156 eupicKUJVTi eu|[eeTouc UTidpxovTac | Kai rdiv fxv] ovtujv ie[pdiv 

Kai oi TTpoTpaq)ev[Tec TreieapxouvTuj ( Kai emTeXouvTuj 0 dv 

160 TrpoTpaqjfivTi • t6v be [ |uf) TroiouvTa KaraKpilvdvTUj eiKoci 

i66bpa([xj)iaTc Kai eTTpai)Jdv[TUJ eic touc iroXeiudpiixouc • oi be 

papboq)6poi [ )iacTiTouvTUJ ouc Ka | oi bcKa KeXeuujvrr [ oi be 

i70KaTacTaeev[Tec bcKa KpivovTUJ || [T]d K[pi|ua]Ta [TrdvTa].*^) 

"A[v be xpeia eT TTe](pi**) tivoc biaPouXiov [Ti]iveceai, 

175 cuvaTdvTuj ( oi beKa irdvTec*^) touc i|lepouc, Kai Kaedjc toTc | 

TrXeiovoic b6Eai, emTe(Xeiceuj^ qjopouvTui be oi j bcKa ev toTc 

180)iucTripi[oic CTp6q)iov TTopqiupiov. ( 'ATpdqjuiv ei be riva (§26 

dTpaqid ecTi ev toii bi[aTpdpMaTi Trori rdv ( rdiv luucTripiuiv 

185 Kai [ Tdv eucidv cuvTeXeii[av, pouXeueceuicav oi ( cuvebpoi, )ui 

)ieTaKi|voOvTec eiri KaTaX[u][cei rdiv luucTripiujv )i[Ti]ieev tujv 

i90KaTd t6 bid[[Tpappa- ei be |uf|, t6 ( Tpacpev dreXec ecrw t6 

hk hiajpa}X}ia Kupi(ov ecTuj eic Trdvra t6v ( xp6vov. 

Ediotum*^) de mysteriis publice administrandis et celebrandis iv x& 

nifxnxm %ai nsvxr]%oaxS) exel (v. 10) aerae sc. Macedonicae vel Achaioae 

i. e. anno a. Chr. n. 94 vel 92 vel 91 inscriptum,*') Andanienses ipsos 

haeo edixisse primo nemo non putabit. Sed qiiae hoc titulo cognoscitur 

res pubUca tot et tam variis magistratibus*^), tanta muItitucUne oi-vium*^) 

insignis est, ut de civitate Andaniae, quod parvum opp'idum Livius, Strabo 

noXiivLOv vocat, merito dubites. Quare iam Sauppe de ipsa potius urbe 

Messene cogitavit, et dubitationes, quibus commotus hic sententia destiterat, 

facile removeri posse Seeliger et Meister docuerunt.'") Ees dUudicatur ni 

43) snppl. P. 44) suppl, S, 

45) hoc, nou ndvrae inscriptum testatur F, nec vero recte de omnibus X 

viris accipit, immo nominativi in ss pro accusativo in as usum aUunde notum 

etiam hic recte agnovit Dttb, 

46) SidyQafifia titulus dicitur v, o, 25, 28, 95, 113, 114, 182. 189, 192; Plut. 

Marc. 24 rd SLayQapfiara r&v &Qx6vrwv '''EXXr^vss piv SLardyfiara, 'PwfiatoL Si 

'iSLKTa nQoaayoQS^vovaLV et complures quibus id confirmatur titulos attulit S, 

47) prout aera Aoliaica inde a deleta Corintho (S,) aut a provincia Achaica 

a, 145 oonstituta (Fouc) aut ab Andronico a, 148 victo coepisse existimatur; vid. 

Kastner Be aeris quae ab imperio Caesaris Octaviani initium duxerint p, 71, 

48) commemorantur aîvsSQOL (v, 1), SafxLOQyoi (v, 116), noXipaQxOL (v, 164), 

0 ayoQavofids ini n6XEws (v. 99), rafiias (v. 45 sqq.), 6 dQyvQoaKonos (v. 48), vofioSsLKTaL 

(114), ixifiEXi^r^^s (^9)- 

49) vid, quae infra de iEQots disputavi p, 179 sq, 

50) Seeliger Messenien u. d. aehaeische Bund. Zitt. Brogr. p, 27 cum not, 33;. 

quod ephori, quos Messeniis praeesse Polyb, IV 4, 3 et 31,2 tradit, hic non inveniuntm^, 

faoile fieri potuit, ut postquam civitas foederi Achaeico se applicavit, 

pro ephoris SafaoQyoi crearentur (cf, adn, 41); porro quod Sauppe avvaQxiae a 

Polybio commemoratas requirit, nomen deest, adest res v, 40; denique quod novam 

ci^vitatem ita umquam constitutam fuisse, ut totus ager Messeniacus unius 

rci publicae ordine contineretur, negavit, de fano Carneasio, non de omnibus 

Mesaeniae oppidis agi iam Seeliger recte obiecit, iis vero, quae infra de restitutione 

mysteriorum admonebo, hanc dubitationem prorsus toUi confido.


fallor eo, quod quinque illi viii, qui pecuniae administrandae praeficiuntur, 

%ifiafjia fx'}] E'Xa66ov %aXdvTov habere debent (v. 45 sqq.). Au in 

parvo oppido, illa praesertim aetate, oomplures oives fuisse tanti census, 

e quibus quinque eligerentur, credibile est? Equidem igitur Messenios 

mysteria administrasse atque huius legis auctores fuisse pro certo habeo, 

praesertim cum id historia mysterionuu egregie oonfirmetur. Mysteriorum 

enim, etsi antiquissima fuisse nec umquam prorsus extUicta esse veri simUUmum 

est, maior tamen et celebrior sollemnium ordo, quaUs hoc titulo 

quoque prodit, artissime conexus est cum urbe Messene oondita. Quo enim 

tempore Ubertatem Messeniis restituit urbemque Messenem concUdit Epaminondas, 

hoc ipso mysteria cum sacerdotum gentiliciorum tum Methapi Lycomidae 

opera adhibita instauravit^^) eo manifesto consilio, ut uova urbe 

dignas conderet ferias. 

Ineunte I a. Chr. n. saeculo ordinem mysteriorum iterum instauratum 

esse, sive quia inter bella publioasque miserias prorsus intermissa sive quia 

non iam rite celebrata erant, hic titulus testificatur. Onius praecepta quantopere 

ab ordine aetatis Epaminondae differant, explorari nequit praeter 

unam rem, quam mutatam esse satis elucet: sacerdotium gentiUoium abolitum 

publicumque factum est. Nam quod Mnasistratus Ule a populo 

cum aliis honoribus^^) ac pri-vilegiis affectus est, tum eo, ut tamquam sacerdos 

e saorifioiis c)uibusdam emolumenta ferret (v. 86sq.), id Sauppe evidenter 

eo explicavit, ut iUum sive sua sponte sive hortante populo sacerdotio 

hereditario se abdicasse Ubrosque patrios, qui ritus saerorum continebant, 

ci^vibus oondonasse (v, 12) statueret, ^^) 

De oultu deorum his mysterUs coniunctorum, quo testimonium ad 

historiam antiquissimam religionis Peloponnesiacae gravissimum teuetur, 

hoc loco ea solum, quae ad interpretationem tituli ipsius necessaria -videntm-, 

afferam. Colebantur una temporibus tituU AafidrrjQ, MsydXoL @Eoi, 

'EQfidv, An6XXmv KaQvsiog, "Ayva. ^) Mysteria ipsa autem antiquitus Cereris 

Hagnaeque propria fuisse et per se veri simile est et Pausanias testatur.^^) 

Sane difficultas quaedam eo praebetur, quod Pausanias cum lapidis testimonio 

non plane convenit. Ille enim Oererem et '''Ayvav, quam eaudem 

ao K6Qr]v dicit, nomine Magnarum Dearum comprehendere solet, Magnormn 

Deorum nullam faoiens meutionem, oontra in lapide MsydXoL ®Eoi commemorantur, 

neo vero Ceres et Hagna nomine MsydXaL @Eai oomprehenduntur. 

Qua re commoti Sauppe et Foucart Pausaniam rem confudisse, 

Deos Maguos i. e. Oabkos pro Deabus Magnis vendidisse censent. Quam 

jVi 51) Pausan, IV 26, 6sqq, De hac re et de universa cultus Andanii historia 

propediem pluribus alio loco me disputare posse spero, 

52) pompae principem locum tenet (v. 28), curam fontis et simulacri '''Ayvae 

sustinet (v. 84sqq.), clavem alterum alterius thesauri conservat (v. 92), ad epulas 

sacras una cum uxore natisque vocatur (v. 97), ad coronam 6000 drachmas ab 

urbe accipit (v, 52 sq, et 94 sq,). 

53) cf, quae ad n, 84 adnotavi, 

54) ita § 12, § 6 ordine paulo mutato enumerantur; AafidrriQ, 'EQfxdv, MEydXoL 

@EOL, An6XXwv KaQvstoe, "Ayva. 

55) Paus, IVl,5sqq, et IV 33, 4,

MBSSENIAE n. 58 I77 

coniecturam primo fortasse speoiosam Toepffer optimo iure reiecit.^^) Eeicienda 

est vel propter versus Methapi Lycomidae a Pausania aUatos: 

^yvLGa S' 'EQfisiao SSfxovg IpEfivrigJ %s %iXEv&a 

Adfia%Qog %ai nQm%oy6vov KovQag o&l qâai 

MEGG^qvrjv &ELvai MEydXaLGL @£aiGLV dymva %%X. 

ubi illud MsyuXttLGL ®saiaL certo ad superiorem AdfxaxQog et Ko^vQag mentionem 

refertur. Neo oninino credibile est Pausaniam vel auctorem eius, 

cum in horum mysteriorum historiam accuratius inquireret — id quod 

eum fecisse fatendum est — tam caecum fuisse, ut talis error eum fugeret, 

praesertim qui Dearum Magnamm non obiter mentionem fecerit, sed etiam 

expressis verbis alio looo Oererem Proserpinamque ita dici exemplo Andaniae 

confirmaverit (VIII 31, l). NihU autem obstat, ne Messenios, etsi 

utrique deae seorsim sacrificari lex iubebat, iu sermone tamen ambo numina 

uno nomine comprehendere solitos esse putemus. ^'^) Vereor ne magis 

mirum sit AdfittTQog et "Ayvag nomina utroque loco, ubi in titulo leguntur, 

ceteris interpositis seiungi. HUic profectus Poucart iam totam Pausaniae 

sententiam evertens. haec potius statuenda censuit: "Ayvav non esse 

eandem deam ac K6Qr]v, nympham esse fontis, quem iuxta sunulaorum eius 

fuisse Pausanias et titulus cousentiunt, mysteria autem origine solis Msyd- 

Xoig ®£Oig, qiios Cabiros intellegit, acta esse nec Cererem ulla alia de 

causa uua cum iis in fano cultam esse, nisi quia tutelam Messeniae gereret,^*) 

At adversatur non modo disertum Pausaniae testUnonium (IV 33, ^ r] Se 

Ayvr] K6Qr]g %r]g Ar^fir^^Q^g ia%Lv ini%Xr]aLg), quod ita nihili facere non 

licet, sed etiam et fabula de Andaniae mysteriis ex Eleusine repetitis 

(Paus, IV 1), quae ex illius sententia intellegi nequeat, et Methapi carmeu, 

Nec fons necessario nymphae sacra indicat, si C|uidem Cereris et Proserpinae 

fana iis non minus carebant quam cetera^^), nomen autem ipsum 

"Ayva Proserpinae aptissimum est, cf. X 385 et hymn. iu Oer. v. 439 ac 

dedicationes SicUienses 'Ayvaig ®sttLg factas (ÎG XIV 204 et 231). 

Sed qui fuerunt MsydXoL ®Eoi? Dioscuri an Cabiri — utrosque enim 

ita vocatos esse constat^") — au plane diversum genus deorum? Sauppe 

non dubitavit, quin hic, ubi de mysteriis recentioris aetatis ageretur, Oabiros 

intellegere deberemus, ac cum Methapum orgia Samothracia instituisse et 

66) Att. Geneai. p, 220 sq, 

67) deas quoque Eleusinias ita appellatas esse moneo: Soph, Oed, Col, 683 

vaQKiaaoe MsydXaiv Qsatv &Qxatov arscpdvofia; cf, Paus, Vm 29,1, 

58) id inde coUegit, quod in nummis hanc deam repraesentatam videmus; 

id quod ipsum facilius intellegimus, si summa BoIIemnia UUus sacra fuerunt; 

alterum ab altero separari nequit, 

59) cf, e, g. quamqiiam •vix exempUs opus est, Paus. VHI 29,1 Bd&oe iariv 

OvopaÔfiSvov, iv&a ayovai rEXsrifv Sia hove TQirov @sate MsydXaie^ Kai nr]yr\ rs 

avTo&i iariv 'OXvpniae (OXvfintde vulgo) KaXovfiivi] «ri, et ibid. 42, 12 de antro 

ArjprfTQoe MsXaivr]e Phigaleo. 

60) de Cabiris testimoniis opus non est, de Dioscuris cf. Paus. 131,1, 

Vni 21, 4 et Lobeck Agiaoph. p, 1230. 

Leges Graec, Sacrae od, Ziehen. 12


cum prisois Oereris sacris coniunxisse constet®-^), eundem Andaniae mysteriis 

Cabirorum saora adiunxisse existimat. Idem fere Eoucart oenset. Oontra 

Toepffer Dioscuros intellegit: iam incolas praedoricos Peloponnesi eos ooluisse, 

ipsos Messenios secundum Pausaniam cultum eorum tamquam suum, 

non Laoedaemoniorum sibi •vindioasse^^) et sacrifioavisse iis, cum fundamenta 

novae urbis anno 369 iacerent*'^); etiam in urbe Messene Dioscuros 

cum Cerere coniunctos esse (Paus. IV 31, 9) itemque Mantineae (Paus. 

Vni 9, 2), Spartae denique et Argi similem inter Dioscuros et Ilithyiam 

conexum. inveniri (Paus. 11 22, 6 et III 14, 6). Ooncedit tamen Toepffer 

ipse fieri potuisse, ut Cabiri temporibus Hellenistiois magis magisque cum 

Dioscuris confusi**) Andaniam quoque pervenirent ibique Castores antiquitus 

cultos removereut, Methapumque id effecisse comprobat, Quae 

maxima certe e parte probabiliter disputata sunt^"), atque id utique tenendum 

videtur Magnos Deos aeque ao Magnas Deas iam antiquissimae re- 

Ugioni deberi, neque in nomine Diosourorum aut Oabirorum necessario 

haerendum mihi videtur, De Merourio et ApoIIine titulus et Pausanias 

oonveniunt: illum ab origine cum Cerere et Proserpina consooiatum fuisse 

veri simile duco, huio a Doribus victoribus fanum totum consecratum 

esse ^^) paene certum. 

De mysterus ipsis etsi nimirum in hao lege nihil enuntiatur — aQQr]%a 

enim erant — colligi tamen pauoa possunt. Certum est spectaculum fuisse 

mysticum, in quibus mulieres deorum personas induerent, cf, v. 68 b%av 

iv xS)L &EdxQmt %a&aiQSL et v, 24 oclce^g]] Ss Sel SLaGKEvd^£6&aL Eig &Emv 

Sid&sGiv^'') ao sacram quidem historiam, %d nd&rj^^) praeoipue Cereris et 

Proserpinae siout Eleusine aota esse iam Saiippe merito statuit, Quod 

speotaculum cantu tibiarum citharaeque uon caruit (v. 73 et 115); etiam 

chororam (§ 13) pars certe ad mysteria et drama sacrum referenda videtur. 

Porro vero huc faciunt isQa illa fivGxiKd, quae virgines in poiupa 

61) Paus. IV 1, 7 et IX 25, 5. 

62) PauB. III 26, 3 rove AioaKO^vQOvs fcaXXov tl airots Kai ov AaKsSaipovioiS 

nQoaifjKSiv vopiôvaiv, cf, IV 31, 9, 

63) Paus, IV 27, 6 &s Ss iysy6vEi rd ndvra iv iToipw, rb ivrsv&sv — isQsta 

yaQ naQStôv oi 'AQKdSss — avrbs fchv 'EnafiSivmvSas Kai oi @r]PatoL ALOVvaw Kai 

'AnoXXwvL ^&vov 'Iapr]VLcp Msaar^viOi Ss Aii rs 'I&wfidra Kai AioaKOVQOis, 

01 Si atpiOiv isQSts @sats rate MsydXaLs Kai Ka^vKwvL. Diosouris sane ideo potissimum 

sacrificatum est, quia rb pr]VLpa rjSr] acpioL ninavrai rb AioeiiOvQav {ibid. 

c, 26, 6 et 27, 3), 

64) Lobeci: Agiaoph. p, 1230 sqq,; luculentissimum fere exemplum praebet 

Deliacus saoerdos @s&v MsydXav AioaxoûQwv Ka§siQ(av {BCHYII 339 n, 4sqq,). 

65) assensiis est e, g, Robert Griech. Myth. p, 749, 5, 

66) unde temporibus historicis KaQvsidaiov aXaos (cf, v, 63 et Paus, IV 33, 4) 

appellabatur. 

67) 'diejenigen, weiche mr Barsteliung voii Gottern wusgestattet werden miissen' 

Sauppe hunc vocis Sid&sois usum exemplis confirmans; reotius Dittenb, hdbitum 

inteUegit, ut SiaaKsvdôvrai sls &s&v Sid&saiv idem sit ac SiaaKSvdôvrai waxs 

SiaKSta&ai cbg &Eai coU, Strab, IV 1, 6 p, 180, 

68) Athenag, Legat. c, 32 p, 32 rd nd&r[ r&v &e&v SsLKvvovaL fcuciTjjpca:, cf. 

etiam Clem. Cohort. p. 12 (Lobeok Agl p, 688),

MESSENIAE n. 68 179 

gestabant (v. 30): signa sc. dearum ae vasa sacra aliaque priscae reUgionis 

monimenta^'), quae ab hierophanta iu conspeotum mystamm proferrentur."') 

Dubius sum de Ubris, quos Mnasistratns tradidit (§ 2), quae (3tj3A,ta: haiid 

dubie eadem suut atque aQiaia iUa 'dyyQacpa (§ 17) nec non ii libri, in quos 

xmv MsydXmv ®smv •}] xsXsx')] e voluminibus stanneis transcripta esse a 

Pausania narratur (IV 26, 8). Potuit enim fieri, ut iu Us praecepta de 

saoris faciundis persoripta essent'-'^) ad sacerdotum eomrnque, qui mysteria 

administrabant, usum destinata, potuit tamen etiam, ut hymni us oontinerentur 

et carmina sacra, quae in mysteriis recitarentur, cf. Paus. VIII 

15, 2 de Pheneatis: ayovxEg Ss naQa sxog rjvxLva xeXex'}]^ fiEiôva bvofid- 

ôvGl, xo^vg Xi&ovg xovxovg xr]VL%ttvxtt ccvoiyovaL %ai XaôvxEg yQafXfxaxa i^ 

a^vxmv Eiovxa %d ig %r]v rsXs^r^v %aL dvayv6v%Eg ig in^r^KOov %mv fivGTmv 

%a%i&EVTo Ev vv%%i av&ig rr] a^vxf. Utique et tci: SQcbfiEva et to; XEySfcEva, 

quae Eleusine mysteria efficiebant, Andaniae quoque eognoscuntur. Denique 

aeque atque Eleusine diversos fuisse initiorum gradus testes sunt nQm- 

%0fiva%aL Andanii (v. 14), qua voce manifesto U, qui primum mysterUs 

intersunt priniumque initiomm gradum adeunt, diountur'^); quomodo ceteri 

appellati sint, non iam apparet, cf. etiam quae ad § 3 dixi. 

lam de administratione sollemnium et de sacerdotibus aUisque ministris 

saoris pauca comprehendain. Praecipuam igitur curam administrandi 

sustinebant una cum decem-viris (cf. § 25 [r5g %a%a]a%daiog %mv SiKa) u, 

qiii audiebant LEQoi: ad anni tempus (v. 10) tributun sorte eUgebantur (v. 6 

et 132); nec vero omnes tribules sortitioni interfuisse apparet e v. ISOsqq., 

ubi deoemviri creari iubentur e^ mv yiyQttn%aL xovg isQovg ^XaQO^va&aL. 

HuiusmocU praeceptum cum in lapide nostro desit, coniecturis locus est. 

Sauppe, utrum eerta re familiari an nobiUtate generis opus fuisset, dubius 

erat, nobUiores electos esse sumit Dittenb. Eortasse etiam id uuum 

cautum erat, ut initiati eligerentur, initiatos enim esse debuisse xoiig isQO^vg 

certissimum est,'") Quamquam circumlocutio illa v. 130 oondicionem non 

69) de vocis isQd vi et de cistis sacris cf. Lobeck Agiaoph. p, olsqq, et Pringsheim 

Arch. Beitr. p, 48Bqq, Ceterum ossa quoque Euryti herois, quae in Carneasio 

asservabantur, inter iUa iEQa fuisse suspicor; utique partes quasdam eorum fuisse 

in mysteriis Sauppe acute inde ooUegit, quod Paus, de iis narrare nefas puta-vit, 

70) cf. Lobeck i. c. 

71) de hac quoque re cf. potissimum Lobeok p. 193 sq. Quae schol, Theocr, 

IV 26 tradit de virginibus quae Kaxd rr]v r]p,iQav rrjs TEXsrris rde vopifiove î^Xove 

-/Co:l isQas 'i)nEQ r&v %OQV(p&v (I. KS(paXwv) o:'utcoi' &vsTi&saav Kai aaavsi XLravsvovaaL 

&n'rjQxovro sis 'EXsvatva, iis, utut de Eleusine se habet, non tamen omnis 

fides neganda videtur ut feoit PreUer Bemeter p, 340 et 352; cautius iudicavit 

Hermann Gottesd. Ait^ § 56, 20. 

72) Sauppe contrario superioris gradus mystas {die Frzgeioeihten) inteUexit, 

Foucart vel in complura agmina divisos fuisse mystas, quorum principes nQwrofvvaraL 

vocarentur, sibi persuasit, Mirum utriusque errorem primus correxit 

Meister, hic quidem coU, AchiU, Tat, ni 22 v6fiOs 'fffLtv, ^cpr], Toîig nQwrop^varae 

rije isQOVQyiae c(QX£a&aL, fLdXLa&' brav iScv&Qwnov Kara&î^sLv Sitf]. Sed etiam sacrificium 

centum agnorum pro iUis faciendum solum eondicioni eorum, qui primum 

initiantur, apta videtur. 

73) aliter enim mysteriis rite ut fierent prospicere non potuerunt; of. etiam 

12*


tam simpUeem indicare videtur, sed potius rei famiUaris definitionem (cf. 

etiam § 11 de V "viris eligendis). Numerus eorum satis magnus fuit, si 

quidem ex iis vel Qa^Soq>6QOL viginti et praeterea mystagogi aliquot eUgebantur 

(§ 10 et v, 145 sqq,). Quibus rebus interfuerint, singUatim exponere 

longum est; excepta re peeuniaria omnia fere, quae ad extemum 

feriamm ordinem pertinebant, aut soU aut una cum magistratibus publiois 

velut aedilibus (§ 20 et 21) ourabant et idoirco etiam potestate iuridioa 

utebantur haud exigua'*), unde fit eos simul conoUii de administrandis 

sacris deliberantis et decernentis et iudicU, quod poenis afficit eos, qui 

aUquid deUquerunt, vioes sustinere, ^^) Notatu id quoque cUgnum est libros 

sacros (§ 2) et clavem thesauri utriusque (§ 18) ab iis asservari, 

lam oum isQoig oertorum officiomm cura obtingeret, penes decemviros 

universa potius omnium reruni cura summa erat, qua de causa ut omnes 

mystae faoile eos oognoscere et acUre possent, purpurea vitta sicut fere nostri 

quoque 'Festordner' ornati erant (v, 179), Creabantur non sorte, sed civium 

suffragiis (v, 119—120) iK ndvrmv %mv noXL%mv i. e., quoniam v. 130 

quaedam civium genera exclusa esse indicat, non tributim sicut isQoi, sed ex 

universo populo. Quodsi quae ratio inter deoemviros et %ovg isQOvg interoesserit 

quaeras, iUorum srue dubio inaior erat xjotestas nec tamen absoluta, 

sed ut Sauppe optime distinxit 's«e stelien nur an der Spitze der isQoi, die 

teils wie ein Bat, teils wie ausfilhrende Geliilfen ihnen beigegeben sind. Nach 

Z. 173 miissen die Zehnmdnner bei allen Hingen, iiber die eine Beratung 

nStig ist, die also nicht fUr immer feststeJien, eine Versammlung der Hieroi 

herufen, und die Mehrhcit derselben entscheidet.' Qua in re haec mysteria 

valde differebant ab Eleusiniis, quorum epimeletas merito cum his decemviris 

oomparavit Foucart, ubi tamen magistratus vel senatus isQmv Andanit)rum 

simiUs deest. Coutra Olympiae fuit praeter hellanodioas etiam 

senatus (Paus. VI 3, 7), euius tamen non tautae partes fuisse -videntur 

quantae %mv isQ&v; iterum hellanodicoruin potestas maior erat quam deoemvirum 

Andaniae.''^) 

Una oum isQOig commemorantur isQai. Has quoque sorte electas 

esse tam matronas (v. 8 et 19) quam virgines (v. 20) ut Sauppe existimavit 

— eeteri, quid sentirent, parum aperte prouuntiaverunt — equidem 

persuadere mihi uequeo. Neque id e v. 10 (oi Sh y£y£vr]fiivoL LEQoi %tti 

isQtti %%X.) aut V, 117 (jCQb %ov %bv %aLQbv %mv isQmv %aL %av LSQdv yivs- 

V, 26 de looo ubi tentoria eorum sunt: naQSQnirw firj&sie &fi'vr]roe; nec v, 13 arscpdvove 

Si i^bvrw oi phv isQoi — — — r&v Si rsXovfiivwv oi nQwrofivarai ktX, 

in contrariam partem valere posse iam monuit S, 

74) cf, § 14—16 et § 20—23; communiter autem ius dicebant, tmde v. 44 

KQi&sie ini r&v Ieq&v et in extremis § 20—22 t6 KQifia 'iarw inl r&v ieq&v. 

76) ita Dttb, ad v. 44, ubi reotissime oomparat senatum Olympicum (Paus. 

VI 3, 7). Adde quod titttlus ipse § 23 eodem modo distinguit 8aa Ka SiOiKrâwvn 

iv ra navayvQEL r] KaraKQivwvri TLvae. 

76) cf, Stengel KA^ p, 174, Schomann-LipBius Griech. Ait. H p, 64sq, Ceterum 

instituta Olympia aeque atque Eleusinia, cum feriae Andaniae ab Epaminonda 

instaurarentur, exemplo fuisse verisimile est.

MESSENIAB n. 58 181 

6'&ai) colUgi potest: nam ne verbo quidem sortitio significatur. Uxores 

potius et filias eorum, qtu isQoi creati erant, isQdv "vices egisse certum 

habeo^''), unde id quoque commode expUoatur, quod v. 6 pro -viro ius iurandum 

recusante alius ex eadem tribu sorte duoi iubetur, contra de mu- 

Ueribus V. 9 sq. idem non cavetur. Neque uUa eamm erant offieia nec 

nimirum uUa potestas, immo yvvaL%ov6fiog erat, qui praecipue ne contra 

legem vestirentur neu in pompa contra ordinem sorte constitutum incederent 

(v. 32) •— de hae re ut hocUe sic tum certari vides —• prohibere deberet. 

Peouniarura administratio, 'de qua dUigeutissime ac paene anxie 

praecipitur (§11), ad V vU'0S defertur e ditissimis oivibus creatos, qui 

mysteriis peractis omnium et quae accepemnt et quae expeuderunt rationem 

accuratissimam debebant, poenam, si quam culpam acUnisissent, gravissimam 

(SinXa6iov %ai iniTLfiiov [SQa^î^fxav ilXl&v) subituri. Cf. etiam quae infira ad 

§ 11 dixi. 

Sacerdotum bis mentio fit: § 6 pompam ducere post Mnasistratum 

iubetur 6 isQsvg twv &smv oig rd fiv^r^r^QLa yivsrttL fiETtt rdg iEQiag, § 19 

ad epulas sacras vocari legimus t6v te iEQf] [%aL %dv] iiQsav ^([cct %a]v 

iiQEttv Tov KttQVEiov. Kumanudes sacerdotem feminam, quae § 6 et priore 

loco § 19 dicitur, Magnarum Dearum intellexerat nuUo utpote attributo 

egentem, at sacerdotem Carnei, quae vel epiiUs sacris interesset, pompa 

excludi potuisse, id quod ex iUius sententia sequitur, Sauppe reotissime 

negavit ac § 19 alterum illud %ai rdv iiQsav errore a lapioida repetitum 

esse oertissimo, ut inihi quidem videtur'*), conolusit, Unus igitur erat 

isQE^vg unaque iiQELa et, cum haec ApoIUnis fuerit, seqiUtur, ut ille 

reliqua sacra omnia unus curaverit i, e, Cereris Hagnae Mercurii Magnorum 

Deorum, quos fuisse artius conexos iam supra appamit, Unde 

colligo ApoUiuem inter deos olg rd fxv6Ti]QLa yivsraL ne tum ciuidem 

proprie habitum esse. Historia cultus, quam supra tetigi (p. 178), si 

quid video, non repugnat; et inde fortasse explieandum est, quod 

6 isQE^vg iure iurando obstringendus est, i; iiQELa non item, si modo 

fides est verbis v. 5. -— Quae praeterea pompae (non epulis) intersunt 

sacerdotes Tfig Adfia%Qog %dg e^' 'InnoSQbfxm et %dg iv AiyiXr] (v. 31), 

hospitum numero erant. Aegilam in confiniis Laconiae et Messeniae sitam 

fuisse miiUeresque ibi sollemnia nocturna'^) Cereri celebrasse apparet e 

Paus. IV17,1 feminamque sacerdotio funotam esse inde confirmatiu, Minus 

de fano Cereris %dg icp' 'InnoSQ^ficp constat. Andaniensem hippodromum 

dici propter subsequentem Aegilae mentionem Sauppe improbabile censuit 

hippodromumque Ulum in Lycaeo monte situni (Paus. VIH 38, 5, Cui-tius 

77) viroriim honores honores uxorum efficere inauditum non erat; ut de uxore 

regis Atheniensis taceam (Stengel KA' p, 208), cf, n, 155 v, 15sqq, Vid, etiam 

Heller Be Cariae Bydiaeque sacerdotibus p, 221 sq, 

78) qua causa commoti nec Dttb, neo M. uUam sententiae Sauppianae 

rationem habuerint lectionemque lapidis nullo addito verbo retmuerint, nescio. 

79) Paus. 1. c. rbv S^s 'AQiaTOfiii'r]V rî^nrovaaL rats Sccai i&vra aiQovaLV 

&vEaw&r] Ss bpwe rjjs «wfjs iKsirr]s vvr.Tos; haec sacra simiUa fuisse Andaniorum 

S. et Dttb. coniciunt, neo tamen demonstrari potest.


Peloponn. I p. 301) intellexit, id quod et Dittenb.et Eobert comprobavemnt; 

contra Kern (Pauly-Wissowa IV p. 2727) sacerdotem A-^fxrjrQog Xttfxvvr^g 

inteUexit, cuius delubrum prope Olympiae hippodromum erat (Paus. VI 21, l). 

Neutra sententia offensione caret: fanum enim Lycaeum As6noivr]g potius 

erat, iit huius sacerdotem nominari exspectes; Ceres autem Olympia illa 

suo potius cognomine soUemni non sine patriae meutione appellanda erat. 

Equidem Messenienses auctores legis fuisse memor hippodromuin Messenium 

huiusque urbis Cererem^") intellego. 

Sacerdotes in pompa sequuntur aymvo&i%a, LEQO&^vraL, ol a^vXr^Tai. 

Agonotheta, publicus haud dubie magistratus*^) respondens athlothetae 

Attico, nescio an solum honoris causa pompae interfuerit, si quidem de 

certaminibus mysteria exoipientibus sermo est nullus. Oontra tibicinum 

usus non modo erat in sacrificiis ipsis, quae fere solebant tibiis fieri, sed 

etiam in mystems, of. § 13 v. 73 sq. V. 115 autem, quod wvXr^rdg, 

niimero singulari posito, TOîig isQovg acHuvare iubetur, perpetuum magistratum 

publicum dioi, oui praeterea feriamm temporibus pro maiore earum 

splendore musioi artifices adsciscebantur, Sauppe recte statuit,— De hierothytis, 

quod fuerit proprium eorum munus, non ita, ut par est, constat.^^) 

Uticjue Sauppe quod iis, qui hio ocourmnt, eximiam quandam publicam 

auctoritatem et summam sacrorum custodiam tribuit^'), errare mihi •videtur. 

AUis enim in civitatibus etsi maiore fuisse videntur auotoritate, ita 

ut vel annis nomen dareut^^),' apud ipsos tamen Messenios eos modestiore 

condioione tamquam sacerdotum administros iisos esse testatur CIG 1297; 

cf. de Cereris Phigalensis saoris Paus. VIII 42, 12 isQEia Si Gcpioiv egxlv 

7] SQ&aa, avv Ss a^vxrj %aL xmv isQO&vxmv %aXovfxivmv b vscoTc^rof^ oi Si 

eIgl tcoi' aaxmv XQsig dQi&fxov. Mactandis autem hostiis potissimum eos 

operam dedisse ex ipso nomine colligo et confero &'vti]v qui voeatur Magnesium 

(n, 186 v, 18). — Denique oommemorantur 17 &0LvaQfji6axQitt et ministrae 

eius 'bno&OLvaQfi6GXQLaL. Quas epulas saoras paravisse nomen iudicat, ac 

Spartae quidem, ubi praeter Messenen solum adhuo innotuemnt^'''), nobilissimae 

feminae hoo munere fiingebantur. Gravissimiim de hoc munere testimonium 

nuno tenetur titulo proximo n. 59 item Messenio nuperrime iuvento; 

etiam in fragmento fastomm Messeniorum (Prott n. 15 v. 12) mentio 

eius fit. Ipsa autem d &0ivaQfi6axQLa publice ui fallor creata erat, cum 

80) Paus, rV 31,9 Kai Arjpr^xQos isQov Msaar]vioie aytov Kcet AioaKoîiQwv 

&ydXfiara cpiQovTES rds AsvAnnov. 

81) in titulo ipsius Messenes ocourrit CIG 1297; of, Moer, a&Xo&irr]e'^rn- 

Koi, dywvo&irrjs "EXXr]vss (8,), 

82) cf, Stengel KA^ p. 46; Schomann-LipsiuB Griech. Ait. II p, 426, 

83) offlcium eorum esse 'teiis im Namen des Staates als eines Ganzen s-u 

opfern, teiis die dem Staate ais dem Gamen zuhommende Oberaufsicht iiber die 

bei den offentlichen Festen vorkommenden Opfer ausgwHben' (p, 292), 

84) velut in oppidis SiciUae {IG XIV 962 et 953) et Euboeae {SyiV- 494, 

MAI Vin p. 18), apud Lindios airrâis iv isQo&vrsia> praemio tribuebatur sicut 

AtheniB iv nQvravsiw. 

85) CIG 1435. 1436, 1439,

MBSSBNLAE n, 58 183 

ministrarum operam ad ipsum mysteriorum tempus eonductam esse idque 

voce ifiÊ^ttKVLttL V. 31 significari suspicer. 

Eestat, ut ad^ singula tituli capita nonnuUa addam. § 1 [j£^w]v 

%ttiofxivmv aifia Kai olvov GnivSovxttg: ubi quis soUemniore iure iurando 

obstriugebatur, vini libationes non fere sufficiebant, sed opus erat victima, 

cuius partes manu vel pedibus tangere solebant^^), id quod hic omittitur, 

oum eeteris locis ipsius sanguinis Ubatio non commemoretur; cf. tamen 

A 158 ou fiEv nmg aXLOv nsXEL oqklov alfid %e aQvmv GnovSai x' a^Qr^xOL 

YML SE^Ltti 'Tjg inim&fjLEv. — § 3 S, et Dittenb. eo offendi •videntur, quod 

primum de LSQoig praeceptum cum seoundo partictUa Si adversativa coniungitur; 

adnotant enim ad v. 14 etiam %ovg isQOvg initiatos fuisse ac D, 

xmv xsXovfxivmv vel ita interpretatur: reiiguorum qui iniiiantur, nee tamen 

recte mea quidem sententia. 'lEQoi enim illi non erant ÊXo^vfiEvoL, sed iam 

pridem xsx£X£6fxivoi et cuneta potius administrantes, ut oi XEXo^vfXEvoL recte 

iis opponantur.*'') Nec vero integra est sententia: oommemorantur nQmxofi^vGâL, 

primi i, e. infimi gradus mystae, desiderantur tcov xEXovfiivmv 

reliqua pars, ii sc, qui alterum superioremque gradum adepturi erant. Id, 

quod neglegentiae non quadratarii, sed eius, qui legem oonscripsit, tribuo; 

qui tamen illos quoque meminisse videtur, cum dicit GXEcpavo^ve&mGav Ss 

ndvxsg Sd(pvaL. — § 4 praecepta nEQi £ifiaxL6fiO'v ratione partim sacra, 

partim pubUca expUcanda sunt: ad illam pertinet, quod mystae veste candida, 

nudis pedibus esse iubentur, ad hanc, quod ninUae muUerum Iiixuriae 

certis pro dignitate et aetate pretiis modus constituitur. ^^) Quare dubitari 

vix potest, quin praeceptum v. 22 fir] iîxm Se firjSsfiia iQvaia fiijcJe 

(pv-/.og %xX. eadem ratione natiim sit, quamquam aliquid etiam severam de 

qua agitur religionem valuisse faoUe conoedo, praesertim cum lex As- 

6noivag Lycosurensis deae cognatae inter aUa de adeundo fano praecepta 

item iQvaia, 'vnoSiqfiaxa, xdg XQiâg dfjinsnXEyfiivag haberi vetet. — 'Tno- 

SrjfittXtt SsQfxdxLva isQ6&v%a i, e, fabricata e pelUbus victimamm: hoc quoque 

praecepto luxuriam prohiberi puto, sed cf. etiam ad n. 117 v. 17sq. — 

§ 7 aKttvdv: Carneoram 6%Ld8ag comparavit Sauppe, sed mos teutoria, 

ubi post sacrificium epularentur, faciendi multo latius patebat, cf. quae 

de hao re dixi ad n. 79 et p. 138 ad n, 46, Quaeritur, quid sibi voluerit 

%6nog ille ab isQoig metatus. Minime id tantum consiUi fuisse, ut 

his locus reservaretur, immo iisum eius ad religionem et mysteria pertUiuisse 

eo demonstratur, quod nec «jtnjTjTog quisquam intrare poterat 

et praecepta lustralia de eo velut de fauo ^^) valebant (v. 37 imQa- 

86) vid. quae de hoc sacromm genere doote et diUgenter exposuit Stengel 

Jahrb. f. Phii. 1883 p. 376sqq. et KA^ p, 121 sqq. E titulomm testimoniis cf. 

e. g. Syii.'^ 929 V, 26 Bq, &va§dvTse ini rbv ^wfibv rfjs 'AQ%ipiSos rf]s AsvKOipQvr]vfjs 

aipayiaa&ivros isQsiov wpbaafisv Ka&' isQwv, ibid. 462 v, 2sqq, rdSs wfioaav 

roi 'IrdvLOi •— ^co:'^'' isQwv vsoKwvrwv, Michel Becueii 19 v. 48 OQKiadrwaav 

[aô^Tovs oi i^sraarai ini roi) Mr]rQ


i,dvxm Se %tti 'bSQavag, dvayQaipdvxm Ss %ai acp' cbv Ssi %a&aQi^sLv). — 

§ 8 itemm luxuriae prohibendae cavetur sicut §3. — §9etl0: de 

rhabdophoris verberibusque of quae p. 242 ad n. 80 v. 24 sq. aduotavi. •— 

§ 11 duplex genus pecuniamm, quae a mystis redibant, distinguitur: alterum 

anb xov %a&dQfxo'v, quod omnes solvere debiiisse videntur, alterum dnb 

%mv nQm%0fiV6%mv %b 'i)noa%axL%6v, sc. pretium, quod homines ut ad mysteria 

admitterentur, in se suscipiebant.^") Utrumque genus pecuniae aerario 

sacro cedebat nec de ulla sacerdotum mercede mentio fit, cum hierophanta 

ceterique sacerdotes Eleusinii suum quisque obolum acceperint (n. 3 0 in. 

et extr,). Quam mercedem Audaniae abolitam esse suspicor, cum sacerdotium 

publioum fieret, quooum optime oonvenit, quod is, qui iure gentilicio 

abdicaverat, Mnasistratus unus aliquot accipiebat pecunias e thesauro apud 

fontem Hagnae posito (§17 v. 87). 

§ 12 de viotimis: arietes ad piacula, ad lustrationes porci adhiberi 

solebant,^^) Quare verba ini xov Ka&aQfioij %QLbv sviqovv de sacrificio proprie 

piaoulari acoipio, cjuo universa mystamm contio n^b xov dQisa&aL 

xmv fivGxr]QLmv expiabatur,'^) Expiandi enim ritus ut artissime cum lustrationibus 

cohaerebant, ita persaepe etiam vocabuUs %tt&aiQSLv, %a&aQfi6g significabantur,^*) 

lam vero sacrificium centum agnorum sive piancU sive lustrandi'*) 

gratia 'bnsQ xo^vg nQmxofi^vaxag oblatum notatu valde dignum est; e magno 

enim hostiarum numero, nisi fallor, colligendum est mystas singulos fere 

caerimoniam. illam subisse, quam ipsam fi^brâtv fuisse suspicor^"); cf praeceptnm 

legis Eleusiniae (n. 3 0 v. 22 sqq.) WilhelmU acumine restitutum: 

K^r^QVâg Se fxv^Siv xovg viovg fi^^vaxag h[iK]aaxov [imQig, hdnavx]ag Kaxd xa^vxd' 

£[dv Ss %axd] nXrj&og, E^v&vvsa&aL %xX. — De theatro lustrando cf praecipue 

Harp. s. V. %tt&dQ6iov' e&os 'r]v M&^^vij^l %tt&aiQsiv xr]v iKKXrjaiav %ai xd 

&ittXQa %aL bXmg xdg xov Sr]fiov avv6Sovg fiL%Qoig ndvv lOLQiSioLg, ansQ 

mvofiaôv %tt&dQaLa. xovxo S' inoiovv oi XsyofXEVOL nsQLaxiaQiOL, OLnsQ mvofxda&rjaav 

ovxmg 7]%ol anb %ov nsQiaxEiiSLV t) anb xr]g saxiag (cf. Poll. VIII 

104 et Istros ap. Phot. nEQLiQôvxaL lOLQoqjOQOvvxsg). — avv inixo%a^^): 

90) cf. simile praeceptum tituli Amorgini n. 98 v. 10 et quae p, 279 sq. adnotavi. 

91) Stengel KA^ p. 146 sq., Schomann - Lipsius Gr. Alt. II p. 370 sq. Ad 

theatri lustrationem hic quoque xoLQiaKove xQste saoritlcari v. 68 legimus. 

92) mysteriis Bleusiniis id factum esse Lobeck Agiaoph. p, 183 sqq, exHesych, 

s. V. ALbs k(x>Slov ooUegerat coniciens daduchum Atov suiim prae manibus tulisse 

ac mystarum contionem, ut in soUemnibus populi conventibus mos erat (vid, 

verba Harpocrationis s, v, Ka&dQOLov paulo infra adlata), lustrandi causa circumivisse, 

sed Hesychii interpretatio ambigua est, cf. cum Foucart Grands Mysteres 

p. 51 tum Pringsheim Arch. Beitr. z. Geseli. d. eieus. Kuits p. 25 sq, 

93) velut in Hesychii glossa not, 92 laudata: xQoivTai Si {lovio) —• — 6 Sa- 

Sovxos iv 'EXsvatvL Kai aXXoL rwis n^bs toûs Ka&aQfioi)e iinoaTQwwvovrEe avrd 

rote noai r&v ivay&v. Cf, etiam Wisso-wa Beiig. u. Kultu,s d. Bdmer p. 329 not, 2, 

94) cf, Bur. Iph, Taur, 1223 (Stengel KA^ p, 145), 

95) id eo veri similius est, si pvriaie pars ipsorum mysteriorum sollemnium 

non fuit: cf. quae nuperrime de hac re doote et sagaciter disseruit Pringsheim 

I. c. p. 38sqq. 

96) formam e confusione accuBativorum inirsKa ab inirs^ et iniroKov ab 

iniroKoe ortam putabat S., sed potius in nominativo s, in casibus obliqtiis o

MESSENIAE n, 58, 59 185 

Cereris hostia propria sus plena erat, cf Prott Fasti n. 4 v. 11. — SafittXLv 

SLETr] Gvv (cf. V. 34 SdfiaXiv Gvv): vox SdfiaXtg solet de iuvencis 

usurpari (velut in fastis Oois Prott n. 6 v. 5 et 22); quodsi hoc loco ad 

Gvv tamquam adiectivum acoessit, suem dici ferendo apro idoneam, id quod 

voce SiETT] confirmaretur, Sauppe (coU. G. Hermanno ad Eur. Bacch. 730) 

statuit, — Apollini apruni saorificari inauditum non est, cf, Paus. VHI 

38, 8. — De probandis victimis cf n. 94 v. 14sqq. 

§ 15 de lignatione prohibita of. quae ad n. 34 congessi. — § 17 

de voce XQanEô^Hv mensisque sacris cf. c)uae cUxi ad n. 24 p. 79 sq. De 

nummis illud noxi xa %Quva nQOXL&mvxL quomodo intellegas, dubitari potest; 

suspicor tamen nos hic relic)uias antiquissimi Ulius moris tenere, quo 

nummos in fontes sacros qiiasi donaria iniciebant^^), velut in fano Amphiarai 

homini incubationis ritu sanato %a&iGxr]K£v ccQyvQov acpsivaL i] iqvabv 

sniar]fJiOV £j xrfv nrjyrjv' xa^vx^r] yaQ dvsX&Eiv xbv AficpidQaov XiyovGLV 

r]Sr] &s6v (Paus. I 34, 4). — § 18 de thesaiiris instituendis et aperiendis 

cf. praeter n. 67 v, 34sq. potissimum n. 165 v. 29sqq. Oeterum eitismodi 

thesaums lapideus ab HUIero de Gartringen Therae inventus (IG 

XII 3 n. 443) in maiore quem de insula edidit libro imaginibus adcUtis 

describitur hisoe verbis, quae repetere e re videtur: ' Der Thesaurus 

hesteht jetst aus gtvei Steinen — — •— der obere abnehmbare, seinerseits 

iibrigens ohne Zioeifel durch einen Declcel (von Meiail) eumdecJcende Stein 

entlvielt in der Mitie ein rundes Loch, dureh welches die frommen Besuciier 

des Heiiigtums ihre Geldbeitrdgc eimvarfen; durcli eine Verengung dieses 

Loches bis auf 0,039 ivar verhindert, dass jemand einen verwegenen Griff 

hineintun lconnte. Der untere Stein ist. an dcr entsprechenden Stelle halb- 

TtugeifSrmig ausgeMhlt und lconnte eine nicht unbetrdchtliche Sttmme Geides 

fassen. tlher die Art des YerscMiisses ist icicier nichts eu ermitteln; sicherlich 

liat das Loch, das in der Yertiefung des Bandes auf der einen Schmalseite 

siohthar ist, damit in VerhinduMg gestoMden.' — § 19: magistratus 

publicos epulis sacris non iuterfuisse notandiun est. — § 20 de foro cf 

n. 62 V. 26sq. — § 21 de aquae probae cura cf etiam n. 72. 

59. Stela candida, a superiore parte fracta, inventa in vico Bemoustapha 

in pago Ai^nsia; a. 0,26 m, I, 0,28 m. Ed, Marcus Niebuhr Tod Journal of 

Heiienic Studies XXV (1905) p. 49 n. 10. 

— — — — oc)uiav — — — — — 

— — — — beiTrvov ip\\ie\ b — — — 

— — — ei (b)e ^) ric Ka Troei rrdp t[6v v6- 

)iov, Z;]a)aiouc6uj utt6 rdc eoivap)ioc[Tpi - 

antiquum etlegitimumfuisseprobabiliterDttb, coniecit; nominativus inirs^ tenetur 

fastis Gortyniis (Prott n, 20 v, 3), 

97) cf quae de hao re exposuit Lenormant La Monnaie dans TAntiquite 

I p, 29 sq., iibi praeter aquas ApoUinares Romanas cum alios fontes Gallicos tum 

Sequanam fluvium huius moris exempla praebere statuit. 

1) EIAE lapis, mox v, 5 OHPHTQ


6 ac HH (bp,)^) iepaic rdc Adfiarpoc^ (O^rjpriTU) [bfe 

d eoivap)i6cTpia Kai rai iepai Kai rdv d[X- 

\av d eTTiTuxujca- ei be Ka d eoivap)i6- 

CTpia TToeifii Trdp t6v v6)iov Tivd TTOifiv ii au- 

Td TTapvo)ieT, aTTOTeicdTUj HH (bp.) iepdc Tdc A[d- 

10 )iaTpoc" Toi be pibuioi TipdHavTec t6 eTTi2d- 

|uiov rdv eoivap)i6cTpiav dTrobovTUJ rdi -eeuJr 

rdv be pifrpav Taurav Tpavctvrec ev 

crdXav Xieivav dveevru) Toi pibuioi uird 

t6v vaov rdc AdjuaTpoc. 

Pragmentum legis de saoris Cereris (v. 5 et 14) seoundum litteraturam 

posteriore parte tertU aut priore alterius a. Chr. n. saeculi inscriptae. 

Superior et sine dubio longe maior pars periit; quae servata est, eam ad 

ordinem epularum saoramm pertinere et voce Ssinvov v. 2 et munere 

thoinarmostriae ^) demonstratur, De saoris a feminis solis celebrandis agi eo 

apparet, quod cura orcUnis servandi solum feuUnis mandatur (v. 5 sq.). 

Tliesmophoria igitur vel simiUa Oereris mysteria diountur. Quocum optime 

convenit mentio feminamm, quae isQai vocantur. Has enim iu lege Andania 

n. 58 de mysteriis Oereri et Hagnae celebrandis cognovimus, ubi 

tamen pro natiira illorum et viris et feminis patentium non modo Lsoai, 

sed etiam isQoi commemorantur; atque Andaniae quidem •viri, ut par erat, 

administrandi et iiidioandi offioiis fungebantur (v. p. 179 sq.), hie easdem 

partes feminis sacris inandari videmus. 

V, 1 s-vKôGfxittv editor supplevit, id quod si sensum spectas, admodum 

probabile est, sed reliquiae eius litterae, quae iii imagine ante O iudicantur, 

dubitationem movent. — v. 2 de viris contra fas ad epulas feminam 

m appropinquantibus seriuonem esse existimo: cf n, 121 v. 10 et n. 175 

V. 8sqq. — v. 5 verbum &r]Qav notatu valde dignum est; quod Wilamowitz 

apud editorem vertit 'nachjagen (verfolgen)' et editor ipse comparat 'the 

pursuer legis Scoticae. Nec vero facere possitin, praesertiiu si supra de 

viris a fano prohibendis agi reote statui, qiiin verbo illo memoiiam certe 

ritus alicuius antiqui latere suspicer, — v, 10 §iSvi0L Messeuii ampliore 

potestate quam Spartani fuisse videntur. 

60. Lamina a'enea eruta Olympiae ante templi lovis angttlum, qui spectat 

inter septentrionem et orieutem, fracta a dextro margine, sed initium inscriptionis 

docet olim priorem partem tituli in altera tabula a sinistra adiunctam fuisse, 

e qua fragmentum fortasse adest Insclir. v. Oiyinp. n, 6. Edd. M. Frankel Arch. 

2) in lapide significatur compendio V inter superiorem partem notae ntimeralis 

H inscripto, quod cum nota Attioa I- editor comparat. 

3) de munere eiiis cf, p, 182; tititlos, in quibiis occurrit, omnes ad Cereris 

et Proserpinae sacra pertinere videri recte monuit M. N. Tod. Cf. etiam v. Prott 

Fasti p, 37 ad n. 15 v. 12 et MAI XXIX p. 7sqq,, ubi templum illud Apoiiinis, 

in quo Fourmont titulos CIG 1435. 1436, 1439 se exscripsisse ait, potius 'EXsveiviov 

a Paus. IH 20,7 commemoratum fuisse monuit.

GLTlilPIAE n. 60 187 

Zeit. XXXV (1877) p, 48 n, 56 tab. IV 2 (inde Roehl IGA n. 115), Comparetti 

Accad. dei Lincei. Mem. delia ciasse di scienze morali Ser, IH 6 p. 78sqq., nova 

deinde Purgoldii collatione usub Roehl IGA Add. p. 179 {Imagines n. 12), unde 

repetiverunt Daniel Beze. Beitr. VI p, 256 n, 7, Blass SGBI 1158, denique Dittenberger-Purgold 

Insclir. v. Oiympia n. 5, Cf, etiam R, Meister Griech. Biai. H 

p, 26 et Fm-twangler Broncen von 01. p, 83 post n, 591, 

6 be Ka £evoc eirei |u(6)Xoi *) ev Tia[p6v — — — 

iXoc Kae(6)ucac eiri toT po)ioi Tair^)— — — — 

i drrobdc evepeoi 6 Hevoc ai b[e — — — bapX)idc 

dTroTivoi toT Ai 'OXuv^Trioi •— — — 

5 oaboovTabeKuaiuce poi kcx — — — — — — 

KaT(T)d') Trdrpia. 

Hoc fragmentum ad peregrinos lo-vis templum adetiutes pertinere vooe 

'îvog V. 1 et 3 scripta demonstratur, reliqua fere omnia magis minusve 

incerta sunt. Satis certum videtur, si quidem conieotura Li(6)XoL v. 1 veri 

simUIima est, v. 1 — 3 praecipi, quonam saorificio peracto peregrinum in 

fano versari liceat. Minus certum ipsius sacrificii supplementum: J-aQ]ilog 

Eoehl coll. Hesyoh. s. v. §dQLi0L' aQveg et aQLia' aQQSv nQoâxov proposuit, 

in quo tamen pluralis offendit; ipse %aSS]iiog potius supplendum 

propono coll. Hes. s. v. %dSSLiov' •rjfiisKXov, t) fiixQov' %ai ot xoig 

&Eoig &v6fxsvoL UQXOL %dSSLi0L; occuirit id sacrifioii genus in fastis Messeniis 

Prott n. 15 v. 10. — V. 3 ivr]îoi legit Blass eamque formam verbi 

ivi]ÊLV pro ivr]§dv sich darin vergniigen esse voluit; id quod mihi quidem 

minime probabile 'videtur; of etiaiu n. 61 v. 1, ubi similis litterarau) series 

EBENEOI legitur. Cetermn hic potest etiam separari dnoSoasv (= ano- 

Scoar]v) ipioi. 

Quae V. 5 leguntur, valde obscura sunt nec dubium •videtur, quin aUqiia 

mutatione Utterarum, quae in tabula extant, opus sit neo tamen multum 

ooniecturis lucramur, nisi quis non modo probabilem, sed etiam integram 

uobis totius versus leetiouem eamque quam lenissima mutatione 

restituat. Neutrum cadit in ea, quae Meister duplici mutatione effecit: 

a(L) SÊ %v(o)l vg •)) §OL%tt, hostias praegnantes prohiberi ratus et ôiâ 

vocem esse a /JoÔs derivatam sumens, Aliquanto probabiliora coniecit 

Dittenberger, iuitio &]mdS(S)cov restituens et ad superiora referens, deinde 

novum incipiens enuntiatum (xa Se — — ) et v. extr. vocem ôt agnoscens 

supplensque coll. n. 61 v. 1 r] ôt y.a [&mdSSoL r] ); sed ne hic quidem 

litteras KYAIYZI interpretatus est. 

1) aoristum II verbi ^Xwokslv primus agnovit Daniel dubitans, utrum prius 

O errore lapioidae omissum sit an genuina dialecti Eleae consuetudine elisnm; 

errorem lapicidae cum ceteris sumo. 

2) 'am rechten Bande sind Z. 2—-4 mdgiiclierweise noch die Beste vertilcaier 

Hasteii eu erlcennen; eiii an dieseiben ansetzender oberer Horizontaistrich in Z. S 

ist jedoch heinesivegs sicher.' D,-P,; Weil reliquias litterae P agnoscere sibi 

visus erat, 

3) KATIA,

188 LE6ES SACRAE 

61. Magna lamina aeris reperta Olympiae a Leonidaeo ad orientem versus; 

prope superiorem marginem quattuor, prope inferiorem octo foramina parva 

incisa sunt quibus scilioet aliae laminae clavis affigerentur; unde etiam explicattir, 

cur scriba cum in supremo versu titulum incidere ooepisset, duabus litteris 

KA exaratis desineret spatiumque supremum vacuum relinqueret, Litterae diligenter 

soriptae et alte inoisae sunt, Edd, Kirchhoff ex Purgoldii apographo 

Arch. Zeit. XXXIX (1881) p, 82 n, 383, Comparetti Journ. of Heii. Stud. II (1881) 

p, 373, Roehl IGA add, p, 178 n, 113c {Imagines p, 31 n, 8), Cauer Bei.'' 259, 

Blass SGDI 1156, Roberts Intiôduction to Greelc Fpigr. I n. 296 p, 290—3 et 

p, 369 sqq,, Dittenberger - Purgold Insehr. v. Olympia 6, Cf, praeterea Brand 

Hermes XXI p, 312, Bueoheler Bhein. Mus. XXXVI p, 621 sq,, Meister Gi-iech. 

Dial. II 22, 

— — — — — — — — |Ka eeapdc eie' ai be 

peveoi ev riapoT, p6i Ka eodboi Kai Koedpci reXeiai Kai t6v eeap6v 

ev TJa(u)Tdi^)^ ai be tic Tidp t6 TPOicpoc biKdboi, dreXec k' eie d 

biKa, d be Ka Fpdrpa d bapocia reXeia ei'|e biKdboca' tov be ica 

Tpaq)c'ov oTi boKeoi KaXirepoc^) e'xev ttot6v e(e)6v, eSaTpeov Ka(i) 

e|vTTOiov cuv poXdi (TrêvTaKariov dFXaveoc Kai bd)ioi TrXeeuovTi 

5 bivdKor [[bivd]|KOi ^) be Ka (e)v TpiT||ov ai ti evTioioT air eSaTpeoi. 

Ipsa legis praecepta sacra cum lainina olim supra affixa praeter unum 

perierant, ac ne huius quidem interpretatio ex omni parte certa est, Striictura 

grammatica v. 1 partioula %d, qua utique opus est, declaratm^: protasis 

est: al Ss ^svioi iv xiaQmL, apodosis: ôl Ka &mdSoL %%X. Qua apodosi 

poenam^ pronuntiari verbo &mdSoL apparet, quod ad eandem stirpem 

atque Attioum &mdm et Delphioum &mim redire veri simillimum est.*) 

Hic sane verbum intransitive dioi videtur; an magistratus poenam imponens 

subiecti vice fungitur et in superioribus verbis deletis nomen 

eius iam occurrerat, ut hio facile animo suppleretur? Neque enim neglegendum 

est de eo quoque, qui poenam dat, iam supra mentionem fuisse, 

quoniam non dicitur ai Si %Lg ÊvioL, sed ai Se ÊvioL. lam vero his 

verbis quod delictum signifioatur? Cum plerique editores litteris eêveol 

idem subesse ac litteris eve§£ol superioris tituli coniecissent nec tamen 

quicquam effeoissent, primus Brand nihil mutans verbum §lvelv agnovit provocans 

ad Herod. U 64 %ai %b fcj] fiLGyEG&aL yvvaLî iv iQoiGL o-bxoi siaiv 

(Âegyptii) oi nQmxoL &Q7]6%svGav%sg. Sunt sane, quae huic interpretationi^) 

1) T|AYTAI em. Blass, sed vid. etiam comm, 

2) i, e, KaXXLriQwe Kirchh,, K&XirriQws Meister. 

3) AINAKOIKOI, errorem manifestum lapicidae em, Kirchhoff; aliorum 

coniecturas recte refutavit Dttb,, verbo notionem mutancU inesse conexus 

deolarat, 

4) ex hac interpretatione, quam Comp, primiis proposuit, sequi moneo, ut 

bos hic non hostia, sed poena sit, Atque hoc priscum poenae genus ia re sacra 

aliquanto diutius obtinuisse faoile intellegitur; fortasse etiam id, quod PoU, IX 61 

e Draconis legibus affert, hac ratione explicari debet, sed cf, Wilamo-witz Arist. 

u. Athen I p, 81, 

6) eandem fere ratione diversissima assecutus erat Meister I, c. p, 22, verbum 

§sviw ad stirpem Eliacam vocis yvvi] a se propositam referens.

OLYMPIAE n. 61 189 

repugnent; ac primum quidem §lvelv vulgari magis quam legis sermoni aptum 

videtur, etsi et dialeoto et antiquitati tituli aliquid conoedere decet. Dubitationem 

mea quidem sententia multo graviorem res ipsa movet. Merito 

enim quaesiveris, num eius modi praeoeptum pubUca lege diserte sancire 

opus fuerit. Sed altera ex parte tenendum est nos hie Olympiae versari 

lovisque ibi fani propriam fuisse condicionem; facUe enim frequens Ule 

hominum conoursus, qui Olympiam cum omni tum certaminum tempore 

fiebat, maiori lioentiae locum dabat, cui diserte occurrere et prospieere par 

erat. Ad talem autem occasionem huno ipsum titulum pertinere vocabulo 

&EaQ6g, quod bis occurrit, de monstratur. Itaque coniecturam BrandU si 

non certam attamen veri similem existimo. 

V, 1/2 iv %\a(y)%aL: in lamina TAYTAI. Varia -viri docti temptaverunt, 

Comp. ivrdiraL pro ivTSTdi&ai, Meister rmv &saQmv iv%di%aL, quod 

substantivo %o&dQ6L attributum voluit et interpretatus est 'ciurch die verordnete 

Beinigtmg cicr &£aQoi', uterque haud feliciter. Oontra C)uod Buecheler 

coniecit iv %ai%ai pro iv %aK%y dici i. e. sede vei ciie statuta, per se 

sensui egregie satisfaoit, sed, ni fallor, ita %ai illud, quod ante &£aQ6v est, 

parum intellegitur. Itaque Blassium cum Ditteubergero secutus faoillima 

mutatione unius litterae scribo iv %a(y)%aL, ut anuuo suppleudum sit aut 

Toi' &£aQbv iv ^wv^di J-Qd%QaL vel âfiiaL sivaL, ut Blass voluit aut, si 

&odSoL transitive dioitur, iv rauTat âfiiai £'iExm. Unde sane sequitur in 

priore parte enuntiati subiectum verbi ^svioi non esse ipsum &£aQ6v, sed 

potius servum eius. 

V, 3 d Si Ktt fQUXQa d Safioaia non idem esse atque yQacpog antecedens, 

sed peculiare de iudicio contra hano legem faoto plebisoitum recte 

monuit Eoberts, 

V, 4 dfXavimg: etsi glossas Hesychii dXavig' dXr]&ig — dXavimg' bXoaisQ&g' 

TaQttvxivoL — dXXaLvf^g' da^paX^f^g' Ad%mvsg huo pertinere certum 

videtur, tamen quid potissimum hoc loco adverbium velit, dubium est. De 

senatu pleno acceperat Eoehl, id quod tamen adverbU usu reici videtur^); 

Buecheler e genuina -vi sine dolo malo sUniUter atque apud nos significationem 

imgefdhr ortam esse acute coniecit: ' fiir die Giltigheit des Verfahrens 

verschldgt die vorgcnannte Zahl der Batsherrcn nichts, wird nicht tvie in 

andercn Fdlien ein hestimmtes Maximum von Anivesenden erfordert.' Ipsam 

vim genuinam praetulit Meister et adverbium ad SLvd%oL referendum duxit: 

'sichcr (d.i.ungefahrdet) dndcrii', sed id positione vocis parum commendatur. 

62. Tabula marmoris albi ab inferiore parte fracta, inventa in agro Tegeatico 

ad vioiim PiaU proxime ruinas veteris templi Minervae, Edd, B&ard 

BCH Xin (1889) p, 281 sqq,, Meister Ber. d. sachs. Ges. d. Wiss. 1889 p, 71 sqq,, 

Danielsson Epigrapliica (Upsal, 1890) p, 28sqq., Hoffmann Griech. Biai. I p, 23, 

Roehl Iinag.^ p, 33 n. 9, Michel Becueii 696, Solmsen Inscr. Gr. diai. sei. n, 1. 

Cf, praeterea Bcirard BCH XVH (1893) p, 1 sqq,, Solmsen Kuhns Ztschr. 34 p,437 sqq,, 

Immer^wahr Kuitc u. Myth. Arlc. I p, 47 sq,, Frazer Paumn. IV p, 426, 

6) cf, tamen Solmsen Untersuch. z. griech. Laut- u. Verslehre p. 286 not, 3,

190 LBGBS SACRAB 

T6v hiepev irevTe Kai eiKoci oTc vlfxev koX ZeuTojc Kai aiTa^ § l 

ei b' dv KaraXXdcce, ivq)opPicn6v evar t|6v hiepo]uvd)uova ivq)oppiev 

ei b' dv XeuTOV fxe ivqijoppie, heK0T6v bapxiudc 6q)Xev 

5 iv bd)iov ^) Kai KdTap||Fov evai :: T6v hiepoeuTav ve]uev iv 'AXeai § 2 

OTi av djCKeeec i' rd b' dvacKeeda ivq)oppiev jaeb' ecTrepdcaji, 

irdp dv XeTe hiepoeurec^ ei h' dv eciTepdce, budbeKJo bapxiudc 

oqiXev iv bd)xov : : Tdc TpmavaTdpcioc TJdc ucrepac rpTc d|ue- § 3 

10 pac vifxev 6 ti av pdXeroi, oc || )ie iv toT Tiepix^por ei b' 

dv iv ToT Trepix6poi, ivq)o|ppiev : : 'Iv 'AXeai fx^ ve)iev îere § 4 

Sevov )ueTe FacT6v j ei )ie diri Ooivav hiKOvra' toT be 2evoi 

KaTaTO)iev|oi eHevai d)uepav Kai vuKTa vifxev emMTiov ei b' j 

15 dv Trdp rdvu vifxe, t6 |uev yielov rrpopaTov bapxiudv 6||9Xev, t6 

be }xe\ov ivq)oppiev : : Td hiepd TrpopaTa fxe \ vefxev iv 'AXeai § 5 

ttXoc d)iepac Kai vukt6c, e'i k dv bie|Xauv6)ieva ruxe" ei b' dv 

vifxe, bapx)idv oq^Xev •16 TTp6|paTov FeKacrov t6 jueSov, tov be 

)i6i6vov TTpo(3dTo|v obeXov FeKacTov, rdv cuov bapxfidv FeKdcrau, 

20 e[i] I pe TTapheTaEd)ievoc t6c TievTeKOVTa 'i t6c TpiaKa|cioc :: £'i § 6 

K eiri bo)ia Trup erroice, bu6beK0 bapx)idc | 6cpXev, t6 fxev ejuicu 

TaT eeoT, t6 b' e)ucu toTc hiepo|p,vdnovci : : G'i k' dv iiapa- § 7 

Hageue edcGev rdc KeXe[ue]jo rdc KaKeifievau kot 'AXeav, rpic 

25 dbeXoc 6q)Xe[v dv]||Ti FeKdcrau, t6 êv he)ucu TaT eeoT, t6 b' 

e)uc[u ToTJjc hiepouvd|uovci : : TaT TiavaTdpci t6c hiep[o)ivd- § 8 

)i]|ovac dpTuev rd iv raTc ivTioXaTc TidvTa [, ,', , . .' t]|6c ba- §9 

)uopt6[c]^) t6v KOTTpov t6v dTrub6c)i[iov ^) |. ] raT hepb6)iai 

To Aecxavacio )iev6c^ [ei be )ie, bapx||)id]v*) dqiXev :: Tov § 10 

navaT6pciov )xeva to |. . .lev toTc Hevoic, ei KaTdToi 

rai I ei b' dTTi6vTa ei 

. . I V bdjuoi eqiaiT |. . . . 

aiTOci I vov — — — 

Lex de fano Athenae Aleae^) administrando, GxoLir]Sbv incisa, distinctionis 

notis divisa, litteraturam priore IV. a. Ohr. n. saeeuli parte iiticiue non 

reoentiorem^) exhibens. Legem non esse foederis Arcadioi, iit plerique oen- 

1) 'ivSapov Ber. pro 'ivâpov dictum voluerat, qitia aliter iv rbv Sapov dicendum 

fuisset, sed illud dialecti ratione reici (cf. ^sijyoe, fciSov) iam omnes oonsentiunt, 

artioulum omissum Dan, coU, SGDI 488 v, 111 et 143 defendit et senstim 

iv Safiov flagitare rectissime statuit (cf, v, 22), 

2) post SapioQyoe oeteri ed, distinguunt, ut a toj' k^xqov novum incipiat 

caput; cf, tamen comm, 

3) supplevi, 4) suppl, Solmsen, 

5) origine kXia non Minervae oognomen fuisse, sed ipsius deae nomen 

proprium inscriptio • Loe HaXiaL fx' &vi[&r]KE Tegeae nttper inventa iam certo 

testatur {BCH XXV p, 267 n. 2), 

6) litterae volgares sunt, nisi quod vocalium longarum signa lonica desunt,

ARCADIAB n, 62 191 

suerunt, sed ipsorum Tegeatarum demonstratur verbis v. 11 iv 'AXiaL fXE 

vifisv fiirE 'îvov fiixs faax^v: tali enim urbanorum et peregrinorum discrimine 

is, qui apud Arcadum commune conciUum legem rogabat, uti nuUo 

modo poterat, poterat unus, qui apud cives Tegeae rogabat.') Quid? quod 

iUud foedus omnino nondum fuisse inde coUigendum puto, si quidem Tegeatas 

sociorum novoram adeo nullam rationem habuisse, ut eos eodem 

loco ac peregrinos ceteros haberent, veri dissimillimum est. Itaque ante 

annum a. Ohr. n, 371/70, quo anno foedus oonstitutum est, legem factam 

esse existimo. Iterum terminum post quem Danielsson e praecepto v. 21, 

ne quis ignem templo afferret, probabiliter collegit. Quod praeceptum, etsi 

per se intellegi potest omnibusque locis ac temporibus aptum erat sicut 

invenitur alibi^), tainen cum a. 395/4 vetus Athenae Aleae templuiu deflagrasse 

novumqiie a Scopa extrui coeptum esse meiuinerimus, Tegeatas 

liac reoenti memoria impulsos praecepisse facile Danielssoni concedemus. 

Locus, quo fanum situm erat, compluribus locis (v. 5. 11, 16. 24) 

'AXia nominatur. Quo nomine tribum Tegeatamm dici atque eam quidem, 

quae alias in 'A&avaiav audit'), Berard censuit uee tamen mihi persuasit, 

non modo quia diversa sunt noinina, sed etiam quia ipso nomine in' 

'A&avaiav vicus indicari videtur non circa templum situs, sed templum 

versus, sc. unde via illo pertinebat, Aocedit, quod praeceptum illud iv 

'AXittL fis vifiEv (v, ll) ne ad partem quideiu urbis a civibus habitatam 

aptum est. Itaque templum extra muros Tegeae situm fuisse ipsique fano 

et qui circa erat agro nomen 'AXia fuisse ^°) conseo, ut inter Aleam et 

Tegeam similis ratio intercesserit, quae inter Miletum et Branohidas, sedem 

ApoUinis Didymei atqiie inter Oolophontem et Clarum, fanum ApoUinis 

Olarii, quibus omnibus loois homines quoque privatos habitavisse consentaneum 

est.-*^') Oomprehendi autem uomine 'AXia praeter ipsum fanum 

agrum quoque, qui oiroa erat, apparet § 3, ubi haud dubie inter delubmm 

peribolo saeptum (nsQiimQog) et maiorem circa aream distinguitur. 

Singulorum legis praeeeptomm interpretatio praecipue pendet e voce 

identidem recurrente ivcpoQîEV vel lv(poQ^Lafi6g. Quam oum liberae pascendi 

facultati opponirecte sensisset Berard, ooll. verbo qpOQÊLa, quo capistmm 

iumentorum significari solet, ivcpOQîEV interpretatus est saisir, ivq}0Q§iafi6g 

saisie; quae interpretatio, ut ceteris locis sufflciat, feiTi nequit § 4, nisi 

omnem rationem, quae inter poenas de maioribus et de minoribus pecori- 

spiritus asper plerumque indicatur (B), F adest et rho antiquiore forma R scribitur. 

Cf. Kirchhoff Aiph.'^ p, 158sq, 

7) pluribus de hac re egi Bhein. Mus. LX p, 468sqq, ubi etiam contra ea, 

quibus freti foederi Arcadico legem tribuere oonati sunt, disputavi, 

8) cf, n, 95 et n, 108 v, 3; n, 1 v, 6 conexus certus non est, 

9) SGBI 1231; eadem tribus a Paus, VIII 63,6 k&avaiane dici videtur; 

cf, etiam nomen tribus Mantineae in' AXiav. 

10) idem, ni fallor, apparet inde, quod sacerdoti licuit vifisv — Ssvyoe (v, 1), 

nempe quo veheretur in urbem (cf, sacerdotum Eleusiniorum ^s^vyr] Syii- 587 

V, 41), nec non vox iKovra v, 12 in,, quam ad faar6v referri posse Meister et 

Hoffm, acutius quam verius negaverunt, illa ratione optime explicatur, 

11) cf etiam Buresch knbXXwv KXaQioe p. 30, Schuchhardt MAI XI p, 429.

192 LBGES SACRAB 

bus ibi eonstitutas intercedit, tollere velis: pro maiore enUn pecore velut 

iumento unius drachmae multam irrogari, ovem vero, quae faoUe decem 

draohmas valebat, adimi quis credet? Eadem ratione ooniectura Meisteri, 

qui ivcpoQîsv cum verbo cpiQ^siv oomparatum auffiittern vertit, ne per se 

ipsa Cfuidem veri similis refutatur, Danielsson rursus ad vooabulum qioQ- 

§ELd capistrum refugieus ivcpoQîsv interpretatur 'pecus capistro ita aliigare, 

ut pastu arceatur', quod duplici modo fieri potuisse 'aut ita, ut os et caput 

pecudis camo s. fiscella ohduceretur nec tamen ipsa lihere vagari prohiberetur, 

aut ita ut capistro eiusque fuMicuio alicubi deiigaretur.' At uterque 

modus •viudicandi satis irritus mihi videtur. Age enim, peregrini ovem 

contra legem pascentem adligavit utrovis modo hieromnemon. Quid tum? 

uum abibit tamquam re bene gesta? ovis, ni peregrinus stultus est, paulo 

post denuo libcre vagabitur ac pascetur. An remanebit ipse vel servum 

relinquet, ne quis capistmm toUat? Nimium negotii miseUi pecoris oausa, 

Hac e parie sine dubio melius Hoffmann iv(poQ§iEv vertens ans Futterhaifter 

lcgen sc, in stabula saora; at verissime monuit SoUnseu, ut huic significationi 

sensus idoneus eliciatur, siimmam rei, quam ille "vult, supplendam 

esse animo: ' das Kleinvieh wird festgelegt imd der Preis fiir sein Futter 

wird dementsprechend in jedem einzelnen Falie hesonders ahgeschatgt' SoUnsen 

ipse rem egregie expedi-sdt a glossa Hesychii ifxqjoQ^Lov'^^)' %EXmvr]fxa, 

quam iam Danielson commemoraverat nec tamen usui esse oensuerat, profectus. 

Hesyohius enim, cum ifiq)6Q§iov interpretatur %£Xmvr]fxa, scripturam 

manifesto intellegit, quooum cetera nomina similiter composita ivv6fiiov, 

ivoi%iov, iXXifxivLOv conveniunt •'^^), ac sicut ab iXXifiiviov derivatum est 

iXXifxEviÊLv et iXXLfisvLaxai, ita ab ifxcpoQ^LOv derivari potuit ifi(poQ§iÊiv 

sive aeolioe ivcpOQ^LEv seripturam exigere et inde porro ivipoQ^LGfiog. Quam 

interpretationem unoquoque loco, qiio IvcpoQîEv vel ivg)0Q§L6fi6g oceurrit, 

etiaiu sententiae optune satisfacere singulis deinceps capitibus legis examinatis 

demonstrabo. 

§ 1: sacerdoti conceditur, ut certum numerum peeorum pascat; pro 

iis, quae ultra hunc numerum pascet (si S' av %axaXXdaar]) ^^), hieromnemon 

soripturam exigito aut ipse poenam merebit. ^^) 

12) ood. ifiipoQ^wv; sed ipcp^Q^Lov certissima emendatio, 

13) testimonia, quorum gravissimum Hesych, s, v, ivXnLsvi^sLv rsXwviisiv rd 

dnb Xifiivwv Kai &aXdaar]e, attulit S,; de illimenistis cf, Boeokh Staatshausii. 

I" p, 388, 

14) sensiim verbi KaraXXdaasiv in universum iam perspexit Dan, vertens si 

quid demutabit, rationem grammaticam explioavit Solmsen verbum KaraXXdaasLv, 

quod apud scriptores non nisi transitiva vi occurrit, hoc loco intransitive usurpari 

statuens, praesertim cum alia eiusdem verbi composita dicantur utraque vi, 

cf, i.c. p. 443sqq. Nec minus haec sententia vera videtur, etsi titulus Mantineus, 

cuius exemplo 8. usus est {BOH X^VI p, 569 sq,) re vera aliter legendus sit, cf. 

Fougferes Mantinee p. 524. 

15) quid Xevtov sibi velit, sive nominativus participii ad subiectum referendus 

sive accusativus nominis substantivi vel adiectivi latet, adhuc expeditum 

non est. Quae Meister et Hoffm, Coniecerunt, cum eorum interpretatione vocis 

ivcfOQîsv corruunt, Daniels, varia temptavit et id quidem satis probabiliter 

statuit, si participium Xs^vtwv lateat, vix aliam notionem ei tribui posse nisi

ARCADI&.E n. 62 193 

§ 2 ab hierothyta •'•^) eomm pecoram scriptura exigitur, quae d.vaG%i]- 

&ia sunt i. e. vitiosa, non bX6%XrjQtt. Eatio perspicua mihi videtur: civitas 

cum integras hostias semper praesto esse magni interesset, tamquam praemium 

proponit iis alendis immunitate seripturae concessa. Alteram capitis 

partem interpretantes sane statim haeremus in duabus formis iansQaaaL et 

ianEQaar], quae derivari possunt aut ab i%n£Qdm, i%nsQaaai transire, permeare 

aut ab i%nEQd^m, i%n£QdaaL alio transportare vendendi causa, vendere 

aut ab i%nEiQdm s. i%nsLQd^m experiri. Berard primam videlicet signiflcationem 

subesse ratus vertit ' defense d Vhierothyte de depasser le nombre 

qu'il aura deciare'. At hic non iam de numero, sed de qualitate pecorum 

agitur. Danielsson alteram praetulit: 'penes Merothytam solum esse, quae 

quotque pecudes sui gregis (iamquam sacris faoiendis non necessariae) in 

alium iocum velut in puhlica pascua transferendae sint — aut potius: sine 

Merothytae auctoritate ex pecore ei puhiice attributo nihil a quoquam, ne ah 

hieromnemone quidem, ahalienari vel divendi oporiere.' Sed commodam 

sententiam ita effici non concedo, iinmo uova res ita infertur a ratioue 

capitis huius, si recte sentio, aliena; lex enim hic vitiosa pecora non vendere, 

sed ivcpoQîsv iubet et ad hano rem etiam alteram partem capitis 

pertinere oportet; aliter scribendum fuit e. g. ivcpoQîsv %ai vel r] iansQdsv, 

fjirjS' sanEQaGttL %xX. Quaerens, quid potissimum post summam praecepti, 

quae priore parte continetur, desideretur, de pecorum examine cogita^vi, in 

quo inter hieromnemonem et hierothytam, quae peoora essent 'vitiosa, ambigi 

potuit, legemque id conieci instituisse, ut hieromnemon eadem uorma 

uteretur, qua ille isQo&vxig i. e. LEQO&vrimv: quales hostias ipse hierothyta 

re sacra fungens repudiabat, tales ne in suo quidem grege tamquam corpore 

integras pascere ei Ucebat. Verbum igitur i%nsLQdm subesse puto. 

Sed ne hanc quidem interpretationem dubitatione liberam esse non ignoro 

neque explieare possum, ut unum afferam, infinitivum aoristi i^nsQdaaL, 

quam difficultatem ceteri uon tetigerunt; fir]Si quoque illud pro %ai fii] 

offendit. 

§ 3 si ivcpoQîsv interpretamur scriptwram exigere, omnia recte so 

habent, modo ne hierothytam, ut quidam voluemnt, sed quemlibet homi- 

scie-Jis ac prudens vel doio malo vel simile aUquid, de stirpe autem et origine 

eius quaerens, cum verbum Xs^vaasLv notione hoc quidem aptum dialecti ratione 

reici statuisset, comparari iussit stirpem Germanici iiederiich, lotter, slav, lytati, 

lutati (vagari). Quam coniecturam secutus Solmsen vertit 'tvenn er, d. hieromnemon, 

aus iiederiichkeit, aus iottriglceit, d. i. aus leichtfertiger unachtsamkeit die weidegebiihr 

niclit eintreibt' atque etiam fieri potuisse putat, ut inde ipsa signifioatio 

doio maio eveniret, Haec iUe a, 1897 I, o,, nuperrime tamen idem in litteris ad 

me datis se ipsum iam, rectene tunc iudica-visset, dubitare dixit atque eiusdem 

stirpis alterum vestigium superesse coniecit in nomine Laconioo AEvrvxiSas 

(Horod. VI 65sqq. saepiusque et Timokr. fr. 1 Bergic^), quod viri docti falso cum 

nomiue AswrvxiSae confudissent, si quidem Herodotus nomina a stirpe Aswderivata 

hac ipsa semper forma soripBisset: nomen AsvrvxiSae dirimendum esse 

in Asvr-vx-iSae sufflxo vx (cf. HQavxoe) a stirpe Asvr- derivatum. Quae si 

recte Solmsen statuit, aliam significationem ac loUrig vel doio malo latere 

verisimilius est. 

16) de hoc sacerdotum genere cf p. 182. 

liOgeB Glraeo. Sacrae ed, Zlelieii. 13

194 

LEGES SACRAE 

nem enuntiato subiectum esse statuamus,") • EtenUu festis UIis diebus 

TQLnavay6Q6iog^') Tegeatae, nisi homines consulto prohibere volebant, a 

multitudine celebrantium, quae undique Aleam convenerat, scnpturam exigere 

non potuemnt. Itaque maiorem pariiem agri Aleae omnibus Iiberam 

concessemnt, ipsius vero tempU fanique aream peribolo saeptam (iV roi 

nsQLxcbQOL) non nisi Us permiserunt, qui aditum scriptura solvenda emissent, 

ut haec tamquam eius pecuniae vice fungeretur, quam nos vocamus Eintrittsgeld, 

Entree. Cf etiam Xenoph. anab. V 3,11, 

§ 4 e oommuni fere Graecorum more^') pecora privata a terra deae 

saora prohibentur excepto, ut par est, si quis sive civis sive peregrmus 

sacrificatum'Aleam veniebat; peregrino tamen, ne hao facultate abutatur 

specieque sacrifioandi epulasque sacras habendi^") diutius quam opus est 

oum iumentis iu delubro versetur, cerium temporis spatium constituitur, 

Qui oontra haee praecepta pascebat, pro mmoribus pecoribus scripturam, 

pro maioribus draohmam — iam recta evenit ratio — solvere debebat. 

Legislator enUu m his sollemni scriptura non contentus maius pretium tamquam 

muUam exigebat spectans opinor potissimum iumenta peregrinomm. 

Locos habemus, c^nlhns'ivcpoQpiEv oocurrit — nam in capite quinto, 

etsi ipsum quoque ad pecorum pastionem periinet, iv(poQ§LGfi6g tamen non 

commemoratur, sed hic qui oontra praeceptiim pascit ut pro maioribus 

drachmam ita pro minoribus obolum solvere debet^^) — omnibusque significationem 

scripturam cxigere aptissimam esse demoustravisse mihi videor. 

Eestat ut de eeteris capitibus pauca afferam, 

lam ipsum caput quintum, quo rd isQtt nQ^âxa plus die noctuque 

Aleae pasci vetantur, plenum est difficultatis, quae vereor ne adeo ad totius 

tituli rationem pertineat. NuUa esset, si non Aleae, sed aUoruiu deorum 

greges sacri dicerentur, at hoc refugio nou licet uti, quoniam id aUquo 

modo indioari debuit, ratione praesertim habita articuli xd. Ournam 

autem ipsius Minervae Aleae pecora sacra pascuis Aleae — iv 'AXiai enun 

dici, non iv xoi nEQiicoQOL moneo — prohibita sint, nemo adhuo doeuit 

neque ego satis perspicio. Sacerdotibus non nisi certum numerum peeorum 

pascendi potestatem fuisse iutellegitur nec non cives peregrinosve praeter 

sollemnes oooasiones scripturam solvere debuisse consentaneum est, at deae 

domicilium deae gregibus non semper libere patuisse uuriuu. Au solum 

17) indicatur subiectum indefinitum in hoc titulo persona tertia numeri 

singularis e. g, § 6 eI %' ini S&fia nHQ inoiar]. 

18) vim syUabae tql- parum me inteUegere fateor. 

19) cf. n. 111 et quae ibi attuU. 

20) unde ini &oivrjV iKovra; &oivr] enim minime idem atque &vaia est, 

sed epulas sacras signiflcat; hoc atttem loco ini &oivr]v, non ini &vaiav idcirco 

dicitur, ut statim appareat Ucere non solum ipsius rei sacrae, sed etiam epularum 

deinceps sacrarum causa in fano cum iumentis morari. 

21) obolum ipsius scripturae pretium fuisse non temere ex hoc praecepto 

coUigas nam cum de maioribus peooribus cum superiore conveniat — utrobique 

drachma exigitur —, etiam id, quod pro minoribus exigitur — hic obolus, ilhc 

scriptura —, idem valere putaveris, Sed oboU scriptura pro uno quoque pecore 

iusto maior est.

ARCADLAE n, 62 195 

fanum saeptum deae erat, ager circa uon erat? et populus id egit, ne 

danmum faceret aerarium publicum? unde non modo discrimen, sed etiam 

simultatem quandam inter aerarii sacri et aerarii pubUci curatores fuisse 

consequeretur, Qua tamen -via quippe admodum lubrica pergere nolo satisque 

habeo diffieultatem adhuc iusto magis neglectam notare. 

§ 6 de praecepto ne quis ignem aedi^^) admoveat, vid. supra p. 191 

cum adn. 8. 

§ 7 Quoniam verba e'l' % av naQafia^Ê^vr]^^) et xag êXe^v&ov xdg %a- 

%£Lfjiivav %ax 'AXiav sua sponte coniungnntur, summa argumenti huius 

capitis dubitationem non acUnittit: qui curru per Aleam vehetur, via ibi 

strata iititor,^*) At quid latet litteris 0YZ0EN? Primo de verbo 

&'VELV nemo non cogitabit, quippe cuius stirps sigma aucta velut in '9''ijc>- 

&Xa extet; tum autem vix alia forma subesse potest nisi part, aor, pass. 

ueutrius generis.^^) Ac cepit ita Danielsson et expUcavit: ' interdiciiur, ne 

quis profanam s. humano usui destinatam victimae partem per Aleam domum 

cehens alia atque legitima via utatur.' At vereor ne ita summum argumentum 

miram ac molestam moderationem subeat. EnUnvero non solum 

eos, qui sacrificaverant, sed C[uicunque per Aleain oommeabant, cunctos 

legitima via uti oportebat. Equidem verbum &'V£iv removendum esse et 

prorsus aliam rem latere suspicor, quam tamen ipse cemere nequeo. V. 25 

in poenae sanctione legitur avxi fs%d6Tav, quod ad nomen fenaininum refertur, 

sed id ex illo &vG&sv qui possit eUci, non video, quare dvxi J-s%d- 

6xav per ellipsim dioi pro avxi J-E%d6Tav rag naQafia^sv6L0g Danielsson 

fortasse recte statuit, quamquam in^vitus concedo. — &'v6&ev, si audacius 

agere liceat, pro praepositione accipi posse F. Bolte nunc nie monet coll. 

Hesychii glossa &vQStt' l'^co' 'AQ%dS£g, ut &v6&ev signifioet s^m&sv. 

Inde ab octavo capite lapis iuteger non est et, quamquam non ita 

multa desunt, oerta supplemeuta proferri vix possuut. § 8 ea, quae extant, 

facile intelleguntur; maioribus enim sollemuibus mercatores convenisse notis- 

.simum est et iam Berard recte legem Andaniam contuUt, qua diUgenter leges 

dyoQdg (§ 20) proponuntur, Laciinam autem v, 27extr. Danielsson, postquam 

spatium unius litterae, quod post SafXL0Qy6[g] restat, solummodo distiuctionis 

notam recipere, damiorgornm igitur mentionem cum superiore enuntiato couiungendam 

esse statuit, iuserendo xa S' 'dXXa supplevit, ut totus locus ita 

legendus sit: rtti nttvay6Q6L %bg L£Q[ofji,vdfii(]ovag aQ%VEV %d iv %ttig ivnoXttig 

ndv%a, [%d S' aXXa %]bg Safxi0Qy6[g l *:]. lUe, quo speetet to; c^' iiXXtt, uon cUcit, 

sed videtur reliqua dicere publiea officia, iurgiorum potissimum et iniuriamm 

22) vooabulo S&fia ipsius deae aedem, non cuiusvis generis aediflcium cUci 

patet, quamquam nisi apud poetas alterum huius usiis exemplum non inveni, 

23) compositum naQapa^s^vsLV alibi non invenitur, inveniuntur inafiaÊvsLV 

et Ka&ap,aÊv£Lv, utrumque vi transitiva; simplex et transitive et intransitive 

dicitur; cum naQafia^svsiv r&e keXe^v&ov cf. naQaxwQStv r^s ocôO, 

24) hiiius rei apud veteres aeqite atque apud nos propria moniimenta fiiisse 

admoneo: cf IGA 360 (Aeginae) (ir; iK tks bSov' r6vS' '''A^wv Xi&ov maraase 

anonbv &y[Qoi:i], 'Ecp. kQ^. 1892 p. 173 de -via Chalcide Eretriam ferente fiij iKpaivSLV 

sis To: xaiQLa. 

26) j\Ieister sane inflnitivum agnovit, 

13*


•yindicationem. Quae potestatis dispertitio aliquantum scmpuli mihi movet, 

contrariam enim a me exspectari fateor. Nam si omnino talis dispertitio 

fiebat, eum, qui ordinem sacrorum fanique quacunque iniuria laeserat, a 

saeris potius magistratibus, hieromnemonibus, vindicari par erat, velut Andaniae 

haec ol isQoi, iUa ad mercaturam pertinentia ayoQavofxog publicus 

curabat; cf etiam infra, quae ad voeem SafXLOQyog adnotavi. 

§ 9 e certae diei mentione hoc statim apparet de stercore a fano 

prohibendo uon agi, immo si quidem litteris anvSoa stirpem verbi d,no- 

SiSmfiL, dnoSiSoa&ttL latere veri similUmum est, de stereore eerta anni die 

vendendo sive per locationem egerendo agi videtur, TJnde Danielsson profectus 

supplevit: %bv %6nQov %bv dnvSoa[dfxsvov aysv] %dL £§S6fiaL %m AEGiavaaim 

fir]v6g, [el Se fjvr], SaQifid]v bcpXiv. De postremis dubito, quia mihi 

quidem drachmae poena iusto minor videtur, Sed summa rei pendet e 

voce dnvSoa[dfi,svov, quam Danielson hunc in modum intellegi vult: qui 

se vendidit, locavit ad vehendum, qui certa mercede rem faciendam in se 

recepit. Licet formam verbi similibus exemplis satis Ule defenderit, signifioatio, 

quam ei tribuit, valde offeudit. Hlius enim interpretationi re vera 

nullam nisi emendi notionem aptam esse manifestum est et ipse fatetur, 

cum adnotat: 'fortasse id quoque cogitari potest xbv dnvSoadfxsvov arcadice 

eum esse, qui quid sihi reddendum curaverit i. e. emerit'. At anoSiSoG&aL 

vendere est nec lioet artifioiosa interpretatione contrariam ei vim inculcare. 

Aocedit vero, quod in apographo Berardi post d,nvSoG- litterae M prior 

pars legitur. Quam lectionem traditam si servare merito conamur, nUuI 

aliud posse latere video nisi anvSoGjxog vel adiecti"vum inde derivatum 

dnvSSGfiLog; anvSoGfiog sane novum est, cf, tamen &Eafi6g, EGfi6g, SaGfiog, 

SsGfi^g, dq}sGfi6g, anoSttafx6g et adiectiva dnoSdajiLog, nQO&iaftLog. Si substantivuni 

cxjrucSôcijacJv supplemus, haec efficitm-sententia: stercoris venditionem 

septimo LeschanasU mensis die faciunto (noIa&aL?). Sed pluraUs %6nQav, qui 

tum apparet, valde di,spIioet. AcUectivum igitur dnvS66fiiov restituendum esse^^) 

et e. g. verbuin s^dyEv secutum esse mnlto probabiUus est. Ceterum, utut de 

hoc loco iudicas, una difficultas restat: desideratur enuntiati nomen subiectum, 

quod iu hoc conexu vel propter poenam solveudam (v. 30 oqjXiv) definiendum 

erat. Quare suspicor vocem illam xbg SafxioQyog cum hoc iiotius capite eoniungendam 

esse et locum subiecti tenere. Eepugnare videtur unius litterae 

spatium, quod ita post SafXLOQyog relinquitur, sed etiam v. 21 in medio enuntiato 

ante Sv6Ss%o spatium unius litterae vacuum est, ut hac ratione nihU certi 

effici possit. Nolo tamen longius in inoertis morari et id uuum addo alteram 

capitis partem ita quoque refingi posse [)e xdv 'L6av xLfjia]v bcpXiv vel [ê a^vxbv 

iv Safxo]v bcpXiv sc, venditionis pretiiim. 

§ 10 nihil certi restitui potest; id tamen Danielsson acute. nec UnprobabUiter 

coniecit de iure inter hospites dicundo agi (v. 30/31 t6[j Sa- 

(jLLOQybg SL%d]^sv xoig îvoig?). Quae praeterea coniecit: KardyoL de hospite 

in ius adducendo, icpdn[TOLTO vel -[xolvto] de eo comprehendendo dici, 

incerta esse patet; pro %a%dyELV utique 'vndyELv exspectaiuus. 

26) oomprobavit hoc etiam Solmsen,

ARCADIAE n, 63 197 

63. Stela c5:ff|3£cr'rc)li.'9'os ter fracta, ab inferiore parte mutila, inventa iu 

loco qui vocatur 's rd EsXd prope Lycosuram Arcadiae, Bdd, Leonardos 'Ecp. 

Aqx. 1898 p, 249sqq, tab, XV, inde Dittenberger Syii.^ 939, Cf etiam Meister 

Ber. d. sdchs. Geseilsch. d. Wiss. 1899 p, 147 sqq, 

Aecrroîvac 

^) Mf) eHecTU) | TrapepTrriv exovrac ev t6 iep6v 

5 Tdc I Aecrroivac )if) xpûcîa^) oca fxr] i[v dvd]||9e)ia |ur)be TTopq)upe[o]v 

ei)iaTic]u6v | )ir)be dv[0i]v6v fxr^be [)ie\a]va ixr\he utto|br))iaTa 

ixr^be (b)aKTuXiov ei h' av tic | Trapeveri e'xujv [t]i tuiv d 

10 crdXa [K]u)\i)ei, | dvaGeTui ev t6 iepov )ur|be rdc [Tpi]||xac d)i- 

TTeTr\eT|J.evac juribe KeKa\u[)i]|)ievoc fxr^he dv9ea Trapqêpriv |UTibe | 

)iuecOai ^) Kuevcav ^ribe eri[\a£o)ievav t6c be OuovTac 

16 [tt]6[c] Ou[r|]Ic[i]^y XPeecOai e\aiai, )iupToi, Kr)pto[i], || 6\oaTc a[ip]o- 

\[o]fn)uevaic, dTd\)ia[Ti], | )udKU)v[c]i \euKaTc, \uxvioic, Ou)iid|)iaciv, 

[Z:])iupvai, dpu)|uaciv t6c be 9[u][ovTac rdi Ae[c]Troivai 9u)uaTa 

Ou[i"|v] I Or|\ea c Kai — — — — 

Titulus volgaribus litteris lonicis III fere a. Chr, n, saecuU aroLir^Sbv^) 

inscriptus legem sacram continet fani Asanoivag Lycosurensis celeberrimi, 

cjuod Paus. VIII 37 accurate descripsit. 

V. 1—13 condiciones fani adeundi continent, quibuscum iam Leonardos 

legis Andaniae nsQi sifiaTLafiov praecepta (n. 58 § 4, praecipue 

V. 15sq. et v, 22) recte comparavit. Quorum similitudo ad plures et graviores 

res pertinet, quam ut fortuito cuidam consensui tribiii possit, immo 

eognatae origini sacroram Andauiae et Lycosurae debetur, quae utraque 

ad antiquissimam religionem chthonieam Peloponnesiorum pertinent. 

De singulis pauca addo. V. 6 firfSs av&Lvbv: idem de Oereris et 

Proserpinae sacris tradit schol. Oed. Col. 681 %dg &Edg dv&Lvoig fx')] %EiQria&aL, 

aXXd %tti %ttig &EGfio(poQLttôi)aag %r]V rmv dv&Lvmv arscpdvmv anELQr]a&ai 

iqÔlv (cf etiam ad v. 684); neque igitur est, quod potissimum 

meretrices hic spectari putemus eiusmodi sane vestimentis indui solitas. 

Cf etiam n, 90, •—• (xi^Se '6n6Sr]fxa: hoc praeceptum multo latius patuisse 

constat; cf. tamen praeter n. 58 v, 15, n, 91 v, 15, u. 117 v. 17 etiam 

Callim. in Cer. 124: 

cog S' an£SiXm%0L %ai d,vdfinv%£g ugtv nuTEVfiEg, 

mg n6Sttg, cog %scpaXdg navanrjQsag EÔfisg aLEi. 

V, 9 sq. memorabili breviloquentia insignes sunt; verba enim idem valere 

1) rasura septendecim litterarum; Leonardos lapicidam cum primo pi] naQiQnr]v 

ôvTtts imperativo iiîarw omisso scripsisset, haec delevisse et novum 

initium fecisse coniecit, id quod ne veri simile quidem duco et quia verbo iîarm 

omnino non opus erat et quia utique ^jôirczs eradere satis erat. 

2) hoo et reliqua supplementa Leonardi sunt, 

3) fLî^sa&ai errore iteratum a lapicida deletum esse L. coniecit, id quidem 

probabiliter. 

4) praeter v, 1 maioribus litteris spatiisque praescriptum.

][98 LEGES SACRAE 

ao fx7]SE (naQiQnr]v yvvai%ag) %dg %QLiag afxnsnXsyfiivag^) fttjÊ (civSQag %dg 

KscpaXdg) %EKaXvfXfxivog Meister optime stattiit. De crinibus cf praeter 

legem Andaniam Athen. XII p. 525 c xi]v £oq%7]v ayov%sg %mv 'HQuimv i^dSL- 

ôv (Samii) %axE%xsvLGfjiivoL xdg y.Sfjiag ini xb fxsxacpQsvov %tti xovg cbfiovg' 

xb Se vofxifxov xovxo fittQXVQEiG&ttL %tti 'bno nttQOLfxiag xrâSE: paSitEiv sig 

'HQttiov ifxnsnXsyfJiivov %xX. — Capite autem aperto Graecos orare debuisse 

moneo (Maorob. Sat. I 8, 2). 

V. 12sq. de mysterUs deae c£ praecipue Paus. VHI 37, 8 naQa Ss 

%bv vabv xrjg AsanoLvrjg bXiyov inava^dvxi iv SsE^La MiyaQOV iaxL %aXo'vfxsvov 

)ca:t teAeti])/ %e Sq&^lv ivxav&a %ai %r] Asanoivr] &ijovGLv isQEia oi 

'AQ%dSsg. noXXd %s %aL acp&ova et § 9 %rig Sh AsGnoivr^g %b 'ovofia 'ESsiGa sig 

rovg d%£Xia%ovg yQacpELV, unde mysteria eius non a feminis solis celebrata 

esse apparet, Gravidae autem feminae aut laotantes EleusinUs mysteriis 

non exoludebantur neqiie uUum aliud testimonium de feminis taUbus impuris 

habendis legisse me memini. 

V. 13 altera pars legis incipit de ipsis saoris faciundis. Integra 

extant ea, quae de turibus') praeoipiuntur; nam v. 13extr. nbg &vr]GLv 

vel &iJmGLV sine dubio recte suppletum est omnesque fere res, quae deinceps 

enumerantur, Graecos odoris flammaeque susoitandae causa in aram 

coniecisse oonfirmari potest. iXaitti: of. Paus. V 15, 10 de vetere quodam 

sacrificandi ritii Olympiae XLâvm%bv yaQ bfxov nvQoig f.iEfiayfxivoLg fxiXiXi 

&vfiLwaLV ini %mv ^mfimV %L&iaaL 8e %ai KXmvag iXaiag in czT^rmv, quem 

locum iam Leon. attulit. — ft-u^roi: cf. Arist. Thesmoph. 37 lîQiErai 

&EQdnmv %Lg a^vôv nvQ 'iimv Kai fxvQQivag nQO&vabfiEvog et Porph. Pyth. 36 

&vmv TE &Eoig dvEnai&^r^g r]v dXcplroLg %s yml nond.vor Kai XLâvm%m %ai fivQ- 

QivT] %ovg &Eovg iXttaôfisvog. — %r]QioL: cf. Paus, "VIII 42, 11 de sacris 

Cereris Phigaliae fxsXLaamv %s %i]Qia — — — %L&iaaiv ini %bv âf.i6v. — 

V. 15 bXoaig aî^QoXoyr^fxivttLg i. e. hordco expurgato"^): molam salsam, qua 

•viotUnas auspicabantur, priores intellexemnt, at quoniam bXoai hic inter 

res turiferas recensentur, talem ipsarum quoque usum dioi censeo; solebant 

enim et hordeum et triticum in ignem conioere, in fine praesertim oaerimoniae 

sacrae, cf. praeoipue Porph. de abst. H 6 '6&ev £%l %ai vvv n^bg 

%m %iXEL %mv &vaLmv^) %OLg ipaia&sLaL &vX'f]fXttGL iQ(afx£&a et ihid. 16 

%Lfiav (numina domestica) XLâvmxoig %tti ipaLGxoLg %ai nondvoLg; ipaiGxd 

autem sunt aXcpLxa iXaica %ai o'Lvip SESsvfiiva — — ansQ inE&Vfxiav 

xoig &EOLg, ut recte soholiasta, etsi vini et olei admixtio -vix antiquo mori 

5) cf. Paus. X 25,10 HoXvîvr] Ss Kard rd sl&Lapiva naQ&ivOis &vaninXsKTaL 

rds iv rf KSipaXf] TQixas. 

6) in universum cf. de his v, Pritze Bie Bauchopfer der Griechen 1894, 

7) scite vocem explica^vit Leon,: alQa lolium est, quod diligenter ex hordeo 

ante usum eius humanum (Theophr, h, pl, VIII 4, 6 oltol Ka&aQoi aiQ&v) aut 

saorum seligendum est; similiter derivatum est KaQnoXoysiv, cf Theophr, de 

cauB, pl, I 15, 1 SivSQa KaQnoXoyo^vfisva. 

8) ita Reislie, cod, &vi]XS)v, quod tamen ferri non posse etiam Wilamusvitz 

nuperrime monuit (vid, not, 9); defendere conatus est Stengel Hermes XXXIX 

p, 615,

ARCADIAE n. 63, MBGARICA n, 64 199 

respondet,^) Cf. praeterea Paus. V i. c. XL^ttvmxbv bfxov nvQoig — — —- 

&vfXLmaLV et Soph. ap. Porph. de abst. II 19 de sacrificio cUs grato ivrjv Se 

nay%dQnsia avfxfxtyr^g oXaig r.rX. 

Proximum czycxlfic«[Tt] non satis intellego •'•") nee papaveris usum (ftcz- 

%mvaL XEV%ttLg) exempUs confirmare possum, contra lucemae usus uotus: Paus. 

VII 22, 3 6 Tc5 &Em'iQcbfisvog XL^ttvm%6v %e ini rijg £a%iag &Vfiia %ai ifinXiqaag 

Tcug X^vivovg iXaiov r.ai i'§dipttg %%X. 

De victimis nihil superest nisi &vfia%a &-v[7]v] &iqX£a; cfuod deinceps 

editores suppleverant X£v%d, solido fundamento caret. Sexus femininus 

saoris AEGnoivag aptissimus videtur, sed ef n. 57 v. 11, ubi eidem Aeanoivcx 

%oiQOv aQGEva saorificandum legimus. De ipsa saerificaucU caerimonia 

Pausanias rem memorabUem affert VIH 37, 8: &'vsl fxsv S'rj av%mv 

'£%ttGxog oxL %£%xr]xaL' xmv LEQsimv Ss 0'v %dg cpdQvyyttg ano%ifivsL chanEQ ini 

%aig aXXttLg &v6iaig, %mXov Ss otl av xvirij, xovxo 'sKaexog dni%oip£ xov &'VfJittxog. 

ni 

Leges Grraeciae Septentrionalls 

64. Megaris in domo privata exscripsit Fouoart et ed. ad Bebas Inscr. II 

25 a, unde repetivit Dittenberger IG VII 43. Lapis, in quo etiam decretum proxeniae 

IG VII 10, perisse videtur. 

'AYaOni TuxTii. I 'AvaTiOrjciv 'Aperri 'ApicTdvbpou TTocei|bu)viu)i 

Kai Tu)i Koivdu tuiv AiT0c9eviTU)v | tou ktjttou t6 fjnucu, dYopdcaca 

5 Trapd I Td)v AiTocOeviTUJV bpaxfiuiv xiîi^^JV, j t6 TTp6c Od\accav, Kai 

TToeT Te)ievoc | TToceibdiviov tou be rejievouc toutou | [t6v tiTv6- 

Hevov] q36po[v] \[a)ipd]vov[Te]c oi | AiTOcOevTrai TTpocTiOeToicav TTp6c 

10 t6 I d[p]Tu[p]io[v t]6 eic ttiv Ouciav [d]va\iCK6|]uevov, fi[v a](u)Toi 

ei))riq)ic)ievoi eiciv | Oueiv TToceibuiviu) Kai TTp6c t6v dTuiva | t6v ti- 

Qifxevov iv Tf\\ Ouciai rfii TToceilbuiviou, Kai TroiouvT[u)c]av TifV re Ou- 

15 ciav I Kai t6v dTuiva \a)iTTp6Tepov. 

Hic titulus, quo Arete Aristaudri f. fundi cuiusdam reditus Aegosthenitis 

ad sacra faciunda donavit, mira quadam difficultate laborat. Nominatur 

enim id quod eonsecrat fanum HoaELScbvLOv, tamquam Neptuni saemm 

sit, dedicatur autem fiuntque inde sacra minime noasLSmvL, sed HoaELSmvimL. 

lam Neptunum ipsum aut heroem eius similem unquam ita appellatum 

esse incredibile est; immo iam Poucart recte HogelS^vlov hominem interpretatur 

de Aegosthenitis optime meritum, cui cives divinos honores de- 

9) idem fere vox &vX-f\fiaTa valet; of de hac re nunc potissimum v, "Wilamo-witz-MoUendorff 

Sitsungsber. d. Beri. Alcad. 1904 p, 16 sq, et Stengel I, c, sed 

quod schol, BT ad I 270 &vXi]para interpretatur &vf),Ldfiara, cur id falsum putemuB, 

non video, cf, schol, ad Porphyr. I. o, 

10) Perdrizet Bev. des itudes anciennes H p, 268 et BCH 1899 p, 636 permiiltas 

statuas parvulas terrae coctae deas oapite agnino vel bubulo repraesentantes, 

quae in fano Asanoivae inventae sunt, huc rettulit, at hoc loco de turi 

bus asritur.


creverunt. Non persuasit Dittenbergero, qui exempla a Eoucarto adlata 

plurima sane non satis idonea reote iudiea-vit.^) Unum tamen extat exemplum 

insigne et oertum, quod ne ille quidem prorsus repudiavit, eultum 

dico, quem Athenienses anno 229 Diogeni phrararcho Macedonico libertatem 

per eum adepti instituerunt. At huic singulare beneficium civitas 

acceptum rettulit .siugulari honore! Sane, sed non constat, quo beneficio 

Posidonius cives suos obstrinxerit. NUnU-um non primos Aegosthenitas eiusmodi 

honores decrevisse, sed ipsum illud Atheniensium exemplum eos imitari 

veri simile est. Quodsi conieoturis locum dare licet, nescio an similis occasio 

fuerit Posiôniusque ille de Aegosthenitamm a Boeotis ad Achaeos transitu 

(anno a. Chr. n. 192) beue meritus sit.^) Tali fere ratione etiam ipsius 

Aretae donatio melius iutellegitur. NuIIo enim haeo sanguinis aut affinitatis 

vinculo cum Posidonio coniuncta fuisse videtur, quia id haud dubie 

iu dedieatione indicasset. Amore igitur patriae commota operam decUt, ut 

honores angerentur civis patriae amantis. 

Quod denique fanum appella^vit HoasiScovLOv, primum fortasse neglegenda 

non est difficultas quaedam a nomine derivato HoasLSchvLog iteram 

adieotivum possessivum aptum deiivandi, Deinde vero facile fieri potuisse 

puto, ut illa de industria ambiguum nomen deligeret, quo sacra ao numina 

hominis et dei quodammodo confunderet. Cuius consiUi neseio an id quoqiie 

vestigium sit, quod eam pariem horti, quae n^bg &dXaGGav sita erat, 

dedicavit, 

65. Tabula marmoris albi inventa in ruinis Amphiaraei Oropii fracta in 

tres partes, quarum in superiore hic titulus, in media paucae lilterae, in inferiore 

nuUae dispiciuntur, Edd, Leonardos 'Ecp.AQx. 1885 p, 93sqq,, Bechtel Inschriften 

d. Jon. Biai. p, 10 n, 18, Dittenberger LoIIingii oollatione et ectypo chartaceo versuum 

1—12 usus 76^ VII 235, HofEmann Griech. Bial. III p. 16 n. 25, Michel Becueii 

698, Dittenberger Syll.^ 689, Soknsen Inscr. Gr. ad inlustr. dialectos sei. n, 50, 

Cf, praeterea v. "WUamowitz-MoeUendorff Hermes XXI p. 91sqq., Diirrbach Be 

Oropo et Amphiarai sacro p. 117 sqq., Dittenberger De sacris Amphiarai Tliebanis 

et Oropiis. Ind. Hdl. 1889, Keil Anonymus Argent. p, 304 et 309, 

0 eo i. 

T6v iepea tou 'A|uq)iapdou q)oiTdv eic t6 iep6[v, eTieibdv xei)ui)v 

Trape\9ei, |uexpi dpoTou u)p|ric \xr\ rikeov biaêirrovTa ri rpeTc f))iepac 

6 Kai I fxivew ev toT iepoT \xr\ e'\aTT0v fj beKa fi)iepa|c tou \xr\vbc 

1) velut quod soUemnia quaedam honoris hominis cuiusdam causa celebrantur 

eiusque nomine significantur (cf n. 78 et 131), inde non statim sequi 

illi homini ipsi saora facta esse Dttb, monuit; etiam testamenta Bpictetae, Diomedontis 

et si qui similes sunt tituli, removenda sunt, quia in his de sacris 

privatis, non publicis agitur, 

2) tertio sane a, Chr. saeculo propter litteraturam titulus tribuittir, sed 

vereor ne parum inter duos diversos titulos, qui in hoc lapide leguntur, discernatur, 

Decretum proxeniae in capite lapidis inscriptum esse III, saeculi auctor 

eat Pouc, et ob id ipsum hio titulus eiusdem aetatis esse neqttit, nam priusquam 

homo privatus eundem lapidem in suum usum converteret, non paucos annos 

inteicessisse patet.

OROPIAE n, 66 201 

eK[d]cTO : Kai eTravaTKdJeiv t6v v|eujK6pov tou tc iepou eTTi).ie\eTcOai 

Kard t6|v v6\xov Kai tuiv dq)iKve[o31]U6vu)v ^) eic t6 iepov | "Av be 

10 Tic dbiKcT ev ToT iepoT r\ Hevoc f\ bri)i6T[jTic, ZItdiioutu) 6 iepeuc )iexpi 

uevre bpaxjueuiv | Kupiujc Kai evexupa \a)ipaveTU) tou eZ;ri)uuj)i|evou^ 

dv h' eKTivei t6 dpTupiov, TiapeovTOC to | iepeoc eiupa\[[\3eTuj ^) eic 

t6v 0Ticaup6v : AiKd2ei|v be t6v iepda, dv tic ibiei dbiKTiOeT r| tuiv 

15 ge|[vujv if tu)V bripoTeuJv ev toT iepoT, |uexpi rpiuiv | bpaxneujv rd 

be \xelova, fixoT eKdcToic ai biK|ai dv toTc v6)ioic eipfiTai, evroOa 

TivecOujv I TrpocKa\eTc9ai be Kai au0ri|uep6v Tiepi tu)V e|v toT iepoT 

20 dbiKiuJv^), av bfe 6 dvribiKoc fxf] cuvx[|ujpeT, eic ttiv ucreprjv fi biKi) 

Te\eicOu) : '6TTap|xfiv be bibouv t6)i lueWovra OepaTreuecOai u|Tr6 

ToO OeoO |ifi e'\aTTOv evveop6\ou boKi)iou*) dpT|upiou Kui eîpdWeiv 

25 eic t6v 0r|caup6v TTape|6vToc toO veu)K6pou 11. 

^) KaTeuxecOai be tuiv iepdiv Kai eTT[i t6v Pu))i6v dTTiTiOeTv, 

orav TrapeT, t6v iepea, | orav be )if) TiapeT, t6v Ouovra, Kai tcT Ouciei 

a[uT6v iavTol KareuxecOai CKacTOv, tujv be bri[popiujv tov iepea^ 

30 tuiv be Ouo)ievujv ev toT ie[[poT TrdvTUJV t6 hipfxa *) 

Oueiv be eg|eTv drrav 6 ti dv p6\TiTai CKacToc, tujv be Kpeu)|v pfi 

eivai eKqjopfiv ^Huj toO reîeveoc. ToT be | iepeT bibouv t6c Ouovrac 

diT^ tou iepfiou eK|dcT0 t6v ijupov, Tr\fiv orav fi eopTf) ei^ Tore 

35 be dTT[[6 Tuiv br|)iopiujv \a)ipaveTU) uJ)iov dcp' eKdcTou | toO 

iepf|ou. '6TKa9eubeiv be t6v bei6)ievo|v 

I V9V TTei06)i|evov toTc 

40 v6)ioic^ t6 6vo)ia toO eTKa9eubov[|TOC, OTav e|upd\\ei t6 dpTupiov, 

Tpdq)ecOai t|6v veuiKopov Kai auToO Kai ttic TT6\eoc Kai eK|TiOeTv ev 

ToT iepoT TPacpovTa ev TieTeupoi c|KOTTeTv (t)oT po\o)ievor ev be toT 

45 KOi)iTiTripio|i KaOeubeiv X^Jpic )iev t6c dvbpac x^^^P^c || be rdc 

TuvaTKac, touc fxev dvbpac ev toT TTp6 if[oc toO pu))iou, rdc be tuvaTKac 

iv toT irpd UecTTe[[pTic'') t6 Koi]|ur|Tf|piov touc 

ev|[KaOeubovTac \]6tov | 

1) sic Leon. et reliqiii; acpiKvsfiivwv Dttb. defendere conatur scriptum ratus 

pro &(pLKVEifiivwv, quod ipsum contractione natum sit ex ESfiivwv. 

2) EMBAAETQ, em. WU. 

3) sic Dttb, in SyU, quem oum Solmsenio sequor, ccSiKi&v ceteri; quae contractio 

etsi defendi potest, tamen ille recte monuit hoo looo vocem &SiKia non 

esse idoneam, esse lonictim &SiKiov, quod respondet Attico &SiKr]pa; occurrit 

Herod, V 89 atque etiam apud Atticos in soUemni actionis nomine &SiKiov SIkt]. 

4) litterae ewsoôXov Sokl in rasura a manu altera scriptae suut loco 

undeoim litterarum ordinis 6T0Lxr]Sbv scripti, unde Wilamo^witz, quoniam litterae 

SoKL nuUa alia causa nisi itt artius scriberentur, deletae sunt, verbum septem 

litterarum erasum Sgaxfiiê fuisse sagaciter conclusit, Aucta igitur est quodam 

tempore merces dimidia parte, 

5) duodetriginta litterae erasae sunt, 

6) enuntiati praeclioatum erasum est, 

7) H£TTE lapis, de hoo scripturae genere cf, Wilamo^witz I, o.


Eragmentum b uudecim versus prorsus fere oblitteratos continet; 

solununodo initio eorum et ter iu fine paucae cognoscuntur litterae hae: 

oe —[pric —|Ka9 — I .TK — 9|.eE — 0|opo — | fi)re[pTic] — e.|pou) 

— I i\)i •— I lou — \vô — 

Lex sacra Amphiaraei OropU ea aetate conscripta, qua OropU sui 

erant iuris, i. e. scripturae et sermonis ratione habita intra annos aut 

411—402 aut 386—377; illos praeferebat Wilamowitz, hos propter 

scripturae quaedam indicia satis tamen incerta Dittenberger. 

Modesta utique et rustica quadam condicione ^) tum erat sacellum 

nec nimia oultorum frequentia celebratum, id quod cum universo legis 

tenore tum statim initio eius arguitur: videmus enim sacerdotem non in 

fano ipso, sed in oppido, quod aUquantum aberat, habitavisse, ita ut 

lUeme in fano adesse omnino non deberet ac ne aestate quidem ampUus 

quarto quoque die ad delubrum Ue deberet.') Id sane ei cavendum erat, 

ut aedituus, dum ipse abesset, curam fani et peregrinoram sustineret; is 

igitur in fano habitabat. ^**) 

V, 9 sqq, De sacerdotis potestate niultas irrogancU cf. n. 34 v. 14. 

V. 20 £naQir]v — ivvso^bXov: peounia deo solvenda hic inaQp] 

dicitur sicut IG 11 834b v, 46 (Syll.^ 587, 182) inaQir] A^^fxr^TQL Kal K6Qr]L 

nai HXo^vTmvL : P : ^^), cf etiam IG II 588. Pretium curae cUvinae olun 

drachmam fuisse WUamuwitz vidit; cpod pretium sine dubio modestum est, 

ut dimidia po.stea parte id auotum esse faoile intellegatur, ao ne ita quidem 

modum exoedit. Tenendum sane est legem iubere fx'}] sXaTrov SiSovai, 

et hoo ininimum pretU multi opinor veriti sunt naQsSvrog tcij vsmK^QOV 

pendere, praesertim cum id non post sed aute ouram exaotam pendere 

deberent (%bfi fiiXXov%a &EQansvEG&aL). De more Epidaurio quod nihU 

traditum inveni, doleo. De thesauro saoro cf. quae ad n. 58 p. 185 attuli. 

V. 25 %aTEiiiEG&aL Ss %mv isQmv %%X.: absente sacerdote aedituus, etsi 

curani tempU et peregrinomm sustinebat, tameu ut erat humiUs in ipsa 

Graecia coudicio aedituomm^^) ipsis saoerdotis officiis uou fungebatm^, 

immo qui tum deum adibant, ipsi saoerdotis -vice fungentes ea, quae deo 

debebant, in ara ponebaut precesque nuncupabant, Difficultate tamen 

8) optime et facete hanc rem illustravit Wilamo^^vitz I, c, 

9) verba fii] nXiov SiaXsinovra tj TQEie r]fiiQae W. ita intellexerat, ut sacerdotem 

non plus triduo inter hiemem exactam i. e. Aroturi ortum (Hes. op, 364) 

et primum ad fanum iter intermittere debuisse putaret; sed rectius Dttb, id 

interdici statuit, ne unquam per aestatem plus quam tres continuos dies intermitteret, 

quin in Amphiaraeum veniret; unde et decem dies unius cuiusque 

mensis, qui v. 5 constituuntur, 

10) etiam fraotam supellectilem sacram apud se domi servabat: IG YH 3498, 

11) contra v, 263, 288. 297 in isdem rationibus inaQxif] pro anaQxi] {toH ai- 

Tov) dioitur. 

12) longe aliter res se habebat apud Graecos Asiae (cf tit. Magnes. n, 187) 

et insularum quarundam, velut in Asclepieo Coo aedituus re divina fungitur 

(Herond, mim, IV 82sqq,). Universam quaestionem Buechner de neocoria (diss,) 

Giessen 1888 p, 2—21 doote et copiose tractavit; de Deliaois neocoris cf, nuno 

praeoipue HomoIIe BCH XIV p, 485 sq.

OROPIAB n. 65 203 

quadam hoo praeceptum laborat. Verba enim r.ai %el &vaisi iav%OL -/.ojteij- 

1E6&aL E%aa%ov si coniungas cum superiore sententia, ut apodosin efficiant 

verborum o%av Se fc^ nuQEi, supervacanea et paene molesta sunt; sin ab 

illis separes tamquam novum propriumque praeceptum primo certe aspectu 

adversa fronte eum superiore (lia^s^visa&aL — — oxav naQsi, xbv LEQia) 

pugnant. Itaque Dittenberger voce xel &vaisL sacrificium soUemne publicum 

dici coniecit: per feriaram tempus praeceptum illud, ne quis praesente 

sacerdote ipse rem faceret sacram, teneri non potuisse ciim quia ille 

publiois sacris occupatus esset, tum quia per illos dies longe maior hominum 

privatoram turba quam umquam aUas cum victimis suis in delubrum 

oonfluxisset. Offendit sane ita ipsa vox &vaiEL; vix enim causa idonea 

erat, cur hoc loco non aecfue ac v. 34 eoqx^t] usurparetur, praesertim eum 

vocem &vaisL molesta Ula ambigiiitas sequeretur. Nec vero quae praeterea 

exeogitari possunt, offensione Uberiora sunt et illum in modum certe res 

ipsa optime evenit; etiam qiiod die festo sacerdos nihil ex privatis sacrificiis 

accipit (v. 34sq.), optime cum Dittenbergeri interpretatione oonvenit. 

Ceterum apud Herondam mulieres Aesculapio sacrifioantes non ipsae preces 

nuncupant, sed aedituus (cf adn. 12). 

V. 30 post SiQfxa rasura est decem litterarum, Dttb. Xafi^dvsLv suppleverat 

subiectum esse xbv LSQia arbitratus. Sed neque spatium ita expleri 

et de emolumentis sacerdotis demum v. 33 agi Keil verissime monuit ac 

sagacissime scriptum fiiisse ro &Eb ivaL conieoit pellem saepe deo cessisse 

exemplis reete confirmans. ^^) Sane hoc praeceptum Oropi non intactum 

mansisse rasura indicat. 

V. 31 arbitrium quamounque hostiam sacrificandi ita in altera lege 

non recurrit, nam n, 109 et n. 119, etsi eadem fere formula atque anav 

'oxL 'dv p6Xr]xaL adest, exceptiones tamen fiunt gravissimae. Nec vero dubito, 

quin in minoribus certe sacellis hoc arbitrium usitatum fuerit. De 

carnibus hostiarum in fano ipso comedendis of n. 48 et quae ibi attuli. 

V. 33 sportulae sacerdotis modestae sunt, nihil enim nisi umeros 

hostiarum aooipit ac sollemnium die ne hos quidem omnes, sed Srffxoaimv 

modo, cuius rei causam iam supra ad v. 27 tetigi. Umerum praeterea 

bis in fastis Myconiis (Prott n. 4 v. 8 et 32) sacerdoti tribui legimus, illic 

tanien una cum linguis. Ceterum mentione t% £0Qxr]g demonstratur, id 

quod per se ipsum consentaneuin est, non demum altera IV a. Chr. n. 

saecuU parte ferias Amphiarao celebratas esse, Ucet tum demum, Atheniensibus 

denuo re piiblica Oropia tradita, maiore splendore constitutae 

sint.-'*) 

Inde a v. 36 de condicionibus ritibusque incubaudi agebatur vehementerque 

dolendum est maiorem partem temporum iniquitate deletam esse. 

13) etiam arietis quem ante incubationem ipsam sacrificabant pellem, ut ea 

substrata dormUent (Paus. I 34,5), inde dei propriam factam esse consentaneum 

est. 

14) cf n. 31 et duo quae ibi attuli decreta (p. 97 sq. not, 1 et 2), Etiam 

certiuuina iam ante annum 338 ab Oropiis habita esse Dittenb, coll, IG VH 414 

st;ituit {Syll- 639),


De nominibiis incubantium in nETE-UQm i, e, in tabula quadrata lignea inscribendis 

pubUceque propouendis cf simile praeceptum decreti de oraeulo 

ApoUinis Coropaei n, 80 v, 32sqq,; etiam mystarum Eleusiniorum catalogi 

tabulis ligneis inscribebantur, ^^) — v. 43 sqq. 'viri et feminae in eodem 

cubiculo, diversis tamen in partibiis incubabant-'^); in Asclepieo Piraeensi 

viros feiuinasque vel promiscue iucubuisse apparet ex Aristoph. Plut. 672sqq. 

V. 47 in. manifesto praedicatum deest, cui subiectum rovg iv[Ka&- 

EîiSovTag], obiectum [t6 KOLfxî^T^^QLOv; itaque nescio an naQLivaL Se sig] 

t6 Koifir^T^f^Qiov Tovg iv^Ktt&s-i^SovTag scriptum fuerit et deinde praeceptum, 

quibiis concUcionibus cubioulum saerum intrare liceret, quales Pausanias 

aifert I 34, 6: %ai nQ&TOv fxsv Ka&i^Qaa&aL vofxiôvGLv oGTLg 'r]X&Ev 'Af.i(pLa- 

Qam iQr]66fiSvog' eGtl Se %a&dQ6iov rm &sm &'velv' &'vov6l Se %ai a^vxm %ai 

naSLV, oGoLg iariv ini rm ^mfim tk 6v6fiaTtt' nQOE'§£iQyaafiEvmv Se Tovxmv 

KQibv &vaavxsg Kai %b SiQfia 'bnoa%QmadfxEVOL %a&EvSovaLV dvafisvovxsg S^ffXm- 

GLV ovsiQaxog et Philostr, ApoII. Tyan. 11 37 Xa^bvxsg oi lEQELg xbv iQr]G6fXEVOv 

aixov XE E^LQyovaL fxiav UjfxiQav %ai o'i'vov XQEig. 

66. Lapis infra in angulum acutum desinens, qua parte olim haud 'dubie 

in terram inmissus erat, inventus in Amphiarai fano Oropio, Edd, Girard 

BCH in (1879) p, 437, Dittenberger LoIIingii apographo usus IG YH 422 et 

Syil^ 572 (361'), Miohel Beeueil 763. 

"Opoc |ufi Toixobo)iev 

evrdc tujv opuiv ibiuj- 

Trjv. 

Terminus terrae sacrae Amphiarai, priore parte IV a. Chr. n. saecuU 

insoriptns. SinUIIime cum lege sacra coniunctus est terminus Heraeleae 

Ponticae (n, 199) 'oQQog to iEQo xoxo' ivSbg ffij &dnxsLv. 

67. Tabula marmoris in duas partes fracta, inventa in •vico Kalaino prope 

Oropum, nuno in museo Britannico, Edd, Boeclih CIG 1570, Lebas-Poucart 

467, Ne^wton Greeh Inscr. in tlie Br. Mus. II n, 140, Dittenberger IG Vn 303, 

Michel Becueil 827, Cf etiam S, Reinach Braitd d'Epigr. p, 69 sq,, S-svoboda 

XVien. Stud. X p, 300 sq,, Ne^wton Essays on Art and Archaeology p, 138 sqq, 

A, 

"ApxovToc ev KoivdJi Boiujtujv CrpdTUJvoc, iepeuic he toO 'Apq3iapd|ou 

'eTTiKpaTou- TTipTnc 'ApxiTTrribou emev uuep iepdiv Trpo|- 

Pepou\eunevov auTuu eivai Tipdc rfjv pou\f)v Kai t6v hr\\\xov, eTreibf) 

5 cupPaivei Tivd tuiv eiri ttjc TpaTreCric toO 'A)i[|q)iapdou dpTupu))idTU)v 

dxpeTa TeTOvdvai, rivd be eTncKeu|f)c xpeiav e'xeiv, eivai be Kai tujv 

Trp6c ToTc Toixoic dvaKei|)ievu)v TreiTTUJKOTa rivd, v6\x\e\xd re eTTicri- 

)iOv xpucoOv I Kai dpTupoOv Kai erepa dcrma d e\x irapabocipoic 

15) IG I n, 225cA Col, II et n. 225e fr. B: Al aaviSia, iv ois roiis pîarae 

Klarsy]Qdq)o[fiEv]. A, Mommsen Feste p, 209 adn. 1. 

16) XovTQ&vse erant IVcerte saeculo utrisque diversi: cf decretum de canali 

lapideo iK roi) Xovtq&vos tov &vSqelov faciendo IG VII 4255 {Syii.- 542, 

Michel 586),

OROPIAE n, 66, 67 205 

10 e'xou|civ oi iepdpxai, TreTTOvr)Kevai he Kai rfjv q)id\riv rfiv xpuefiv || 

Tfiv eui Tflc TpaTTeCrjc, fji CTrovboTToeTrai 6 iepeuc, Kai eivai dxpei|av 

beboxOai Tfji pou^fli Kai tu)i bf||uu)i, uic dv KupuiOfji t6 | \\)r\cpic\xa' 

e\eceai rpeTc dvbpac eK rrdvTUJV Td)v Tro\iTdiv | toTc be aipeOeTciv 

oi iepdpxai TrapabdTuicav t6 re v6\xic\\xa t6 eKTreTTTUJK^c dpi9)iu)i, 

15 Kai TUJV dpTupuj)idTU)v oca || ecriv dxpeTa, Trupuicavrec ^) Kai drro- 

EucavTec t6v KaTTi[Tepov dicauTUJC be Kai rd xp^cia rd dcri|ua a 

TTapei\f)q)a|civ, Kai rfjv q)id\r)v rfjv xpucfiv raOra be uapabdTUJcav [ 

oi iepdpxai Tfji dpxfii dTrei)jficavTec^) Kai TTOificavTec | tuu KdWei 

20 rrpdc t6 dTricri)iov, Kai oijtujc dTTOCTr)cdTUj|[cav iiapabdTUJcav be 

TrdvTa TaOra cTaO)iu)i îerd | TTo\e)idpxu)V Kai KaTOTTTuiv, Kai aTro- 

\oTicdcOu)cav | rd irapaboOevTa irpdc KaT^Trrac^ oi be Trapa\ap6v- 

Tec, I oca \xev dv boKf)i emcKeufic TrpocbeTcOai, eTTicKeu[acdTUJcav, eT 

25 be Tuiv \oiTTU)v TT0ir]cdTU)cav dpTupuj|[|uaTa tu)i Oeuu pou\eu6)aevoi 

TTepi TTic KaTacKCufjc |ue|[T]d Tro\e)idpxu)V Kai iepapxuiv Kai cuvriTd- 

(Xipv Tfjc TT6[\eujc rdc eTb6ceic TToiou)Lievoi Tfjc re epTaciac Kai | 

[T]fic ^TTicKeufic Ttapd Kar^TTTac^ eTb6TU) be f] dpxfi | [K]ai eH ou dv 

30 TTapa\dprii xpuciou dcfi)iou Kai eTricfi|[)iou KaracKeudcai tuu 9eu)i 

q)id\riv xP^Jcflv, | KaTa\iTro)ievri boKi)ieTov ^), uic h' dv cuvTe\ecOf)i 

Tra[pab6TU)cav toTc iepdpxaic Kai drrocTricdTuicav )ie[[T]d TTo\e)idpxujv 

Kai KaTOTTTuiv 6 be cuWoTeuc dvoi|[2ac] t6v 0ricaup6v, ujc vo)ii£e- 

35 rai, e5e\eTUJ t6 Tiv6|[[)ievov] dvd\uj)ia Kai bibdru) rdc b6ceic tuu 

epTU)vri[i | rrdcac Ka]T[d Td]c Trpo[p]pf|ceic, edv be \xr\ fji ev tuu 

Ori[caupu)i to [Keq)d\aiov toO d]va\u))uaT0c, TrpocOeru) 6 Ta|)utac 6 

Tipodpxujv t6 e[\\eTTT]ov Kai dTTo\oTicdc9uj TTp[6c] | KaTOTTTac^ iva 

40 be t[oTc dva9eTc]iv uTTO)iv[fi)iaTa fii TuJv] || dvaOeîdrujv oca iu[e\\]ei 

Karac^KeuacOfivai, touc] | iepdpxac crficavTac eKacTov t6 dvdOe[)ia 

dvaTpd] |t)jai eic CTf|\riv \i9ivriv t6 tc 6vo\ya tou dva[0]evToc | Kai 

Tfiv tt6\iv eg fjc dv fji Kai Tf)v 6\Kf)V toO dvaOe|)iaToc Kai toO vo- 

45 )uic)iaT0C t6 Tr\fiOoc' dvaTpai)jdTUj|[cav be Kai t6 i)jficpic)ia t6 KupuiOev 

Trepi TouTiuv | eic rfiv CTf)\riv Kai dvaOeTuicav oij dv boKfli ev | Ka\- 

\icTUJi eivai, Kai t6 fevo^xevov dvd\u))ia dTTo|\oTicdc9u)cav edv be 

1) hunc locum ad expUcanda verba Theophr. Char. 18, 7 orav rjK^rj ne airr]aopsvos 

iv.nwfiara, fidXiara fisv fii] Sovvai, av S' aQa rts oiKStos i] xocl avayKaloe, 

fibvov 0'v nvQwaae Kai arrâae adhibenda esse monuit 'Wilhelm Festschrift f. 

Benndorf p, 246, 

2) verbum hio non de fundendo auro dioi, quia ita vasa ipsa essent abolita 

solumque superesset aurum rude, cum de isdem praeciperetur ravra naQaSorwaav, 

sed de vasis in tinctura quadam coquendis, ut species eorum par fieret 

pulchritudini auri signati {nQbe rb iniarjfiov), statuit Boeckb, 

3) de massa auri ad phialam oonficiendam dati relinqiiendum esse specimen, 

ex quo quale aurum fuisset, cognosci expeiiendo posset, vidit Boeokh et 

instrumenta experiendi et probandi saporis, quae SoKifista vocantur (Plat, Tim, 

p, 66 C) contulit.


Ti \xr\ Troif|cr|i fi dpxf) fl aipe|OeTca tujv TeTPaniuevujv ev tu)i i)Jriq)ic|uaTi 

50 f) oi ie[|pdpxai if 6 cuWoTeuc fj 6 rajuiac, ^voxoi ^CTuicav | tuu 

Kard t6v rfic oiKovo)xiac v6\x{ui uic KaTep\a(p6|Tec rdc Trpocobouc 

ToO OeoO. 

B. 

Tdbe cuveK^TTTi tu)V dvaOri)idTU)v | Kard t6 i)jf|q)ic)ia 6 

e'Tpai)je TTipTilc" | Aucdvbpac KavoOv, 6\Kfi HPAAA|-|-|-' | et 

iam sequuntnr donaria nominatim perscripta. 

Argumentum decreti III a. Chr. n. saeculo inscripti persimile est Attiei 

de Herois Medici vasis cormptis decreti n. .38, nisi quod hic etiam maiore 

diligentia de singulis rebus cavetur. Summa autem eius haec est: labem 

fecerant Amphiarai nonnuUa donaria argentea et phiala aurea, .qua sacerdos 

Ubabat, praeterea deciderant*) nummi aliaque ornamenta aurea et argentea, 

quae donarUs ad parietem collooatis affixa fuerant.") Quae oum ita essent, 

Oropii tres viros {aQiiq: v. 18. 28. 48) creavemnt, qui opere locato e vasis 

argenteis ea, cfuae refici poterant, reficienda, reliqua una cum eeteris ornamentis 

argenteis confianda novaque vasa oonficieuda itemque e vetere phiala 

reUquoque auro novam phialam aiiream conflandam curarent^); impensas 

autem rei ex aerario saoro ac, si id defieeret, etiam e pubUco soM'), 

nomina denique eorum, qui olim donaria illa dedioassent, memoriae oausa 

in stela inoidi iussemnt, Neo tamen eam rem tres -viri soli curaverunt; 

quorundam magistratuum opera carere omnino non poterant: oi isQdQiaL^), 

cum curam donariomm habereut, vasa et aarjfxa illa, quae asservabant 

(v, 8, 16), tradere tabulamque donariorum conficere debuernnt; aerario 

sacro praeerat 6 avXXoys^vg, qui thesauram aperuit et inde pecuuiam 

prompsit; aerario publico, quo illo deficiente recurrendum erat, 6 rafxiag. 

4) mde quod v. 14sqq, rb vbfnafia rb iKnsnrwKbe et rd %Qvaia rb aar]pa 

separantur, iiaripa iUa, quae v, 8 et 16 commemorantur, inter rd nsnrwKOTa habenda 

non esse cave coUigas: repugnat particula ri, qua v. 7 vofnapa ipsum 

superioribus nsnrwKora TLvd appositum couiungitur cum sequentibus Kai SrsQa 

&ar]pa; et mutati ordinis v, 14 causa aperta est; hic enim ea, quae aQL&fxw et 

quae ara&fup tradenda snnt, separantur, numerari autem solum numismata 

poterant, non aarjpa, quae examinanda erant, 

5) quem morem Newton optime illustravit coU, Lucian, PhUopseud, 48 

noXXoi h.Sivro dôXoi n^b rolv noSotv a^vrov {rov AvSQidvToe) Kal aXXa vofiiafiara, 

ivia &QyvQ&, KQos rbv fir]Qbv Kr}Q(p K£KoXXr]fiiva, Kai niraXa i^ AQyvQOv, svxai 

Tivos rj p,ia&bs ini ry idasi. Bundem morem hodie quoque vigere notum est, 

6) ne tale quidem hodie inauditttm est, velut Ne^wton Lesbi in vico Ayasso 

ecclesiam S. Virginis cognovit donariis et votivis divitem; 'tliese are periodieaiiy 

meited down; and out of the proceeds tlie priests of the church receive a share, tite 

rest being employed in some pubiic work for tlie benefit of the community. Ihe 

CKpieduct, loith lohich the viliage of Ayasso is supplied, loas, I ivas toid, buiit ivith 

the founds thus obtained {Essays p, 142),' Cf etiam Lenormant Ba Monnaie dans 

VAntiquite p, 28 sqq, 

7) V, 33—39 ita intellegendos esse docuit Nesvton, 

8) hi magiBtratuB, Boeotorum ut videtur proprii, raro occurrunt, velut 

Thespiis {Syii.^ 752); etiam catoptae Boeotorum proprii videntur.

OROPIAE n, 67, 68 207 

Praeterea aiitem OropU eadem cauta pmdentia qiia Athenienses usi aUos 

Cfuosdam magistratus, polemarchos (sicut Athenienses rbv GxQaxr]ybv %bv 

ini ^'qv 7taQa6-/.£V'f]v) et catoptas rei consulere iusserunt eo sc. oonsiUo, ut 

ceteros custodirent, ac catoptamm quidem id muuus proprium fuisse 

nomen ipsum indicat. 

lis, quae v. ISsqq. de tradendis vasis etc. praecipiuntur, in uuiversum 

id agi, ut hierarehae ea purgata tradant, patet, sed aecuratius 

quaerendum, quid sibi velit praeceptum dno'^vaav%£g t6 KaxrixsQov. Boeckh 

plumbum album, cfuo ferramine numismata et aUa ornamenta in vasis 

munita fuisse conieoit, hierarchis abradendum fuisse, ne Cfuid in argento 

aurove liquefaciendo admisceretur plumbi albi, iudicavit, quia eo admisto 

aurum et argentum vitiaretur rigidumque fieret atque insuper pondtis vasorum 

non foret integram. Et abradendi quidem rationein optime explicavit, 

eausam unde plumbum album vasis adhaesisset, non item. Numismata 

enim et alia ornamenta ferrnmine in vasis munita fuisse veri dissimile 

est, velut cero affixa Lucianus (not. 5) cUcit. Itaque ego verba 

Ula de ferrumine, cfuo partes fractas vasoruni ferruininaverant, accipio, 

68. In basi marmoris albi inventa in Amphiaraeo Oropiorum oum multi 

alii tituli tum hoo decretum scriptum est. Bdd. Dittenberger JG'VII 351 et plenius 

Leonardos 'E(p. 'Aqx- 1892 p. 42 n, 70, unde Miohel Becueii 699, 

'GTTiKpdTric 'ApxiTTTTOu eiTTev uTiep iepiuv eTreibf) cu)ipaivei t\\\x \ 

tt6\iv 'AKpaicpieuiv dTTOCTeT\ai TipecpeuTdc rpeTc dvbpac touc biaj- 

\e2o)uevouc jierd tou iepeujc Kai tou irpocpfiTou irpdc rdc Tr6\eic | 

Tdc ev Tfii BoiuiTiai Kai TrapaTev6)ievoi eic rfiv ewdriciav t6 re 

5 i)jf|q)ic|[|ua dvdTVuicav t6 irapd xGiV 'AKpaiqueiuiv Kai TrapeKa\oOcav 

t6v I bfi)iov cuvauHeiv rfiv Ouciav tuu 'Att^Wujvi tuu TTTUjtuji KaOdiTep 

Kai t6 I K0iv6v Boiujtuiv Kai f) Tr6\ic tuiv 'AKpaicpieiuiv ottujc dv 

ouv qjaivrirai f) Tr6\ic | tuiv 'QpiuTriuJv KaOdTrep aureT TipocfiKei, euce- 

Pu)C Kai evb6Eu)c rd rrpdc | touc Oeouc cuvTe\oOca Kai euxapicToOca 

30 TeT TT6\ei 'AKpaiq)ieiu)V || beboxOai reT pou\eT Kai tuii bfi)iu)r tov 

dpxovra Kai touc TTo\e)idpxouc j touc dei Tivo)ievouc icai x6t TPajipaxea 

ireiUTTeiv poOv diT^ rfic TT6\eu)c j eic rd TTTU)ia Kai auTouc 

cu)LiTro)UTTeueiv Kai raWa TidvTa TTpdTxeiv Ka9d|Trep Kai ev xaTc \oi- 

TraTc 9uciaic TeTpctTTTai aic f) tt6\ic Ouei ev tiIu koivuu | BoiuixuJv 

15 dvaTpdiiJai b^ toijc TTo\e)idpxouc rdbe t6 qjfiq)ic)ia ev tuu || iepuu 

ToO 'A)icpiapdou ou dv auToTc cpaivrirai eT KaWicTUJi eivai, t6 hi \ 

d\uj)ia t6 Tev6|aevov eic Tf)v dvaTpacpfiv toO i))Tiq)ic)iaToc boOvai | 

t6v Ta)iiav xov TipodpxovTa rfiv beurepav TeTpd)irivov, 

E multis titulis, qiiibus civitates Graecorum exeunte III a. Chr. n. 

saeculo Acraephiensium de feriis Ptoiis concelebrancUs adhortationibus satis 

fecerunt, Oropiorum exemplum elegi et quia haec una fere ci^vitas decreto 

suo etiam, quomodo ferias illas concelebratura esset, sanxit, ut titulus


quodammodo legis sacrae viee fungatur, et quia v. 12—13 diserte onmia 

pariter fieri iubentur atque in ceteris communibus Boeotorum sacrificiis, 

ut etiam huius rei exemplum hoe titulo contineatur. 

Hostia igitur, qua ferias eommunes concelebrabant, bos erat ex more 

ut videtur vulgato: c£ cum decretum Asinaeorum Syll.^ 654, quo feriis 

Cereris Chthoniae iina oum Hermionensibus avfxnofxnE^vELv %ai aysLv ôvv 

constituerunt, tum sohol. Aristoph. Nub. 386 iv xoig Hava&r^vaioLg naGaL 

ai 'bnb %mv 'A&rjvaimv anoiKLa&siGaL nbXsLg §ovv %v&r]a6fxEvov snsfxnov, quocum 

convenit deoretum de colonia Bream deducenda IG 1 31 Syll.^ 19 

V. 11 sq. po'VV Se %ai [navhonXiav^) ana]ysv ig Hava&iqvttLtt. — Deinde vero 

e V. 10 sq. summos civitatis magistratus, archonta polemarchos scribam, 

pompae interesse bovemque ducere debuisse apparet. 

69. Stela marmoris albi ab utraque parte inscripta, olim Tanagrae, nuno 

Parisiis; mutila non est nisi in medio latere altero, sed inferior pars humiditate 

valde corrosa, ut lectione sit difflcillima, Continet praeter decreta duo, quae 

sola hic repeto, catalogum feminarum stipem conferentium et catalogttm donariorum 

item a feminis oblatorum, Totum titulum ed. cum imagine photographica 

Th, Reinach Bev. des Et. Grecques XI (1899) p, 58sqq. et XII (1900) p. 126. 

Cf etiam -Wilhelm MAI XXIV p. 347 et BCH XXV (1901) p. 99 uot, 2, 

Kgcpiciao dpxovTOc TuJ rpiruj, tyaqjicpara )ueiv6c 0ri\ouOiu) ^) oucTe|po- 

)ieiviri^)^ eTret)jd(pibbe C\\ubvhac 0io)ivdcTW Te\eciac 0apcou|udxu) | 

[e]\efe irepi iapu), TrpoPepuj\eu)ievov ei\iev amv tt6t tov bd)iov 

'£Tribf) I )icxvTeuo)ievac rdc Tr6\ioc ouTiep tu) iapd) rdc Adîarpoc 

5 Kf) Tdc Kdpac, Tr6|[Tepa Kf)') auTT*) ia6vTuc*) TavaTpfjuc Ka9d kti 

vioOv eiri t6 pe\Tiov eccerr) | f| neracpep^VTuc ev t6v tottov t6v rdc 

eua)iepiac ei ev tt6\iv 6 'ATr6\|\ujv expeice 'Oidc TrpoFacTibac 

CTeqidvu beKCcOri eir' dTaOO 9d\\ov|Tac Kfi outo nol^xev euxo)ievu)C 

auTTic Tfic 9ific'' OTTUJC u)v KaTacKeu|ac9etri t6 iap6v rdc Adîarpoc 

10 ev tt6\i oTi KdWicTov ev tO t6ttu ev UKa || qifivriTTi tOc TTo\e)idpxuc 

Kf) tOc couvbiKuc KY] TX] dpxfi Tfi fipe9eicri" | beb6x9ri tO bd)iu, eiTi 

Ka t6 i)jdq)icpa Koupu)9eiei, dpxdv e\ec9r| t6v hq.\\xov ev Feria rpia, 

TpTc dvbpac )ifi viu)Tepu)c TpidKovra FeTiuiv rdv | be fipeOeTcav Kara- 

CKeudTTTi t6 iap6v ev tt6\i, pu)\euoiuevujc Trebd j tuiv Tro\e)idpxuJV 

15 Kfi TU) dpxiTeKTOVoc 11 be Kd tivoc t6ttoc 'i\ FuKia xPtlllciMOC lei ttot 

rdv KaracKeudv tuj iapui, tu TTo\e)iapxu couvKa\ec|cavTec t6v bd)iov 

1) Buppl, Prott CWUhelm Gott. Gei. Am. 1903 p, 774). 

1) mensis sextus aut septimus anni, 

2) itltunum mensis diem esse reote statuit R,, vocem etiam in decreto 

Larisaeo {MAiyU p. 66 = Michel Becueii 41) v. 40 recurrere monuit W.; conferenda 

vox vsofir^via et SiXOfxr]via. 

3) Kjj, de quo R. dubitat, reotum mihi videtur et haec fere Tanagraeis 

in animo fuisse indicat: 'etiamne si operae transferendi saceili parceinus, deae 

nobis pi-opitiae erunt?' 

4) ojÂtE = aiyrsL, iaovrvs = ia6vTsaai esse vidit R.

BOEOTLAE n, 69 209 

cTacdvOu) Tiiuardc evbeKa dvbpdc Kdr t6v v6)iov j t6v kuv6v Boiui- 

TU)V 6ttu)c be Kf) xpillioifiJ^v u^poc TeveiTii Kf) KaTacKeu|ac9eiei t6 

iap6v Kfi 6 va6c oti rdxicTa, ecceTjuev^) tti pTi\o)ievri Tdv j touvtikuiv 

20 eTravTei\ac9ri )ifi tt\Tov Trevre bpax)idc Kf) b6|uev rfi dpxfi rfi || 

[fip]e9eicTi ev a\xipr\c FiKari, rdv be dpxdv \apu)cav oura rd xpeiluara 

dva|[TiOeT)i]6v®) ev Tdv KaracKeudv tu) iapu) Kf) ev rdv dT6pacciv 

iLv Ka be|[iri, pu)\euo])ievujc Tiebd tujv TTo\e|udpxu)v, oux] Ka 

^fiveiTTi aurOc \ouci|[Te\ecTaTov eT])iev Kfi dTTo\oTiTTacOri t6 \d)i)ia 

Kfi t6 d\u)|Lia TTOT TU)c I [KaT^TTTac fi b]e Ka |ufi eKTTOiiuivOi rd xpei- 

25 )iaTa eK rdv erravTeîduiv || [t6v Ta)iiav t6v] eiTi tujv KaOiapu))jevu)V 

t6v ifi dpxovTa bib6)iev 6|[tt6ttu)V Ka b]eiri *) xp1M«tu)v Kfi t6 

ak\u\xa dTTo\oTiTTac0ri tt6t tu)[c | KaT^TiTac" ottu)]c be Kf) cpavepfi 

iujvOi Tf) eTravTe\nevri Kfi bebujuicri j [TOuvflKec, dTTo](Tpdi)))aceri'') t6 

6vov\xa KX] eTTiTraTpoqjiov kx] omTtov Ka e|[KdcTa ir| bebu)u)]ca, 

30 TipiacOri be Kfi CTd\av Kfi dvTpdqjri rd dvounara || [kx] eTTmaTp6q)ia 

Tdv T]ouvriKU)v kti 6tt6ttov Ka eKd[c]Ta bebuju)ca ir| Kfi dv9e[T[)iev ^) 

dv tO iapO Tdc Ad])iaTpoc Kfi rdc Kopac, )if) Tr\Tov dva\icK0VTac 

bpax)i|[dc — — — Kf)] t6 a\uj|Lia dTTo\oTiTTac9ai tt6t tujc Kar- 

OTTTac^ fi be K[a j ti ouTrepTeveiTri] dpTOupiov dird rdv eTTavTe\idu)v, 

rdv dpxdv dTTo\[o|TiTTac9Ti kx] h6\xe]v tO raiuiri tO eiTi tluv K«9iapuj- 

35 )ievu)v, t6v be Ta[|[|uiav dvTpdqjri , -ût'^) err' auTu) 'iap6v rdc 

Ad)iaTpoc Kfi Ta[c] K6pa[c' , . , | ]ov.. .|uiv if be 

Kd [t]i eTriCKeu[dc] beiei tuiv ev | [tO iapO \a|updve)iev tov ifi Ta\i.]iav 

dqj' oi)TU)V Td)V xpeifidTuiv Kfi dTro\oTiT| [racOri t6 d\uj)ia tt6t t]ujc 

KaT^TTTac. 'Apxd fipeOei Te\eciac 0apcou|[)idxuj . . . ]c 0iOTi|uuj 

40 Ci|Liu)vbac 0io|uvdcTU)' Te\6ciac || [0apcou)idxu) e'\eHe] TTpoPepu)\eu- 

\xivov ei\xev auToT, ev dvTpacpfi eT[)ie]v | [t6 qidcpicpa o e'Tpai)j]e 

[o]uTrep Tdc Ka[T]acKeudc tu) iapu) rdc [Ad]pc)([Tpoc | Kfi rdc K6pac 

KX] Tr]dvTa rd [6vou)iaTa rdv] TouvriK[u)v] rfi ebujKacav [eiri] rdv 

Ka|[TacKeudv tu) iapd) Td]c Ad)i[aTpoc] ^jdc A[d)iaTpoc])> ky] rdc 

K6pac Kdr t6 i))d|q)ic)ia^ iam sequitur catalogus feminamm, quae stipem 

contulerunt. 

5) non infin. fut,, sed idem esse atque i^sLfxsv Breal Bev. des etudes gr. I. c. 

p. 244 monuit, 

6) e V, 34 certo suppl, Rein,; pecuniae publicae diversis aerariis quaestoribusque 

distributae erant; similiter Chaeroneae occurrit rapias ini r&v isq&v 

{IGYH 3303), 

7) riTTASGH i, e, dnoXo]yirraa&r] lapis et R,, manifestum errorem lapicidae, 

oui verbum dnoXoyirraa&ai paulo supra bis (v, 23 et 27) deinceps iteratum 

in animo haerebat, emendavit Wilhelm (vid. B C H 1. c). 

8) R. &vyQdipr] o]5t' in' a^vrw ipse dubitanter, sed nec spatium ita suppletur 

et o]ur' illud quippe supervacaneum valde displicet. 

Lege3 Graoc, yiUT.iu ed. ZiollQii, 14


\ 

Tanagrae extra muros saoellum erat Cereris et Proserpiuae. Id num 

aUo transferrent, cives quacunque causa ^) commoti ApoUinem") consuluerunt. 

Qui cum quamvis artifioiosa lingua summam tamen rei satis 

clare signifioavisset (v. 7—8), tres viros (cx^x") ") creari placuit, qui una 

cum polemarchis, syndicis, architectone sacellum intra oppidum extruendum 

curarent (v. 9—14) atque, si opus esset, vel expropriandi potestatem ^^) 

in privatos exercerent (14—17); expensas autem ita tolerari placuit ut 

quaeeunque veUent mulieres Stipem conferrent (v. 17—24), et solummodo, 

si haec pecunia deficeret, publicae peouniae adhiberentur (24—27), atque 

insoribi nomina earum, quae stipem contulissent (27 — 32), denique si quid 

pecuniae superesset e stipe ooUata, tradi quaestori, ut inde quae opus 

forent saceUo expenderet (v. 33—38). 

V, 4. Constat Gephyraeos, quos e regione Tanagrensi ortos putabant 

(Herod. V 57), sacra Cereris 'Ayalag coluisse, quae dea a Tanagrensibus 

ipsis norrnnQ FE(pvQa'ia culta esse traditur.'^) Quaeritur, num eadem Ceres 

hoo titulo dicatur, lam cultum, de quo hic agitur, mulierum proprium 

fuisse sicut Thesmophoria Attiea e v. 17—24 apparet et cum his ipsis 

ThesmophorUs sacra Cereris Achaiae a Plutarcho oomparantur''*), neque iusta 

oausa Eeinach dubitare -videtur, num haec etiam post discessum Gephyraeomm 

obtinuerint. Tameu ne ipse quidem^ Achaiam Cererem hoc titulo 

dioi puto, si quidem ipsum cognomen Aiaia sive FE^pvQaia desideratur. 

V. 6 non dubito quin voce EvafiEQiag nomen cUvinum contineatur 

totumque Ulud iv rbv rbnov xbv rag E^v. facili breviloqueutia dictum sit 

pro Tw rbnov iv m ro isQbv rdg Ev., qiialem pleniorein locutionem e. g. 

habemus n. 122 v. 12 xbv Ss xbnov onsL 6 ^mfibg xov Kxrâiov %ai xb 

i,6avov. Rectissime aiitem iam Th. Eeinaoh Sicyonium Euameriouem comparavit, 

deum illum medieum, quem Pausanias eundem atque "AKsaLv Epidaurium. 

interpretatur (Paus, H 11, 7).'^) Novum igitur et insigne exemplum 

9) vetustate labefactum fuisse R, mauifestum ducit, ego non duco; titulus 

quidem nullum huius rei vestigium praebet et talia labes causa erat restituendi, 

non transferendi, Nescio an civibus situs delubri parum tutus visus sit, 

10) Ptoium sine dubio, ut iam recte R, statuit, et dei prophetae ipsi, non 

soribae Tanagrensi dialeotum Boeoticam oraouli tribuo, 

11) cf. decretum Oropium n, 67, quo item tres viri sacris administrandis 

creari iubentur, Ulic tamen sine temporis circumBcriptione, 

12) raro eam apud Graecos occurrere monet R,, notissimum exemplum praebetm^ 

Atheniensium pacto anni 403: Arist, !d&. HoX. 39 idv Si rLvse r&v &7ti6v- 

Tcov oiKiav Xap^dvwaiv 'EXsvatvi, avpnsi&siv rbv %SKTr]p,ivov idv Si fii] avpâivcocu»' 

&XXf]Xois, Tifir]%ds iXia&ai tqsTs iKdrsQOV Kai ijvnv' av ovroi rd^waiv nfir]v 

Xappdvsiv. 

13) of, Preller-Robert Griech. Myth. p. 762, Toepflêr Att. Genedi. p. 296sq. 

14) videntur certe comparari, ut cautius dicam quam ToefFer et Reinaoh; 

dicit enim Plut. Is. et Ob. 69: quo tempore Aegyptii tristia Isidi sacra faoiant, 

eo mitlta similia apud Graeoos agi: Kai yaQ ^&fjvrâi vrârs^vovaLv al yvvalKSs iv 

QsafiocpoQiois ;{o;(to:!. Ka&^fjfisvai^ Kai Eoiwroi ro: r);s 'Axaiae jxiyaQa Kivovaiv, 

inax&i] rr]v ioQrr]v iKsivr]v dvopdSovrss

BOEOTLAE n, 70 211 

tenemus eiusdem notionis divinae nomine et masouUno et feminino designatae, 

quae res praecipue in dis mediois viguisse videtur-, velut iuxta 

Acesin illum dea erat Aceso, laso iuxta lasonem, •'^) 

V. 8 aTEcp&vv Si%sa&aL de deabus moenium corona recipieudis dici 

manifestum est et ita Tanagrenses intellexisse decretum testatur. Ambigua 

autera verba in cxycfOu &dXXovTag; haec enim stmctura coniuugenda 

esse nec in' dya&v referendum ad 'a%E(pdvv veri oerte simile est. in 

dya&v idem valere atque dya&r] r^viy putavferis; '&dXXov%ag autem pro &aX- 

Xr]cpoQOvv%ttg, id quod sane potissimiim exspectamus, accipi posse recte nega^vit 

Eeinach, sed quod Henricum Weil &ttXXov%ttg pro &ttXLttôv%ag banquctoMt 

accipientem laudat, pompa Siisa&aL oportebat deas, non epulis, Portasse 

Mc simili translatione atque Hesiod. Erg, 234 verbum usurpatur, 

V, 9 fi'}] nXiov niv%E SQaifidg: similia praecepta populari quadam 

ratione nata saepius oocurmnt, of, IG II 334 v. 19 fxî] ii,ia%m Ss fir]&Evl 

iniSovvaî nXiov HH SQaifxmv] fxi]S' E'Xa%%ov P, 

70. T^-buIa marmoris caerulei fracta a superiore et ab inferiore parte, inventa 

in oolle iuxta fontem Berdilcovrysi, qui est prope templum ApoIIinis Ptoi 

Acraephiense,' Edd, HoIIeaux BCH XIV (1890) p, 19 n, 10, Dittenberger 

Jff Vn 4136 et Syil^ 557, Miohel Becueil 700, 

A. 

dcq)d\eiav eivai toT]c TTOpeuo)ue[voic eic rd TTTUiia^) 

I ]iac Kai u)C av f) TTavf|Tu[pic — — —• | auToTc 

re^) Kai] aKOôuOoic Kai a dv e'xu)ci | edv be tic 

5 [Tiapd] TaOra dTrn rivd if pu[cidz;rii, i| uTT]6biKoc ecTU) ev 'A|ucpiKTU0civ 

eivai hi Kai dcu|\ov t6 tep6v toO 'Att6\\u)voc toO TTTiuiou to 

ev 'AKpaicpioic, u)C dv | ai CTfi\ai bpiliuci KaOdirep t6 ev Ae\(poTc' 

rfiv be \oiTrfiv X[i)\pav rfjv iepdv toO 'ATtdWuJvoc toO TTTUjtou \xf] 

dbiKeTv )iribeva' | iav be tic dbiKfii, uTidbiKOC ecTUJ ev 'A)iq)iKTuociv 

10 TTic be I eKCxeipiac Kai rfic dccpa\eiac dpxeiv rfjv TTevTeKaibeKd|Triv 

ToO 'lTTTrobpo)iiou \ir]v6c Kard Oedv, ujc BoiuJToi aTOuciv, | u)C be 

[A]e\qpoi 'ATreWaiou^)^ Kupiouc h' eivai oiKOVO|uouvTac | rd Kard t6 

iepov Tov re rrpoqifjTTiv Kai tov iepda toO 'Att6Wu)|voc toO TTtujTou 

15 Kai Tfiv tt6\iv tu)v 'AKpaiq)ieu)V Kai t6 koiv6v || tuiv Boiujtuiv KaOujc 

Kai eVTrpocOev Kai t6v dTUJVoOerriv | tov eipri|uevov eiri t6v dTuiva 

TU)v TTtujiujv dvaTpdtpai be t6 i)jf||(pic)ua iv CTf|\aic TTTU)iOK\fiv 

TToTajuobdjpou Kai dvaOeTvai | Tfi)i \xev iv Ae\q)oTc iv TuJi iepdii toO 

'AttoWujvoc, Tfiv h' iv 'A|Kpaiq)ioic iv tuu iepuJi toO TTTUjtou, Tf|v 

20 be i\x TTu\aiar dvaeeT||vai hi xai tuiv dWujv iepiuv ottou av boKfii 

16) Usener I. c. p. 36sqq. et p. 166 sqq. 

1) supplevi ut conexum indicarem, vid. comm. 

2) InnoSQopios septimus mensis est Boeotorum, respondens fere lulio Romanorum, 

jinsXXatoe piimua Delphorum, 

14*


ev KttWicTUJi eTv|ar edv be ti TiVTiTai dbiKTi)ua Tiapd t6 h6f\xa tujv 

'Apq)iKTu|6vu)V, dTTOTeicdTU) 6 dbiKuiv bicxi\iouc craTfipac Kai o | dv 

KaTap\dt)jr)i, xd be KaTabiKacOevTa xPnâra iepd e'c|TU) toO 'Att6Wu)- 

25 voc toO TTTU)iou^ dvevevKcTv be t6 b6T|ua touc || iepo)ivf|novac eiri 

Tdc TT6\eic Kai rd eOvri rd ibia orruic eibu)|civ irdvTec rd beboT|iieva 

toTc 'A)iq)iKTiociv. 

I KaWiK\ibac AoKpdc ecc 'OTT6evTOC Karapdc ev Tpeq)U)|viov dvdvTei\e 

AeTidbeiav toT Ai toT Baci\eTi avQi\xev \ ky] toT Tpeqiujvioi, 

30 Kf) 'AKpf)q)ia ToT 'Au6\\u)Vi toT TTtuiTu, kt] \xe\ \ ahm\xev )ieibeva 

omujc^)' oiJTUJC [b]e dTipe)iev d|uq)OTe|pu)c rd iapd xpei\xaTa Kuvri 

eq)' ouTiri Kard Tidcav xiJ^|P«v, Kfi t6v dTuJva iapdv KaTaTTe\\e)iev 

ocTic be Ka TU) | Aioc tu) Baci\eToc eTTi)ie\ei9eiei tu) vau), t6v cre- ^ 

q)avov ! ucefri. 

Antiquum erat prope Aoraephias (Herod. VIII 135) oraculum ApoUinis 

Ptoii, propter responsum, quod bello Persarum barbara lingua dedit, iam 

inde ab Herodoto famosum. lam ciim lociim illum Eranoogalli auno 1889 

eruerent, non modo reliquias templi feliciter efloderunt, sed etiam multas 

invenemnt inscriptiones, quibus plurimum ad splendorem cultus posteriorem 

attulisse aavXiav delubro et i%sisLQiav certaminibus PtoUs ab Amphiotionibus 

decretam apparet, ac feliciter accidit, ut ipsius huius deereti exemplum 

altera fere II a. Chr. n. saeouli parte 6xoLii]Sbv insoriptum hoc lapide conservatum 

sit. Initium sane et ea pars, quae ad certamina et indutias 

saoras speotabat, non iam extat praeter paucas reliquias, quarum oonexum 

hunc fuisse, iit d^q^dXsLa peregrinis civibus eommque asseclis ludos frequentaturis 

tribueretur, conoludo voce dôXo^v&OLg %ai a av £im6Lv coU, 

simili formula cum aUorum titulorum'') tum legis antiquae Eleusiniae 

(n, 3 B 4) anovSdg siv[aL] Toiai fxi)aT[i]aLv] %ai %o[ig inônr^râLV %ai Toig 

dKoXô^v&ôiaiv Ktti [iQ^f^fxaâLV Trav [c)'9']t'[£]t'cov. Neo quo spectet v. 1 verbum 

noQE^vEO&ttL latet: cUcuntur ii, qui ad Ptoia conoelebranda iter faciunt.^) 

Contra de v. 2 supplendo etiam uunc diibito, utrum temporis definitio lateat 

velut ndvTa rbv iq6vov Trjg i%EisLQ]ittg an ita fere sententia restituenda 

sit: mg Ss dv mg nXsiaÔL fxsriimaL r^^g SKSisLQ]iag Kal cog av 15 navf^yvQig 

[mg XafxnQOTara avvTsXr]XaL]. 

V. 5 ius asyliae non universae terrae dei sacrae, sed parti eius terminis 

significatae tribuitur, sed etiam reliquam partem, fundos sc. sacros, 

Amphictiones ab iniuriis vindicare videmus. 

V, 15sqq. Autiquitus haud dubie propheta'') sacerdosque ac ci-vitas 

3) cave adverbium intellegas, ut voluit Dttb, referens ad &v&ipsv, ut sit ebs 

dvaKSLpivwv r&v n6Xswv rois &£oi's, immo sine dubio Boeotica forma est pro 

ro^vrovs, ut iam HoUeaux vidit, 

4) oontuli ad n, 3 p, 15sq, 

5) cf, BCH YIH p, 460 n, 17 {Syll^ 642) cum v, 9 noQSvsa&ai sls rd 'Itw- 

Via &avp§6Xovs 'AQKsaivsts tum 27 [£?]i

BOEOTLiE n. 70 213 

Acraephiensium ipsa res templi administraverant, Boeotomm deinde re 

publica oommuni constituta huius auctoritas accesserat, quam ad sacra 

quoque singulamm civitatum pertinuisse decreto de vasis Amphiarai n. 67 

confirmatnr. Hoe denique decreto accessit agonotheta Ptoiomm, unde tum 

primum haec certamina instituta esse Dittenberger collegit, sed potest etiam 

res aliter explicari: olim sicut ipsorum ludorum ita agonothetae condicio 

modesta erat, tum vero splendore ludorum aucto suo iure is, qui iis praeerat, 

postulavit, ut universis rebus sacris administrandis interesset. '^) 

V. 17 nxmLO%Xriv HoxafxoScoQOv legatum fuisse, qui ab Amphictionibus 

hoc decretum impetraret, recte observavit Dittenberger, cfuoniam si certo 

magistratu publioo funotus esset, signifioatio eius nomini addita esset, vel 

potius, ni fallor, nomine proprio oiuisso solum magistratus, qui deereta 

publica inscribebat, significatus esset. 

V. 19 iv x&L LSQmL Tou HTmiov: nomen ApoIIinis non oasu omissum 

est, cf. duas quae inscriptionibus servatae sunt dedicationes Si^cot IhmLOL 

factas {MAI IX p, 7 et B C H XXII [1898] p. 243 n. 1),«) Id igitur, 

quod iam pridem Usener Gotternamen p, 133 e nominibus humanis Hxcoo- 

SmQog HxcpoKXfjg eto, collegerat: Uxibiog origine nomen dei per se culti 

proprium fuisse et postmodo demum cognomen ApoUinis factum esse iam 

satis titulomm auctoritate coufirmatur, 

B. Decreto Amphictiouum oraoiiliim TrephonU Lebadensis subiunctum 

est.^) Et ratio huius conexus perspicua est; oraculo enim ipso quoque 

sicut Lebadea lovi et Trephonio, ita Acraephia ApoIUni consecrari iubentur 

et violari vetautur (cf. A v. 5—9), atque etiam verba jc^ xbv dymva 

iUQbv KttxayysXXifxEv, cfuamquam ApoIIo Ptoius non nominatur nec spondere 

ausim, utrum ipse Trophoniiis certamen Lebadense {BttaiXsia) an Acraephiense 

dixerit, poterant tamen uticfue ad Ptoia referri Veri simUIimum 

igitur est Acraephienses, cum id agerent ut fano ludisqiie suis tiitelam 

dei Delphici et i%sisLQiav compararent, oraculo hoc usos id, quod ab 

Amphictionibus impetrare studebant, auctoritate Trephonii oommendasse nec 

dubito, quin ipsi Amphictiones initio decreti deleto, ubi quibus rebus commoti 

haec deorevissent, esponendum erat, etiam oracuU mentionem fecerint. 

Sed hoc mirum est oraculum neque Lebadensi neque Acraephiensi homini, 

6) et in titulis et apud scriptores frequens eius memoria; apud Herod. 

VIII 135 idem nQbfiavxLs vocatur. 

7) quod Jff VII 4138 ete. legimus rbv ay&va r&v Hrwtwv bv ri&iaaiv 'yiKQaiipisle 

nsvrirsiQOv to) knbXXwvi r. Hr. arsqâvirrjv &vfL£XLK6v, verbum rv&iaaiv sane 

institui certamen indicat, sed ni fallor, certum genus eius verbis deinceps nsvri- 

TSiQov - ars(pavirr]v - &vpsXiK6v clesignatum. 

8) auctoritas earam non minus valet, lioet eas non e fano celeberrimo, 

sed e saoello pecuUari herois Ptoii in ipso oppido Acraephiensium sito oriundas 

esse Perdrizet B CH I. c. recte coniecerit, 

9) cf, de hoc cum Philostrat, ApoU, Tyan, VIII 19, schol. Aristoph, Nub, 608 

tum Paus, IX 39 (Deubner Be iiicubatione passim). Sub terra habitare credebatur 

sicut Amphiaraus, unde in hoc titulo legitur Kara^de iv TQS(pwviov; cf, de eodem 

oraculo n, 71 v, 5 et de oraculo ApoUinis Clarii titulum Colophonium Bev. de 

Bhil. 1898 p. 259 n, 2 &sonQ6noi oiTivse pvr]&ivT£s ivs^drsvaav sc. in 

specum, cle quo Tac. ann. II 54,


sed privato peregrino Opuntio datum esse. HoIIeaux paucos homines ad 

deum illum descendere ausos esse ac, cum Locrus ille descensurus esset, 

Acraephienses occasione et homine usos esse ooniecit. Ao sane Mys, legatus 

iUe Mardonii, ipse non descendit, sed fXLa&m avSQa snLimQiov Kaxa^rjvai 

commovit (Herod. VHI 134), verum inter cives Acraephienses et Lebadenses 

— nam ad hos non minus oraculum pertinet — tum ne unum 

quidem repertum esse, qui ultro aut pretio rem suseiperet, persuadere mihi 

non possum, Itaque nesoio an res e singulari oraculi Trephonii natura 

explicanda sit: neque enim ibi certas quaestiones deo per sacerdotes ponere 

nec responsa per prophetam ferre solebant, sed descendebant cum deo ipso 

quodammodo eongressuri et, quaecunque ille veUet, audituri sive spectaturi,^") 

Qua re ni fallor callide Acraephienses usi sunt: idcirco non ipsos 

oraculiim adisse puto, quia si deus ipse tamquam sua sponte cuUibet homini 

privato et peregrino praesertim, quid sibi de Acraephiis et de ludis 

plaeeret; mandavisset, fore ut multo magis homines moverentur, merito 

confidebant, Quem ad finem nihil Us opus erat nisi ut aut quem peregrinum 

aut ipsos saoerdotes ea, quae quisque infra viderat atque aucUverat, 

interpretari soUtos-"^^) sibi conciliareut. 

71. Lebadeae in impluvio templi cuiusdam Turcici, Primus male ed, 

Pococlie Inscr. ant. P, I c. 5 s, 5 p, 61, unde repetivit Boeckh CIG 1571, Deuuo 

exsoripsit et edidit Leake Traveis in Northern Greece 11 p, 130 tab, VII n, 32; 

sed tum lapis ita detritus erat, ut multa non iam legi possent, qua de causa ne 

Pocockii quidem apographum plane neglegi potest, Dtrumque separatim repetiverunt 

K, KeU Syil Inscr. Boeot. p, 37sqq,, Lebas Inser. R 761, Meister Begzenb. 

Beitr. VI p, 4 n, 13, et SGDI 413 (Add, p, 393), Larfeld Syii. Inser. Boeot. n, 66, 

Dittenberger IG VII 3055, Cf. etiam Koehler Hermes XXIV p. 640sqq, — Laterculum 

donatorum decreto subiunctum non exscripsi. 

— — — — — e'b]oHe rfi tt6\i Aepabei[f)U)V — — 

. . . av . 0 . . . . TO . . [T]peq)U)[vio — — — — 

. po — — — — — y6\xic\x

BOEOTLAE n. 71. 72 215 

multis locis fallacibus PocockU leotionibus plus merito tribuerit. Pro meo 

proposito optimum videbatur in textum ea solummodo recipere, quae LeakU 

auetoritate confirmantur, unamque praeterea Pocoekii lectionem, quae eo 

probatur, quod integram vocem efficit, et hoe loco iam pauca addere. V. 2 

Poe. ~S Ollli:(l>I2IOIKATAPO, uude Dittenb. v. 1/2 ita refinxit: 

og %a iv xb \ avxQov âxaâ, xoi TQScpmvioL %ttXLaQm[fx£v iv xbv &rjattv]Q6[v, 

quae quamvis acute excogitata duabus tamen dubitationibus obnoxia sunt. 

Ac primum quidem supplementum, iv xb avxQOv cum sermonis usii de Trephonio 

consulendo soUemni convenire non -videtur, cf, n, 70 v, 27 %ttxa^dg 

iv TQEcpcaviov, deinde vero verbum %axLaQmfisv ne cmn ipsius quidem tituli 

usu convenit, si quidem v. 5 de leotione Kaxaâ^dmv avxi&s^LXL vix dubitandum 

est. 

V. 3 vbfxLafxa ttQ^yovQim nititur uno PocockU apographo hic tamen 

fide digno; Leake in extr, v. PlilNO habet, ubi inverso ordine uQyov]- 

Qim v6[fi,Lafia] latere dixeris. Ceterum fuisse conseerandam pecuniam donarUs 

infra subiunctis confirmatur, 

V. 4 EiX^vxag e V, 6 faoile restituitur, ac vel Pocookii lectione EKAYIAZl 

verum elucet; ElX^vâL autem huius tituli haud dubie idem sunt atque iXX^v- 

%ttL testamenti Bpictetae, quo epimenii iubentur sacrificare iXX-i^xag i% nvQmv 

10Lvi%mv niv%£. Placentae igitur genus vocabulo significari videtur, —• 

Deinde post Si%a Poo. dedit K A T A A Y T unde Dttb. %c«T(i av%gv, quod 

etiamsi L. primum solum K legit, satis tamen probabile est. 

V. 5extr. Po. ANTE0EIKITTA, idem v. 6 extr. post Siâ IfPAÊ 

et V. 7 in. PIEII, unde Dttb. v, 5—7 ita restituit: xf) ba%Lg [fx]Ei %a%a- 

Ê^dmv dvTi&ELXi %a[xd a^vx^bv SiKa SQttifidmv siX^vxag S£%a, yQacpifisv a^vxbv 

iv XQia xdXttvxa. Ao sane, si v. 4 extr. %ttxtt ttvx6v comprobatur, procUve 

est eandem vocem pustea restituere, attamen esse, quod repugnet moneo; 

nummus enim argenteus, qui supra postulabatm-, ita omittitur. Veri similius 

deinde yQttcpifisv. Poena si recte se habet, immani quadam magnitudine 

memorabilis. 

72. Lapis olim Orohomeni in ruderibus aedificii ex lapidibus vetustis extmcti, 

nunc periit, Primus ed, Clarkius Itin. P, II S, III p. 169, deiude post 

Boeckhium CIG 1568 aliosque Larfeld Syii. Inscr. Boeot. 36, Moister SGDI 

495 (cf, acld, p, 394), Dittenberger IG VII 3169 et SylU 579, Michel Be^nieil 

701, Cf. praeterea KeU Syii. Inscr. Boeot. p. 31 et Dittenberger Ind. Hal. aest. 

1888 p. 3sq, 

Aa)ioT(0)ibao dpxovTOC | iapeidbbovToc | 'Avrixapibao 'A[Oa]- 

6 vojbuipu)' (d tt)6\ic Aii Mei\i[xu]^)' || 'Avrixapibac 'AOavobuipu) 

^\[e]|He' beb6x0ri tO bd|uu^ 6ttu)[c] e'xuj(v)|Oi tuiv TTo\iTdu)v tu 

1) MEIAIA; MsLXi^x^liv] legerunt Boeckh et KeU, quia v, 9 hane cognominis 

formam suapicati sunt scribentes {rv Ai r)v MsiXixiv; sed v. 9 scriptum fuisse 

i[v] {r)v MsiXixiv i, e, in delubro lovis Miliohi Dittenb, vidit, uude suo iure altero 

loco breviorem formam in Boeotia usitatam {IG VII 1814) restituit.


eu(o)v(T)ec e[v] j (t)u Mei\ixiu o(u)baTi xpeieTcOr) Tr[o]|Ti)iu, Kara- 

10 cKeudTTT) K(p)[dvav] || ev tu iapu e'i Trdp t6 (i)ap[6v^), ei Ka] | boKi 

e(v) Ka\\icTo[i ei\xev. 

Argumentum tituU Dittenberger emendatione egregia detexit; traditam 

enUn lectionem v. 8 OXAATI, oum priores editores varie nec tamen 

felioiter temptassent, Ule OYAATI genuinam fuisse scripturam perspexit 

et inde etiam v. 9 extr. reliquias KE emendavit et supplevit. Decretum 

igitur est Orchomeniorum, quo ut aquae bonae limpidae in fano lovis 

MilichU inopiae mederentur, fontem ibi instituendum curavemnt, Cui rei 

quantum in fanis tribui solitum sit, Dttb. pluribus exempUs Ulustra^vit, 

quorum gra^vissimum est decretum Carthaeense IG XH 5 n. 569 rbv imfxEXrfT')]^ 

— — — inLîsXsia&aL — — onmg av fii]TS [X6]mvxaL fx-f^xE nX-i]- 

(y)maLV i[y xaig %Q']qvaLg, a]XXd %a[&a]Qbv xb vSmQ £'i!6el6lv ig xb leqov xr^g 

Aiqfir]XQog' idv Si XLg r) X[6]rjL r] [n^X^vvrji x[l] iv xaig ^Q^f^vuLg, r.-VQiog 'daxm 

0 inLfxsXr]xr]g %xX.^) Nec tameu solum ad bibendum fontibus puris opus 

fuisse, sed etiam ad ipsam rem saoram moneo: Thukyd. IV 97 de Delio 

SSmQ xs 0 r]v aipavaxov acpiaL nXr]v nQog xd isQd liQVL^L iQrâ&aL et Paus, 

II 17, 1 de Heraeo ad Myoenas sito Qsi Se %axd xiqv bSbv vSmQ 'EXsv- 

&EQLOV âXo^vfxsvov' iQmvxaL Ss amm n^bg Ka&dQaLa tti nsQi t6 LEQbv %ai 

xmv &vaLmv Eig xdg dnoQQ-f^rovg; cf, etiam Paus. I 34, 4 'saxL Ss 'SIqo)nioLg 

nrjyf] nXr]aiov rov vaov, r]v AfxcpiaQaov %aXovaLV, ovxs &'vovxEg o^vSsv 

ig wvxrfv ovx sni %a&aQaioLg r] liQVi^L iQrja&aL vofxiôvxsg et legis Andaniae 

nEQi iiSaxog paragraphum (n, 58 v, 103 sqq,). 

73. Delphis in lapide muri, qui sustinet stadium. Ed. HomoUe BGH 

XXIII (1899) p. 611 sq. haeo de situ et specie adnotans: 'pierre de ia troisieme 

assise au dessous du couronnement, breche du Barnasse, degrossie seuiement sur 

les bords et ravaiee dans ia partie qui porte Vinscription eile n'y a pas ete 

apportee d'aiiieurs et encastre comme un vieux souvenir; eiie est contemporaine 

de ia construction.' 

T6v Foivov \xe qjdpev ec t6 [6]ubp- 

6|uou' ai be Ka q)dpei, hi\agdcT0 

Tov 0e6v hoi Ka Kepaierai Kai 

5 neraOucdTO KaTTOTeicdTO ttcv- 

Te bpax)Lidc' toutou be toT Kara- 

TopecavTi t6 he|uiccov. 

2) EinAPTOAAP. , ,, emend, Ahrens de dial. I p, 184 n, 6, 

3) cf, praeterea cum Vitruv, I 7, 20, IG IV 3099, B C H XX ]), 720 tum 

Jff VII3499 decretum Attioum notissimum in Pytheae honorem, qtiia alQS&sie iitl 

rae KQi]vae r&v rs dXXwv tcSi; iv rfj &qxtj inLfisXsirai zcei 7^'Cj' ri'iv rs 

XQbe Tm Toi5 j^fcfccBjios iSQw KQi]vriy Kaivr]v i^WKoS6pr]KSv Kai Tr]v iv k.fi(piaQdov 

KQif]vr]v KarsaKsiaKsv.

DBLPHICAE n, 73, 74 217 

Lex de vino ab Eudromi fano prohibendo, litteris arohaicis'^) inscripta, 

recentior tamen a, 457, quoniam usque ad hunc certe anuum 

universa certamina in planitie Cirrhae fiebant nec Delphis ipsis stadium 

exstructum esse videtur.^) 

Eudromos heros agonisticus aliunde adhuc non coguitus optime comparatur 

cum Telesidromo Eleusinio (n. 2). Panum eius partem stadU 

fuisse patet et esse inventas prope murum, cuius hic lapis est, reliquias 

murorum polygonalium, quae peribolum effioere videntur, HomoIIe testatur. 

Vini exclusio natura herois facile explicatur; athletas quidem vino abstinere 

debuisse et per se consentaneum est et confirmat Galenus de salubr. 

vict. rat. 12 XV p. 194K. 

fisxa&vadxm: verbum valde memorabile, quod alibi inveniri non -videtur, 

sed sensum eius HomoUe haiid dubie recte ita interpretatus est: il 

recommencera son sacrifice. 

74. Cippus lere quadratus lapidis calcarii supra fractus ab omnibus lateribus 

inscriptus, repertus a. 1895 Delphis prope porticum Atheniensium. Bdd. 

HomoUe BCH XIX p. 5sqq. tab, XXI —XXIV, Baunaok SGDI 2561, Michel 

Becueii 995, Dittenberger Syli.^ 438 (cf, Add. p, 819sq,), Solmsen Inscr. Graecae 

ad iniustr. diai. sei. n, 36, Dareste-Haussoullier-Reinach Bec. des Inscr. Juridiques 

Grecques'II n, 28 p, 179 sqq, Praeterea cf, Dragumis BCH XIX p, 295 sqq, et 

549, B, KeU Hermes XXXI p, 508sqq,, Pomtusv Neue Jdhrb. f. Bhiiol. 66 p. 553sq,, 

Pournier BCH XXII (1898) p. 271, Th, Reinach Bev. des etudes grecqu,es X p. 88 

et XI p, 622, Perdrizet ibid. XI p, 245 et 419 et XII p, 40, Bechtel Bezz. Beitr. 

XXII p, 279 sqq, 

Ego alteram modo partem lapidis ad res sacras pertinentem, lateris C 

V, 19sqq, et latus D, exscripsi, 

C. 

H6b' 6 TeO)i6c Tiep tu)|v evToqjfjiujv^)' \xr] •nXeov TTev|Te Kai 

5 TpidKOVTtt bpaxn[d]|v ^vOeêv \xf\Te TTpid)ievo|j[v] \xf]Te FoiKW rdv be 

TraxeT|[a]v x^cTvav cpauiTdv ei\xev \ ai be ti toutuiv TrappdWoliTO, 

10 dTroTeicdru) uevTf)Ko|vTa bpax)idc, ai Ka \xr] iHo)i||6cr|i eni tuu cd)uaTi 

\xf] TT\|eov ivQi\xev' CTpu))ua be he|v huTropa\eTU) Kai TTOiKeq)|d\aiov 

16 hev TTOTOeTU)' t6v b|e veKp6v KeKa\u)i)ievov q)||epeTUJ ciTdi, k^v raTc 

CTp|oq)aTc \xr] KaTTiOevTUJV )ar)|[b]a)ieT, \xr]h' 6totuZ;6vtujv e|[x]06c rdc 

20 FoiKtac uptT K i\v:\ to cd)ia hiKuiVTi, Tr)veT || b|e nn^^Sev aTOC^) ecTU), 

hevre Ka ha | OiTdva^) TTOTOeefir TUJv hi TT|p6cTa reOvaK^rujv ev toTc | 

1) A et A, \> = S, F, U = h, ®, + = |, P, ?, V, Q), i = x- Litteratura 

igitur antiquior est lege Labyadarum n, 74, sed paulo receutior, ut quidem videtur, 

insoriptione eorundem rupi incisa, ubi S et ^ legitm^ {SGDI 1683). 

•2) cf. HomoIIe I. c, p, 612sq, et A, Mommsen Deiphica p, 202 sq. 

1) ENTOQHKQN HomoIIe, verum vidit Dragumis; de vocalismo vid. 

Bechtel I. c. 

2) ENArOi: Hom,, ENATOI Drag, et Perdr,, vid, comm, 

3) hivTE Ktt ha\[a]iy' &vanoT&i&r]L Hom,, hivrs ko; hal&iK&n]i y&v (Mor&s- 

&ilt Keil, hivTS Ka ha\ol {= •f]OL) y&L &vanoT&s&f]i Drag, acute, sed iam Fourn, statuit 

re vera v. 39 in, ©IFANA scriptum esse.


25 ca)idTecci \xr] OprfveTv \x^\h' OTO-xvlev, aW dTrtîev Fo||iKabe eKacTov 

exOu) ho)ie|cTtu)V Kai TTaTpabe\q)eu)v | Kai TrevOepuJv kiitt^vujv [K]|ai 

30 Tct^ppuJv )iri&e rdi huc[T]|epata|[i]!, ^rib' ev raTc beKdT[a]||ic, \x^h' ev 

ToTc eviauToT[c, | )i]f|T oinuiZiev \xr\T dTOTU^Sejv]- ai be ti toutuiv 

D. 

TiapPldWoiTO TuJv TeTP«n||êvuJv — — 

I axa, , ,b, , .| GoTvai he 

5 [T]aib|[e v6\xi\).]oi^)' 'AireWai Kai B|[ouKd]Tia, HripaTa, Aaibacp||[6pia], 

noiTp6uia, Buctou j [|ur|v]6c rdv hepbe)iav Kai | [T]dv hevdrav, 

10 Kr)UK\ei[a, K]|dpTaptTia, Kai Adq)pi[a, K]|ai GeoHevia, Kai Tpaxiv||ia, 

Kai AiocKoupfjia, MeT|a\dpTia Kai HripdKêia, | Kai k' aurdc Ourji 

15 hiapfiTlov, Kai Ka \eKxoT TTapfii, [K][ai' Ka Hevoi Foi 7Tapeu)VT||i hiapfiia 

OuovTec, Kai K|a TievTaîapiTeuuiv Tuxri|r ai be ti toutuiv TTappd\|- 

20 \oiTO Tuiv TeTPain)ievu)v, | Ou)e6vTU)v Toi re ba)uop||Toi Kai roi dWoi 

TTdvTe|c Aapudbai, TrpaccovTuiv ] be Toi TrevTeKaibeKa* ai | be Ka a\x- 

25 quWeTTii Tdc 0u)|idcioc, e?.o\x6cac t6v v6l|[)ii)i]ov h6pKov \e\uc6w 

a|[i h' d]\tav ttoi6vtujv dpxuj|[v d^rreir), dTroTeicdTU) 6be|\6v, Kai 

30 cuTxeoi, dTT0Tei|cdTU) 6be\6v roTa be Kiffi || OavareT TeTPCcfTTai ev 

[T][di TTerpai evhw [h]d^) be [ct>]d[v]|oTOC^) eiiebujKe rdi OuTarlpi 

35 BouCuTai, rd h6)upp[f)] |via KifK rdc buujbeKaibo|!c xiMaipav Kai Tr\\iip[r\]v\amv 

bdpîara Kai rd tuii | AuKetuu bdpîara, Kai rdjv dTuiav 

40 \x6cxo\x, TidvTuiv I Kai Fibiuiv Kai ba)iociu)|[v t6)i TrpoOuovTa Kai TTpo|- 

)uavTeu6)ievov itapexev | rd TeTP«|H)ieva Aapudba[ic" rdi be Ouctai 

45 Aapuab|dv TuiTieWatou )ir|v6c tu)|[i Aiovucuu, BouKaTtoic | tu)i Ai 

TraTpuuuu Kai TU)Tr(6\\u)vi rd haKpdOiva'), Ka[i cu)iTTiTTtcKev^) hapei 

50 Tojuc Aapudbac rdc b' dWac || Ooivac Kd[T] rdv huipav dTr|dTec6ai, 

Labyadaram de funeribus et epulis sacris leges, quae oeleberrimo 

ilUus phratriae mouumento continentur, GTOLyr^Sbv inscriptae c, a. a. Chr. 

n. 400 (F, B = /*, H = -/;, O = 0, H = m). 

C. ivTocp^f^Ltt, cum sine dubio idem valeat atque ivraq^La, proprie ea 

signifioat, quae mortuo in sepulorum consecrantur, velut apud Soph. El, 326 

EVTdcpia 1SQ0LV cpiQovaav ola roig Kdrm vofxi'QsTai^) (cf. Eur. Iph. Taur. 632 

4) suppl. Hom, 6) suppl, Baun,, vid, comm, 

6) V, 31 extr. in lapide lA' extare videtur; Baun. primae litterae reliquias 

propius ad P quam ad 0 accedere ratus Hdvoroe legit provooans ad Homericum 

Havonsve, sed in ipsa Phocide nullum eius scripturae vestigium occitrrere obiecit 

Dttb,; rectius fortasse ille Krip, non Kr]v in lapide fuisse coniecit, 

7) rdv &KQ6&iva Hom,, sed tertiam litteram B esse Drag. statuit, iterum 

Perdr, N legit, 

8) ZYMTTPHIZKEN Hom,, verum vidit Pournier, 

9) non igitur solum vestimenta, id quod tradere videtur Hesyoh, racpfiCa' 

ivrdipia, sis racpr]v ^v&sra ipdrLa; sed ne Hesychium quidem ita scribentem 

sensum vocis ivxdcpia tam arte definire voluisse puto, sed exempli gratia unum

DELPHICAB n. 74 219 

et Hel. 1404); hic tamen vis verbi latius patet, ut omnia, quae mortui 

gratia; in funere fiuut, dicantur. •'•'') Labyadarum autem praecepta ex communi 

antiquitatis ratione ad mUiuendum sumptum funebrem et lamentationem 

pertinent. Ac primum quidem pretio reram in sepulcro conditarum 

modus constituitur; verbis enim fx^r] nXiov nivxs %ai xQiaKovxa 

SQttifxav non nummos ipsos, sed res hoc pretio venales*-'^) dici sequentibus 

fiijTS nQLafxsvov ftijTs J-o^3cca'^^) demonstratur. Deinde vestimentoram sumptus 

exteuuatm": iXaiva autem Ula naisia^^), de cuius eolore leucophaeo v. 6 

praecipitur, locum tenere videtur et tunicae et tegumenti Untei, Cjuod Homeras 

(pdQog (^S 353, ^ 588), lulenses (n. 93) ini§Xr]fxa vocabant. Cuius 

mentio certe deest, nam quod v. 14 defunctus %E%aXvfXfxivog efferri iubetur, 

distinguendum puto longum vestimentum, quo mortui corpus praeter caput 

plerumque implicabatur, a linteo, quo totum lectum in pompa funebri 

operiebant.-'*) Neque inauditum erat corpora sine epiblemate illo sepeliri, 

si quidem in vasculis ad Dipylon inventis mortui plerumque nudi videntur, 

unde eos tunioa caraisse non secfuitur, epiblemate sequitur.-''') Ceterum 

huius legis rationem non tam eam esse moneo, ut legitima vestimenta 

enumerentur, quam eam, ne Labyadae ampUus siugula cuiusque generis 

adhibeant (sv arQmfxa, sv noL%s(pdXaiov). ^^) Pul-vinum in lege lulensi n. 93 

non eommemoratur, sed usum eius in funeribus vulgatum fuisse, ut per se 

consentaneum est, ita cum Lysias (XII 18) tum artis vasculariae monumenta'^'') 

testantiir, inter quae ne binorum quidem pulvinorum exempla 

desunt.^*) 

V. 13sqq. nimia lamentatio funebris tollitur (cf. quae ad n. 93 p. 261 sqq. 

attuU). V. 14 quaeritur, quid sit iv xaig GXQO^paig. Hom. quod cantica 

alternis vocibus recitata dici existimaverat, utique erra"vit, quoniam sUentio 

i%cpOQd fiebat, Bauuack interpretatur: wahrend der Abibswngen, der Abwcchslungen 

der Trdger, id quod tameu nuUo modo voci axQocpai inesse 

ivraipimv genus afFert respiciens aperte Hom, § 99, ubi Tccqprjto-v vestem esse Baun, 

recte monuit, Pecunia funeraticia ita dici videtur Plut, Arist, 27 in, 

10) similiter Pliit, Aem, Paul 39 tols cJgtcrTois Kai fto:KCi:()tcoTC^Toi.s ivra(piois' 

ravra S' r]v 0'i) XQ'"''^? o^vS' iXicpas oîiS' 'q Xoini] (piXonpia Kal noXvriXsia rf]s 

naQaaKsvr]s kt^. 

11) vestimentorum solum pretium dici putat Lipsius-Schoemann Griech. Ait. 

II p, 595 not, 1, vix recte, 

1'2) ablativum Grraecum hac forma teneri acute statuit Solmsen Bhein. Mus. 

LI p, 303, 

13) i, e. crassa, ut recte Helbig Homer. Bestattungsgebrauche {Sitzungsber. d. 

Baijer. AJc. 1900) p. 213 interpretatus est; quo iure Baun. hoc adiectivo mediocrem 

ac vilem vestem Bignificari putet, nescio, 

14) cf, quae p, 262/3 ad n, 93 attuli, 15) cf, Helbig I, c. p, 211. 

16) ne id quidem neglegendum xXalvav separatim tractari a stragulo et 

pulvino; primum enim praeoeptum, in quo xXaiva ocourrit, finitur verbo iv- 

&ipsv V. 11. 

17) e. g. aex inter novem lecythos, quos coUegit Pottier Etude sur les iecythes 

blancs attiques 1888 p. 1—22. 

18) vid. Pottier I. c, n, 1 et 4, Purt-wangler Beschr. d. Berl Yasensammi. 

n, 1887 p, 372,


potest nec debuit ab eo conferri Homericum xQansxo v6og. Keil denique 

flexus viae ac potissimum trivia inteUexit ut praecipue idonea, quo vulgus 

ooncurreret, pompam moraretur, sUentium turbaret. Sed licet id periculuin 

in triviis maius quam alibi fuerit, erat certe per totam urbem, ut Labyadas, 

si id prohibere voluissent, in universum lectum deponi vetituros 

fuisse exspectemus. Aecedit, quod axQoqâi flexus viae significare faoUe 

concedimus"), trivia non item, quippe quae concursu, non flexu viaram 

effioiantur. Itaque uaturam loci recordatus fiexus viae montem ascendentis 

dici oonfldo, in quibus ne lecticam qui portabant ascensu fessi iuterdum 

deponerent, erat periculum, — v. 19 sq. %r]VEL cf[£ fxi]SlEv ayog £'a%m: quod 

in lafiide scriptum extat ENATOS! sive E N A T O S aptam sententiam 

non efficit. Ipsum euim svayog^") s. l'i/c?TOg^^) nihiU est; quod vero KeU 

particulam Sh -vi intensiva capiens legit %i]vsl S' sv ayog 's'a%m es soii zu 

Frevel gereichen, nulla est idonea causa, cur post fxr]S 6xoxv^6vxav formula 

interdicendi tam sollemniter iteretur, Immo proficiscendum est ab 

adversativa vi illius Si, qua facile is conexus existit: non iicet pirius iamentari, 

quam ad tumulwm ventum est, hic 'vero iicet quoad etc. Quam sententiam 

commode restitui posse scribendo xr^vsi cJp fxr]S]sv ayog 'saxm ^^) acute 

vidit Blass; facile enim fieri potuit, ut lapicida in transscribendis litteris 

a priore A E ad alterum errore laberetiir; quare non dubitavi conieeturam 

eius cum Dittenbergero iu textum recipere, Enuntiati, quod ab hivxs Ka 

incipit, interpretatio ne post Pournieri quidem leotionem certa est, In 

lapide ©IFANA esse is docuit, sed qiiid hoo sibi velit, dubium; substanti^vum 

&iydva eiusdem oum &iyydvm et cum Latino fingo originis, quod 

F, agnovit et imaginem aut ornamentum velut vas vel stelam significare 

coniecit, fundamento caret solido et de tali re compositum iniTE&rj, non 

nox&sxy usurpandum fuisse Ditteuberger reote monuit. Nam hoc ipsum 

nox&E'&r]i utique tamquam fundamentum interpretationis tenendum videtur, 

quoniam qui dnox&E&r]L legunt, statim errorem lapicidae^*) admittere coguntur, 

Verbum nQoan&ivaL hic ut alibi de imponendo eo, quo sepulcrum 

clauditur, dici substantivumque latere opcrctilum significans Dittenb, coniecit 

atque id quidem si sententiam spectas, probabiliter, sed quomodo ea 

19) huius usus alterum exemplum prorsus simile sane nescio, confeiri tamen 

potest Soph, Trach, 131 olqktov arQocpdSss KiXsv&oi.. 

20) oUm cogitabam de substantivo eiusdem fere significationis, quae est 

verbo ivayi^siv, quia Graecos mortuis ivayitsiv eonsuevisse notum est, idemque 

editoribus inscr, iur, in mentem venisse nunc video; sed significatio illa solummodo 

iis vocabulis inesse videtur, quae ab ipsa stirpe ivayiS- derivata sunt, 

21) sane id legerunt Drag, et Perdr. nec tamen esplicaverunt; certe quod 

Dr. vertit 'et id on recommence ies lamentations sur le corps' provocans ad Suid. 

s. V, dTvôfiivr], Hesych, s, v, avari, avaroe, &riSEi etc, rationem eius non iatellego. 

22; minuB feliciter eandem sententiam Baun, efficere studuit legendo rrivsi 

S' iv aroe iarw substantivum eiusdem stirpis atque adiectivum dros et Latiuum 

sat, satis agnoscens et interpretans usque ad satietatem sc, iamentari iiceto. At 

ut hoc novum substantivum ei conoedamus, tamen id ipsum a simplici legis 

seiTuone vehementer abhorret. 

23) defendere sane studuit Keil 1, c, p, 517,

DBLPHICAE n. 74 221 

litteris ©iTANA elici possit, non video.^'') lam nuperrime ecUtores inscr. 

iurid. glossam Hesychii &LGdva (sic)' ymfxa GmQOEiSig attulerunt, id quod 

speciosum videtur, si modo de ipso tumulo verbum nQOGXL&ivaL aptius dicitur. 

Sed ne hoc quidem prorsus certum duco, 

V. 21sqq. funere ipso peracto nemini nisi propinquis remanere Ucet; 

bfxiexLOi i. e. ii, qui in eadem domo habitant, natu proximi sunt: parentes, 

liberi, fratres, sorores.,— v, 46sqq, inferias postridie funeris, decimo die 

post, diebus anniversariis ^^) factas esse discimus; tricesimus igitm- dies, 

quo Athenis sacra quaedam fiebant^^), more tum quidem Delphoram eelebratus 

non esse videtur, cf, legem lulenseiu, ubi diserte XQir]K66xLa noiiv 

vetatur (n, 93 v. 20). 

D. Initio lateris deleto non statim liquet, a quo epulae diebus festis 

deineeps enumeratis habeantur, ittrum ab universa phratria an a singuUs 

phrateribus. Sed subvenit nobis, ni fallor, ratio quaedam grammatica; 

nam inde cfuod v. 12 pronomen masculinum «'utc)? usurpatur, antea de 

nomine item masculino velut sKaGxog xmv Aa^vaSmv sermonem fiiisse 

colligo. Diltenbergero idem res ipsa evincere visa est: non posse oredi, 

quandocunque aliquis e Labyadis victimam caedebat (v. 12) aiit cum hospitibus 

sacrificabat (v. 14 sq.), ei necesse fiiisse epulis invitare totam phratriam, 

Sed id ipsum quaeritur, iitrum necessitas illas epulas habendi an 

potestas solum hac lege sanoiatur; adieotivo enim v6fiLf.iog, ni fallor, utrumque 

signifioari potest Eationem autem superioris partis tituli, qua sumptus 

funebris extenuatur, recordatus eandem in hac parte subesse uiimerumque 

occasioniim, cfuibus cuique Labyadae epulas habere liceat, definiri conioio, 

lis vero, quae inde a v, 12 leguntur, non novae praeter ferias publicas 

occasiones privatae continentur, sed appositionis vice ea funguntur artiusque 

occasiones definiunt: ne feriis quidem Ulis epulae legitimae erant nisi 

certis eondicionibus, quarum duae facile intelleguntur, so, si Labyada quidam 

ipse aut una cum eo hospites sacra fecerant, Sed aocedunt duae aUae difficiliores, 

ac primum quidem v, 13 %aL Ka Xekiol naQf]L: ita enim legendum 

esse cum plerisque confido. Nam HomoUU lectio kul %a Xe-/,i ol naQi]L 

et propter eUsionem inauditam et propter ol, quod fuit scribendum Jôl, 

utique reicienda est, Nec minus id, quod Keil proposiiit %a'L %' aXE-/.ioi 

naQr]i (a naQLrjfxL, non a ndQSLfXL) ' icemi er es seiner Frau iiheriassen haf 

gravissimis quas ipse sensit difficultatibus obnoxium est; nam et siibstantivum 

dXsKicb^''^ inaudititm est neque in hac seutentia articulus deesse 

potuit; accedit, quod verbum naQEivai, cum in proximo versu certum sit. 

24) an de olydva recte cogitavit Solmsen? 

25) de genuina vi \'ocis iviavr6s vid, Tiirli; Hermes XXXI p, 647 sq,, Wilhelm 

iUd. XXXII p, 317 et Wien. Sitzungsber. 1900 IV; in lege lulensi soUemnia 

illa iviavaia vocantur (B v, 5), 

26) Harpoor, s, v, TpicKMcis, PoU, I 66, Bekk, Anecd, p, 268,19, Rhode Bsyche 

p. 214, 2 et 215,1. 

27) ipsum Xsx&i enim nusquam mulierem aut uxorem, sed semper puerperam 

significare rectissime monuit Dttb.; pro x iu hoc antiquo titulo kx scribi sane 

mirum, sed haeo difficultas, utciinque legitur, remanet.


hic quoque subesse probabUe est. EeUnquitur ea quam recepi lectio, quam 

Dittenb. et Fournier uterque commode ita fere interpretati sunt: mulierem 

si e puei-perio sacra faoiebat, ut dis gratiam referret, adiuvare debebat 

coniunx, qui si defunotus erat aut peregre versabatur, alius vir, genere sc. 

vel famiUaritate proximus, eo negotio fungebatur, unde recte lex non dicit 

%a (iavxov) yvvaiKi xsKOvGa, sed indefinite Xe%iol i. e. puerperae. — v. 15 

denique %a'L Ka nsvxafiaQLXE^vmv x^vir] additur; munus, quo quisque per quinque 

dies fungebatur, dioi longe veri simillimum est^^), etsi de tali nihil 

amplius constat. Ad res saoras negotia pertinuisse iam Keil recte ex hoo 

praeceptoram conexu collegit, sed ad administrationem potius quam ad 

ipsa sacra faciunda pertinuisse existimo. 

De feriis ipsis, quas ex ordine temporum enumerari menses ex iis 

appellaii ostendunt^'), pauca adnoto haec: 'AniXXaL sollemnia ea erant, 

cfuibus pro pueris in phratriam recipiendis parentes victUnas, xd dnsXXaia, 

adducebant'"); similia igitur erant ApaturUs Atticis, Dionyso saora 

fuisse apparet e v. 43sqq. — BovKdxLa, quae ante diem X mensis BucatU 

aota esse Dittenberger eoU. lateris A v, 20 et 41 sq. probavit, xm All tS 

naxQcxxp %ai xmnoXXmvL fiebant, cf. D v. 45—47. Comparanda esse Bovq)6via 

Attica et BovK^ma Ehodia (J(x XH 1 n. 791) patet. Notatu autem 

dignum est Pythia, quae eodem mense quinto qiioque anno agebantur, luc 

non commemorari. — Hr^Qaia: de his nihU aliunde traditur. — AaSa- 

(p6QLa ad nocturna Bacchi orgia ooll. Plut. de Is. et Os. p. 364E HomoUe 

probabUiter rettulit.'^) — HoLXQ6nLa idem Neptuno tribuit, quia mensis 

HoLXQ6ni,og Delphorum HoaLSEmv Atheniensium et lonum est, sed ea ratio 

parum firma est, — V, 6 sq. ordo nominum festorum intermittitur sequunturque 

dies duo men,sis Bysii numeris definiti, quibus tamen item dies 

festos latere veri simiUimum est, Ao septimus quidem Bvaiov dies natalis 

ApoIIinis habebatur (Plut. Qu. Gr. 9 p. 292E). lam vero A. Mommsen^^) 

eodem die &EO(pdvLa (Herod. I 51) acta esse iam pridem coniecit, cui eonieeturae 

satis probabili hio titulus videtur repugnare, quia si erant die VII 

iUius mensis ®EocpdvLa, has quoque ferias aeque ac ceteras nominatim dici 

exspectamus. Quae difficultas neseio an ita removenda sit, ut Theophania 

per triduum, dies VH — IX, pertinuisse mediumque octavum quadam de 

causa epulis prohibitum esse'^) statuamus, qua ratione simul %dg ivdxag 

28) vid. quae optime de ea voce exposuit Keil p. 511; Dttb, apte comparavit 

e Syli.^ 510 v, 9 SiaiQEr&s r&v Krr^fidrwv Bphesios Ka&' i-/.daTr]v n£v&r]fiSQbv 

denuo creandos, 

29) hoc enim ordine inenBes Delphorum se excipiebant: 1, MnsXXatos, 2. Bov- 

Kdnos, 3, Bod&oos, 4, 'HQatos, 6, A(xSo(p6QiOs, 6, HoirQomos, 7. 'AfidXioe, 8, Bvaioe, 

9, @£oi,ivLOs, 10, 'EvSvanoirQ^mos, 11, 'HQaKXsTos, 12, 'IXatos- 

30) constat priore lapidis parte; cf, e, g, A 31 rd Sh dnsXXaia aysv 'AiiiXXais 

Kai pijrs aXXaL &piQaL kt^. 

31) oeterum mensis nomen iam pridem eodem rettulerat Thiersch Abhandl. 

d. Bayer. AJc. 1840 p, 63, 

32) Deiphica p, 280 sq, 

33) nescio an oonferri possint Hyacinthia Laconica, quorum primus et tertius 

dies luctu, medius hilaritate insignis erat (Athen, IV 139 d—f).

DELPHICAE n. 74 223 

mentio explicatur. — Kr^vKXsia %dQ%ttfxi%ia %ai AdcpQLu: nota et E^v^XELa 

Diana^) et Diana AacpQia^^), sed, ni fallor, ipso nomine 'AQxafxixLa praeterea 

Dianae feriae Delphis celebrari non poterant, nisi origine ibi EmXsLa 

et AacpQia deae proprU et sui numinis erant, id quod cum aUis testimomonus^*) 

optime convenit, Ceterum haec tria festa aut mense Bysio post 

diem IX aut proximi mensis TheoxenU parte Theoxeniorum ferias autecedente 

haberi solita esse ex ordine temporum hio servato statuit Dittenb. 

— &Eo'i,ivLa notissima lectisternia ApoIIini oelebrata. — Deinde aut Tqulivitt 

aut TsXiivLtt legi posse concedens HomoIIe illud praetulit propter 

arctissimam Delphorum oum regione Oetaea necessitudine. — ALoay.ovQ^f^La 

Delphioa alibi non oceurrant. — MsyaXaQXLa: oognomine MsydXaQXog Cererem 

et in Thessalia^^) et in Boeotia^^), regionibus Delphorum vicinis, 

cultam esse constat, Delphica igitnr M.syaXdQ%itt ipsa quoque Cereris sacra 

fuisse particulamcfue %ai inter nomina AioaKOVQi]ia et MsyaXdQTia errore a 

lapicida esse omissam certum videtur. Nomen festi a panibus deae oblatis 

ductum est.^^) Ceterum TQaiivLa vel TsXiivLa illa, AL06%ovQr]La, MsyaXdQTiu 

aut mense Theoxenio post Theoxenia aut mense Endyspoetropio 

aut Heracleo ante Heraclea acta esse Dttb. monuit. — 'HQaKXELa Delphica, 

unde mensis paenultimus nomen cepit, occurrunt item ap. Wescher - Foucart 

n, 8, 4, 

V. 29 locus sequitur longe difficillimiis nec singula solum, sed summa 

structura dubia est; dubitant enim utrum v, 29 %oia Ss an toicxJe*") legendum 

sit, V, 32 in, utrum [h]d Ss k%X. an [t]ckc5£, diibitant quomodo enuntiatum 

ndv%mv %ai J-LSimv Kai 6afxo6imv %%X. oum superiore coniungendum 

sit. Attamen structuram tolerabilem quidem apteque conexam una efficere 

mihi videtur ea quam supra recepi lectio Baunackii, qui rorcc Si ad ante- 

34) cf. praecipue Plut, Arist, 20 ri]v S' EvKXsiav oi fisv noXXoi Kai ku- 

Xovai Kai vofiiôvaiv "AQrsfiiv, ^viol Si cpaaiv 'HQaKXiovs fisv &vyariQa Kai 

MvQTOiis ysvia&aL — — rsXEvr-âaaav Si naQ&ivov ^«i' naQa rs BoLwrole 

Ktti AoKQoTe rtpde^ §wfibe yaQ wir^ Kai ayaXfxa Kard naaav dyOQav iSQvrai 

xc«i nQO&^vovOLv ai' rs yafiovfisvai Kai ol yafioHvrse. Plura apud Preller-Robert 

Griech. Myth. p, 315, 2, Gruppe Gr. Mytli. p, 617,1 et 1282, 

35) Paus, IV31,7 VII18,8-13; PreUer-Robert p, 310,3, Gruppe p, 34s et 1292,4, 

36) Athenis templum erat EvKXsias (Paus. I 14, 6) et in theatro seUa sacerdotis 

EvKXsiae Kai E^vvopiae {IG III 277), idem Plutarchi verbis (not, 34) satis 

elucet, cf. Usener Gotternamen p. 369; Laphriam ipsam deam fuisse vel ideo 

veri simile est, quia heros erat Delphicus AdcpQcoe (Paus. VH 18,9, schol. Eur. 

Or, 1094). 

37) praeter titulum Pheraeum (Pridik Iiiscr. Thessal. p. 5 n. 4 'AvTLndrQa 

'EnLKQdro[ve Adfia]rQL MsyaX[dQ]r(p is[Qarsva]aaa) fasti TheBsalici mensem MsyaXaQTLov 

exhibentes (Bischoff De fastis Gr. p, 327 cum not, 2) probant (Dttb.). 

38) Athen. HI p. 109b (X 416c). 

39) cf. Athen. IH p. 109f. de Delioram feriis; &xatvae' rovrov rox) aQxov 

pvr]p,ovsvsL 2f]fioe iv rf AriXLaSoe Xiywv rate @sapoq>6QOie yivsa&ai' siai Sk &qtol 

psydXoL Kai ioQrr] KaXslraL MsyaXdQTia iniX£y6vrwv r&v cpSQ^vrwv • dxatvrjv aria- 

Toe ^finXswv TQdyov. 

40) TOTo: Si Hom., at in hoc titulo scribitur roiJTo: (B 21); Dittenbergeri 

autem coniectura, qua r6ra pro rcJcro: scriptum fuisse idque hic pro relativo usurpari 

sumit, vel inaudita forma ofiendit.


cedentia referri, enuntiato autem relativo a Ss Hdvorog iniSmr.E 

fxoGiov apodosin respondere ndv%mv %ai JîSimv %%X. eenset. Quae Keil*^) 

eomprobavit et acuta interpretatione firmare studuit, cuius ipsa verba 

afferre oportet: 'Mit ndv%mv %ai JîSimv %aL Safxoaimv [D 38] beginnt der 

NoiChsatz; in spdterer Zeit tviirde dies durch den Zusate eines das lieiativ 

aufnehmenden Demonstrativs deutlicher gemacM sein: ndvrmv xo^vxmv. Also 

ist 176 [D 31] nur [h]d Ss, nicht [x]dSE, 'was Dittenl). vorzog, mSgiich. 

Bichtig iiest und bemeht m m Yorhergehenden cien Satz xoia S^s K^r^fx WavaxsL 

yiyQcintaL iv [x]dL ntTQai 'svSm Baunach. Das hei^t: was vorherging, 

sind alte Bestimmungen, die auf cler Wand jener Grotte aufgezeichnet stehen, 

und diese hahen ivir beibehaiten. Dazu der Gegensatz: [h]d S^s [n]d[v]o- 

Tog iniSmKS — — —, ndvxmv (Tovrmv) — — naQiisv — — xoig Aa- 

^vdSaLg. Hier ist also eine neue Besiimmung getroffen oder richtiger eine 

Anderung eines aiten Kultregiements; sie bestand eben darin, dafi das Koimn 

clie yiQa fiir sich nimmt, ivelche Banotos %aL &vya%QL und x&l AvKsiaL besiimmt 

hatte.' Speoiosa haeo siint uec tamen gra^vissima dubitatione libera, 

Nam quod ille ea, quae Phanotus filiae adiucUoavit, yiâ interpretatur, id 

cadere potest in SdQfiaxa illa, non vero cadit in hostias illas %d hE(,iiQQ[f]]- 

Via^'^) Ki]% %ag SvmSs-%a'LSog lifiULQav — —• — %aL %dv dyaiav fx6Giov. 

Neque enim ea yiâ sunt, sed hostiae, quae ut olim Buzygae sic non Labyadis 

poterant sacrifioari, Permirum omnino est id, quod deae oUm 

debebatm-, sibi ipsos vindicasse Labyadas, Difficultatem plaue solvere 

non possum, hino tamen interpretatiouem petendam duco: verbum naQiisLV 

etsi de emolumentis quoque usurpari potest, frequentissime tamen in rebus 

saoris de hostUs aliisque rebus ad sacra faoiunda praebeudis usurpatur^*); 

eandem igitur significationem hoc loco subesse duco iUudque naQiisiv de 

hostiis ad saorificium Buzygae praebendis intellego, Neo dativus iUe Aa- 

§vdSaig — si modo is pendet e verbo naQsiSiv et non a ysyQafifxiva (vid, 

not, 46) — repugnat, immo ut apud Coos dominus bovis lovi PoUeo electi 

dicebat KmLOLg naQsim xbfx ôvv (Fasti n. 5 v. 26), ita de hostUs, quas Labyadae 

sacrificaturi erant, naQiisLv Aa§vaSaLg dioi poterat. Quos homines 

illas praebere oporteat, indicatiu- verbis xbfi nQo&vovxa %ai nQOfxavxsvbfisvov, 

quae tamen non significant ' eum qui alius (peregrini) vice victimam 

consecrat aliusque causa oracuium adit'; etenim ut alibi demonstravisse 

41) Anonym. Argent. p. 309,1. Interpretatio, quam ipse Baim, proposuit; 

Was — nach der Steinuberiieferung in Phanoteus — der Stadtheros der Buzyga 

iiberiassen hatte, ndmlich

DELPHICAE n, 74, 225 

mihi videor, nQO&^VELV cum genetivo coniunctum non nisi de sacrifieio 

ante aliquam rem peragendo usurpatur **); coniungendum igitur est %bfx 

nQO&^vovâ cum genetivo ndv%a)v %ai fiSLmv %ai Sr]fioaimv totumque ita 

interpretandum: ' is qui cmte sive privatam sive pubUcam causam i. e. sive 

privatim sive pubiice sacra facit et oraculum adit.' *^) Id quod comr 

paratum cum us, quae de verbo naQsiEiv statui, rem ita fere fuisse 

probat: quandocunque Labyada aliquis sive publice sive privatim oraculum 

adibat ibique ApolUni sacrifieabat — participia nQo&vovra %aL nQojxav%sv6fX£vov 

ad eaudem occasionem referri vel articulus altero loco omissus 

ostendit —, Buzygae cjuoque, Labyadarum patronae, saora quaedam offerri 

fas erat, quae idem Labyada ille praebere debebat; ac quoniam pristina 

praeeepta rapi incisa hac lege aUqua ex parte mutata esse videntur (Toro; 

Ss %r]^ 0. — — a Ss %xX.), ofjgiue, cum publice Labyada aliquis velut 

magistratus sacrificabat, sacra Buzygae debita publieo sumptu comparata 

esse, postea ipsum iUum magistratum ea phrateribus praebere debuisse 

conicio, unde etiam positio insignis verboram ndvxmv Kai fLSimv %aL Safioaimv 

et duplex illud r.ai oommode inteUegitur, Hactenus omnia inter 

se satis convenire puto**), difficultatibus implicamur, ubi^n sacra Buzygae 

offerenda inquirimus. Velut si phratria SvmSsKatStt ApoIIini sacrificabat, 

ex ea capram Buzygae seligi solitam esse facUe inteUegimus, sed quomodo a 

privato homine, qui unam opinor hostiam saorificare solebat, 'r]fXLQQ'^viov potuerit 

postulari, non item. Sed tenendum existimo saororum illa nomina omnia 

cum articulo coniungi (xd 'f]fXLQQ. kî^k xag SvmS. ^. — — %tti xdv ay. fx.), 

unde de certis quibusdam et statis sacrificUs agi colligo, id quod etiam 

%ag dvmS£%a'i'Sog mentione probatur; de eodem enim stato sacrifieio hic agi 

atque in titulis in thesauro Atheniensium Delphico repertis veri simUe est, 

cf, B C H XX p, 709 ini aQiov%og iv AsXcpoig AvxLyivov — — — oicJs 

iqyayov tt^v SmSE^rjiSa et p. 715 i]ni Aîiro^QdÔQOg KaiGaQo[g 2£^]a6xov 

AÔfii^xLttvo^v — —• — olSe 'TjX&ov [&]'66ovx£g xr]V SmSsr.r^Sa ôvnQcpQOv, 

ubi sacrifioium quibusque PythUs Delphis faciendum Dittenberger ad 

Syli.^ 281*'^ suo iure intellexit. Sed cetera quo pertineant dubium. 

Baunack xdv ayaiav fx66iov ad eaudem SmSE%ciiSa, quae antea commemoratur, 

rettuUt: 'Was lieim grofien Opfer der /ScOs 'f^yEfxbbv ist, der den Zug 

der Opferiiere gleichsam anfiXhrt, ist bei der SmS£%a'Lg, dic einer Gottin 

44) Bhein. Museum LIX p. 391 sqq. 

45) primus ita Legrand Bev. des Etudes Grecques XIII (1900) p. 290—293, 

qui caute et feUciter de his verbis disputavit; ceterum quod Dttb. ndvrwv Kai 

J-iSiwv Kai S. e rd yEyQafifiiva pendere oensuit, id ipsa verborum positio valde 

dissuadet. 

46) quamquam haud dubie melior oonexus constitui potest errorem lapicidae 

admittendo et scribendo 'iKdr} rd ysyQapfxiva Aa^vdSaie, nec commode 

merum illum accusativum ra ysyQapfiiva ad enuntiatum relativum 5 Sh %rX. referri 

concedendum esse mihi videtur. 

47) in ipso tamen tit. Syli.^ 281 quae dicitur SwSsKats diversa est; fit enim 

Minervae nec de stato sacrificio agitur, sed de extraordinario, quare etiam artiouIuB 

deest (v. 8 &vaiav avvsriXsaav t&l &s&l iKarbfiâv po^vnQwîQov Kai] Sw- 

SsKaiSa ôvnQWLQOv t&l k&dvaL xtX,), 

Loges Graeo. Saor,ae ed. Ziehon. 15

226 

LEGES SACRAE 

dargebracht ivird, d ayaia fx66iog; ich leite also dyaiog von der Wurzei in 

aym ab: sie fuhrt den Zug der Opfertiere am.' Quae coniectura quamvis 

acuta priorumque commentis*^) utique praeferenda, ex omui tamen parte 

tuta non est. Nam praeterquam quod, si ego supra recte disputavi, d 

SvmSsKdLg ipsa ApoUini, non Buzygae sacrificanda erat, -vitulam agmen 

hostiarum duxisse oumino veri est dissimile; ducere solebat bos, id quod 

exemplis ab ipso Baun. aUatis apparet.*") Sed prorsus Ulius coniecturam 

non abiecerim. Quid enim, si inter duodecim hostias praeter bovem, qui 

universum agmen ducebat, aUasque victUnas etiam aUquot fuisse •vitulas 

statuimus, quarum in pompa princeps voeabatur d kyttitt fx66iog? — v, 36 

To: TMi Av%simL SdQfxara: schol, Apoll. Ehod. I 185 Buzyga .A^vkov filia dicitur; 

in hac lege fUia est Phanoti, aliquam tamen necessitudinem ei cum 

Lyco fuisse ex hoc praecepto apparet, quoniam saceUum Lyci herois dioi, 

cui ut propinquo Buzygae e quibusdam sacris peUes offerendae erant, certum 

duco. Quaenam sane saera ea fuerint, nescio. Ceterum quod aiitiqua 

iUa praecepta ifx Qavaxsi iv %aL ni%QaL 'svSm inscripta cUcuntur, cum 

ceteri oppidum Phocense in confiniis Boeotiae situm intellexissent, Pomtovr^") 

apud ipsos potiug Delphos idem nomen fuisse rapibus saxisque ab oriente 

oracuU imminentibus, ubi antiquior Labyadarum titulus rupii ncisus ^^) extat, 

coniecit, etsi Labyadas ex oppido UIo Phanoteo ortas esse negari non vult, 

V, 47 xd httKQo&Lva sc, naQiisv: primitiae fructuum cUcuntur, quae 

Apellaeo et Biicatio mensibus, qui fere lulio et Augusto fastorum nostrorum 

respondent, reddi merito iubentur. — v. 48 GvfxnLniG%ELv: paucis quibus 

legitur locis verbum nLniG%ELv significat potum alicui praebere. Aa- 

§vdSag igitur hic accusativus obiecti, subieotum autem animo supplendum 

est: magistratus sc, quidam phratriae, qui dfxsL i. e. communi sumptu 

phrateribus convi^vium parare debent, Id autem ipsum, quod non nominantur, 

xayovg dici indioat, ad quod prior lapidis pars pertinebat,^^) Nec 

inaudita est talis Uturgia, cf. e. g. praecepta lobacchorum n. 46 v. 117 sqq. 

— V. 50 dndyEG&ttL, non ayayia&aL verum •videtur, aoristiim enim ferri 

non posse Dragumi concedendum est; sed quid iUud anayEa&aL sibi veUt, 

non assequor; omnino postremi praeoepti rationem parum perspicio. Epulae 

enim Apellaei et Bucatii num %dx xdv coQav i. e, suo tempore non habebantur? 

75. Tabula marmoris ex insula Aegina, quo sine dubio Athenis transportata 

erat, a Pauvelio Parisios missa, ubi nunc in museo publico (Clarac Musee de 

scuipture n, 453, inscriptions pl. 44. 45 Add. pi. iXPJ); fracta est a dextra parte. 

48) ia beiie genisse Hom,, Drag, &ya%dv i, e, ayaardv legit; Brunoni Keil, 

qui recte de certo quodam sacrificio agi sensit, 'ein individudiisierender Gotteroder 

sonstiger Kuitname in rav &yaLav oder ravayaiav' latere videtur; articulus 

rdv coUatis ceteris enuntiati membris utique retinendus videtur, 

49) cf, cum tit, not, 47 allatum, tum tit, in thesauro Atheniensium repertos, 

50) ap. Hiller de Gartringen Gesehiehte von DeipJii p. 10 (Pauly-Wissowa 

IV p. 2557 sq.). 

51) SGBI 1683. 

52) summam sententiae recte iam Pournier asseoutus est {ii fournira ies 

frais du banquet commun de tous ies Babyades), subieotum rectius snpplevit Dttb.

DBLPHICAE n. 74. 75 227 

Edd. Boeckh CIG 1688, Ahrens Diai. U p, 484sqq,, Proehner Inscriptions grecques 

du Bouvre n, 32, Koehler ectypo Erchhoffii usus IG H 545, Cauer Del.^ 204, 

Baunack coUatione Blassii diligentissime adhibita SGDI '2501, Michel Becueil 

702, ouius giatia Laurent denuo lapidem contuUt, Michon ectypum fecit, Cf. 

praeterea Bôrgel Bie pyiaeisch-deiphische Amphiktyonie 1877 p, 142 sqq. et 176sq., 

A. Mommsen Deiphica passim, Danielsson Indog. Forsch. IV p, 164—168, L. Ziehen 

Ehein. Mvs. LVI p. 173 sqq. 

'eTTi rr]i)9eo dpxovToc, e[u:]i ttic 'lTT[TT]oe[u)v]Ttboc Tpirric [irpu- 

Taveiac, fii — — dTpamudTeue] • 

"0p]K0[c ]•!) 

AiKa[£eu) T]dc biKac dic Ka b[iK]aio[T]dTa[i Y]vd))iai [rd § 1 

|i]eT Te[TP]

228 LEGBS SACRAE' 

pac AiTivaioc Kdr t[6] TTe\eepov eKacTov, Toi be iepo)ivd)i[ovec 

TiepiidvTUJV dei rdv iepdv Toiv] | Kai Tr[pac]c6vTUJV tov emepTa- 

Zoiaevov ai hk \xr\ TrepueTev if \xr] Trp[dccoiev, dTroTeicdTUJ 6 \xr\ 

Trepudiv] | \ir\h' d[KTr]pdccu)V") TpidKOVTa CTaTnpac^ ai be Ka \xf] 

drroTivrii 6 [oqietXwv, d tt6\ic, eg dc k eT 6 iepo)uvd)iujv]') j[ 

20 eiXec[euj] •toij iapou Kai cTpaTeu6vTU)v eTi' auToc 'Avq)iKT[iovec 

Kard Ka toi iepo|uvdiuovec eiTaTTeX] j\u)VTr [eK]^) rdc iepdc Tdc 

KOTrpov \if] dTev )ir|be|uiav[:] OiKrjcioc^ eiTi § 5 

|ev (F)ibia[v] ^) erri OaXdccai, rdc be TracTdbac Koivdc 

eT|uev TidvTecci [toTc iepo)ava|Li6vecci ? )ii]!ce6v )i[Tib]eva 

q)epev luribevi, |urib' evoiKev tov auTov TiXeov TpidK[ovTa 

djnepdv fiTfbe TuvaTKa] ^°) | dvoiKe[Tv |u]r|be)Liiav jiTibe \x\)\av 

eveT|uev )iTibe 6\)iov ai be tic ^[oc v6)iouc toutouc Tiappaivoi, 

25 Toi i]||apo)iv[d|u]ovec la\xi6vTU)v OTivi Ka biKaiiui ccp[i]v boKffi 

ei\xev eTr[iZ:a|uiu)i, be Toi ee\ovTec] | KdHaT[Te]\\6vTUJV^^) 

TToi Toc iapo|uvd|Liovac: AuiTic^ d \u)tic rdc 'A|uq)[iKTiov § 6 

CTarfipec] | AiTiva[To]r to h' d|UTTexovov TrevTifKOVTa Kai 

eKarov CTaTfi[pec AiTivaToi, tujv h' eiri toutuii TTopTTa|ud] |tu)v 

dKaTov CTarfipec AiTivaTor rdc creqidvac eKaTov CTaT^fjpec AiTivaTor 

irevTeKai] [bcKa CTaTfjpec AiTivaTor rdc dcuiboc 

biaKdrioi CTarfipec AiTi[vaTor CTa][|- 

30 Tfjpec AiTivaTor \6q)ou TrevreKaibeKa CTaTfjpec AiTivaTor b6pat[oc 

CTaTfipe][c AiTivaTor Kai rd TTop(TT)d|iiaTa 

Kai d CTecpdva xP^^cea edvTuiv m 

[ evecTW [t]ou pooc Ti)id tou fipuioc eKaTov 

CTaTTJpec AiTivaToi rac | 

6q)ei\eTW xpncTifpiov ai ric Ka \xi-\ Trapexrii, eKarov CTaTfjpac 

6q)e[i\eTU) e][c e'q)obov edev ev 

'Ave)iaiaic TpiKTe[u]av Kiiijav, tuu jpiKTeuav ktiucxy [• • 

35 : 'AKec]|[ioc^^)^ tov vaov toO 'AttoWujvoc §7 

Tou TTueiou Kai rdv auXdv Kai tov rdc 'A[eavaiac rdc TTpovatac*^) 

va6v Kai tov] | bp6|uov Kai rdv Kpdvav rdv i\x Tiebiuji 

6) supplevi, PA??AN Clar,, PA?$QN Koehl, restituens ov fxi] nsQLijLaav] 

prjSs [Sn]Qaaa{o)v, quod ceteri reoeperunt, sed Q esse in lapide etiam Miohon 

confirmat, et convenit haeo lectio optime cum lacunae spatio a me constituto, 

7) Buppl, Boeckh, 

8) supplevi, ini oeteri, vid. comm, 

9) EIAIA. lapis, em. Boeckh. 

10) supplevi dubitans, vid. comm. 

11) rb S' VjpLav rov inLâfiiov iarw r&v] Ka{r)ay[ysX]X6vrwv priores, quamquam 

et Koehler et Blass et Michon v. 26 tertio loco H, non T, quod solus habet 

PrOhner, soriptum testantur; quae lectio ratione, quam in textu secutus sum, teneri 

poBse mihi videtur; verbo imfxsXsia&wv ante toI &iXov%se lacuna non suffioit 

12) supplevi, 13) supplevit Danielsson, 'A[QrdfLiToe ceteri.

DBLPHICAB n, 75 229 

Toi iapo)ivd|uovec roi 'A|uq)i[KTioviKoi Kard rdv TTuGidba iK6,]\- 

CTav ecpaKeiceuiv Trpo TTue[t]u)v 6tiv6c Ka hiujvjav ai' Ka |ufi Toi 

iapo)i[vd|UOvec toi 'AjuquKTioviKoi] | iv rdi TTueidbi") Tdti] 

iapdi eTTiKOC)ir|CUJVTi, 6tiv6c Ka beujvTai, dTTo[TeicdTUJ eKacToc 

] I CTaTfipac AiTivaToc ai Ka |uif dTTOTtvrii t[oT]c 

40 iepo|uva)i6vecci to[Tc 'A|uq)iKTioviKoTc, eiXeceu) tou i];|apou d tto- 

Xic ii dc K li 6 iapo|uvd|uu)v, evre Ka dTroTeicrii: 'ObuJv rd §8 

k[ Kai T][dc Teqjupac eqjaKeTceai 

'A)iq)iKTtovac Kdr rdv auro eKacTov, [eTTi)ie\eTceai be Kai ec to 

\oitt6v 6ttujc] ^^) | \xr\ ctvriTar Kai tou bp6|uou touc iapo|uvdluovac 

Toijc 'A|U(piKTi[oviKouc eTTi|ae\eTceai, 6tiv6c Ka b][eTiTai, 

Kai CajiioiJVTUiv toi iapo)Livd|iovec k^tti toTc TToraiuoTc [. . . . 

: Mepo)UTivt][a TTueidc: eviauTta d iepo|urivta d § 9 

TTueidc Tca TrdvTecci ck rdc if [ 

45 TTueia h' d(T)6vTUJV tou Bou[K]aTiou \xr\v6c tou ev Ae\q)oTc, 

Toc be TT[ TTe|UTT6vTU)v ^^) oi A][e\cpoi tou 

Buciou )iriv6c' a[i] be Ka \xr\ TTe[)i]7TU)VTi, drroTeicdvTui^v 

. . . CTarfipac AiTivaToc —] [ ttot t6v eeov Kdr rd TTdTp[i]a 

bibdvTuiv ToTc Ae\q)oTc' ai be Ka [\xf\ bibuiVTi 

.... )iTibfe I be]KU)VTai rdv eKexripiav, ei\eceu)V toO iapou Tr[, , 

[ . . . rdv e]KexTlptav 

iepo)iriviac . . . v . , , ov — 

E permagno lectionum variarum numero praeter eas, quas iam ad textum 

adnotavi, has affero: v, 5 extr. ra tv Pr. et BL, TA?A K, v, 6 in, t(1) tv6vTi Pr., 

TOiE.ONT K., TAir|ONT BI, {'das Zeichen naeh dem moeiten T nicht a, w; 

mogiich O, doch eher \, E'; post 'A|ucpiKTtovtKU)v unius Utterae spatium vaoat, 

lapicidam Atticum origine HYPOB'' inscripsisse suspicatur Baun, 7 ûi^vTU 

Pr,, EMih.A K., 'Beste von vy da' BI,, deinde post xpilû^^Tiuv Proehner tiIiv 

. , , . 6T, nihil Koehler dedit, BI. Y E legit et d[TcopcxX\]6[c6ai supplevit. 

9 OPKEMIOI lapis. 11 AEHEI?0A1 esse in lapide BI. et Michon oonfirmant; 

deinde 6Ti(cxona[i] Pr., Yn.?X.[M] K. supplens Oit[i]cx[6]|a[evoc 6,uvOu)]; BI. 

lectionem Prohneri confirmavit: YP.^X.Ma. 12 TOYKAI lapis. 16 [dmcp]iTciZriTai 

av Fr., TAI.T. .AN K., TAX 'ÎT.AN BI. 21 AQNTI TAS BI, confirmat, 

lacunam aegre tribus litteris sufficere adnotans, 22 ' ivsiSia. sni sicher' 

BI. 26 AQTI? 'beide Maie unzweifeihaft' BI. 31 nOPNAMATA lapis. 

34extr, KriOa[v] Pr,, KHY, K,, KHYM Michon et Blass, hic tamen adnotans: 'M 

eher dis AN, doch kann dieser Anschein ieicht tduschen.' 44 extr. post rac Fr. 

legit V, K. I, BI. H {'aiso r&e •f]'). 45 AEONTQN lapis. 48 in, e]xiuvTai Pr,, 

QNTAI K., ''QNTAI 'diso Sixa^vrai' BI., recte tamen Baun. b^KUivTai praeferre 

videtur, id quod pariter cum illius lectione convenit. 49 l6pou[vcc|LiovEC Pr., 

IEPO[M] 14) an K., iv iepo|it]viac liKdaJrai BL, rai 11. idem ? deinde '*'"'^N!N~ON 'fiir I auch •" mbglich'; 

[ie]p6v 15) Fr., supplevi i(i[p]6v e, Baun. g,; post SKaarov sane K, in lapide Y legisse sibi videtur; 

quod hic addidit xa^Q"''", recte reiecit Baun, 

16) supplevi, vid, de universo loco comm.


Lex est Amphiotionum Delphorum, neo tamen ipsum exemplum Delphicmn, 

sed id quod Athenis a. a. Chr. u. 380 arohoute Pythea exaratum 

esse praescripta v. 1 dooent. Titulus GroLirjSbv inoisus non est, singula 

capita distinctionis notis (v. 15. 26. 40) divisa erant. Olim autem cum 

certum restitutioni fundamentum deesset, quia quotnam Utterae a dextra 

parte periissent, exploratum non erat, nuper argumentis ut mihi quidem 

videor iirmissimis, quae hic repetere longum est, singulos versus 75—79 

Utterarum fuisse demonstravi. 

V. 2—7 ius iurandum hieromnemonum, quorum propria fuisse munera 

iudicandi et multas exigendi diserte dicitur 8GDI 2520 = 8yU.^ 249extr. 

%ovg Ss LSQOfivdfxovag — — •mi %a%aSL%ttôv%ag %ai nQd66ov%ag %VQiovg 

slfXEv. Formulam iuris iurandi paene eandem, etiam illud •bniaiofxaL, lex 

Labyadarum A v. 14sqq. exhibet. 

V. 14sq. de hostus agitur, veri igitur simUe post verba %bv a^v^bv 

bQ%ov inde a littera P, etsi distinctionis nota deest, novum caput inoipere. 

Lnperativo avvay6v%mv praecones subiectos esse Ahrens acute coniecit, 

initio autem n[v&ioig supplendum esse Baun, mihi non persuasit; neque 

enim ipsis demum diebus Pythiorum hostias oomparare et probare decebat 

nec solummodo de Pythiorum hostUs caveri probabUe est. Accedit, quod 

novi capitis praescriptum exspectamus, e. g. propono: n[EQL ^'') LSQrjlmv' oi 

%dQv%sg i%nQaaa6v%mv]^^) %bfi (p6Qov. Mox non de asinis (bvovg), sed, ut 

egregie perspexit Ahrens, de pretiis (mvovg) hostiarum probatarum agitur. 

Nomen magistratus, qui probandi munere fungitur, seoundum ea, quae de 

longitudine versuum statui, vix aliud fuisse potest nisi 6 ini %dv EKar^fi- 

âv, et comparari potest 6 ini rm ^mfxm Eleusinius. 

V. 15 sqq. hoc eaput iam paene integrum evenit; praescriptum erat 

aut n[iQoSog ydg taQag] aut n[sQL ydg iaQag], cf. not 17. De terra saora 

Cirrhaea sermonem esse nemo non inteUegit, cf. Aesch. in Ctes. 107 sqq. 

et Dem. de cor. 149 sqq., ubi bis a Demosthene circuitionis teirrae mentio 

fit. Notatu autem dignum %bv insQya^6fxsvov hio minime statim execratione, 

sed multa puniri. — v. 21 omnes adhuc editores [ini] %dg lEQdg yag k6- 

KQov fiT] aysv legebant, et tale praeceptum per se defendi posse Ubenter 

ooncedo (cf. n. 51, 110. 111). Nunc autem Blass laouuam inter AHNTI 

et TAS! tribus litteris aegre sufficere statuit, unde non ini, sed ex fuisse 

scriptum coUigo, quooum genetivus %dg l. yag vel melius convenit, et praeceptum 

ini %. i. ydg %6nQov ft^ Hysv in fano iUud quidein aptissUnum minus 

aptum in terra Cirrhaea est, contra pruvisum esse, ne stercora pecorum 

templi late in terra sacra pascentium privati auferrent, facile inteUegitur. 

17) praepositio nsQi eo non refellitur, quod bis (v. 26 et 44) praescriptum 

casu nominativo, bis (v. 21 et 35) genetivo legitur, neque enim constana in hao 

re consuetudo titulorum, velut in lege Andania n. 58 plerumque genetivus ponitur, 

quater tamen ipsum nsQL. Quare item de proximo capite dubitari potest, 

utrum n[iQoSos y&S iaQas an n[sQi y&e iaQ&e scriptum fuerit; altemm versum 

79 litterarum, alterum 76 efficit, atque ille quidem numems rarius occurrit, 

18) de hoc verbo, quod Baunackio debetur, non spondeo, quia iKnQdaasiv 

vix praeconum erat.

DELPHICAE n, 75 231 

Post fxr]Ssfxiav unius Utterae spatium vacat, veri simUe igitur est 

geneti^vum 0L%iq6L0g non esse coniungendum cum struetura subsequentis 

enuntiati, sed nuvi esse capitis praesoriptum,^') Utique v. 22—26 de iure 

in terra sacra habitandi agitur et, etsi de verbis v, 21 supplendis dubito, 

summa praeoepti certa videtur, V. 22 in. enim ENEIAI. quod in lapide 

legitur, aperte vitio laborat; quare cum sequatur enuntiatum adversativum 

%dg Se naG%dSag %oivdg slfxEV, iam Boeckh statuit litteris illis adiectivum 

fiSittv latere, cuius digamma lapicida Atticus falso seribendo 

E expressit, id autem discriminis praecepto constitui, ut aecUfieia ini 

&ttXd66aL sita^") liceret privata habere, sc. hieromnemonibus, porticus vero 

omnibus communiter absque mercede praesto essent. Quas porticus iUis 

non solum ad id destinatas fuisse, ut ibi intercUu versarentur ^^), sed etiam 

ad habitandum ipsum e conexu universo coIUgo; cf. etiam Paus. X 34, 7 

de fano Minervae KQavaiag: 6%oai Si siGL %ai OLKf]GELg Sid %mv G%omv, sv&a 

oiôîjGLV OLg %i]v &£bv &EQttns'VSLv %a&ia%r]%£v. Eatio igitur praecepti haec 

erat, ut hieromnemones pro sua quisque voluntate et facultate aut privatim 

suoque sumptu aut gratis, communiter sane cum aUis habitarent. — 

V. 23 fxr]S' ivoL%~£v %bv a^v^bv nXiov %tX.: nimirum ut plures commodo Ulo 

uti possint. — In proxima laouna yvvaL%a supplevi propter fxrjSEfiittv insequentis 

versus; hoc enim ad obiectum feminini generis periinere, quod 

ex ivoLKEv pendeat velut oertum aedificii genus, veri dissimile puto, — v. 24 

fir]Ss fx^vXav ivsifisv %xX. ad religionem terrae sacrae, unde vel instrumenta 

fmmentaria prohibenda ei^nt, refero. Infinitivum svELfxsv a verbo ivirjfXL, 

non ab ivEivai ducere praestat. 

Caput sequens (v. 26 — 32) difficultates praebet magnas; statim iUud 

XmxLg, quod esse iu lapide iam constat^^), interpretationem ex omni parte 

tutam non invenit. Kretschmer^^) vocabulum ad stirpem Xr]- velle referens 

interpretatus est Wille, BescMufi, sed praeterquam quod Amphictionum 

decreta Soyfxaxa vocari soleaut, eur hoe potissimum caput ita appeUetur, 

cuin universus titulus deoretum sit, non inteUegi Danielsson recte obieeit, 

qui ipse acute et diUgenter universo conexu considerato haec proposuit: 

quoniam in parte capitis conservata de vestitu ornatuque sermo sit, enuntiato, 

cfuod incipit a XmrLg rag 'Afxcp-, praeceptum eodem pertinens latere; 

unde sequi, ut Aoirtg aut ipsum simulacrum aut pars ornatus sit; iam eum 

inter vestimenta, quae commemorantur, tunica desit eamque ante %b d,fx- 

19) potest sane eadem ratione explicari, qua Baunack spatium vaouum ante 

'vnopaXiopaL v. 6 expUoavit; nam ante oiKrjaioe in exemplari Delphico haud dubie 

digamma erat, quod lapioida aut statim omisisse attt primo transcriptum postea 

erasisse potest. Velim lapis inBpioiatur, num et hoc loco et v. 6 rasurae vestigia 

exhibeat, 

20) de terra Cirrhaea ad mare sita cf, Paus, X 37, 6. 

21) cf, Paus, VI 24, 2 de porticu meridionali fori Elei: SLaLQoHai Sh wbrr^v 

ie fLoiQae %QSie oi KLOvse' iv ra^vrjj SLr]fxSQSvovai rd noXXd oi 'EXXavoSiKaL; ipsae 

tamen habitationes iis erant in aecUficio, quod vocabatur 'EXXavoSLKswv. 

22) AS2TI? scribendum esse censebant Boeckh et Ahrens, quos secutus est 

A, Mommsen, 

23) Kuhns Zeitschr. XXX 578 sq., cf, Danielsson I. c.

232 LEGES SACKAB 

niwvov i, e, amiotum nominatam esse veri simUe sit, collato acUectivo 

aG^vXXmôg (CaUim, Hymn. III 213) glossisque aliquot HesyehU, unde stirps 

quaedam Xm- 'veriveben, 'Verltnupfen' evadat, Xmrig ipsam tunicam significasse 

oenset, Cui tamen iuterpretationi, ut ipse sensit ac monuit, id 

valde repugnat, quod praescriptum ita nimis artum est, Sensum si respicias, 

eommodissuna "videtur interpretatio Baunackii 'Sinn: GeidbeicUligung 

fiir, Aufwcmd (avaXmfia) fUr (das Kultbildy, sed explioatio etymologica 

desideratur. Etiam quomodo supplendum sit a Xm%Lg %ag 'Afxqj- dubium.^*) 

Suppleverunt saue inde ab Ahrensio omnes %dg 'Afxq}[LKxiovog 

SLKQvog] heroemque Amphictionem Anthelae cultum intellegunt^^) coll. praecipue 

V. 32 xov ôbg XLfxd xov iJQmog. Sed suo iure Danielsson obloeutus 

est: simulacmm enim dei sive herois sacrum ESog vel ayaXfxtt, non si%(av 

est, aocecUt vero quod positio verbomm offendit, quoniam expectamus xag 

El%6vog %ag 'AficpiK%LOvog. Itaque dubito de supplemento ELôvog atque 

interdum ne id quidem pro certo habeo 'AfxcpL%xiovog vel eiusdem stirpis 

vooabulum esse vemm. Quae deinceps enumerantur arma memoriam excitant 

xdg navonXiag av oi 'AficpL%%iovEg avaxi&svxL (Miehel 289). Verba 

deinde tcu ôog xifid xo^v i^Qmog EKa%bv G%a%iiQEg^^) dubitationem iterum 

movent. Boeckh olim genetivum toÔ r]Qmog voci |3oc)g non attributo possessivo, 

sed appositioni esse putabat et talem bovem intellegebat, cfuaUs 

ap. Xenoph. HeU. VI 4,29, iibi hecatomba lasonis Pheraei describitur, §ovg 

•^ysfxcbv audit. Hanc sententiam Ahrens ceterique merito reiecerunt, sed quod 

plerique bovem heroi cuidam saerificandum, intellegunt, id ne ipsum 

quidem offensione caret; insolita certe breviloquentia id, quod illi volunt, 

mero casu genetivo r]Qmog enuntiatur, velut in fastis Cois bos lovi sacrificandus 

vocari solet vel ôvg KQL&sig %& Zr]vi vel povg &v6fisvog xm Zr]vi, 

nusquam. ôvg %ov Zr]v6g. Quare longe diversam rem hoc genetivo diei 

suspicor^') reputans praesertun posse huius capitis praecepta ad pompam 

pertinere. Bosne qui currum vehebat herois dicitur? 

V. 34 £]g^^) 'scpoSov &'vev: sc. roîjg isQOfivdfiovag antequaiu fines Del- 

24) Boeckh: & S&xLe r&e 'Afi(p[iKrioviKae nofin&e &Ss ârw]; atque hoc caput 

aliquatenus ad pompam spectare id quidem minime improbabile est; cf, infra, 

26) unus A, Mommsen p, 226sq, Neoptolemum hoc loco dici existimat, cuius 

in cultu Delphorum Amphictionumque eximias quasdam partes fuisse oenset 

(cf, Usener Arch. f. Beligionstoiss. VII p. 329 sqq.); sed tota eius de hac re disputatio 

incertissimis fimdamentis nititur, id quod hio demonstrare longum est. 

26) qui tum Delphis 200 drachmas valebant (cf. Br. Keil Hermes XXXII 

[1897] p. 403,2 et Th. Reinach BGD XX [1896] p. 251sqq. et 385sq.), pretium 

magnum nec tamen in bobus selectis inauciitum, cf. Bhein. Mus. LI p. 216. 

27) diverse etiam Pr. interpretatus erat: d'apres cette plirase, le heros Amphiction 

aurait ete represente en hoplite sacrifiant un taureau. 

28) icpoSov &VSV, sine praepositione, soripsit Baun. comparans oQiiia &'vsiv, 

ydfiov ianav, quae tamen exempla, prius praesertim, satis diversa mihi videntur. 

Ceterum ita sententia ipsa non mutatur. Longe diveraa de hoo loco proposuit 

A. Mommsen Belph. p. 178, 182Bq. 218 iipoSov eam caerimoniaiu intellegens, de 

qua Plut. de def. or. 16 in describendis Septerii quod vooatur sollemnibus; •%' te 

psrd aiyrjs in' aîrifv {rr]v KaXidSa) Si.d t^s &vofiaôfiivr]e AoXwviae icpoSoe Jj ai 

'OXslai rbv &p(pi&aXi] k6qov 'f]fifiivaie Saaiv ayovai (of, Usener I, c), Coniectura


phorum ingrediebantur; 'AvifxaLaL igitur ni fallor locus dicebatur^^) in finibus 

Delphorum situs. — %Qi%x£vav %r]vav: TQi%TEva haud dubie idem atque Atti,cum 

XQi%%OLa, de quo saorificii genere vid, p. 10 sq.; %r]vav Baun. ad eandem 

stirpem, quae in s%r]fa, %r]fmSrjg %f]'LOv est, refert, ut proprie sit Brandopfer. 

Saerificium lustrale dici iam Boeckh coU. Hes. s. v. %i]'lov' %a&dQfiaxa 

statuit et eiusmodi sacrifieium in introitu terrae sacrae fieri par est, 

Quod deinde in lapide est xm %Qi%XEvav %r]v(uv) non expedio; tueri acute 

tempta-vit Baun. scribendo x&l xqlkxevuv %. [iici'/ &'{)GttvxL] poenam neglecti 

saorificii sancUi ratus, sed nec solet poenae sanctio hunc in modum adiungi 

(cf, V. 18. 19. 24. 37. 46), nec spatium taU supplemento sufficere 

videtur. Itaque quamvis in-vitus BoeckhU rationem praetulerim, qui post 

x&L dei nomen, ApoIUnis sc, errore lapicidae excidisse, altemm deinde 

nomeu lacuna perisse coniecit.'") 

Inde a V. 35 sine dubio in novo capite versamur, cuius praescriptum 

supplere debemus, ac ni fallor ipsas reliquias eius tenemus v. 35 in. litteris 

Log genetivum aliquem terminantibus: d%ia]LOg supplendum esse e praedicato 

eapitis i(pa%£i6&mv collegi.^^) 

V. 35 deae nomen, quod ab A ineipit, non 'AQ%dfxL%og fuisse, sed 

'A&ttvaiag IlQovttiag re ipsa probaverat Danielsson, qnoniam celeberrimuin 

huius deae templum^^) deesse credibile non est, et spatio lacunae a me constituto 

optime confirmatur, •— SQOfxov: cf. n. 76 v. 24. — v, 36. 37. 39. 

42 ceteri genetivum 'AficpL%XL6vmv restituerunt, sed lacuna non nisi adieotivo 

'Afxq}L%xL0VL%6g scripto expleri posse videtur, cf, v. 6 xmv iQrjfxdxmv 

xmv AfxcpL%%L0VL%mv. 

V, 40 bSmv Ahrens et Froehner uterque cum sequentibus eadem 

structura iunxemnt, Ule bSmv %d[g inl AsXcpovg ayo^veag], hic bSmv xa 

%[ttKcofiEva temptans, eandemque rationem sequitur Baunack, Ac sane quae 

sequuntur ipsa quoque ad curam fani terraeque sacrae pertinent, ut per 

se praescripto superiori [cx)t£'cT]tog v. 35 commode subiungi possint. Sed 

ante bSmv distinctionis nota est, quae in hac inseriptione legi nou solet 

nisi ante novum caput (v. 15. 26). Quare hinc quoque novum inoipere 

caput existimo eiusque praescriptum bSmv esse. Sequitur ut vox bS6g in 

sequentibus repetenda sit'^) nee tamen certam coniecturam proferre possum. 

V. 43 sqq. postremum de feriis indutiisque caput gravissimas difficultates 

praebet. V. 44 extr. iK xag 'rj^nsiQOv %tti i% xav vdemv ausim. In proxima 

lacuna, quoniam deinde v. 46 ai Si %a ff^ nifxnmvxL sequitur, utique 

restituendum videtur nsfxnSvxmv, cui manifesto subiectum est AEXcpoi. Nou 

admodum infirma est: neque e Plutarcho vocabulum 'icpoSoe tamquam nomen 

caerimoniae proprium fuisBe colligi potest neque ad Amphiotionas eam attinuisse 

ullum extat testimonium, 

29) simile loci nomen occurrit Paus, VIII 36,9: 'AvEfi&ad ri ian xaiQiov. 

30) A. Mommsen 1. c. p. 178 sq. duplex rQLKrsvas sacrificium lovi et Apollini 

MoiQayiraLS (Paus. X 24, 4) oblatum putat. 

31) idem vocabulum in rationibus templi Delphorum aediflcati ocourrit: 

SGDI 2502 V. 62 KaXXiriXsi rov fiaxavihparos &Kiai0s arari]QSs tqeTs «tX, 

32) cf, Danielsson I. c, p, 167 et PreUer-Robert G. M. p. 195. 

33) cf. V, 26 A&ns' a ^cotis r&e xtA.,


iiritur de theoris a civitatibus Amphictionicis mittendis atque a Delphis 

aceipiendis, quos Boeckh inteUexerat, sed de iis theoris agitur, quos Delphi 

ipsi ad nuntianda Pythia in singulas civitates mittere debebant.**) Unde 

tale fere supplementum se offerre -sridetur xbg Ss n[v&imv &saQbg navxoes 

nsfxnbvxmv A]sX(poi xov Bv6iov fi,r]v6g. Sed vereor ne in taU sententia 

ariiculus ante Ilv&imv aegre desideretur. Itaque moneo posse cogitari 

etiam de tali supplemento: xbg S' in[ayyiXXovxttg xd Ilv&itt nsfxnbvxmv A. 

lam vero quid proximo praeoepto fiet, de quo supersunt nbx xbv &sbv %ttx 

xd ndxQLtt SiSbvxmv xoig AsXqjoig? Subiectum esse uomen, quo eivitates a 

Delphis invitatae significantur, cum uuiverso conexu tum reliquUs v, 48 

Ss]KmvxaL %dv iKS%r]Qiav apparet. Sed neo quomodo ad tale nomen 

supplendum lacuna v. 46 sufficiat, nec iUud nb% %bv &e6v quo pertineat, 

assequor. 

Cetemm quamvis multa dubia sint in hoo capite, res tamen una 

gravissima inde certo confirmatur: oertamina Pythia mense Bucatio acta 

esse^^); quod praeterea A, Mommsen p. 152 e verbis ivLav%itt d isQOfir^via^^) 

a Tfv&Ldg non solum penteterica, sed etiam annua ftUsse Pythiomm quaedam 

soUemnia coUegit, id pro certo tradere dubito. 

76. Delphis in muro substmctionum templi; in eodem lapide supra et 

dextra alii tituli. Quinque primos versus edd. Wescher - Poucart Inscr. rec. a 

Delplies n, 459, totum titiilum Poucart BCIi VII p, 427 ii, 6 ex Haussoullieri 

apographo; deinde v, 1—20 denuo exscripsit et ed, .Pomto^w Jahrb. fiir Phii. 

1894 p, 663 n, 3 et p. 838; totum titulum iterum Michel Becueil 256, Baunack 

SGBI 2536, Dittenberger Syll^ 293, 

"ApxovTOC ev Ae\q)oic TTpagta^ TTuQtoic eboEe 

Toic iepo]uvri|Li6vbic A e \ cp di v ZevoKpdTei 

TTpaoxou kt\. Sequitur tonga series nominum ceterorum hieromnemonum, 

quam hic repetere opus non est; deinde v. 19 med. post trium fere litterarum 

spatium vacuum ipsum decreium hunc in moduni: 

rdc iepdc x^wpce uTTdpxeiv tottov 

20 TaTc iepaic pdoic Kai ittttoic KaTa\e\ei|Liêvov dTTO rdc 6boO 

Tdc eTii t6 "AcTupov dToucac, di d oboc dTei erri tov TTai- 

TTa\tbav Kai ev t6 AaKuiviKov diTd toO AaKiuviKoO ev CKai--^) 

dv ev rdv vdrrav rdv bj 'lepaTreTeiav [aTOucav Kai fii ^) d] oboc d- 

34) nonnulla de his congessit Baun. Philol. 64 p, 51sqq, et SGBI ad n, 2580, 

Gravissima testimonia praebent plebiscitum Chiomm Syii.^ 206 et tit. inecUtus 

Delphious, e quo HaussouUier B C H Y p. 313 verba affert haec: insLSi] inavsX- 

&ovrss &swQoi oi dnoaraXivrse ini rr]v inayysXiav tSj' Tlv&iwv. 

35) pluribus de hac re dissei-uerunt Boeckh ad CIG 1688, Kirchhoff Monatsber. 

d. Berl. Akad. 1864 p, 129sqq,; cf, etiam Koehler ad IG IIl p, 319, 

36) Bchol, Pind, Nem. III1 LEQopr^viaL Si XiyovraL ai iv Tm firivi lEQai 'r]piQai 

oiaiSîjnors &soLe &vEifiivai; sed cf. etiam ad n, 169. 

1) id ipsum Pomt, e lapide dedit, SlKAr|AN Fouc, 

2) suppl, Baun, of. v. 21, minus probabiliter P. et Dttb. rdv iv 'IsQansrsiai 

[nor' 6q&6v, we a dSbs a]ysi; TTETEIAN, non "TTETEIAI scriptttm testatur Pomt,


Tei d eg iTrTTobpoiuou d £evic d^) erri t6 A*) —va 

25 TaTc tepaic pooic Kai ittttoic ^ctu) rroT 

TTOTdTeiv rd ibiujTiKd Gpe|uâTa [ev rdv Kpdvav? 

rdv TTOTi Tdi Kepa|ueiai oijcav to—• —^) 

'GWaviKou fipduou' ei be tic eTii Sev— — 

TOTTiui, eSouciav e^Tfiev tiIu 

30 ee\ovTr dvaTpdipai 

hk t6 boTlua touc 

dpxovTac TdJv Ae\q)d)v 

ev Tdu iepdii. 

Decretum Amphictionum anni archontis Praxiae i. e. a. Chr. n. 178/7. 

Summa argumenti, quae v. 19—24 continetur, aperta est: pars quaedam 

terrae sacrae acourate definita bobus equisque sacris ad pascendum reservatur, 

De eo quod additur praecepto v, 26—29 dubitari potest. V. 26 

quoniam to: iSimTLKd &q. legitur et locomm mentio subsequitur, facUe 

conicitur praeoipi, qua privata pecora agere fas sit, et talem fere in modum 

hoc praeceptum cum superiore coniungendum esse: %ai fi^f] svTav&a] 

nordysLV %d LSLm%L%d &QifXfxa%tt [nX'}]^ ini %dv —] rav no%i %. %. ov6av. Sed 

diversa suspioio mihi movetur hoc ipso participio pvGav, quod ad substantivum 

bSbv referri nequit, quia in hoc titulo bSbg ayovGa dicitur. Ac 

ne saltus (vdna) quidem, de quo olim cogitavi, verbis %dv noxi %a %sQafisia 

o^vaav apte definitur. Contra aptissime fons ita vel puteus definitur, 

quare supplendum suspicor iv %dv %Qdvav] %dv no%i %. %. ovaav et hano 

esse rationem praecepti, ut de aqua pecori utenda caveatur. Inde duobus 

modis conexus restitui potest: aut v, 26 et 27 is fons signifieatus erat, 

quo privata pecora adducere liceret, et supra v. 24 extr. et 25 fons bobns 

equisque sacris reservandus, aut demum v. 26 sq. de tali fonte agitur et 

scribendum est %ai fir/ ivrav&ci] nordysLV %d LSLm%L%d &q. [fxrfS' iv %ttv 

KQttVttv] %dv no%L %%X. niud neseio an ipsis reUquiis lapidis commendetur; 

nam v. 24 extr. in lapide agnoseitur ' 'A, id quod de va potius quam de 

r]a superesse videtur. Quid igitur, si hie %Qd]va vel [s% %dg %Qa]va[g] 

scriptum fuit et v. 25 minime praepositio no%i, sed noT[ia%Qa vel simile 

eiusdem stirpis vocabulum latet? Mminim coniectura satis incerta est et 

positio verbi EOrm vel paululum repugnat, res ipsa tamen titulo eius generis 

aptissima est, cf. n. 117 v. 21 cum comm, 

V, 28 sq, de peregrinomm vel pri^vilegio vel poena praeoeptum videtiir, 

cf. n. 62 V. 11 sq. et n. 96. 

3) AHENIZA lapis aecundum P.; Baun, a{Qâ)aa legit mutatione pamm 

probabUi; Dttb, litteras traditas servans & ^svls a legit, id quod confirmari 

potest exemplo tituli Halaesini IG XTV 352 v, 16 &nb r&e oSov T&e ^sviSoe 

(cf, V, 18), 

4) ini rb "A[arvQOv haud improbabiUter Baun, 

5) licetne pergere lacuna brevissima constituta To[i)] | 'EXXaviKov 'f^Qwiovl 

Postremam partem inscriptionis versibus tertia fere parte brevioribus inscriptam 

esse Pomtuw indioat in conspectu muri delineato, sed a quo potissimum versu 

haeo pars incipiat, param constat, cf, quae de hac re disputavit Baun, p, 717,


77. Tabula lapidis Parnassii reotangula, inscripta in fronte et in latere 

dextro (B), inventa Delphis ante portioum Atheniensium. Bdd, HaussouUier 

BCHY p, 157sqq„ Dittenberger Syil^ 306 (233^), Michel Becueii 263, Baunack 

duobus ectypis chartaceis v, 5—50 usus SGBI 2642. — Ipse titulum, cum 

magna e parte a proposito meo prorsus alienus sit, non totum exscripsi, sed 

solum lateris inscriptionem, quae ad res sacras pertinet^ universum argumentum 

in commentario breviter adumbrans, 

dud be] Tdv [Tpicxi\idv bpaxiudv | rdc Tipdc 

Kai rdc 0uciac ev] rdn 'Hpa[K\eiuji \x\\vi dei | cuvTe\ouvTU)V^) Kai 

\]6tov diTobovTU) [rdi TT6\ei ev tu)i | ] (HTivi^ ei be 

5 \xf\, oi judcTpoi I' I KaTaTope]u6vTU)^) Kar auTuJv K\oTTdc 

Kard t6^ |u[ac|TpiK6v v6\x]ov 0u6vtu) be oi eTTi]ue\TiTai poOc Te\ei|- 

[ouc Tp]eTc, oiic Ka oi Tro\TTai bdiVTi, tou 'AttoWiuvi Kai rdi A[a|To]T 

Kai Tdi 'ApTejuiTi Kai rd dWa iepeia [Kae]u)c biaTeraK^Tai | uTiêp 

10 t6v paci\ea "ATTa\ov, TroTaT[op]euovTec rdv 6uc[i]||av °ATTd\eia^ 

Karaxpeiceuicav be rd Te\ea rdv ba)Lioe[oi] |vidv Kai oivou |ueTpr|Tdc 

TeTTapdKovra^ rdi be buibeKdrâi] | toO 'HpaK\eiou )litiv6c exerujcav 

rd iepeia eToi)Lia, rdi be | TpeiCKaibeKdrai TT0)UTTeu6vTU) oi re iepeic 

ToO 'Att6\\ujvo[c] I Kai tuiv dWujv eeuiv Kai TipuTdveic Kai dpxovrec 

15 Kai oi I TTaTbec ecTeq)avu)|uevor TT0)LiTreu6vTU) be ck rdc d\ujoc | ev 

t6v vaov eiTei be Ka TTO)UTTeucu)VTi, oi iepeTc toO 'Att6Wuj|voc 

KaT(eu)xecTU)v^), rroTaTopeuovTec rdv Ouciav 'ATTd|\eia, Kaedic 

eVeicTar ottuic be Kai e|uq)avfi fl "rd ei|)riq)ic)Li[e][va, dvaTpdi|)ai t6 

ipdquciua eui rdv eiKdva toO paci\eu)c 'ATTd||\ou. (Sequuntur de 

pecuniis db epimeietis exigendis praecepta.) 

Delphi cum ab Attalo II Philadelpho (169—138) precibus impetravissent, 

ut sibi 18 000 dr.*) ad •emdiendos pueros et ad saora faciunda 

3000 donaret, hoc decreto a. a. Chr. n. 159/8 ^) administrationem usumque 

earum pecuniamm diUgenter oonstituerunt. Ac priore quidem parte, quam 

ego omisi, praecipue de donatione regia consecranda et ab alieno usu 

tuenda (v. 18—24), de pecunUs tuto conocandis (v. 26—36), de eUgendis 

curatoribus tribus pecunias administraturis et de ipsa hac administratione 

(v. 38sqq.) praecipitur, ea denique parte lateris B quam exscripsi de sacris 

1) supplevi coll. frontis tit. v, 40 anb Si r&v TQiOXiXi&v al npai Kai ai &v- 

Oiai vno tS»' inLpsXr]%av r&v ArraXsiwv yivia&w Kara rdSs; conexu autem huius 

modi enuntiatum requiritur, quia ante praecepta de saciiflciis sequentia pecunias 

ad ea destinatas denuo indicari oportet. 

2) suppl, Baun. dubitans sane, quia lectione KarayoQsvbvrw kut' czûTcoy 

KXon&s duae stracturae confunduntur. Ceterum quot .litterae laoums a dextra 

hiantibus perierint, deflnite dici nequit, quia versus hac ex parte longitudine 

differre v. 6sqq, oatendunt, ut monuit Baun, 

3) supplevi; KAT/^XEZTQN Hauss,, id qtiod utique emendatione eget; 

KaraQxiarwv scripsit Dttb,, sed vid, comm, 

4) sc, Alexandreas (A v, 13) i, e, Atticas (Dttb,), 

5) ini Tcg 'AfKpiaTQarov &Qxae (A v, 28), de qua cf. indicem archontuui, 

quem Pomto-sv apud Pauly-Wissowa IV confecit, p, 2637,

DELPHICAE n, 77, 78 237 

•faeiimdis. lam 3000 Ulae drachmae ad ea destinatae ex usura constituta 

(A v. 28 t6kov nsvT£%aLS£%d%ov = c. T^f^), 210 dr. quotannis efficiunt, 

quibus non modo non universae sacromm quae commemorantur expensae, 

sed ne tres quidem ilU boves comparari poterant.*) Partem igitur sumptus 

ipsos oives sustinuisse sequitur, quo referenda sunt verba v. 6 sq. ôvg 

%£Xsi[ovg %Q]£Lg o^g %a oi noXi%aL Smv%i: boves re vera a civibus praebendi 

erant et solummodo reliqua LSQSia (v. 8) vinumque et quae praeterea ad 

pompam epulasque neoessaria erant, 210 Ulis draohmis comparabantur. 

Quare hoe decreto omnUio non plane nova sacra itistituta esse, sed antiquitus 

die XIII Heraclei mensis stata fuisse sollemnia suspicor, quae tum 

munificentia regis aucta et iam in regis honorem 'A%%dXsLa appeUata sunt, 

Cf. etiam post vocem rd aXXa isQSLtt v. 8 verba %a&mg SLa%i%a%%aL, quae 

in hoc decreto vix habent, quo referantur. 

Quae de ipsa sollemnium celebratione decernuntur, et re ,et verbis 

mirum in modum cum Us conveniunt, quae titulo proximo n. 78 Alcesippus 

C|uidam sanxit, ut alter titulus ad alterius exemplum necessario conscriptus 

sit. Publicum titulum homini privato exemplo fuisse per se intellegi 

videtur, nec quisquam aliter iudicasset, nisi Aafxoa&ivovg aQiov%og 

nomen, quod Alcesippi titulo praescriptum est, in catalogo proxenomm 

(Syll.^ 268 = 8GDI 2581) annus 182/1 exhiberet. At interim cognitum 

est anno quoque fere 143/2 eiusdem nominis archontem fiUsse'), ut iam 

omnis haec difficultas expedita sit: publicum exemplum est antiquius. 

De singulis haeo addo: v. 4in. mensis nomen laouna exoidit; sacrorum 

mense Heracleo factorum rationem reddi exspectes proximo meuse 

Ilaeo, sed lacuna, etiamsi %S)l e v. 4 extr. huc transferas, non expletur. — 

V, 65 Dittenberger scripsit %ttTa(g)iia%mv, sed nullam 'video causam, cur 

hic pro verbo universum sacrifioium signifioante verbum initia sacrificii 

significans usurpetur neque in ullo alio titulo pro ipso &'vslv illud %tt%dQiEG&ttL 

dioitur, Quare malui soribere %ttx(£v)ii6%mv et quia id verbum 

optime oum sequentibus no^ttyoQE^vovÊg %dv &vaiav 'A%%dXEia convenit et 

quia usus eius exemplis confirmatur, cf. n. 65 v, 20 et n, 186 v, 21 sq. 

Quamquam %a%sviia%mv a lectione tradita paulo plus secedere coneedo. 

78. Delphis in muro substractionum templi, Bdd, Conze et Michaelis 

Ann. dell' Instit. XSXHI (1861) p. 69sq., Conze Phiioiogus XIX p, 178, K, KeU 

Bhein. Mus. XVHI p, 262 sqq,, Wescher - Poucart Inscr. rec. d Delphes n, 436, 

Baunacfc SGDI 2101, Dareste-HaussouUier-Reinach Bec. des Insor. iitr. p, 62, 

Cf, etiam A. Mommsen Deiphica p, 248, Posteriorem partem tituli, qua manumissio 

continetur (v. 9sqq.), omitto. 

"ApxovTOC Aa)Lioceeveoc |uriv6c TToiTpOTriou, eTii ToTcbe dveeriKe 

'A^KeciTTTTOC I Bouerjpa Ka\ubu)Vioc tuii eeiiJi Kai Tdi TT6\ei rdi Ae\q)d)v 

XpucoOc ^Kardv Tpi|dK0VTa Kai dpTupiou |uvdc eiKOCi buo CTarfipac rpid- 

6) cf. quae de pretUs boum statui Bhein. Mu,s. LI p, 216, 

7) vid. Pomtow Beitr. z. Topogr. v. Deiplii p. 39,1 et apud Pauiy-Wissowa 

I. c. p, 2641 (cf, BCH XVH p. 358 n. 33 sqq,).


Kovra, ei rt Ka TTdeii | 'A\Ke'ci7nT0C, ujcre euciav Kai bajuoeoiviav cuv- 

5 Te\eTv Tdv tt6\iv tuiv Ae\q)uJv || tuu 'Att^Wujvi tuji TTuetuu Kar' eviau- 

Tov TTOTOVO)LidZ:ovTac 'A\KeciTrTTeia auo \ tuiv t6ku)V toO re %pvdov Kai 

dpTuptou, cuvTe\eTv be rdv euciav ev tuii 'Hpaiuii | |UTivi, uovTreijeiv be 

eK Tdc d\u)oc touc lepeTc toO 'AttoWoivoc Kai tov dpxovTa | Kai touc 

TrpuTdveic Kai touc dWouc Tro\tTac irdvTac • dvaTpatpdvTU) be oi 

dplxovrec ev tiui iepu)i Kai d dvd0ecic Kupia ecTU). 

Hoc titulo Alcesippus homo quidam privatus pecunias Delphis donavit, 

unde post mortem suam cfuotannis mense Heraeo sacra ApoIUni Pythio 

fierent nomine 'AX%E6inn£La, de quibus aliunde nihil cognitum est. 

Imitatus est in constituendo sacromm ordine popuU de Attaleis decretum 

auni 159/8 (cf. n. 77 v. lOsqq.). Archon enim nomine Damostheues Delphis 

non solum anno a. Chr. n. 182/1, sed etiam 143/2 fuit. Vid. quae 

de hac re ad n. 77 adnota^vi. 

79. Lapis non laevigatus inventus in vico Sfaha prope Elateam, nunc in 

museo vici Brachmani. Edd. Poucart BGH VH (1884) p. 216 ex eotypo chartaceo, 

quod fecerat Bilco, P, Bechtel SGDI 1531, Boberts Introd. to Greek 

Epigr. I p, 232 n, 229 bis, Dittenberger apographo LoIIingii usus IG IX 1 n, 129 

et Syil.^ 562, Michel Becueil 703, Cf, etiam Paris Eiatee p, 34 et Boehl 

Imagines^ p. 21, 

'Gv Toi Fa|vaKetoi | edovTa | CKavev 

TuvaiKa | îe 7Tapt|ue[v]. 

Titulus non multo ante finem V a. Chr. saeeuli inscriptus ^) haud 

dubie tamquam nQ6yQafxfxa in introitu sacelU coUoeatus erat, 

Ipsum autem ro J-ava%siov aut a voce fdva%sg nomen traxit saorumque 

erat Dioscurorum aut a vooe fdva'^ et Cabiri erat,^) Apud scriptores 

nec huius nec Ulorum cultus Elatensis traditur, ad Cabiri tamen sacra 

praeceptum iUud de muUeribus prohibendis aptius mihi videtur. 

V. 4 ^âvêv: de tentoriis in re saora adhibitis Toepffer ad legis Coae 

verba &v6v%m Kai a%avonaysia&mv (n. 137) egit') et exempla quidem, quibus 

iam olim Eoucart''') hunc morem apud Graecos vulgatum fuisse^) docuit, 

optime auxit, sed quod rem ipsam ita defini^vit, ut diceret Graecos tentoria 

illa feriis, panegyricis praesertim, extmere consuevisse, ut ibi caerimonias 

quasdam facerent^), mihi non persuasit, Neqiie enim de eiusmodi 

reconditioribiis caerimoniis cfuicquam traditur neque id cum ipsis huius 

1) litteratura nondum lonica est (A/PV, sed GS). 

2) of, Kern Beitr. zur Gesch. d. Griech. Phiios. u. Belig. 1895 p, 114sq, 

3) MAI XVI (1891) p, 413—416, 

4) ad legis Andaniae de hac re praeoepta in comm, ad Bebas-Insei'. 

n 326 a. 

5) cf. praeter tit. Coum n. 137 et Andan. n, 58 § 7 Dittenb. SyiU 189 

V. 11; Syli.^ 177 in,, 581 v, 2, BCH XI p, 380 v, 20, 

6) 'um in denselben 'wdhrend der Feier bestimmte Kuithandiungen vorzunehmen.'

ELATBA n. 79 239 

tituli verbis convenit, quippe cum participium &'vovTa subordinatum verbo 

a%avEiv haud dubie ad sacra palam faciunda spectet. Ac ne id quidem 

neglegendum est infinitivo aâvîv aeque atque Unperativo 6%ttvonay£i6&m 

legis Coae tentom non dari potestatem, sed imponi necessitatem atque 

eam unicuique sacrificanti. Quo hanc necessitatem? M fallor, tenendum 

est duo fuisse genera carnes viotimamm cousumendi: aut enim erat 

anoipoQd aut non erat'); si erat, U qui saorificaverant, postquam deus 

et sacerdotes suas quisque partes acceperant, reUqua domum secum 

asportabant; si minus, in ipso fano cena instituta carnes comedebant, id 

quod manifesto sacerdoti commodo erat. IJbi autem hio mos valebat sive 

privatis sive publicis in sacrificus, teutoria vulgo facta esse puto, ubi 

cenarent. NobUissimum fere exemplum extat in Euripidis lone, ubi Xuthus 

saorificio peracto amicis epulas parari et tentoria extrui iubet (cf. potissimum 

v. 804—807 et 1122 sqq.)., lon autem permagna extruit mg ndvra 

A£Xq)mv Xabv ig &oivr]v %aXmv (v. 1167). Eodem nomine memorabilis 

'OQiGTov qiiae vocatur GKr]vf], de qua Paus. H 31,8. Quo more nec non 

consuetudine militiae evenit, ut a%i]VEiv paene eodem sensu ao &0Lvd- 

G&ttL et a^vGKavog pro conviva diceretur: sic schol, Arist, Ean. 624 vocabulum 

avG%r]vf]XQLa ifjsa voce q)iXr] GvvSiaixog explicat; frequentissimus 

autem apud Xenophontem ^) is sermonis usus est, ita ut 6%r]V£Lv apud eum 

prorsus fere idem quod epulari valeat, a%rjvf] quod epulae; velut cum cUcit 

Anah. V 3, 9 &v6iav inoisL xy &Em %ai ndvxEg — — — fiEXEiiov Tf;j 

lo^T^g^ itaQEiiE Se i; &Ebg xoig 6K7]vov6lv aX(pL%a, aQ%ovg, oivov, %Qttyf]fittxa, 

manifesto epulantes dicit; of, praeterea de rep. Lac. 5, 2, Cyrop. 

n 3, 1 (rîjv 6%r]vf]V £ig %oi%r]v SiiXvov); 3, 22 (o%av %iXog ij a%r]vf] l'xj)); 

TTT 2, 25 (avvSEinvovg EXaÊv afX(po%EQOvg nQog iavxbv mg q)iXovg r]Sr]' 

ava%i]vovvxmv Ss slni xig %%X.), IV 5, 8 etc. Eadem igitm- vi in titulo 

Elateo aâviv usurpatum esse censeo et rationem legis ita interpretor: si 

quis sacrifaverit, carnes ne domum asportato, sed tentorium facito, sc. ubi 

epulans illas comedat. Quod si recte statui, proxime ad hanc looutionem 

accedit Savua&mv fastomm Myconiorum^) et &oivr]%aL tituli Rhodii (Prott 

Fasti n. 23), 

yvvair.a fif] naQifisv: ut nonnullis sacris viros, sic, quamquam rarius 

occurrere videtur, quibusdam mulieres exclusas esse constat; exempla collegit 

Lobeck Aglaoph. p. 1096, cf. etiam n. 105. 

80. Pragmenta duo marmoris candidi, quoram altemm ipsum quoque in 

duas paites fractum est, inventa in coUe Petraiono inter Kaianera et Palaeopyrgos 

ad sinum Pagasaeum, ubi olim Korope fuit, anno 1899 auctore Kernio 

in gymnasium Volense transportata; infra huno titulum n. 81. Edd, Lolling 

MAI YH (1882) p. 69sqq., Michel Becueil 842, Dittenberger Sj/ZZ,* 790, Lapides 

purgatoB denuo contulit Kem {Festschrift zu 0. Hirschfeids 60. Geburtstage 1903 

p, 322 sqq.) cuius lectiones emendatiores plerasque tacitus recepi; idem ectypum' 

7) cf. n. 48 et quae ibi attuli. 

8) apud huno nimiram consuetudo militiae valebat. 

9) Prott n. 4 v. 25 Aii X&oviwi P/jt X&ovirfi S£Q%d piXava i%f]aLa- iivwi 

oi) &ifiie^ Saivva&wv av%ov, item v. 28.


V, 13—26 utendum benigne mihi permisit, Cf, praeterea Reichl Ber Bundesstaat 

der Magneten xmd das Oralcei des Apoilon Koropaios. Prag 1891 p. 28 3qq,, WUhelm 

MAI XV p, 287 not. 3, Holleaux Bev. des et. anc. III p, 117, 

'lepeuic Kptvu)voc toO TTapiuevtu)V0c- |uriv6c 'Apeiou beKaTiif | 

Kptvuiv TTap|uevtu)Voc 'Ono\ieuc 6 iepeuc tou Ai6c toO 'AKpaijou 

Kai Aiovucobuipoc eOqipaiou Aio\euc 6 CTparriT^c tu)V Ma|Tvr|TUJV 

5 Kai oi CTpaTTiToi AiTU)\iu)v ATi|ur|Tptou TTaTaciTiic, K\eo||TevTic 'Anuv- 

Tou •A\eijc, Mevrjc 'iTrTriou Aio\euc Kai oi voiuoq)u\a|Kec Meve\aoc 

cDi\tTTTrou 'Iu)\kioc, Alvtac NiKaciPoi)\ou, 'A\e£av|bpoc MevicKou Cna- 

\auepeTc Kai Mevavbpoc NiKtou KopoTTaToc | eiTrav eTiei Tfic tt6\6U)c 

fi|ud)v Kai TTp6c touc fiWouc |uev 0eouc | eucePuJc biaKei|Lievr|c, oux 

10 fiKicTa be Kai Tipoc tov 'ArroWujva || t6v KopoTiaTov Kai Ti|uu)cr|c 

raic euiqiavecTdraic Ti|uaTc bid rdc | euepTeciac rdc uird tou eeoO 

TTpobTi\oOvToc bid ToO |iia[v]|Tetou Kai Kard koiv6v Kai Kar' ibiav 

CKdcTU) Trepi tu)V rrpdc uTteia[v] | Kai cuirripiav dviiKOVTUJV, biKaiov 

be kriv Kai Ka\u)c e'xov dvJTOc dpxatou toO juavTeiou Kai TTpoTeTi|uri- 

15 |uevou bid ttpot6||vujv, TiapaTivojuevuiv be Kai gevujv TT\ei6vujv eTri t6 

XPTiCTiflpiov, TTOiifcaceat riva Tipovoiav eTTi)ue\ecTe'pav Tf|v tt6\iv | 

Tiepi Tfjc Kard t6 |uavTfjov euKocjuiac^ beboxeai Tfi ôvXf] Kai | tu)i 

brinujr OTav cuvTe\fiTai t6 luavTfjov, TTopeueceai t6v | re^) iepea tou 

20 'AttoWujvoc tov eiprmevov utto rfic 7T6\eu)c || Kai tujv CTparriTu^v Kai 

vono(pu\dKU)v dcp' cKarepac dpxfic | eva Koi TrpuTaviv eva Kai Taiiiiav 

Kai t6v TP«M|LiaTea tou | eeou Kai t6v TTpoq)r|Tiiv" edv be tic tujv 

TTpoTeTpa|U|uevu)v dppaic|cTfii if^) eTbrmfi, erepov TTejuqjdTU)• KaraTpaifidTuicav 

be oi cTpaJTtiToi Kai oi vo|uoq)u\aKec Kai papbouxouc ck 

25 Tu)v TTo\iTU)v dv||bpac TpeTc, [[^fi]! *) veu)Tepouc eTU)v TpidKOvra, o'i 

Kai exerujcav eHou|ciav KU)\ueiv t6v dKocjuoOvTa^ biboceu) be tuj 

papbouxuji eK tuiv | \oTeuerico|uevujv xpimo^Twv 6i|ju)viov fi)iepu)V buo, 

Tfic fiiuepac I eKdcTTic bpaxiufiv a'*)^ edv be tic Etuiv]] KaraTpaqiev- 

TU)v e[i]bujc \xf\ I TiapaTevTiTai, dTioTeicdTU) rfii TT6\ei bpaxjudc P, 

30 TTapaTpati)dv||TU)v aiJTdv tuiv CTparriTuiv Kai vo|uoq)u\dKU)V drav hk 

TTapa|Tevu)VTai oi TTpoeipTmevoi eiri t6 iiavTeTov Kai ttiv euciav eTri|- 

Te\ecujci Kard rd Trdrpia Kai KaWieprjciuciv, 6 TpaniuaTeiJC | toO eeoO 

dTTObeSdceu) e[H] aurfic rdc dTTOTpaqjdc twv pou\o|udvuJv | xPncTTipiacefivai 

Kai 7TdvTa ^) dvaTpdtpac rd ovdfiaTa eic \euKU)|ia, ;| 

1) rbv asi isQia priores, sed examinato ectypo rs pro &si certum duco. 

2) hoc scribi debuisse certum est, sed lapioida utrum soripserit ita an 

ZTHHIErA» an ZTHElErA", incertum. 

3) manifestum ut mihi quidem videtur errorem lapicidae emendavi; etiam 

V. 28 vocabulum ille omisit; de re of. n. 29 v. 34 sq. 

4) SQaxfxi] fi[i]a priores, sed clare legi posse SQaxfifjv a' testatur K.; lapicida 

igitur vel scriba publicas accusativum pro nominativo falso pOBuit, 

5) T,NT.. LolL, unde hic ipse toi5tciS', Dttb, ndvrwv eilecit; ndvrae contra 

sermonis legem in lapide scriptum testatur K.

MAGNESIAE n. 80 241 

35 Tiapaxpfiiia TipoQixv) t6 \euKU)|ua Tipo tou vaoO Kai eicaTeru) Kard | 

t6 egfic eKdcTr|c dvaTpaq)fic dvaKa\ou|uevoc, ei |ur| ticiv cuT|Kexu)pTi- 

Tai TTpuiToic eicievar iav be 6 dvaK\Tieeic |ufi Trapfl, t6v | ex6|uevov 

eicaTeTUJ, euic dv TrapaTevTiTai 6 dvaK\rieeic^ Kaef|ce[u)]|cav be oi 

40 TTpoTeT[[p]ia|uiuevoi ev tuu iepiln Kocjuiuic ev eceficiv \aiu||TTpaTc, ecrecpavu)|uevoi 

CTeqjdvoic baqjvivoic, dTveuovTec | Kai vf|(povTec Kai dTiobex6|ievoi 

rd TrivdKia irapd tujv |iav|Teuo|uevujv orav be cuvTe\eceri 

t6 iiavTeTov, ^nPa\6v|Tec eic aTTeTov KaraccppaTicdceujcav rfiTe t&v 

45 CTpa|TTiTU)v Kai vo|Uoq)u\dKU)v ccppaTTbi, 6|Uoiu)c be Kai rfii || tou 

iepeuic Kai edTuicav |ueveiv ev tuu iepuir dâ be rfii filiuepcjt 6 

Tpa|U|uaTei)c toO eeou TipoceveTKac t6 dTTeTov Kai e|TnbeiHac toTc 

Trpoeipriiuevoic rdc cqiaTibac dvoiSdTU) Kai e|K rfic dvaTpacpfic dva- 

Ka\u)v dKdcTOic dTTobibdTui rd TTivdK|[ia — — — — — 

•— — — — — Tou]c xpiiejuouc — — — — 

B, 

— oi papboO]|xoi Tipovoeiceiucav rfic euKocjitac" 

firav be fj ^v[vo|uoc^) eKK\Ti]|cta ev tuu 'A^pobicidivi |ur|vi, TidvTUJV 

TipuJTOv oi eSeracTai 6pKiZ;[eTU)]|cav dvavrtov toO bf||Ltou toijc Tipo- 

6'eipr||ievouc dvbpac t6[v uTTOTe]||TPa|U|Lievov opKov '0|livuu) Ata 

'AKpaiov Kai t6v 'ATT6\\u)[va] | t6v KopoTiaTov Kai rfiv "Apreiuiv rfiv 

'lu)\Kiav Kai touc d\[\ouc] ee|oiJC rrdvTac Kai Tidcac, eTTiTeTe\eKevai 

eKacra, Kaed^Tiep] iv \ tuu quiqjiciLiaTi biacaqêTrai tuu KeK[u]pu)- 

|Li[e]vu)i Trepi to[0 |uav]Tei|ou icp' iepeu)c Kpivu)voc toO TTapiuevtu)voc" 

10 Kai edv 6|a6[cu)]civ, e'cTU)||cav deu)ior edv be tic jufi 6|Li6crii, uttobiKoc 

^c[t]u) toTc ege[Tac3 IraTc') Kai d\\u)i tuu pou\o|uevu) tujv 

Tro\iTU)V [TT]epi toutou EtoO]^) d|biKf||uaToc^ Kai edv oi egeracTai be 

|ifl TT0ifi[cu)ct]v Ti TU)v TTpoTe|Tpa|U|uevu)v, uiTeueuvoi ecTuicav toTc 

HeT[d T]auTa eHeTac|TaTc Kai dWuji tuu pou\oiuevujr iva be ^TriTe\fi- 

15 rai bid TTavrdc || rd beboTjueva, biaTiapabib^vai robe t6 ii)fi[q)]ic|ua touc 

beKa I [Ka]T' eviauTov aipou|uevouc cTpaTiiTouc K[ai] [[touc] vo|uo(pij\a- 

Kac ToT[c] I fierd raOra KaracTaericoiuevoic dpx[ou]civ, dvaTpaqifivai 

hi. I Kai ToO iiJriq)tc|uaT0c t6 dvTiTpaq)ov eic [Ki]c5va \ieivTiv Tevo|ue|- 

20 VTic Tfic ^Tbdceuic bid tu)v Teixo[Troiu)]v, fiv Kai dvareefivai || ev> j&i 

iepu)i Tou 'AttoWujvoc toO [K]opoTraiou. 

6) ita cum Reichlio et Mauritio HoUeaux legendum esse statuit K., otczv 

'Sijj^ i{v) S[h Tf iKKXr]]aia ex LoIIingU lectione v. 2 extr, AEHEi\/L et v, 3 in, IlA 

proposuerat Dttb, 

7) TAH numquam in lapide scriptum fnisse affirmat K, 

8) suppl, K,, MTOYTOY L,, sed Pl pro M certum' dicit K,, quare ne Dittenbergeri 

quidem coniectura [iKd]{a)rov vera esse potest; tertium TOY omissum 

esse facile intellegitur, 

LegOB CJraec, Saorae ed, Zielieii, 16


Decretum Demetriensium^) de oraculo ApoIUuis Ooropaei, quod praeter 

Demetriensium ipsorum praetores nomophylacesque etiam communes Magnetum 

magistratus, praetor Magnetum communis et' sacerdos lovis Acraei 

rogaverunt, nec, si quidem Demetrias non modo oaput fuit terrae Magnesiae, 

sed etiam pluruna oppida Magnetica, cum Demetrias conderetur, pagi 

urbis novae facta esse videntur •'^''), summos Magnetum magistratus ipsos 

quoque rebus sacris gravioribus Demetriensium oonsuluisse mirabimur. 

Boeotorum quocfue commune rebus sacris singularum civitatum prospiciebat 

velut administrando delubro et Amphiarai (n. 67) et Apollinis Ptoii Acraephiensis 

(n. 70). 

De oraculo ApoIIinis Coropaei unius Nicandri ^^) extat testimonium. 

Vel inde apparet auctoritatem eius antiquam non fuisse et hoc ipso titulo, 

qui videtur non ante I a. Chr. saeculum inseriptus, tum demum maiore 

cura et splendore rem institutam esse oonfitrmatur. In colle delubrum 

situm fuisse et ex ipso nomine KoQonaiog, qnod sine dubio eadem origine 

ac substantivum %OQvq)f] est, et inde apparet, quod hic tittUus in coUe 

quodam inventus est, 

V, 25 Qa^So^viovg: apud Graecos aeque atque apud nos custodes ordinis 

soUemnium celebriorum erant saepius ad id ipsum electi, qui Qa§Sov- 

10L vel Qa§So(p6QOL vocabantur, sc. ut quibus verbere uti liceret, cf. leg. 

Audan. (n. 58) v. 41 Qa^lSocp^QOL Ss 'sGTmGav — e^lkogl — — — xovg Si 

anEL&ovvxag ^ dnQEnmg dvaGXQSipofiivovg fiaGxLyovvxm et decr. de Panathenaeis 

Iliensibus (n. 194) v. 27, ubi custodibus ordinis potestas fit [axaKx]ovvTag 

xf]L QaliSmL KoXd^sLv.'^^) Eiusmodi potestatem uostra memoria 

iudicioque inauditam ne Graeci quidem omnes semperque concesserunt, 

Athenis certe hieropoei Hephaestiorum, peues quos cura ordiuis pompae 

erat, pecunia solummodo multare poterant, of. n, 12 v, 26 sqq,^^) Neque 

in hoc titulo Demetriensi casu faotum puto, ut verbum fiaGXLyovv vel simile 

vitaretur et ambigua quadam vi %mXvELV dioeretur, 

V, 33 sqq, qui oraoulum consultaturi erant, suum quisque uomen ad 

scribam dei defei-re, is quo ordine acceperat"), in albo inscribere eodem- 

9) cf, vox xoXls v, 8. 16, 19, 29 usurpata; vid, de hac re Wilhelm MAI' 

XV 1890 p, 287sqq, 

10) ethnica enim IIayaaiTr]s. 'IwXmos etc, inde ab urbe Demetriade condita 

pagos eius significare Dttb, pluribus probavit Syii. 1, c, not, 3. 

11) Ther, 612: Kai pvQiKr)s Xdgoio viov navaKaQnia &dfivov 

* pdvTiv iv ai^rioiai ysQaafuov •!] iv knoXXwv 

fxavroavvas KoQonalos i&fjKaTo -/.al &ipiv avSQ&v. 

12) cf, etiam Herod, VLI 69 iv rolai dy&ai oi nQOSâvLardfxsvoL Qaniôvrai, 

de GlympiiB Thulj, V 50 Aiâs o 'AQKsaiXdov AaKESaip,6vi0s ir ra dy&vi vnb 

T

MAGNESIAB n, 80 243 

que, nisi Cfuis iure nQOfiavxEiag fruebatur •'^), evocare Ulos debebat, so. ut 

sacellum iutroirent; nam nQO to-D vaov (v. 35) haeo omnia fiebant. lam 

quid intra faotum est? mvaKLa i. e, tabulas, in quibus quaestiones inscripserant, 

eos magistratibus sacris tradicUsse constat e v. 41. At idne solum 

fecerint an praeterea statim oraculi responsum tulerint, quaeritur. Ac 

Reichl quidem, si recte eum inteUego, verba bxav Se 6vvxEX£G&ri xb fto:vxELOV 

ad oracula edita rettulit tabeUisque, priusquam sig ayyELOv inicerentur, 

responsa dei inscripta putavit. Quod si verum est, our tandem iUa 

obsignatio facta sit aut cur omnino tabellae responsis inscriptae non statim 

oonsultantibus redditae sint noxque intereesserit, causam idoneam non video. 

Nec vero hoo uno loeo de usu tabellarum obsignandique more aucUmus: 

Lucianus de Alexandro Pseudomanti Amphilochi MallU oraoulum imitato haec 

narrat c. 19: i-KiXsv6£ Si £Ktt6xov ov SioLx' ixv Kai o fxdXLaxa fxa&siv i&iXoL, ig 

^L^Xiov iyyQaipavTa KaxaQQdrpaL xs Kai Kaxc(at]fii]va6&ttL %r]Qm 1) nr]Xm 7] dXXip 

TOiOvrm' aiJTog Se Xa^mv %tt §L^Xia %ui ig %b ciSvxov %aTEX&mv %aXi6SLV 

EfisXXs %axd xd^LV xovg SsSmKbxag 'vnb %iqQV%L %ai &soX6y


81. In fragmento B superioris tituli, Edd, LoUing JfÂIVEp, 73, Michel 

Becueii 842, Dittenberger SyU.^ 790 H. Cf, praeterea Reichl Ber Bundesstaat 

d. Magneten u. d. Oralcel d. Apoiion KoQonaioe. Prag 1891, HoIIeaux Bev. de 

Bhil XXI p, 181 sqq,, Wilhelm MAI XV p. 287 not,, Kern, qui denuo diligentissime 

contulit, Festsehrift fiir 0. Hirschfeid p, 325, 

'iepeujc Kpivuivoc tou TTap|ieviu)vo[c], fiTiv6c 'ApTefuciuivoc beKcx- 

TTir I Kpivuiv TTapfieviu)voc '0)uo\ieuc 6 iepeiic tou Ai6c toO 'Axpaiou 

Kai I Aiovuc6bu)poc 6uq)paiou Aio\euc 6 koiv6c crpaTTiT^c Kai oi 

cTparrilToi Kai oi voôq)u\aKec eiTiav euei t(x uTTCxpxovTa [b]evbpa 

6 ev Tiiji ie||pu)i tou 'AttoWuivoc toO Ko[p]oTTaiou eiciv KaTeq36ap)ueva, 

uTTo\a|a|pc)tvo|uev be civaTKaTôv] eivai Kai cujuqiepov reveceai rivci 

Trejpi TouTuiv 6TricTpoq)r|v, [cucTe] cuvauSr|9evToc ^) toO Tefievou e|7TiqiavecTcpav 

Yiv[ec0ai^) Triv tou t6]ttou |ueTa\o|uepeiav, bio Kai bejb^xQai 

TTii pou\fii [Kai tuu br||uu)i- t6v] Ka9ecTapevov veujKopeiv |[ 

10 TTOieiv cu|uq)ave[c Tiaciv toTc cxei Tr]apaTevo|uevoic eic t6 pepov t6]|') 

HTieevi I egeTvai tujv TT[o\iT(iiv |ur|be tiuv ev]oiKOuvTU)v *) |UTibe tu)v 

evbTij|UOuvTU)V Sevu)v [bevbpa KOTiTeiv') ev tu)]i biacaqôufievuu tottuu 

luribe Ko|\oueiv, 6|uoiu)[c be Kai \xf\ eicPciWeiv epe^muara") vopiic 

evcKev |uribe | CTC)ice[u)]c^ ei [be tic kotttoi, dtTTOTiveiv Tfi]i TT6\ei 

15 bpaxiuac P, TuJi be TrpolJcaYTei^c^VTi biboceai tou eicTTpaxee]vTOC to 

rmicu Trapaxpfjiiia irapci | tujv Ta)ui[u)V ei be tic evve|Uoi, âcT]iTOUceai') 

utt6 tuuv CTparriTUJV Kai vo||uo(pu\ciK[u)V t6v bou\(DV? TT\]r|- 

Tcic eKaT6v, toO be epeiuâroc cxTTOTijveiv ^k()i[ctou 6pe\6v" TTOuicace]ai 

hk rdc iipocaTTeîac toutiuv TTp6c Toij[c] | biacaq)ou|uevou[c 

20 apxovTac^)' (xv]aTpaq)fjvai be Kai toO qjricpicnaToc t6 (xv[JTiTpaq)[ov 

eiri \ieivou ttu]\()jvoc^)', o Kai TTpoTeeiivai iipo Tfjc eic6bou | tou 

1) hoc clare scriptum extare in lapide testatur Kern; Lolling: Kuraqivrsv- 

&ivToe, HoUeaux: KaraanaQrr]&ivroe. 

2) suppl, Kern, priores slv[aL. 

3) vocem a lapicida omissam HoU, recte restituit erroremque duplici illo 

Tc^ commode explicat; quamquam Dttb, ut structura rectius se habeat, alterum 

rb toUendum existimat, 

4) Buppl. H., Dttb, naQ]oiKovvrwv vel fisrôiKOvvrwv vel avv]oiKovvrwv 

praefeiH;, 

5) suppl, Holl, 6) Buppl, LoUing, 

7) legit et suppl, Kem; ceteri Sr]pio]Tia&aL; idem paulo post non XMA£ 

'(LoU.), sed lirAH i. e. [nX]r]yde in lapide scriptum esse statuit. 

8) enuntiatum ita restituit Dttb,, oum HoII, scripsisset &vayQaq)iiv]aL Sh 

•rde nQoaayysXiae rovrwv nQb

MAGNESLiE n. 81. 82 245 

ie[poO, Tevo|uevric Tffc eTb6c]eu)c uu6 TuJv TeixoTTOuuv, orrujc TTa[p]|a- 

K[o\ouea)ci oi e]|updvTec tci beboTiueva^ biaTrapabib6c| [e]u) [he Kai 

ToTc] aipeeiicoiuevoic luerd raOra CTparriToTc | [Kai voôq)u]\aEiv 

26 vojuoeeciac Td(S)iv 'ixov &oHev || [rfii pouîfi] Kai Tfii eKK\Ticiai. 

Decretum Demetriensium de arborum in fano ApoUinis Coropaei cura 

ab isdem hominibus eodemque anno rogatum atque antecedens de oraculo 

decretum. Ac primum quidem interdicitur, ne arbores caedantur (KbnrsLv) 

aut — id quod hic diserte additur — violentur (xoA.oiietv). Deinde vero 

oavetur, ne peoora damno sint sive pastorum (yofxrfg) sive peregrinantium 

(G%da£mg). Mandatur cura aedituo (v. 9), cf. n. 107. De Ugnatione cf. 

n. 34 et cfuae ibi attuli, de pastione n. 87 et 111. 

V. 16 fxtta%]Lyova&aL — nXffydg legendum esse KernU testimonio constat; 

quaeritur, quid inter vofiO(pvXd%[mv et nX]r]ydg supplendum sit; id quod 

vulgo scribitur tou &SL%f]fxa%og, ne antea quidem aptum, nunc utique ferri 

non potest, lam saepius id discriminis fit, ut ingenuus multa, servus 

verberibus puniatur velut in simili titulo n. 34, de quo Kern admonuit. 

TaU saue supplemento spatium non sufficit, dominum tamen ipsum verberari 

incredibUe puto; supplendum igitur puto %bv fiiv So^vXov vel simUe 

aliquid; cf. tit. Thas. n. 110 v. 4 sqq. 

82. Tabula marmoris in duas partes fracta, ad sinum Pagasaeum prope 

vicum Bupha inventa; pars dextra nuno in -7100 Mr]XLie in domo privata, ubi 

eam exscripsit et ectypa confeoit Kem, altera nuper demum perisse videtui, 

Infima pars tabulae nunc detritae leotuque difficiUimae litteris vacat, Bdd. 

M(5zi6res Arch. des Miss. scientif. HI (1854) p. 266 n. 4 (inde Bursian De tit. 

Magnesiis 1864 p. 15 et LoUing MAI VII p, 72 n, la), paulo plenius Nikolaos 

J, Magnes HsQifiyrâie rf]e ©saaaXias 1860 p, 102, Cf, praeterea Wilhelm MAI 

XV p, 287 not, 3, HoUeaux Bev. de pliii. XXI p, 186 sq,, Kem Fesischrift f Hirschfeid 

p, 324, Eciypa sua et apographa humanissime mihi misit Kern, 

— — — TrapiCTdvai rd 6u|ua]Ta \euKd 6\6K\Tipa [Kaeapd, 

d bei euêcGai tiu eeij) Kai rd dWa rd eQ\l6\xeva Kaedic [Kai Tipiv 

e]TiveT0^ rdc bfe toutujv bopdc uu)\eTceai dTT6 toO [vOv xpo^Ô" 

Ka]r eviauT6v UTr6 KifpuKa Tfj eKTT) eiri beKa tou 'ApTenici^JJvoc \xr\- 

5 v6c Tipo Tifc eKK\riciac Tivo|uevr|c evv6|uou dii^ tou , , , , ^) 

piou ijtt6 TuJv upoTeTpa|U|uevu)v dpxdvTUJV, cu|aTrap6vTU)V Kai t[oO iepeujc 

Tou Aioc ToO 'AKpaiou Kai tOjv e[geT]acTU)v Kai t6 eK toutujv 

Tev6|iievov [bidcpopov iep6v eivai] toO Ai6c tou 'AKpaiou . . 

vou Tdc dTopdc a|ua tiui eeuJi cuvaxeeic r| — — — 

(sequuntur octo versiis hodie paene prorsus oUiiferati) 

1) Lolling temporis definitionem desiderabat, contra HoII, &nb rov [avvsS]Qiov 

proposuit: ' d'apr^s ies ordres et sur Vinitiative du avviSQiov', id quod 

tamen vel propter subsequens •vnb r. nQ. &qx. displicet, De loco, unde venditio 

fiebat, cogitavi.


Repetivi lectionem Mezierii cum supplementis LoIIingii; Niool, Magnes 

plura praeterea aut diversa legit haec: v. 1 ANI EIZEPEIA EAEIA Xsvku xrX., 

quibus vox isQsla latere videtur, 3 i]yivsro. 5 ngbe. 6 in, pov vnb ktX. 

6 extr, roa isQi[ws] 7/8 t6 ix ro^vrov [avv]ay6fLsvov Siaqi. . . . naQa tci isQSt 

TO'?) Aibs «T/l, V, 8 YT, . .XArOPAZ toj' to ayaXfia tc3 &sw awax&siar]. 

Sequentes versus paulo integriores tum fuisse videntnr; lectionibus eiuB, e quibus 

affero (piQovros &si — i^sraar&s iav Si — roûrwi — rf]i ixKXrjaiai — [n]arQwiov — 

ISias &(ps — Qas fis, partim certe ectypa et apographum Kernii favent, 

Fragmentum legis de saoris lovis Aeraei^), de quo Pseudodicaearchus 

(Geogr. mi/n. I p. 107): in a%Qag Si r^j to'0 'oQOvg (ro-v Ur^Xiov) KOQvcprjg 

6nf]XaL6v iG%L %b kuXovêvov XslqoSvlov %ai A^bg AKQaiov lsq6v, scp o Ka%d 

%vvbg uva%oXr]v %a%d rb d^fxaLOTaTov ^wvfxa avaâivovGL %mv noXL%mv oi 

snLcpavia%a%0L %ai %aig 'f]XL%iuLg a%fidôv%sg iniXEi&iv%£g 'vnb %ov iEQEmg, 

ivs^mGfxivoL %(pSLa %Qino%a KuLvd' ÔLO^vxov avjxâivEL ini xov 'oQovg xb 

rp-viog eIvul. Sacerdos eius magistratus fuit Magnetum eponjruus (n, 80 

et 81 in.), 

Hostiarum color albus naturae dei in summo monte culti aptissimus 

est, — V, 3 sqq, accurate de pellium vencUtione pruvidetur, unde supra 

de ferUs quibusdam sermonem fuisse coIUgo, In privatis certe sacrificiis 

pelles aut sacerdoti aut ipsis sacrificantibus oedere solebant, cum Athenienses 

quidem pelles hostiarum pubUcis ferUs sacrificatarum vendidisse e 

SsQfxaxLKOv rationibus notissimum sit. — V. 9 leotionem Magnetis ro ayaXfia 

veram esse satis probabUe puto. 

83. Cippus cum aetomate ex Ithaka insula anno 1758 in museum Nanianum 

translatus, nunc Paduae. Post alios edd. Boeckh CIG 1926 et Dittenberger 

IG IX 1 n, 654, Denuo lapidem contulit Ziebarth Bhein. Mus. 1898 p, 635, 

'Iep6c 6 xuJpoc Tifc | 'fKpie\xihoci' t6v ejxovTa Kai KapTrou|nevov 

5 TTi^y p[fev3.be||KdTTiv Ka[T]aeueiv eJKdcTOu erouc- ev. he tou | TTepiTToO 

10 Tov va6v e|mcKeud[Z:]eiv edv be tic | \xf\ ttoitj raOra, Tfii || eeijiji 

|ue\r|cei. 

V, 4 in lapide esse MENONTHNMAE testatur Z, v,-7 TONNAON idem. 

Ne verbo quidem haec ab eo titulo differunt, quem Xenophon Anab. 

V 3,13 se in Artemisio suo Soilluntio locasse narrat. laui vero cum huius 

inscriptionis Utteratura lapioidam II p. Chr. n. saeculi exeuntis indicet^), 

hominem Ithacensem, aemulatorem utpote et studiosum Xenophontis, lapidem 

ad exemplum tituli Xenophontei incidendum curavisse sequitur. 

Quod ab eo non ornameuti causa faotum esse, sed esse etiam conseoratum 

Dianae sacellum reete iam statuit Boeckh. 

2) LoUing olim fragmentum legis de oraculo ApolUnis Coropaei n, 80 putavit 

inserendum lacunae v, 49 subsequenti, id quod argumento collato iam HoU, 

recte improbaverat, lapide ipso collato prorsus refutavit Kern 1, o, p, 325, 

1) titulum, quem egregie exaratum dicit Ziebarth, spurinm esse quod putemus, 

idonea oausa non est.

TOMITANA n. 84 247 

84. Marmor candidum a siuistra parte fraotum, Tomis, ut videtur, inventum, 

nunc Bukaresti in museo hominis cuiusdam privati. Brevi commentario 

a Gompertzio instructum ed. Tocilescu Arch.-epigr. Mitt. aus Oest. VI (1883) 

p, 8sq. lapidem Callatensem existimans (cf. tamen quae ipse p. 1 not. 1 conce(Ut). 

Dextram columnam inde repetiverunt Herbrecht Be sacerdotii apud Gi-aecos 

emptione venditione p. 45, qui primus titulum non esse Callatensem vidit Tomisque 

tribuit (p, 8), et Michel Beciieii 704, Praeterea apographum editum est 

MovasLOV xo:i BL§Xio&iJKr] r. Evayy. SxoXfjs iv SpvQvr] 1885 p, 47, iUud quidem 

mendoBum, sed oum lemmate gravissimo: ini fiUQfidQov — — fisrsvsx&ivros ix 

Tofisws sis BovKaQianov. Cf, Lehmann Quaestiones sacerdotaies p, 17, 

- - yP 

— •—• • V eTTlTT . . 

10 — eiKOva xc\]Kf)v ^) ev t(I) iepil) 

ToO') Sttou d]v 6 bfijioc 

cuTXuupilci;) *) — —]voc CTCcpa- 

V- — — —]u)v Kae' eKdc- 

TTiv Ouciav — —]ei Kai |ueTa\- 

15 \d£avTi t6v piov —]Te AiaT6pac 

— -— — •— — — eauTd) i- 

tuxt) dTae]i^ •') 6 TTpid]uevoc Tfjv iepujcuvTiv 

t(Ij]v juucTtjjv eeijuv T(uv ev 

Ca)uoepd]Kr) ^) iepifceTai bid pio[u Kai 

'ATraTOu]pe(Juvoc epb6|iT) Trap[e£ei 

Ja cxiHac Kai eTXeei[, , . . 5 

. . ToT]c luucraic Kai TTO)iTTe[uericerai 

Tra]p' auroO^ crecpavuiericeTai be 

Tiapd] TiJjv |uucT(jJv q)i\oTi|uiac eve- 

Ke]v Tfic eic âurouc, ev fi ieparai f\\xep(]C 

cuveOcei be Kai touc \ipdvouc e|u 10 

Tidcaic TaTc cuvdboic luerd toO iipouTidpxovTOC 

iepeuj^) tijjv |aucT(l)v Kai 

oic eTripdWei eK toO v6)uou^ UTidpxeiv 

be auTuJ t6v crecpavov eic t6 Kar. . , , 

ov eTTpiaro ttiv iepuucuvrjv Ti|u[aioc 16 

CTpdTcuvoc xpuccijv eTTTd, ^«^[kcuv 

^HifKovTa oijc ebuiKe TTapaxp[fi)ua. 

Inscriptio dnabus disposita est columnis, quae primo aspectu titulos 

plane diversi argumenti oontinent: dextra enim a collegio mystarum (v, (5, 

8. 12, cf. etiam verba ifi ndaaLg xaig GvvbSoLg v, 10 sq.) deos Samothracios 

colentium condiciones sacerdotU emendi propouuntur, sinistra Diagorae 

cuidam (v. 15) honores decernuntur. Quaeritur, qui iuter duos titulos 

fuerit conexus; fuisse enim aliquem necesse est. Lucem affenî puto verbis 

col. dextrae v. 10 sq. Gvv&vGel — — fisxa xoH nQo^vnaQiovxog iiQsm. 

Quae, cum initio tituU dictum sit L£Qi]a£%aL Slu §iov, hac una ratione explicari 

posse videntur, ut sacerdotium tum primum venale factum esse. 

1) Bupplevi, 

2) suppl. Gompertz, eidem deinde ea de quibus nihil adnotavi suppiementa 

debentur. 

3) iv TMt G., sed iota mutum in hoc titulo scribi non videtur, 

4) snpplevi e. g., cf. WilheUn Festschr. f. Benndorf p, 246 sq,; coUegii, non 

populi scitum esse tenendum est, 

5) ita lapis, priores; isQiw{s), sed ut nominativus Hqsws, ita genetivus 

Hqew Mileti et in ooloniis eius soUemnis erat, of, Hoffmann Griech. Diai. IH 

p. 623 et Dittenb, Syii.'- 226 not. 7. 

6) sle t6 Karâ^Xoinôv coniecit G. ipse tamen lacunam vix stifficere monens.

248 LBGES 8ACRAE 

ei autem, qui antea aliquo iure sacerdotium teuuerat, etiam commutato 

ordine, ut sacris quibusdam interesset, datum esse statuamus. Quem hominem, 

ne longus sim, ipsum Diagoram fuisse censeo idemque fere hie 

factum esse atque Andaniae, ubi Mnasistratus sacerdotio mysteriorum, quod 

hereditarium acceperat, sua sponte cessit eiusque potestatem civibus permisit, 

ita tamen, ut ipsi, dum viveret, honores et commoda cfuaedam servarentur 

(v. p. 176), Quod si recte conieci, colunma sinistra decretum 

honorarium, quod sodales grati Diagorae causa, oum dignitate cessisset, 

feoerunt, dextra novi ordinis condiciones tenemus, Neque incredibUe puto 

Diagoram ipsum Tomis my,steria Samothracia instituisse, Quae inde a 

diadoohorum temporibus per civitates Graecas propagari coepta esse eonstat'), 

ut ne Tomos quidem ea prius pervenisse uUa sit probabiUtas. Nec 

vero multo reeentiorem hac aetate titulum esse, etsi editor de ea re nihU 

dixit neque exemplari ab eo expresso multum coUigere Ucet, vestigia tamen 

dialeoti lonioae v. 3 et 12 (isQfâsraL, LiQsm) servata prodere videntur. 

Ipsarum caerimoniarum mysticarum meniionem verbis v. 5 aiii,ag %al 

iyiisL latere collatis Us, quae de aliis mysteriis traduntur, velut notissUno 

illo 'iK rvfindvov 'scpayov' et 'i% %vfi^dXov 'smov' acute Gompertz ooniecit 

et legendum proposuit nuQÊS^SL | %b nififx]a GiLûg %ai iyiisL [%b noxbv 

TOL]g fiva%uig. Sed ipse iam monuit posse etiam de ligno, quo ad sacra 

opus erat, et de libatione quadain cogitari coll. praecepto Xauthi Lycii 

(n. 49 V. 9 sq.) nuQiiELv Ss %ai t&l &s(x>l — — Giiâg «cd[vm6Lg rmv 

yQunrmv Ei%bv]mv %u&' E%u6[xr]v &vaiuv 'd avxSr •vndQ^SL %aL fxsxaX[Xdi,avxL 

xbv §iov, sed neque illud 'snuL^vog probabile est et coronari aut hominem 

ipsum aut statuam eius supra dictam exspectamus. FacUibus sed irritis 

coniecturis abstineo. 

86. Tabula marmoris candidi iu Olbiae parietinis inventa, hodie Mosquae 

in museo historico, Bdd, Th, Struve Act. soc. Odess. VI (1867) p, 2 (inde MiiUenhoff 

Hermes lU 442) et Bhein. Mus. XXIVp, 559, Latysche-sv Inscr or. sept. Pont. 

Eux. I p, 77 n, 46 et Add, p, 221, Michel Becueii 705, Dittenberger Syii.^ 629. 

'eTTTabeucavTec | errepe^rieTicav toO | eiicaupou^ 

5 'Hp6boTOc TTavTaK\eouc || 'GuixdpTic Aiovucoqidvouc | rToceibcuvioc 

CuKpdTouc I 'AbeipavToc 'ATTa[T]oupiou | 1ctik[(jli]v MriTpobujpou i Aeovro- 

10 |u[e]vr|c 'HpocujVTOc || 'HpaK\eibTic Cupiou^ 

7) vid.Preller-Robert Gr. Myth. p, 863; Cabirorum cultum Clbiensem II a,Ghr. 

n, saeculi titulus testatur Journ. of Heii. Stud. 1903 p, 44,

OLBIENSIS n. 85 249' 

Touc euovTac dudpxeceai | [e]ic t6v Oricaupov 

pooc \xev xiJîouc biaKociouc 

iepeiou^) be Kai aiToc TpiaKociouc 

15 .e..ouc^) be e£r|K0VTa. 

III ante Chr. n. saeeulo titulum exaratum esse veri simUe est, si quidem 

AsovTOfiivrjg 'HQoaG)v%og (v. 9) frater esse •videtur illius Protogenis 

Herosontis f., cuius exUnia de re pubUca laborante merita notissimo OlbiaC' 

decreto enumerantur (Michel 337, Syll.^ 226), Dei nomen non dicitur,, 

sed de lovis Olbii sacris agi probabile est. Struvii sane ratio, qui id inde 

concluserat, quod tabula una cum lovis oapite inventa erat, per se satis. 

lubrica est. Sed acoedit mentio illa septemvirorum. Nam qui appellantur 

sn^ttSs-vaavÊg, haud dubie iidem sunt atque oi snxd, qui deeretum 

modo oommemoratum una cum archontibus rogaverunt. Quos nuUas nisi 

sacras res curavisse nec ipsum nomen commendat nec hoc titulo colligi 

potest, quoniam magistratus publicos, non sacerdotes curam thesaurorum 

sacrorum exercuisse inauditum non est.^) FacUIime tamen id inteUegitur,. 

si de sacris dei principalis agebatur. Is autem erat Zsvg "OX§Log: Latysche^w 

Inscr. I n. 24 V. 17 isQsvg ysvbfxEvog xov nQOEGxmxog ttjj noXEmg 'fjfxmv &eov 

A^bg 'OXîov. 

Pecuniam ut sacrificantes thesauro solverent, nou hac una l9ge constitutum 

est, of. n. 118. 132. 155. 192 v. 10 sqq. Sed pretia hao lege 

constituta, etsi vilissimum nummorum genus velut iaX%ovg dici statuimuSv 

tamen tanta sunt, ut cum exemplis ilUs comparari non possint. Itaquesuspicione 

abstinere non possum huius legis rationem (Uversam esse a 

ceteris illis praeceptis et ad facultatem victimas ipsas in fano emendi pertinere. 

Pretia oerte Ula, dummodo oboli inteUegantiir, non repugnant; 

nam etsi paulo maiora sunt Us, Cfuae ceteroquin illa aetate valuisse videntur*), 

laborasse tum Olbiopolitanos magna rerum inopia et oaritate decretum 

de Protogene factum luculentissime testatur.^) Id tamen ipse dubito, 

num cum ea quam proposui interpretatione verbum dndQisa&aL commode 

concUiari possit. 

V. 15 nondum oerto suppletiis mihi •videtur. Nauck pretium hic 

constitutum prae ceteris tam parvum esse censuit ut de ulla victima cogitari 

non possit, sed solummodo de minoribus iUis, quibus sacrificantes 

utebantur velut ture vel placentis. Sed non modo neque ipsius supplementum 

&vovg neque xiQcpovg, quod lernstedt apud Latysch. conieeit, litterarum 

reliquUs respondet, sed etiam ratio, quam Ule secutus est ceterisqiie pla- 

1) ovem dici Strave intellexit, qui plura de ea re attulit. SimUe in vocenQ6§arov 

accidisse, quae ipsa quoque gliscente demum aevo vulgatam significationem 

nacta est, nemo nescit. 

2) rEiÔYI Struve, gE^îiÔYE Latysch., cf. comm. 

3) cf. u, 67 V. 33 et .,i, 155 v, 'i-i. 

4) cf. e. g, pretia, quae in titulo Coo n, 131 occurrunt, et quae attuli 

Bheiii. Mixs. LI p, 215 sq. 

5) commemoratur ibi sola frumenti inopia, sed universa quin fuerit, dubitari 

nullo modo potest.


cuisse miror, minime reota est. Porcus enim facile 4 draohmis oomparari 

poterat (BCHYl p. 23 sq.), ergo cum ovis vel capra tum 15—20 drachmis 

stare soleret, inter i'^f]KOvxa et XQLuKOGiovg nummos, quiounque hoc titulo 

dicuntur, eadem fere ratio quae inter poroi et 0"vis pretium intercedebat. 

•Quare v. 15 de poroi saorificio agi satis persuasum habeo, quamquam nomen 

eius victimae reliquiis litterarum adhuc quidem lectis aptum nescio. 

8G. Tria fragmenta tabulae marmoris oandidi a dextra integra, inventa 

prope Phanagoriam hodiernam, nunc in museo Kertschiensi. Edd, Stephani 

Compte-rendu 1872 p, 173 et Latyschew", qui denuo exscripsit Inscr. or. sept. 

Ponti Euxini H p, 167 sq, n, 342, 

— — — — — — — — — JiKa w j iU), , . , 

— — — — — — — — — \uxvoic ex ... 

— — — — — — obe iepeu]c^) eueriu diri t[ou 

pu)|uoO^) — — — — c]eu) ev Tii) veu)Ko[pei- 

Su)^) — —• — — — — \iPa]v(UTicac*) eueTU) euî 

ToO pu)|uoO^) — — — —] eic 6\oKaucTr|civ )urip[6v 

— — — — — — —Kd\u(|/iv t6 dpKoOv Keq)[a- 

\fic*)— — — — — T\uJc]ca^) Kai f) bopd^ 6|uoiu)c 

•r- — — — — — —T(u puj|U(jj dveu tou )uT)pou 

10 CTldVTOUC 7T\f)V OC Ttt 

— — — — — — — — ov Tfic eedc d\eupou 

— — — — — — — —oi]vo|ue\iToc ^) • hic f 

— — — — — — — ouc e\aiou" kot^ b 

— — — — — — — — buucei dWacKOT^ b 

15 — — — — — — — lov cuv qJupTT) Kai creqâ- 

— — — — — — — H^J^JIioJ Kai oiJTUJC eicqieperu)^) 

— — — — —]oic^ p^ Kai \anTTpoTc Kae6- 

Ti •— — — — —] 6)ioiujc be Kai tlu bujbe- 

— — — — — — 1 eiii t6 beTuvov Tipoc- 

ô — — — — — —oc^' 6 dTii T[fjc] au\f)c eiTi- 

— — — — — — —uipoc^ capiiJTar p^ Kai 

— — — — — — —Tpujjv Kai ToO Trpoec- 

TuJTOc^) — — — _ _ _]i T:(^f|)c eedc^ bemvi- 

— — — — — — —d]TTiTe\etceuj rd |uuc- 

55 TTipia— — — — — — —]eu)cav ^v tijj veu)[Kopeiu) 

— — — — — — — beT]TTVOv Ktu\e6v, , , , 

B. V. V, 1 nihil nisi AKA, v, 26 extr, wv . ,, v, 27 unam litteram O 

dedit Steph., v, 23 ITII lapis, 

1) supplevi e, g,, potest nimirum etiam de alio magistratu sacro agi, 

2) supplevit Lat, 3) supplevi, 

4) suppl. Steph,, casus tamen dubius.

OLBIBNSIS n, 86, BUBOICAB n. 87 251 

Valde dolendum est hunc titulum, cuius litterae bene conservatae I 

aut n post Chr, n. saeculo tribueudae sunt, adeo mutilatum esse, Minime 

enim trita praecepta eo contineri primo obtutu apparet, sed vereor ne ob 

id ipsum tam pauca restitui possint, conexus sententiarum nullus, Legem 

ad mysteria celebranda periinere Stephani recte e v. 24sq. conclusit, sed 

quod idem Eleusinia mysteria (Uci sibi persuasit, id ipsa illa mentione 

x^g &Edg, ad quam ille provocavit, certo refutatur. Neque enim &£iî, sed 

&E0LV Eleusinia celebrabantur. De Ben(Udis vel Isidis sacris agi suspicor. 

V. 10 Gnbyyovq^): quo spectet, valde dubium; una praeterea in lege 

sacra .spongi commemorantur, ac ne in ea quidem de ritu quodam saoro, sed 

de lavatione post pompam praebenda agitur: vid. n. 42 v. 18. — v. 15 avv 

cpvQxrj non intellego. — v. 18 tm SmSs[%dTm supplevit Lat. diem videlicet 

inteUegens, sed offeudit forma masculina; arane duodecim deorum dicitiir? 

— V. 19sq. supplendum duco %a]i ini %b Ssinvov nQoa[KaXsia&m vel 

simile aliquod verbum: agitur hoc et proximo loco de magistratibus sacrificulisque, 

qui epuUs sacris iutersunt. 

87. Lapis a superiore parte fractus repertus Euboeae in vico Aliveri, 

nunc perisse videtur, Edd, Rangabe Ant. Heiien. 967, deinde adhibito apographo 

quod olim feoit Sohaubert et in schedis reUquit, Wilhelm Jahreshefte VIII p, 6sqq,, 

qui lapidem ipsum frustra quaesiverat, 

— — — TTevTf|K]ovTa bpaxîdc [iepd|c to 'ATr]6\\u)voc' 6 be 

br|)i[apx|oc ei]d|u \xf\ 6pK(u(p)ei (ii \xf\) e[ve|x]up(d)peii) touc {\x)f\ 

6 6iu6pa[v||Ta]c, TTevTa[Ko]p[i]ac b(p)axiudc | [d]uoTiveTU) • eKirpnTTov- 

Tujv I bfe oi iepoTr(o)oi if auTo(i) 6q)e|\6vT(uv bnT\e[T]' dTroTlveiv be 

10 ea\x \iev Keipu)[v] || r\ q)epu)v d\oT, CKar^v bpaxiuidc^ edv he p6cKU)v 

f) eipe\(l)v, crepeceu) toO pocKf|)uaToc. 

B. V. gravissimae hae sunt: v, 2 extr, OAEACN Sch,, OAEAI-A R, 

3 ,.MMHOPKfKEi,AIE Sch,, ^M^NOPKQKEIi^^llE R, v, 4 YPAPEITOYC.OMO 

PAS Sch., YPAPEITOYAH. .OPA R. v, 8 extr, post E altiore et maiore dnctu 

CO incisum est posteriore, ut R, dicit, aetate, v, 11 extr. EIPEAQN Soh., 

•CltDEAQN R. 

Eestitutio et interpretatio tituU rhotaeismum Eretriensem exhibentis 

-debetur Wilhelmio, qui, cum Eangabeio litterae pulchre et cUIigenter cJTotir]Sbv 

incisae V a. Chr. n. saeculi finem prodere viderentur, cautius eum 

primis IV saeculi decenniis tribuere maluit. 

Duae sunt partes inscriptionis. E priore nihil nisi poenae quaedam 

,sanctiones restaut, unde argumentum praecepti non iam certo explorari 

5) primus editor litteras diviserat anbyyov anXr]vbs ra— —, haud probabiliter, 

1) haec Wilhelmii lectio, quamquam lapicidae errorem paivum tribuit, 

certa videtur; de re conferri iussit iUe Plat leg, XII 949 Csq,, legem sacram Oropi 

(n, 65 v, 9sq,), legem astynomomm Pergamenam \MAI XXVH p, 47sqq,, col 

I 7 et n 56),


potest. De re sacra ApoIUnis^) agi inde apparet, quod multa ei oedit 

(v. 2). lam cum altera pars ad curam fani pertineat, v. 4sq. autem de 

iure iurando exigendo sermo sit, nescio an de aedituo Apollinis muneribusque 

eius agatur, cf. e. g. n. 107 v. 6 sqq. %bv Ss v[Em%]6Qov i'S,0QK6v%mv 

&£oq[o''l] r]v TLva 'fSrî %6nTov%u %%X.; sed cf. etiam n. 100 v. 4sq. 

Eorum, quae de cura fani praecipiuntur, iterum duae partes distingui 

possunt: verba %£iQSiv et cpiQSLV potissimum ad lucum sacrum violandmn; 

lignumque et simUia auferenda pertinent, cf. n. 34 et quae ibi attuU 

exempla. Ad huius tituU verba proxime Latinae legis de luco Spoletino 

initium aecedit: Jionce loueom ne quis violatod neque exveMto neque exfertoquod 

iouci siet neque cedito etc. In titulis oeteris verbum %6n%£Lv pro %siQELv, 

quod ni fallor paulo latius patet, usurpari solet, occurrit tamen hoc apud 

Poll. VIII 101: o^fiTOi (sc. magistratus quidam, quorum nomen periit) nuQ- 

EcpvXa%%ov fif] %ig ivxbg xov IIsXaayL%ov %siQ£L tj %axa nXsov i'E,OQV%XEL jcat 

Tc5 ttQiovxL nuQsSiSoGav' %b Se xifxr]fia f]v XQEig SQuifxui %aL unXovv xb ^Xd- 

ôg. — Verbum cpiQSLv eadem vi dicitur n. 34 et n. 107, si modo recte 

litterarum reliquias v. 1 interpretatus sum, fortasse etiam in frg. n, 5 v, 6. 

Deinde de peeore prohibendo cavetur, oiiius rei exempla ad tituliun 

Chium n. 111 congessi. Lectionem siQsXmv i. e, participium slGsXmv a verbo^ 

siGsXdm derivatum WUhelm sagaeissime duobus apographis oomparatis eUciiit^): 

'Bestraft wird der Eirt nicht niir, w&tm er Tiere im heiiigcn Bezirlc 

weiden lasst, sondern schon, wenn er beim Hineintreiben ertappt wird.' 

Adde, quia ubi solum [SbGKEiv vetitum erat, facUlime locus erat excusationibus 

eorum, cfui pecus a se per fanum antum esse concederent, pastum 

esse negareut, 

88. Stela marmoris a. 1,10, 1, 0,45, cr, 0,10 aetomate ornata inventa iv 

BaQvnopniw xov Sfjpov.A^bX&vos ivTEroixiafxivr] iXaiOTQi§si(p vvv f]QSLnwpiv(a, ind& 

Chalcidem in museum translata, Bd, G, A, Papabasileios 'E(p.'AQx. 1902 p, 97sqq., 

cf. praeterea WUhelm ibid. 1904 p, 89 8qq, et Jahreshefte VIII p, 13 sq. 

0] e 0 [i. 

'65f)K6CToc Aiobiupou eiTTev oiiujp dv rd 'Ap|Te|uipia (uc KdWicra. 

dT(U|uev Kai eucupiv (uc TT|\eTcToi^), eboSev tcT pou\eT Kai toT bf|- 

5 |uor I j ( TiOeTv Tf\\x tt6\iv dTdJva |uouciKfic 0116 xiîiJ^v || bpaxpiiiv Tei 

MeraEu Kai reT 0u\dKei Kai TKapexeijv^) dpvac rei upd Tdiv 'Apreluipiujv 

TievTe ii)uepac*), t|ouTU)v be buo eTKpirouc eivar dpxeiv hi 

Tf)c |uo|uciKf)c TETpdba qieivovToc ToO 'AveecTripiliJuvoc |utiv6c, Tqv hk 

2) qui ApoIIo dicatur, certum non est, Sed quoniam Aiiveri prope Tamynas 

antiquas situm esse videtur, ApoIIinem illic cultum, oui Tafxvvsia celebrabantur 

(Michel 897), dici probabiliter ooniecit Wilh, 

3) Rang, Tj n acpsXwv coniecerat, 

1) haec in lapide scripta esse statuit W,, iit in lectione editoris morariopns 

non sit, Idem W. ante n&siv duas litteras erasas esse dicit, 

2) sio legit editor, Wilh,- post P 'iXdxiaxa p6vov ixvi] yQafXfidrwv' discemit,. 

3) sic, non f]piQais in lapide esse statuit W.

BUBOICAE n, 88 253 

10 |uouciKf)v Tieeiv paifiiuiboTc, || au\(uiboTc, KieapicraTc, KieapuiiboTc, uapujiboTc, 

I Toijc be Tf))i )uouciKf)v dT(uvi£o)uevouc TrdvTa[c] | dTuiviCeceai 

TTpocdbiov TeT euciei ev reT au\eT e'|[xo]vTac Tf)v CKeuf)v, iiiuTTep ev 

ToT dT(uvi exoup[i*)' | rd b]e de\a biboceai Kard rdbe' pai))u)iboT 

15 ^Karov eilJKOCi, beurepoi TievTfjKOVTa, Tpiroi eiKOcr au\(uiboT Tiaibi 

Tre|vTf)KOVTa, beurepoi rpifjKOVTa, TpiToi eiKocr dvbpi Kieapic|TeT cKat6v 

bcKa, beurepoi epbo^f|KOVTa, TpiToi TrevTfiJKOVTa Trevre' KieapuuiboT 

biriK6ciai, beurepoi cKar^v | TievTfiKOVTa, Tpiroi eKarov TiaptuiboT 

20 TTevTf|KOVTa, beu||Tepoi beKa^ cirripeciov be biboceai toTc dTuiviCTaTc | 

ToTc 7TapaTevo)uevoic bpax|uf)V ttjc r\\xipr\c ^KdcToi dp|Hafievoic \xf\ 

7T\eov Tpiciv f)|uepaic Trp6 toO rrpodTUJVoc, |ue|xpi ou dv 6 dTiuv Tevrirar 

t6v be dTdiva TiedvTuuv oi bf||u|apxoi (i)c dv buvuuvrai bi- 

25 Kai^rara Kai CrmiouvTuiv || t6v draKTeovra Kard t6v v6\xov' rrapexeiv 

be Kai touc | xuupouc iepea Kpird, poOc, TidvTa rd exr\, cuvTe\eTv be | 

Touc x^j^pouc eic rd Kpird Kaedrrep 'Hpdoic^ rd be be|p)iaTa \a|updveiv 

Tijuv iepeituv touc rd Kpird irapexlovTac^ touc be rijuv iepil)v 

50 eiricTdTac Kpiveiv rd iepea || Kard t6v vofiov Kai eiTimceoOv, dv tic 

\xf\ TTape\ei t|(X)t^) x^J^^P^J^v' TTU)\eTv be ev toT iepoT TOfi Po\6)ievov 

OTi I 'd\x p6\TiTai dTe\ea \xf\ TiQivra^) riXoc pribev, luribe TTp|[f|]TTeceai 

Touc iepoTTOiouc lUTibev touc TTUj\eovT|ac' Tf|v be TTO)iTTf)v Kaeicrdv 

35 Touc brj^dpxouc ev reT d||TopeT, ottoi rd iepeTa Tru)\eTTai, TipdiToiu 

|uev rd b|Ti|u6cia Kai t6 KaWicreTov, eTTeira rd Kpird, eTieiTa | tcjjv 

ibKUTiiJv, edv Tic p6\riTai cu^TTOiUTTeueiv • cu)nTo|)iTTeu6vT(uv be Kai oi 

rfjc luouciKfic dTUJVicrai TrdvT|ec, ottuuc dv dic KaWicTii f\ iioiUTTf) Kai 

40 fi eucii) TivriTar || dvaTpdtjjai be t6 t|)f)cpic|ua ecTf)\ei \ieiviii Kai 

CTfic|ai ev ToT iepoT rfic 'ApTcîboc, ottuuc dv Kard ToOra Ti|vriTai') 

fi euciri Kai f) )iouciKf) reT 'Apreiuibi eic t6v dei [xp|6]vov, e\eueepu)v 

• ovTUJV 'GpeTpieiuv Kai eu, 7tpt)tt6v|t(uv Kai auT0KpaT6ptuv. 

Deoretum Eretriense de Artemisiorum feriis certamine musico augendis.^) 

Quod cum propter litteraturae et sermonis genus medio fere IV a. Oiu-. 

n. saeculo tribuendum esse statuisset Wilhelm, vel accm-atius definiri posse 

rebus gestis UUus aetatis acute vidit; verba enim tituli extrema iXsv&iQmv 

'ovxmv 'EQEXQiimv kxX. ad libertatem a Macedonibus a. 343 ereptam, paulo 

4) leg. et suppl, W. 

5) r&y totum in v, 31 posuit P,, sed T in extr, v, 30 agnovit W,, qui idem 

v. 12/13, 34/35, 42/43 divisionem versuum rectam oonstituit, 

6) lapidis lectionem temere a P. in n&ivrae mutatam vindicavit W. 

7) Kard roHr' &ytvf]rai P., em, W, coll, e. g, IG XIV 871 hvni) rii 

%Xivsi rovrsL. 

8) oertamina gymnica iam antea sollemnia fuisse editor recte titulo altero 

victorum indicem continente {'Eq). 'Aqx- lc. p, 108 n, 3) demonstra-vit; idem recte 

adnotavit Artemisia quoque Ephesia oertaminibus et gymniois et musiois celebrata 

esse (Dion. Hal. A. B. IV 25).


post tamen (a. 341/40) recuperatam (Didym. de Dem. ed. Diels 1,18sqq.) 

referenda esse intellexit. 

Verba tituli (Ufficultatibus non carent. Statim quo spectent casus 

dati-vi xsi MExa'S,v r.ai XEi (DvXuKSi obscurum est. Locos dici putat editor, 

sed locorum definitiones nudo dativo poni non oportebat; dies potius significari 

putaverim coU. praesertim proximo dativo xsi n^b xmv 'AQXsfUQimv, 

qui ad diem ArtemisUs superiorem non referri non potest, nec diebus festis 

Artemisiorum singiilis sua fuisse nomina improbabile, at talia quaUa illa 

fuisse nemo faoile credet. — Deinde vero quaeritur de vooabulis nivxs 

•f]fiiQag, cfuae quinque dies interpretari vel numero singulari vocis xel nob 

xmv 'AQxsfxLQimv, si modo recte hanc de die intellexi, prohibemur. Immo 

insequens praeceptum %ov%mv S^s Svo iy%Qi%ovg sIvul ni fallor ostencUt illud 

nsv%E ipsum quoque ad substantivum aQvag referendum esse. Sed tmn 

quid sibi viilt •fffiiQag? An adieotivum rjfiSQog subest formamque femininam 

eius adhibebant Eretrienses? Dummodo talis agnorum deiinitio 

aptior esset. 

V, 9. Ex iis musicorum generibus, quae plerumcfue feriis agonisticis 

certare solebant (^QarpmSoi, whXr^xai, avXcoSoi, KL&uQLGxai, %i%aQcpSoi) desunt 

wvXr^xai, pro quibus hic adsunt nuQcoSoi, qua voce cm- editor parodiarum poetas 

(Uci neget, parum assequor, praesertim cum U, quos ipse inteUegit, oi aSovxsg 

nuQ' ciXXm aSovxi cbg ôr]&oi vel ideo ab hoo loco removen(U sint, quia 

artifices ilU pro se qiUscfue solus cantare solebant.^) -^ Ordo, quo in 

titulis agonisticis certamina singula se excipiunt, variat-^"), etsi rhapsodi 

semper fere agmen duoere solent. Aeque atque in hoo titulo wvXmSbg 

antecedit kl&uqlGxel, %L&aQL6xf]g autem KL&uQmSm in tit. Thespiaeo (Miohel 

Beeueii 892). Sed ex hoc ordine ipsam cuiusque generis musici existimationem 

minime pendere-'^) praemia in hoc titulo constituta manifesto 

testimonio sunt, quoniam citharoedus et v. 10 et v. 18 quarto loco nominatm-, 

eidem tamen longe summum (200 dr.) praemium propouitur. 

V. 12 nQoG6Siov carmen erat, quod dicebatur dnb to-O aSsG&ai iv xm 

nQ06iivai^^) xoig [Smfxoig i) vaoig (Procl. ehrest. p. 244). lam cuni praecipiatur 

xovg xf]fx fxovGLKf]v dymvLôfiivovg ndvxug dymvi^sG&aL nQoabSLOV, 

primo hano fuisse praeoepti rationem putes, ut artifices inter se certarent, 

quis eorum carmen illud in saorificio caneret. Sed a puerorum potius 

puellanimve choris nQoa^SLu oantari solita esse nonnullis testimoniis colligendum 

videtur; id enim, quod traditur Cram. Anecd, Ox, IV p, 314 s. v.: 

noirffxa vnb UQQivmv t) nuQ&ivmv ioqov iv xrj nQ066Sm xr] n^bg xbv &Ebv 

aSbfxEvov (cf, etiam Xen, Anab, VI 1, 11) confirmatur et titulo Delphico 

(Miohel 259 Syii.^ 662) insiSf] KXE[oid]Qr]g Bimvog 'A&r]vuiog — — noir]- 

Tijg fxsXav iniSafif]6ag sig xdv n6XLV yiyQacps xmi &EmL no&6Si6v xs %ai 

9) cf. cfuae de hac re contra Bergkium Bitteraturgesch.il 500ac\. monuerunt 

Reisoh Be mus. Graec. certam. p, 20 et A, Mommsen Feste p, 66 cum not, 2, 

10) cf, nunc potissimum A, Mommsen Feste p, 66sqq, 

11) vel Mommsen i. c. pt. 64, 3 nimium liuic ordini tribuit, 

12) jipcicro^Jos sacra non raro commemoiatur: e, g, Xen, An,VI 1,11; Aristoph, 

Nub, 307, Pac, 396,

EUBOICAB n, 88 255 

nuLdva )cai ijfxvov, onmg IxLSmvTL oi naiSEg xul &vaiuL xmv &EO^£vimv, dy, 

x^viuL SeSoi&ul x&l noXEL' xbfx fxEv ioQoSLSd6%aXov xbv %a%' ivLuvxbv yLvbfisvov 

SLSd6%£Lv xovg naiSag x6 %e no&oSiov %ai %bfi naidva %aL %bv Vfxvov 

%aL £L6dy£Lv xoig @Eo^svioLg %xX. et Deliaco (Michel 162 8yU.^ 721) insLSr] 

'AficpLKXr]g, fi0v6i%bg %ai fxsXmv nor]xr]g, a%Qod6£Lg %ai nXsiovg inof]6uxo %al 

nQ066SL0v yQaipug ifXfXEXsg sig xf]v noXLV roijg xs '9'EO'Ug %ovg %f]v vr]6ov %u%ilov%ag 

y.cct roi' Srjfiov %bv A&r]Vttimv vfivrâsv, iSiSu^sv Ss %aL rovg^ 

%mv noXL%mv naiSttg n^bg Xvquv %b fiiXog cilSelv k%X. Unde conolndo 

aymviÊ6&aL nQoabSLOv eo pertinuisse, ut artifiees tum ipsi poetarum 

vice fungi deberent et inter se certarent, cuiusnam noir]fia in sacrifieio a, 

pueris vel pueUis caneretur. Atque in Thespiaeo quidem titulo (Michel 892) 

inter -victores certaminum principem locum tenet noir]%f]g nQoaoSiov. Unum 

illud ndv%ug verbo dymviÊa&uL attributum scrupulum movet, nam omnes 

mehercle, qui in certamine musico existere solebant, eosdem poetas fuisse 

consentaneum non est. Ac potest fortasse in contrariam partem adhiberi 

schol. Arist. Av. 853 nQoabSLu xd Eig nttvr^yvQSLg xmv &Emv noLfjfxaxa nuQuxmv 

XvQL%mv XsySfisvu. 

Y. 14sqq. de pretiis agitur, quae omnia e sola pecunia constare 

notandum est. Ceterum singulomm summa 1035 draclmias, non 1000 

efficit, quae supra v. 4 extr. constituuntur. 

V. 22 ecoe certum extra Athenas nQodymvog exemplum habemus. Nec 

vero recte editor contendit certamen dioi ad partem concertantium musicorum 

eliminandam institutum, immo ut Athenis in tragieorum ceriamiue 

sio Eretriae quoque rationem nQodymvog eam fiusse, ut artifices se ci^vibuspublico 

monstrarent et quo opere certaturi forent, pronuntiarent^'), certum 

videtur, 

V, 23 sq. de ordine certaminis a demarchis servando cf. similem hieropoeornm 

Atticormn potestatem (n. 12 v. 26 et n. 29 v. 31sqq.). 

Quae V. 25—31 et v. 34—37 de hostiis et pompa praecipiuntur, ea 

ita fere intellegenda duco: to; isQsia partim ipsa res publica praebebat, xd 

Sr]fi66La V. 36, quae in pompa praecedebant, inter ea to %aXXL6xsiov^^),. 

hostiam sc. prae omnibus pulchritudine iusignem. Sed praeterea etiam 

oi i&QOL, partes haud dubie quaedam ci^vitatis ^^), lsqslu praebere debebant, 

quae ita comparabantur, ut singuli i&qol certa quadam ratione ex 

Heraeis nota (v. 27) certum quisque numerum adducerent adductorumque 

examine^^) instituto oi xmv isQmv imaxdxaL^'') optima eligerent: xa 

13) Rohde Bliein. Mus. XXXVIII (1883) p, 251 sqq, {Kleine Schriften H 

p, 381 sqq,), 

14) hoc snbstantivum in ceteris legibus non ocourrit, oocurrit verbum KaX- 

XLarsvELv, vid, indicem s, v, 

15) pagos Eretrienses ita dioi speciosa est Wilhelmii coniectura confirmata 

duobus Asiae exemplis (Wadd,-Lebas 1746 et Arcli.-Epigr. Mitt. XX p. 73), sed 

repugnat ni fallor nomen Si]fiaQxoL, in eodem titulo usurpatum, 

16) commode accidit, quoci in fastis Cois accuratissima simiUs electionis 

descriptio legitur: Prott n, 5 {Syil.- 615) v, Isqq, 

17) perpetuusne magistratus an extraordinarius ad singulas ferias creandus 

dicatur dubito; de voce ipsa cf, n, 94 v. 16 tcoi' Isqwv nQotaraa&ai.

•256 LEGES SACRAB 

•MQL%d (v, 26 et 36) quae in pompa post publica lsqslu ducebantur; Udem 

epistatae, si qui imQog offieio deerat, hostias ab eo debitas oomparandEis 

locabant illius nimirum sumptibus. Pelles tamen %mv %ql%&v non sacerdoti 

nec deae nec rei pubUcae, sed idoQOLg singulis, qui ea praebuerant, 

reddebantur. Denique privata quoque LSQsia in pompa ducere licebat.-'^) 

PubUea aeque ac %d %QL%d, quae i&qol illi praebebant, boves fuisse e v. 26, 

ubi §ovg haud dubie appositionis vice fungitur, colligo, privatis liberiorem 

fuisse potestatem suspicor. 

Verba ndv%a %d 's%r] v. 27 pro %a&' sKaarov E'%og dicta videntur. 

V. 32^—34 praeoeptum interponitur, quo homines in fano merces 

venditantes omui veetigali liberantur augendae nimirum celebritatis feria- 

Tum oausa. De veotigalis genere Wilh. optime provocavit ad Michel Becueil 

611 V. 12sqq, Kai o%%l Ki %Lg nQiaraL nuQa t>LX[ia%m %m] ^LXrjQaTa 

•r] %mv i%y6vmv %mfi LXia[%m r]] dnonsQaaasL nQog xovxmv xlvu, axsX[Eg] sfifisvuL 

xm nsQi xovxmv xiXEog. Maiores autem ferias Graecorum veras nav- 

7]yvQEig fuisse, quo varUs studUs homines conourrerent, mercatusque et 

quaestus haud exiguas iu' iis partes fiUsse notissimum est-'^) ao consentaneum, 

Eacile igitur intellegitm' etiam legibus sacris eius rei rationem 

Jiaberi velut eum leg, Teg. n. 62 § 8 tum Anân. n. 58 § 20. Immunitatis 

hoo decreto concessae plura exempla extant, cf. praeter n. 58 deoretum 

Gyzicen. de Antonia Tryphaena (MAI VI p. 65 B C H VI p. 613, 

•cf. E(p. Aqi. 1890 p. 157) v. 6 iv %r] niQvaiv dyofxivr] arEXEia rmv 

Tfava&rfvaimv et v. 13 oi dcpEiyfiivoL Eig rf]V nuvf]yvQLV %ai axiXEiav 

xf]v dyofiiv,]v Ev KvtiKca ^^) et OIG 4474 ^(Dittenberger 10 262) 

V. 12sqq. uymvxuL Si Kai %axd fxrjva navr]yvQ£ig d.x£X£ig xf] nEvxEKaLSEKaxr^ 

.%ai XQLUKaSL %xX. 

89. Marmor oandidum infra et snpra fractum, iu insula Buboea, ohm 

' iv 'Ay. AovkS. 1'/^ wq. fxaKQav rov 'AXL^sQiov' ubi exscripsit Baumeister decem 

versus mutilos, quos edidit Jahrb. fUr Bhilol. 75 p, 362; cUu frustra quaesitum 

iterum invenit A, Wilhelm ' iv tc5 iKKXr]aLSi(p 'Ay. TQLas' et ed, 'E(p. 'Aqx- 1892 

"p, 162sqq, n, 61, sed superior pars lapidis interim perisse videtur, si quidem 

versus, quos Baum, e medio ut ait lapide exscripsit, nunc sunt v. 2—11. 

18) de privatis sacrificiis feriarum occasione oblatis cf, e, g, tit, Orop, n, 65 

V, 27 sq, et quae ibi adnotavi, 

19) cf, praecipue Cic, Tusc, V9 de Olympiis: ' Pythagoram respondisse simi- 

•miiem sibi videri vitam hominum et mercatum eum, qui haberetur maximo ludorum 

•apparatu totius Graeeiae celebritate; nam ut iiiie alii corporibus exercitatis gioriam 

et nobiiitatem coronae peterent, alii emendi aut vendendi quaestu et lucro ducerentur, 

esset autem quoddam genus eorum, idque vei maxime ingenuum, qui nec piausum 

nec lucru/m quaererent sed visendi causa venirent etc.' qui de hac re locus 

fere classicus est, JSTotum etiam Strabonis illud de feriis Deliacis f] %s navfiyvQis 

ifxnoQiKbv n nQayfxd ian (X 486), Cf, etiam CIG 4474 in textu laudatum. 

Pluribus de vocis usu egit R, v. d. Loeff Be iudis Eleiisiniis p, 86 sq. 

20) attulit Wilhelm, Diversam esse immunitatem Itoniorum Amorgi, de 

•qua sermo est Syii.'' 642—44 moneo.

EUBOICAE n. 89 257 

— — —e.avov — — — I ... .Wov Kai cuvKare — 

— — — — -— — I . . e£ecTiu be Kai d\\u)[i —: — — — | 

5 . .lujv uevTieiv rfjv eu[Ta]Tepa ii || Tf\\x no\XTxf\v' eEecTU) 

be TTevTieiv Ka[i — — to]|uc veujrepouc t(I)v e[Tr]Td erujv cu|u- 

[iTeVTreiv be Kai touc^) i]|TrTTeTc Tf\\x no\XT:f\v ev ecefiTi TToiKi[\ri]i 

6[Trujc ujc KdWicra] | f| eucia Kai fi vio\xnf\ TivrjTai tuui *AcK\r)TTi(I)[i 

Tdcj I TiaTbac f| touc TiaTbac v KaraTpania 

10 ... I OTTuuc be eib(juc[iv oi dei Tiv]6|uevoi iepoTToioi rdc | 

.oucac Kai t[ouc ]6Tac t(1)|u Traibu)[v, dTTOTpd|q)]ai rd 

6v6[\xara . ... ev] \euK(ju|uaTi touc ei |. . . ouc t[ 

e]v Tiui iepdu toO 'AcK\riTTio[0. . . |. . . .] rrevT — — —cov- 

16 Tujv oi iepoTTOioi . . || — — c — — — — [ev t](1)i [i]epil)i Ka[i] 

dv Tic \xf\ TTap[fji]| a tu) . Kai |ufi cu|UTTevTT|[T)i. .] 

ov — — — — 1. . . oi iepoTTOioi. 

Inde db hoc versu usque ad v. 33 nihil nisi singula verba cognoscuntur: 

v. 20 eiKOCi bpax|udc — 21 Tf)[v] TTO|UTTf)v, rdc be j — 

22 TipY oi iepoTTOioi Tdu | — 25 diT^ toO dpT]upiou toutou — — 

(P)iu)i6[v?]^) — 29 oi iepOTTOi[oi — — Kard rd TeT]pa)ujrev[a — 

30 diTOTiveiv e]KacTov TTevT[a]Kociac bp[a]xiu[dc] iepdc t[(1)i 'AcK\ri- 

TTiuui^) — 32 xi]^'('^)'^ ^pa[XHo:e] — lam imde a. v. 33 conexus restitui 

potest: dvaTpdi))ai be -robe 'r[6 ip]f)q)ic)ia ev c[Tf)\r)i | \ieivrii 

iv t]iI)i iepdu eiUTipocee t[o]0 veoO, ottujc eib[(I)civ.|| ouc 

eTri|ue\e[Tc]eai rfjc euciac Kai T[fic TioiUTTfic' j eTbovTUJ*) be? oi] rruj- 

\r)Tai oi [|u]6[Td] Ti)iOKpiT[ou] e[v Tdu — | — — —]i lurivi^ t6 he 

dvd\(U)ia b[oOvai t6v raiuiav]. 

Lapidis superficies ita detrita est, ut maior pars tituli paene prorsus 

deleta sit, Solummodo v. 3—12 et 33—37 marmor meUus conservatum 

est, ut his loois, praesertim cum neque a sinistra neque a dextra multum 

desit^), conexus aliquatenus restitui possit. Unde apparet ad sacrifieium 

et pompam Aesculapio faciendam euramque eius hieropoeis defereudam decretum 

pertinere. Nec tamen qui auctores decreti fuerint nec cuius Aesoulapii 

sacra dicantur, liquet, quoniam quo loco lapis primum inventus sit, 

non oonstat. Litteraturam aut IV a. Ghr. saeculo aut fortasse ineunti tertio 

convenire Wilhelm statuit. 

V. 5 iîarm Ss nivnsLV %ui — — rovg vsmriQOvg %%X.: coUigo pueros 

septimum annum superantes debuisse pompae interesse; Uberos una cum 

1) suppl. Wilhelm, cui etiam oetera supplementa omnia fere debentur. 

2) HQMOI, Bupplere conatus sum id ratus praecipi, ut ex hac peeunia sc. ea, 

quae e multis redeat, ara Aesculapii sive reparetur sive exornetur sive nova extruatur. 

3) suppl. W. egregie oonexum perspiciens: si hieropoei contra ea, quae perscripta 

sioit, facient, muitam uiius qiiisque 500 dr. debeto. 

i) supplevi. 

5) computari poteat, quia et sinistri et dextri marginis pars extat, 

Le ges OraQO. Saorae ed, Z i e li e n. 17


eivibus in pompa incedere inauditum non est, cf. n. 77 v. 15. — v. 7 sv 

ia&rjn noLîX-rj i. e. veste miUtari, id quod nos dicimus 'in Uniform' vel 

laxiore sermone item 'im bunten Boclc', ceteri cives candida potissUnum 

veste inoessisse •videutur, of. n. 58 v. 15 et Luciau. Mgr. 14. 

V. lOsqq. de nominibus eorum liberorum, qui pompae intererunt vel 

interfuerant inscribendis agitur eo sc. consiUo, ut hieropoei, quantus eorum 

numerus exspectandus sit, soiant. Itaque sua fere sponte se offert supplementum 

xdg [asi avfxnEv\ip]ovGag %ai xô^bg aEi Gvfxnivip]ovTag, quocum 

sane leetio oxag non oonveuit. Givium ipsomm nomina inseribenda non 

esse consentaneum est, quia de his oatalogus eivium pubUcus hieropoeis 

praesto erat, — v. 14sqq. poenae in eos, qui pompae concelebrandae desunt, 

sauciri videntur. — v. 28 posse suppleri ttevîJôûs] oL%s[iov atque 

hanc fuisse sententiam, nt is, qui propter -luctum domesticum defuisset, 

iusta causa excusaretur, WiUi. aoute observavit exempla afferens cum n. 41 

V. 20 tum n. 184 (Stratoniceae) v. 30sq. Quamquam huius modi praeoeptum 

supra potius post illud Kv xLg fi')) nuQy exspeetamus, — v. 35 Wilh. supplevit 

[xo^vg 'f]Qr]fiiv]ovg inLfxEXEia&uL x. &vGittg %ai x. nopinf]g, sed hoc quidem 

loco tale praeeeptum recte non stare mihi videtur conexumque turbare. 

Ni fallor, verba cum superioribus uno enuntiato coniungenda sunt, ut haeo 

fere sententia prodeat: deoretum proponendum esse, ut omnes sciant, quomodo 

hieropoeos inLfisXsia&aL t^j &vaiag %. x. nofxnf^g oporteat. 

ni 

Leges insularum 

90. Lapis Deli inventuB. Bdd. Hauvette-Besnault BCH VI (1882) p. 350 

n. 79, Michel Becueil 785, Dittenberger Syil^ 564. 

'Att' oivou \xf\ Tipocievai 

\xr\he ev dveivoTc. 

Lex de fano quodam adeundo II vel I a. Chr. n. saeculo inscripta. 

Ad fanum Isidis, cuius Ula aetate DeU permultos eultores fuisse constatj 

rettuUt editor coU. Plut. de Is. et Os. 6.^) Cui testUnonio nimium tribuendum 

uon puto, praesertim oum ea, quae Plutarchus de vestitu illorum tradit 

(c. 3—4), plane ab hac lege differant; illi eniin lana uti vetantur, lino 

iubentur. Equidem de Cereris potissimum sacello cogitaverim, quia huie 

deae %d dv&ivd foisse ingrata constat: schol. Soph. Oed. Col. 684 %oig yaQ 

av&Lvoig ov ndvv (paaiv fjSsG&aL %f]v Af]fir]%Qu et ibid. 681 %ai %aig &EGfio- 

(poQLuôvauig %f]v xmv dv&Lvmv GxEcpdvmv dnELQrja&aL iQf]aiv, cf, etiam legem 

fani AEanoivag Lycosurensis n. 63: fif] ii,iG%m naQiQnr]v 'diovTttg — — 

fxrfSs noQq)VQi[o]v sifxaxLafLov fxr^Ss dv[&L]vbv et v. 11 fir^Ss civ&su nttQ(piQr]v. 

1) olvov S' oi fiiv iv 'HXiov noXsL &EQans'vovrEs rbv &sbv oûk siacfiQOvai 

rb naQdnav sls rb isQov — — oi S' uXXoi XQS)vraL piv, bXiyw Si' noXXds S 

doivove ayvsiae ôucJM', iv ale qnXoaoipovvrss xai pav&dvovrss Kai SiSdaKovxse 

Tix &sia SiarsXovaiv (NB, oi 'iEQSle).

DELIAE n, 90—92 259 

Dittenberger, cum meretrices dv&iva cpOQEiv soUtae esse tradantur^), has 

ipsas praecepto f»/r]Ss iv dv&LVoig spectari coniecit, 'vix recte; etenim meretrioes 

si lex areere volebat, tale praeceptum, quod facUUme eIu(U posset, 

aptum non erat, 

91. Lapis Deli inventus, Ed, Kumanudes 'A&fivaiov IV p, 466 n, 3, Cf. 

etiam WUhelm Gott. Gel. Anz. 1900 p. 100. 

I — — TT(U1 I UJVOC I • 

5 — — — TO — I — — — viK. K — I •—• — Ti Tne KaraTei — j — 

— —ic Kard TTp6cTa| [T|ua dv]eTpai))ev rfiv TTpoi|[— — 7Tap]ievai 

10 eic t6 ie||[p6v toO] Ai6c tou Kuveiou j Kai rfic 'Aer)vdc rfic Kuv- 

15 ei|[ac xe]pciv Kai vjjuxrii Kaea|[pa, ejxovTac ecefiTa \eu [Kf\v dvu^Tioberouc, 

dTveuov|[Tac drr^ Tuv]aiK6c Kai Kp6iuc| eic 

Lex de fano lo-vis GynthU Minervaeque Cynthiae adeundo, quam homo 

quidam privatus sive sacerdos iussu divino') prioribus temporibus Eomanis^) 

inscripsit, Vel inde suspicio oritur cultum non esse publice antiquitusque, 

sed privatim institutum, de qua re nescio an priore tituli parte 

mutilata sermo fuerit, Porro quod v, 16 abstinentia carnis postulatur, 

recentiori aetati tribuendum est, qua mores orientales et sententiae philosophorum 

in oultum Graeoum irrepserant, vid, de hac re p, 150. Etiam 

illud lE^Qaiv %aL ifjviy %a&a[Qa philosophorum dootrinam sapit (vid. ad 

n, 148 in,). EeUqua praecepta etiam genuina Graeoorum religio praebet, 

cf, de veste oandida legis Andaniae (n. 58) caput nsQi EifxttTLafxov et 

n, 63 de AEanoivag fano, de nudis pedibus n. 58 v. 15, n. 63 v. 6 sq., 

n. 117 V. 17, n. 145 v. 26, de re Venerea n. 49 v. 4 et quae ibi attuli. 

92. Tabula marmoris suboaerulei a sinistra parte fracta, Deli reperta. 

Ed, Pougeres BCH XI p. 257 n. 9, Duo postremi versus minoribus Utteris exarati 

sunt, 

— — xj K\eocTpdTr| 

uuep T(I)v] Tiaibiujv K\eujc- 

— — c K\eocTpdTric 

— — 'Ap]Te)iibi. 

5 Ttapi^vai (5(Tv]6v b.nb tuvoikoc 

— — — K]ai rapixou. 

Rationem tituli hanc esse puto: Cleostrate quaedam delubrum Dianae 

dedicavit (v. 1—4), dedicationi subiunxit pauca de adeundo delubro prae- 

2) cf. Suid, s, V, iraLQ&v et ZdXsvKoe. 

1) 60 enim haud dubie nQoarayfia illud v. 7 referendum est; similiter Xanthus 

Lycius in Attioa sacellum Mrfvbe TvQdvvov instituit aiQsriaavroe toC &E0i) 

(n, 49 V, -2), 

2) editor quidem litteraturam lapidis ita definivit, 

17*


cepta, Duorum, quae extant, prius vulgatum est (cf, ad n. 49 v. 4) alterum 

recentiorem aetatem prodit, qua et orientalium gentium et philosophorum de 

cibis impuris sententiae in reUgionem Graecam manaveraut, vid.de hac re p. 150. 

93. Stela marmoris albi superne cymatio omata, infra fracta, inscripta in 

antico postico dextro latere, Inventa est in insula Ceo luUde {Tzid), nbi in 

muro ecclesiae inaediflcata erat; nunc extat Athenis in museo nationali. Bdd. 

Pittakis 'Eq).'jQx. 1859 n. 3627—29, Koehler MAI I 1876 p, 139 sqq, [AB] (cf, 

Roehl et Koehler ibid. p, 226 sq,); repetivemnt Roehl IGA 396 [ABC] et Imag.' 

p. 65, Cauer BeV 530 [AB], Dittenberger Syli.^ 877, 878 (468, 469') [AB], Roberts 

Introduction 132, Bechtel Inschr. d. ion. Bial. 43 [A], Dareste-Haussoullier-Reinach 

Inscr. juridiques grecques I p, 10 sqq, n. 2 [AB], Hof&naim Griech. Bicd. III p. 22 sq. 

n. 42 [A], Michel Becueii 398 [AB], Solmsen iwsc;r. Gr. ad inl. didl. sel. n. 47 [A]. 

Denuo accuratissime exsoripsit Hiller de Gartringen et ed. IG XII 6 n. 693. Cf. 

etiam Bergk Bhein. Mus. 1860 p, 467 sqq,, Dittenberger Hermes XV p, 225 sqq. 

(de litteratura lapidis), Dragnmis MAI X p, 172 sq,, Pottier Ftudes sur les Ueythes 

biancs p, 13, Pridik Be Cei insulae rebus p, 157, 34. 

A. 

Oibe v6\xoi nepi tcjjt KaT[a]q)ei)i[e]vuj[v Kard | T]dbe ed[TTT]ev 

t6v eav6vTa- ev e|u[a]Tio[ic Tp|i]ci \euKoTc, crpuuiuaTi Kai evbupaTi 

6 [Kai I e]TTip\e|uaTi — eSevai be Kai ev e\dc[c]oc[i — |u||e] Tr\eovoc 

d2ioic ToTc Tpici eKardv b[pa|x]|ueujv exqpepev be if K\ivr)i cq)[r)]vo- 

Tro[b]ii) [K|a]i \ie Ka\iJUTev rd bo\[o]c[x]6p[e]a ^) toT[c e)LiaT]|ioic- 

q)epev be oTvov eiri t6 cfijua [\x]e [u\eov] | Tpuuv x^Juv Kui e\aiov 

10 \ie TT\eo[v] e[v]6[c, rd he || d]TTeTa drroqiepecear t6v eav6[v]Ta 

[qiepev | K]aTaKeKa\u|U|uevov ciuiTrfii juexpi [erri to j c]fj)xa- iTpocqiaTiuu 

[x]peceai [K]aTd (r^d Tr[dTpi|a^ T]f)^T K\ivr)v dTT6 to[0] c[f)p]aTo[c] 

15 K(a)i T[d] c[Tp(L|)i]aTa ecqiepev evboce^ Tf)i be iJCTepal[r)i d|liT]o- 

paivev rfjv oiririv [e]\eueepov ea\d[ccri|i] TrpdiTov, ^TieiTa b[e] ucip- 

iTiui^) 9[iKri]Tf|[p]i[a*) diT|a]vTa^ enf\v he biapavefii, Kaeapf)v evai TfjV 

oiKir)v Kai eOr) eOev eq)i[cTi|a]-^) 

Tdc TuvaiKac rdc [i]ouc[a]c [i]ni t6 Kfib[oc jue^) j d]TTie[v]ai 

20 upoTepac tcuv dvbpdJv ano [toO] || cf))uaToc^ 

1) coniectura Koehler I. c, p, 256 restituit, oonfirmavit leotione HiUer, 

2) AOA.SXCP, .Koehler, AO/ÎCICPlA Hiller.To: ^ 6X[o]cTj;E#o;]RoehI, Cauer, 

Dittenb,, rdS' dXlo]axsQ[ia] Pottier, editores inscr, iurid,, Miohel, utrumque eridenter 

refatavit Hoffm. et coU. Hesych. s. v. SoXoe' ndeaaXos auctor restitutionis extitit. 

3) A.Y

CEAE n, 93 A 261 

ini T(jui eavdvTi TpiriK6c[Tia \xe \ TT]oiev \xe uTiOTieevai Kij\iKa 

ijTr6 Tf|[T K\i|v]riv fiebe t6 ijbuup eKxev \xehe rd Ka\\u[c)ua] |Ta qiepev 

eTTi t6 cf)]ua^ 

OTTOU dv edvrp, e[Tr]f|[v e]|gevixeei, \xe ievai TuvaTKac 7T[p6]c 

26 T[fiv oi]||Ktriv dWac e rdc )uiaivo)uevac" )iia[ivece]a]i be )ur)Tepa Kai 

TuvaTKa Kai dbe[\q)edc K|a]i euTarepac' TTp6c hk Tauraic \xe TT[\dov 

TT|e]vTe TuvaiK(jJV rraTbac be t[(I)v Q]v{[aTpwv'^) K|d]vei))i(I)V dWov [b]e 

30 n[e]bev(a)- touc |uia[ivo)iie||vouc] \ouca)uevou[c] Tr/pr)l/.ii.\llo^)... | 

[ubaT]oc [x]6ci Ka[eap]ouc Ivai euul | ti.vu 

T...rri/^ I — — — — T — — — — — 

Lex Cea de funeribus posteriore V a. Chr. n. saeculi parte insoripta, 

cuius universa ratio Graecorum civitatibus communis erat. ImmoiUco enim 

sumptui funebri ac lamentationi iam sat antiquis temporibus eos mederi 

studuisse constat, ac fere nobUissimus quisque legum^ lator id egisse 

traditur oum Lycurgus (Plut. Lyc. 27), Charoudas (Stob. Flor, 44,40), Pittacus 

(Cic. de leg. 11 66), Diocles Syracusanus ^), tum Solo, cuius legem 

decemviri Eomani in "XTT tabulas transtulerunt, aemulusque eius Demetrius 

Phalereus ^^), horumque exemplum phUosophi, cum de legibus scriberent, 

secuti sunt (Plat. Leg, XII p. 958Dsqq., Cic.de leg. II 22 et 55sqq.). Eiusdem 

vero rationis, quae ad cognoseendam naturam rei publicae Graecae 

non paulum valet, gravissimos testes tenemus titulos tres; oum legem Labyadarum 

Delphicam n. 74 et decretum Gambriense n. 193 tum hunc 

lapidem lulensem. 

Praescripta desunt, unde Koehler ' assentiente Dittenbergero non 

novam legem rogari, sed quae iam pridem fuerat, eam Iapi(U incidi et 

publioe proponi collegit. Sed eodem fere iure decretum de inscribenda et 

promulganda lege praescriptum requiras. •^'•) Sane praecepta huius legis 

non sufficit, qua re Kf]S[oe fxi] proposui, quamvis una littera plenius, id quod 

facilius probatur,' k^^S^sov] Cauer, %fiS[r]fia?] Hof&n,, vid. oomm. 

7) suppl. HofEm. quamvis una Koehleri lectione AC....Yr nisus; nalSae 

S]i [Svo &]vy[ariQae &]vsipL&v Dttb,, Hoffinanni ooniectura leotione HiUeri 

ACT... .Yf commendatur, 

8) vestigia haec ab Hillero cognita cum supplemento RoehlU nsQi ndvra 

rbv %pcoTo: parum conveniunt. 

9) huic enim, legis latori Syracusarum celeberrimo (Diodor, XIH 33—35 

qui tamen eum confudit cum Diocle demagogo, cf, Holm Gesch. Siciliens U 78), 

tribuere non dubito, quae tradit Diodor. XI 38 r&v Sh HvQaKoaiwv Tcig piv noXv- 

TsXsie iKipOQae, v6fi(p KaraXsXvii6rwv moiI rde siw&viae Sandvae sis roi)s rsXsvr&v- 

TKg yivse&aL nsQLi^QrjKbrwv ktX. 

10) ut de universa hao quaestione ita de Solone Demetrio Phalereo decemviris 

giâviasimus auctor est Cicero de leg, H 59sqq,, ubi ipsa XII tabularum 

praeoepta e Solonia lege translata affert non pauca; cf, praeterea Plut. Sol, 21 

et Dem, in Macart. 62 p. 1071. Singula suo afferam loco. 

11) velut habemus praeseriptum legi Draconis IG161 (Dittenberger Syil^ 62).


non omnia V demum exeunte saeeulo exoogitata vel divino quodam instinctu 

inventa esse patet, Sed nihil obstat, ne lulietas illa aetate antiquas 

de fiineribus leges, quae tum sive iam pridem scriptae sive uon 

scriptae consuetudine apud eos valebant, recoguovisse, reeognitas et aliquatenus 

temperatas lapidi incidisse putemus. Id quod coniirmatur uno certe 

loco ipsis tituli verbis; etenim quod v. 12 sancitur nQoacpayimL [i]Q~EG&aL 

Kttrd Ttt n[drQLcc], inde cetera praecepta magna quidem ex parte %a%d %d 

ndrQitt non fuisse necessario, ni fallor, oolligitur. Koehler sane ideo, quia 

alibi talibus sacrificiis interdictum erat, definite ea lege liilensi concedi 

putat^^), at lulietas oum leges scriberent aUarum civitatum ita rationem 

habituros fuisse, nisi apud ipsos fuissent, qui idem rogarent, veri dissimillimum 

duco. Immo ita rem evenisse puto, ut cum oeteroquin ii, qui 

sumptum minuendum censebant, vicissent, in hac re pristinae consuetudinis 

fautores superiores discederent, hiiiusque certaminis recenti memoriae verba 

illa deberi,^^) Inde nimirum non conoludo reliqua praecepta omnia a patrio 

more reoedere: et multa erant, quae mutare nemini in mentem veniret, 

neque omnem sumptum mori tribuere licet patrio: velut vestimentorum et 

sepulcroriim luxuria vix erat patria, erat vero lamentatio. Adsunt tamen 

etiam in singuUs praeceptis certa vestigia moris patrii hao lege sublati. 

V. 1—6 iv Efitt%ioLg TQLGi %%X.: praepositio iv ad verbum proxime 

antecedens &dn%Ev referenda est, unde tamen iUud iv sfxaxioLg %QLai de 

ipsa humatione sive crematione •"*) praecipi non statim sequitur, quoniam 

oum omnino vis verbi &dnxsiv latius patere possit, tum illa verba %axtt 

xdSs &dnxEv %bv &av6vxa universae legi praescripta ad universum potius 

funus pertinent. Ordine igitur fimeris considerato primum legis lator nQ6- 

&EaLv in animo habuisse existimandus est; recte tamen verbo nQoxL&ivai 

abstinuit, quia mortui corpus efferebatur certe isdem vestimentis. lam vero 

pertinere ad ipsam quoque sepulturam Ulud iv XQiGi £fxa%ioLg %%X. per se 

ipsum veri simile ac paene consentaneiim videtur. Sed difficultas existit 

V. 13 sq. ^'f^y KXivr]v anb xov af]fXttxog %ai xd axQcbfiaxa iaqiiQSv ivS66s. Quae 

enim axQcofiaxa hic intellegenda sunt? Supra nominantur GXQ&fitt, evSvfxa, 

ini^Xr]fia, quorum primum ac tertium-nomine GXQcbfxaxa comprehendi posse 

negari nequit. Concludemus igitur mortuos sola tunica vestitos sepultos 

esse? Valde dubito-"^^) et possunt certe ea axQcbfxaxtt, qiiae v, 14 commemo- 

12) comparant Plut, Sol, 21 ivayi^siv Si §ovv o^vk staasv, parum apte, 

Minime enim hoo praecepto Solo omnino hostias uUas mactari vetuit, sed boves 

inferiis prohibuit, 

13) of. quae de Draconia legis latione disseiui Bhein. Mus. LIV p, 341 sq, 

14) &dnrsiv enim etiam de cremando corpore dici vix est quod admoneam 

(Hom, W 71, vid, etiam Lipsius-Schoemann Gr. Ait. H p, 596 not, 7), Uter mos 

apud Ceos valuerit, dubium; mores Graecorum in hac re secttndum loca ac tempora 

valde variasse constat, velut Clazomenii humationem praetulisse videntur 

(Bohlau Aus ion. u. itdi. Nelcropoien p. 12—13), Theraei cremationem (Pfuhl MAI 

XXVIII [1903] p, 281 sq.), Ceterum moneo ipsos quoque cineres vestimentis conditos 

esse, cf. Hom. Sl 796sqq,, Pfuhl MAI i.c. p, 259, 

15) quamquam vestigium moris, qiio mortui corpus, antequam humaretur 

vel cremaretur, velamento explicabatur, nescio au deprendamus comparantes Hom,

CEAE n, 93 A 263 

rantur, aliter explicari. Debebant enim mortuum %ttxa%£%aXvfxfxivov efferre 

(v. 11), id quod solum sni^Xr]fia non efficiebat; vasa quidem, in quibus 

prothesis picta est, reUquum corpus implicatum exhibent, apertum autem 

ipsum caput, Mortuos igitur cum efferebant, alUs praeterea Unteis velari 

opus erat et haec ipsa v. 14 axQcofiaxa dici veri simUe duco. Quod si 

recte statui, uihil iam obstat, ne mortuum tribus UUs vestimentis in sepulchro 

ab lulietis conditum esse putemus. 

Triplex autem vestitus ^^) ille ut fere erat seeundum naturam, ita inde 

ab Homeri aetate (cf. ii 580 %dS S' sXmov Svo cpaQs' ivvv7jx6v xs iLxmva 

'ocpQu viKvv nv%daag Soirj oIk6vSe qjiQEG&aL) sollemnis fuisse videtur. Solo 

ipse quoque avvxL&ivuL nXiov ifxaximv %QLav vetuit, a Labyadis autem si 

non idem, at certe simile praecipitur, cf. n. 74 et quae ibi p. 219 adnota"vi. 

— De colore oandido cf. Artemidor. II 3 Slu %b xovg ano&avbvrag 

iv XEv%oLg i%(piQ£G&aL; Messenios candida veste sepultos esse Paus. 

IV 13, 3 testatur, nec multum dtffert oolor leucophaeus legis Labyadarum. 

Nec tamen desnnt exempla diversi moris: non modo LacedaemonU mortuos 

purpurea veste i. e. veste qua utebantur militari iuduebant (Plut. Lyk. 27), 

sed id quod magis mirum est, vasa Attica morem prorsus diversum exhibent.-'^') 

— De pretii definitione cf. Labyadarum praeceptum n. 74 0 

Y. 2 sqq. 

V. 6 iy %Xivr]L Gcpr]v6noSL: pedes lecti cuneiformes esse iubentur, prohibentur 

igitur artificiosi et varie ornati pedes, quales in monumentis 

frequentissime inveniuutur.-'^) — xd SoX[o]G[i]EQ[i]a: leotio certa •videtur, 

interpretatio non item; HUIer intellegit 'feretruin cuius ligna clavis contwientur,' 

sed plurali xd SoXoaisQsa ipsum feretrum significari cUsplicet, 

immo partes quaedam lecti, fortasse etiam pedum, dici puto (cf. etia^m 

vasis descriptionem ap. Furt^wangler Berl. Vasens. n. 2684). 

V. 8 qjiQsv Ss olvov %xX.: etiam in ipso funere Graeci libamina vini 

olei meUisve ferebant,*') Celeberrimum est exemplum fuueris Patrocli, in 

quo Achilles amphoras olei melUsque ad lectum illius ponit et totam per 

noctem animam eius advocans vinum in terram eflitse libat (j¥ 170sq. et 

218 sq,); deinde Iphigenia Oresti pollicetur 'E,uv&m x' iXaica amfxa abv %axa- 

Gîam %xX. (Eur. Iph. Taur. 633sq.); manifestissima autem testimonia simt 

permulta Ula fragmenta vasorum in antiquis sepulchris inventa. Relinquere 

enim solebant plurimi certe Graeci amphoras lecythosque, quibus 

viniim oleumve apportaverant, fractas.^") Is vere patrius erat mos, velut 

2 352aq. cum ^F 152 {S>e sinwv iv x^Q''i Kbfirfv sraQOLO cpiXoLO &f]KEv), ubi manus 

poeta non opertaa fingit. 

16) vid. de eo nuno potissimum W. Helbig Zu den homer. Bestattungsgebrduchc)i 

{Ber. d. Bayer. Ak. d. Wiss. 1900 H) p, 208—215, 

17) Benndorf Griech.-Sicii. Vasenbiider p. 8, Pottier I. c. passim. 

18) velut Monum. deW Inst. HI60, Purt-wangler Beschreib. d. Berliner Vasensamml. 

n, 1811, 

19) omnes Graecos hoo more usos esse nuper Barth probavit Neue Jahrbiicher 

f. Bhilol. 1900 p, 177 sqq. hodierna quoque consuetudine Graecorum 

merito usus. 

20) cf. Helbig i. c. p, 247—251,


fragmenta vasoriim in cUomo tholi Menidensis inventa inde ab aetate Myeenia 

deinceps usque ad exiens V a, Chr, n, saeculum pertinent.^-') Contra 

ea luUetae hac lege non modo vini et olei libationes extenuabant, sed 

etiam morem vasa reUnquendi expressis verbis to; Ss ayysiu anocpiQsa&UL 

toUebant^^) eadem illa haud dubie ratione commoti. 

V. 11 xbv Ss &uv6vxa cpiQSv KttxwKSKttXvfifxivov: Koehler Solonis praeceptum 

oomparavit iKcpiQELv Ss %bv dno&ttv6v%tt %y ia^SQaict f] av nQo&mv- 

%aL nQiv r]XLOv i'^£%ELv et utrumque eadem ratione expUca^vit; e communi 

enim fere •virorum' dootorum sententia id, ne aspectu corporis mortui lux 

soUs inquinaretur, cautum esse censuit. Sed non huic uni rationi tale 

praeceptum debetur. An ut unum afferam, signa deortun, quibus urbes 

passim omatae erant, a tali aspectu tueri non deeebat? Equidem Graeeos, 

ut dicam quod sentio, de tempUs signisque deorum, de se ipsis domibusque 

suis, de tota denique urbe potius cogita-visse quam de solis luce eenseo.^^) 

Atque ipsum iUud Platonis n^b f]fxiQag E^m rrjg nbXsmg slvaL, dummodo 

totum huius loci conexum consideremus, coutrarium atque illi volunt 

efficit. Haec enim integra eius verba (Leg. XH 960a): &QrjVELv Ss Kai 

s^m Tîjg OL%iag cpmvf]v iâyysXXsiv anuyoQSvsLV %aL %bv VE%Qbv sig %b (puvsQbv 

nQodysLV %S>v bSmv KmXvsLV Kai iv xaig bSoig noQSvofiSVOv cp&iyysa&UL %ai 

nQO f]fiiQttg 's^m T')]? nbXsmg slvaL: 'vias incolasque hoc loco Plato tuetur, 

non Solem. Accedebat, quod mortuo aperto facilius lamentatio excitabatur^^), 

de qua coeroenda omnis Graecorum legis latio consentiebat, cf. 

praeter Platonis verba modo adlata Plut. Sol. 21 dfxvidg Ss %onxofxEvmv 

%ai xb &Qr]vsLv nsnoLrjfxEva %aL xo %mKV£LV aXXov sv xacpaig ixiQmv dcpEiXEV 

et leg. Labyad. C v. 13 sqq. — Sed lamentationem ut intra domum funestam ^^) 

sic ad ipsum sepulcrum concessam fuisse inde colligo, quod definite (Ucitur 

aLmnf]L fxi^Qi [ini %b a]f]fia, cf. leg. Labyad. v. 17sqq. fxr]S' 6%o%v^6v%mv 

£[^]^6g %ag J-oi%iag nîy % ini xb aafiu hi%mv%L. 

V. 12 nQoacpttyicp Si iQf]a&aL %%X.: quid his verbis de origine legis 

colligi posset, supra p. 262 statui, sed ipsnm saerificium notatu dignum 

est. HQO-acpdyiov enim in cultu mortuorum haud dubie idem est ac n^b- 

&vfiu in superorum eultu i. e. sacrificium, quod ante aliquam rem fit, quae 

res hoc tituli loco nulla nisi ipsa corporis sepultura intellegi posse -vide- 

21) cf. Bas Kuppeigrab von Menidi, herausgeg. v. Arch. Inst. p, 5—10, 

p, 48—60, et Wolters Arch. Jahrb. XIV p. 135. 

22) panlo aliter nuperrime Pfuhl verba oepit {i. e. p. 272) interpretans 'dass 

es zwar iibiich, aber lceineswegs Pflicht war, die beim Totenopfer vericcndeten Gefasse 

dem Gebrauch der Bebenden zu entziehen.' Sed quin infinitivus hio imperativi 

vice fungatur, mihi dubium non est. 

23) cf, Wachsmuth Bas alte Griecheniand iin neiien p, 120: 'auch sind sdmtiiche 

Hduser und Bdden, an denen der Beiclienzug vorbeigeht, am demseiben 

Grunde (inquinationis vitandae causa) geschlossen.' 

24) quare non dubito, quin Athenienaes ipsi quoque corpora operta efferre 

debuerint; quod Demosthenes in Macart, 62 eius rei mentionem non facit, ab 

illo leges minime integras referri constat, 

26) praeter praeceptum Labyadamm paulo infra adlatum testimonio sunt 

vasa, in quibtis prothesis piota est, ubi frequentissime mulieres lamentantes repraesentantur.

CEAE n, 93 A 265 

tur,^^) De eiusmodi sacrificiis, quae igitur post pompam funebrem fiebant, 

antequam corpus sepuloro conderetur, seriptores nihil certi tradunt, sed 

et Therae et Eleusine sepulcra aperta suut, in quibus hostias combustas 

esse, antequam corpus conderetur, ossibus umisque super cinerem hostiamm 

collocatis apparet.^'') Idem mos, ni faUor, iam hac lege confirmatur. 

V. 13sq. %f]v %Xivrjv dnb %ov 6f]fiaxog %xX.: id quoque minuendi sumptus 

eausa praecipi patet; idem autem opinionem de mortuis a superstitione 

iam liberiorem prodii. — Quae axQmfxaxa hoc loco dicantur, supra statui. 

V. 14—18 de lustratione domi funestae. Nota est et aquae marinae 

et sulfuris vis lusiaraUs; de illa satis habeo afferre EuripicUs Ulud 

&dXaaaa %XvÊL ndvxa xdv&Qcbnmv KaKU, sulfure iam Homems Ulixem post 

necem proceromm utentem induoit Achillemque calicem libationis causa 

purgantem; cf. praeterea Theoer. 24, 96, Porph. de abst. LV 6, Zosim. II 5. 

V. 18—20 ante HiUemm omnes xdg yvvaL%ag dnLivuL nQoxiQug 

%mv ttvSQmv legebant et Solonis legem §aSiÊLv Se %ovg civSQag nQ^G&sv, 

b%av i%(piQmvxaL, xdg Sh yvvai%ag 'omG&Ev (Demosth. in Mac. I. c.) et vasa, 

in quibus viri a muUeribus separati sunt, comparantes. Nec tamen recte 

comparaverunt, quia nQO%iQag, quod in hac lege cUcitur, non de loco intellegi 

debet, sed de tempore, de quo illa testimonia nihil incUoant. Rem 

autem per se ipsam si spectamus, praeceptum esse ut mulieres una cum 

viris domum redirent, multo veri similius existimo. Neque igitur supplementum 

Hilleri in textum recipere dubitavi, rem optime sic interpretati 

'mulieres ne soiae abeant et 'gemitu urbem impleant cavetur.' 

V. 20 %QLr]K66[%ia fis nôiiv: faciebant igitur ante hanc legem latam 

velut Atheuienses faciebant, cf. cum PoU. I 66 et Harp, s, v. xQLa%dg tum 

Bekk. anecd. p. 268, 19 rij XQLaKoaxf] yuQ r^fxiQcx to-u dno&av6vxog ot nQOGf]KOvx£g 

anavxEg kul dvayKttioL Gvv£X&6vx£g KOLvfj iSEinvovv ini xm ano- 

&av6vxL %ai xovxo %a&iSQa £%aXEixo, atque has ipsas epulas nescio an legis 

lator lulensis voluerit toUere. Ceterum ne Labyadae cfuidem XQLi]%6axLa 

egisse •videntur, cf. n, 740 v, 28sqq, Tertio autem et nono die lulietae sine 

dubio aeque atque Athenienses inferias ferebant, quas non commemorari 

ex universa legis ratione, de qua supra egi, explico. 

V. 21sqq. superstitiosas quasdam dici caerimonias sive ante sive post 

26) ad sacrificium ante iKcpoQav peragendum rettulit Lipsius (Schoemaim 

Griech. Ait.^ II p, 600sq, not, 5) coll, Plat, Min, p, 315C de priscorum Atheniensium 

more: isQSta nQoa(pdrrovrss n^b Ti]e iKipoQae roii vskqov. Quae sententia 

quamvis speciosa sit, reioienda mihi videtui, quia legis lator Ceus ceteroquin 

utique usque ad v. 20 manifesto ipsius funeris ordinem praeceptis suis sequitur. 

Recte tamen illum verba Platonis contra Sohoemannum defendisse puto. 

27) Skias 'Eqi. 'Aqx. 1898 p, 94, Pfuhl l c. 275 sq, et p. 84, unde haeo ex- 

Bcribere e re videtur; '— — auf dem Boden des Grabes iagen die Beste des 

Totenopfers, eine starke Aschenschicht mit Knochen von Kieiiivieh und Kanindhen 

mit eincr protoicorinthisclien Behythos, Sclierben eines icorinthischen Skyphos und 

eincr jonisdhen Schaie. Barauf verpackt iag die grosse tlieriiisehe Amphora A 32 

mit der durch eine Steinpiatte verschiossenen Mundung gegen die kleinc Siidmauer; 

sic enthieit iiyirerbrannte Kinderhiochen.'


sepulturam^^) fieri solitas Koehler optime intellexit. Quas quod ceteroquin 

ignotas dicit, antiqua sane testimonia certa extare videntur nuUa^^), sed 

et iUud 'inoTL&ivttL %vXi%a •vnb T[f]y %Xiv]r]v et t6 i!)SmQ iKisiv Us, quae de 

Uodiema siiperstitione Graeeomm traduntur, aliquatenus illustrari existimo, 

Waohsmuth enim haec narrat I, c. p. 118sq.: ' Wird dann der auf soiche Weise 

ausgestattete Tote zu dem feierlichen Begrdbnis abgeholt, so scJiuttet man in 

•dem Augenblick, ivo die Leiche gu dem Hause herausgetragen wird, einen 

Krug mit Wasser aus, eerhricht auch wohl den Krug selbst. Als Grund 

fiir diese Spende wird von dem gemeinen Manne selbst angefiihrt, dafi dadiirch 

der Seele des Verstorhenen eine Erfrischwrig geboten werden solie. — 

Und auf eine verwandte Anschauung filhrt noch der Gehrauch, •vierzig 

Tage lang nach dem Tode in dem Sterbezimmer aufier einer immerbrennenden 

Lampe ein Gefdfi mit Wasser Mnmstellen.' Ac sUnilia apud nostrates 

valere oonstat: 'Man stellt der ahgeschiedenen Seeie ei/nen Eimer Wasser ans 

Bett (Meclci.), ein Gias Wasser, ein Handtuch und ein brennendes Licht 

hin, damit sie sich waschen Mnne, hevor sie vor den ewigen Biehter tritt 

(Bo.) — — — oder schilttet das im Sterbehause befiiîdliche Wasser aus, 

weii clie Seele ihren Weg durch dieses genommen habe.' 'Bas Wasser, mit 

welchem die Leiche gewaschen worden, darf nicht auf die Hrde gegossen 

werden, denn das erste Lehendige, welches diese Stelle ilhersehreitet, mufi 

aishaid dem Toten nachfolgen; man giefit daher das Wasser am Giehel des 

Hauses in die HShe (Ostpr.) oder in ein im Garten gegrahenes Loch (Schl.), 

oder man giefit es hinter der Bahre oder dem Leichenwagen aus; ivenn da 

der Tote wiederJcommt, Jcann er nicht hi/nilher (Ostpr.).' ^*') Difficilius cUctu 

quid sibi velit rd KuXXvafiUTa ini rb Gr^fiu cpiQSLv. Sed quoniam Hesychius 

voce KaXXijGfiuTu ad interpretationem vocis GdQfiaru utitur, unde Koehler 

hoo loco restituit, iterum, ni fallor, huo pertinent ea, quae de nostratium 

quibusdam moribus narrantur: 'In der Sterhestuhe macht man drei HaufcJien 

•Saiz, JteJii-t sie aus und wirft das Kehricht und den Besen auf den GottesacJcer 

oder aufs Feld, damit der Tote nicht wiederJcehre (Vgtl., Laus.); es 

soll das Haus von allem gereinigt •werden, was von dem Toten etivas an 

sich haben Jcimnte; das AusJceJiren der Stube Jiinter dem Sarge Jier i,st zur 

VerhUtung cies WiederJcommens seJir verbreitet (N.- u. M.-dti.). ^^) 

V. 23sqq. finis famiUae funestae quantum ad muUeres pertinet, constituitur. 

Congmit fere Solonis lex (Deni. 43, 62) yvvaiKa Ss fc)) i^sivuL 

EL6iEvaL sig xd xoij dno&avbvxog fA,i]S' dnoXov&siv dno&avovxi, bxav Eig xd 

6r]fiaxa uyrpui, ivxbg £î]kovx ixmv yEyovviuv nXf]v o6aL ivxbg avEijJLaSmv 

28) propter feretri mentionem ad nQo&saiv eas referre opus non esse recte 

mouuit K,, quia id reportari v, 13 iuberetur; praeterea si ad prothesin pertinerent, 

eas alienissimo loco insertas esse Dittenberger stio iure observavit; 

quamquam legis lator post v, 19 in ipso funeris ordine insistere non iam videtur, 

si quidem aliter praeceptum de triecoatiis posteriore demum looo afferre debuit, 

29) ne ea quidem, quae de lavacro mortuorum tradtmtur (Aesch. Choeph. 130, 

Soph, El. 84 et 434, Zenob, VI 45, vid, Wolters Arch. Jahrb. XIV p. 132sqq.), huc 

pertinere puto, 

30) Wuttke Ber deutsche Voiksabergiaube der Gegenwart^ p, 458 et 459, 

31) Wuttke l c. p, 465,

CEAE n, 93B 267 

tiGL' firjS Elg xu Tov dno&uvSvrog ELGLivaL, inEiSdv i'i,EVEi&r] 6 vs%vg, yvvaiY.a 

fir^SsfiLttv nXf]v bauL ivxbg dvsipLuSmv gifftv, nisi quod lex lulensis 

severior praeter matrem uxorem sorores filias e proximis giâ(Ubus certum 

modo numerum muUerum admittit; of. etiam n. 740 v. 25sqq. Proximis 

autem verbis naiSag Si xmv &vyttTQmv %tX. id ni faUor cavetur, ne honUnes 

non consanguinitate, sed sola affinitate cum mortuo conexi velut mariti 

fiUarum, fiLaivbfiEvoi habeantur. Sane inde summam huius capitis rationem, 

quae ad feminas solas speotabat, neglectam esse seqiiitur, sed confirmatur 

id verbis HXXov Ss fnsSiva, in quibus genus maculiniim aliter permirum esset, 

V. 29sqq. de lustratione familiae funestae agi oertum est, sed pauca 

verba restitui possunt. Ne illud quidem vSarôg [l^vaL prorsus certum 

putaverUn, De Atheniensium more of, schol. Arist. Nub. 838 'd&og r]v fisxd 

xb i^ÔfjLLa&r^vuL xb amfitt %a&aQfiOv icxqiv dnoXovsG&ai xovg oi^siovg xo^b 

rs&vsmôg, praeterea cf. etiam n. 49 v. 6. 

B. 

"€bo]£ev Tfji oi)]vTac — ec i- 

P]ou\fii Kai 10 ep6v be fix] i- 

T(jj]i bf|)iu)r evai — Kai rfjv 

Tfi]i Tpirrii o]i[K]iav Kaea- 

5 Ka]i^) ToTc evi- p]fiv ^) eivai fx\ 

au]cioic Ka- . , (a)v ck tou 

e]apouc ei- 15 c]f)naToc ^\.') 

v]aiTouc TTOl- .... 

Decretum senatus populique aliquanto' recentius, 6%0Lir]Sbv tameu ineisum 

nec liberum dialeoto lonica (v, 13). De cultu mortuorum agi apertum 

est vel propter vocem ivLav6Ltt, qua haud dubie sacra die anniversario 

sive mortis sive funeris facienda significantur, cf, n, 74C v, 28, Sed de 

xestitutione et interpretatione tituli minime consentio oum prioribus editoribus 

nee me rationem eorum, quae illi Dittenbergerum omnes secuti legerant: 

Tr]]L %Qi%r]L [in\L %oig ivi[av]6ioLg %a&aQovg sIvul %ovg noioiJv%ag, ig isQOv 

Ss ffi; iivuL %%X. intellegere fateor. Qui enUn fiebat, ut cognati, qui ipso 

funeris die, postquam loti sunt, puri iudicantur (A 30), iidem oum sacra 

anniversaria faciebant, tertio demum die post puri essent? An liis sacris 

magis quam funere inquinabantur? Quid? quod si illorum lectioni fides 

est, ne tum quidem fanum intrare Us lioebat? Ao quid denique sibi vult 

Ulud Ktti %i]v OiKiav %tt&aQi]v slvai fîlQi av iK %ov 6f]fiaxog E'X&m6iv quod 

si ita ut scriptum est interpretamur, domum, cum ipsa iviavaLa faciebant. 

1) Bupplevi; in]i roTs i. priores; vid, comm, 

2) hano Pittakis lectionem confirmavit Hiller; iniuria igitur hoc loco K, et 

Dttb, fidem illi negaverunt scribentes Ka&a[Q'\di'. 

3) V, 13 extr, in lapide cognoscitur Ml, v, 15 extr, Pitt, dedit EAEY, id quod 

una littera spatium ordinis aroixr]Sbv dispositi superare moneo, Temptaverunt 

Roehl: pi\\aQi?âv iK rof [ [a]iiu,aroi iXsv , Dttb, K*"))[j;ei] av iK rov || afiparoe 

iX[&\a>aiv]; vid, etiam comm.


puram, cum vero Us peractis redierant, impuram habitam esse sequitur. 

Id quod reota praeoipiendi ratione carere censeo et Dittenberger ipse sensit, 

cum supplementum obscuritate laborare adnotaret. lam imiversam harum 

de funeribus inferiisque legum ratiouem eam esse recordatus, ut sumptuosae 

ac superstitiosae caerimoniae tollantur, hoe ipso quoque decreto nimiam 

inferiarum religiouem extenuari persuasum habeo: ne longus sim, 

supplendum duco Ka]i pro sni illud %f]i %Qi%r]i de tertio post funus die, 

quo Athenienses quidem sacra mortuis fecisse constat, inteUegens*) et praeceptum 

ig lsqov Se fif] iivaL parentheseos loco interpositum habeo: ii, qui 

sepulcra tertio die .vel (Uebus anniversariis inferiis ornabant, cum antea 

inde impuri fieri existimati essent, ex hoo decreto iam hac religioue liberabantur^), 

hoc nno tamen excepto ne illis diebus fana intrarent, id quidem 

parum consequenter, sed concedebant id pristini moris fautoribus, ut soleut 

fere eae res, quae ooncedentibus utrisque eveniunt, hoc 'vitio laborare. — 

Commode haec deinde excipit praeoeptum %ul %f]v olkluv Ku&uQf]v ELvaL;. 

contra qiiae sequuntnr v. 13—16, eorum conexum nondum restituere possum; 

sed Ulud fi(£)[xoO av £X[&m6LV quamvis speciosum reiciendum puto;, 

V, 15extr, coll, A v. 15 vocem £Xs[v&sqov latere conicio. 

Inscriptio lateris postioi recentissima est, non CT0ixr)b6v exarata. 

Adeo autem iniquitate temporum mutUata est, ut praeter praescripti formulam 

eb]ogev rfii Pou\fii Kai Tfji eKK\[r)ciai nullum enuntiatum integrum 

aut ita, ut sensus appareat, restitui possit. Cognoscuntur haec: v. 2 eiTre^v]? 

— 3 Tecca[p]a. — 8 e'(g)u) t(I)[v. — 9 beb6xe[ai] : eicqiepeiv eic 

Tdc [dpa£]iTdc? — 20/21 Trepiq)e[peiv. — 21 to]uc TToiouvT[a]c (inferiarum 

opinor ritus, cf. B 8sq.) TipdJTôv )uev? — 23 [dp]Tupiov. — 

25 euTa[Te]pac. — 29/30 TT]e|U7TTr]c eirpi beKa. — 32 t]ou eavdvToc. 

V. 9 fortasse de pompa funebri sermo erat, v. 25 de familia funesta. 

94. Stela marmoris albi lulide {Tzia) in insula Ceo inventa et a Pauvelio 

exBcripta, cuius schedis usua est Boeckh CIG 2360. Postea lapidem Athenas 

translatum exscripsemnt et ediderunt Rangabe Ant. Heiien. 821, melius Lebas- 

Inscr. H 1775 (inde Dittenberger Syil^ 522 [348], Michel Becueii 402), Hiller de 

Gartringen IG XII5 n, 647, Mea causa Prott denuo lapidem contulit et apographum 

aocuratissimum versuum 1—4 mihi misit. Cf, etiam quae exposuit 

Pridik Be Cei insuiae rebus p, 137sqq. 

4) Is, n 37 &e 'i&ai]>d r iyd> a^vrbv Kai %d TQLra Kui tcy 'ivara inoiriacr 

Kai raXXa Tii: nSQi Ti]v raipijv ktX., Aristoph, Lys, 612 sq. cum schol. insLSi] rf] 

rQirrj rb rcov vskq&v &Qi.aTov iKcpiQSrai. Singularis rfj TQirifj cum plurali ivLav- 

Oia bene convenit; oaerimonia enim tertii diei semel fiebat, iviwiaia qiiotannis 

repetebantur, 

5) hoc unum dubitationem movere posse concedo, quod sacra novemdiaUa 

{rd ivara vid, not, 4) non respiciuntur, quae etiam lulide fieri aolita esse non 

est cur negemus, sed praeterquam quod illorum leotio non minua hac dubitatione 

laborat, fortasse in parte tittili deperdita de illis sermo erat.

CEAE n, 94 269 

Vacat. 

. )i .... eic eiciv^)^ tov be v6)io[v 

.0 Tra\ric TTo\uTTeieTic' toijc [hk TTpoPou- 

\]ouc^) t[ouc dei dvrac eT]bib6vai^) dv tuui Mai)uaKTTipi[d)vi |urivi 

Tfi|u MH]E1E[^). . . ev]dTrii dmdvTOc Kai bib6vai tijji eT\ap6[v-*) 

5 Ti eic lepeTa HP bpaxfidc^ t6v b' eT\ap6vTa ^tt^JOV KaTacT^fjcai, 

6v av bdx^J^^vrai oi Trp6pou\oi, ecridceiv Kard t6v v6- 

)iov edeiv be t6]u )ue)i Pouv Pep^riKOTa, rfiv be oTv pep\riKuTav 

av bd Ti Kai ua|uiv6v edrii, )ifi rrpecPuTepov eviauciou Kai eT)i[f)vou^ 

ecTidv be touc re TTo\iTac Kai oiic f) Tr6\ic K6K\riKev 

10 Kui Touc jueToiKouc Kai touc dTTe\eueepouc ocoi rd Te\Ti 

cpepouciv eic Kopriciav rrapexeiv be Kai beTiTVOv Kai oTvov Kai 

TpiuTd\ia Kai rdWa TidvTa Ka\(jjc Kai KpeiJuv CTae[|u]6v Kard 

t6v dvbpa wfxa icrdvra )ufi e\aTT0v : M M Kai eK t(juv ctkoi- 

\iujv dca av e'xr)i rd iepeTa^ boKi|udZ[eiv be rd lepeTa toijc TrpoPou\ouc 

15 Kai t6v Tajiiav Kai t6t KfjpuKa Kai dqjicraceai rd Kpea Kai tuuv iepdiv 

TrpoicTacear diTobibdvai be t6 beTTTVOv beKa TTobiiJv Kai oTvo[v 

irapexeiv dpecrdv )iexpic dv ti\ioc bur)r edv be boKi)uacef)i r\ i[criacic, 

dTTobouvai Tfji ucrepaiai t6 dpTupiov t6 \oiTr6v t6v Ta)iiav 

ou dv eT^dprir av be )uf), diTeTvai auTdu Tf)c CTâ^fic t6 Txefi- 

20 ttto)! ]uepoc* Tiedvai be Kai dTiiJva rfji doprfii touc TTpopou\ouc dir^d 

bpax)U(JJV PAP^ aipeTceai be Kai Tîuvaciapxov d)ua raTc dWaic 

dpxaTc )ifi veiUTepov TpidKOVTa erijuv toutov be ttoicTv \a)UTTdba 

Tuuv veuuTepiuv Tfji eopTfji Kai rdWa eTri)ue\eceai rd Kard t6 tu- 

]Uvdciov Kai e£dTeiv eic )ie\eTr)v dKOVTic|uoO Kai To2iKf)c Kai 

25 KaTaTra\Taq)eciac Tpic tou )utiv6c' oc b' dfi îfi irapfii tijuv veui- 

Tepu)v buvaT6c luv, Kupioc ecTUj aurov Itjjukjjv îexpi bpax^f)c^ 

bib6vai be Toijc TTpopoij\ouc toTc vikijjciv toH^ttji dvbpi t6- 

Eov, qjaperpav ToHeu)idTUJV, A P • beurepeTov t6Sov Phh • dKOVTic- 

Tfii dvbpi \6TXctc TpeTc, TrepiKecpaâiav, Phhh- beurepeTov \6t- 

30 xac TpeTc, hlllh KaTarra^TaqieTTii dvbpi TrepiKeq)a\aiav, kovtov, 

Phhh • T(Jui beuTepuji k6vto(v), hh^ \a)iTrabdpxu)i tijui vikijjvti dcTiiba, JivA^ 

Tieevai be Kai TTaib(uv dTdiva Kai bibdvai de\a rraibi toSottii 

Kpeiuv )uepiba^ dKOVTicTfii iraibi )iepiba' rd hk OTiâ irapacKeud- 

Zieiv Toijc TTpopou\ouc Touc eEiovTac Kai Trapabibovai toTc 

35 ^cpicTaêvoic, tov be rafiiav rfiv Ti^fiv bib6var bib6vai be Kai (Dai)JU)ib(]ui 

Kpediv )aepiba^ KaTaêiireiv be Kai KaTa7Td\Tr)v touc 

1) Siasiaav Rang, et Leb,, sed I pro A et H, et Pr, testantur, 

2) Buppl. Prott; idem v. 1 in, reliquias litterae M agnovit, 

3) MHA R, et Leb,, MHZII H,, Prott post MH agnovit ^, quod potius e I 

quam e A superesse ei videbatur, deinde partem litterae E inferiorem, Hiller 

MHS certum itidicat, Vid, comm, 

4) EfA H,, AbC praeterea Pr,


TTpopou\ouc Touc dei dvTac Kai pe\r) rpiaKdcia, dxpic dv eTii- 

Kaipov boKfji eTvai rfii pou\fir )uf) egeivai be diTobdceai rd de\a 

d dv \dprii, Touc be cTparriTouc ev rfii egoTT\aciai ei.eraleiV 

40 dvaTpdqieiv be eic \eiJKU)|ua e£fic touc dei viKdivrac t6t fpa[pL- 

)uaTea- dv be b6£ei 6 v6fioc, dvaTpdijiai eic CTf)\riv Kai cTfjcai 

eic t6 Teêvoc. 

Titulus, cuius litterae parvae malleolis exiguis ornatae, olim minio 

distinctae iniens fere III a. Chr. n. saeoulum indioant, legem^) continet 

de epulis ludisque festo quodam die (v. 20) oelebrandis et administrandis. 

lulietarum legem esse Boeckh et quia inventa est luUde et quia aetate 

inscriptionis Coressus non iam oivitas propria fuisset, sed illorum portus, 

conclusit. Contra Eangabe inde, quod v. 11 de libertinis ocioi rd riXrj 

cpiQ0v6iv sig KoQr]6iuv sermo est, Coresiorum legem esse statuit, quem ceteri 

merito seouti sunt, 

Cuiusnam dei dicantur sollemnia, difiicillima est quaestio, praesertim 

cum ne uno quidem loco vox aut &s6g aut &£d occurrat. Varia igitur 

temptata sunt, non tamen prospero successu, si quid video. Boeckh Miuervae 

Nedusiae (Strab. VIII 360), quae prope Poiessam oolebatur, sacra 

fuisse coniecit ideo, quia ludi illi mUitares potissimum suut. Quam rationem 

prorsus incertam esse patet, Bergk^) iterum de Aibg FEmQyov et 

MaLfidK%ov sollemnibus cogita"vit diem hic commemoratam (v. 4 [ev^c^tijs 

dnL6v%og so. MaLfiax.Tr]QLmvog) oomparans cum Atheniensium sacris hoc tempore 

factis,'') Sed praeterquam quod ivdrrjL dnL^vrog non sacrUicium, 

sed s'ySo6Lg jBeri iubetur^), nulla omnino simiUtudo inter huius legis 

sollemnia et cultum chthonicum ac lustralem illum^) deprenditur. Nec 

tameu meliore iure Pridik, qui pluribus de hac re disputavit, 'Hcpai^TLU 

fuisse propter lampadis mentiouem (v, 22 sq,) sibi persuasit^"), quasi non 

aliis quoque dis lampades habitae sint. Ao quod diem festum, de quo 

agitur, inter maxima soUemnia numeranda esse censuit, ne illud quidem, 

si modo maxima intellegit gra"vissima antiquitate et auctoritate, mihi pro- 

5) bis vopoe dicitur v. 1 et 41. 

6) Beitrdge s. griech. Monatsk. p. 33 sq. 

7) Prott Basti n. 3 v. 12 MaLpaKrriQL&voe Aii rscopyS k' nonavov xolvl- 

Kialov ktX., of. etiam Harp. s. v. MaipaKrr]Qia>v, Eustath, p, 1935,8, Plut. be 

coh. ira 9 p, 458 C, 

8) id quidem reote Pridik; minus reote oves immolandas (v, 7) repugnare 

confidit lovi non nisi victimas mascuIaB immolatas esse ratus. Lubricum enim 

est e victimarum sexu de dis coniecturam facere, quapropter huius rei infra 

rationem non habui; de varia Graecomm ia hac re consuetucUne diUgenter multa 

collegit Stengel KA^ p. 136 sq, 

9) Prott lc. p, 10 sq,, Preller-Robert G. M. p, 131 sq, et 144. 

10) praeterea 'Hcpaiana Atheniensium eodem fere tempore celebrata esse 

censet, sed id sumpsit, non demonstravit (ef. quae supra p. 53 disserui). Denique 

Atheniensium de Hephaestiis decretum et hano legem simillima continere 

non debuit proferre; similia enim ea insunt, quae omnibus fere eius modi feriis 

communia esse solebant, metoeoi vero quod utrobique admittuntur, nihil profecto 

ad reUgionem attinet.

CEAE n, 94 271 

bavit. Cena enim pubUca ludisque nUiil demonstratur Ula praesertim aetate, 

qua talia haud raro munificentiae privatorum debebantur, Atque eum quidem 

ordinem, qui hac lege constituitur esse novum cum totius legis tenore 

tum e V. 41 apparet. Immo de principis alicuius dei sacris non agi ool- 

Ugo inde, quod v. 14sq. in verbis So%LfA,d^SLV Ss %d isQSLa %ovg nQOô-vXovg 

%ai %bv %afiiav %ui %by %i]qv%u %ai acpi6%aa&aL %d %qsu %ui %mv isQmv nQOia%tta&ttL 

sacerdotis nullius mentio fit; •victunis enim probandis saerisque 

curancUs sacerdotem dei eius, de ouius cultu agitur, non interesse utique 

mirum est, in cultu antiquitate et auctoritate insigni vix crecUbile. TJt 

nunc res est, quaestionem diiudicari non posse puto, uisi quis lacunas initii 

tituli, ubi nomen divinum latere neoessario statuendum est^^), restituit. 

Sed qui fiat, quamquam HUIer de Gartringen et Prott certum restitutiouis 

fundamentum iecerunt, nescio, 

V. 1 quoniam supra eum lapis inscriptus non est, initium totius tituli 

continet; incipiebat autem, si quidem lectio EI2IN certa videtur, a brevi 

quodam enuntiato primario, quod desinebat in siaiv et praescripti haud 

dubie locum tenebat.-'^^) Deinde sermonem fuisse de legis auctoribus Prott 

vidit, scribeudum igitur tcu' Se v6fio[v £iaf]VEy%ttv vel avviyQaipav vel tale 

aUquid, Probulorum deinde nomen ab eodem optime et evidenter restitutum 

est, cf. paulo infra %bv S iyXa^6v%a Eyyvov %a%aa%rjatti 'bv ttv SiimvruL 

oi nQ6ôvXoL %tX. Minus certum prUno videtur proximae lacunae 

supplementum quod ille proposuit %[ovg cxeI 'bvTag; neque enim temere iam 

hoc loco obiectum verbi iySiSSvtti esspectaveris velut t[6 Ssinvov vel %[f]v 

iG%ittGiv iy]8iS6vttL, sed frustra tum quaeritur, quid fiat aocusativo v, 4 

Ti^fi-'^^) fir^GE. . . ., quare hunc potius obieoti vice fungi statuendum est. 

Ipso aiitem hoo loco iam in summam tituli (Ufficultatem incidUnus, nam 

quid Utteris Ulis sive pLrjSs sive ft,r]aE legendis lateat, prorsus adhuc obscurum 

est.-'*) Vocem sermonis saori adhuc ignotam latere coniecit Prott, 

sed ne stirpem quidem •video ullam, quae ex hac sententia apta sit. Quare 

ego vocem a nomine proprio derivatam quaesivi. Varia temptavi, nihU 

tamen, quod quidem veri speciem praebeat, profeci. 

De structura in temporis definitione adhibita iv Muifiu%Tr]QLmvL — 

dmovTog cf. n. 52 v. 9sq. iv t&l 'AQTEfii6imL firfvi £^S6fiuL iGrufiivov; de 

mensis nomine a die separato cf, Thuc. II 15.^^) 

11) V. postremo dicitur arrjaui sie rb rifisvoe: (Uctus igitur iam erat is, 

cuius t6 rifisvoe erat. 

12) cf. e. g. legis Ceae n. 93 initium oiSs vbfioi nsQi rmy Karacp&ifiiva)v. 

13) Prott etiam iv rrat MaifiaKrr]QL[&vi. . .] \ virr]fi fir]gs[ iv^drrji kt^. 

coniungi posse statuit, qua tamen leotione res vel magis implicatur. 

14) Br. Keil apud HiUeram lectione tradita mutata legendum proposuit 

fi,[(,]cr[T!ji')5j']; 'nam iii carnis divisione summa rei posita erat.' Sed quamvis 

multum Graeci carnibus rite cUstribuendis providerint, summa tamen res non in 

divisione, sed in ipsis epulis (cf, v, 17 av Ss SoKifiaa&fi f] iariaaie) posita erat; 

deinde vero verbuni iySiS6vaL de epulis vel de universis sollemnibus aptissimum 

de una divisione, si quid video, pessime dicitur, 

16) de utroque exemplo monuit me Prott; cf, etiam quae hic de Thucydidis 

loco adnotavit MAI XXIH p. 229 cum not.


V. 7 rbfi, fjiEv ôvv Ê^Xr]%6%a so. roûg jt^cBToug cjcJcii/rczg: idem dioi atque 

latine voce bidcns perspicuum fit iis, quae Nehring^^) vir rei rusticae 

peritissimus de ea disputavit, e quibus haec afferre iuvat: 'Bidens ovis oder 

bos ist ein Schaf oder Bind, welches das mittelste Paar der SchneidemJme 

sclion gewechselt und somit ein imgefaJires Alter von i^li—^ Jahren erreicM 

hatP) — ScJiaf oder Bim,d von iy^—3 Jahren sind weder m jumg 

nocJi m alt m m Genufi; iJir Fieisch ist mrt •md wohlschmeclcend, so dafi 

es sowohi den GSttern als aucJi namentlich den Priestern gefdUen Jconnte; 

— — — um sich zu vergewissern, dafi ihnen Jceine aiten, zahen Individuen 

zum Opfern gehracM tvurden, machten sie es gerade so, wie man es in der 

landtvirtschaftlicJien Praxis nocJi heute macht, d. Ji. sie untersucJiten die 

Schneidezahne der m opfernden Schafe uMd Bimder imd nahmen nu/r solcJie, 

die hidentes waren, aiso im Alter von i^j^—2 Jahren stamden.' Cf. etiam 

vocem olg XsLnoyvcbfimv n. 16 a, Ceterum eandem rem in porcis non facile 

statui posse idem Nehring monuit, quare hio v, 8sqq, horum aetas aliter 

definitur, 

V, 8 civ Si %L %ai •bttfiLvbv &vrjL: simiUter genus suillum voce velov 

comprehenditur n, 145 v. 26; cf. etiam qiiae p. 81 de voce Eiiarbv exposui. 

— V. 10 de metoecis adhibitis cf. h. 9 C v. 8 et n. 12 v. 25. — 

T. 12 %QmyaXLa heliaria, of. Prott Fasti n. 14 v. 16 %Qmyavu et Xen. 

An. V 3, 9. — V. 12 %Qsmv Gra&fiov: Utteris igitur M M duae minae carnis 

so. crudae significantur, cf. Herod. H 168 (satellitihus regis) iSiSoTO in 

•r^fiiQr] i%da%rj on%ov Gi%ov G%u&fA,bg niv%s fjLvsuL £%da%m, %Qsmv ôimv Svo 

pLVEUL et GIG 2906 inrfvysiXaro — — SmGsLV £%daxcQ ÔEiov y.Qimg fivav 

Evô'L%f]v. — Post iy xmv iy%oiXimv animo supplendum esse nuQiiEiv 

SEinvov, summam autem praeoepti •vim in pronomine oaa positam esse 

Dittenb, vicUt: carnis postquam singulis viris binae minae distributae erant, 

si quid reliquum erat, id redemptori cedebat, contra intestinis •victimarum 

ad epulas apparandas idem uti debebat omnibus. — v. 15 sq. xmv LSQmv 

nQoiaxaa&ttL: of. %oi}g %mv iEQ&v inLa%d%ag Euboicos (n. 88 v. 29), Athen. 

XIV p. 659 d nQoiG%av%o yovv (oi naXui%SQOL fidyELQoi) %ai ydfimv Kai 

&vaLmv. 

V. 16 anoSLSovaL %b Ssinvov Si%a noSmv: horam diei indicari •vidit 

iam Boeckh (PoII. VI 44 Tij G%lu S' i%s%fj,aiQov%o xbv kulqov t^^j ini Ssinvov 

bSov, r]v %ai 6%olislov i%dXovv' %tti eSel 6ns'vS£LV, Ei Ss^dnovv %b 

a%0LiEL0v ELr], of. Arist. Eccl. 652). Ceterum de omnibus legibus haee una 

Oeorum acouratam horae defiuitionem praebet, et lepide aocidit, quod de 

isdem Ceis Hesychius tradit s. v. iv Kim %ig 'f]ft,iQa' naQOLfiia ini %mv 0^0% 

s^vyvcoG^mv. O^vSsig yaQ olSsv iv Kim xig 'f]fiiQa, oxl ovi sGxaaLv ai 'f]fJLiQaL, 

&XX' mg EKaaxoL &iXovGLV, ayovGLV.^^) —• v. 19 xrjg iyXa§rig: pretium dioitur, 

quo redemptor sacra faciunda et epulas instruendas conduxit; rationem 

16) Jahrhiicher f. Phiioi. 1893 p, 65sqq, 

17) cf, lulium Hyginum ap, GeU, XVI 6, 14, Isid, or, XH 1, 9, Serv. ad Verg, 

Aen, IV67; Festi (p, 4,17M) interpretationem, quam Georges repetivit, falsam 

esse N, monuit, 

18) attulit iam Boeckh,

AMORGINAE n, 95 273 

praecepti Eangabe primus perspexit: pars iyXu^rjg redemptori in antecessum 

ex aerario datur; id quod restat, postridie epulas, si probatae sunt, ei per- 

.solvitur; si minus, quinta totius summae pars retinetur. 

V. 20 altera pars tituli incipit de certaminibus instituendis gymnicis 

et mUitaribus; num mentio carnis rhapsodo tributae (v. 35 sq.) ad iustum 

certamen referendum sit, dubito- 

96. Stela marmoris caerulei in duas paries fraota, inventa inter rudera 

Arcesines Amorgi, tres titulos continens, quorum hic est supremus, medius 

n, 96, HuiuB tituli lectionem difficillimam, quam olim haud prospero suocessu 

temptaverant Baumeister Philoi. IX p, 389 n, 4, Weil MAI I p, 342 n. 10 a, HomoUe 

apographo Radeti usus BCH XV (1891) p. 692 n, 12, sollerter absolvit 

Delamarre Bev. des Et. Grecgues XVI (1903) p, 154sqq, de lapidis condicione 

haeo adnotans ' Les deux moities se raccordent exactement d la partie posterieure; 

mais, par devant, des eciats ont saute, laissant une breche de 0,06 a 0,17 de iarge. 

Le bord droit est legerement ecorne. La surfaee du marbre est tres usee et ia 

lecture presente de grandes difficuites.' 

"6boge[v Tfji pou\fii'') K]ai tuu bf))uujr 'Opei 

ci\e(uc [eTTTev]^^) TtOp firibeva Kaiev [ev] 

Tcjji'Hpa[i(ui TTp6]c^) to Kaivo oTko TfjcT>u[viac 

Kai to v6[uj |ur)be ttp]6c to AuKeio' edv be [ti 

5 c Kairii, dTroTi[veTUJ beK]a bpa[x]|udc [iepdc] 

Tfi]i "Hpr)i. 

Decretum de ignis usu in Heraeo coercendo propter antiquiorem litterarum 

speciem V a, Chr. saeculo exeunti ut 'videtur tribuendum; de argumento 

cf. potissUnum*) n. 62 v. 21 e'l %' ini Sofia nvQ inoiaE, SvbSsô 

SttQifidg bcpXiv. Hic de duabus quibusdam partibus aulae tempU agitur; 

ac priore quidem loco angulus, qui templo et nova domo efficiebatm-, dici 

videtur, quamquam locutio paulum offensionis praebet cum positione verborum^) 

tum usu et praepositionis nQog et substanti^vi ymviu; cave tamen 

ne suppleas [£VTC)]g; defenditur enim illa proximo praecepto, ubi rectissime 

praepositione nQog ea pars aulae significatur, quae a Lyceo ^) est. 

1) poXr]i DeL, sed spatium lacuuae §ovXf]i facUe admittit, 

2) ini §a]\aiXia>e MiavaaaXov] ausus eratWeil, cum post aiXsB>e litterae M 

initium agnoscere sibi videretur; oratoris nomen latere iam HomoUa. coniecit et 

oonirrmatur lectione Delamarri, qui OPOI v, 1 extr, in lapide agnovit et '©^'^•[s]aiXsa>e 

supplevit inter 'OQ&6laoe et 'OQ&saiXsaie eandem rationem intercedere ratus 

atque inter TlQa>r6laoe et nQarsaiXuoe. Idem post aiXsa>e inferiorem partem 

hastae verticalis agnovit et suo iure slnsv, non insardrsi restituendum esse 

statuit. Sane iUud lacunam non explet, sed post praescripta paulnlum spatii 

vacare nihil habet oflfensionis. 

3) hoe et reliqua suppl. D., nisi quod v. 4 fir^Ss pro Kui nQoe ktX. posui, 

4) in lege Hecatompedi n. 1 v. 5sqq. niim eadem res spectetur, dubium, 

vid. p. 4, 

5) recte tamen Del, contulit Herod. I 51 ini roii nQovrfiov Ti^g ycoi)irjg. 

6) Lyceum Amorginum aliunde cognitum non est. 

Legee (Jraec. Sacrae ed. Zielien, 18


neque omnino ivxog ferri potest; ntroque autem loco idem supplendum 

esse veri simillimum. 

Voce 6 KULvbg olKog'') hic non ipsam cellam deae dici patet; de thesauro 

reoenter aedificato ^), ni fallor, aut de aedificio ad usum sacerdotis 

destinato sermo est. 

96. In medio lapide eo, in ouius capite u. 95; sinistram partem edd, Ross 

Inser. ined. H p, 36 n, 136 et paulo pleniuB Baumeister Phiioi. IX p, 389 n. 4, 

totum titulum Weil MAII p, 342 n, lOb, inde Michel Becueii 711, Dittenberger 

Syit^ 565 (^368); cf, etiam BGR XV p, 592sq, et quae ipse exposui Bhein. Mus. 

LIX p, 399 sqq, 

0 eoi. 

"GboHev Tfji po[u\]fii Kai tcjji bfjjuuir 'ATf]Viu[p] ^) | eTire^ Me\iTU)v 

e[TTecT]dTer 

\xf\ egeTvai Ka[Te]|xeceai^) eic t6 'HpaT[ov] 5ev(ui juijbevi, em- 

5 )ue\e[T|c]eai bfe t6v veu)K[6po]v Kai eHeipTeiv edv be || \if\ egeipTTi, 

dTroT[ivei]v auTov rfjc f)fiepac | eKdcTiic beKa bpa[x])idc iepdc rfii 

"Hpar dva|Tpdi))ai be rdbe t[6 qjfi^qucjua TTp6 rdiv eu|[p(jjv], eiii- 

|ue\r)efi[vai] be touc veLUTToiac. 

Decretum ut inseriptum in eodem lapide ac titulus superior ita ad 

eadem sacra lunonis Amorginae pertinet, aliquanto tamen iUo recentius 

ni a. Chr. n. ut videtur saeouli. Argumentiim pendet e verbo v. 2 post 

fii] i'E,sivuL supplendo: Weil, quem reliqui secuti sunt, coU. Herod. VI 81 

0'V% baLOv eIvul '£,sivm avx6&L &velv suppleverat Ka[xdQ]iE6&aL; at sive id proprie 

sive pro verbo &velv dictum esse existimatur, KardQisG&uL sig %b 

'Hqulov neminem umquam Graecorum locutum esse persuasum habeo. Coniunguntur 

sane etiam verba sacrificandi cum praepositione sig, ea tamen 

vi, ut sanguis hostiae aliqiio velut in mare flumenve aut in clipeum effundi 

dicatur^); oontra de re sacra, quae in aliquo loco fit, necessario iv 

cum dativo usurpatur. Accedit, quod v. 6sq. aecUtuo mtdta proponitur 

Trjg 'f]fiiQag sKdaxr]g i, e. pro uuo quoque die, quo peregrinum non arcebit, 

id quod cum sacrifioio una hora aut die confecto non oouvenit. ISre longus 

sUn, id sanciri persuasum habeo, ne qiiis peregrinus in Heraeum devertatur, 

de qua re non uuo loco cautum videmus, cf. n. 62 v. llsqq. ror Ss 

'%ivoL %axayofi£v\oi i^svuL dfiiQuv %ai vv%xa vifisv inL^vyioV si S' av nuQ 

xdvv vifiE, xb fiEv |U,e5'oi' nQoâxov SuQifidv 5(pX£v kxX. et n. 99: îvo[g nQ6]- 

Paxa fif] v£fiix[m nXi]ov niv&' 'fjfiEQi[mv' r]v S]e vif.ir]L, ocps^Xixm i]fiiQi]]v 

7) de •vi et usu vocis olKoe of, Conze TJntersuchungen auf Samothrake I 

p, 41, ubi primus locos contulit, Kohler MAI VII p, 373 sq., Kern u. Wendland 

Beitr. p. 90 et 114, Purt^wangler Sitzungsber. d. Miinch. Alcad. 1901 p. 363 sq,, 

Prankel Bhein. Mus. LVH p, 153, 

8) velut noti sunt Deliaci eius generis o&coc: Syii.^ 588 v, 155. 220. 230. 

1) hoc nomen in lapide esse apographo Radeti constat; '''Ay[v(ov'\ W. 

2) supple^vi: KardQxsa&ai ceteri; vid. comm. 

3) exempla coUegit Stengel Arch. Jahrb. XVHI (1903) p. 119.

AMORGINAE n, 96. 97 275 

£KdG[xr]v %xX. Amorgi insulae lege vix homo curru iumentisque peregrinans 

spectari potest, de navigantibus potius peregrinis Amorgumque appeUentibus 

cavendum erat. Quare supplendum duco aut %tt[x£Q]isG&tti aut, si 

quidem hoc verbum alia solet vi usurpari, %u[T£]xEG&aL, cf. Hernd, VTTT 117 

OL Se HiQaaL — •— xbv 'EXXf]anovxov rrâi vrjval SLi^r]Gav ig "A^vSov' — 

— iv&wvTtt Se %ttxsi6fisvoL aLxitt xs nXim i) •Kax' bSbv iXdyiavov. An leetio 

litterae X v. 3 in. errori debetur et legendum est %u%dyEG&aL'^ 

De cura inscribendi neopoeis mandata cf. n. 130 et quae ibi attuU. 

97. Lapis infra fraotus inventus Amorgi. Edd, HomoIIe apographo usus, 

quod feoit Radet, BCH XV (1891) p, 593 n, 14, lapide denuo coUato et eotypo 

facto Delamarre cum imagine delineata Bev. des Et. Grecques 1903 p. 165 sqq, 

0 e] 0 [i, 

"6boSev Tfii pou\fii Kai t[(5ji bf)])uui 

Ku [erJTcev • 'Atto\\(jl)vioc eiTe- 

CTaTef eiTeibf) f) lepea Tfic Af\fir\Tpoc 

5 Tfic b[Ti]ÔTe[\iouc eicaTTeWei Trp6[c 

Touc TTp[u]Tdv[ei]c Tiepi t6 iep6v Tfjc Af\- 

)u]r)Tpoc OTi a[i TjuvaTKCc eicioucai, 

a . T ev T(I)i iepuJi Kai oti . 

. . to . T . . yevoiTO ev tijji iepdu 

10 . . . . ov . . . "ApKeciveuciv dcep . . 

, , , , TTp]6c Toijc eeouc 

eou 

Beot. var. v. 5 THZAMOPrEIOYZ litteris tamen plerumque punotatis Rad. 

V. 6—7 TOYinP.TnN...EniTOI..ONTI...AIi..TPQ R. 9 .r.TONT..EN 

R., Utterarum Z et N nullum vestigium se disoemere potuiBse affirmat D. 

10 . .AMONI R,, niHI nisi ny primum agnovit D, 11 TOZTOYKOnOYEME R. 

Litterae a quadratario oUm (Uligenter incisae et formas IV a. Chr, n. 

saeculo non posteriores exhibentes-*^), umiditate ita corrosae .sunt laesurisque 

marmoris implicatae, ut lectio sit diffioillima. Qiiam Delamarre usque eo 

certe soUerter perfeoit, ut appareat decretum esse Arcesinensium de delictis 

quibnsdam muUerum fanum Cereris adeuntium, quae sacerdos eius ad prytanes 

detulerat, rogatum. Quamquam ne nunc quidem quid Ulae pecoaverint 

liquet, quia verbum, quo summa enuutiati continetur, v. 8 in. periit. 

Eadet sane ibi legere sibi videbatur . . MANTI2, sed hanc lectionem 

excepto A et fortasse T ^) prorsus incertam esse statuit Delamarre. Hic 

Piraeensium de Thesmophorio praecepta (n. 33 inLfiEXEia&uL — — %bv 

1) Utteras ? P M optimae esse aetatis Del. dicit adnotans 'cêst par erreur 

2166 M. Badet a note sur sa eopie ie my d jambages verticaux et ie pi d hastes egales.' 

2) 'ie tau m'a paru, sur la pierre, d'apparence plus consistante; sur 1'estampage 

cependant, je ci-ois distinguer en bas, a gauche de la haste, un petit trait 

liorisontai qui ferait prendre ia lettre pour un zeta; mais d 1'envers la haste disparctit 

et on a Viilusion d'nn epsiion.' 

18'


Sf]fiaQiov onmg uv fiTjdetg dcpixovg dq>LEL fir^Ss &Luaovg avvdysL fi,r]S£ lequ 

ivLSQEvmvxuL fi,r]Ss %a&aQfjioi)g noLmaLv %%X.) oomparavit, si forte inde hunc 

looum restituere posset, frustra ut ipse variis temptatis concessit. Ao postremo 

quod coniecit generalem aliquam vocem scriptam fuisse velut %tt%a- 

XvovaLv vel avvaysiQovxaL, mihi non persuasit, immo peouliarem aliquam rem, 

quae lege non pruvdsa erat et quam pruvideri non deoebat, a sacerdote defem 

veri similius existimo. Multa excogitari possunt; si quid pariioipio praesentis 

tribuendum est, delictum dicitur, quod mulieres non, postquam ingressae 

ad aedem venerant, sed ipso intrando committebant, velut fieri 

poterat, ut neque iusto loco intrare nec viis per fanum stratis uti consuevissent. 

Potest tamen siaLOvauL etiam maiore vi dioi eoque pertinere, 

quod mulieres fanum profanae alicuius rei causa intrare solebant. 

V. 9 sqq. Delam. aoute ita restituit %aL oxl | [si 'exl] xo[v]x[o] yivoLXO 

iv xmL iEQ&L I [SELvd u]v [e^lt]] 'Aqk£6ivev6lv d(jE[§ov\6iv . . . . nQ]bg xovg 

&E0vg, atque id quidem ex optativo yivoLxo recte collegit non iam de iis, 

quae facta erant, sed de Us, quae fore denuntiabat sacerdos, sermonem 

esse, Sed verba ipsa non modo ea, quae v, 10 proposuit, incerta sunt^), 

ut ipse concessit, sed ne ea quidem, quae v. 9 supplevit, offensione carent. 

Nam ante yivoLxo, si modo apographo ilUus fides est, duarum, non uuius 

litterae laeuna est, ut toîjJt^cbi/ potius quam to^îJJtô supplendum videatur, 

Etiam lacunae v, 8 extr. rationem ille non habuit. Soriptumne erat: 

•Kui bxL [e'l I XL exl] %o[v]%[mv] yivoLxo? 

Ceres Si]fio%sXf]g aliunde cognita non est, sed uotus ALovvaog SrjfioxsXf^g 

Carystiorum; publicus cultus a privato eo cognomine distinguitur,*) 

98. iVIarmor supra et infra fractum, inventum Minoae in insula Amorgo, 

nunc Syri in museo, Edd, Delamarre Bev. arclieol. XXIX (1896) II p, 77 n, 2, 

Michel Becueil 713, Dittenberger SyiV 645, Cf, etiam Stengel Berliner Phiioi. 

Wochenschrift 1902 p, 781 sq, et 1904 p, 1503 sq, 

— — — — — — — — I oi] eTTi)i[f)vioi — — — — — — 

— — I . ]u)cav ei — — — — — — — — — |.avev tu)i 

iepd)[i — — — — — — I ]6vai t6v \6tov [— — 

6 — TTa]j|paxpfJna eTbaveic[— — — — — — — TTapaTieeT(u]|cav 

hk. Kai [eTr]i rfiv Tpd^TieCav tou |uev po6c tou euojuevou ?] | 

T\d)ccav Kai cdpKac Tpe[T]c | 6|uoiuJC hi. 

Kai Twv dWiuv [iepeiujv t(I)v be TiapaTieeîeviuv] ^) | Tfji eedJi eiri 

10 rfjv TpdTieCav ecT[u) t6 )uev |ie]||poc rqc iepeiac, rd be 

\oiTTd T()L)v eua^) • | eTidv hk. Te\eTf)v TT0ii|) fi iepeia, 

3) ipse ante N in apogr, litterae O reUquias indicavit, 

4) Dittenberger Hermes XXVI (1891) p, 474, 

1) supplere conatus sum; de totius huius looi restitutione cf, comment, 

• 2) Stengel r&v ina^va^psQovrôvl vel ina[varL&ivra)v\ supplendum coniecit 

eos intellegens, qui carnes in mensam dedica-rissent, sed de his idem potius quod 

supra V, 6 legitur verbum naQarL&ivuL exspectamus.

AMORGnsrAE n. 97, 98 277 

6 Tre\av[6c 6 dTrobij|b6)ievoc') iJTr6 tcjjv Teeu)ievu)V ie[p6]c ecriu^ [ecTuu 

be 6*) TTe]|\av6c eKdcrou bpax)if] Kai eTbaveicef)Tiu TT[apaxpfi]|fia^)" 

15 Tov be t6kov \oTeueTU)cav Kai toutov o[i eTTi)if)]j|vioi Kai KaeicTidTiucav, 

rd be dWa ^ctcu rqc ie[peiac] | Kard rd eei)ia, fi be aipou)uev[ii] 

iepeta Tiapexe^TU) eau]|Tf)^) rd Te\ecTpa ibiai Kai iepaZêruj err) bcKa 

edv Po[u\r)]|Tar oi be TrpuTdveic rfii beurepov fiiuepai ûerd [rdc] | 

20 CTTOvbdc TTOieiTUJcav biaxeipoToviav toTc Tra[pou]jjciv otlu boKcT Ka\u)c 

Kai q3i\oTi)i(uc touc eTTi)iTivio[uc] | eTri|ue)ie\f)ceai Tf)c re Ouciac Kai 

T(jJv TrapdvTiuv [Kai] | otlu |uf), Kai edv viKdv boK^ creqiaviucdTUJcav 

auTOuc I ea\\(ou) CTeq)dvu)i Kai dvaTTei\dTU) 6 Kf)pug oti 6 bfijuoc | 

25 CTeq)avoT auTouc dperfic evcKa Kai q3i\oTi|uiac rfic || eic eauTov eTTi- 

)ue\r)ef)Tiucav be oi eTTi)ifivioi rfii | ttpiOttii f\îpai )ie[T]d rdc cttov- 

bdc, ottluc ciuuTrfiv Ka|TaKr)pu£ac 6 KfipuE dvaTTei\r) oti CTeqiavoT 6 

bfi|)ioc 6 Ca)i[i(u]v 6 KaTOiKiuv ev MivLuiai 'HTncapeTTjtvll Aivr)|ciKpd- 

30 Tou, TuvaTKa be 'Gp)uoKpdTou tou TTaTKpiTOu eu||cepeiac eveKCV rfjc 

Ttpdc Touc eeoiJc Kai dperfic eve|Kev Kai euvoiac rfjc eic eaurov dvaTTeWeriucav 

| be [K]ai oi aTcuvoeeTai toTc '6KaTO)upîToic') ev tuu 

eedTpuu I [K]ae' eKacrov eviaurdv t6v creqjavov toutov edv | be tic 

36 t[(jj]v 6q3ei\6vTiuv t6 dpTupiov rfii eeiui poij\if[JTai dTTobouvai t6 

dp[x]aTov, KaTapaWeTU) toO )iti|v6c tou KpovujJvoc^), ev Kupiai eK- 

K\riciai, t6 )ifev dp|xaTov toTc eSeTacraTc, t6v be t6kov tou )ariv6c | 

Tou TTavfi)uou toTc eTTi)irivioic' oi be egeTacrai | \ap6vTec uapaxpfijua 

40 eTbavei[c]dTU)cav Kai dva|JTpai)jdvTU)v eic rfjv q3\idv^) t6 6vo)ua tou 

baveica)ue|vou Trarpoeev Kai t6 evexupov o dv uTroei^ Kai edv eT|Turi- 

Tf)v KaTacTficri" t6 be tou dTrobovToc t6 dpTu|piov 6vo)ua Kai 

Tou eTTuriTou Kai t6 evexupov t[6] | uiTOTeeev eKKo\ai))dvTUJV ^k 

45 Tf)c cp\idc^ Trpoc[\o]|JTeueTU)cav be oi eTTi)af|vioi Kai edv tic fi\r[- 

Ta[i] I |ueic e)ip6\i)ioc t6 bu)beKaTTi)u6piov, Kai Karic^Ti] jdTuicav ^*') 

uTTapxeTU) bfe Tfii eeu)i rd xpfm«Ta | Irri toTc KTfi]uaciv eKdcTUJV TuJv 

50 bebaveic)ie|vu)v, Kai fi K0|uibf) ecTU) TrpcuTr) Tfji 6e(jJi Kai tCjv t6J|ku)V 

3) c5 SLS6psvoe ceteri, sed ita versus iusto minor evenit, si quidem versus 

singuli inter 39—43 litteras variare solent. Ne id quidem quod supra posui 

spatium explet. 

4) suppl. Dttb , SLS6a&a} Ss ns^jXavê priores. 

5) ante r6v spatium vacat trium fere litterarum, item v. 25 et 47 locis indicatis 

et in iine v. 48, 50, 52, 53, 

6) avrfj DeL, emend, Dttb. 

7) ita Dttb. coU. Prott P, 4 {Syii.- 616) v. 30 An6XXo>vL 'EKarofipiaiL; °TOM 

.BOIZ lapis, 'EKa%ofi§{ai)oie Del, — Amorginae feriae quin ipsae quoque ApoIIinis 

sacrae fuerint, non diibium. 

8) Samiorum est mensis ut Ildvr^fioe v. 38, ille Scirophorioni, hic Thargelioni 

Attioo respondens. 

9) vocabulo (pXid aeque ac voce naQaarde antam portae cum proxima parietis 

parte dici monuit Delam. coU. Polyb, XH 11, 2 et CIG 2483 v, 24 

10) suppl, Dttb,, xo;Tio[r] lctrcBCicxj/ DeL, cf, v, 15 et not, 14,


Kai TU)v dpxaiuiv, Kai irpaKToi ecTuucav dei oi e|xovTec Kai ve)u6)ievoi 

rd evexupa rd uTroKei)ieva | rfji eedu Kai dvaTeTpa)iiueva ev rfii 

q3\idr 6 be | bfijuoc aipeiceui dei ev raTc dpxaipeciaic eTTi||UTiviouc 

56 eic Mr)Tp(juia dvbpac buo rdiv Tro\iTijjv || Ti|ur))ua exovrac juf) e\accov 

bpax)U(uv biaK0ci|u)V oi be 6q)ei\ovTec rd xpn^ccTa rfii eedii KaTa|- 

PaWeruicav touc t6kouc toijc Tivojuevouc toTc | eTTi)UTivioic Kae' 

eKacTOV eviauT6v ev tuu jurivi TuJi | TTavfi)uu)i Kai dTTOcqjdTiciua ttoi- 

60 eiruicav rfic [dTrob6]||ceu)C eiri touc eSeracTdc' edv be Tic Tdiv [6(pei|- 

\6vTUJv] fxr\ aTTobil) touc t[6kouc — — —. 

Deorevit haec I ut videtur a. Chr. n. saeculo •'^•'•) 6 Sr]fA,og 6 Safi,imv b 

KUTOLKmv iv Mivipa, quos Samios nec peouliarem. rem publicam extra Minoetarum 

civitatem neo partem huius populi effecisse, sed remotis antiquis 

civibus ipsos fuisse Minoetas iUius aetatis satis demonstravit Delamarre 

coll. tit. Ann. deil' inst. arcJi. B. 36, 96. 

Pertiuet deoretum ad oultum Matris deorum (v. 54 Mr^TQma et passim 

rr] &sm) ac praecipue ad pecunias eius sacras administrandas. lam cum 

eodem hoc deoreto v. 25sqq. de oorona Hegesaretae Aenesicratis f, quotannis 

pronuntianda sanciatur, non dubito, quin ea ipsa pecuuias illas civitati 

douaverit'-^), unde Matris Deorum feriae amplificarentur,'^) In his 

autem principem locum tenuisse epulas sacras apparet voce %a&L6%Ld%m6ttv 

(v. 15 et 46)-'*), quam de usuris ad dapes, quae festo die in L6%LaT0Qi(a 

(of. n. 145 V. 16) fiebant, impendendis Dittenb. optime intellexit. 

De singuUs haec adnoto. Cum inde a v. 6 iam de mensa sacra carnibus''^) 

ornanda agi certum sit, de hostUs et comparandis et sacrificandis 

in parte superiore lapicUs deleta sermonem fuisse sequitur. Quae v. 4 et o 

de re peouniaria interponuntur (iySavEL6[dvTmv vel -'8")jtcb]) nescio an eo 

referenda sint, ut epUnenii id quod hostiis ooemptis sacrifioioque peracto 

supererat pecuniae ratione redcUta ([ftsTcfc SESm\%]ivai %bv Xoyov) statim col- 

11) litterae apicibus omatae sunt vix tamen indicatis nec ulla Uttera inferioris 

aetatis adest, 

12) quantum donaverit, haud dubie in parte marmoris perdita scriptum erat; 

nescio autem an aliquatenus huio damno suppleat praeoeijtum v, 55, quo epimenii 

riprjfia fif] iXaaaov SLaKoaia^v SQaxfi&v habere iubentur; id de reditu annuo, non 

de capite rei familiaris recte accepit Delam,, quia aliter summa iusto minor est; 

recUtum autem ab illis postulatum esse, qui usuris pecuuiae donatae fere responderet, 

veri Bimillimum est, 

13) novas enim tum deae institutas esse cum aliis de causis veri dissimile 

est tum coIIatiB iis, quae v, 16 de condicionibus sacerdotii fungendi praecipiuntur, 

quae tam exigua sunt, ut non de sacerdotio tum primum instituto, sed de 

oondicionibus iam pridem instituti partim mutandis agi eluceat, 

14) mutavit sane lapidis lectionem Delam, scripsitquae «o;'9'tiJT

AMORGINAE n. 98 279 

locare iubeantur. — v. 8 —10 Dittenberger conexum paulo aUter atque 

ego supra feci restituit ita: ofioimg Ss %ai %mv uXXmv [nuoaxL&i%m6uv — 

— — — —] I T^t &EmL ini Tf]V TQaffEâV' £Cj[TtO Se — — — — —• 

fi£]pog T^g isQsiag, quae eo laborant, quod genetivo, quo substantivum fiiQog 

definiri oportet, spatium antecedentis lacunae numero ordinali utique occupatum 

non sufficit.-'^) Itaque vestigia MichelU secutus bfioioig Ss •kul 

%mv aXXmv so. LSQsimv ad superiora rettuli et verba %f]L &£a)L ini %i]v %Qdnsâv 

cum sequentibus uno enuntiato ita, ut genetivus iUe prodiret, coniunxi, 

Utique partem %mv %QanE'Cmfjid%mv sacerdoti tribui iuberi eertum est, 

cf, quae de hac re dixi p. 79 sq. 

V. 11 integra marmoris pars incipit a mysterUs a sacerdote celebrandis. 

Neo vero opus est, ut v. 12 cum Dittenbergero 'hnb %mv %s&vfiivmv 

soloece dictum putemus pro d.nb %. %s&vfiivmv formamque eam passive intellegamus. 

Errat enim ille, quod medium hoo loco propter notionem stare 

posse negat; res ita explicanda est: quicunque mysteriis interesse volebant, 

antea sicut Epidauri incubaturi Aesculapio, hic Matri Deorum sacrificium 

peragere debebant. Quae ipsa ratio sacrificandi e sermonis usu-'^) optime 

medio verbi genere et hoc loco signifioatur et in titulo Epidaurio^^) de 

puero vocis experte fanum ingresso mg Ss nQOS&vaa%o Kai [inbrâs %a] vofiL^6fiEVtt, 

fiE%d %ov%o %%X. Nec minus tempus perfectum reote stat, admittebantur 

enim ad mysteria non nisi T£&vfj,ivoL.^^) lidem tamen insuper 

drachmae pretium solvere debebant, siout etiam mystae EleusinU pecuniam 

solvebant^"), eo sane diserimine ut Ulic stipes mystarum sacerdotibus, hic 

aerario sacro oederent. lam cum illud cU-aohmae pretium nEXavog appelletur, 

propriam huius vocis 'vim, qua pultem quandam significabant^'), apud 

Amorginos oerte non remansisse ^^) videmus. Quae res, unde etiam apud 

Suid. et Phot. s. v. nsXuv6g' b %m fidvTEL SLSofiEvog fiLa&bg oôXog non placentam, 

sed nummum significari optinio iure Stengel collegit, commodissime 

ita explicari mihi videtur, ut colligamus olim re vera mystas e suo quemque 

frumento pultem attulisse, ac postea demum pro ea, obtinente tamen rei 

nomine, donmn pecuniarium constitutum esse, Aliter sane Stengel nuper 

rem explicare studuit ^^) ratus ' dafi das Wort im VoiJcsmund neben der 

eigentiicJien die Bedeutung „fromme Spende" oder, icenn man wiil, „KucJien- 

16) hac de causa ne anXdyxva)v quidem ante piQog suppleri potest, de quo 

coll. n. 156 V. llsqq. et n, 162 v, 3 non temere cogitaveris, 

17) of. de hao re Stengel Herines XXXI p, 640 et Berl. Philol. Wochenschr. 

1902 p, 781, 

18) Dittenberger Syil^ 802 v, 41 sq, 

19) participium rE&vpivoe media vi usurpatum raro occurrit, occurrit tamen 

velut Xen, Hell, V 1,18: 6 Si TE&vfLivog irvyxavE. 

20) n, 30 v, Isqq, et 43sqq, 

21) cf, Stengel Hermes XXIX p. 281 sqq. et quae ipse supra p. 25 sq. exposui. 

22) idem apparet tituli Amorgini Syil.^ 644 (Michel 712) \, 9 rovg fisv %6- 

«oug ro^ve yivofiivovs avr&i dnb tou 'vndQxovroe nsXavov. Nuperrime etiam in 

titttlo Argivo haec signiiicatio apparuit: iJCB"XXVII p, 271 &r]aavQbv iv t&l 

(ccîTTJcoi KaTEaKEvaaaav rote nsXavoTe xlo;t)4TC)v (cf, Stengel Beri. Bhii. Wochenschr. 

1904 p, 1504). 

23) Beri. Phil Wochenschr. 1902 p. 782.


geid" gehaht Jiai, dhnlich wie hei uns noch heute im vieien Gegenden die 

Geldsumme, die z. B. hei TramiMgen dem GeistlicJien — — — von alien 

an der Feier Teilnehmenden gespe^det wird, „das Opfer" Jieifit. Wie diese 

Geliihren, auch wenn sie ursprilnglich nicJtt dem Beamten, sondern der Kirche 

seibst mgefallen sein mbgen, nie ein wirJcliches Opfer abgelosi hahen, so 

werden wir auch woJil in der Inschrift ron Amorgos die BezeicJmung der 

Brachme ais nsXavog nicht erst davon herguleiten hahen, dafi frUJier in der 

Tat ein solcher dargehracht wurde.' At mihi quidem inter rem Amorginam 

et exemplum e nostra aetate petitum aliquantum interesse videtur, quia 

vooabulo nsXavog origine oertum quoddam cibi sacrificiique genus significatur, 

vernaculo 'das Opfer' vis cfuaedam generalis inest, cui facile pecuuia 

quoque oblata subordinari possit. 

V, 14 rbv Ss t6%ov XoyEvirmaav %ai rovrov sc, aeque atque usuras 

peouniae ab Hegesareta donatae, — v, 15 rd Ss aXXa liTTca %^rjg iEQsiag 

i, e. ni fallor ea, quae ultra draohmam a singulis luystis solvebantur. —• 

V. 16 —18 duae de sacerdotio condiciones adduntur. xiXE6xQa Delam. 

ad impensas inaugurandae saeerdotis recte rettulit^*); inaugurationis mos 

praeterea e Chaloedone (n, 196 v. 22 et n. 197 v. 12) et ex insula Co 

(n. 133 V. 20, 134 v. 6) nota est, in his tamen civitatibus publico sumptu 

fiebat. — Si%a ixr]: rarissima talis temporis definitio, aut enim anuua aut 

ad vitae tempus sacerdotia esse solebant. 

Eeliqua pars tituli de epimeniorum et exetastaram officUs, Us praecipue 

cfuae ad pecunias administrandas pertineant, scripta est. Ipsa nimirum 

sacrorum cura ab exetastarum potestate, quae omnis in custodia pecuniae 

publicae versaimr^^), aliena penes epimenios est, qui ad ipsa Ula 

creantur; contra pecuniae donatae administratio inter utrosque ita partita 

est, ut exetastae caput pecuniae ipsum administrandum ac collocandum ^^) 

curent (v. 35—37 et 39sqq.), epimenii nsuras computatas die statuta a 

debitoribus accipiant, qui tamen etiam exetastis testimonium pensionis 

effectae^^) deferre iitbentur (v. 56 sqq,). 

De epimenUs cf. etiam n. 115. 

99, Tabula marmoris albi, praeter marginem dextrum undique mutUa, inventa 

in insula lo 'ngb rfje siaoSov rrje nbXsag naQU rb dQxalov TEtjjos nXrjaiov 

cjjs iKKXriaiae EvayysliafLoe.' Bxscripsit et edidit una oum imagine delineata 

Hiller de Gartringen, usus etiam Schiffii apographo IG XH 5 n, 1, 

24) pecuniae enim ad mysteria celebranda expensae rslsar^^QLa dicuntur, cf, 

e, g, BCHXXHI (1899) p, 588; vocem rilsarQa ex hoc titiilo feUciter restitiiit 

Paton in titulis Cois (n, 133 v, 59 et 134), 

25) BuBoIt Griech. Staats- u. Bechtsalt." p, 49—50, 

26) pecunias saoras non nisi primae ut nos dioimus hypothecae looo mutuas 

dari (v, 47sqq,) nota; ceterum de diversis hypotheoarum generibus cf, Dareste- 

HauBsouIUer-Reinach Inscr. iurid. grecques I p, 108 — 142, 

27) hoc enim sibi veUe v, 59 dnoaqjQa^yLafia {= dn6yQa(pov iaq)Qayiafiivov) 

T7]s dnoS6asa)e Del, stattiit.

lETARPM n, 99, 100 281 

. . . a]K0ciac b[pa|xiudc] 6cpe- 

\eTUJ" Hevo|[c TTp6]paTa fxr\ ve]ueT|[u) 

6 TT\e]ov Tieve' fi)iepe||[(uv fiv b]e 

vejurii, 6q)e|[\eTU) fi|uepri]v^) eKdc[T|riv 

TrpopdTo] ^KdcT[o I bpaxiudc 

Titulus, cuius litteras elegantes 6T0Lir]Sbv dispositas IV si non V a. 

Chr. n. saeculo inscriptas HUIer iudicat, fragmentum videtur legis sacrae, 

cfua potestas in fano quodam pascencU certis finibiis circumsoribitur. Cf. 

n. 96 et n. 62 v. 12sq. 

100. Lapis oblongus marmoris albi, qui in muro fuerat, a dextra mutilus. 

inventuB in insula I o, nunc in oppido apud Bcholaroham, Edd, Ross Inscr. graec, 

ined. II (1842) n. 94 (inde Rangabe Ant. Heii. H 762) et HUIer de Gartringen, 

qui ipse denno exscripsit, IG XII 5 n, 2, Cf, etiam Ziebarth Hermes XXXII 

(1897) p, 614. 

. , , KpdTTic ll|u T,,e |,, Kara- 

6evai A. . . oc vrac oTrdcuiv vefiei eKac[T0c, KripuHai] | be 

Touc iepoTTOi[6]c d^TiavTac ^) to]ijc vefiovTac iepd Kaucai [iTdvTa 

11 I )u]f) ve)ie-y (D)^(3ca[i be Kai d\\]o m ve)iev octic b'd)i )uf) 6)u6[crii 

6 evT6c ] I fi|uepd)v [Trpo]Kripu[HdvT(uv tu)v] iepoTTOuuv, 6q)ei- 

\eTiu eKaT6v bpax[)idc tcIu] j br))uociiur (paivev [be t6)u pou\6]fievov 

tt[p]6c touc lepoTTOioc [eiri tuu] ^) | f))uicer evai be rfic i. . .tti.coi. 

. aeKeicexeuiv ^) ecriv b. . a 

Titulus rV a Chr. n. saeculo inscriptus. Conexus verborum, qui olim 

satis obscurus erat, opera Hilleri, quem Br. Keil et Wilamo^wltz adiuveruut, 

maxima e parte restitutus est. Argumentum a simUibus tituUs memorabilem 

in modum, si recte sentio, differt. Certum est praecipi, qua condicione 

pascuis, quibusdam uti liceat. Nec vero agitur de privatis sive 

ci^vium sive peregrinorum gregibus; coniungitur enim oum partieipio vifiovrag 

obiectum LEQd (v. 3), id quod in hoc conexu non nisi de gregibus sacris 

intellegi potest. Diffioilior quaestio, qiiinam homines iUi vifiovxEg lequ 

fuerint. Ni fallor, per se dici possunt aut magistratus saori aut redemptores, 

quibus illi pecora pascenda locaverant; nam pastores ipsi sive ab 

illis sive ab his conducti vel ideo removendi sunt, quia multa centum 

1) ita H, V, 6 extr. unius litterae spatium vacuum statuens; Wilamo^witz: 

(iqo^[J,£|-j' Ka&' f^fiiQrflv v. 5 extr, litteram extra ordinem additam statuens, 

1) suppl, H,; quamquam ciim iis quae in lapide legit Al....i. non plane 

convenit. 

2) enuntiatum suppl, Zieb, 

3) V, 7 lectio ne nuno quidem expedita est, litteras qiias in lapide agnovit 

secutus H, temptavit S iKSta' e[l]xe &v 'sariv S ipse tamen dubitans, Ross legerat 

TH,SOI.. .AEKEYIEXQNESTINA. Ceterum hunc extremum tituli versum 

esse moneo: sequitur initium decreti proxeniae.


draohmarum (v. 5) talium hominum eon(Ucionem superat. Ratio igitur 

decreti haec fuisse videtur: in saltibus quibusdam greges sacri pasci solebant; 

iam acciderat, ut privatorum quoque pecora pastoribus sive inscUs 

sive pretio eorruptis tamquam sacra immiscerentur liberoque pastu fruerentur. 

Qua re commotus populus pecoribus sacris siguum sive dei sive quodounque 

imburi (v. 3 %avauL) iussit, ut iam esset faoillimum abusum privatum prohibere. 

Neo veri dissimile duco populum non tam quosUbet cives quam 

magistratus saoros ipsos spectasse, qui vereor ne saepius plus aequo suo 

commodo consulueriut. Tota res, si recte iudicavi, optime illustratur lege 

templi Aleae, quae accurate, quot pecora pascere sacerdoti Uceret, praecepit 

(n. 62 v. 1 sqq,). 

V. 1 quoniam lapis supra integer est, praescripta continebat; initio 

igitur nomen oratoris vel magistratus cuiusdam in %Qaxr]g desiuens soriptum 

fuit. — V. 2 in(Uoem pecorum bnbamv vifiSL EKuaxog fieri et alicubi 

deponi iuberi suspicor et supplendum conieio x]bg [LSQa vifjio]vxttg. 

101. Marmor candidum in duas partes fractum, supra integrum, inventum 

in insula lo. Ed, P, Graindor BCH XXVHI (1904) p, 320 n, 6a, 

apxovTiuv Ka , vea\, vovwi • — — — 

6v(ui, rd be d[Wa] bib6vai to[T]c iep[oTToioTc ? — 

— — TOV euTiTai T— — — — — — — — — — 

ToTc v6|uoi[c] pou'y' edeiv Pa[ci\e](x — 

5 • e]vdTei icTa)ue[v]ou To[ij )i]tiv6c to[u 

— To]uc Trarpiouc tu)i [b]f|)U(ui [Ka]i — — — 

Pragmentum legis saorae foriasse iu fastorum modum (Uspositae (v. 5), 

nuperrime inventum, e qua tam pauca servata esse valde. dolendum est. 

V. 2in. §ovcp]6vmi supplendum censuit e(Utor aliud nomen magistratus 

sacri in ovog desinens non extare ratus. Supplementum quam-vis speciosum 

in textum non recepi, quia potest etiam suppleri SittK]6vmi. — 

V. 4 extr. §a[GLXi]a evidenter restituit Gr., sed cui- cpvXoûGLXia potissimum 

inteUegendum putet, nescio; dioitur ni fallor rex sacrificulus, quem ut apud 

alios lones sic etiam apud letas fuisse hinc addiscimiis, cf. n. 111. 

V. 6 &vsiv %axd TOiJg v6fiovg ro]vg naxQiovg %mL [Sî^fimL kul . . . supplere 

conatus est Gr. Sed sacrifioium Populo oblatum supplemento incerio 

restituere nolo, praesertim cum conexus possit etiam aliter refingi. 

i, 

102. Marmor candidum, undique integrum, inventum in insula lo in ecclesia 

Taxiarchorum. Ed. P. Graindor BCH XXVHI (1904) p. 328 n. 12, 

-INL.\. .1 11 dei [eu]cep(?) 

. . , ,Z eeoTc oTc av eurii rd iepd' idv be tic lepeTa Tr\eiu) t(X)[v 

TeTpa]|U)i^vuJV ev tijji (v)6|uuji TrpocTdccrii toTc ibiuiTaic ii 

edv i]biuuTd)v tic Tioifii irapd rd TeTPOi)U)i^va, uTidbiKoc 

5 ^CTU)] Kai ibiai K[ai bTi]|uociai.

lETARUM n. 100—103 283 

Argumentum legis posteriore parte II a. Chr. n. saecuU inscriptae, 

quautum cognoscitur, singulare ac satis mirum est: numerus enim hostiarum, 

quas homines privati praebere deberent, definitus erat. Id quod nullo 

modo de ipsis privatorum sacrificiis aocipi posse puto; solebant enim opinor 

cives, oum privata saora faciebant, iinam hostiam offerre. Concludo igitur re 

vera de pubUcis quibusdam sacrificUs agi et sic rem explico: multas iUas 

hostias, quibus maioribus ferUs Jetarum opus erat, non emptione hieropoei 

vel similes magistratus comparabant, sed ipsi cives oertum pro suis quisque 

opibus numerum praebebant'') e nornia hac lege constituta, quam normam 

u, qui ferias administrabant hostiasque exigebant, excedere non debebaut. 

Quod si recte statui, ex hoc titulo memorabile vectigalis genus cognoscitur. 

Ceterum quoniam praeceptis decreti ipsis spatium v. 1 — 2 utique non 

suffieit, si modo reote editor lapidem uudique integrum (Uxit, hac tabula 

altera, quae priorem partem decreti exhibebat, continuatur. 

103. Stela marmoris albi a sinistra integra, effossa Pari in Aesculapii fano 

paucos pasBus infra aram magnam 'neben der untersten Schiclit der groên ndrdlichen 

Abschiufimauer, in einer Tiefe, in die sie nur bei deren Bau im Aitertum 

geraten sein Jcann.' Edd, 0. Rubensohn MAI XXVH (1902) p, 220 et cum imagine 

photographica Hiller de Gartringen IG XE 6 n. 150, 

. 1 ^ ( . . 

eciu T(l)v] 

\ie- 

5 (UV. 

Lapis ôvGTQoq)r]Sbv atque etiam fere GT0Lir]Sbv inscriptus est Utteris 

optime exaratis, inter quas forma ^ apud Parios non nisi in hoc monumento 

occurrit. Pani autem aUcuius terminus fuisse videtur, quo homines fanum 

sive omnino intrare sive iutra eius fiiies nescio quid facere vetabantur, cf, 

n, 66 oQog' fi'i] roLioSofisv ivrbg rmv oQmv iSLcbrrjv et n, 199 OQQog %b leqo 

%6to' ivSbg ftij &dnTELV. 

Lapis etsi inter rudera Asclepiei inventus est, tamen quia aetate inscriptionis 

Aesoulapius Parum haiid dubie nondum venerat, nou ad receutius 

delubrum, quod AesculapU fuit, sed ad alterum illud antiquius 

pertinet, cuius fundamenta eodem loco Hiller et Rubensohn eruerunt.'•) 

Quod illi partem fuisse putant fani Apollinis Pythii, cuius templum in 

superiore clivo erat^), atque hunc ipsum olim ibi deum medicum cultum 

et postea demum ab Aesculapio remotiim esse suspioantur. Sed nescio an 

hic non ipsum ApoIUnem, sed heroem quendam medicum, quales pei-multi 

iu Graecia colebantur, removerit. 

1) confeiri possiint ea, quae in fastis Cois de oomparando bove delecto 

praecipiuntnr {Prott n. 6 = Syii.^ 616 in,); cf, etiam n, 88 v, 25sqq. 

1) vid. MAII. c, p, 200 sqq, 

2) vid, ibid. p, 190 sqq. et 235 sq.; de ApoIUne deo medico cf, PreUer- 

Robert G M p, 277sq.


104. Stela marmoris albi infra fracta, a parte postioa rudis, effossa Pari 

in agro qui @6Xoe vocatur prope Paroeoiam, nuno in museo Pario. Ed, Hiller 

de Gariringen IG XH 5 n, 107 et imaginem photographicam et solitas maiusculas 

praebens, Cf, etiam 0, Rubensohn MAI XXVI (1901) p, 204sq, 

"Oc dv pd\|\rii Td eK| [a]edp]uaT| [a] dvujeev 

5 I rfic obo, ]u|iav Kai Tr|€VTf)KOv|Ta bpaxiu|[d]c 

10 6q)e\e||[T]u) Tdu ee|[\]ovTi Trp|[fi]x[cai — 

Litterae bene inoisae, aroLir^Sbv dispositae priorem V a. Chr. n. saecuU 

partem indicant, Recepi, quamquam legem esse sacram prorsus certum 

nou est, Id solum magna 51 drachmarum poena apparet locum, cuius 

tuendi causa haeo lex sancita est, eximia auctoritate et religione fnisse-^), 

quanta potest saue etiam locus pubUcus velut forum fuisse. i%u&dQfiUTa 

i. e, iKKu&dQfiara de stercore aliaque spuroitie Rubensohn accepit, Sed 

nescio an vox hic idem valeat atque dnoKa&uQfittTtt, qua voce aeque ac 

simplici %a&dQfjia%a vel •/.a&dQGLa iustramina vel purgamina siguificabantur 

i, e. eae res, quibus homines impuri lustrabantur, velut aqua, sanguis, suffimenta 

et quas lustrati abluebant ablutasque abiciebant vel infocUebaut^); 

cf. Eustath. p. 1935, 8 .îov i%dXovv K(pSiov isQEiov %v&iv%og /111 MsLXLyJm 

— — —, brs f]ysTO %d nofinaia Kai %a&aQfimv E%ôXaL sig %dg %ql6- 

Sovg iyivovTO et Didym. ap. Harpocr. s, v. o^v&vfiLa %d %u&dQfiaTtt XiyETUL 

Kui dnoXfjfjictTa' tuvtu yovv unocpSQSG&aL sig rdg %QL6Sovg, b%uv raj 

0L%iug Ka&aiQmGLv. Cf. etiam, cfuae attuli ad n. 50. Magna qnidem poena, 

ni fallor, melius cum hac re oonvenit. 

Numerum drachmarum R. inde acute explicavit, quod delatori tertia 

pars eessura erat, Idem ipsum delatorem multam exigere iuberi monuit 

morisque huius atroois exempla attulit, 

103. Stela marmoris albi in duas partes fraota, inventa Pari in ecclesia 

Prophetae Bliae, nunc in museo Pario, Ed, cum imagine, quam Luebke delineavit, 

HiUer de Gartringen IG XII 5 n, 183, 

"0]poc TrrdTO^ drê- 

\]ecTOi ou ee]ui]c 

oube Tuvai- 

K]i 

In monte KovvdSog, qui a Pari portu unam fere horam distat, tria 

erant sacella-^): paulo infra cacumen montis septentriones inter et euriim 

versus Ilithyiae cum antro sacellum, in iugulo oceidentaU Veneris ut videtur 

templum, summum autem montem occupavit, iit hie eippus terminalis 

1) rectissime id observavit R, exempla similium multarum atferens, cf. 

praeter huius libelli n. 34 v, 16 et n, 111 etiam IG XII 6 n, 108, ubi is qui puteum 

fano aquam praebentem turbavit vel spurcavit, 10 dr, multatur. 

2) vid, Lobeck Agiaoph. p, 183sqq,, Rohde Psyclie p, 367,1, 

1) cf, Rubensohn MAI XXVI (1901) p, 215,

PARLAE n. 104—106 285 

V a. Chr. n. saeoulo insoriptus testatur, fanum 'Tndrov, quem si lovem 

interpretamur, vereor ne priscam montis reUgionem alieno colore imbuamus, 

nec Parios quicquam aliud eo nomine spectasse existimo, nisi ut summi 

montis numen signifioarent. ^) 

o:t[cA]c'c)TO(,^): vocem egregie Wilamowitz restituit nec rei exempla 

desunt, cf. Paus. IX 25, 5 de luco ^f]fii]TQog KaÊiQiag %ai K6Qi]g Thebano: 

ic?£A'9'£r'i' Se Toig TsXsa&EiGiv sgtl. Conferri potest etiam Eleusinium praeceptum, 

de quo Procl. in Alo. I p. 287 Gous. mg yaQ roig sig t6 rmv 'EXsvGLvimv %ifisvog 

si6i0v6LV iSi]Xov%o %mL nQoyQdfifia%i fi'ij imQsiv Ei'6m %mv a,SvTmv dfivf]- 

TOLg %tti &,TEXi6%0Lg, ovrm %tX., quamquam Ulic de adyto, hic de universo 

fano agitur. Atque erat, cum in hac ipsa re difficultas quaedam inesse 

mihi videretur, quia homines axiXE6xoL adyto possent prohiberi, Udem tamen 

xsxEXsapiivoL fieri non possent nisi terminos fani transgressi, unde hac insoriptione 

omnino non 'Tndxov, sed aliorum deorum velut Cabirorum mysteria 

dici collegeram, *) Sed nunc id cum sUnpIici verborum interpretatione 

parum convenire mihi videtur, 

De feminarum exclusione cf. n. 79. 

106. Spondylus columnae marmoris albi, qni alii spondylo impositus fnit, 

Pari apnd S, Nioolai ecclesiam inventus et post varias iniurias in museo Pario 

Hilleri et Rubensohnii opera depositus, Edd, de Ridder BCH 1897 p, 16 sq, n, 1 

adhibito M, Krispi apographo et Hiller de Gartringen IG XII 5 n, 226 oum imagine 

diligentissime delineata, Cf, etiam HomoIIe BCH i. c. p, 148 sq, et 0, Rubensohn 

MAIXKYI (1901) p, 212sq. 

— — — — Xcevuu Aujpifii ou eeî[c . 

— — — — oiiTe b. .u)ia^) Ko(u)prii dcTuu e. 

Lex sacra fani alicuius Utteris bonis medio fere V a. Chr. n. saeculo 

vel paulo post incisa (X£! = |, 12 = o, 0 = co, sed 12Y = ov). 

V. 1: de peregrinis apud Graecos non omnibus locis aut temporibus 

nec in omnibus sacrorum generibus eadem valebaut. Praecipue distingueudum 

inter publica^) saora et privata, Antiquissimis temporibus ad Ula 

nullum peregrinis aditum luisse certum videtur"), ao postea quoque, etsi 

quo magis Graeci in unam uominis et sermonis societatem coaluerunt, de 

2) cf. etiam Usener GoUernamen p, 60, 

3) lapicida Qi pro Ol incidit, 

4) etiam in Pausaniae verbis de Af]fir]rQoe Ka§£iQiae luco supra allatis voce 

roig rsXsa&siaLv homines non Cereri, sed Cabiris initiatos dici proclivis est suspicio, 

quoniam Paus, statim de ipsis Cabiris mysteriisque eorum narrare pergit, 

1) QYTEA,.01A de Ridd. litteris Y et A e Krispio sumptis, qui lapidem 

paulo integriorem vidit, sed Hiller easdem litteras satis certo agnovisse videtur, 

ut imagine ab co addita apparet, 

2) de gentiliciis of, n, 130 et n, 179. 

3) optime et de hac re et de universa quaestione disseruit Lobeck 

Aglaoph. p, 270 sqq.


hac severitate remissum est*), tamen multis locis eandem legem obtinuisse 

satis constat,'') Qua in re sine dubio ne id quidem nullius erat momenti 

rem divinam couiunctam fuisse cum epulis^); qua ratione oommotos 

vel eos, quibus religionem antiquam tueri parum cordi erat, peregrinis 

admittundis adversatos esse intellegitur. Iterum ad privata sacriiicia 

peregrinis plurima templa sine uUo dubio patebant, Uoet ea oon(Ucione 

sicut Delphis (Syii.^ 484) ut civis aliciiius operam adhibereut, Nec omnino 

pro certo afBrmaverim templa, quae adire omues omnino peregrini vetarentur, 

uUa fuisse'); contra fuisse, unde ceriae gentes Graecorum aroerentur, 

non hac primum lege Paria cognovimus. NobiUssimum fere exemplum 

idemque huius legis simillimum, quod iam HomoIIe attulit, verbis praebetur, 

qiiibus Cleomenem arcem Atheuarum saorificandi oausa ingressum 

prohibet sacerdos (Herod, V 72) m ^sivs Aa^sSaLfiovLS, ndXLv icoqsl fir]Ss 

'sai&L ig t6 iQov' ov yuQ &sfiiTbv JoiQLSvaL naQLSvuL iv&avra ad quae Ule 

'0) yivuL, aXX' ov JmQisvg EifiL, dXX' 'AiuLog' Deinde idem Herodotus de 

Amphiaraio Oropio traditVIII134 ' @r]âimv ovSsvi 'i^sarL fiavxsvsa&uL wbxb&L', 

id qubd sine dubio antiquitus sanctum erat, Antiquam item religionem redolere 

mihi •videtur Plut, Quae. Rom, 16 iv XaiQmvsia nQO xov 6r]%0'V Tif]g 

AsvKO&iag o vscoKOQog Xa^mv fjcdaTiya %r]Qvaa£i' fif] SovXov siaiivuL, fi')] 

So^vXav, ftT) A'LxmXbv, fif] AixmXdv.' Paulum alius generis sunt duo reUqua 

exempla, eodem tamen pertinent: VII a. Chr. saeculo Elei IsthmUs exclusi 

sunt*),LampsaceniVIsaecuIo eo agone, quem Chersonesitae in honorem MUtiadis 

maioris mortui instituerant (Herod. VI 38). Plura exempla adiiuc non inno- 

4) neglegendum non est faatorum Myooniorum de ea re testimonium (Prott 

n. 4, Syil.^ 615): hic inter decem sacrificia, quorum ordo constituitur, non nisi 

de uno praecipitur i,ivo> ci) &ifiie (v, 26); nec vero sunt antiqui fasti, immo IU 

exeunte vel II ineunte saeculo inscripti saora continent sive nova instituta sive 

vetusta commutata (vid, v, 3—5 cum oomment, Prottii), Cf, etiam (Dem,) LIX 85 

oîiK i^sanv avrfj {acluiterae) iX&stv sie ovSsv r&v isQiav r&v SrjporsXibv, sie & Kai 

rfjV 'îvr]v Kai rr]v So-vXrjv iX&Elv fôvaiav iSoaav oi v6p,oi Kai &saaofiivr]v Kai 

iKsrsvaovaav slaiivai et de Itoniia Amorginis decreta HI saeculi Dittenberger 

Syil^ 642 sq. (Michel 378), 

5) praecipue decretis honorariis apparet, quibus exceptiones sanciuntur, 

Etiam cum legimus apttd Batonem Sinopeum (Ath, XIV p, 640 a) de Thessalis 

&vovTae /lii IIsXa)Qi(p — — ovTa>e (piXdv&Qa>nov Ti]v navfiyvQiv avvrsXslv &aTs 

Kai Tove îvove anavrae ini rr]v &oivriv naQaXap^dvsiv, hanc liberalitatem notatu 

dignam videri sentimus, 

6) inde fit, ut populus cum quem peregrinum admitti iubet, portionem ex 

epulis ei tribui diserte iubeat. 

7) caute testimoniis utendum est, velut si quis e notissima de Cleomene 

narratione (Herod, VI 81 iîs ie rb 'HQatov &'vaa>v • §ovX6pEvov Se avrbv &velv 

ini To-B /3(Bu.o'o o iQsiig dnr]y6QSvs cpde ovk oolov Sivai ^sLVip avro&i &'VSiv) 

coUegerit ad Heraeum nuUum peregrinis aditum fuisse, vereor ne nimium 

coUigat; etenim sacerdos Baorifioando, non intrando regem prohibuit, eoque 

spectare potuit ne quis peregrinua ipse siue ci^vis adiumento rem sacram 

faceret, 

8) Plut, de Pyth, or, 13; •nimirum Elei ipsi se sua sponte Isthmia concelebrare 

recusavisse dicebant (Paus, V 2, 2).

PARIAB n, 106, 107 287 

tuerunt certa^), nee vero dubium est, quin fuerint multo plura templa 

eiusmodi legibus munita, quam nobis casu cognita sunt. lam ut has recentioris 

aetatis exclusiones Eleorum et Lampsacenorum simultatibus piibUcis 

deberi e scriptoribus facUe statui potest, ita etiam in Ulis reconditioris 

antiquitatis et religionis legibus memoriam pristinorum certaminum, quae 

gentibus Graecorum adventiciis potissimum cum indigenis erant, servari 

persuasum habeo, velut ut de Doribus taceam, Amphiaraum, antiquum 

terrae Oropiae dominum di-viuum, Thebanis oracula recusare ita optime 

explioari potest. •"') 

V. 2 interpretatio et restitutio adhuc expedita non est. Unuu), quod 

certum videtur et quasi fundamentum interpretationis habendum, Ulud d6Tm 

est, quippe quod nemo ad vocem superiorem i,ivca AmQLi]L non referat, 

Contra Ulo KI2PHI, licet 12 hic litteris ou transcribendum esse ooncedamus, 

tamen utriim KovQr]g divinae nomen lateat an virgines Pariae dicantur, 

incertum esse iam Wilamowitz apud HiUerum monuit et e. g. duo 

diversissima supplementa proposuit: aut [-oîite ferias aliquas ko(v)qwl] \ 

ovTs A. .mLtt %o(v)Qr]L daxmL '{[^jssaxL — —] aut [-our£ ferias deae aiicui] \ 

ovxE/d. . mLu Ko(y)Qr]L a6xmL £[i6EaxL; s&iuitnr ^vvxeXelv 'vel simiie verhum. 

Wilamowitz enim aeque atqueHUIer ipse litteris S..mLa feriarumnomenlatere 

existimat ^^), sed vel id, quamvis sit veri simile, scrupulum mihi movet propter 

oasum acousativum; nam ^vvxsXEiv vel simile verbum, quod secutum esse 

illis necessario statuendum est, cum bre^vissima talium legum elocutione 

parum convenire mihi videtur. Utique ut nunc res est, banc fuisse legem 

Thesmophorii celeberrimi'^^) Pariorum coUigere non licet. 

107. Stela a sinistra et superiore parte fracta, inventa Pari apud vicum 

MaQpaQa, nunc in vico Kr^niSi in limine casae, Edd, Loewy Arch.-epigr. Mitt. 

a. Oest. XI (1887) p, 185 sqq. n, 2, Hoffmann Griech. Biai. III p, 33 n- 66, Dittenberger 

Syll^ 569, Hiller de Gaitringen eotypo usub Rubensohni IG XH 6 n, 108, 

Cf, praeterea Szanto MAIXY p, 75 adn, 1 et Wilhelm Arcli.-epigr. Mitt. a. Oest. 

XV p, 11 sq, et p, 110, 

9) Lobeck ne Achaeos quidem Helicen incolentes lonibus, ut suo Neptuno 

Heliconio sacrificarent, concessisse e Diod, XV 49 collegit, sed cf, Paus.VH 24,5 et 

Strab. VHI 7, 2, qui de sacrificio nihil cUcunt, 

10) vel in iis, quae Herodotus explioandi causa affert, etsi ceteroquin veteres, 

cum ipsi causas rerum Bacramm tangunt, fabulis eas implicant potius quam explicant, 

vestigia veri quaedam deprendere mihi videor; dicit enim Ule VDI 134 

Amphiaraum Thebania permisisse iaivrip f] kte fLdvxL xQ&a&aL tj ars avfipdxo} roij 

iriQov dnsxofiivovg^ oi Ss avfifiax^v fiiv SiXovro slvai. 

11) 'AX&iu, de quo H. cogitaverat, verum non esse ipse nimc sibi persuasit, 

J[r]fI\B>ia autem a Ar]fii> dicta aliunde oerte nondum innotuisse concedit. 

12) ceterum praeter hoo, quod ante urbem fuit, etiam in urbe ipsa KoQrê 

sacellum fuisse R. recte monuit coU, IG XII 5 n, 134 v, 10 K6Qr]e %iis i[''' aarEt, 

vcl rj)s i[fi n6XEi.


oc ex[cp]ep[ev^) 

, , . 

fif) eEe^^yai ^) KdiTTev otc 

t6 iep6Y op^), , , 

f]v be T]ic Ti TouTtuv TTapir)[i*) 

5 q)r]vdT]iu ^) 6 ee\u)v TTp6c eeop- 

6c Kai] cxeruj t6 Tfîicu" t6v be veu)K]6pov 

egopK(6)vTUJV ^) eeopoi 

r\]v'') Tiva ibr)i K^TTTOvra Tidp td] 

eKTiv6)ieva, Karepev Trp6c t- 

10 6]c eeop6c. 

Legem Utteris bonis exeuntis fere V a. Chr. n. saeculi incisam ad curam 

fani alieuius pertinere verbo %6nT£LV (v. 2 et 8) ad liguationem spectante 

demonstratur, cf. n. 34 et quae ibi attuli. 

&smQoi hio nimirum non sunt legati ad sacra peregre missi^) sed 

magistratus oomparandi cum notissimis Thasiorum theoris, quorum catalogi 

servati simt (cf. Jacobs TJiasiaca c. H et MAI XXH [1897] p, 113 sqq.). 

Hoc magistratus nomen non ita rarum fuisse ex Harpocrationis verbis 

(not. 8) elucet. 

V. 1 £;([g5]£'p[£v] si recte supplevi, ne ligna et similia e luco asportentur, 

praecipitur, cf. n. 34 v. 5 sqq. fjn^Sh (piQSLv '^vXa fir^Ss kovqov firjSs 

(pQvyavtt fir]SE (pvXX6poXa i% rov lsqov. Litterae og igitm^ nescio an supersint 

de voce s% rb TSfxivsôg, cf, etiam n, 111 v, 22 sq. v. 9 naQ rd i%yLv6fisvtt: 

verbum iy.yivsâL pro f^sow dici summa cum probabUitate statuit WUh. 

108. Lapis oblongUB marmoris albi olim muro inae(Uficatus, a dextra 

et ab inferiore parte fractus, Pari in Aesculapii fano effossus, nunc in 

museo Pario. Ed. HUIer de Gartringen IG XII 5 n, 126, Cf, etiam Rubensohn 

MAI XXVII p, 223sq. 

1) supplevi; ^./

— — — — — — ca — — — — — — 

PARIAE n. 107. 108. THASIAE n, 109 289 

— — —ouc eTTi)ie\[e]idv Tiva e)lq)[avfi] ^) KaT[— —• — ev Tijji oiKf\fiari 

Tijui] Ceqjupiuji ^r\ Kdeiv TTup |uqb[e tt]p6c t — — — — — 

— — dvep]aKac^) 6i|JOTroiac evcKev juiib' ev tiui p — — — — — 

6 — — \ieu6vTU)V juribe Trup Ka6vTU)V fiTib[e — — — — — 6- 

Tru)c fir\ t6 i]ep[6]v^) Kivbuveuei îqbe rd dvaefijuaTa p\[dTTTTiTai^)- ^dv be 

Tic T(l)v ibi]ujT(juv') TTofii TTap[d Td] i-êTpaî^neva, 6 )iev ve(UK[6poc 2ti)1ioijtuj au- 

Tov bpaxiuaic — — — — — — —] ~'*•'... oqiuc— — — — — 

V. 2 in. e€]u)poiic Rubens, 

Lex litteris bonis II a. Chr. n. saeculi inscripta haud dubie ad curam 

templi Aesoulapii ParU, ubi inventa est, pertinet; cf. praecipue legem de 

aroe Athenarum n. l et de Heraeo Amorgiuo n, 95. 

V. 3 'ÊcpvQimL: cf. n. 65 (de Amphiaraio Oropio) v. 44 iv Se tol 

KOifi7]%r]QioL — — — iv %ol nQb 'r]bg %ov ^mfio^v — — iv %ol n^b Jie6niQr]g. 

Portasse hic quoque de incubatoriis sermo erat, OLKf]fitt%L e. g. 

scripsi HiUerum secutus. — De igni prohibendo cf, n, l v. 6, n. 62 

V. 21, u. 95. — V. 4 Hilleri commentum firiS' iv %mi ^[EijfiaTt — — 

a]XLSv6v%mv probabile non puto vel ideo, quia praeceptum proximum firfSs 

nvQ %a6v%mv ita non habet, quo apte referatur. V. 4 extr. requiritur, ni 

valde fallor, nomen, quo alterum aedificium %m ^£(pvQicp oppositum signiiioatur, 

Deinde v, 5 iu, fortasse inv£v6vxmv, quod Rubeusohn coniecit, 

verum, cf, n, l v. 14—15. 

V. 7 HUIer dubitans saue cx^^cb^cjtcbi/ supplendum proposuit, quod quamvis 

acute excogitatum sit, veri simile tamen mihi non. -videtur. Neque 

enim solum aegrotis, qui iu Asclepieo versabantur, sed omnibus, qui quacunque 

de causa deum adibant, velut mulieribus de prole deum consultantibus 

taUs lex observanda erat. Unde vooem latius patentem scriptam fuisse 

conclusi et confidenter scripsi lSi]coxmv: Y. ante T incertum esse HiUer ipse 

typo punctato adhibito indicat, reliquiis autem Utterae D. speciem litterae T. 

effici posse nequaquam improbabile est. Vox ipsa commeudatur exemplo legis 

n. 102 V. 4 idv iS]imxSiv ng noif]L nuQu %d yEyQUfjifjiivu. 

109. Tres tabulae anaglyphis ornatae Thasi inventae, nunc ParisUs in 

museo nationali, quas olim latum anticum et posticum arae porta scrobeque instractae 

effecisse veri simile est; maior (a. 0,93 m, I, 2,08 m, cr, 0,45 m) Apollinem, 

quem femina ooronat, et tres nymphas repraesentans iuBcriptionem A continet, 

duarum minorum (a, 0,93 m, 1, 0,94 m, cr, 0,37 m) altera Hermen et deam, 

fortasse Hecaten, repraesentans inscriptionem B continet, altera Gratias repraesentans 

sine titulo est, (Vid, de forma ao eondicione monumenti nunc potissimum 

Studniozka Jdhresliefte d. Oest. Arcli. Inst.YI p, 159 sqq,) Inscriptiones ediderant 

MiUer Bev. arclieoi. 1866 II p, 439 sq. et 18661 p. 419 sq., Michaelis Arch. 

Zeit. 1867 p. Isqq. tab. 217, Roehl IGA 379 {Imag.^ p. 62 n. 2), Caiier BeV 625, 

Beohtel Insclir. d. lon. Bidi. 68, Roberts Introduction to Greelc JEp-tgr. I p, 58 n, 22, 

Hoffmann Griech. Bial. IH p, 36 n, 69, Michel Becueii 706, Dittenberger Syii.' 624, 

1) suppl H, 2) suppl, Wilamusvitz, 3) supplevi, vid. comm. 

Leges Graec, Saera,6 ed, Ziohen, 19


A. 

Nu)uq)Tiiciv KaTToWiuvi Nu)iq)r|TeTrii efi\u Kai dpcev, 

afx^) p6\Tii, irpocepbev oTv ou Qifxic oube xoipov 

01) TraiujviCeTai. 

B. 

Xdpiciv aiTa ou eejuic oube xoipov. 

Lex Sacra Nymphaei Thasiorum antiquis Utteris Pariorum (il == o 

et ou, O = ro) V a. Chr. n. saeculo inoisa. 

Numina, quae in hoo fano colebantur, uon omnia in titulo nominantur; 

nam ut cum nymphis ApoIUnem^) ita cum GratUs Mercurium cultu 

eoniunotum fuisse et per se veri simUe est et figuris anaglyphi B oonfirmatur, 

quarum altera haud dubie Mercmlum repraesentat; de altera 

minus certum est iudioium; Hecaten esse Robert oollato cultu Propylaeorum 

Atheniensinm coniecit. ^) Deniqiie femina di-vina, quae in anaglypho A 

una eum ApoUine conspicitur, Dianam, ipsam quoque ducem nympharum 

notissunam, repraesentari veri simile est.*) 

Cultum chthonium fuisse, si modo recte Studniczka haec anaglypha 

partes oUm arae porta ao scrobe instructae fuisse iu(Ucavit, certum est. 

Quae res ad hano quoque legem iutellegendam nonnihU valet. lam enim 

apparet praeceptum v. 3 o^v nuLmvi^sTttL huic saororum naturae deberi per 

se ipsum cum in Nympharum tum in ApoIUnis cultu^) permirum. Nunc 

autem cum paucissimis quae praeterea de paeane prohibendo exstant testimonUs 

commode oonvenit: quae enim extant ipsa quoque religionem inferorum 

speotant. Ac primum quidem huc referri potest AesohyU frg. 167 

fiovog &smv ydQ &ttvaxog ov ScfrQmv iQu 

ovS av %L &vmv ovS imanivSmv avoLg 

o^vS £'6%L ^mfibg o^vSs naLmvii,£%ai. 

1) i. e. 0 afi aut £ dfi, cf, Pick Gott. Gei. Anz. 1883 p, 126, 

2) ApoUinis cognomen Nvficpr^yirrê praeterea non niBi apud Samios innotuit 

{B CH IV p, 33.5), sed ApoUinis cnm Nymphis coniunetio facilis frequensque est 

velut in antro Nympharum Anaphlystio {Vari) 'AnbXXmv '''EQOrê {IG I 430) colebatur 

(plura coUegit Wernicke ap, Pauly-Wissowa H p, 9 et 38), Tamen eam 

hic non genuinam existimo, immo natura huius cultus, de qua in commentario 

egi, oonsiderata facere non possum, quin Apollinem postea demum in antiquioris 

dei locum intrasum esse suspicer. Qui fortasse simplici nomine Nvfi(pr]yirr]e 

cultus erat. Valde dolendum est in fastis Tetrapoleos Atticae (Prott n, 26) v. 46 

in, lapidem fractum esBO, ut non iam appareat, utrum sacrum simpUciter Nvp,- 

(payirEL vel rjQmi] NvfupayirsL an 'An6XXmvi] vel noasiS&vL'] Nvfiqâyirsi fieii 

iubeatur. IloasiS&v vvfi(payirr]e occurrit apud Cornut. nsQi &smv 22, 

3) Comment. in hon. Momms. p, 147; comprobaverunt Harrison Mythol. and 

Mormrn. of Athens p, 644 et Studniczka i. c. p. 170, 

4) Harrison I. c. comprobante Studniczka, 

6) paeanes enim ApoIIinis potissimum proprii erant; PoII, On, I 38 ai Si 

sie &soi)e (pSai KOiv&e piv naiavsg, vfivoi' iSimg Ss 'AQripiSoe oJfi.rog oiiniyyoe, 

Ait6XXmvoe b nuidv «rX, Cf, de hac re nunc potissimum Pairbanks A study of 

Ihe GreeJe Paean 1900 {Corneii Studies in Ciass. PUiol. XII) p, 25sqq,

THASLAB n. 109 291 

Quamquam oaute hoc testimonio ^) utendum est. Neo enim his verbis 

poeta oertum Moriis cultum describit, immo eam rationem sequitur, ut 

nulla omnino Morti fieri sacra, significet. Quare id potius inde apparet, 

quam proprium rei sacrae naLmvi^sa&aL poetae visum sit.') Gontra certum 

paeanis prohibiti exemplum praebetur HyacUithiomm Laoonicorum sollemrdbus: 

Athen. TV p. 139 d HoXv%Qdxr]g iv xoig Aa%mvL%OLg [axoQEL oxi %f]v 

fit,£v %mv Ttt%LV&imv &vaittv oi Att%mvsg inl %Qsig 'f]fiiQttg 6vv%sXoiJ6L %ai Slu 

%b niv&og xb ysvbfjiEvov nsQL xbv Td%Lv&ov oivxs axEcpavovvxai ini xoig 

SsinvoLg ovxE uqxov siacpsQovaLv ovxs aA,A.t^ nififiaxu %cu xd xovxoLg a%6Xov&a 

SlSûOl %aL XQV sig xbv &Ebv naLuvu o^vk aSovaLV o^vS' aXXo xl xoio^vxov 

o^bSsv ntt&dnEQ ev %aLg dXXuLg &v6LttLg noioij6Lv; cul^tum autem 

ipsius Hyacinthi chthonium fuisse certissUnum est^) araeque eius Amyclaeae 

haec Nymphaei Thasiaci axa similUma fuisse videtur,*) Denique 

huc periinet, quod ApoIIodorus de cultu Gratiarum Pario tradit (III 15, 7): 

£T{ %tti Se^vqo imQig avXmv %ai a%£cpdvmv iv HdQco &vovaL âig XdQLai, si 

quidem paeanum non minus quam tibiarum cantum ibi prohibitum fuisse 

sponte patet, Gratiarum autem cultum ipsum quoque religione chthonia 

imbutam fuisse satis constat.-^**) Quem cultum Parium^ eundem esse atque 

eum, qui hac lege Thasiaca cognoscitur, utpote a eolonis ParUs oUm domo 

Thasum translatum manifestum est^-'), ut iam eodem, unde profecti sumus, 

redeamus. 

V. 1 &f]Xv %aL uQaEV Sfi p6Xi(]: verba ipsa comparari possunt oum 

n. 65 V. 30 &VELV Ss eêlv Snav o%l av ^6Xr]%ttL E%ua%og et n. 119 &vi%m 

lQf]Lov '6%%L %£ &iXrj %ui EQasv %ai &r]Xv nX[d]y loi^Qm], re autem Oropiae 

legis liberalitas multo maior, maior etiam Mytilenaeae; hac enim Thasiaca 

duo vulgatissima fere victimarum genera, oves ac poroi, excipiuntur. — 

nQ06iQSEv: de verbi 'sqSelv pro &vslv apud lones usu constat; cf. nuna 

etiam legis MUesiae n. 158 v. 15. Compositum nQoaiQSsiv notatu 

dignum, 

V. 4 XttQLaLv ttlya o^v &ifiLg: contra lex Eleusinia n. 2 praecipit 'EQfiy 

'Evaymvim XdQi6Lv atya, unde quantum leges de isdem sacris inter se 

discrepuerint, elucet. 

6) of, de hoo loco etiam Pairbanks i. c. p, 43, ubi is etiam looos difficUIimos 

Aesch, Sept, 867, Eur, AIc, 423, Iph, Taur, 179Bqq, tractavit nec tamen ex 

omni parte expedivit; huius tituli testimonium eum fugisse videtur ac ne Hyacinthioram 

quidem exemplum huc adhibuit, 

7) idem apparet Aristid. Or, I 505 tw fiî' zJLovvacp Kai roXe aXXoie anaaL 

&S0Le anivSovrae Kai &vovTae Kui naimviôvrag Kai arsq>avr](poQovvrae, cf. 

etiam verba extrema Athenaei de Hyacinthiis testimonii, quod in commentario 

paulo infra afferam. 

8) demonstratur vel uno verbo ivcc/i^siv, quo utitur Pausan. IH 19, 3: 'Ta- 

Kiv&iOie nQO Tijg rov jinbXXmvoe &vaiag ig rovrov 'TaKiv&ca rbv pmpbv Sid &vQae 

%aXKf]e ivayiôvaiv. Rem egregie explanavit Rohde Psyciie^ I 137sqq, 

9) c, Studniczka i.c. p. 123—126 et p. 171 sqq. 

10) unde frequens Nympharum et Mercurii coniunctio, _cf, Escher apud Pauly- 

Wissoica ni 2160 sq, 

11) primus id statttit Prott in disBertationis sent, controv, 4, 

19*


110. Marmor una cum duobus anaglyphis, quorum alteram Heroulem, alteram 

Dionysum ac tres muUeres repraesentabat, Thasi inventum, nunc ut videtnr 

perditum. Ed, ex apographo, quod Christidis medicus Conzio per litteras 

miserat, Bergmann Hermes HI (1869) p, 236sq(i,, unde repetiverunt Cauer BeV 

527, Bechtel Jon. Inschr. n, 71, Hoffmann Griech. Bial. IH p. 35 n. 71, Michel 

Eeeueil 1361, Nupenime pristiuam formam monumenti, ouius partes olim anaglypha 

tituIuBque efficiebant, ad exemplum inonumenti Nympharum (n, 109) restituere 

conatus est Studniczka Jahreshefte VI p, 180 sqq, Utique quinque primi 

versus per totam marmoris latitudiuem pertinebant, cum reliquos angulus portae 

a dextra imminens in brevius coegerit, De anaglyphis cf. praeter Studniczka I. c. 

etiam Bev. arch. 1866II p. 389 et 1885 I p, 71 sq, 

'€ui AucicTpdrou [tou A]icxpu)voc dpxovToc — — — — — 

— I eiTi Toicbe eKbeborai [6 Kfjiroc] 'HpaK\eoc 6 Trp6c [tuji xuupioji 

Tou 'AcK\qTriou ^) • 6 dve]jpaipq|uevoc^) tov KqîTov t6 xuopi]ov Kaeap6v 

TiapeSei • • • I TTij\ac ottou f\ K^rrpoc [eE- 

5 epd\\]eTO' fiv be Tic eTPd\\q[i tcuv bou\ujv KOTrpov eic^)] || t6 x^piov, 

eivai t6 d^Toc toO dvaipepri)uevou t6v Kf)Tro[v Kai tov ibovra 

*) t6v] | bou\ov )iacTiT(ucavTa deduov eivai • ottuuc be t6 

Xiupiov Ka6[ap6v] | Trapexr)i, eTri|ue\eceai tov dTopr)v6|uov Kai tov 

iepea toO | 'AcK^qmou touc eKdcTore e6vTac^ f|v be juf) eiri- 

10 )ie\(UVTai, I ocpeiKev auToiJc Tqc fi|uepTic cKdcTTic fi)iieKT0v ip6v tuu |j 

'AcK\qTTiu)i • biKdZeceai be touc dTro\6Touc f| aurouc 6q)ei\ev | t6v 

be dvaipepTifievov t(u(i i)peT^) Kai tu)i dTopqv6|uuji eKTiiv*) 6q)ei\ev | 

Tfic f\ixipr\c. 

Decretum Thasiorum IV a. Ohr, n. ut videtur saeculo'') iusoriptum. 

Summam eius rationem Bergmann recte enucleavit: fundus quidam Aesculapii 

sacer (v. 8 et 10) stercore inmisso inquinari solebat; fano ut subvenirent, 

ThasU oallide non proprium fundi custodem creaverunt, sed hortum 

HerouUs •vicinum (v. 2. 3. 5) ea condicione locaverunt, ut conductor 

horii etiam fundum Ulum purum couservaret, i. e. ouram fundi AesouIapU 

quasi servitutem horto Herculis locando imposuerunt. 

1) supplevit Bergm, ooU, v, 3, 6, 7, 10, 

2) sio Blass, quem sequitur Hoffm,, dvaiQaiQrjfiivoe parum recte Bergm,, 

dva^JQUiQr^pivoe Bechtel, Herodoti oonsuetudinem sequens, 

3) Bupplevi, rocrT£ ceteri; -vid, comm, 

4) supplevi (cf, n, 111 v, 7); roHrov fihv xbv Xr]q>&ivra'] SovXov fiaanyihaavra 

tt&. slvaL Bergm,, melius Hoffm, rbv fisv §ovX6fiEvov rbv] SovXov paar. d&. slvai, 

quod oum. paulo superare videatur lacunae spatium, utique rbv &ilovra (n, 107 

V, 6) restituere praestat, An propius ad Bergmanni sententiam accedendum et 

scribendum Kai rbv Xr]cp&ivra] SovXov fiaany&aavTa &&&iov slvai (sc, conductorem 

modo dictum)? 

5) TSHPEI lapis, emend, Bergm, 

6) SKTT] pars sexta, f]pisKrov pars duodeciiua stateris aurei ponderis Phocaici, 

of, Hultsch Grieeh. u. Bom. Metroiogie^ p, 174, 187, 226, 

7) contra Bergm,, qui aetati Macedonioae tribuit, reote id statuerunt Cauer 

et Bechtel, vid, v, 9, 10, 11, ubi in verbo bcpsiXELv si spurium simplici E 

significatur.

THASIAE n. 110, CHUE n, 111 293 

V. 3—4 extr. adhuc intactos reliquerunt, sed sententia ipsa quidem 

satis probabiliter restitui potest, Portarum enim mentio coUata eum usu 

verbi iy§dXXsLv iudicare mihi videtur in fundum sacrum fores aedificU 

hortive privati alicuius spectavisse, unde stercus servi eioere consueverant. 

Intererat igitur eas fores elausas teneri sive quacunque ratione obstrui. 

Seriptum igitur fuisse hoc fere conicio: t6 imQiov Ku&aobv naQs^si %tti 

%E%XsLfiivag %dg nvXug. 

V, 4 sqq. r]v Si ng %tX.: de hoc loco perperam iu(U,cavit Bergmann, 

quem ceteros secutos esse miror, Legit enim r]v Si wg iypdXXr][L rmv 

SovXmv %6nQ0v m^xs] xb %mQiov eIvul %b ayyog %ov avaLQ£Qr]fiivov %%X. et 

interpretatus est: 'ivirft einer der SJciaven JJnrat Jiinaus, so dafi der Tempel 

gieichsam das Schmutggefdfi des PacJiters ist etc' Sed quamvis molesta et 

artificiosa abundantia tituli recentiores cum alii tum honorarii laborent, 

taUa qualia ille vult, in hoo praesertim argumento umquam dici potuisse 

incredibile est. Etiam ratio grammatica vehementissime illi repugnat, 

quae nomen praedioativum articulo carere iubeat subiectumque esse xb 

ayyog tantum non olamet. Inde profectus legem id sibi voluisse, ut eonductor 

horti, si servum stereus coutra legem egerentem deprendisset, vas 

quo iUe usus erat sibi sumeret, ipsum impune verberaret, iam pridem persuasum 

habebam, etsi exemplum simile desiderabam, nuno ne id quidem 

iam deest, cf. legem astynomomm Pergamenam^), ubi de fontibus puris 

conservandis praeoipitur (ool. IV 11 sqq.): fir]&£vi Ss i'ôv6ia IcJtm ini xmv 

Srffioaimv %Q7]v8)v f»,r]XE %xr]vog noxiÊLV fif]X£ ifidxLU nXvvELV fjLrqxE 6%Evog 

fM^xE aXXo anXmg fA,r]&iv' 6 Ss xovxmv xi nofrâag, idv fisv iXsv&SQOg 'f], xmv 

XE KXTfvmv %ai ifiaximv %tti xmv a%svmv axsQsia&m — — £a:i' Se oi%£xi]g 

ittv fiiv fiExa xr]g xov %vQiov yvcbfjirjg noifâir] %l TOv%mv, bfioimg 6%EQ£6&m 

%ai av%bg fiaaîyova&m %%X. De potestate servum verberandi cf. etiam n. 34 

V. 9sq. et n. 58 § 15. 

Gustodiam fundi praeter aedilem ipsum sacerdotem AescuIapU susoipere 

consentaneum est. — unbXoyoL haud dubie Udem fere magistratus 

ac logistae Atheniensium vel i'Ê%aa%ai et %a%6n%aL aUarum oivitatum.^) 

111. Lapis inventus Chii in looo Na6e unam horam septentrionem versus 

a vico Cardamyia sito, Cum Boeckh e Neograeci UbeUo pauoa verba paucoram 

versuum cognovisset {CIG H p, 1030 n, 2214 c), totum titulum primus edidit Zolotas 

gymnasiarcha Chius in ephemeride quadam AthenienBi a, 1889, unde repetiverunt 

S, Reinaoh Ohroniques d'Orient I p, 638, HaussouUier Bev. des etudes 

grecgues HI (1890) p, 211, 0, Hoffmann Griech. Bial. IH p. 42 n. 81, Michel Becueil 

707, Dittenberger Syii.^ 570, 

'eiri T]e\\[i]oc TTp[uTdv]|eoc, po\fic TVuifi^Tp ev T]|oic d\ceciv 

5 )i[fi Troi|u]|aivev )UTibe K0TTp[e6e]||v f)v be TTOinaivni [f) u]|q)oppfii f| 

pOKo\fii, [6 i]|bujv KaTeiTTdTUJ ttp[6c] | t6c paci\eac dT[vu)c] | Trp6c 

8) MAI XXVH (1902) p, 47sqq, 

9) Arist, Pol, 1322b; de catoptis, quos hic non affert, cf. n, 67,


10 To eeo^)' T(jui be [Tro][|i)iaivovTi f\ ijq)opPe|ovTi fi poKo\eovTi fi(|uieKTOv 

15 feuva ecTU) ] Kard KTflvoc eKacTojv f|v be KOTrpeouiv d\[i]||cKTiTai, 

TievTe cTaTfjjpac 6q)ei\eTUJ dTvdic | TTp6c to eeo^)^ fiv be 6 \h\wv nr\ 

20 KaTeiiTei, TrevTJe cTarfipac 6q)ei\[eT]j|u) [i]ep6c TuJi eedu . . .|.\u)pava 

ev Toic^) . . .|.c. .iKeua^) eK toO ie|[po] fi[r\ 'xcp]ipev rd iepd^ | [flv 

b'] e[x](pepq[i], dpecTa|| v, ,u)vbe 

Senatus consultum Chium de nemoribus sacris ab usu et iniuriis 

privatorum tuendis V aut IV a, Chr. u. saeculo 6%0Lir]Sbv inscriptum. — 

Priore parte (v. 1 — 20) de duabus rebus cavetur, ad quas non pauoae 

aliae leges pertinent: nequis pecora ibi pascat (cf. u. 62. 76. 87. 96. 99. 

145) et ne quis stercus iuiciat (cf. n. 51. 110).^) Quae pars ita disposita 

est, ut summa utriusque praecepti praemittatur, dein utrumque pro 

se accuratius tractetur. V. 7 nQog %bg §a6LXiag: apud Chios igitur collegium 

regum erat sicut apud Coos (Prott Fasti n. 5 v. 21 '9"i;[£c Ss y]£- 

QEttipbQog §u6iXimv), Cymaeos (Plut. Qu. gr. 2), Eleos (IGA 112), Mytileuaeos, 

quibus aeque ao ChUs et nQv%uvig et âaLXEig erant (8GBI 

213—215); cf, etiam Arist, Pol, VI 1322b, Athenis quoque penes regem 

curam fanorum fuisse cognovimus e n. 4 extr., n. 13, n, 34 v. 11 sqq. — 

V. 8 nQbg %b &Eb: eius so. cuius quisque uumen pascendo laeserat. —• 

V. 12 f]fjii£%%ov: duodeoima pars stateris, of, n. 110 not, 6. 

Inde a v. 22 novum praeceptum adcUtur, eo ut quidem videtur pertineiis, 

ne quis res saoras e delubro^) auferat; vasa sacra eommemorari 

(a%Evsci) not. 3 oonieoi. — v. 24 extr. nomen sacrifloU, quod ab Athenieusibus 

dQEa%SLov sive dQsa%r]Qia dicebatur, supplendum esse suspioor. Eiusmodi 

oerte sacriflcium hoc loco, si; modo de condioione supellectiUs sacrae 

mutata agitur, aptissimum est, cf. quae ad n. 32 dixi. 

112. Marmor leucophaeum in insula Chio inventum, Edd, Surias MAI 

in (1878) p, 203sqq,, HaussouUier BCH HI (1879) p, 47sqq,, Dittenberger SyTi.' 

671 (360'), Michel Becueii 997; of, quae exposuit R, SchoU in Satu/ra H. Sauppio 

dbiata p, 168 sqq. 

— — — ec(UT[ K\[u]Tibaic e[. . ev 

TU)]i Te|uevei [tijjv K[\]uTib(uv [o]Tkov Tefieviov iep6v oi[K|o]bo)ifica- 

5 cOai Kai rd iepd rd Koivd [e|[K] TdJv ibiujTiKuiv oiKiuJv eic t6v ko[i|v]6v 

1) aliter culpam apud deum merebit, cf, v, 16 sq. 

2) qjQ^vyâva iv roTg [&%aE]a[Lv scriptum fuisse coniecit HaussoulUer, id quod 

tamen nimis a leotione tradita recedit. 

3) haec lectio num vera sit, valde dubito; nescio an scriptum fuerit 

OKsiisa, cf. n. 173 v. 2 prjSs aKSiioe r&v ri]e &£0ij) Xvpaivsa&UL fir]Sh [i]K

CHIAE n, 111, 112 295 

oTkov eveTKeiv euca]uevoic e[K|a]\\iepTicev oiKobo|uf|caceai Kai [T|d] 

iepd rd K[oi]vd e[K] tujv ibiuiTiKuJv o[i|K]iu)v eic tov [koiv]6v oTkov 

10 dveTKe[T||v]. 

'€ui TTpuTdveuj[c (l)o]ivi[Ko]c, TT\uvTri[p|i](I)VOc Terpdbi, [eTvujcav 

K]\uTibai [e|u]caceai Tiepi tujv iep[d)v] t[u)]v K\uTi[b|u)]v tijuv ev 

TaTc ibiu)TiKaT[c o]iKiai[c | 6]vtujv, TTOTepov beT a[6]Td [eic] t6v 

15 oT[k||o]v ov K\u[T]ibai Kard )ia[vTei]av u)iK[o|b]o|uf]cavTO q)epeceai 

Tfii fi)iepai fi[i I Ti]veTai f\ eucia, t6v be dWov xp6v[o|v] Trapd toTc 

ibi(juTai[c] q)u\dccecea[i | K]aedTrep Kai TipdTepov, f\ bid TiavT^c 

20 [a||6T]d KeTceai ev tuu oTkuu- euca|uev[o|i]c eKaWiepricev bid uavTdc 

rd ie[p|d K]eTceai ev TuJi oTkuui. 

"Grri TTpuTdv[e|u)]c K\eoKijbouc, TTocibeiuvoc TeTdp[TJrii] e£ eiKd- 

25 boc, cTVUJcav K\uTibai t[(I)i || i]epu)i oTkuu xdii K\uTibuJv, ev (Li rd 

[Tr|aT]pu)ia iepd Kdeiirai, Kai tuji xiJ^PiJ[i I Td)]i Trp6c tuji oTkuu xpflceai 

K\uTi[b[a]c Koivfii, qiparpiav be |uribe ibiu)Tq[v )u]qeeva tiIu oTkuji 

30 TOUTUU xpfjceai [|u|[Ti]ê dWuu bouvai xpficaceai |UTiee[v|i' 6c h' dv 

Trapd TaoTa f) adr^c xpi1cqT[a|i] tuu oTkuui f\ eTepuu bdn xPncaceaî, | 

d]TT0b6TUJ Kae' eKdcTTiv XPnciv f) b6c[i|v K](\)uTibaic xi^îac bpax|udc 

35 iepd[c I To]0 Ai6c tou TTaTpiLiou, Kai raTc ck [t|u)v] v6fiu)v dpaTc 

^voxoc ^CTiu^ touc h' [e|TTi]fie\r|Tdc rdc Tevoêvac Tvcu|uac [Trlepi] 

Tou oTkou Kai tijjv iepd)v Kai Td[c | bia^ûavTeiac-'^) dvaTpdif/avTac eic 

40 c[T||fi\]qv \ieivTiv crficai Tiapd rqv eTc[o|bo]v tou oTkou. 

V. 24extr. I aut omissum aut extra ordinem additum fuit. v. 34 in. AYTIAAIZ 

Inscriptio litteris exeuntis fere IV a. Chr. n. saeculi a%OLir]Sbv exarata 

tria coutinet de sacris communibus phratriae^) Clytidarum decreta (Uversorum 

temporum, quae ex voluntate dei^) litando cognita facta suut. Ac 

primo quidem Clytidae ol%ov %EfiEVLOv aeÛficare, quo sacra conmmnia*) in 

privatis domibus adhuo servata transferantur, altero eadem sacra aedi communi 

non solum sacrifioU die inferre, sed etiam per omne tempus servanda 

tradere iubentur; tertio ne quis umquam privatus, sed solum phratria %olvtj 

1) vocabulum etsi alibi non invenitur, summa cum probabilitate suppl, 

Sch,, si quidem ante M trabem obUquam / agnovit H. ac Koehl. in ectypo vel 

A aut A dispicere sibi videbatur {MAI I. c. p. 206). 

2) phratriam, non gentem dici certo demonstrarit Sch,, cf. potissimum 

V. 28 sq,, ubi privato homini non genus nec collegium quodvis, sed phratria 

opponitur, 

3) lovem Patricium dici statuit Sch. coll. v. 36. Ceterum iniuria Platonem 

Aibe TlarQif>ov sacra ab onmibus lonibus aliena iudicare (Euthydem. 302 C) Dittenb. 

coll. hoc titulo et Syii.' 576 reotissime monuit. 

4) IsQtt potissimum deorum simulacra (ei^tj) intellegenda esse Dttb. e 

verbis 25 sq. iv Sn rd [nar^Q&La isQa %d&r]rai coUegit et comparavit IsQa 

Bleusinia, de quibus vid, p, 33 not, 4; prudenter autem Clytidae, ne qua dubitatio 

remaneret, ea voce usi sunt, qua omnia, quae ad rem cUvinam pertinebant, 

comprehenderentur.


hac aede utatur, cavetur. Argumentum ad progressum rerum cum sacrarum 

tum pubUcarum gravissimum egregie interpretatus est Eudolphus SchoU 

praecipuumque quoddam ius famiUamm patriciarum his decretis toIU perspexit: 

Phratria enim Clytidarum sicut omnes phratriae artificioso potius 

quam natm-aU vinculo coniuncta et gentes aUquot antiquas et cives aUos 

plebeios consoriptos comprehendebat. Sacra Ula, de quibus agitur, proprie 

gentUicia fnerant atque, etiamsi phrateres plebei in societatem eorum vocati 

erant^) et inde ex privatis et propriis saeris communia (cf. v. 4 et 8 rd 

LSQa %d %OLvd), e gentiUoUs phratrica reddita erant, tamen per aliquantum 

temporis pristinis domicUiis gentiUciis (%ttLg iSLm%L%aLg OL%iaLg) servanda 

reUnquebantur gentesque quasi custodiam eorum obtinebant. Sed progrediente 

pauUatim vi et flducia pariium popularium phrateres plebei privUegium 

patriciorum aegre ferre coeperunt et pedetemptUn, ut haec decreta 

testantur, sustulerunt. Nam etiam tertU decreti argumentum, quod per se 

solum aliter potest expUoari, ex eadem illa ratione repetendum est verbisque 

fir^Ss iSicb^rjv firfSiva %%X. non quivis praeter Clytidas privatus, sed 

Clytida privatus patricius dicitur.*) Patricii igitur etiam post aedem communem 

exstruotam propriam sibi potestatem eius utendae -vindioasse pristinumque 

privilegium per ambages recuperasse •videntur, id quod optime 

intellegitur, dummodo sacerdotium ipsum gentUicium mansisse conoedamus. 

Sacerdo^s enim praecipiie, cum aedem frequentare soleret, faoUe adducebatur 

atque id sine dolo malo, ut eam iu suum quoque usum verteret, deiude 

vero etiam propinquis nobUibus utendam permitteret (cf. v. 30 firfSs ciXXmL 

SovvuL iQf]6a6&aL firf&EvC)!') SimUes oommutationes et Athenis et Cyrenae 

factas esse SohoU statuit coll. Arist, Pol, VI p, 1319 b 'e%l Ss %ui %u %olwv^tt 

%axu6%Evuafjiuxa iQf]6Lfjia nQog xf]v SnffioKQaxiav %f]v %oiav%r]v otg KXel- 

6&ivr]g %s 'A&f]vr]6LV iiQf]au%o ôvXbfisvog wv^rjauL %f]v Sr]fi,OKQa%iav %aL nsQL 

KvQf]vr]v oi xbv Srifiov Ka&L6xdvxsg. cpvXai xs yuQ exsqul noLr^xsuL nXsiovg 

%ui (pQuxQiuL %ai xd xmv iSimv isQmv 6vvtt%xiov sig bXiytt %al %0Lvd, 

%ai ndvxa 60(pL6xiov onmg dv bxi fidXLaxa ccvufiLi&maL ndvxEg dXXi]XoLg, ul 

Se avvf]&£LUL SLttÊvi&maLv UL nQbxEQUL hisque omnibus comparatis, quo 

valeant tales commutationes, exposuit, 

De singuUs unum notatu dignum videtur: discrimen quod observatur 

inter usum vocis oiKia et vocis ol%og. Illa enim domus privata, hac aedes 

sacra signifioatur, unde tamen cave coUigas nomeu oijtog idem prorsus ac 

va6g valuisse. Immo recte Clytidae oum aedem illam aedificarent, nomen 

va6g prohibebant — neque enim erat vtt6g, si quidem sacra Ula etiamtum 

5) velut ut notiBsimum fere exemplum afferam, Aeschines orator, homo 

plebeiuB, tamen ex ea se ortum gloriatur phratria f] xmv avrmv §mfi&v 'Eteo- 

§ovrdSaLe fiErixEL. 

6) SchoUium de tertio decreto idem sensisse veri simile censeo, qttamquam 

verba, quibus argnmentum eius refert {ne quis uinquam praeter Clytidas ilia aede 

utatur) ambigua sunt et postea nihil amplius de eo adnotavit. 

7) interiln novum de his rebits dooumentum gravissimum accessisse tituIuiD 

Demotionidamm vix est quod dicam. Cf. de eo nunc etiam Dareste-HauBsouUier- 

Reinach Inscr. jurid. H p. 206 sqq.

CHIAE n, 112, 113 297 

in domibus privatis solebant servari et uno sacrificU die iUo transportabantur 

— et circumlocutione oijcoj TEfiivLog isQbg utebantur. Sed id hoc 

quoque titulo con^firmatur nomen maseulini generis ol%og potissimum 

de aede ad usum sacrum destinata intellegeudum esse^), cf. n. 95 v. 3 

cum comm. 

113. Marmor in vico Pyrgi insulae Chii supra portam quandam inaecUficatum, 

Edd, Paspatis Xlukov yXmeaaQLov p, 404, 9, Studniozka M4T XTTT (1888) 

p, 166 n, 4, Michel Becueil 708, Dittenberger Syil' 699, 

TijJi lepeT tou 'HpaK\eoc | biboceai orav t6 Tevoc | edq T^^diccac 

5 Kai CTT\dT|xva rd eic xeTpac Kai |uepib[|a biKpeuiv Kai rd bep)iaT[a" 

e]dv be ibicuTqc edq bibo[ce]|ai tcui lepeT T^diccac Kai [cTT]|\dTXva 

10 rd eic xeTpac Ka[i |u][epiba biKpeuiv eTraTTei\[dTcu] || be 6 eijuiv tuu 

iepei, edv b[fe 6] | iepe6c )ufi Trapfii, TTpoiepq^reu]|eTU) tic iLv ai 

\6fX0-i eic[iv, rd] | be Tiv[6])ieva diiobibdvâi t6]|v euovra t(ui iepeT" 

15 Tivec[eai] || be Kai toTc dWoic iepe[oci, 6]|coi iepriTeiac e(uvq[vTai 

KaT]]d Tadrd. 

Lex de commodis sacerdoti HercuUs tribuendis exeuntis ut videtur 

IV a. Chr. n. saeculi.-'^) Cultum gentiUcium esse apparet v. 2 oxav xb yivog 

&vr], ipsius autem geutis esse legem etsi paullum dubitationis enuntiato 

postremo movetur, deinonstratur tamen eo, qitod xb yivog dicitur nullo 

nomine gentis adiecto. Quare etiam ut alibi inter pubUca et privata sacrificia, 

sic hic inter communia gentis saerificia et privata distinguitur; in 

his peUes vietimarum saoerdos non accipit, cf. tit. Hal. n. 155, ubi idem 

fit (Uscrimen. 

V. 3 yXaaaag: lingua viotimae non una cum capite cedebat, sed separatim 

ut par erat exsecabatur, unde notum illud f] yXmxra imQig rdfivExuL 

(Aristoph. Pac. 1060, Av. 1705 cum sohol., cf, etiam Menand. apud 

Athen, XIV p, 659e); sacerdoti tribuitur praeterea Mileti (n. 159), Sinopae 

(u. 166), Myconi (Prott n. 4 v. 8 et 31 sqq.), fortasse etiam Erythris (172). 

Videmus igitur apud ipsos certe lones morem Homericum linguas post 

libationem ultimam cremancU^) non obtinuisse. Alibi tamen postea quoque 

eas deo seposuisse videntur; de Atheniensibus sane, cum in pubUcis saorificiis 

alii Mercurio alU praeconibus eos linguas dedisse tradant*), parum 

constat, sed of. tit. Amorg, n, 98 v. 7, ubi linguas mensae sacrae decerni 

certum videtur. 

8) postremo de hac re pluribus (Usputaverunt Purtwangler Miinch. Sitmngsber. 

1901 p, 373 et Prankel BJiein. Mus. LVH p. 153 sq. quorum tamen neuter huius 

tituli rationem habuit. 

1) 'gute Sclirift, vielleicht noch des IV.Jahrhunderts' Studn,, cf, etiam quae 

ad V, 15 in commentario adnotavi. 

2) y 329 sqq., praecipue 332—334, 341; cf, etiam ApoII, Argon, I 517, 

Athen, I p, I6b. 

3) schol. Aristoph. Plut, 1110; cf, de hac quaestione difficili Stengel Jahrb. 

f. Phii. 1879 p. 687 sqq. et KA^ p, 102,


anXayiva xd Eig lEiQag: cum res di"vina fiebat, omnes qui aderant exts 

gusta^visse constat*); gustaturos autem soUemni quadam caerimonia exta 

manibus oepisse testimonUs paucis certis tamen coUigendum est, cf. cuu 

Herod. VI 67 &vaag Ss xf]v fir]xiQu iKaXsaE' anLKOfiivr] Se xy fjiTjXQL ia&sic 

ig xdg iSLQag oi xmv anXdyyymv KttTL%ix£vas %xX., tum Aristofjh. av, 518: 

Lv' oxuv &vmv XLg snELx' avxoig ig xf]v islq , mg vofiog iariv, 

%d anXdyiva SiSm, %ov ALog av%oi nQ6%£Q0L xd anXdyiva XdâaLV. 

ibidemque v. 975: 

%ai (pLuXi]v So^vvuL %ai anXdypimv islq EVLnXrjauL. 

Eandem ad rem huius tituli verba anXdyivtt xd sig %ELQug spectare persuasum 

habeo, ac si quis quaerat, cur eius rei, quae per se inteUegi videatur, 

fiat omnino mentio, meminisse oportet quibusdam locis maiorem extorum 

partem sacerdotibus cedere solitam esse velut HaUcamassi (n. 155) 

et lasi (n. 162) pariem quartam, uude inteUegitur alibi, ut tantummodo 

xd sig %SLQttg aceiperent, diserie praecipi.^) 

fisQiStt SL%Qsmv: cf. Prott n. 5 (Coi) v. 52 &va(p6Qm •— — v(x)Xov 

SiKQsag. DupUcandi notionem in hac voce ad caruem, non ad portionem 

refeni rectissime Dittenberger notatu diguum censuit. Unde id quod iam 

e n. 29 collegi, voeabulo fisQig non singulas oames, sed eam significari 

poriionem, quam ipsi vernacula = Portion appellamus, quae pluribus carnibus 

effici poterat et solebat, confrrmatur; cf. etiam vocem SsiaLug v.Q£mv 

n. 24 et quae ibi attuU. — Pernam, quam longe plurimi tituU inter emolumenta 

sacerdotis commemorant, hic deesse notandum, sed tenendum pro 

ea et linguas et duplicem carnem tribui. 

V. 9 inayyELXdxm Si b &fimv x&l leqel kxX. :. sine sacerdote nefas *) sacrificare 

aut, si is abest, honUne opus est, qui pro eo officio sacerdotaU 

fungitur. Hac enUn significatione verbum nQOLEQaa&UL dici certissUno constat 

testimonio tituU Pergameni n, 191 v. 13') neque igitur uUa oausa 

4) non modo apud Homemm {wuraQ insi Kard fif^Qa Kar] Kai anldyxva 

ndaavro), sed etiam apud posteriores scriptores frequens eius rei mentio est: 

Aristoph. Pac, 1105 anldyxvmv polQav oqeôv et 1116 ays S'^, &£aTaL, SsHqo 

avanlayxvEvsrs fisrd vmv, cf, praeterea Aristoph, Vesp. 654, Av, 984, DiphU ap. 

Athen, Vn 292b (H 553K), Dion, Hal, AR, I 40, 4 (Liv, I, 7), Athen, LX 410b. 

5) utrum Lyc. Leoor, 20 tj Xa§6vrae Tci isQa xard rbv v6fiOv iiofi6aaa&aL 

et Aesch, I 114 Xa§a>v sle rr]v kavroi) xî-Qa rd IsQa xai 6fi6aae xt7., exta an carnes 

sectae dicantur, dubito (cf, Stengel Berl. Phii. Wochenschr. 1904 p, 911 sq,), 

Utique^ quod Dittenberger his duobus locis commotus caerimoniam exta manibus 

tenendi non nisi in sacris, quae iuris iurandi causa fiebant, valuisse suspicatnr, 

mauifesto errat, 

6) cf, n, 41 V, 7 naQa§Afiia fii] &velv et n, 33 v, 6sqq, firjSh nQbe %oi)e §mfi0ve 

fir]Ss rb fiiyuQov nQoaimaiv avsv Tijs iEQiae. 

7) rbv vibv a^vroii (Sosandri sacerdotis morbo impediti) k&rjvaiov — nQO- 

LEQ&a&aL bnme oaa 'bnb -roC SmadvSQov dSvvara f][y YivE]a&aL 'vnb rovrov imrsXrjrai; 

cf, etiam Michel 537 v, llsqq, KXEiSiKr^v 'AaKXr^mdSov iEQmpivriv MnrQbe 

Tijg iK nXaKiag Kai nQoCEQCofiivriv 'AQrifnSoe Movvvxiae, ubi verbo nQOLEQ&a&aL 

munus saoerdotis vicariae dici inde apparet, quod in altero titulo eadem femina 

lam AQTifiiSoe quoque Movvvxiae isQmfiivr] dicitur (LoUing MAI VH p, 166),

CHIAE n. 113 299 

est, cur verbum nQOL£Qr]%EvsLv eadem significatione praesertim hoc loco 

aptissima usurpari negemus. lam vero qui suut honUnes Uli mv ai Xoyiai 

siaiv, e quibus sacerdos vicarius sumendus est? Studniczka de vocis Xoyir] 

apud lones usu soite attulit Hes. X6yir]' Xf]'S,Lg, fiEQig' %tti 6 to'0 S6Qa%og 

6iSr]Qog — XoyiuL' anoXavaELg. — E^vXoyisiv svfWLQSiv. — Et, Magn. 569, 34 

Xoyiag %dg fiEQiSag "ImvEg XiyovaLV' "Imv iv Xiov %%La£L ' e% %r]g Tim Xoymg 

Xoyiag noLEiv.' Unde profectus Frankel (^lnscJir. v. Perg. I p. 168), eum de 

verbo nQOi£Qr]%EvsLv reote iudicasset, minus feUciter hunc locum ita interpretatus 

est: ' es soll in AhwesenJieit des Priesters derjenige aus dem niederen 

TempeVp&rsonal fungieren, den das Los hezeicJmet', oui sententiae et pluraUs 

ix)v et pluralis ai XoyiuL repugnaut. Dittenberger autem, quod non dubium 

dicit, quin inteUegantur ei olg ft£T£cJn Tffi')' l£qS)v T0'ii 'HQUKXiovg, etsi qualis 

fere sensus conexu postuletur, solito acumine intellexit, propriam tamen 

verborum vim nondum explica-vit,^) Quae detegitur articulo ante X6yiai 

posito, unde oeirtas quasdam Xf]^SLg, sortes sc. gentilieias, significari coIUgo. 

Dicuntur autem, ni valde faUor, agrorum sortes eius gentis, de cuius sacris 

agitur, propriae.') Sensus, qui ita evadit, optimus est: ut MUeti in templo 

publico, si ipsi sacerdoti munere fungi non Uoet, ci^vium aliquis nQOLEQdxttL 

(n. 159), sic in his sacris gentilioUs absente sacerdote gentUium aliquis nQoiSQr]X£VEL. 

Geutilitatem autem possessione sortis agri gentiUcii siguificari quamvis 

singulare sit, optime tamen iuri gentium antiquo respondet, et fortasse 

tamen praebetur exemplum simile legis Gortyniae t. V v. 25 sqq. at Se fxh 

ilsv snLâXXovxsg raj J-OLKiag, ^''ikLvig % 'l'ov%l 6 %XdQog, Toiirovg s%£v %tt 

%QEfx,ttxa, ubi plerique sane editores Zitelmannium seouti vocem 5 r.XdQog 

de servis hereditariis intellegunt •'*'), sed uescio an ipsa sors agri et gentUes 

«ius participes dicantur, 

V, 15 T. aXXoLg leq£[o6l o]aoL L Ecbvr]vxaL: si quidem gentis legem 

habemus, verba non ad publica, sed ad gentis alia sacerdotia velut Apollinis 

Patroi referenda sunt. Notatu autem valde dignum mihi videtur vel 

in gentilicia saora consuetudinem sacerdotia vendendi emendi, nimirum non 

nisi inter gentiles ipsos, invasisse. Quae consuetudo cum post Alexandrum 

Magnum demum exstitisse videatur^^), ne hano quidem legem priori aetati 

•deberi veri simile est. 

8) de ipsorum verborum interpretatione inoertus videtur, nisi inde, quod 

ad Hes. s. v. X6yxaL^ dnoXavasLe adnotarit 'videntur psQiSse epuiarum sacrarum 

inteilegi' eum haeo quoque verba de iure portiones ex epulis sacris accipiendi 

inteUexisse coUigendum est. Utique ius gentiUcium ita i. e, re, quae ex hoc iure 

demum derivatur, definiri veri cUssimile puto, 

9) minime solum vocabulum KXr]Qoe de agri sorte usurpari vrx est, quod 

dicam; cf, tamen praeter Harp, s. v. Xr^^LUQXLKbv yQUfifiuTSLOv et Paus, VDI 4, 5 

etiam vocis Xdxog in lege Mantinea BCH XVI p, 684sqq, (Fougeres Mantinee 

p, 524 sq,) usum memorabilem. 

10) etiam qui nuperrime ediderunt Dareste - HaussouUier - Reinach Inscr. 

•iurid. gr. I fasc, 3 p. 369 not. 3 et p. 423sqq., Blass SGBI 4991, Unus quantum 

•video Schaube sortem ipsam inteUexit: Herines XXI p, 222. 

11) cf. Herbrecht Be saeerdotii apud Graecos emptione venditione p, 36,


114. Lapis qui a sinistra parte integer dicitur inventus Chio in insula 

loco qui vocatur Bovvd-M, nunc in museo Chio. Ed, Haussoullier Bev. des et. 

greegues HI (1890) p, 210 n, 2, 

c lepea irve— — — — — — 

ac Kai Td ecfO — — — — — 

AGYAAnQNAN - — — - — 

Kai Tepac beHi — — — — — 

5 VTToqi efifiolpq — — — — — 

0|ua beSid Keq)a[\- — — — — 

TpeTc TT\eopdc w' — — — 

.pe\(piT(uv qûc— — — — — 

OVTUUV eKTOfio[v — — — — — 

10 \axeTtu KaTT[ — — — bqôciq 

dTe\6 — — — — — — 

.Tevec— — — — — — — 

V fiev — — — — — — — 

Fragmentum esse legis de commodis sacerdotis alicuius certum •videtur, 

conexum tamen nusquam restituere possum. V. 3 extr. fortasse legendum 

an mv uv, sed quid tum litteris A0YA fiat, nesoio. — v. 5 id]v 

norJL? — 6 in. Haus. £5tT]oftc« supplendum coniecit, quocum tameu proximum 

Ss^La parum convenit. Scriptumne erat f]fiix]ofia Seîu %E(pa[XS)v "rietimarum? 

— V. 7 extr. potest suppleri mfjionXdxr]v (cf, n, 166 v. 8), sed etiam 

cxjfiog ipse bis inter sacerdotis emolumenta occurrit (n. 49 v. 17sq. et n, 65 

V. 34). — V. 8 proclivis est emendatio (a,)X(pLxmv ^) et deinde '^fc,(i)c)[u nee 

tamen certa; extrema e. g. supplendo fiva[xi]QioLg teneri possunt. — v. 9 

&v]6vxmv £>cTOfio['i' veri simile, — v. 11 non recte Hauss. id praecipi coniecit, 

ne sacerdos e publicis sacrifieUs (Sr]fj,oair]) ullas sportulas postularet 

(dxiXs-); immo vox axiXsLtt de immunitate quadam publice ei tributa inteUegenda 

videtur sicut n. 166 v. 13 'saxaL Ss %tt[i 6xQuxs]iug dxsXf]g %%X. 

et n. 189 v. 20 eIvul Ss %aL axiXsLav 'Aa%Xr]nLdSr]i (sacerdoti AescnlapU) 

ndvxmv [mv] ij n6XLg %VQitt, cf. etiam n. 196 (Chalc.) v. 4. 

115. Marmor candidum, a sinistra et' ab inferiore parte fractum, inventum 

Sami. Edd. Clerc BCH VII (1883) p. 517, plenius et aocuratius Koehler MAI 

X (1885) p. 32 sq. apographo et duobus ectypis a Pabricio confectis usus, Michel 

Becueii 710, Dittenberger Syli.^ 637, 

Tdbe e]icfiveTKav ^) oi aipeeev[Tec vo)io]Tpdq)Oi irepi Tf)c ev 

'£\iKU)viu)i I [euciac toij]c drrobeiKvuiuevouc utto tuiv xiîcccrfipuiv 

emnqviouc ttic | [TravqTupiK^fjc cuvdbou rfic ^v '6\iKUJviu)i Tivofievqc 

1) etiam de voce rvQaXqnrov (cf, n, 181 v, 5) cogitavi, 

1) sc, apud populum probanda; Kard rdSs spatio laounae minus aptum 

videtur.

CHIAE n, 114, SAMIAE n, 116, 116 301 

emjiTivieijeiv edv | [evbrifujjciv, e]dv be dTTobq)uu)civ, oi)c dv Kara- 

6 \iTr(uciv auTiIiv Kupiouc Kard || [rauTd^ edv be] auTeTidTTe^Toi rivec 

TTeicuici Toijc auTijJv x^îctCTfipac, j [eTTifirivieueiv eKacT]ov ^) toTc 

auTou xi^'«CTfipcr dv be aipeeeic tic f\ amoc \ [ireicac fifi em- 

)iqvie]ucTii, eicTrpaxefiTU) bpaxiudc biaKociac utt6 tJjv v[o|)ioTpd(pujv 

Td)v aipeeevTUj]v Kai t[(1)v eTTi])uqvi(uv tiijv cuvaTTobeix[eevT(uv — — 

Haec a Samiis paulo post libertatem a Perdicca redditam elemchosque 

Athenienses expulsos (a. a. Chr. n. 322), cum res publicas sacrasque denuo 

constituerent, decreta esse Koehler probavit. Pertinent ad ferias Neptuni 

HeliconU, quem ab lonibus Asianis et communiter in promuntmio Mycale^) 

et in singulis eorum oppidis*) oultum esse constat. Hic non de PanionUs, 

sed de feriis Samiis agi certum est: neque enim fanum Mycalense 'EXL%(f)VLov, 

sed HavLmvLOV vocabatur (Herod, I 148, Strab. XIV p. 639) et Prienenses has 

ferias administrabaut, non Samii (cf. n. 163—164 etStrab. I. c. etVIU p. 384). 

Epimenios haud raro, praeoipue in insulis Asiaque, rebus sacris praefici 

videmus, nec vero ipso sacerdotum munere fungebantur, sed externa rei 

di^vinae negotia obibant velut vlctimas comparabant et sacrificiis peractis 

carnes distribuebant.^) Quoram nomen etsi inde ductum esse, quod origrne 

sacra menstrua^) curabant, veri simUe est, eos tamen etiam ad maiores 

ferias creatos esse hoc titulo apparet.') Cum hieropoeis eos iam Hesychius 

recte comparavit. 

V. 5 a^vxEndyyEXxoL: i. e. polliciti se expensas muneris ipsos laturos esse 

116. Marmor candidum, in domo privata vioi ligani in insula Samo. 

Edd. Rayet Bev. archeol. XXIV (1872) p, 38 n- 4, Stamatiadis ibid. XXXH (1876) 

p, 56, plenius Girard BCH V (1881) p. 483 n- 5, Dittenberger Syii.'' 666 (393'), 

Michel Becueii 371, 

'ATaeqi Tuxqr eTTi bTifu[oupT(uv Mapciou Kai Mvii|ci)upp6Tou^ ebo£e 

5 Tfii pou|\fii Kai TijJi bfi)iiur 0(uku\oc || eTTrev uirep Jjv 6 iepeuc | rfic 

"lciboc eeero Tqv iKe|Tqpiav ev rfii pou\fii Kai | eTvtuceri evvofioc 

10 eivai I dHidiv Tf)i eeuJi Kaedri Kai || irp^Tepov dTeipeiv, beb6|xeai rfii 

Pou\fii Kai T(jJi bfi|)uujr tov iepea Tqc "lciboc | [dTcipeiv] Tqi eetlu 

Ka[e6Ti Kai TrpoTepov — 

2) suppl, Dttb, 

3) Herod, I 148, Strab, VTH 384 et XIV 639, CIG 2908, huius libeUi 

n, 163 et 164, 

4) Paus, VII 24, 5 qui e, g, affert MUetum et Teum; de Chio cf, B CH HI 

p, 323, de Epheso CIG 3028, de Sinopa huius UbeUi n, 166; cultum Samium 

praeter hunc titulum testatur fortasse Strab, XIV p, 637, quamquam Koehler rb 

IIoaEiSLOv, quod ibi commemoratur, diversum ab HeUconio huius tituli iudicat, 

et colebatur a Samiis etiam n. inaKratoe (Hes, s, v,). 

5) cf, n, 130 V, 85sqq,, n, 156 v, 23sqq,, n. 180. 

6) Herod. VHI 41 xo;!, Si] Kai me i6vrL (draconi arois) inifif]via inirsXiovaL. 

7) cf, Doermer Be Graecorum sacrijicuiis, cpj,i isQonoLoi dicuntur. Diss. 

Argent. p. 66sqq., Dittenberger ad Syii."- 140 not. 12, Stengel KA' p, 45 sq,, 

Lipsius-Schomann Gr. Aitert. II p, 428,


Decretum Samiomm de stipe a sacerdote Isidis colligenda H a. Chr. 

n. saeculo inscriptum. 

Mendioatio sacra-'-), etsi a genuiua Graecorum religione prorsus aliena 

non erat (cf. n. 132), maxime tamen iu sacris barbaris florebat. De ipsa Iside 

etiam Suidas eam tradit s. v. aysiQSL. Diana Pergaea vel in proverbium ea 

re venerat, cf. n. 155 et quae ibi adnotavi. Notissimi vero Magnae Matris 

fir]%QayvQ%aL (vid. praeter Dionys. Hal. A. E. H 19 etiam Eustath. ad Od, 

p. 1824 fii]%QttyvQTEiv %b fis^d %vfjindvmv %ul %Lvmv %OL0v%mv nsQLiiivuL %ttl 

ini %r] Mr]%Qi aysiQSLv), qui cum singulis mensibus stipem coUigereut, etiam 

firjvayvQTUL vocabantur, ^) Hi potissimum impudentia, qua ipsas domos 

civium mendioantes adibant et, ut animos plebis imperitae commoverent, 

morbos se sanare et alia miraoula patrare posse profitebantur^), iam Platonis 

temporibus rem in derisionem ao contemptum vocavemnt.*) Quare 

Dionysius Hal. A. B. H 19 laudat Eomanos, quia oijc^' av lSol %Lg nuQ' 

uvxoig, KaixoL SLScp&uQfiivmv i]Srj xmv. i&cbv, ov &EO(poQiq6ELg, ov %OQV^ttv- 

%La6fiovg, o^vK dyvQfi,ovg ao si quem cultum peregrinum velut Idaeae matris 

induxissent, sacerdotilius Phrygibus mendicationem permissam esse, 'Pmfittimv 

Se xmv av&LyEvmv ov%£ fx,r]%QayvQ%mv %Lg ov%e %a%avXovfisvog noQEV£%aL Slu 

%rig nbXEmg k%X. lam vero hio titulus ni faUor certo et luoulento testimonio 

est ne Graecas quidem defuisse eivitates, quae publice in mendicantes 

sacrificulos , animadverterent. Verbis enim v. 6 s&sxo xf]v L'KE%r]QLuv et 9 sq. 

%u&6%L Kai nQ6%sQov comparatis rem ita evenisse colligo: SamU potestatem 

stipem sacram coUigendi aut plane sustulerant aut artis molestisque fiuibus 

ciroumscripserant. Sed Isidis sacerdos bona sc. conscientia commotus 

senatui supplica"vit, ut sibi liceret %a&6%L %ai nQ6%EQ0v aysiQSLv, ac sive 

quia honestiore mendicaucU genere erat usus sive propter deae suae autoritatem 

id, quod petebat, impetravit. Veri simile tamen existimo, pristinam 

potestatem men(Ucan(U ei non sine certis condicionibus red(Utam esse, quae 

nunc cum inferiore parte lapidis periemnt, Quales fere habemus in lege 

de sacerdote Dianae Pergaeae (n. 155 v. 25 sqq.) iv m Ss fjLr]vi i] &vaia 

(a)vvx£XEixaL f] Sr]f.iOXsXf]g, dysLQixm n^b {%)rig &v[ai]ag 'f]fiiQag %Q£Lg (non 

igitur iuitio ouiusque mensis sicut menagyrtae) in OLKiav fif] noQsvofiivr], 

unde simul vides Haliearnassenses ipsos quoque de hac re pro-vidisse. Tertium 

1) plurima de hac re coUegit Ruhnken ad Timaei Lex. Plat. s. v. dysiQSLv; 

pauca addiderunt Lobeck Agiaoph. p, 314 not, p, Hermann Gottesdiensti. Ait.^ 

% 35,14. Cf, etiam Hiller von Gartringen ap, Pauly-Wissowa I p. 914 sqq, s. v. 

dyvQpog et Stengel ibid. s, v, ayvQrr]e. 

2) cf, Ruhnken i. c. p, 11 et Lobeck Agi. p, 645 not. i, qui profioiscitur a 

Theophr, char, XVI11 sq,, cf, tamen quae nuper de hoo loco disputavit 0, Immisch 

in editione Lipsiensi p, 129 sq, 

3) Plat, Rep. H 364B dyf)Qrai Sl Kai fidvrsig ini nXovaimv &vQae 

Lovrse nsi&ovaiv a>g ian naQa aqiiaL Svvafae iK &smv noQLôfiivr] &vaicag rs xc;!. 

iiKnSaie, sirs n &SiKr]pd toi) yiyovsv wi^rov ir] nQoy6vmv, aKSia&aL fLs&' r]Sov&v 

T£ Kai ioQT&v idv ri tlv' ix&Qbv nr]fif]vaL i&iX'rj, fisrd OfiLKQ&v Sanavmv bfioimg 

SiKaiov dSiKm ^Xdipui, inaymyale nai Kai KaraSiapoie rove &£ove, (Ss (paOL, nsL- 

&ovTie acpLOLv vnrfQsrsLV. 

4) cf. e, g, Plat, Rep. H 381D fir]S' iv role aXXoLe noifjpaoiv siaayirm^HQav 

f]XXoimfiivr]v me iiQSiav dysiQOvaav.

SAMIAE n. 116, LESBLAE n. 117 303 

huius rationis publicae exemplum Milesio praebetur titiilo n. 161, de quo 

cf. quae disputavi. Nec casu factum est, ut tres oi-sdtates, de quibus id 

oonstat, omnes Gariae Lydiaeque finitimae essent, quoniam iUae praecipue 

regiones impetum Asianae reUgionis experiebantur. Nec vero dubito, quiu 

publicum eius rei fastidium multo latius patuerit; unde etiam Cioero de leg. 

n 22 praeter Idaeae matris famulos eosque iustis diebus ne quis stipem cogito 

addens § 40 stipem sustulimus nisi eam quam ad paucos dies propriam Idaeae 

Matris excepimus; implet enim superstitione animos et exhaurit domos, hic 

tamen legem haud dubie spectans Eomanam. 

117. Marmor a superiore et a sinistra parte fractum, effossum in agro 

quodam inter ecclesiam '''Jyioe 'AvSQsae et oram, ubi antiqua Eresos fnit. Edd. 

E. David scholaroha Thessalonikensis in ephem. Smym. 'AfiaX&sia 10. Aug. 1901, 

W. R. Paton ectypo usus Ciass. Beoiew 1902 p, 290 sq,, P, Eietsohmer JaJvreshefte 

d. Oest. Areh. Inst. V (1902) p, 139 sqq. adiecta et lapidis et ectypi imagine photographica, 

de forma lapidis haec adnotans: ' unten ist ein StHcJc der Grundfldehe 

noeh erhaiten, und da der rechte Seitenrand im spitzen TVinJcet zur unteren Grundlinie 

steht, so hat sich der Stein nach oben hin verjUngt.' Cf. etiam Papageorgios 

'A&r]va 1904 p, 243 sqq. 

c eiCT6ixil[v] ^) eijcepeac 

dird )uev Kdbeoc ibiiu 

TTepi)ievv]avTac ^) d)uepaic eiKocr diTd be 

d\\oTpi]cu *) d|uepaic rpeTc \oeccd)ievov • 

5 dird be ..]dTU)*) d|uepaic beKa^ aurav be 

rdv TeTO^KOicav d|uepaic TeccapdKovra • 

drrd be . . .]tu) djuepaic TpeTc^ aurav be 

rdv TêTOKOicav d|uepaic beKa^ 

dird be T]vvaiKOC aurdfiepov \oeccd)ievov • 

10 . . . be )ufi eicreixriv fiqbe TTpobdraic^ 

fif) eic]Teixqv be fxr\he TdWoic firibe 

Tu]vaiKec^) -{aWalr^v ev tijui refievei' 

)u]f) eicqjepqv be fir\he 6u\a Tro\e)iicTfip[ia 

n]ilbe evacibiov 

15 |ur|]ê eic t6v vauov eicqjepriv cibapov 

)iTibe xct^KOV TT\dv vo)iic)uaToc 

luribe uTrdbeciv fiiibe dWo bep|ua 

)iqbev )ufi eicreixTiv be }JLr\he TVv[aiK]a^ 

eic t6v vaijov TT\dv Tdc iepeac 

20 Kai Tdc TTpocpfiTiboc. 

Mfi TTO^TiZiTiv') be |uqb^ Krfivea firibe pocKfi|uaTa 

^v Ttl) Te)idvei. 

1) post slarsLxrfv quia paulum spatii vacat, Kr. addicUt Si causa non sufficiente, 

neque enim in imagine iillum vestigium litterarum apparet et plane eodem 

Not. 2—7 vid. p. 304.


Lex II aut ineuntis I a. Chr. n. saecuU^) de fano quodam adeundo; 

cf. eiusdem generis leges n. 49. 90—92. 146. 148. 192. 201. 

Cuius dei deaeve fanum fuerit, dubium. Kretschmer propter prophetidis 

mentionem v. 20 de ApoIUne Eresio cogitavit (Hes. s. v. 'EQsaLog). 

Neo tamen unus ApoIIo habebat vates ^) nec cum huius reUgione praeceptum 

iUud ne bnXa noXsfiLarf^QLa inferantur convenit, nisi forte Eresius 

ApoIIo valde a DelpMco differebat, cuius templum GKvXmv 'EXXr]VL%mv dvdnXsmv 

Plutarchus Be Pyth. or. 15 dixit.^") Ab hoc ipso praecepto sequentibusque 

potius profioiscendum est. Quae sane sunt permira et inter ea, 

quae de Graeoomm sacris traduntur, quantum video, singularia, id praecipue, 

quo ferrum aut aes in templum inferri vetantur. Illud quoque 

praeoeptum ne quod SiQfjia aut &vaGLSLOv inferatur, Graeco exemplo altero 

vix coniirmari potest^^), sed optime Kretschmer comparavit Varronis de 

Romanis testimonium (de 11. VH 84): in aUquot sacris ac saceUis scriptum 

Jiabemus: ne quod scorteum adhiheatur ideo ne.•morticinum quid adsit^^) et 

de Carmenta quidem fastos Praenestinos id ipsum testari monet his verbis 

(CIL I-1 p, 231): partus curat ommiaque futura, oh quam causam in aede 

eius cavetur ab scorteis omnique omine morticino.^^) Quae similitudo eo 

maior est, quia Eresiam quoque deam futura ourare prophetidis mentione 

V. 20 demonstratur. Ac fuisse deas Graecas, quibus sinUIitudo quaedam 

modo V. 10 post siarsLxr]v tantundem fere spatii vacat. — Aute siarEixr^v Paton 

in ectypo trabem inferiorem litterae E, Papageorg. in imagine Utterae i (Uspicere 

sibi visus est, Supplemento huius slg rb rifiEvoe per se haud improbabiU 

spatium num sufficiat dubito, 

2) suppl, Papageorgios, 

3) suppl, Ppg. optime et e^ridenter, Paton sane legi voluit iK(poQ&]e, sed 

ea, quae in imagine quidem ante dfiiQuig apparent, non e T, sed ex Q superesse 

ille recte statuit. 

4) TATQ Paton, sed in imagine nuUum prioris T vestigium adest. Ppg. 

supplevit anb roK]drm aoute de voce provooans ad Kafiaroe et &avaroe. Minus 

probabiliter idem etiam v, 7in, dnb roKa]rm restituit, ante TQ reliquias litterae 

A dispicere sibi visus, sed de his reliquiis dubito et de re ipsa -vid, comm, 

8) nominati^mm pro accusativo non errori lapioidae, 'sed cUaleoti Bresiae 

consuetudini deberi statuerunt Kr, et P. 

6) yv[i)aiKse] Kr., sed cum singularem lacunae spatio magis aptum esse 

ipse statuissem, iam Ppg, in fine versus reliquias litterae A dispexit, 

7) suppl, Paton, ai]ri^r]v Zomaridis quem secutus est Kr,; vid, comm, 

8) litterae apicibus omatae sunt, Pi hastam dextram bre^viorem exhibet. 

9) eo magis id notandum puto, quo magis animos nonnuUorum inclinare 

video, ut ApoUinem, quia oracula eius auctoritate ceteris longe praestabant, unum 

fere fatidicum deum fnisse sumant. Cf, exempla contraria, quae attulit Hermann 

Gott. Ait.'^ § 37, 4, quamquam ne ipse quidem hoc errore prorsus liber est, 

10) cfetiam Herod. VLH 37 de propheta Delphico oQa nQo rov vriov bnXa 

nQOKELfiEva iam&sv iK rov p,iydQov i^svrjVELypiva iQa. 

11) nam praeceptum nudis pedibus acieundi huc periinere Kr. recte negavit 

(aliter sane Paton, qui ad morem Indorum provocat), nedum Aleotronae Rhodiae 

lex n. 145, qua equi asini muli similesque quadrupedes non modo ipsi fano prohibentur, 

sed etiam fir^Ssie rovrmv pr]Siv inferre vetatur, eadem religione explicari 

possit. 

12) ne sacerdotes quidem Romanos feraiia attrectare debuisse Ki^. monuit, 

cf. de ea re etiam Wisso^wa Bel. u. Kuit. d. Bdmer p. 435,

LESBIAE n, 117 305 

esset cum Carmenta, constat. Neque enim aliter Romani ipsi eam nympham 

Arcadicam, Euandri matrem, credidissent, cum Graeci hauc Themidem vel 

Nicostraten appeUarent.^^) Quodsi quicquam conicere lieet, ad deam Carmentae 

similem velut Themidem vel Hithyiam vel TeUurem, fortasse ad 

Heram ipsam legem hauc pertinere coniecerim. Etiam pro(Utorum patriae 

exclusio (v. 10) Themidis vel Telluris fano apta erat. Numen autem esse 

genuinum Graeoum. pro certo habeo vel ideo, quia iuter praecepta lustralia 

ciborum impurorum mentio deest^*), de qua re cf. p. 150. 

Legis ipsius partes esse duas recte editores statuerunt: alteram 

V. 1—14 de fano, alteram v. 15—20 de templo ipso adeundo; praeceptum 

autem, quod duobus postremis versibus ooutinetur, additamentum esse 

maiore spatio, quod inter v. 20 et 21 vaoat, significatur. 

V. 1 E^vaiÊug e sollemni legis exordio superest, of. legis n. 148 exordium; 

v. 2 iu. igitur %tti dyvoig, quod Kr. proposuit, fortasse rectum. •— 

V. 2 anb %dSEog iSim i. e. a luctu domestico: cf. n. 148 v. 13 anb %f]Sovg 

[ol%]siov et n, 201 v. 3 dnb nd&ovg iSiov. Brevius quod sequitur tridui 

spatium ad eos manifesto pertinet, qui funeri intersuut aUeno, velut n. 192 

distinguitur dnb %f]Sovg — SsvTEQttiog, anb Ss rdqôv %ai i%cpoQttg — ttv&r]piSQbv.^^) 

PapageorgU igitur supplementum aXXoTQi]m veri simillimum. 

Legem Eresiam severiorem esse nota. 

V. 5—8 de puerperio agitur, et ipsi quidem puerperae haud dubie 

U opponuntur, qui eam curant iuvantque velut obstetrix ao maritus, quos 

item inde impuros haberi nUnorem tamen per dierum numerum consentaneum 

est.-'^) lam vero duo puerperia distinguuntur, sed nomina eomm 

deleta sunt et eo diffioiliora ad restituendnm, quia quot litterae initio versuum 

perierint, certo non iam explorari potest.-'^'') Aeque atque in reliquis 

eiusdem generis legibus abortum a prospero partu distingui et per se veri 

simiUimum est et spatio quadraginta dierum lustrali confirmatur'*), sed 

13) cf. Dion, Halioarn, I 31 f^yslro Ss ttjs anoLKLag &iavSQ0e 'EQfiov ysvbpsvoe 

Kai vvficprje TLvbe 'AQ%daLV inLxmQLue f]v oi fiî' '''EXlr]VEe @ifiLv slvai XiyovOL 

Kai &socp6Qrj%ov dnocpaivovaLV, oi Se rde 'PmpaCKae avyyQdipav%£e dQxaioXoyiag 

T§ naxQicp yX6>aair] KuQfiivrLv ovofidôvaLv; plura attuUt Wisso^wa Bei. u. ILuitiis 

d. BSm. p. 181. 

14) nulla ante v. 2 praecepta perisse et particula fcî' et voce svai§sae, quae 

exordii conexum indioat, apparet. 

15) adversuB hoc exemplum cur Kx, publicum privato luctui opponi malit 

{anb Sttfioaim) non assequor, praesertim cnm etiam in publico luctu, qualis post 

oladem e. g. existebat, idem quod supra statui cUscrimen valuerit, quoniam oognatos 

militum caesorum magis quam ceteros fiLaivEa&aL ceuBentaneum erat. Qui 

esset finis familiae funestae, dUigenter lege consti^tueba^tur, of. n. 93Aextr. 

16) cf. praeter Eur. Iph. Taur. 380 sq., quos versus exscripsi p. 151, etiam 

Theophr. Char. 16, 9 o^r' ini vsKQbv of)r' ini Xsxm il.Êiv i&sXfjaai, dXXd rb fiij 

jiiaivsa&aL avfiipiQOv â:«Toi (pijaaL slvul et Porph. de abst. IV 16 iniarje fiSfiiavrai 

ro rs Xsxove aipaa&aL %ai rb &vr]aLS'Lmv. 

17) in nonnuUis enim versibus spatium duaram fere litteramm a sinistra 

vacuum relictum est; cf, etiam quae in lemmate ex Kr, de forma lapicUs attuli. 

18) u. 49 V. 7 anb cp&OQ&e Sid f]fiSQ&v rsrraQdKOvra, n. 148 dnb (p&OQsimv ff, 

n. 201 V. 5 et 10 iKTQmafiov fc'; oeteram moneo tamen etiam iustam puerperam hoo 

teneri numero tracU a Censorino (de cUe natali 11,7). ludaeorum partum puellae et 

Irtges (liaeo, Saorae ed, Zleheu. 20


reUquiis drm et tcb quomodo is sensus elici possit, non magis quam Kr. 

et Patou video. Papageorgios autem quod duobus loois eandem vocem 

anb xoKttxm restituit idem rei domesticae et alienae discrimen ac v. 2 sqq. 

valere ratus, non mihi persuasit. Licet eniin hoo discrimen hoc loco significatum 

non esse coneedamus, praeeeptum tamen v. 7 sq. avxav Si xdv xsxoKOLaav 

a,fjiiQaLg Si%tt ut inde explicet, artificiosissima ei opus est interpretatione 

ne dicam fabula"), quae probari nequit. Ac ne Ulud quidem 

est ooncedendum. 

V. 9 dnb yvvaL%og: de hac re omnes fere leges oonsentiunt, nisi quod 

lex Pergami n. 192 adulteros seoundo demum die intrare sinit. Cf. etiam 

quae ad n. 49 attuU. — v. 10 in. alterum praeter proditores genus hominum 

scriptum erat, sed avSQO(p6voLg lacunam superare •ddetur neque eos 

diserte excludi veri sUnile puto, cf. quae p. 151 ad u. 49 adnotavi. Quare 

îvoLg potins aut So^vXoLg fuisse scriptum conicio; peregriuomm exclusio 

aeque ae proditorum Gaeae sacris maxime convenire -videtur; etiam Myconii, 

ubi îi X&ovimL Br^L X&ovii]L sacra faciebant, peregrinos prohibebant 

(Prott Fasti 4 v. 25). 

V. 11 fir]Ss ydXXoLg: sacrifioulos deourtatos Magnae Matris etsi plebecula 

sectabatur, civibus honestis contemptui fuisse constat^"), hie vel fano 

prohiberi notatu valde dignum est. — yaXXd^^qv, quod verbum hic primum 

appamit, de mulieribus usurpatum Kretschmer scite comparavit cum Latino 

gallare (Varr. Sat. Men. Eum. fr. 34 et 39 R), quod Nonius verbo haccJiare 

interpretatur. Oeterum hoc de gallis mulieribusque baochantibus praeceptum 

vix huic legi insertum esset, nisi Magnae Matris sacra in insula Lesbo 

magno concursu celebrata essent. 

V. 14 fir]SE &vuaiSLOv: de eadem apud Eomanos religioue •vid. 

supra. Praeterea Kr. comparavit Paus. H 27, 1 o^vSs ano&vf]a%ovaLv — 

— ivxbg xov nsQL^bXov (EpidaurU) %a&d %tti ini /if]Xm xr] vfjaco. Sed 

hanc legem multo latius patere clarum est, velut ex hac ipsa religione 

mortioini ductum esse id quod sequitur praeceptum v. 17 fjirjSi f)n6Ss6iv 

fir^Si uXXo SiQfia fir]Siv ipse Kretschmer exemplis Eomanis probavit.^-') Nec 

tamen propter hane Eresiam legem iam omnibus legibus, quibus soleis 

positis fanum adiri iubetur, origine eandem religionem subesse eoncludere 

pueri inique distinguentium {Mos. IH 12, 2—5) et Patoni et Kretschmero in mentem 

venit, sed et eius modi praecepto angustias lacunae repugnare ipsi concedunt 

ueque omnino in Graeca lege tale discrimen placet. 

19) ' rvvfj CTs hsKE' Kard rbv vofiov mcpEiXs vd dvafiEivjj ffpiQae rsaaaQa- 

Kovra^ &XX' eI 6Xiyov snsira, fisrd rde TEaaaQaKOvra ijpiQae {fisrd ri]V nXfJQmaiv 

r&v vofiifimv f]fi£Q&v rf]e Ka&aQasme avrrje) inoQsv&r] sie aXXr]e nvbe rsroKViae. 

{fii] Xr]afiov&fisv otc vvv o Xbyoe nsQi aXXoTQiov tokstov) Kai ijiparo rîje Xoxsiag 

«o;i ovrme ifiidv&r] ndXiv, ri ysvia&uL iSsi rors; 'H yvvf] E^vKoXmrEQOv, cbs EiKog, 

imanmfiivr] rb fiiaafia, mcpsiXE vd dvafisivr] rffiiQae 0'uj;i rQste (lovov, mansQ oi 

aXXoi nQoai6v%Ee, dXXd SiKa. 

20) cf. quae de mendicatione eorum publice prohibita e n. 116 et 161 coUegi. 

21) Pythagoreum quoque morem contulit: Philostr. V. ApoU. I 308 K ia&f]ra 

Sh f]V dnb &vr]aiSimv oi noXXoi cpOQOvBLV, o^b KU&aQdv slvai (pf]aae Xivov f]pniaxsTO 

Kai rb vn6Sr]p,a Kard rbv wbrbv X6yov §v^Xov inXilaro (of. I p, 216/7 K),

LESBIAE n. 117. 118 307 

Ucet. Immo eam a quibusdam sacris prorsus alienam fuisse apparet e. g. 

legis Andauiae praecepto (n. 58 § 4) fif] ixirm Se fiT^Scfiia — ft-^jTs 

'vnoSf]ft,a%a si fif] niXiva r] S£Qfitt%Lvu leqo&vû, unde longe diversa reUgionis 

ratio prodit, de qua vid. p. 183. — v. 16 nXdv vofii6fia%og: sc, quodcunque anathematis 

causa afferebant et e.g. parietibus affigebant; cf. n. 63 in. fjif] naQiQnr]v 

£1ov%ttg fif] iQv6ia oaa [fii^ iv] dv[d]&£fia et quae ad n, 67 adnotavi. 

V. 18 non universo fano, sed solum ipso templo mulieres arcentur, 

cum viri, de quibus nuUa mentio, Ubero utantm- aditu. Praeceptum quod 

videam singulare est.^^) Cf. tamen Plut. de E ap. Delph. § 2. 

V. 21 sq. de summa additamenti sententia dubitari nequit, cf. e, g. 

n. 111 iv Toig 'dXasGLv fi[f] noLfi]ttivEv et quae aUa exempla ibi attuli. 

Quibus comparatis nemo primo non temptabit verbum supplere, quo omnino 

pecora et iumenta prohibeantur; nec tamen video eiusmodi verbum, quod 

desinat in %i^£Lv; Gl^lêlv enim quod Kr. temptavit, de bestiis (Usplicet. 

Supplementum igitur no]%iÊLv certissUnum mihi videtur et praeceptum 

facile intellegitur: fanum par-vum erat aut pasouis carebat, ut vix periculum 

esset ne quis ibi pecora pascefet; sed inerat fons vel puteus, quo 

pastores et qni iumenta agebant praetereuntes haud raro usi erant, id 

quod iam hoc praecepto cives prohibebant. 

118. Pragmentum stelae marmoris glauci, inventnm Mytilenae, litteris 

"•nitidissimis' 0,012 altis. Edd. Aristides Nia IlavSmQa 1862 p. 269 n, 4; Conze 

Beise auf d. Insei Lesbos p. 13 tab. VIH 4, Bechtel SGBI 216, Hoffmann Gr. 

Bial. n n. 93, Paton IG XII 2 n. 72. 

Spatium vacat. 

Tp]aTTeZ;u)cGuj ^) ra — — — — 

— — — V Kai (U)U0TT\dTa[v Kai — 

juepoc] CTr\dvxviuv Ka[i — — — — 

efipa\]\eT(u eic t6v efica[upov — — — 

5 ^) "0 be Ke bacuTro[ba Q\jr\, rpa- 

TTeZu)]ceuj fiev TauT[a, eic be tov Qr\caup]ov 

lvPa\\e[Tiu "0 be Ke 

6pvie]a') euT), Tp[aTTeZ:uL)ceu) — — — 

— — — \e£io — — — — — — 

22) an idem valebat de mulieribus in Dianae Ephesiae sacris: attmittebantur 

in fanum, prohibebantur templo? cf. Dion. Hal. TV 25 lsqu KarsaKs^vaaav dnb 

KOiv&v dvaXmfidrmv, "Imvse fJihv iv 'Eipiacp rb rfje 'jQrifiLSog — — —• Sv&a avv- 

Lbvrse yvvaLi,iv bfiov Kai riKVOLg %ard roi)e anoSsLx&ivrae XQbvovg avvi&vov 

rs Kai avvsnavrfyvQLôv cum Artem. On. IV 4 yvvi] ISo^sv sle rbv vs(i>v ttjs ^Qrip,iSoe 

rfje 'E^psaiae £iasXr]Xv&ivai- ovk Ele fiaKQav dni&avE' &dvaroe yuQ fj 

fjjfiio: rf] siasX&ovairj iKSL yvvaLKi. 

1) suppl. Paton egregie et evidenter; idem verbum habes n. 68 v. 86. 

2) ante O spatium vacare dicitur; pretiumne sacrificandi nondum perscriptum 

erat? cf. n. 58 v. 99. 

3) supplevi dubitans; ef. n, 119 v. 8. 

20*


Pragmentum legis, qua quid sacrificantes et mensae sacrae et thesauro 

sacro (Veneris fortasse, vid, ad v. 5) debeant, sancitur. 

De partibus victimae in mensa sacra seponendis cf. ad n. 24 p. 79sq, 

et n, 98 v. 5 q,; mfionXd%r] alibi velut Sinopae (n, 166) sacerdoti tribuitur, — 

V. 3 anXdyivmv: pars aliqua extorum dicta erat, of. n. 155. 156. 162, quibus 

tituUs omnibus eadem quarta pars sacerdoti tribuitur; ut sacerdoti et omnibus, 

qui rei saorae intererant (cf. n. 113), sic etiam mensae dei extorum 

partem tribui consentaneum est, sed of. etiam, quae de usu %mv %Qan£^m- 

(id%mv ad n. 24 p. 79 sq. attuli. 

De thesauris sacris vid. n. 58 § 18 et quae p. 185 adnota^vi, V. 5 

de supplemento Saavno[Stt dubitari non potest. lam eum apud PhUostr. 

Imag. I 6 lepus leqslov %f] M.(pQoSi%'^ f]SLa%ov appelletur, idem vero inter 

nullius quod sciam alius dei hostias occurrat, hanc legem adVeneris sacra 

pertinere et inter leporis oeterarumque victimamm sacrificium id fuisse 

discrimiuis, ut pro lepore deae gratissUno minus pecuniae in thesaurum 

sacrum iniciendum esset, suspicor.*) 

119. Stela marmoris glauci infra fracta, Utteris in v. 1 0,15, in reUquis 

versibus 0,13 altis, inventa Mytilenae. Edd. Aristidea Nia HavSmQa 1862 

p. 269, Conze Beise auf d. Ins. Lesbos p. 11 et tab. IV 3, Beohtel SGBI 293, 

Cauer Deiect.^ 435, Hoffinann Dial H 92, W. R. Paton /(? XH 2 n. 73. Cf. praeterea 

KeU Phiioiogus Suppiementbd. II (1863) p. 579, v. Wilamowitz Zeitschr. f. 

Gymnasiaiwesen 1877 p. 647, Lolling MAI XI p. 271 n. 14. 'In Zeiie 3. 4. 5 

und 6 ist vom urspriingiichen Inhalte der Inschrift mehreres durch voiliges Weghauen 

der Oberfiache des Steines getiigt. Zeiie 5 ist dann ganz unausgefiilit 

stehen gebiieben, in Zeile 3. 4 und 6 ist in dem nun vertieften Grund neu hineingeschrieben.' 

0eoc Tuxa dTdea 

"0 Ke ee\r) eutiv IttI tuj pd)fi[uj 

Tac 'Aq)pobiTac rdc TTei- 

Giuc I Kai Ttl) "Epfia eueruj 

5 ///////////////M 

ipfjiov OTTi Ke ee\Ti Kai 

^pcev Kai efi\u TT\[d]T Xoi[puj ^) 

Kai dpviea 6TTi[va ^) kc ee\Ti 

TT\dv] ^) — — — — 

Lex de saoris Veneri Suadelae et Mercurio faciundis. HsL&m origUie 

dea propria erat*) et ita multis locis una cum Venere colebatur. Sed iam 

4) non esse coniungendum cum fragmento proximo n. 119, de qua re cogitaverat 

Keil, diversa litterarum altitudo arguit. Ex eodem tamen fano utrumque 

oriundum esse, si modo hoc ad A'eneris sacra pertinere recte oonieci, valde 

probabile est. 

1) TTA.r^vrMP j^ fapide legit et interpretatus est LoII. 

2) suppLWilam,, 0A-TI LoU,, eA^^-TI Paton, 

3) supplevi; vid, comm, 

4) 0, Jahn Peitho die Gottin der Uberredung 1846, Usener Gbtternamen 

p, 369sq.

LESBLAE n, 118. 119 309 

antiquis temporibus eam cum dea potiore coaluisse inscriptio archaica 

IGA 327 jddfmv %d(pQoSl%uL %a Hsl&S) testatur. Etiam Mercuru et 

Veueris in sacris oommunio rara non erat^), unde Plut. Praec. coniug. 

praef. p. 138 D: oi naXuLoi %r] 'AqiQoSir^r] %bv 'EQfirjv avy%a&iSQvaav mg 

T^^g nsQL %bv ydfiov •rjSovf^g fidXLGra Xoyov Ssofiivr^g %f]v %£ HEL&m %aL %dg 

XttQL%ag tVo; n£i&ov%Eg %%X. 

Hanc aram pubUce coustitutam esse certum non est, potest etiam 

homo privatus eam constituisse, Cave tamen ne quid inde eoUigas, quod 

V. 6 sq. iQffiov '6%%L %E &iXr] %%X. libero sacrificantium arbitrio tantum datur, 

idem enim idque siae uUa exceptione datum est lege Amphiarai n, 65 

V. 30, cf. etiam legem Thasiacam n. 109. Aooedit, quod fortasse fragmentum 

legis n. 118 ad eadem sacra pertinet, quae vero ibi praeeipiuntur, 

cum privato cultu minus apte conveniuut. 

Porcos totumque genus suiUum a Venere repudiari vulgata Graecorum 

opinio erat: schol. Arist. Acharn. 793 noXXoi %mv 'EXXf]vmv ov &vovaL loi- 

Qovg rrj AcpQoSirrj mg ^SsXv^ôfiivrj Slu %bv 'ASmviv av%6v, schol. Arist. 

Pac. 39 vg — avacpQoSLôv ydQ %b ^mov et ad v. 40 Toûg {Jccg dXXo%Qiovg 

Elvtti cpafisv Tijg '9'£O'0' ôQÔQLaSsLg ydQ (cf, Cornut. c. 24 p. 46L.), Artemidor. 

V 80 p. 267 dvaq)Q6SL%og yuQ b %OLQog, Diogenian. Vind. I 89 (Paroem. Gr. H 

p. 15) 'A(pQoSi%r] vv %i&v%EV' ini %mv diaQia%oav %ai dvEnacpQoSi^mv, nttQ' 

baov 'AcpQoSi%r] •iig oij '9''ij£Tc«i, Paus. 11 10, 4 de fano Veneris Sicyonio, 

%mv Se LSQsimv %ovg fjLr^QO^vg &vovGl nXf]v 'bmv.^) At ne ea quidem lex 

omnibus valebat locis cf. Athen, IH 96fsq. o%l S' '6v%mg 'A(pQoSi%r] 'bg &vs- 

%tti''), fiaQ%VQ£L KaXXifittiog r] Zi]v6So%og iv 'lG%OQi%OLg 'vnofivf]fittGL yQtt(pmv 

mSs' "AQysLOL 'AcpQoSi%r] •Sv &vovaL %tti •}] soQ%f] %aXEi%aL Ta%f]QLa' et Strab, 

IX 438 KaXXifiaiog fisv o-vv cprâLV sv roig icftjSotg rdg 'AcpQoSiTug (f] &sbg 

yuQ oî fiia) %f]V Kaa%VLr]%Lv insQ^dXXsa&tti ndattg %m cpQOVsiv o%l fibvr] nuQa- 

SiiE%aL %f]v %mv vmv &vGiav. Gf. etiam Eustath. ad H. XI 417 p. 853 et 

loh. Lyd. de mens. IV c. 65 p, 119 W. 

V. 8 quin recte Wilam. suppleverit, non iam dubitari potest, ex quo 

Paton post 0A reliquias litterae O a LoUUigio nescio qua causa praeternUssas 

recognovit. Praeceptum uon uno nomine notabile est: primum 

enim inter leqelu hio aves non duci •videmus; deinde vero ipsum praeceptum 

satis mimm est, aves enim paucae sacrificabantur eaeque paucis 

dis^) velut Aesculapio Herculi Marti Isidi, constat tamen etiam de Venere cf. 

n. 36 T. 23 nttQaGKEvdÊLV sig Kd&aQGL[v t]o'0 LEQOîJ (Â. IlavSiqfiov) nsQLa%SQdv, 

lohanu. Lyd. de mens. IV 64 p. 117 W. isQOVQyovv Si «'^t^ ir]vag 

%ai niQSLKttg o%l ai fjtiv %oig iiSaai laiQovGL %%X., Prop. IV 5, 63: 

5) cf. PreUer-Robert Gr Myth. p, 387 sq, 

6) hos locos scite coUegit Stengel Quaest. Sacrificaies 1879 p, 28, unde eos 

repetere e re videtur. 

7) antecedunt versus Antiphanis (I 61E5 &£(toc K&KQOKmXiov | velov k(pQO- 

Sixij; ysXotov. B. dyvoSLe' \ iv rf] KvnQO) S' ovrm cpLXr]SsL rale vaiv \ Siano& , 

aars aKarocpaySLv dnElQ^s \ rb ^&ov, rove Sh §ove f]vdyKaaEV. 

8) of, G. Wolff Porphyrii de phiiosophia ex orae. haurienda iibr. reiiquiae. 

Berol. 1856 p, 187-194; addidit idem nonnuUa Fhiiol. XXVIH(1869) p. 188-191.


Sed cape torquatae, Yenus regina, coiumbae 

oh meritum ante tuos guitura secta focos. 

Sed veri simUIimum puto ne id quidem praeceptum hic exlceptione camisse 

versumque sequentem olim coepisse a nXdv. 

120. Marmor fnscum in dextro angulo superiore fraotum, ceteroquin integrum, 

Mytilenae in muro exteriore castelli prope portam septentrionalem. 

Bd. Paton J(5' XH 2 n. 7. 

5 \ibe....|ov toTc [eH]|eTdcTaic | 6va\icKoJ|vTac CTaT|fipac eHf)- 

10 KJovra^ TTOfnrleuriv be Ka|i poueuTri||v TTpiJTavi|v bibiucea|i be diT^ 

TU)|[v eS]f]Kov|[Ta CTaTripuuv. 

Litterae GxoLir]Sbv dispositae videntur. •— laotura superioris partis 

lapidis faoit, ut de argumento legis iudicium ferre non possimus certum. 

Nescio tamen an aUquid effioi possit verbis nofinsvr^v %ai ôv&vxr^v nQvxavLv. 

Id sane parvi refert de pompa nos et sacrificio certiores fieri, sed 

pompam iUam ab uno prytani ^) duoi notandum est. Nempe solebant 

pompae sacrae si non a cunctis oi^vibus attamen ab omnibus ampUoris 

fere (Uguitatis magistratibus ao sacerdotibus celebrari.^) Quare hane legem 

non de soUemnibus ipsius ci"vitatis Mytileuaeae propriis, sed de 'sacrifioio 

a plm-ibus civitatibus ooncelebraudo intellego, quo Mytilenaei prytanim 

suum, ut ipsorum pro se bovem in pompa ageret et deinde sacrificaret, 

mittebant; cf. n. 68 et quae ibi dixi. 

121. Methymnae; in aula ecolesiae S, Cyriacae fragmentum stelae marmoris 

fusci, a margine dextro integrum, Utteris niticUsBimis 0,010 altis (praeter 

@OSl, quae minores), Edd, Pottier et Hauvette-Besnault BCH IV p. 440 n. 23, 

Beohtel SGBI 279, Hoffmann Gr. Biai. II 117, Paton J(? Xn2 n. 499. 

— — — eva TTepipuj)! ^) — — — — 

— — — — ciuci d\\d\oic — — — 

— — — biaK]oveovTec^) tu) pdifiuj— — 

5 — — —t6 |ueT KdpuTfia Te\e— — — 

6 be Tuvai]Kov6fioc^) ecruj \xev Maeu[|uvaToc 

— — Kai )u]f) vetliTepoc eTeiuv Tec[capd- 

Kovra- fieveruu]*) be utto rdv irdvvuxiv e(£)u)*) 

— — — — buo Kai eTTifie\iic[e](u [6]Truj[c 

10 — — — K]ai fif|beic dvqp erepoc eicepTTTi 

— — ] dWo be fifibev Tux[q efi- 

TTdbuuv '•') — —^Jv cuvTe\eu)VTai i\x Maedfiva 

— —] ToTc TraTpiiuioici — — 

— — — — i fiev edpcoi ~ — — — 

1) summus eratMytUenaemagistratus: Busolt Gr.Staats-u.Beclitsaitert.^-p. 32sq. 

2) cf. e. g. n. 68. 77. 186, 

Not, 1—5 (n. 121) vid, p, 311.

LESBME n. 119—121. ANAPHEA n. 122. 311 

Ad Bacchi sacra Lesbiaca hane inscriptionem pertiuere demonstratur 

voce &vQaoL (v. 14) valdeque dolendum est tam exiguam partem eamque 

rautilam ad nos pervenisse. Eorum tameu, quae servata sunt, inde a v. 6 

conexus, ni egregie fallor, restitui potest. Etenim de orgiis^) a mulieribus 

soUs celebrandis agi testatur v. 10 %tti pi,f]S£Lg dvr]Q sxsQog siaîQnr], 

uude si modo v. 6 nomen yvvttL]%ov6pLog recte supplevi, reUqua sponte 

fere intelleguntur: eligebatur magistratus publicus, civis scUicet (v. 6) et 

idonea aetate temperatus (v. 7), qui cum universo ordiui patrio (v. 12 sq.) 

tum id provideret, ne quis alius vir coetui muUerum se immisceret.'') Nimirum 

ne ipsi quidem orgUs secretis interesse Ucebat, sed commorari debebat, 

quamdiu ea a femiuis agebantur (finb %dv ndvvviLv), 1'lco sc, to-O 

d,vtt%%6Q0v sive quoounque modo id v. 9 in. definitum erat.*) Res optune 

Ulustratur ac confiimatur et exemplo Haloorum Atticorum (schol. in Luc. 

ed. Rabe p. 280, 25 nuQaTL&iaaL Ss %dg %Qaniâg oi dQiov%sg %tti svSov 

%ttXttXLn6vxEg xaig yvvttLîv avxoi imQiôvxuL E^m SLUfisvovxsg) et lege Mylasensi 

n, 175, ubi item quamvis severe oeteri omnes •viri prohibeantur, 

magistratum tamen quendam aliquatenus femiiUs adesse •videmus, 

122. Lapis supra fractus perparvis ac iam lectu difficilUnus Utteris inscriptus, 

antiquitus sine dubio in ApoUinis Asgelatae templo insulae Anaphae 

ooUocatus, inde in oppidulum hodiernum delatus et scholae muro insertus, inde 

iterum Atbenas transportatus. Edd. Boeckh CIG 2477 e schedis ViUoisoni, e 

lapide ipso Ross Arch. Aufs. II p. 495 (tmde Boeckh Add. vol. H p. 1091), plenius 

et rectius Rangabe Ant. Meii. 820, deinde ectypis chartaceis usi cum duobus 

loannis Lambri tum uno LoUingii et Bechtel SGBI SiSO et Hiller v. Gartringen 

I6r.XH3 n, 248, unde Michel Becueil 863 et Dittenberger Syii.^ 555, Cf, etiam 

WUhelm Gott. Gel. Naelir. 1900 p. 102 et Jf? XH 3 suppl. p. 279, 

— — — ci)VT£[X€c]6dv[T]o[c hk ToO vaoO gcTuu 6afi6ci]oc [Ka]|86Ti Kal 6 Geoc 

?[XPT1]C€[V tSc] &' 4Tt6pU)TCCc[€]|u)C Kttl ToO XPIlCfloO dvTlTpOCpcil 4cTl Tci6€. 

5 "GboEe Tdi pou\ai Kai TtiJi bdfuur dpxovTcuv Eevo||fivdcTOu 

'ApicTOfidxou C(uciK\e{)c Kai pou\dc Tvuifia^ | uirep rdc eq)6bou 

ac erroificaTO Tifi6eeoc Ca)CiK|\euc, Kard bfe uoeeciav 'Icott6\ioc* 

1) ofi]sva nsQi§a>y,[ia Paton, sed vel probabilius pr]S]iva nsQi §&fi[ov possis. 

2) suppl, editores Prancogalli, 

3) supplevi, oi]Kov6f>,oe ceteri nec tamen diount, quid sibi velit, 

4) supplevi, vid. comm,, mox EZQ lapis, i{a)m Pat., sed -vid. oomm. 

5) suppl. P. probabiliter. 

6) de Bacchi orgiis Lesbiacis cf. Glem, Alex, Protr. 42 p, 36 P,, Aelian. 

V. H. 13, 2; mulieres seorsim Baccho orgia celebrasse notissimum est, cf. praecipue 

Diod. IV 3 nuQa noXXaZe r&v 'EXXrfviSmv noXsmv Std tql&v ir&v âKXEid rs 

yvvaiK&v d&Qoi^sa&aL Kai raig nuQ&ivoie v6fiifiov slvat &vQao(poQSLv Kai awsv&ovaid^siv 

s^baôvaaLe, rde Si yvvaiKae Kaxd avar^qfiara &vaid^siv rS> &s5) Kai 

âKXE^vEiv; praeterea Paus, IH20,3 de templo Dionysi Brysearum yvvuiKEe — ft^vaL 

Ktti rd ie rde &vaiae Sq&olv iv dnoQQfp:(p. 

7) idem magistratus recurrit Andaniae, of. n. 58 § 4 et 5. 

8) difficultatem praebet iUud Sûo; cogitaveram lectionem Patonis retinens 

de iam [tcoi' &vQmpdrmv r&v] Svo; an deflnitio temporis, intra quod muUeres orgia 

perfecisse debeant, latet, velut &Qag Svol

312 LEGES SAGRAE 

d£ujuc|[ac]| ^) auTtjJi boefi|fiev ev tou iepdu tou 'ArrdWtuvoc tou 'Ac- 

10 Te\dTa t6|ttov tjjc[Te va6]v 'AqipobiTac oiKobofifjcai u[\a]i Kai \i||eoic 

Kai xoi^) XP^jfj^cvoc ck tou iepou tLv Ka xpeiav exrii | ev Ttlu tottiui 

ev Tdi aifiaciqi OTrei d e\aia d TioTi t6v | Cubtupeiov oTkov Kai tov 

Meibi\eiov t6v be t6ttov j [6]TTei 6 pujfi6c tou Krqciou Kai t6 

15 £odviov, tov toTxov | \ucavTa tov Trdpobov Troificai ec tov va6v || 

[T]auTai Kai oiKobofiqeevTOC tou toixou t6v pujfi6v j Kai t6 Hodviov 

KaTacrdcai TTd\iv ec t6v toT|xov rdc be CTd\ac rdc oucac ev tuii 

Toixcui I Kai tov drrdpavepov ocac fiev Ka buvar^v fji | aureT Kara- 

20 cTdcar ocaic be [Ka] fif) fji tottoc OTrei Ka jj boKfii xpr\ciixov fjfiev 

cuvTe\eceevToc be || tou vaou fifiev bafi6ciov Kae' a Kai 6 ee6c 

^XPnce' I Tdc be eiTepuiTdcioc Kai tou xP1C|uou dvTiTpoq)6v ^) | ecTiv 

rd uTTOTeTpafifieva^ | 

25 '&tepu)Tai TindOeoc [t6]v Oedv udTepov || auTtJui XuOiov Kai au€i[v6]v 

^CTiv aiTficacOai | Tiiv Tt6\iv kv Tdii emvoei TiTttm ^v Ttjji toO | 'JKnbXKiuvoc 

ToO 'AcfeK6.ra, (iicTc vaov tuc | 'Acppo6iTac oiKo6[ofi]f|cai Kui fjficv 

30 6df(ociov I f\ 4v Ttiu iepcjui toO 'A[cK]\amoO 4v (Bi imvoet || Tbnwi' '0 

Oeoc expr|CE alTficace[a]i ^v rdii to[0] | 'ATr6XXu)voc^ TcXecGevTOC 6^ toO 

vaoO (ivalTpacpfifiev t6 t€ ifidccpicfta Kal t6v xPUCfi6v | kuI rdv Sq)o6ov 

tcrdXav XiOivav 

35 Ttepi bq I TOUTtuv bebdxeai Tdi pou\di' bebdceai || auTtlu KaediTep 

aireTTai, ei' Ka [b6]gqi | rdi eKK\qciai, 

Inscriptionis, cuius Utteratura finem fere H a. Chr. n. saecuU indicat, 

tres fuisse partes: xb ipdcpL6fjia, xbv iQr]6fi6v, %dv EcpoSov ipsius verba 

V. 32 sq. testantur. Oraculum oontinetur v. 24—33, decretum v. 4—23 

et 33—36*), rogatio igitur ad populum lata praescripta erat in superiore 

parte lapidis, sed ex hac postrema solummodo verba supersunt (v. 1—3). 

quae WUamowitz supple-vit. Unde apparet rogationi quoque origine exemplum 

oracuU adiectum fuisse, quod tamen scriba ne bis incideretur hoc 

looo omittendum curavit. 

Summa rei facUe inteUegitur: Timotheus quidam, cum aecUcuIam 

Veneri consecrare reique pubUcae donare in animo haberet, oraculo de 

loco, ubi Ulam aedifioaret, consulto, ut iu fano ApoIIinis Asgelatae^) locus 

ad aedificandum daretur, ratione operis diligenter exposita a ci^vibus petivit 

atque impetravit. DifficUiora singula quaedam sunt, ac praecipue ea, quae 

1) AEIQT lapis, quod frustra defendere conatus est Bechtel; em. iam Ross 

scribendo dî&{v), sed faoiliorem errorem lapicidae subesse acute vidit Wilhelm. 

2) hoc quod iam ex Hilleri lectione KAUOI restituerant Wilamowitz et 

Kaibel, lapide inspecto, ubi recognovit XOI a. 

4) haec postrema verba sane potius e probuleumate remansisse recte monuit 

Wilam. apud Hillerum. 

5) idem haud dubie est qui apud scriptores et CIG 2482 AiyXfirrie audit; 

vid, quae de horttm nominum ratione et de nominibus AiyXr] et 'AaKXamoe disputavit 

WUamo^witz Isyiios p, 93, sed of, etiam Usener Gotternamen p, 135,

ANAPHEA n. 122. ASTYPALAEA n. 123 313 

de ratione Ula operis exponuutur (v. 12sqq.), mihi quidem non ab omni 

parte perspicua esse fateor. Interim non his de aedifioandp praeceptis titulus, 

sed ipso Timothei consilio ae rogatione memorabilis est: taUa enini 

sive pubUco sive privato sumptu ac consUio persaepe facta esse in propatulo 

est, sed nullus praeterea de eius modi re extat titcdus pecuUaris. 

V. 12 %bv EvScoQEiov ol-KOv %ai %bv MEiSiXsiov: non privatae domus 

dicuntur, id quod haud dubie voce oi%itt significatum esset^), sed aedificia 

ad usum nescio quem sacrum ab Eudoro quodam et MeidUo consecrata. 

An heroum sacella cUcuntur?''^ MLSvXog quideni heros eponymus phratriae 

Aeginensis occurrit schol, Pind. Pyth. VHI 53. 

V. 13 6 ^mfibg %ov K%r]6iov %tti %b 'S,odvLOv: notissimus 'Zsvg Kxf]aLog, 

sed quod hio nomen lovis deest, id non casui vel bre^viloquentiae cuidam 

tribuo, sed non dubito, quin antiquitus hoo loco nemo nisi Kxf]6Log solus 

tamquam proprius deus eultus sit, etsi nimirum recentiores homines sponte 

lovem animo inteUegebant. Cultum hoc loco antiquum fuisse vel xb 

ôdvLOV iUud testatur, quod iustumne simulacrum fuerit, dubito. Quamquam 

simile signum quod decribit AutocUdes (Athen. XI473c): ALog K%r]6iov 

6r]fjiSia^) LSQvs6&at iqt] mSs' %ttSi6K0v KULvbv Simrov inL&r]fiu%ovvxa exiipuL 

xd mxtt iîm Xevkco %tti iK tov cofiov xo^v SsI,lov Kai Ik xov fisxianov kxX., 

non dici idem nomen ôdviov satis prodit. 

128. Astypalaeae in ecclesia S. BustathU, Edd, Dubois BCB[TiI{188S) 

p. 477 n. 1, Bechtel SGBI 3472, Michel Becueii 794, HUIer v. Gartringen IG 

Xn 3 n. 183 et suppl. p. 278, Dittenberger Syii.^ 563. Cf. etiam HauBBOuIlier 

Bev. erit. 1900 p, 28. 

'£]c t6 iep6v fiq ecepTiev oc- 

Tic fifi dTvdc ecTi, if Te\ei 

fi auTiIu ev vdu dcceTrai. 

Lex, quam vix multo post a. a, Chr. n. 300 exaratam Hiller iudicat, 

similiter ac leges n. 49. 90—92. 148. 192 caste in sacellum intrare iubet, 

breviore sane modo, sed ob id ipsum fortasse magis ex antiquo Graecooorum 

usu. Posterior pars tituli certam adhuc interpretationem non invenit 

quamvis varie temptata: Bechtel eum prohiberi coniecerat, qui non 

esset purus sive re sive voluntate et consilio, id quod Dittenb. recte improbavit 

cum propter indieativi futuri usum iu hac conexione sententiarum 

pra-vum, tum quia £iT£ — £i'T£ dicendum fuisset pro i] •— ^. Wilamowitz 

apud Hilleram interpretatus est ' aid multam solvct aut sv&vfir]&'q6ExaL.' 

Cui iterum Dittenb. recte obiecit de multis dnoxivsLV non ^sXsiv usurpari 

solere, nec omnino lege multam indefinitam reUnqui oportebat. lam vero 

ipse D. 'ad extremum auxilium' sibi confugiendum ratus ternUnationem 

6) cf. quae de hac re monui ad n. 95 p. 274 et ad n. 112 p. 296 sq. 

7) oonferri potest otxos iUe Aphaeae dedicatus (Purtwangler Miinch. Sitzungsber. 

1901 p, 372, Prankel Bhein. Mus. LVH p, 162 sq,), cf, etiam CIG 3163, 

8) iniuria hoc vocabulum traditum in dubium vocatum esse mihi videtur,, 

cf, quae ad n, 127 v. 5 n^b rZ aap,r]Lo adnotavi.


adiectivi xiXsLog neglegentia omissum esse eonieeit, quod idem hio sibi 

velle atque bX6%Xr]Q0g, fif] dvdnr]Q0g: homines enim, qui integro oorpore 

non essent, sicut a sacerdotiis gerendis ita alicubi adeo a fano adeundo 

aroeri non esse incredibile, At non modo solet certe in sermone sacro 

xiXELog ad aetatem potius quam ad integritatem corporis speotare, sed etiam 

necessario, ut optime mouuit HaussouUier, negatio fnj ante xiXsLog repetenda 

fuit, Hiller denique nuperrime auimo post xsXel supplendum proposuit ig 

xb KOLvbv sicut diceretur sig BoLmroiig xeXelv: privatum esse fanum soda- 

Uoii aUeuius; introitum externis vetari, Neo tamen mihi persuasit, quoniam 

ita ea vox, quae summam rem oontinet, sg xb kolv6v omissa esset. 

Ipse olim dativum xiXsL i. e. magistratui periclitatus eram id dici ratus, si 

qiiis impurus fanum intrasset, eum aut per magistratum aut ex ipsius 

conscientia poeuam esse daturum, sed et nudum xsXog hao vi usurpatum 

offendit"'^) et verbis iv va)L iGGsixaL illud inesse vix potest, 

124. Ara {iaxuQa) lapidis nigri volcanii, eiFossa in clivo occidentaU urbis 

Therae, Ed. Hiller von Gartringen IG XII 3 suppl, n. 1369 addita imagine 

plotographica, 

Koupric^ 

TTe\av[6c] 

Verba, quoniam arae inscripta sunt, haud dubie ita iutellegenda sunt, 

ut Virgini divinae in hac ara n^Xavbg saerificari iubeatur. Cf. simUes 

ararum inscriptiones Attioas n, 19—22, praecipue n. 21 'HQUKXsmg' &velv 

TQia fiov6vcpaXa. — De placentae vel potiits pultis genere quod nomine 

nsXavog signifioatur of, p. 25 sq, 

125. In insula Thera prope ApoUinis templum; 'auf einer schrdgen Feisplatte 

in einer gro/Sen Einarbeitung (Bange 0,87, Hdhe 0,3h, Tiefe 0,70—0,75), 

auf die sich offenbar die Inschrift bezieht. Weil hat den Bunlct auf seiner SJcizze 

ais Nymphaion bezeiehnet. Vortreffliche Schrift.' Edd, J. Hogg Transact. of the 

Boy. Soc. of Lit. V 2 (1856) 25, 9; R, Weil MAI H p, 73 n, 13. Denuo exscripsit 

A, Schiff saepiusque contulit HUler v, Gartringen, qui edidit IG XHS n. 378, 

unde Blass SGDI 4742. Cf, etiam quae HUIer in libro Die Insel Thera I p, 151 

acUiotavit, ubi p. 284 imaginem rupis addicUt. 

T\\û)v 

Nufiq)ai 

vac. hoiai' oOk ditocpopd. 

Insoriptionem IV a. Chr. n. saeculo tribuendam ad cultum, quem tribus 

Hyllensium Nymphis (vel Nymphae?^)) iUo rupis loco instituerat, pertinere 

1) poetae exemplum velut Aesch. Sept. 1009 rotavr' Mols rmSs KaSfisimv 

riXsi non sufficit, 

1) eodem enim iure ni fallor NvfupaL et Nvficpa transcribere possumus; 

etiam in antro Nympharum Varensi aUquot dedicationes Nymphae, non Nymphis 

factae sunt.

THBRAEAE n. 124--127 315 

demonstratur v. 1 et 2. Verba ov% dnocpoQu praeoeptum pluribus exemplis 

notum continent, ue quis carnes victimarum domum auferat (cf. n. 48 et 

quae ibi attuli). Sed quid sibi vult iUud AOIAI? Hoc enim certum 

esse neo suppleri posse cum WeiUo &noSi]So(T)aL, cui etiam positio particulae 

of)% repuguat^), statuit Hiller et numerum victimarum, non Nympharum 

indicari adnotat, atque hoc quidem recte, si modo litteris UUs 

adieetivum numerale latet, neque enim ad antecedens NvficpaL referri posse 

vel e litteraturae diversa magnitudine apparet. Quamquam tale praeceptum, 

quo numerus •viotimarum significatur, genus ipsum non item, tam mirum 

et inauditum est, ut non de lectione, sed de interpretatione eius dubitem; 

of. etiam proxUnum titulum. 

126. In insula Thera in rupe, prope foramen oblongum I, 0,40, a, 0,30, 

cr. 0,30, Ed, Hiller von Gartringen /& XH 3 n. 377 et Die Insel Thera I p, 28 

et 284, BlasB SGDI 4741, 

I ( ^1 A A/n A/ A]ufidv[u)]v 

A I Nufi]q)ai 

|< O I' Al ///////////// B Koirai. . p 

Comparata superiore rupis inscriptione huius v. 1 et 2 facUe et certo 

supplentur tribumque alteram Dymanum in hac parte rupis Nymphas vel 

Nympham coluisse apparet. Iterum autem v. 3 ratio incerta est. Hiller 

comparato illo Soiai superioris inscriptionis extrema Uttera B numerum 

victimarum significari coniecit, unde sequeretur litteris anteoedentibus saerifieU 

nomen latere. Sed nullum video, quod cum litteris ab HUIero lectis 

conveniat. Id quod in libro de Thera scripto legendum coniecit KC)(fi)o;t 

etiam per se ipsum, si modo B illud numerum indicat, displicet. 

Scriptumne fuit K6(^Q)aL? 

127. In insula Thera: 'ante portam specus qui nuno est ecclesia Christo 

dedioata, ad dextram intranti titulus est in ipsa iûpe incisus, Litterae bonae 

ineuntis fere IV a. Chr. n. saeculi partim integrae sunt, partim delapsa saxi 

superficie evanidae (a. 0,04—0,06). NihU dispexit Ross {Beisen auf d. griech. Ins. 

I [1840] p. 64), pauca MichaeUs Ann. delV Inst. XXXVI (1864) p. 256, plura 

R. Weil MAI II (1877) p, 65, Exscripsi.' Hiller von Gartringen IG XII 3 n. 462 

unde Blass SGDI 4772. Cf. etiam quae HiRer IG XH 3 suppl, p, 301 addidit 

et praecipue quae in libro Die Insei Thera p, 202 sq, adnotarit, 

re-//NH!pN 

'ApTafiiTio TeTdpTai 

Treb' iKdba GuceovTi 

iapov, 'ATopTitoic he 

5 beJiTTVOT [K]ai ia[p]d upd to cafiriio. 

2) id optime observatum invenio in schedis quas Prott reliquit.


Inscriptionis v, 1 Hillerum, cum primum titulum ederet, fugerat et demum 

anno 1899, cum una cum Kernio denuo rupem inspiceret, litteramm vestigia 

iacerta rupi incisarum dispexit, ac tum quidem ea fere, quae recepi legere sibi 

visus erat, sed in ectypo ne ea quidem omnia recognovit, sed finem solum, eum vero 

ita: NHT^^N. v. 4 Ai.NArQIHTOIZAE WeiL v, 6 I NOr\AH/ , APP-^TQ 

ZAMHIQ WeU. 

Haeo lex utrum populo an parti populi ouidam an homini privato 

debeatur, nunc non iam explorari potest, olim fortasse in v. 1 iucUcatum 

erat. Distinguuntur autem duo sacrifioia: unum quod fiebat hostia mensis 

ArtamitU die XXIV — cui deo deaeve fieret, aut v, 1 incUcatum erat aut 

ipso looo inscriptionis apparebat — alterum quod lectisternio et hostiis 

fiebat 'AyoQr]'LOLg. lam de hac ipsa voce ambigi potest, utrum sollemnia 

quaedam dicantur au dei, fori scilicet praesides. Hoc dioi et Hiller et 

WUamo"witz consentiunt, quam sententiam per se veri similiorem esse patet, 

quoniam di 'AyoQrfioL multo facilius intelleguutur quam sollemnia nesoio 

quae 'AyoQf^Lu. Tamen nescio an in ipsis inscriptionis verbis quaedam sint, 

quae alteri interpretationi faveant, quae saltem afferre meum duoo, Primum 

enim diei XXIV mensis ArtamitU opponi vocem 'AyoQrfLOLg specie quidem 

commendari "videtur, deinde vero quod illo cUe unum luq^v, MyoQr]iOLg 

autem uon modo Ssinvov i, e, leotisternium'^) offertur, sed etiam plura luqci 

sacrificantur, id disorimen faeUius intellegitur, si altero loco de sollemnibus 

paulo maioribus agitur. Itaque ut nuno res est, exploratam eam dueere 

dubito, 

In verbis extremis n^b rb aaptrîo praepositione locum, non tempus 

indicari signumque aliquod di-vUmm ^) dici, quale tridentis in arce fuit 

Atheuarum, Hiller coniecit et eonfirmavit Wilamo^witz hisce verbis notatu 

perdignis^): 'gewifi Jcann n^b nur ioJcai sein "vor dem Zeichen", umd mar 

ist das das "Symbol" (dcr Fetisch) der dyoQr]LOL. — Wir hahen hier die 

Art des Ktdtes genau wie bei Aesch. Itik. 205 ff.^), wo statt der Gotter 

6r]fiEia an den Aitaren stehen, das TVort seibst 218. Aeschyios Jiat dieses 

Surrogat der Gotterbiider ais charaJcteristisch filr die JJreeit empfunden; was 

er scJiildert, ist eine dyoQa icpOQia, da an der Kilste.' Cf. etiam quae de 

prisco more Atbg Kxr]6iov 6r]ft,SLa condencU ex Autoclide (Athen. IX p. 473 c) 

attuU p. 313. 

128. Stela marmoris albi cum dente, inventa Therae, Edd, Goettling 

Buii. deil. Inst. areh. 1841 p, 57, Ross Ann. deli. Inst. XIH (1842) p, 21 (= Arch. 

Aufs. H p. 423, 29), Boeckh CIG H add, 2465 f, Rangab^ Ant. Meii. 895, Ditten- 

1) plerumque in legibus pro Sslnvov dioitur rQdnsâ, nec vero desunt illius 

vocis exempla, cf. e, g, B CR XXVH p. 22 in titulo Stratonioensi ad lovem Panamarium 

pertinente dniSmKsv ndai] rvxr] rd dvEvsyx&ivra t5 &£& S[s(]nva. 

2) simulaorum velut anaglyphum, quo di kyoQriLOL repraesentabantur, (Uci, 

quod item H, proposuit, veri dissimile equidem duco, 

3) apud Hillerum {Die Insei Tltera p, 223 not, 17), 

4) riv' ovv KLKXf]aKm t&vSe Saifibvmv ht; — OQm TQiaivuv rr]vSs, ar]pSiOV 

&SOV.

THERAEAB n, 127, 128 317 

berger Syll.' 630 (377^), Michel Becueii 716, HUIer von Gartringen 7ff XHS 

n, 436 qui et ipse lapidem vidit et apographo ectypoque Sohiffii usus est. Cf. 

etiam in eiusdem libro Die Insel Thera p. 172. 

Oupoi : Tdc^) 

Gediv Marpi. 

5 0e6c dTaedi T|uxai dTaQou bjjaifiovoc 6ucia | 'Apxivou^ tuu 

10 ^TJei T(jui TTpaTicT|uji GucovTi Po0|v Kai TTupiuv eT || fiebifiou : Kai | Kpiedv 

eT buo fi|ebifivu)V Kai oivo|u fieTpriTdv Kai dWa | eirdpTiuaTa &v 

16 ai (Lp||ai cpepouciv, fitivoc 'ApTe|fuciou TrefiTTTai icTafi|evou Kai fiqv6c 

'YaKiveio|u TTefiTTTai icrafievou. 

V. 14 EHAPrMATA Rang. Schiff, KU" ceteri. 

Inscriptionem, cuius litterae sUnpUces et sine apioibus PV a. Chr. n. 

saeculo recentiores uon sunt, ad sacra privata pertinere apparet verbis 

&v6La 'AqiIvov : Archinus quidam civis locuples, cum fundum aUquem Matri 

Deorum consecraret, cippo terminali legem de sacris faciundis iucidit. 

%mL E%EL %mL nQa%iG%mL: sensum locutionis satis mirae Boeckh videtur 

ita recte interpretatus esse: iude a proximo post sacra iustituta anno. — 

&vaov%L sc. familia heredesque Archini; de futuri usu cf, titulum proxime 

antecedentem et Prott Fasti n, 3 v. 5 dX£%%Qv6va %aQn(oG£Lg, v. 21 %L%%m- 

Gstg, V. 24 inL[&v]asLg. 

§ovv: ceteri, qui hunc titulum vel ediderunt vel exemplo eius usi 

sunt, iustum bovem hoc loco intellegere videntur. Sed coutraria suspicio 

vel inde nascitur, quod duplex bovis sacrificium condioiouem huius cultus 

privati et sacelli haud dubie parvi^) superat. Accedit vero, quod structura 

proximorum verborum nvQmv iy fuSifivov %ul %QL&av iy Svo fjtESifnvmv, 

si propria per se praecepta efficiunt, permira ao ni fallor vix 

ferenda est: exspectamus enim tum (Uci nvQmv fiiSLfivov vel nvQo^vg iy 

fiESifivov. Praepositio i% quid in taU conexu sibi velit, similibus apparet 

exemplis fastomm Coorum: LSQa £; •r]fiLiKTOV (Prott n. 5 = Dittenberger 

Syli.^ 616 V. 21) et •9"ij£Tfi:t dXcpi%mv 'r]fii£%%ov, aQ%o[L Sv]o £'| 'r]fiLiK%ov (ibid. 

V. 48), ubi partem indicari frumenti, ex qua panes vel LEQd conficiautur, 

Dittenberger reotissUne statuit (,iS?/W.^ 616 not.17), cf. etiamn.129 coI.V35sq. 

iXXv%ag iK nvQmv lOLviKmv nivxE Kai %vqov KanvQOv G%a%f]Qog. Concludo 

simUiter hic verba iy fiESifivov et iy Sbo fi. coniungenda esse cum voce 

§ovv neque igitur iustum bovem sacrificandum fuisse, sed ex more notis- 

1) ita, non Bae scribendum esse iam R. et B, recte contra primum editorem 

statuerunt, qui fundum Terrae vel Deorum matri sacrum inteliexerat, Sed tum 

utrumque nomen eodem casu necessario enuntiandum erat, Etiam versuum dirisio 

repugnat, quam propterea hoc loco retinui. Sane solent in his terminis 

nomina isQov et ripsvoe usurpari, nec tamen deest huius vocis exemplum, cf. 

Michel Becueii 767 "OQoe r&e | y&e r&e [itt]\Q&e r&v a[vv]\&vrdmv r&p, \ Mvad[mv 

tcb]i' Ei\aLoSEia>v; quae si Archinus noster scribere debuisset, haud dubie ut nimis 

multos genetivos vitaret iucidisset ratg Movaatg raie El. 

21 parvam aram una cum hao stela inventam esse Hiller adnotat.


sUno^) libam in bo-vis figuram redactam, quae e certis modis et tritici et 

hordei conficienda erat, Sane duplex %tti pro xi — %ai propter %ai deinceps' 

sequentia paulum scrupuli movet. 

indQyfittXtt quod in lapide soriptum videtur, idem nimirum atque 

dndQyfittxa, sicut iu rationibus Eleusiniis pro dnaQif] saepius inaQif] dicitur 

(vid. p. 24 not. 22 et cf. etiam n. 65 v. 20): primitiae igitur omnium 

fructuum, quicunque per annum gignuntur, deae consecrandae sunt: cf. 

Thulr. in 58, 4 oGtt f] yfj 'r^fimv dvsSiSov mQata, ndvxmv dnaQidg inicpsQovxsg, 

Porphyr. II 16 (e Theopompo) dnb ndv%mv %mv nsQiyLyvofnivmv %aQnmv 

%ai %mv mQaimv, a i% xr]g yf]g Xufi^dvsxuL, xoig &Eoig %dg anaQidg dnovifiEiv, 

PhUostr. V. ApoII. PV 16 p. 71 K. Sr]fioaia %e &vovai fiot r.ai mQtticov 

dndQiovxuL. 

129. Quattuor tabulae marmoris fusoi quae oUm partem longae basis efficiebant 

quattuor statuis ornatae. Lapides Theraeos esse postquamBoeckhipsius 

tituU indiciis nisus egregie divinavit, dooumentis bibl. Ambrosianae et inscriptione 

DeUaca (vid, infra not. 3) Riccius et HomoUe oonflrmavemnt. Nuno extant 

Veronae in museo Maffeiano, Edd, Gmter Corp. inscr. 1707 I p, 216sqq,, Maffei 

Mus. Veron. p, 15sqq,, unde Boeokh GIG 2448 et Cauer Bel^ 148, Denuo contulit 

lapides variasque lectiones ed, Br, Keil Hermes XXHI p, 289 sqq, (cf, ibid. 

XXIV p, 160), deinde accuratissima lapidum et descriptione et historia addita 

Rioci Monum. Ant. dei Lincei H (1893) p, 69sqq,, Dareste-HaussouIIier-Reinach 

Inscr. lurid. Gr. H p, 77 n, XXIV cum comm, p, 104sqq,, HUIer de Gartringen 

qui ipse denuo lapides contuUt et imagine autotypa litteraturae speciem dedit 

I© XH3 n, 330, Michel Becueii 1001, Blass SGBI 4706. Cf, praeterea HomoUe 

'Ecp. ^qx. 1894 p, 141 sqq, et BCS XVEn (1894) p, 111, Ziebarth Griech. 

Vereinswesen p, 7sqq, et passim, HiUer v, Gartringen Thera I p, 170 sq, 

'Giri eq)6p(uv rdJv cuv IfiepTuu, AiocGuou^ | eTreibf] '€TTiKTr|Ta 

fpivvou fierd Kuptou tou rdc | GuTarpdc dvbp6c 'YTiepeibouc toO 

5 0pacu\eov|TOC, cuveuapecTOucac Kai Tdc euparpoc aujJTdc '£TTiTe\eiac, 

embebiUKe ec Guciav raTc | Moucaic Kai toTc fipuici Kai ec dvbpeiou 

TU)V cuTJTevdiv cuvaTU)Tdv Kard biaGfiKav bpaxfidc | Tpicxi\iac, ec dc 

Kai \afipdvev Kae' eKacrov | eroc irapd tu)v biabdxujv aurdc bpax- 

10 fidc bi||aK0ciac beKa, lucTe Tiveceai rdv cuvaTUj|Tdv eu' dfiepac rpeTc 

ev Tijji Mouceiuu, (ui aurd | KarecKeiJuiKe UTrep re toO dvbpdc auTdc 

(t>oi|viKoc Kai aurdc Kui rdiv u[i(jjv] KpaTTici\6xou | Kai 'AvbpaTopa, 

15 Kai edev t6[v fi]fev rdv TTpdTav em|jfiqvieuovTa raTc Moucai[c, t6]v bfe 

rdv beuTe|pav toTc iipiuci OoiviKi Kai ['GTriK^TrjTai, tov be | rdv rpirav 

toTc Tipuici KpaT[q]ci\6x(ui Kai 'Av|bpaT6paf aTaGdi Tuxai, bebdxGar 

20 rdv Te eTraT|Te\iav dTiobegacGai aurdc Kai TTOieTcGai rdv || 

cuvaTuiTdv dTid toO TipdTOu dêififiaroc ^) | Kai ^TTixeTcGai TidvTac 

3) cf, quae de hac re collegit Stengel KA^ p, 90 sq. 

1) non TTAEIMMATOI, sed AAEIMMATOZ soriptum esse oerto statuit contra 

omnes priores Hiller: 'prima iittera ex alia, cuius Unea superior transversa ~

THERAEAE n, 129 319 

dTT6 beiirvou, eiTi t6 TrpdlTov TiOTeipiov, rdv re Moucdv Kai OoiviKoc 

Kai '€TTi|KTfiTac Kai KpaTqci\6xou Kai 'AvbpaT^pa" 

25 rdv I be cuvaTuiTdv toG dvbpeiou t(1)v cuttcvuiv || Tivec6ai efi 

firivi Ae\(pivi(ui ev Tdu Mouceiiui, Ka|e' eKacrov eroc dfiepac rpeTc, 

Kai \eiToupTev | aTraS, dvd TrpecpuTaTa, buipedv TrdvTac, 6fioi|(uc be 

Kai t6c eK toutiuv Tevofievoc Kai TrapaJTWOfievoc ec t6 KoiveTov 

30 \eiT0upTev, Tevoj|fievoc eK tcuv eq)f|Pu)v, rdv TTpdrav eTTifiqvieijav 

biupedv TrapegouvTi be oi buipedv eTTifiq|vieuovTec oTvov HeviKdv iKavov 

b^Kifiov ecuc I Tpujjv ttiv^vtujv, creqidvoc, fiouciKov, fiupov | ei be 

35 Kd Tic fif) eTTifirivieiJCTii Kard rd TeTPamie||va, dTTOTeicdTiu tiIii koivdu 

bpaxfidc eKardv Kai | Trpacceceiu uTr6 toO [KaTa]TUTXdvovToc 

V, dpTu||Tfipoc Kard [t6c] v6fioc, Kai fiq fieTexeTiu toO | koivoO ec 6 [Ka 

eK]Teici;i • eiri be TaOra rd erq | rdv TTiTTTo[ucav] Tioeobov tuu koivuu 6 

5 KaTa|TUTxdv(u[v] d[pTu]Tfip TrpdSac dTTobiboTiu erri || cuWotov, Kai ^[t]baveiZeceiu 

ijtt6 tu)v aipe|GevT(uv eT[b]aveiCTdv eiTi uTToefjKaic eTTCii|oic 

dgioxpeoic, x^J^Pi ToO dqiaipoufievou ec | rdc eucia[c] raTc re Moucaic 

10 Kai ToTc fipujci 1 Kard rdv bi[a]Gf|Kav dcpaipouvTuuv be Kai cu\[|\o- 

TeuTiKdv, fif) Tr\eTov bpaxfidv beKa TTevJTe' 

ei be Ka e^ biupedc eTTififjVioi fuiKeT iuvti, | beSoOvT[ai] Kard 

t6 lEdv dvd TrpecpuTara | rrdvTec oi [TT]apaTiv6fievoi, KaGdic TeTPC- 

15 TTTai I Kai t6c buj[p]edv bexofievoc, Kai \afupouvTai || irapd toO dpru- 

TTipoc bpaxfidc TrevTf|K0VTa 1 irpd toO rdv cuvobov fjfiev irpd dfiepdv 

be|Ka' ei be Ka [fi]fi begqTai Xaîbv, dTroTeicdTcu | bpax|udc [e^Kardv 

20 TTevTf|KOVTa, Kai Trpagd|TU) auT6v [6] dpTUTTip Kai evexupacToc ec||TUJ 

auTdii Kard t6c v6fioc' ic o be Ka eKTeijcTi, fif) fieT[e]xeTUJ toO koivou^ 

eTTifi[q]vieucd|Tiu be Kar aurdv 6 dpTurfip Kai KOfucdcGuj | dTid rdv 

TT[o]e6btUV TTpdTOC^ 

25 t6 be beTirvov | Tiveceuj, [&]c Ka b6Hei tu)i KOivdu Kai dq)' oljcou 

Ka b6[S]ef 

6 be dpTUTTip ei' Ka fif) Êobid|Eei toTc ^TTifirivioic Kard rd Te- 

Tpafifieva, 6 | fiev emfi[f|]vioc TidvTUJC bexeceu) Kai eu|eTU) rdv empdWoucav 

auTiiii euciav, 6 be | dpTurfip (ui Ka fifi eEobidEei em- 

30 fiqviuu 6q)eij|\eTUJ bpa[x]fidc eKar^v TrevTf|K0VTa, Kai d | TrpdEic ecTU) 

T(ui fifi \ap6vTi Kard toO dpTu|Tfipoc, Kar [e]vexupaciav Kard t6c 

vofioc, Kai I fifi fieTex[eT]u) toO koivoO, ec 6 Ka eKTeicT)^ 

35 GujeTU) be 6 [fife]v Tdv TTpdrav emfiTivieuuiv dfiej|pav raTc [Mo]ucaic 

iepeTov Kai iepd, ^WuTac | eK TTupu)[v xo]iviKU)v irevTe Kai rupoO 

VI, KaTTu||poO CTaTfjpoc TrapeEei be Kai CTeq)d[vo]c toTc | GeoTc Kai rd 

certa est (fortasse •• id est P), corrccta omnes fefeliit. Non de soiuta pecunia 

agitur, sed de uiictione ante convivium faciunda.' Soilicet soUemne initium rae 

evvaymy&e {der offizielle Beginn ut nos dicimus) ex prima unctione ductum est, 

id quod propter expensas constitutum puto.


\oiTrd rd TTori rdv Guci[av TT]dvTa' | dird be toutuiv KapTTU)cei toTc 

6 Geo[Tc T]d re e|K toO iepeiou vevofucfieva iepd Kai e\[\u]Tav 6 || be 

Tdv beuTepav toTc fipuici (toiviKi Kai 'Gm|KTf|Tai, lepeTov Kai iepd, e\- 

\uTac eK Tr[u]p(juv xoiiviKuiv Trevre Kai TupoO KaTTupoO CT[a]Tfipoc^ | 

TTapeEei be Kai crecpdvoc toTc tipujc[i] Kai rd \oi|Trd rd ttoti rdv 

10 Guciav TtdvTa Kai Kapmucei rd |1 re eK tou iepeiou vofuZidfieva iepd 

K[a]i eWulrav Kai dprov Kai irdpaKa Kai 6\\iapm T[pi]a- 6 be | rdv 

rpirav Gucei toTc ripujci KpaTrici[\6]xu)i Kai | 'AvbpaT^pai Kard rd 

aurd KaGd TeTP[au]Tai Gu|ev dôiviKi Kai '€mKTfiTar oi be emfifiv[ioi] 

15 oi GuovjJTec rdc Guctac rauTac dTTobu)co[u]vTi tuu | koivuu toc re 

eWurac Trdvrac Kai tuiv | CTT\dTXVUJV rd f)fiicri, rd hk \oiTrd [e]EouvTi | 

auToi' 6 be dpTurfip bie\eT rd iepd t[o]Tc TTapoO|ci. 

20 ei be Ka ff emfiqvieia biupedv, Tru)[\]eiTU) 6 ej|TTicco(poc octic 

edcei rdc euciac [râuTac | Kard rd fefpafxpiiva, ocou be Ka dirô]bdirai, 

6 | dpruTfip eEobiaCeTU) kt\. 

Inscriptio, quae nomine testamenti Epictetae oomprehendi solet, re 

vera duos titulos oontinet: ipsum testamentum, quo Epicteta e nobilissima 

Aegidarum famUia Theraea oriunda^) Musis et Phoenioi coniugi suo ao 

filUs sibique cultum institnit (col. I—III), et legem sodaUum eius quod instituitur 

collegii (toÔ %olvov xo^v dvSQsiov xmv Gvyysvmv). Hoc looo non 

universam inscriptionem, ut cuius praecepta plurima omnino nou ad res 

sacras spectent, sed priorem solummodo partem legis recepi (col. IV. V. 

VI V. 1—22), praesertim oum initio eius etiam testamenti argumentum 

repetatur. Aetatem tituU esse exiens III aut iniens 11 a. Chr. n. saeculum 

Boeckh et Riccius e Utteraturae genere ooncluserunt, confirma^vit 

HomoIIe titulo Deliaco, quo unum ex Epiotetae propinquis, Arohinieum 

Grorgopae filium (col. m 19) intra annos 210—-195 honoratum esse 

apparet.^) 

Plurima praecepta legis interpretationem non requirunt, adnotanda 

haeo videntur. Ac primum quidem quod voIuutarU epimenU SmQsdv Xelxovqy£LV 

iubeutur (IV 27sqq.), cave credas etiam ipsorum saerificiorum expensas 

inter munera eorum fuisse, sed praebere debent solummodo ea, qiiae col. IV 

V. 32sq. enumerantur olvov êvl%6v^) L%uvbv S6%Lfiov smg xqlcov nLv6vTmv^), 

axEcpdvovg, fiovaL%6v, fi^vQov sc. ea quae ad convivium sollemne pertineant; 

diserte enim paulo infra col. V 2 sqq. pecuniae ini rwvâ %d s%r] sc. epi- 

2) optime hanc rem demonstravit Boeokli eaque potissimum tisus est, ut 

originem Theraeam tituU confirmaret. Etiam nomen coniugis Epictetae 0oivit 

inde illustratur, Theras enim, conditor Therae, Cadmeus erat (Herod, IV 147), 

3) 'Eqp, Hqx. 1894 p, 141 sqq, 

4) olvov ^£viK6v editores inacr, lurid, vereor ne artificioBiiis inteipretentur 

du vin tei qu'on en offre aux hotes. Quidni simpliciter vocem de peregrino i, e, 

nobiliore aliquo vino accipimus? Cf, Sall, lug, 44 pecoris ei mancipiorum pi-aedas 

agere eaque mutare cum mercatoribus vino advectieio et aiiis taiibus. 

5) SbKifiov ftos TQtmv mvbvrmv ooniungenditm sensumque esse 'bis m dreien 

soilen zum Probieren berechtigt sein' vidit Blass,

THERABAE n, 129 321 

meniorum voluntariorum redeuutes collocari iubentur imQi tov dipaLQOvfiivov 

ig rdg &vaiag Tuig %s MovGatg %ai %oig f]Qmai %a%tt rdv SLa&fjKuv 

et quod ibi pergitur dcpaiQovvTmv Ss %ai avXXoyEvxL%6v, fi')j nXEiov SQuifidv 

S£%ttnsvT£, vel ad conventus et convi"vii expensas epimenios pecunia adiutos 

esse addiscimus. Itaque 50 drachmis, de quibus deinceps col. V 

V. 15 sqq. agitur, unice impensae conventus post sacrificium celebrandi 

effioiuutur, de quo conventu, cum epimenii tamquam hospitU munere fungantur, 

verbum Sixsad-ttL usurpatur (of. testamenti Diomedontis n. 144 B v. 26 

et quae ibi adnotavi). Deuique ex hac mimerum epimeniorum voluntariorum 

ciroumscriptione explicandum videtur praeceptum col. VI v. 19sqq., 

quod primo obtutii satis mirum Boeckh ita recte interpretatus est: 'praecipitur, 

cum voluntariis inLptrfvioLg sacrificii impensae non iniwndae sint 

(vid. IVextr.), ut in volu/ntaria snLfjirfVLEia epissopJius, qui tum sacrijicium 

offerre debet, locet hoc sacrijicium redemptori et, quanto pretio iocatum fuerit, 

id pretium soivat dQXvxf]Q.' Ceterum eodem hoo praecepto int666cpov i. e. 

inta^cpov munus, quod aliunde adhuo non iunotuit, paulo tamen latius 

patere quam yQaptfittximg et dvxLyQucpimg, quibuscum Boeckh compara^vit 

respiciens aperte praecepta col. VI v. 25sqq,, apparet (cf. etiara VI v. 22—24). 

'AQXvxf]Q autem huic quidem conventui haud dubie idem fere ac xaptittg est. 

Restat ut de sacrificiis ipsis, praecipue de verbis isQEiov %ai isQd pauca 

addam: LSQstov hic sicut n, 85 ovem significare nihil •video cm^ putemus, 

Unmo quam •viotimam afferant, arbitrio epimeniorum permittitur, velut 

etiam in Diomedontis Coi de victUnis praeceptis •cer coniunctio rj legitur 

(n, 144 A V, 27sqq.). lam additur t£^t^; qua voce saepius minora illa, 

quae ad saerificium opus erant, velut lignum mel molam oleum dici constat^), 

hoc tamen loco non dici vel verbo &vixm, unde isQd pendet, apparet; 

immo haec LSQa verbis sequentibus iXXvxag'') i% nvQmv ioLvi%mv 

nivxB %tti xvQov %anvQ0v Gxaxr]Qog definiuntur: placentae igitur significantur 

praeter victimam sacrificandae. Quae placentae confici iubentur certo pondere 

et tritici et casei; verba enim %vqo'v %ttnvQO'iJ axttxiiQog non tertium 

saorificium significare, ut plerique putare 'videntur, sed referri ad antecedens 

iXXvxttg genetivus ni fallor clare indicat.^) Sed paulo infra nomen isQd 

alia vi dici moneo: verba enim %ttQn(oasL xd i% xov isQsiov vofiL^6fiEva iEQa 

de partibus hostiae dis comburendis aperte dicuntiir^), simUiterque VI v. 18 

6 Ss dQxvTf]Q SleXel xd iEQa xoig ^ttQno^vat de partibus sodaUum. 

6) cf, p, 65 ad n, 16, 

7) de hoc placentarum genere cf, praeter glossam Hesychii iXXvrrfg- nXaxoPff 

%Lg, quam attulit Boeckh, etiam n. 71, 

8) ne qnem propter adiectivum KanvQ^g sorupulus invadat: terendus nimirum 

fuit caseus tritusque cum farina ac laote miscendus, qua ratione etiam 

nostrates matronae ooquendi peritissimae uti solent cf, e, g, Davidis KochbucV^ 

p, 340 n, 36 Kdseaufiauf — 5 BfSioffei geriebenen Kcise irgendweicher Art 

(trooiiene Beste vortreffiich zu benutzen), vermischt ihn etc. 

9) verbum KaQn6m in rebus sacris hac vi dici non solum de fruotibus comburendis, 

sed etiam de carnibus totaque hostia notum est, cf. n, 173 v. 9, Prott 

Fasti n, 5 v, 33 K]aQn&vrL rbfi ftiy xotQOv Kai rd anXdyxva ini rov ^mfiov ktX. 

Legoa Graec. Sacrae ed. Zieheu, 21


Sacra heroibus offerenda a Musarum sacris eo differunt, quod Uli 

praeterea uqxov %ai ndQtt%a %ai oipdQta %[Qi]a accipiunt. De pisoibus of. 

Diomedontis de apopyride praeoeptum n. 144B v. 4 et quae ibi in comm. 

attuli. Quid voce ndQttKtt dicatur, incertum est: Meineke placentas Laconicas 

quae §ttQu%Eg vocantur intellegens^") ^dQa%ag oomgi voluit, quam 

interpretationem recepit Boeckh, nisi quod singularem ndQa%a coU. singularibus 

iXXv%ttv %tti ttQ%ov merito retinuit et n pro j3 ex dialecto Theraea 

positum censuit. Lectionem ipsam tangeudam non esse hodie patet ac ne 

Boeckhii quidem ad rationem dialecti refugium, etsi Blass comprobavisse 

videtur, certum duco. — Nota denique numerum piseium haud dubie e 

soUemni more cultus inferorum eonstitutum •'••'), hoc loco eo magis notatu 

dignum, quia hi tres pisces duobus heroibus sacrificancU sunt. 

130. Caput columnae octagonum ab omnibus lateribus inscriptum, inventum 

Antimachiae in castro vetere supra Halasarnam sito in insula Co, nunc 

in ecclesia Antimachiae. Edd. Dubois B CH VI (1882) p. 249, unde Cauer Beiectus 

161, Paton Inscr. of Cos 367, MilUensiefen et Bechtel SGDI IH 3706, 

Michel Becueii 1003, Dittenberger Syil.^ 614. Cf. etiam Robert Hermes XXI 

p, 170 sqq,, R, Herzog Koische Forsch. p, 183 sq, et Beri. Sitzungsber. 1901 p, 479. 

'eui fiovdpx[o]u TTpaE[i, . I .]euc ^) fir|v6c TaKivGiou. 

I "6bo[E]e raic cpu\aTc aic | fieTecri rdiv iepdiv 'A|tt6\\u)voc Ka: 

5 'HpaK\euc ] ev 'A\acdpvar 6uq)i\q||Toc TTapfievicKou toO | ct)i\6q)povoc 

eiTre' eTrei|bfi cufipaivei bucem|TviucTOC fjfiev toc d|vaTeTpafifievoc 

10 Tuii ee|j(ui bid t6v xpovov, 6|ttu)c ouv eTTiTvu)cGu)v|Ti, toTc le utto- 

H bexofiejvoic euTTapaKo\ouGr|'Tov uTrdpxTii t6 TT[\fiGoc] || tuiv fierex^v- 

T(uv toO iejpoO' beb6xGai, Kup(u|GevToc ToObe toO ipa|(picfiaToc" dTTO- 

20 Tpdq)ec|Gai t6c fieTexovrac || tou iepoO, t6c fiev evbd|fioc dpEafievoc 

dTid Tdc I Tpirac tou 'YaKivGiou | ecre Kai rdv TpiaKd|ba toO 'A\ceiou" 

25 toc be d||TTobdfioc diroTpacpdvJTUJ roi eTiiTpoTTor ei be | fif|, diTO- 

IH TpacpecGujv au|Toi, eTrei Ka TTapaTev(uv|Tai, ev Tpifiqvuu, t6 6vo||fia 

TraTpiacTi ttoti t6c | varroiac eEaTeufie|voc Kai rdv q)u\dv Kai | tSc 

35 fiarpdc t6 ovofia | Kai tivoc tuiv TTo\iTdv || GuTdrtip uTrdpxer oic | 

[[be]] ^) beboTai d TTo\iTeia, Kajrd riva vofiov f| boTlua | koiv6v toO 

40 TTavT6c bd|fiou' TT0TaTT0Tpaq)ec||GuJV be Kai rdv Trarpiba | Kai rivoc 

et ibid. n, 3 v, 4 Nitp&vi Kai 'OaiQiSt dXsKTQv^va KaQntaaEtg cum adnotatione 

Prottii p, 10 not, 1, Stengel Sermes XXVH p. 161 sqq. 

10) Pragm. Com. Gr, H 2 p, 888; cf, Bekk, Anecd, I p, 226 pfiQr]K£e' fi&SaL 6q- 

&ai' oi Sh dnX&e fic^fccg indvm KiQara ixovaae' naQu Ss AaKsSaipovioie rr]v ioQri]v 

SrjQTjKiav Xiysa&ai, iv r/ rote &vovat nQort&iaat rovg ^fiQr]Kae et Athen, IV 140 a. 

11) Diels Sibyll. Bidtter p, 40,1, cf, etiam, quae p. 73 ad n, 18 adnotavi, 

1) FPAH I, EYI Dub,, r PA.,, |. EYI Pat,, legendum igitur aut irea;|[tlii\v]sve 

aut IlQa^[LK\X]si}e; illud nomen extat iam in Cois titulis (Paton-Hicks 5,1; 

Herzog Koisehe Forsch. p, 18 n, 6, 3) et melius in duos versus distribui potest, 

2) AE facili errore a lapicida omissum add, P,

COAE n. 130 323 

IV 6[uTd]TTip Kai d fidTri[p TeTOv]e^)- 6ttu)c | be fiTiGeva \dGri d dTTo|- 

45 Tpo"Pa, Toi vaTToTai toTc || 'HpaK\eioic, eirei Ka fi6\|\(uvTi K\eivecGat 

Toi I 9u\eTai, TTpoKapucc6v|TU) dTroTpdqpecGai KaJTd rd TipoTeTpafi- 

50 fieva, I Kai ev tcjji cuWotuji t6 | auT6 TroieuvTuj • Ka|Td Taurd be Kal 

V ev I Tdii Aa\iuji fiTivi, dpEd|fievoi dTid rdc TeTpd||boc ec 6 Ka cuv- 

Te\ec|[G]ujVT[i T]ai TravaTu[pie]c, | TrpoKapuccovTiu Kai | dTTOTpaqjovTuj • 

60 ex6v|Tiu be Kai efi Tr6\ei eKJIxGefiaTa Kard rdv d|Topdv, OTieT ko 

auToTc I boKfi eTTiTdbeiov fi|fiev iv he tiIu bdfuui | t6 ipdqpicfia Tobe 

65 dvallTpdtpavTec eic \euKU)|fia cKTiGevTcu Tidcav | dfiepav q)avep6v cko|- 

VI TreTv Tdu xpilôvTi 6fi|TTep xpovov Kai d dTTo||Tpaq)d uirdpxer Kai 

t6c I dTTOTpaifiafievoc Ka|TaxpTifiaTi26vTU) | KaGoTi Kai raWa | Tpdfi- 

75 fiara XPTlMC(Tij|ZôvTr exdvTiu be | Kai irap' auToTc ev \eu|KiJUfiaTi Kard 

80 Tpdniua I dvaT6Tpafifievoc ^|Edv dTid toO d\q)a || Kai TTapabibovTcu | 

ToTc fieG' auT6[c T]e[vo]|fievoic, Kai t6[c diro]|Tpaq)Ofievoc dei 

86 TT[oTa]|vaTpaq36vTU)' To[i be] || dpxeuovTec Kai toi em|fifivioi bibovTUJ 

rdc fie|pibac dvTecpopdivTec | ck toO \euKiufiaToc" j Kai Toi varroTai 

90 Toc dTr[i||p]a\\ofievoc ic rdv [iejp]aTeiav t6v K\dpov e|x6vTU) dv- 

96 TeqJopdivTec j ck tou \euKd)fiaToc" | ottujc hk Kai eucafioye^p^Ha 

UTrdpxri d dvaTpacpd, roi j vaTroTai dvTpaqjdvTcu j [Trd]v Tobe t6 

vni ijjdqjicfia ec || [cT]d\av Kai [t]6c ....*) [Tro]|TavaTpaq)Ofievoc Kal0oe6T[i] 

I auToTc Kai ec t6 \euKUJfia [d|v]a[T]p[d](pev eTTiTeTaKTar j 

[rdv be T]evofievav baTTd|[vav ec] rdv dvaTpaqidv T[e|\ecdvTU)] ^) 

106 Toi varrdai drr^d |i tcIiv uTra]px6vTUDV toTc e6|[oTc XPI^^dTwv Kai 

dTro\oT|[icdceu)v] fierd rdc dWac b[a|Trdva]c^ ai be Kd tic tuuv 

110 d[px|eu6v]TUJV dTreiefj ToObe toO || tpacpicfiaTOc, TrevTaKaTiac | bpaxndc 

aTTOTeicdTcu ie|[pdc tou 'A]Tr6Wu)voc. 

Hoc decreto, quod exeunti IH aut ineunti 11 a. Chr. n. saeculo assignandum 

•videtur^), tiîbus alg fjLirEGTL %mv LSQmv 'AnoXXmvog %ai HQa%XEvg 

iv 'AXaadQvaL nominatim conscribi iusserunt to-us fi£%iiov%ag %ov iEQOv''), 

hoe nimirum eonsilio ut eos, qui per iniuriam sacris se immiscuerant, post- 

3) BuppL MuUensiefen et Bechtel, vid, comm, 

4) X.. ,Z. .Cr Dub,, ~CZ.~0~., P, paenultimam Utteram Q videri adnotans 

legensque rime quod recepit Dttb, Sed rime non esse doricum recte statuit 

Bechtel et quod in catalogo eiusdem aetatis (P,-H, 368) multa e volgari sermone 

inferioris aetatis immixta sunt, id quoniam ibi de nominibus agitur, parum huo 

valet. M fallor, t^cbs etiam cum composito noravayQaqiofiivoe nraile convenit. 

5) supplevi; r[£\iadvrm] priores non ex usu huius lapidis syUabam dirimentes. 

6) apparet nominibus eius indicis, qui ex hoc decreto oonscriptus est (vid. 

oomm. p. 324), comparatis et cum aliis catalogis Cois et cum architheoris in 

tituUs DeUis nominatis, cf. de hac re Paton I. c, p, 335—336, Preuner Hermes 

XXIX (1894) p. 540 sqq., Barth De Coorum tit. diai. p. 8 — 13, Herzog Koische 

Forsch. p. 178—182 et Berl Sitzungsber. 1901 p. 479, MuUensiefen ad SGDI 

3624 et 3706. 

7) nota singularem inde opinor explicandum, quod tribus in delubri ipsius 

poBsessione erant. 

21*


hac prohiberent. Id quod non solum religionis causa, sed etiam commodi 

singulorum causa actum esse consentaneum est ac vel satis aperte enuntiatur 

V. 86sqq, SiS6vTm %dg fiEQiSttg (so. epularum sacrarum) dvxsqjoQmvxsg 

i% xov 'X£v%mfjittxog similique praecepto v. 91 sqq. de sacerdote oreando. 

SimUUmi argumenti titulus Olymensis est n. 179. 

Proprio iure sacrorum illorum participes erant nimirum solummodo 

tribules ipsi, ac quod praeter tribum et patrem matris quoque et avi materni 

nomiua ascribi iubentur, id fuit consiUum, ut utrisque parentibus 

tribules nati probarentur^), sicut Athenis (Uu lex erat fj,f] fiExiistv %rjg no- 

Xsmg 0? ttv fif] i^ dficpoiv da%oiv •rj ysyovmg (Arist. 'A&. n6X. 26, 5, cf, etiam 

42,' 1). ^) Quaeritur, quae fuerint eae tribus alg fA,i%£6TL %mv leq&v 'A. %tti 

'Hq. iv 'AX. Erant apud Coos ut apud plerosque Dores tribus Dymanum, 

Hylleorum, Pamphylorum^"), sed has tres dici vel propter circumlocutiouem 

illam parum veri simUe est. Ao re vera duas, Dymanes et HyUeos, proprio 

iure cultus iUius partioipes fuisse confirmatur lapide altero^^) indicem 

nominum continente, quo, nisi omnes plane faUUnur, id exemplar catalogi, 

quod hic v. 100 lapidi incidi iubetm-, servatum est-'^^); in hoo enim Dymanes 

et Hylleos reoenseri, de PamphyUs vero paucarum famiUarum 

membra affinitate videUcet vel aUa quaounque causa cum Ulis coniuncta 

addi Paton satis probavit, licet non omnes quae hoc catalogo moventur 

difficultates expediverit.'-'') 

Ad genuinos tribules accedebant ii, qui lege vel decreto universi populi 

oivitate donati erant, sed v. 43 id, quod de his postulatur, integrum non 

iam adest. Paton in lapide agnoscens E THZ1KAI|AMATH E 

restituerat %tti %ivog ^[vd^^rjg Ktti dfid%r][g £Xtti]s et, ut formas sermonis 

communis defenderet, ad aliquot nomina catalogi illius eodem sermone 

soripta provocavit, At alia est nominum, alia publici decreti oondieio, 

et cum per totum reliquum deoretum voces e lege dialecti Dorioae declinentm-, 

hoc uno loco legem negleotam esse veri dissimUIimum est, 

praesertim cum ita insuper vox inaudita dfjtdTr] prodeat, Rectissime igitur 

Bechtel et Miiliensiefen supplementa Patonis reiecerunt et argumentum 

8) noli igitur credere, quod Toepifer {Att. Geneai. 193) et Herzog de iuris 

quod vocatur matemi apud Coos reliquiis ooncluserunt; de paucis iUis, qui in 

indice ius e matre deducere -videntur, si modo deducunt, res aliter explioari 

potest: cf, Kaibel Gdtt. Gel. Anz. 1900 p, 65 sq, 

9) ius apud Demotionidas iurandum fiaQTVQm bv siadysL iavrmL 'bbv svul 

roTov yvfjaLov iy 'yapsriie (Dittenb. S^yil.- 439 v, 109sq,) a Patone comparatum 

paulum diversa mihi videtur ratione, 

10) of, Paton i. c. p, 341 sqq, 

11) Inscr. of Cos n. 368, of, de eo nunc potissimum Herzog Beri. Sitzungsber. 

1901 p, 480, 

12) quod ibi contra decreti verba iâysvfiivoe Kai rdv cpvXdv singulis hominibus 

tribus non ascribittu:, napoeos duarum tribuum separatim indices confecisse 

et in utriusque capite, quod periit, nomen tribus praesoripsisse Paton 

aoute ooniecit, 

13) cf, Paton I, c, p, 257 sq, et Herzog p. 188; notatu digna ea potissimum 

nomina feminarum sunt, quae formam lonicam exhibent velut NtKoriQr] (I 56 et 

Vm 70), Air] (VII 64), ©svSoair] (VI 21, VH 55, HI 43),

COAE n. 130 325 

eorum a Michelio et Herzogio oUm neglectum vel repudiatum esse mirum 

est. Sane id, quod ilU ipsi proposuerunt %tti rivog {&)[vyd]Tr](Q) %tti d fia- 

%r][Q yiyov]E cum lectione ttun tradita non satis conveniebat neque alterum 

%ai placet, verum tamen eos acute vidisse lapide denuo ab Herzogio ooUato 

egregie confirmatum est. •'• ') 

Quae de temporis spatio ad profitenda nomina tribuUbus concesso 

V. 20sqq, decernuntur, ambiguitate quadam sententiae adversativae %bg fisv 

ivSdfiog — — Tog Ss dnoSdfiog — — laborant. Incipit enim ita, ut 

altero struoturae membro diversum spatium constitui exspectemus, continuatur 

vero ita, quasi 'vis adversativa unice eo pertineat ut a tribuUbus, 

qui ipsi nomina profiteri debent, ot dnoSufioL distinguantur, quibus per 

vicarium profiteri licet. Atque hinc profectus utroque loco non diversum temporis 

spatium dici putaveris et voce iv %Qifiif]vm v. 29 superiorem definitionem 

longiorem dnb %dg XQixttg %ov Ttt%iv&LOV e6x£ )iat xdv XQLa%dSa T0'i; 'AX6£iov 

breviorem in modum comprehendi. Quae fuisse videtur sententia Roberti, 

neque enim aliter concludere potuit-^^) 'HQa%X£ia et DalU mensis sollemnia, 

quibus tribules de nominibus profitendis a napoeis admoneri oportebat 

(v. 43sqq.), utraque ante d. XXX mensis Alsei celebrata esse. Contra ea 

Bischoff facultatem nominis profitendi hac die terminari negavit^*), ultra 

eam absentibus XQLfir]vov illam concedi ratus. Uter rectius iudicaverit, 

difficile dictu propter Ulam de qua monui ambiguitatem structurae; rem 

ipsam enim si spectamus, utraque sententia defendi potest. Equidem postquam 

totum enuntiatum et animo et voce saepius relegi, rectum sententiae 

progressum haud raro in tituUs interrumpi et turbari memor initium sententiae 

illius adversativae plus apud me valere fateor et voce iv XQLfi,f]V(a 

proferri absentibus tribulibus diem ipse quoque suspicor. Minime tamen 

trimestre id spatium ultra cUem iUam verbis '£6xe %tti xdv xQLttKdStt xov 

'AX6£iov constitutam aceedere, sed hanc in se oontinere initiumque eius a 

die in HyaeinthU mensis ducendum esse puto. Quodsi recte conieci, sequitur 

temporis spatium xoig ivSdfiOLg eonoessum duorum fuisse mensium: 

Hyacinthii et Alsei, dnoSdfimv gratia autem tertium accessisse DaUum. 

Certum tamen de hac re iudicium vereor ne prius ferri nequeat quam 

ordo fastorum Goorum certo constitutus sit. 

Conscribere indicem nominum iubentur oi vanoLui, quae cura aliena 

non est a negotiis huius magistratus alibi traditis; solebant enim eas res 

sacras, quae non ad ipsam religionem spectabant, curare. ^'^) Sed Halasarnae 

14) 'nach rivoe Jcann ein ruiider BucJistabe gestanden haben, und THX hat 

dcr Steinmetz in THP corrigirt. Nur ist der Baum der beschddigten Steiie 

etwas Jcnapp.' 

15) Hermes I, c, p, 170 sqq, 

16) Beipziger Studien XVI (1894) p. 113 sqq. (Uber den Kaiender von Kos 

und Kalymna). Cf. etiam Prott Jahresber. CH p. 101. 

17) templum aedificandum Lebadeae {Syii.^ 540 = Michel 589) et Delphis 

{Syll- 140 = Michel 591), fundos sacros locandos Amorgi {Syil^ 531, cf. etiam 

ibid. 11 V. 4), titulos mscribendos Ephesi {Syll^ 548, cf. etiam 510 v. 21) et Amorgi 

(hitius libeUi n. 96), donaria conservanda lasi (n. 162). Cf. etiam Dittenberger 

ad Syll^ 140 not, 3


eos vel sacerdotum sortitioni praefuisse (v. 89sqq.) notatu dignum est. — 

Praeterea oecurrunt in titulo ttQisvov%sg et inLfif]VLOL. De iUis cf. Paton 

Inscr. of Cos n. 44 to^cJ^ i6%sqiavcb&r]v dQi£v6ttv%Eg %ai xd isQa ii&v6av%sg 

%tt%d Ttt nd%QLa %ttig NvficpttLg %al Ss^dfjLEVOL %bg (pvXi%ag dîmg %av &Ettv 

(segwwntur viginti sex nomina) et ibid. n. 384 v. 2 [£'^]o|£ %OLg g)vXixttL[g' 

inE^LSr] HEQL^Xrig NL%dQiov ttv[xbg 'v]n[ofi]£LVttg dQisvELV xdg xe &valag iî&vGs 

%oig &Eo[Lg] fA,EyttXofA,£Qmg %tti &'îmg tt^dô-v %e %ai t[c&]v (pvX£%av, [nor]]- 

Gd[fiL£v]og ttîrcmv %tti %dv vnoSoidv (pLXoS6'S,mg %%X., unde magistratus fuisse 

sacrorum causa institutos Dittenberger collegit nec tamen necessario est 

coUigendum. M fallor, dQi£vov%Eg ii dieebantur, qui tribui praeeraut et 

inter cetera officia nimirum etiam sacra quaedam faoere debebant, sicut 

Athenis arohon faciebat. Numerus sane dubitationem movet et, cur altero 

loco unus, altero sex et viginti laudentur dQi£vattv%sg, explicandum est. 

Sed uIU tribui viginti sex eollegarum magistratu opus fuisse increÛbUe 

puto: aut ille est index virorum, qui deinoeps arehontis muuere foucti 

erant-'^), aut bini in singulos menses dQisvovTsg oreari solebant''^), ut anno 

quidem intercalari fuerint aQiEvovTEg viginti sex. 

De epUnenUs, qui in pluribus titulis Cois commemorautur ^*'), cf. n. 115 

et quae ibi adnotavi; distributio carnium iis etiam u. 156 mandatur. 

131. Lapis iuventus Coi in aedificio prope hospitale, 92 cm a,, 19 cm L 

Ed, Paton Inscr. of Cos n. 34, de forma haec adnotans: Hhe stone has been cut 

to form a door-post. It has not been cut at right angies with the lines; the lower 

lines are fherefore somewhat to the left of the upper.' 

COAE n. 131 327 

15 6e 6€i)Tepov d7t6 tou || t6kou] tiuv xPUUî^Tiuv Kai Kaj^— rdv impdXXoujcav 

uep]i(6)a dTto6i66vT(u ^Kdc[TU)i — — — al 6d ko |,u'i dito|6(uvTi 6(p]eiX6v- 

Tuut 6iitXaciai ^[KdcTcui *) — | —] Ouciac Yiveceai Kard T[d TidTpta 

20 — I —] Pac tSc TtoXioc |uriv6c 'ApT[a|aiTiou — — uTt6 tcuv lepecuv ^) | toO Ai6]c 

Koi Tdc 'Aedvac Kal dT(u[voe^Tou Kai^) iep^(uv rdiv 6a|ioTe|Xîuv Kai] TU|Jvacidpxou 

Kui OitoTU|ivacidpxou Kai — — rdiv veviKOKOTiuv *) t6c dydivac koI t(juv 

Jit' I dperdi] TeTi|,ia(iev(uv Kai tcIjv |,ieu[iceiuu6V(uv —• — — | —e]ic Kal rdiv ditoy6vujv 

T[d)v TTueoKXeOc OOev poOv j 'AX6Eav]6peav 6pax,uav 4KaT6[v 

25 — I — 6]d|u(aXiv îfi JXdccovoc ['AXeEav^pedv ^paxMdv — | —Ti]dvTe Xa|npdvovTUC 

kc — — —• I — 6i66|U€v ^c t6v t6kov to — — — | — vtu) t6 im- 

Xdipiov dei k-j[— •— — rd 6^ Kpda 6i6oceai | Totc e]i5caci, dqpaipeOdvTUJv') — 

30 — — I — auTov ^) ToO 'ApTa)LiiTio[u |ar|v6c | — 'AJXeEav^pcdv 6paxti[av 

I Oiiev 6]e Kai 6w 'AXeEav5pe[av 6paxfiav TrevTeKai6eKa eu6vTU) 

bk Kai I Toi d]Tt6Yovai Toi TTueoKX[eOc — — — | —]v XaiupdvovTec toI [— — 

36 — I 6p]ox|L(dc 6iaKoc(ac Ttapa[ | a]iiTolc^ 6u6vtu) 64 Kai t[oI [ 

PoO]v^) 'AXeSav^peiSv 6paxn[av ^ Kai | —]KovTa^ QvbvTVj hk Ka[l •— 

— Tdii Aii — — I — K]ai Tai 'AOdvai oiv 'AXeSa^v^peidv 6pax|iav itevTeKai6eKa 

40 — — 6{6oceai bi' 'AXe£av[|6p]eiac 6paxiidc TpidKov[Ta t

328 LBGES SACEAE 

oOtoTc [4c rdv Ouciav Koi ec |u6v Koirdv 5a|aoeoiv{av 'AX-elavbpciac 6pox|fi]dc 

XiX(ac ^KOTOv 4p5ofi[riKOVTa • eu6vTU) 64 Koi oi — — — tuji |u4v Aii PoOv 

'AXeSovSpetav 6paxiuav ^kot^v T6c|c]apdKovTa Koi oiv 'AX6Ea[v6p€iav 6paxnav 

6€KaTt4vTe Koi Ov 'AXe£av6peiav 5paxfiav eiKociii^vTe, toi 54 | 'A]edvc)c poOv 

'AXe5av5p€i[av 6poxfiav 4KaT6v Koi 6iv 'AX€Sav6peiav Spaxfiav 6eKait4vTe Koi 

(j6 Ov 'A\€Eav6pei[ja]v 6paxâv elKociit4vTe• [5(5oceai 64 aOroTc 4c rdv Ouciav euc(av 

Koi 4c t6v — — |u6v Koi rdv 6a|uoeoiv{ov 'AXe] |?ov6pe{ac 6paxiudc Trev^TaKocioc 

6T6oi^KOVTa^ eu6vTU) 54 Koi oi Tdu n4v Aii poOv 'AXeSav6peiav 5pax|fia]v 

4KaT6v TeccapdKovT[a Koi oiv 'AXeEovSpeiav Spaxfiav 6€Kait4vT€ Koi Ov 'AXeEov- 

6peiav 6paxfiav €i|Ko]cnt4vT€, rai 64 'Aedva[i PoOv 'AXe£av6p€iav 6paxnav eKOt6v 

Koi oiv 'AXegavSpeiav 6paxiuav 6eKa|u4]vT€ Koi Ov 'AXeSov5pe[iav 5paxfiav 

70 eiKOCiTtevTe^ 5i56ceai 54 aOroTc ec rdv Ouciav Koi t6v — — || —]|u6v Koi rdv 

5afuoeoiv([av 'AXeEav5p6{ac 6paxfidc irevTaKoc(oc oTôifKovTa^ eu6vTUJ 54 Koi 

01 Tdji |u4v I Aii] poOv 'AXeSav^peidv [6paxiuav 4KaT6v TeccapdKOvra Koi 

8iv 'AXeSav6peiav 5paxfiav 5eKaiT4vTe Koi Ov 'AX€Eav|6p]etav 6pax|uav eiKo[ciit4vTe, 

Toi 64 'AOdvoi poOv 'AXe2av6p6iav 5pax|uSv eKOTdv Koi oiv 'AXeSav^peiav 

5paxfiav I 6eKa]it4vT[6 — — — — — 

Pythoclem quendam-"^^) peounias, unde mense Artamitio lovi et Minervae 

Salvatoribns sacrificia ac certamen gymnicum (v. 42) fierent^^), 

donasse reUquUs quamvis exiguis tituU apparet. Quas ferias ab ipso 

auotore, non a deo nomen duxisse-'^*) deoimoque Artamitii mensis cUe celebratas 

esse fastis gymnasU Coi (Prott n. 13) cognitum est, ubi in illius 

mensis columua v. 11 et 12 legitur i Hv&okXelu All fSmrfjQL. Paton 

V. 53—66. 58—60. 62—65. 69 — 69. 71—72, ubi eadem fere praecepta 

recurrere acute intellexit, restitutis suigulos lapidis versus oUm plus quam 

ootoginta litterarum fuisse statuit. Eo minor spes est titulum tam ingentis 

molis, ouius vix quarta supersit pars, umquam reliquis locis in integrum 

restitui posse. Supplementa plurima Patonis suut, pauca quae 

ipse mutavi aut ad(U(U, breviter adnotavi, coniectm-is incertis, quibus in 

tanto lapidis naufragio indulgere pravum est, abstinens. 

V. 8—10 de sacerdotibus lovi et Minervae instituendis agi Paton 

acute suspicatus est, eommotus aperte mentione fiUi natu maximi. Neque 

enim raro in sacris ab hominibus privatis institutis sacerdotium ad gentis 

natu maximum deferri -videmus of. n. 144 A v. 24 sq. et quae ibi adnotavi. 

Hio tamen paulum difficultatis inde nascitur, quod de duobus 

saoerdotiis, lovis et Minervae, agitur, cf. v. 45. — Y. 25 sq. de distribuendis 

carnibus agi optime P. e dativo &]vaa6i eollegit, quaciun sententia 

etiam ea quae sequitur vox dcpatQE&ivrmv optime convenit, of. n. 1440 

V. 26sq., n. 156 v. 41, n. 180 v. 7. — V. 52sqq. summam restitutionis 

12) servatum est nomen uno versu 33, unde tamen facile v. 10. 23. 48 

restituitur, 

13) his dis num antea nuUa omnino sacra apud Coos fuerint, quaeri potest; 

quae de sacerdotibus e gente Pythoclis creandis v, 8—10 traduntur, hanc movent 

Buspicioii em; of, tamen quae de sacerdotio Aesculapii Pergameni ad unam 

gentem delato disoimus e n. 189. 

14) cf, kXKsainnsLtt Delphica ab Alcesippo instituta (n, 78).

COAE n. 131. 132 329 

Patoni deberi iatn supra monui, pauca tamen etiam post eum reetiora a 

me proposita esse spero. Enumerantur sacrificia a certis quibusdam civium 

corporibus, fortasse gentibus vel phratrUs (v. 53 -ivLaSaL et 58 -c^cTtot) 

facienda. Quae sacrificia non inter se diiferunt nisi quod in duobus prioribus 

binae pro singulis victimae unius cuiusque generis saerificari iubentur. 

lam quaerenti quaenam fuerit eius (U.scriminis causa, subvenit v. 53 vox 

%aTd %0Lv6v, quae cum dupUci hostiarum numero comparata utroque loco 

sacrificium a duobus civium corporibus communiter faciendum fuisse certo 

ni fallor testimonio est. Scribendum coUigo v. 62 [&v6v%m Ss oi (nomen) 

Kcî OL -]ivLdSttL %a%d %0Lvbv %%X. et simUiter v. 57 [bfioimg Ss &v6v%m %tt%d 

KOivbv OL (nomen) %tti oi -]d6L0L; v, 62 autem pro molesto illo av%oi, quod 

P. scripsit, unius corporis alicuius nomen scriptum erat. 

Etiam de ordine sententiarum in hac tituU parte paulo aUter statui 

ac Paton. Qui prius pensiones, tum demum sacra inde facienda scripta 

fuisse censet, id quod per se haud improbabUe est. Sed contrarium ordinem 

testatur v. 62, ubi pensio 1170 drachmarum necessario ad antecedens 

binarum "victimarum sacrificium refertur-"^^), non ad id quod secfuitur singularum 

sacrifieium, quo potius 580 dr. in v. 66 pertinent. — Denique summas 

singularum pensionum non solum pretiis viotimarum, sed alUs praeterea 

expensis effici, quae v. 70 verbis ig %bv ÊVLa]fibv %ai %dv Safjto&otvittv 

significarentm', recte iam P. observavit nec tamen his verbis usus est ad 

lacunas superiores supplendas. Sed praeoepta huius partis rebus verbisque 

adeo iuter se congruunt, ut equidem reliquos locos ad exemplum 

V. 69/70 refingere non dubitaverim sublato sane vocabulo i,£VLa]fibv ut 

incerto. 

Titulum III a. Chr. n. saeculo tribuit propter litteraturam Paton. 

132. Tabula Antimachiae in insula Co inventa, infra fraota, Edd, Paton- 

Hiclss Inscriptions of Cos n, 386, Mvillensiefen et Bechtel SGDI STil, Dittenberger 

Syii.^ 691, Cf, etiam Wilhelm Arch.-epigr. Mitt. a. Oest. XVH (1894) 

p, 41 n. 6, 

KJard rdbe rai ie^peijai iepdiceu) rdi AdfiaTpr eS[fi||Li]ev he 

ToTc Kupioic Kai rdv |uti iiapeucdv YuvaiKd)[v] | Tdii xpÎôvti e|ipdXXec9ai 

ai Ka ev rdi x^P^^ I eujvrr rdc he Xaxoucac 6|uocdcac 

5 iepdjcear raic || he reXeuiaevaic Kai raic dmvu|Liq)euo|uevaic fjfiev | rdi 

bTfXoiaevai, KaediTep Kai Tipiv TiiuXriTdv Yevec6a[i] ] rdv iepuicuvav 

cuveTdxeTf, TievT' dpoXoc (b)i(b)oucaic | dTioXeXuceai rdiv a^KXuiV 

dvaXiU|udTtuv TidvTûv | TrapacKeudcai he raTc TeXeufievaic rdc iepfic rd 

10 vo|UiJ|W)Lieva^ fjêv be Kai rdiv Yepdiv tuuv euo|ueviuv raTc xPn^ôL^j]!" 

15) eadem de causa v, 67 eandem pensionem, quae v, 62 legitur, restitui et 

V. 66 et 70, ubi de singulorum, non binorum corporum Bacrificiis agitur, dimidiam 

fere partem, quae ipsis reliquiis v. 70 n£vr- confirmatur. Nec tamen 685, sed 

580 dr. summam supplevi, quia ni^vrs addito spatium •vix sufficit.


caic dTTobofiev toO nev eTeXoui) fi)ii(uPeXiov, tou be TeXeiou | [oê- 

Uv]' t[oO] be dTepfioi) Ka[i ]e. . . .v Kai fepwv irdvTiuv | — 

, _ _ ,— _ — e'c]T(xi iepd tcTc^) — 

Quo tempore haec decreta sunt, sacerdotium Cereris veuale fuisse verba 

T. 6 Ktt&dnsQ %tti nQiv nmXr]%dv yEvia&uL %dv LEQma^vvav Gvv£%di&r] testantur. 

Eepugnare sane videntur ea, quae v. 2sqq. de sortitione praecipiuntur, 

sed feUci acumine Paton hanc difficultatem removit statuens non 

iustam auetionem sacerdotU factam esse, sed pretio certo antea constituto 

ex iis feminis, quae eo se empturas profitebantur, sacerdotem sorte esse 

ductam. Eadem autem Ula verba mutationem superiore aetate factam esse 

testantur, atque hoc ipso nomiue hic titulus ad historiam rei sacerdotaUs 

gravissimus, quippe quo id quod sane per se ip,sum veri simile est: saoerdotia 

ea, de quorum emptione veuditione constat, non antiquitus venaUa 

fuisse, certo exemplo confirmatur, ao quoniam litteratura lapidis HI a. Chr. 

n. saeeulum indicat, id quoque, quod Herbreoht de origine huius moris 

satis recenti coniecit^), oonfirmatur. Nec vero id deoretum, quo venditio 

instituta est, ipsum manibus teuemus — id vel particula c?£' v. 2 in, posita 

apparet*) —• sed sive excerptum sive — id quod cum Patone probabUius 

puto — supplementum eius, quo antiqua quaedam praecepta partUu mutantur 

partim confirmantur. 

Mutantur aperte in v. Isqq. lîifiEV Ss %oig %VQiotg %tti %av ftij naQEvGdv 

yvvaL%mv %%X.: feminae, quae saoerdotium petebant, olim ipsae sortitioni 

adesse debuerant, tum hao condicione Uberatae sunt, Quae mutatio etsi 

ad rem satis levem pertinet, tamen una cum venditione saoerdotU instituta 

laxiorem consuetudinem petendi irrepsisse notatu dignum est. 

Confirmatur lex pristina v. 5 sqq. Nam quidquid ibi verbis raLg 

TEXEvfiivttLg %ai %ttLg inLvvficpEvofiivaLg siguificatur, verbis niv% bôXbg SlSov- 

GttLg dnoXsXva&ttL %mv aXXmv dvuXmfid%mv ndv%mv id utique apparet feminis 

Ulis privUegium quoddam concedi. Cuiusmodi id fuerit, commode ni fallor 

iUustratur lege Attica n, 24, cuius praecepto identidem recurrente LSQsiix 

[EQ£(b6vvtt : V : — — nvQmv 'r]fJiLi%%Em : III : fiiXLTOg %o%vXr]g : III : iXaiov 

TQLmv %o%vXmv : IC : ipQvydvmv : II : cognoscUnus sacerdotes minora Ula, 

quibus ad sacra facienda opus erat, velut mel lignum oleum non siiis 

vel fani sumptibus praebuisse, sed a saerificantibus pecuniam, unde Ula 

compararent, accepisse. Similiter in hoc fano Coo rem se habuisse conicio: 

1) hanc certam lapidis lectionem, quam P, in ir£{C)ov mutare voluerat, 

eodem fere tempore et Bechtel et Wilhelm optime defenderunt ad eundem titulum 

Aeolioum (Hoffmann Grieeh. Diai. H p, 10 n, 155) provocantes, ubi a v, 18 

legitur dQvr]dSmv haXa driXsa. Idem hoe esse atque Q-raecum iraXbe, Latinum 

vituius a stirpe Jîrog derivandum monuit Meister Ang. f. Indogerm. SprachJcunde 

I p. 203, 

2) rd Ss XoLnd 'iara]L 'iSQa Talg probabiliter Dittenb.; nescio igitur an antea 

scriptum fuerit rov ds aysQfLoi) xtX. rb rjptav vel rb — piQog rmv iSQSi&v ârm; 

cf, n. 98 V. 8sqq. An v. 13 post To;rs supplendum iEQsiaLg? 

3) De sacerdotii apud Graecas emptione venditione Argent. 1895 p. 36 sqq. 

4) cf. etiam n. 192 in. et quae in comm, adnotavi.

COAB n, 132 331 

solebant saorifioantes saeerdoti pecuniam solvere, uude res Ulas compararet, 

quae nimirum pro magnitudine et genere sacrificii pluris minoris steterunt, 

sed illis feminis Taig TsXEVfiivuLg Kai Taig snLvvficpEvofiEvaLg soluta summa 

quinque obolorum fixa, qualem fere nos 'PauscJialsumme' vocamus, omnia 

iusta, quodcunque singulorum pretium erat, a sacerdote praeberi debebant, 

Atque id quidem concessum erat iam nîv nmXr]%dv ysvi^&ttL %dv LEQm6vvttv. 

lam emptione sacerdotU instituta sacerdos, fortasse statim prima, quae ita, 

creata erat, maxime id agens, ut emptionis pretium expensum reciperet, 

et ad mutatam videlicet sacerdotii fungendi condioionem provocans postulasse 

videtur, ut mulieres illae iam iustum singularum expensamm pretium 

redderent. Contra ea denuo hoc titulo confirmatur illam quinque 

obolorum pensionem ratam et legitimam esse ac, ne idcirco sacerdotes 

minore posthac stucUo feminis illis sacra praestareut, expressis verbis praecipitur 

naQaa%svdaaL Si %aig %£Xsvpi,ivttLg %dg isQrjg %d vofit^bfiEVtt. Eestat, 

ut quae dicantur %sXEVfiEvai et inLvvficpEv6fi£vai quaeramus. Patonis interpretationem, 

qui priore verbo feminas primum nubentes, altero iterum 

nubentes dici coniecerat, ferri non posse patet. Ao vooe %aig %sXsvfi,ivaig 

ex usu sermonis notissimo mulieres, quae in mysteria initiantur, significari 

id quidem pro certo habendum videtur, praesertim cum de ipsius Cereris 

sacris agatur atque etiam Ulud de fixa quinque obolorum solutione praeceptum 

taU potissimum ocoasioni aptum sit. Sed diibitari potest de 

alterius verbi vi. Dittenberger eas quae nubunt inteUegit et in nuptUs 

fuisse aUquas partes sacerdotis Cereris iam Paton monuit coll. Plut. Coni. 

Praec. lin. Verum vidisse ego puto Usenerum, qui gradum quendam 

initiorum dici videri olim dissertationi meae adscripsit. Etenim ritus 

nuptiales sacris mysiicis intercurrisse certum est^) atque initiatus vel ipsa 

vooe vvficpiog significabatiir. Sane hic de dea et mystis feminis agitur, 

quae res primo eiusmodi ritus excludere videtur. Sed praeterquam quod 

fieri faeile potuit, ut in mysteriis Cereris deus deae se adiungeret velut 

Dionysus^), omnino iu hac mystica reUgione numini divino plerumque 

partes masculinae tributae esse videntur.') 

Paulo difficilius praeceptum proximum de sacerdotis emolumentis 

{yEQr]), praesertim cum struotura ipsa dubia sit. Dittenberger dativum 

Tttig iQ'r]ôvaaLg non de sacerdotibus, ut voluerat Patou, sed de mulieribus 

saoriflcantibus accepit nec vero ab dnoSofjtsv, sed ab fjfjLsv pendere censuit 

hano fuisse praecepti rationem existimans, ut iis quae veUent feminis pro 

partibus victimarum prius legitiuUs pecuuiam solvere Uceret. Sed summa 

ni fallor difficultas ita nondum est explicata, perparvum Ulud dico pretium. 

5) cf, praeter Lobeck Aglaophamus p, 648 sqq. (non solum p. 609 sq.) nuno 

potissimum A, Dieterich Mithrasliturgie p. 121 sqq, 

6) cf, e. g, Paus, H 11,3 rbv Se vvficpmva KuXovpEvov raig yvvuLîv ioQrd^stv 

naQsiKaai' Kai dydXfiara Aiovvaov Kui Afjfir^TQOe Kui KoQrê rd nQâmna 

(paivovra iv rca vvfi(p&vi iartv, ubi vvficpmv aut ad nuptias Atovvaov et KoQr]g 

aut ad ritus nuptiales initiandos referendus est; ef, de eo loco Lobeck p, 650, 

Dieterich p, 127. 

7) cf quae de hac re adnotavit Dieterich i. c. p. 124.


quo eames redUnere Ucebat, ac pemUrum, nisi forte Cereris sacerdotem 

multo minora yiQr] tulisse putamus, quam solebant fere sacerdotes Graeoorum. 

Etenim si recte iUa disputavit Dittenb., num ullam mulierem illa 

potestate usam non esse credemus? nullam opinor, si quidem e. g. porei 

pernam obolo redimere poterat. Inoredibile vero Antimachenses commodum 

sacerdotis adeo neglexisse ne dicam ludibrio habuisse, ut ea quae altera 

manu tribuerant altera demerent. Neque omuino video, quae alia ratio 

praecepto tali subesse potuerit nisi ea, ut perparvum illud pretium obstaret, 

ne temere cames pecunia mutarentur. Unde sequitur potestatem 

redimendi non fuisse penes saerifioantes, sed penes sacerdotes, quas raro 

emolumenta tantulo vendituras esse consentaneum erat exceptis fortasse 

maioribus feriis velut mysteriis, ubi frequentia sacrifioantimn facUe molestam 

camium copiam afferre poterat. Eedeo igitur ad struoturam, quam 

Paton proposuit: dativus raig iQr]tovaaig ad sacerdotes refertur, pendet ex 

dnoS6fjiSv. 

Postremum praeceptum, etsi de oonexu coniectura fieri potest, certo 

restitui nequit. Cognoscimus tamen mentione %ov dysQfiov saeerdoti Cereris 

Ucuisse, mysteriis sc. et aUis fortasse conventibus feminarum, stipem col- 

Ugere, id quod notatu valde cUgniim est; vid. quae de hoo more ad n. 116 

exposui et cf. etiam n. 98 v 11 sqq. cum comm. p. 279. 

133. Marmor in opido Co inventnm. Superiorem partem ac vel eam imperfectam 

ed, Dubois BCH VH p, 478 n, 1 {De Go insula n, 37), deinde totum 

titulum Paton Inscr. of Cos n. 27 de lapidis condicione haec adnotans: ' aii the 

eentre of the stone is much corroded, and scarceiy anything is visible on the impression 

towards tJie end the iines are much more cioseiy urritten than 

at the beginning, with at ieast forty letters to one iine instead of about thirtyfive.' 

Eepetiverunt MnUensiefen-Bechtel ectypo usi SGDI 3627 et Dittenberger 

Syil^ 598. 

'eni ôv](ipxou N[ Mri[v6]c BaTpo|uiou | 66KC)iTa|i]) ') Ae 

c cuv4Tpav|)ov | [cTpa]TaT6c N(Kav[6poc . . . o]u, ["AT]r|cic '€iT!K|[o]6pou, 

5 ...e6o[(joc ...]ou, 6vici[po]Toc 66Kap|jirou, (l)o[pfiiaiv] €66ci[|Li]o[u, oTc 4Tpa]|u- 

MciT6u[6v] I EucxpaToc AioKXeuc^ 

Toi [T]a[|Lii]a[i d]TTob6ceu)[v] | rdv iepu)cuvav tou Aiovuc[ou 

t]ou [0]uXXoq)6po[u] | pfvoc BaTpoiuiou eKKaibeKdrar d he upia- 

10 fxeva I ecTim ufific Kai 6X[6]KXa[poc K]ai [|u]ti veiurepa || eToiv beKa^ 

iepdc[eT]ai be [bid p]iou^ KarapoXdc | be Troif|ceTOi toO eu[p]^|uaToc 

[b]uo, rdv jufev I Trpdrav ev lurjvi BaTpo[|LiiJu)[i Td:i i]n\ tou ev[ec]|Td)- 

Toc ôvdpxou luexpi rdc TpiaKdboc, Td[v] | be beurepav luexpi rdc 

15 [Te]c[c]a[p]ecKaibeKdT[ac] || tou fepacTiou |utiv6c [toO] eiri tou evecTiu- 

Toc I novdpxou eTTiTeT crai £a|uiac a[i | kJo fifi KarapdXr|i 

T(iv KaT(x[poX]a-y [ev] tuu [x]p6vu)i | Tuii YeTpa)i|uevu)i, diT[o- 

1) i\KKai]SsKdrai P. et Dttb,; sed neque ita syllabam versu dirimi reliqua 

insoriptio oonfirmat neque omnino XVI dies aptus est, quippe cum hoc ipso 

venditionem fore v, 8 cognoscitur, Denuo videndum quot litterae ante SsKdrat 

Bcriptae fuisse possint.

COAE n, 133 333 

Ypan)](i[v]T(u [h' auT](d)v Toi | TrpocTdTai Kai Toi Tajuiai ~/ , , . . 

20 . .(XYTaSai || icai biTiXaciav rdv be iepeiav[ TeXec](e)i2) d tt6[Xic], | 

To h' dvd\u))ua Te\ecd[vTU) Toi Ta|uiai]^ ottuic b[e] | TeXecGiii d iepeia 

[Ka]Td Td yg}iil[6]fxeva, Toi TTU)X[Ti]|Tai dTTO|uiceu)cdvTU) • [e5]e[cTU)]i 

be Tdi iepeiai uq)ie[p]|eiav duobeTHai ttoXTtîv iut) eg]e'cT(ui be dX\a[v 

26 iJljepdcGai lutibe TeX[eTv Td)i 0uXXoq)6p]u)i^) Aiovucuu | [iijXdv f| dv 

Ki^ ie[p Zt . . b. . juo. I ai be ric Ka irapa 

i> e£ecTU)[i | T]du Kupiuu rdc iepei[ac f| Kai rdiv dXXu)]-y 

TuJi [x]pr|Z[ov|T]i ecaneXXeiv ec rdv [pou]X[dv] . rdv TeX[eO]cav 

30 K[ai I d]biKeucav Td[v iepeiav?*) tcxt . . a , ou | dbiKeTv 

TeXeuca[v dTT0Tei]cdT[u) |uev]^) | -ccp'' touto be u. 

|ue favoi. . |XavToc TobeL]u av 6q3[ei]|- 

Xoucav Toi T[a|u]ia[i — —. iam v. 35 — 60 tam corrosi sunt, ut 

singula tantum verba cognosoantur velut 36 ex6u|uaT[a, 37 tov Aiovu- 

[cov, 38 d tt6Xic, 41 e]HecTU)i au[T]d[i, 43 Trporepac, 48 xP^l^ni, 

58 fi]uiccu)[i, 59 TeX]ecTpa; paulo meUus iterum de sequentibus aotum 

est, quae sicut in lapide distributa sunt describere interest: 

60 epeiai be Tabe[— c. 20 Utterae desunt— Ta]Tc TeXe(u|ue-) *) 

vaic TidvTa TTape[xeiv — c. 19 „ „ —]v Tdii 0u[X- 

Xoqidpiu Aiovucu) [— c, 23 „ „ —] tujv luev |u, 

A,u)V^) iepeioiv Kai [— c. 21 „ „ —] rpiuio, 

ie[p]eiu)V Keq)aXdv K]ai bpaxndc e, . 

65 . . aiiu [ai'] Kd Tic Tra[pd — c. 17 litterae desunt — t](I) Qew fa. 

. iepe, Tdi he [— c. 19 „ „ —]pa 11 TaiiTa , 

,Ta ecTU), eui be to[— c. 17 „ „ —]avTa raic , , . 

2) lEPEIAN z,IAnO; supplem, tamen non dubium videtur, cf,^ 

n, 134 V, 6, 

3) supplevi; pr]Si rsX[sla&aL iiQSiav r]mt AtovvamL priores, qui paulo infra 

ai Si rig Ka naQa[vofL))L tl sig rdv iiQEiav], iîarm «rl, legunt, ubi ego temptaverim 

al Si rig ku naQa [roiiro LSQ&raL f] TE^jjJt, iîarm mtJ,. , vid. de diversa 

supplementorum ratione oomment,, de oognomine iterato v. 61 sq. 

4) supplere conatus sum usus vestigiis litterae K quae Dub, post I!AN 

agnovit, rbv] rdv rsXsiiaav [d^^StKS^vaavra P,-H. et D,, de loco diffioillimo •vid. 

oomm. 

5) suppl, P,-H., deinceps hunc fere conexum restituere ausim: toi;to(d) ê 

[rov dQy]v[Qiov rb] fii[v rifitav iarm rov i]aav{ys)[i]XavTog, rb Sh ().o)[Lnbv roi) 

&SOV iarm Ko;i r]dv ocp[sL]Xovaav roi rafiiat [avayQaipdvrmv], Omnes quas in hac 

parte dedit litteras certas esse ne ipse quidem Paton spondere potuit, 

6) ISTEAEZO, unde P, rate rsXsaofiivate, Dttb, rEXs{a&)[r]aofii]vaLg; neutrum 

placet, iUud propter medium, hoc quia tot litteras deesse veri dissimile 

(cf, V, 61 extr,) et propter futurum parum aptum; participium praesentis defenditur 

simili loco tituli n, 132 v. 9 naQaaKsvdaaL S): rc^rg rsXsvfiivate ra 

vofiiibfisva. 

7) r&v fjiiv fL[sy]d[X]mv isQsimv P.-H, et Dttb.; sed alterum exemplum talis 

deflnitionis non extat.

334 

LEGBS SACRAE 

d ij]q)iepeia dv Ka[— 0, 20 litterae desunt — - dTr]obe[iHiii ^) • • - 

Td]v iepuicuvav e[— c. 21 )) )> —]ttou 

70 auTov ec eTTicKe[— e. 19 )) » 

—]Ka . . . 

b]e Ka |ufi KaTapd[XTii -- 

c. 16 )) )) -]10 , , . 

6|u]ocdvTU) dva[Tpdii)eiv auTdv') — — — — — — — 

. abe.eve— — — — — 

, reXerd— — — — — — — — — — — — 

Decretum de emptione venditione sacerdotii ALOvvaov &vXXo^6qov. 

Cognomen dei aliuude ignotum explieavit Paton coll. Hesych. s. v. 

&vXXa' KXdSovg r] cpvXXtt et comparavit Al6vv6ov SKvXXirav, qui bis in 

fastis Cois oecurrit (Hesych. s. v. a%vXXig' %Xrjfia%ig). Dionysum non modo 

vitis tutorem, sed omnium arborum earamque fructuum esse constat. •'*') 

Duos sane huius naturae Dionysos in uno eodemque oppido eultos esse 

satis mirum est. 

De ooudioionibus emptionis haee adnoto: v. 9 'vyirfg %ttL bX6%XaQog 

quae nimirum prima ac gravissima condicionum fuit, cf. Plat. Leg. p. 759 C 

SoKLfid^sLV Ss %bv dsi Xuyidvov%tt nQm%ov fiiv bXoKXrjQOv %ai yvfÔLOV, Et. M. 

p. 176,14 OL ^ttatXEig %tti oi lEQEig iSo%LfmSov%o 'A&f]vr]aLV Ei dcpsX^lg %ai 

bX6%Xr]Q0L, Anaxandridis comici fr, apud Athen, VII 300 a Tci^g isQiag iv- 

&dSE fiiv bXo%Xf]Qovg v6fi,og slvttL, legis denique Chalcedoniae n. 196 v. 9 

d)vsLa&m Ss og [%tt r]i o^X^^^XttQog. De genuino autem ortu hic nuUam fieri 

mentionem eo magis mirum est, quod infra v. 24 in subsacerdote fit. — 

fjLT] vsmriQtt i%mv SiKa: of. n, 135 v. 14 fif] VE(>>%EQOg i%]mv (j£)«i;T£C)[c)czp(Bi'] 

et n. 196 v. 11 iîa%m Si Ktti naiSi mvEia&aL. Quem morem satis mirum 

aeque ac venditionem sacerdotiorum ipsam^-*^) crescenti in res sacras neglegentiae 

tribuere proclive est neque eam saepius valuisse causam nego. 

Interim tenendum est nostram de sacerdotU natura et auctoritate opinionem 

in oultum Graeoum non quadrare et quibusdam in sacris vel opus fnisse 

sacerdote impubere sive puero sive puella, of. Paus. 11 33,2 L£Qa%tti Ss 

(lIoasLSmvL) nttQ&ivog £a%' av ig mQav nQoiX&r] ydf.wv, \II 26, 5 Usdem 

fere verbis de sacerdote Dianae, tum VHI 47, 3 lequtul Se ry A&r]vu 

8) supple^vd, cf, V, 24 et n, 134 v, 4sq, 

9) supplevi iurare iuberi ratus quaestores et prostatas, cf. v. 19, 

10) Plut, Quaest, conviv, V3, 4 Kai HoasiS&vi ys ^vraXfiim, Atovvaa) Si AsvSQirr] 

ndvrse me inoe sinsiv '''EXXr^vse &vovaiv et de Is, et Os, 36 oct S' o^v povov roa oivov 

Alovvoov dXXd Kai ndar]e vyQae (pvOEme '^'EXXx]VEe f]yoiJvraL k^vqlov Kui dQxr]ybv, &qksl 

nivSaQoe fidQTve sIvul, Xiymv SsvSQimv Si vopbv Atovvaoe noXvya&r]e wi^dvoi, 

dyvbv (piyyoe 6na>Qae. Cf, praeterea Hes, s, v. hSsvSQoe et Athen. IH p. 78 C et quae 

Kern Beitr. zur Gesch. d. GriecJi. Phiios. u. Beiig. p. 88 sq. de Dionysi epiphania 

Magnesiae i,n platano facta optime statuit coll. etiam Paus. H 2, 7 et IX 12, 4. 

11) hano apud civitates belUs atque excidiis ad inopiam redactas natam 

esse et ideo institutam, ut his publicis angustiis subveniretur, recte statuit 

Herbrecht Be sacerdotii apud Graeeos emptione venditione Argent. 1885 p, 38, 

nec tamen minus verum eiusmodi medelam labentis esse pietatis; lenius ac 

mitius iudicium de hac re Herbrecht tulit quam oportet, rectius Bischoff BJiein. 

Mus. LIV p, 12, Cf. de hoc more etiam quae ad n. 156 attuU.

COAB n, 133 335 

naig iq6vov o^vk olSa baov XLvd, nîv Si 'r]Pda%£Lv jccct o^v nQoam et X 34, 8 

TOV ^£ LEQEtt (^ji&r]vdg KQavaiag) i% naiSmv aiQo^bvxttL xmv dvf^^mv, nQ^voLttv 

noLO^vfiEVOL nQoxsQov %r]g isQmavvr^g £i,f]%ELV oi %bv iqovov nîv i) 'f]^fjaaL. 

V. 10 LSQda£%ttL SLtt §iov. sacerdotia venalia ad vitae tempus gesta 

esse cum per se veri sUnUe tum titulis confirmatur cf. n. 84, n. 155, 

n. 167—8. Accedit quod Bischoff acute intellexit•'^^) aUter non verba 

emendi et vendendi usurpari debuisse, sed fiLa&o^va&uL, quod de sacerdotio 

semel occurrit ra decreto quodam Myconio aut Andrio (Le Bas-Wadd. Asie 

min. 1799 = 2059). 

V. lOsqq. ab emptoribus non statim totum pretium solvi, sed summam 

dividi in complures partes, quas aequis portionibus diebus constitutis 

pensitare deberent, etsi improbabant Plato et Theophrastus, tamen mos 

erat usitatus.''^') Hic et n. 196 duae pensiones fieri iubentur, etiam plm-es 

n. 139. Inde a v. 16 id agi, quid fiat, si sacerdos terminis constitutis 

uon steterit, satis certum, sed nec v. 16 nec v. 19 lacunae adhuc expeditae 

sunt. IIHc e supplemento £%d]G%uL sc. %uTaôXai proficisoendum ratus Paton 

restituit inLT£%[di&aL Si S(jQaifidg) . EK(£]aTaL âfiiag, al' %tt fc^ %tt%a- 

^dXr]i, quae tameu vel propter genetivum fccfitag displicent. V. 19 ipsa 

lectio insuper incerta est; P. dicit T A H A probabiliter rectum esse seque 

frustra PPAHA in lapide dispicere temptavisse; post aâ fortasse hastam 

verticalem esse, utique non 51; v. 20 rn. K veri simUe esse, contra 0, 

quam litteram Dubois dederat et Patou in ipsius lapidis examine novissimo 

legi posse existimaverat, eotypo non confirmari^*): ' on the wJiole, the evidence 

is against %dâa&ttL or nQdâa&aL and in favour of %dâL %ai.' Sed 

sive soribitur %d[y Ss %Lfidv] %tt^ttL %tti SLnXttaiav sive fif] dnoSovaa Ss] 

Tdi,ttL %ai SLnXaaittv, oifensionem non deesse Paton ipse concessit. 

V. 20 rdv Ss iiQELuv rsXi^SL d n6XLg: inauguratio quaedam sollemnis 

saoerdotum fuisse videtur apud Coos; occurrit etiam Chalcedone (n. 196) 

et Amorgi (n. 98). Coniuneta erat cum saorificio (n. 134), quod publico 

sumptu fiebat Coi, sacerdotis ipsius sumptu Chalcedone et Amorgi, cf etiam 

quae exposui ad n. 196. 

V. 24 ii,i6Tm •— 'ixpLSQSLttv dnoSsfûL: id praeceptum tum potissimum 

valuisse, si puella impubes sacerdotio fungebatui^, putare procUve est, sed 

vix rectum. Etenim homiues, quo minus ipsius religionis stucUo et dignitatis 

sacerdotalis auctoritate commoti, sed lucri vel privUegiorum publicorum 

causa sacerdotia petebant, eo magis diurnis ac molestis officiis 

eorum liberari studuisse civesque, ex quo venalia ea instituerant, huic 

studio inddteisse facile intellegitur, Civem esse debuisse subsacerdotem 

nota, cf. supra ad v. 9. 

V. 24 priores editores legerunt fiij iîerm Ss dXXav LSQtt6&aL firjSe 

XEX[£LG&aL liQEtav x]mL ALOvvGmL nXdv r] av %a le^q — — quae etsi imperfecta 

reliquemnt, ad novam tamen sacerdotii ineundi condicionem referre 

12) Bhein. Mus. LIV p. 16. 

13) cf. de hac re Anthes Be emptione venditione Graecorum quaest. epigr. 

Halis 1885 p. 43 sq, 

14) item Bechtel eo eotypo, quod a Patone accepit, OAI refutari adnotat.

336 

LEGES SACRAE 

videntur, vix reote, Omitto de condicionibus iam antea v. 8 sqq. actum 

esse, sed verba sequentia ai Si %ig %a nuQa , i'S,i6%m %mL %VQimL %dg 

LEQsi[ag] • i6ayyiXXsLV ig %dv [pov]X[dv] %%X., quamvis dubites quomodo 

suppleantur, id oerte iudicant hic de privUegio potius saoerdotis tuendo 

sermonem esse. Accedit quod qui v. 25 %sXEL6&ttL scribunt iidem statim 

post eiusdem verbi participium admittere coguutur activum (v. 29 et 31), 

quod certe editores AngUoi et Dittenberger, cum coufidenter scriberent %bv] 

%.uv %sX[£v]6uv dSL%£v6av%a^% explicare debuerunt, Equidem priore quoque 

loco V, 25 aoti^vum T£;i[£rv scribeudum duco nec iam hoc loco verbum de 

inauguranda sacerdote ipsa, sed de mystis per sacerdotem initiandis dici, 

de quibus hac lege esse actum confirmatur v. 60sq., ubi saoerdotem mystis 

feminis ndv%tt nuQiiELv iuberi omnes consentiunt; universo autem loco id 

caveri suspioor, ne saoerdote ipsa absente aUa femina nisi ea, quam illa 

ministram sibi assumpserit, saoris officiis fungatur (ef. n. 49 v. 12 sqq.), 

praeoipue ne quis initiandi munus sibi arripiat (of n. 3C v. 26 sq. de iure 

EleusinUs my.steriis initiandi). V. 29 igitur ni faUor d ^sXs^dGa ea est, quae 

cum contra legem initiet, sacerdotem dSL%si. 

Inde a V. 32 lapis ita detritus est, ut uusquam integra sententia 

restitui possit; satis certum tamen est ut in ceteris huius generis tituUs 

sic hic emolumenta quoque saoerdotis constituta esse, quocum conveniunt 

reUquiae v. 64 is^Q^simv %scpaXdv. — v. 69 TS^X^sGTQa, quod P,-H, reote 

restituisse videntur, pretium inaugurationis sunt, cf, 98 v. 18. 

134. Marmor undique fractum, in oppido Co in ecclesia S, Marinae, Bdd, 

Paton et Hioks Inser. of Cos n, 28, unde Miillensiefen et Bechtel SGDI 3628, 

Dittenberger Syii.^ 597, Cf, etiam Herzog Koische Forschungen p. 42. 

— — — — — a — — I — — ci[— — Toi Ta])uiai 

TTpobiaTp[atfidvT(u | toTc] TipocTdTaic ec rdv erri rdi jêXeTdi rdc | 

5 iep]iucuvac Guciav L,t'' vaKdpov b[e dTTobeiHdTiu || auT]d)i 6 Trpidfievoc 

rdv iepuucuvav o[y Ka Tdiv TToXiTdv ] b]r|Xr|Tar tov be iepii TeXecdru) 

d Tr6[Xic Kard rd | v]oî26|U6va^ Toi be TTuiXriTai |iiceu)[cdvT(u re- 

XecJTpa] rd vojuiSdfieva ~,,'",i — _ — — — | —; — 

Toai/ — — — 

Argumentum simile superiori titulo est. Verbiim nQoSLayQdcpstv Harpocrationis 

glossa SLayQdipttvrog' — •— 'evlol Se dvxi Toif dta %Qttni^r]g 

dQL&fi,i]6avTog MuIIensiefen recte interpretatus est et contulit .n. 137 v. 25 

et n. 138 V. 5, Quibus locis comparatis dubitari potest, utrum initio huius 

15) lectionem dSLKSvaavra pro aStKSvaav to;- reotissime reiecerunt iam M. 

et B., frustra defendit Dttb,, etsi propter proximum &StKstv (v, 31) mero errore 

pro dSiKfjaavTa incisum ipse existimat; sed praeterquam quod lubricum est in 

tanta Bontentiae incertitudine ad errorem lapicidae confngere, ne emendatus 

quidem ille error o:ffension6 caret, quoniam aoristi participium in hoc verbo 

parum probabile est, Vestigia litterae l< a Dub, post rsX[£v]aav v, 29 indicata 

,a P, et Dttb. neglecta sunt.

COAE n. 134. 138 337 

tituli TttfiittL an vanoiaL supplendum sit. Hoc scripsit Dittenberger; ego, 

cum Patonis apographum ante ! dimicUam hastam obliquam exhibeat, 

Ulud praetuU. 

V. 3 %EXE%di suppl. Paton satis probabiliter; quamquam ex hoc nomine 

genetivum %oiJ isQimg potius quam rfij LEQm6vvug pendere expeetari recte 

Dttb. observavit. Etiam pretium sacrificii cum iuauguratione coniunctum 

opinioue maius est. — v. 4 vukoqov: cum hoc ecUtores vtpLEQELttv, quam 

sacerdoti Dionysi Thyllophori adsciscere licet (n. 133 v, 23 sq,) comparant. 

Sane per se ipsa condicio va%6QOV i. e. aeditui huimlior est, et OropU 

quidem aedituum Amphiarai offlciis sacerdotis proprUs prohibebebant (cf, 

ad n, 65 p. 202 cum not. 12). Sed apud Asiae insularumque Graecos 

aeditui vulgo maiore auctoritate usi esse videntur, et de ipsorum Coorum 

consuetuÛne ex Herond. mim. IV82sqq. AescuIapU aedituo re divina ipsa 

fungi Ucuisse constat. Idem igitur de sacris, ad quae hic titulus pertinet, 

sumere licet; cf, etiam tit, Magn, n. 187. 

De inauguratione (v. 6) cf supra p, 335. Vocabluum TiXseTQa v. 7 

Paton restituit coU. n. 98 v. 17 et n. 133 v. 69. Ceteram non modo argumento, 

sed etiam et litteraram specie et versuum longitudine hanc inscriptionem 

superiori tam simUem esse Paton statuit, ut partes esse corporis 

cuiusdam decretorum ei videantur. 

136. Pragmentum inventum in oppido Co, nunc Symae, a dextra et sujDra 

integrum, Edd, Gardner Jown. of Heii, Stud. VI p, 262 n, 3a, Paton-Hicks Inscr. 

of Cos n, 30, MuUensiefen-Beohtel SGDI 3630. 

'ETii novdpxou — — — —] AaXiou — — | — — — 

— [cuveYpaif)]av TTpocTdrai . . | [— — — — — N]iKia, Hevo- 

6 q)d)v TTap|[|uevicKou — — — —](uvoc, Ai6(pavTo[c || — — — 

— — — T]oi aipti|uevoi cuv|[— — — — — — to]u 'AcKXa- 

TTiou Kai I [rdc Tfieiac — — TeXeuT]iac 0eubiupou^), Nik|— — 

— — — — 'Apicreuc 'ApiCTe|[u)c •— — — — T]di Trpdcei 

10 Tdc iepLu|j[cuvac — — — — —] Kai 'Hmdvai iepeia[v | — — 

— — — —] Toi be TTUiXiiTai d|[Trob6c6u)V rdv iepuicuvav toO 

'AcKXJaTTiou Kai rdc 'YY|[ieiac ' 6 be Trpidjuevoc rdv i]ep(ucuvav 

^ctuu I [uYifjc Kai oXdKXapoc Kai luif vediTepoc eT^div beKa- 

Tec[cd|pu)v — — — — 

De venditione sacerdotU AescuIapU et Hygieae ac praeterea de creanda 

sacerdote Epionae (v. 10) agi Paton vidit et pauca quae possunt ad exemplum 

legis n. 133 restituit. Epionam una cum Aesculapio apud Coos cultam 

esse confirmatur ex Herond. mUn. IVin., ubi sane 'Hmcb audit. Sed propriam 

eius fuisse saoerdotem notatu valde dignum est. Quaeritur, qua 

•. 

1) idem, de cuius morte Antipater Sidonius carmen sepulcrale fecit (Anth, 

Pal, VII 426), unde aetas tituli aliquatenus definitur, cf. E. Preuner Hermes 

XXIX p. 650 sqq. 

Loges (iraeo Saorao ed, Ziehen, 22


ratioue hic emptio sacerdotU Aesculapii et Hygieae cum Epionae sacerdote 

creanda conexa fuerit. An is, qui illud emerat, idem hano praebere 

debebat? 

136. Fragmentum opisthographum, in oppido Co prope cimeterium inventum. 

V. 2 integer est. Bd, Paton et Hiclis Inscr. of Cos n. 32 {SGDI 3671). 

A. 

— _ Toi] I CT[pa]TaYoi dTrob6ce[u)v] | rdv iepuicuvav 6 be 

TTpid|[|u]evoc dXeiToupYTiTOC ?[ctu) | rrdcac Xei]TOupYiac t ~ — — 

B. 

xTaca/ 

Fragmentum, cuius litterae apicibus ornatae aetatem superioribus aliquauto 

reoentiorem produnt, ipsum quoque ad venditionem, emptionem 

sacerdotii pertinet. De immunitate c£ n. 188 v. 15 cum comm, 

137. Marmor a sinistra parte integrum, in insula Co prope urbem iv Toi 

XmQio) KsQfistai inventum, nunc in Museo Constantiuopolitano. Edd. ex apographo 

Kontoleon MAI XVI p. 406 sqq., Th. Reinaoh Bev. 'des Et. Grecques IV p, 369sq,, 

Mullensiefen-Bechtel SGBI 3632, Michel Beeueii 720, Commentario uberrimo 

instruxit Toepffer MAI XVI p, 411 sqq. Alterum apographum coutulit idem 

B CH XVI p. 162sqq., tertium Reinach Bev. d. Et. Gr. V p. 100 ibidemque p. 253 

ectypis tanciem duobus, quae Hamdy Bey misit, uti poterat. 

— — — — — .—• — — — — •— — — e]ueTU) 

be Kai CKavoTraYeiceu) Kai 6 rdv ibvdv eu)vr|)ievoc vauccou^) eEui 

Kai rdv eâ. . . | piou Kard Taurd^ eudvTuu be Kai Toi e(uvr||uevoi 

luvdv vauccou dpTiuv, KdTTiuv KaT[d Tau]|Td^ euovTiui be Kai CKavo- 

TraYeiceuiv Kai Toi dYopdHavrec rdv divdv Tdc dpeXiac ^) Kard 

T[auTd]" I eudvTUJi he Kai CKavoTiaYeicewv Kai Toi TTpid)ievoi rdv 

5 divdv cirou Kard TauTd' eudvTcui be [K]||ai CKavoTTaYeiceu)V Kai Toi 

Trpidfievoi luvdv oivou dTri eaXdccai, eraipdv, SuXuiv, dXcpiT(u))v, 

e[v]|oiKiu)V''') Kard TauTd' euovriui be Kai cKavoTroYeiceuiv Kai Toi 

Trpidnevoi Tdv divdv TeTpaTT6[b]|u)V eu6vTiui be Kai CKavoTiaYeiceuJV 

i

COAE n. 136—137 339 

10 Tujv Kard Taurd' eu6vTU)[i b^ Kai] || CKavoTraYeiceiuv Kai toi dYopd- 

Eavrec Tdv u)vdv CKOTrdc bafiociac*)' eueruji be K[ai CKavo]|TraYeiceu)i 

Kai 6 rdv dXX[a]]v |Uiceujcd|ievoc CKorrdv rdv eui vauriXeuur eueTou 

b[e Kard Tau^JTd Kai CKavoTraYeiceuui Kai 6 rrpidjuevoc rdv uivdv rdv 

Moucdv KaTd Tau|[T]jd' e[ueTU)i be Ka]|Td Taurd Kai CKavoiraYeiceu)! 

Kai 6 Tipidiuevoc rdv uivdv tou 'Aq)pobeiciou • OueTûJi be Kai 

c] JKavoTTaYeiceuu Kai 6 TTpid|uevoc rdv liivdv kukXou Ydc Kard 

15 TauTd* euovTiui be [KaTd Tau]||Td Kai CKavoTiaYeiceujv roi exovrec 

rdv uivdv XipavoTT(u))Xdv, 6cTrpi(tu)v, Tapeixo[u' 6ueTU)]|i be Kard 

Taurd Kai cKavoTraYeicecui Kai 6 exujv rdv tuvdv tou (i)aTpiKou' 

eudvTiui be [Kai c]|KavoTTaYeiceu)v roi KuuTogucTai^) t[&]i TToTeibdvi 

Kai KuJ oTv dTro bpaxiudv Tpid[KOv]|Ta Kai 'Pdbun dTTO bpaxiudv rpid- 

Kovra' eudvTiui be Ka^^TdJ Tdurd Kai occoi Ka CKOTidc |uiceo]TTOir|ciuv- 

Tai if exuuvTi ibitUTiKdv iiejuicetufievoi TToTeibdvi Kai Kiu oiv aTTO 

20 bpaxfidv TpidKov||Ta Kai 'Pdbuu dTid bpax|udv TpidKovra ec 6 Ka fii 

cuvecTTiKuTa d CKorrd^ OudvTU) be Ka[Td T]jauTd Kai (T)oi |ueTdpoXoi 

• Toi ev ToTc ixOuciv TToTeibdvi Kai Kiu oTv drro bpaxiudv TpidKov[Ta 

Kai] I 'P6bu)i oTv dTio bpaxfidv TpidKovra^ euovTiui be Kard' Taurd 

Kai Toi veuiXKoi, Xa]updvo[vTec] | 6|uoituc Kai outoi uapd TtJuv Ta|uidv 

bpaxiudc dSrjKovra' eueruu be Kai 6 vauapxoc T^dii TToJJTeibdvi oiv 

dTTO bpaxiudv TpidKOVTa Kai Kdu oTv drro bpaxfidv TpidKovra Kai 

25 'Pdbuui o[T]v I dTTO bpaxiudv rpidKOVTa^ biaYpaqjeceun be auTdn Tiapd 

TUJV Tajuidv bpaxMdc evevr|[Ko]|vTa. euovTuu be Kard Taurd Kai 

CKavoTTaYeiceuuv eKacTOC rdiv Tpirjpdpxuiv, eu6v[TU)]|i be Ttui TToTeibdvi 

oTv aTTO bpaxiudv TpidKOvra Kai Kuu oTv dTro bpaxiudv rpid- 

K0VT[a Kai] | 'Pobuu oTv dTto bpaxjudv TpidKOvra, XafipavdvTuu be 

Kai TOUTOi Tiapd tujv Ta|ui[dv | bp]axiudc evevifKovra' eudvTuu be Kai 

30 Toi KapTToXoYeOvTec Ttlu TToTeibdvi oTv ^[tto || bp]axiudv reccapdKOvra 

Kai KuJi oTv aTro bpa|[xl|idv TeccapdKOVra Kai 'Pdbuu oTv d^rro 

bp]|ax|udv TeccapdKOvra" eudvTUUi be Kai Toi uTiTipeTai rdv (laKpdv 

vadiv TToTeibdvi Kai [Km oTv d]|Tr6 bpaxjudv Tpi[dKOVTa Ka]i 'Pdbuii 

[oTv dTTo bpaxiudv TpidK]ovTa' euovTuii hk Kai roi — —|oi €k tuiv 

uKiipe[Tdv — — — — oTv dTro] bpaxfidv t — — 

V. 5 AAcWTON. V. 8 OIKOnEAnN. v. 11 AAAN v. 15 

nOAANOinPION. V. 16 AATPIKOY. v, 21 NOI. 

Quae hodie in lapide servata leguntur, ea indieem continent hominum, 

quibus sacrificia quaedam imperantur. Externam speoiem si respicis, facile 

duae discernuntur partes: v. 1—16 varia genera eorum recensentur, qui 

4) &vvvoSKonsia dici R. et T. viderunt. 

5) Theophr. Hist. Plant. V 1, 6 ian Sh Kai noXvXonov t; iXdrr] &si yaQ 

iX^L rtvd inoKarm toO (patvofiivov 5to;i iK roiovrmv ff bXr]^ Stb Kui rdg Kmnag 

^•uovrse dcpatQElv nsLQ&vraL Ktt&' evo; xo:i bfiaX&e (Toe,), 

22*


vocantur toI imvr^fiivoL (nQLUfisvoL, ayoQdi,ttvTEg) %uv mvdv, qua voce eos, 

qui vectigaUa pubUca redempta habebant, a Graecis significari Toepifer 

docuit; quorum generum uni cuique idem praecipitur: &v6v%mv %ai GkuvonaysiG&mv. 

Inde a v. 16. ubi non iam publicani, sed homines praecipue 

ad res navales Coas pertinentes apparent, genus pretiumque victimae saorificandae 

constituitur et praeterea quibus dis fiat (IIo%SLSdvL, 'PbSm, Km) 

additur. lam plurima et gravissima Ula, quae ex hoc indice de rebus 

oeoonomiois nec non de moribus vitaque Coorum cognoscuntur, post 

Toepfferum disserere non huius loci est. Eemotis vero illis duae potissimum 

quaestiones ad rem sacram pertinentes restant. 

Ac primum quidem id quaeritur, quodnam genus fuerit legis talem 

indicem exhibentis, quo consUio commoti Coi eum consoribendum curaverint. 

Id quod ex uno hoc titulo, quoniam et exordium et finis legis perierunt, 

nuUo modo intellegi potest. Nec vero hic titulus ab alUs tribus decretis 

Cois separari potest n. 138—140, in quibus plaue eodem modo homines 

sacrificare debentes enumerantur, lam cum certe in duobus eorum (n. 138 

et 139) index ille partem efficiat tituU de emptione venditione sacerdotii 

cuiusdam, et nostrum titulum et n. 140 item talis decreti partes esse si 

non certum at tamen veri simillimum mihi videtur.^) lam quaeritur, quid 

eiusmodi index in lege de emptione vencUtione sacerdotii scripta sibi 

voluerit, ISTuUam ego aliam causam video nisi hanc: sacerdotiis venalibus 

factis cives, nisi forte eximia quis religione impellebatur, ea potissimum 

spe emptores exstitisse fore ut emolumentis muneris fructus pecuniae ibi 

collooatae reciperent, timoremque eum, ne nou reciperent, fiêquentiae 

empturorum obstitisse consentaneum est, Quem timorem ut tolleret emtoresque 

allioeret, populus, cum condioiones sacerdotii alicuius vendendi 

constituebat, indicem eorum inserebat, qui in illo templo deberent sacrificare, 

atque ita sacerdotibus certae quidem magniinidinis reditus proponebat.') 

Quacum ratioue praeceptum illud 6Kttvonuy£i6&mv identidem iteratum. 

optime convenit. Verbum enim anavEiv Graeeis artissime cum notione 

epulandi coniunctum fuisse ad n. 79 p. 239 demonstravisse mihi videor; 

quare sieut illius praecepto gkuvêv ita hoc 6%uvontty£i6&m re vera id actum 

censeo, ut ii, qui sacra fecerant, iu ipso fano epulas sacras instituerent 

nec carnes victimarum domum asportarent, id quod non uno nomine sacerdoti 

commodo esse poterat. 

Eestat ut quaeramus, ad euius dei sacra haec omnia pertineant. Cum 

inde a v. 16 sacra HoTELSttVL, KmL, 'P6SmL fieri iubeantur, ad Neptuni sacra 

legem referre procUve est nec tamen certum. Immo ob id ipsum, quod 

V. 16 demum haec uomina apparent, supra aliiim deum nominatum fuisse, 

cui Neptunus Ehodus^) Cos tamcfuam 6vvvaoL adiungereutur, collegeris, et 

6) sane etiam in decreto de donatione Pythoclis facto (n, 131) index similis 

inest, Attamen titulos, de quibus in textu agitur, ad donationes non facile 

quisquam referet. 

7) n. 140 V. 20 ideo diserte additur Ktti %d yiQi] SLS6r[m] Kard ru ysyQ. f] 

dnoTLvirmL %&l isQsT L v'. • 

8) Rhodum Solis ooniugem inducit iam Pind. 01. Vn71.

COAE n, 137, 138 341 

qui homines in altera tituli parte enumerantur, cum omnes fere in rebus 

maritimis versentur, tenentur Neptuni religione, An saorificia prioris pariis 

Neptuno soli debentur, homines autem cfui inde a v. 16 dicuntur, magistratus 

utpote plerique praeterea numini utriusque insulae sacrificare 

debebant? — Ceterum Ehodi mentione certo apparet titulum ei aetati 

deberi, qua Coi sub dicione Ehodioriim erant, i. e. annis 189—167.') 

138. Marmor supra et infra fraottim, inventum in insula Co in vioo Kardamina. 

Edd. Paton et Hicks Inscr. of Cos n, 369, Miillensiefen et Bechtel 

SGBI 3707, Michel Becueii 719, Dittenberger Syil.' 621. 

— — — eueriu 6 | i]e[pe]ijc tou 'Att6XXu)voc ev Ttlu |u[Tivi 

Ttui navd]||uu)[i Tdi] epb6|uai aiYa rdi 'Aq)pobiT[ai diTO bpa]|xiudv 

eiKOCi Kai Tdi evdrai tou (x[utou fuivoc] | aiYa dTio tou icou Kai 

5 caXaibiaT • || biaYpaqpdvTtu be roi varroTai t\u[\ dei Trpi]|afievtui 

rdv ieptucuvav ev tuu iuTiv[i AaXi?]|(ui Kai dXXac bpaxiudc 

eiKoci tucTe eue[v rdi 'A]|q)pobiTai aTYa' eueru) be Kai 6 iepeuc to|0 

10 'Att6X]|Xu)voc Tdi eiKdbi aiYa duo bpax|udv ei[Koci]' || eudvrui be Kai 

Toi |uenicetu|uevoi toc iep6[c Kd]|TTOc Kai t6 paXaveTov CKacroc aurtuv 

epiq)[ov I d^TTO bpax|udv beKaTievTe .if | .ac ev dKpoirdXei 

d,oi. Y — — — — I • • eru) 6|uoiiuc' AIAln — — — 

— I 0 ~ Aituv Yep/— — 

Inscriptionem, quae H a, Chr, n. saeculo tribuenda videtur, fragmentum 

esse legis de emptione venditione saoerdotii cuiusdam apparet v. 5 

SLttyQucpSvxm — xm[L dsi nQLâfiivmi xdv LEQmevvav. De condicionibus 

sane nihU iam in lapide servatum est; quae extant praecepta efficiunt 

indicem hominum quorundam, quibus sacrificia imperantur; eiusdem generis 

indioes extant in tituUs n, 137. 139. 140; rationem eorum expUcare studui 

ad n. 137 p. 340. 

lam cum bis sacerdos ApoUinis nominatim occm-rat, Paton verbis 

x5)L dsi nQLttfiivmL xav isQm6vvav eundem dici et ad ApolUuis sacerdotimu 

legem pertinere coniecit, Sed non modo si ilUs verbis ApoUinis sacerdos 

diceretur, pergi non posset v. 13 &vixm Ss %al o lEQEvg xov 'AnoXXmvog, 

quo %tti alium sacerdotem antea dioi arguitur, sed etiam inde, quod 

sacra Veneri fieri iubentur (v. 2 et 8), de huius deae cultu et sacerdotio 

agi necessario ni fallor coUigendum est. Mirum sane est alienum 

quoque sacerdotem Veneri sacrificium debere, sed inde fortasse expUcandum, 

quod ApoUinis sacerdos principem locum inter Halasarnae sacerdotes obtinebat 

et ex hac dignitate publica aliquot munera ei eveniebant. — 

Deinde ne in tali sacrificioruiu indice, quem saeerdotis commodi causa 

9) litteraturam accuratissime descripsit Th. Reinach Bev. d. et. gr. V p, 253: 

formas esse vulgares III et H a, Chr. n. saeculi, 0 K N Z P 'ie descend audessou,s 

de la iigiic; ie il a les pointes du cereie tres rapproehees, parfois meme 

remiies comme un O.'


legi emptionis insertum esse statui, eum ipsum inter homines sacrifioare 

debentes enumerari mireris, huius saorificium publico sumptu fieri 

(v. 5 SLayQttipovxm Ss xoi vanoiaL) tenendum est. 

V. 4extr. LAAAIAIAT in lapide esse scriptum examine iterato 

Patonis certum videtur. Hio tamen erravisse lapicidam et legendum esse 

coniecit aLaXiSLu poroeUos intellegens, id quod comprobavit Dittenberger 

addens supplementum %[iTTttQtt]. Mihi minime probatur, uam praeterquam 

quod deminutivum iUud inauditum est et vix aptum sermoni legis sacrae, 

in eodem sacrificio ab eodem homine praeter capram complures porceUos 

sive tres sive quattuor immolandos fuisse eosque Veneri (cf. ad n. 119 v. 7) 

inoredibUe puto, praesertim cum non de feriis quibusdam magnis, sed de 

sUnplici sacrificio agatur, Aceedit denique, quod in illorum lectione pretium 

poroellorum desideratur. Tradita autem mutari lectionis causa tam gravibus 

offensionibus obnoxiae nolo. Si omnino sacrificii nomen latet, aut plaeentas 

aut, ut Usener olim me monnit, pisces dici puto. 

139. Lapis undique fraotus, repertus in oppido Co, extat in coUectione 

Platanistae. Edd. Hauvette-Besnault et Dubois B CH V p. 222 n. 11, Paton et 

Hicks Inscr. of Cos n. 29. InsoriptioniB verba restituit coll. n. 140 R. Herzog 

Koische Forschungen p. 39 sq. 

— — — eu6vT(u be Kai toi dTT]obeiK[vu|ievoi TidvTec utto tiuv 

TpaTTeCiTdv if dXXiuc ttu)]c KaOKovTec e^Tii rdv TpdTteZiav cKacroc | 

iepeiov bpaxiud]v TievTriKOVTa Kai [rd YepH bibdruj tuu iepei^)" Kard 

6 rauTd be] euerui Kai tuiv eXeuee[pou|uevu)V eKacTOC ]|. . . 

...]^) Kai Toi Ta|uiai Kai beXTo[v |uri bibdvTtu toTc TroieOci | rdv 

d]TreXeueepuJciv |iTib^ TTOi[eiceu)V irp^Tepov rdv dvaYpa|(pdv T]dc 

aTToXuTpuucioc, ai Ka firi 6 iep[euc auToTc e|uq)avicTii | rdv e]uciav^) 

eTTiTeTeXeceai, if 6cpeiX6[vT(u eTriTi|uiov bpaxjfidc] ^) lepdc 'Abpacreiac 

10 Kai Ne|uecio[c cKardv rdv be rrdXiv || TeXec]ai*) tov iepfi Kard rd 

vo|Lu£6)ue[va^ crdXav be XiOou Xeu|Kou Ka]TacKeud£ai Kai dvaYpdq)a[i 

—• — • — I — — —^)] jov dTrobeixeTic6|uevov [to be dvd- 

Xuujua t6 Yev6|ue|vov ec re] ^) rdv TeXerdv tou iepeu)[c Kui Tdv 

Tijudv rdc ec rdv | crdXav dv]aYpaq)dc roi Tajuiai e[KTeicouci Kai 

15 XoYioiivTai || juerd rdc dX]Xac baTidvac^ 6 be [Trpidjuevoc rdv iepu)cuvav 

I TTOiTiceiTa]! tou eupejuaTOC') Tr[evTe KaraôXdc, rdv |iiev 

1) V. 1 — 3 quamvis paucae reliquiae hodie in lapide extent, certissimo 

tamen suppl. Herz, coll. tituli insequentis n, 140 v, 17—20, 

2) avayQa(p6vro> Si] Kai Herz., sed ipse ofiFenditm^ coniunctione Sh itcci et 

dubitat an coU, prox. tit. v, 12 emendandtim sit: i^Kaaroe ...., Kui roi rapiat 

(^Kttl'} SiXro[v fii] StSovrm ktX. 

3) cf, tit, prox, V, 14—16, sensum rocte iam Paton restituerat, 

4) suppl, Patou, 

5) rovg 'tsQoiie v6fiove ndvrae Herz,, quidni roSs rb ipdcpiOfLa ai' ku KVQm&f]i1 

6) auppl, Herz. 

7) of, n, 133 V, lOsqq,

COAE n. 139. 140 343 

Trpd|Tav e}x p.r\v\] 'AXceiuui Ttlii e[TTi toO evecTtliToc fiovdpxou, Tdv 

be beu|Te'pdf,v epL ^]r\v\ Babpo[|iiu)i Tdn eTii toO — — fiovdpxou, 

rdv be I Tpirav eju |u]rivi TTa[vd|uuJi —• — — — 

Pragmentum esse legis de emptione venditione sacerdotii iam antequam 

titulo n. 140 invento maxima pars certo restitui potuit, Paton recte 

vidit (cf maxime v. 10. 13. 16). Oon(U,ciones emptionis in extrema parte 

lapidis servatae sunt duae: v. lOsqq. de sacerdote sumptu publico inaugurando 

et v, 15 sqq. de diversis pensionibus a sacerdote faciundis, quae 

condiciones item in titulo n. 133 ocourrunt, nisi quod hic plures constituimtur 

pensiones quam illic, ac si Paton recte v. 16 post 021 aut P 

aiit E, non T legendum statuit, vel quinque pensionibus nti fas erat; 

tres utique certae sunt pretiumque satis magnum fuisse docent. Ceteras 

condiciones, quibus sacerdos satis facere debebat, velut de iutegro corpore 

(cf. n. 133 in.) in initio soriptas fuisse et cum hac parte lapidis depeiisse 

veri est simile. Insertus autem est in medio titulo index hominum, qui 

sacrificare iubentur, qualis extat item n. 137 et 138; inseri autem eum 

hoc consUio, ut sacerdotU emptores certa emolumentorum copia proposita 

allicereutur, exposui ad n. 137 p. 340. In hoc lapide duo genera hominum 

servantur: de priore qui vocantur roi, dnoSEiKvvfiEVOL 'hnb tSv TQanE^L- 

%dv cf ad proximi tituli n. 140 v. 17 sq. p. 346; alterum geuus est 

eorum, qui manu mittuntur; e Cfuo potissimum praecepto cognoscitur, 

quantopere Coi providerint, ut fierent sacrificia sacerdoti promissa: quaestores 

enim, qui ante sacrificium peractum aut domino SiXxov i. e. dooumentum 

manu missionis tradebant aut ipsos manu missos in publicis 

litteris inscribebant missionemque ita publice ratam reddebant, ipsi noxam 

merebant. 

Titulum ad sacerdotium 'ASQaaxELag kul NsfiiaLog pertinere inde, quod 

multa propter neglectum sacrificium constituta his deabus cedebat (v. 9), 

colligendum est. Cf. de hac re etiam quae ad n. 140 p. 344 exposui. 

140. Tabula marmoris albi in duas partes fracta, reperta in misero 

quodam deversorio oppido Coi, ubi foco inmissa erat, nuno in museo Demarchiae, 

Litterae neglegentissime incisae sunt; accedit quod superficies, sinistrae 

praesertim partis, igne valde corrupta est, Negotium lectionis perfecit a Patone 

adiutus R, Herzog et titulum bis edidit primum MAI XXIH (1898) p. 451 n. 2, 

unde repetivit Dittenberger Syll.^ 940, deinde commentario amplo et imagine 

photographica instructum Koische Forschungen und Funde, Leipz. 1899, p. 266qq. 

et p. 220. Lapidem ipsum Herzog et Paton una examinaverunt, ectypis chartaceis 

ab illo confectis pro se uterque operam de(Ut. Cf, praeterea quae de titulo 

cxposuerunt 6, Kaibel Gbtt. Gei. Anz. 1900 p. 60 et Br. KeU Anon. Argent. 

p, 79 not, 1, 

Iievun d. . . . _ Tiav — — | . . . \X. ci/ junpeia *) 

rd vo|iiZ:6|iev[a] ] .aiKae.e~iov toi |iev rdv X£iM€Piv[dv] | dpxovrec 

5 repacTiou^ kZ', toi h'e rdv ee[pi]||vdv dpxov[T]ec Td[i]" ic5" Tijuv h'e 

1) ita H. isQEitt aut fLr]QLa lateie coniciens; MriTIA toc vofi. Paton.


dXXuiv 6 xpM^^^^ ^"^' ^^ t^fl']' K'^)"^ ifXiov^) 6ci6v ecriv edev | 

TaTc eeaTc^ euo-yTU) be Kai Toi epYoXapeuv|Tec t6 iepov f| ba|u6ciov 

10 epYov Kae' eKac|Tov dvia[uT6v]. . aZ occoi |uev Ka epYoXa||pr|CU)VTi 

a T[di Tp]aTTeZ;ai dTio Z.i, Toi be j drrd [d] e[TTi e dird Z.]ic, Toi be 

UTtep e dTTO Z.v- | Kai Toi [dpxiTeKT]ovec juri TipoTepov auJToTc Tdc 

[bdceic b]ib6vTU), ai Ka juri 6 ipeiic | [a]uTo[T]c [e|uq)a]-yicTi rdv euciav 

15 dTTiTe||[T]eXecea[i if 6q)e]iX6vTui emTiiuiov iflpdc 'Abpacreiac Kai Nefieceuic 

l-(p' I eu6vT[u)i] be [Kai] Toi dTro[bei]KVU|uevoi TrdylTec utto 

t[u)v TpajrreZieiTdv if dXXuic uu)c | KaeiZôvrec eiri rdv TpdTreCav || 

20 eK[a]cToc lepeTov I I [K]ai rd Yepr) bibdrûi] | Kard rd YeYPa|ijueva 

f| dTTOTivdvTu)! | tui[i] iepeT A.v Kai d Trpdgic ecTui auTdii | ku- 

edrrep eK biKc^cc.') 

B. V. 3 TTJap KaO.b. . ov, roi P., ante Toi ON aut QN legi posse monet 

H. 7 ie[pcjuv]TUJi P. 11 AnO E I llll H,, diid T e[Trt E ciTiJo [L k} P. 

ceterum v, 9 sqq, praecipue lectu difficiles esse monet H, 22 dv6'] tepeicnv 

Kol P,, deinde v, 22 extr. atirdiv. 23 ...Kara P., litteras huius versus 

non nisi punctis indicatas esse H, dicit, qui primo de eotK(ic cogitaidt, sed 4k 

biKac spatio melius oonvenire censet. 

Insoriptio pariter ao n. 137—139 indicem hominum, qui sacrifioare 

iiibentur, continet. Quodsi supra p. 340 de eiusmodi indicibus recte iudioavi, 

pars est tituli de emptione venditione sacerdotii idque confirmatur 

voce isQSvg v. 13 et 22 et numero singulari et articulo pronuutiata. lam 

vero cum hic titulus una cum indice finiatur neque ad emptionem redeat, 

eo non ipsam legem, sed supplemeutum eius contineri coUigo. Id quod 

optime oum altera re oonvenit: sacerdotium enUn ASQaaxsittg et NEfiiasag 

dici e V, 16, ubi multa his deabus solvi iiibetiir, apparet (cf, etiam v. 7in.); 

de eiusdem autem sacerdotii emptione scriptum est decretum n. 139 atque 

unum cfuidem genus hominum saorificare debentium: toI dnoSEiKvvfiEvoL 

ndvxEg 'vnb xmv XQans^SLxav kxX. in utroque titulo ocourrit. Sequitiir, cum 

n. 139 scripturam antiquiorem exhibere Herzog testetur, ut postquam Ula 

lege emptio sacerdotii Adrasteae primum constituta erat, nonnullis annis 

post ci"vibus visum sit si non universam legem, at oerte indicem illum 

retraotare. E quo etiam nunc supersiint tria genera hominum. Primum 

magistratus quidam semestri munere fungentes^), quoruiu toI fisv xdv ielfiSQLvdv 

sc. i'i,dfjir]vov dQiov%Eg Gerastii mensis %'q' i. e. die XXIV^), %oi Se 

%ttv &EQLvdv ttQiovTEg oiusdem mensis %S' i. e. die XXVII sacrifieare iuben- 

2) hanc Herzogii lectionem reoepi, valde tamen dnbitans: sane n, 24 legitur 

ini Sh tI]v TQdnsâv KmXi]v, nXsvQov iaxiov, sed alitid iaxiov in mensa saora 

ponere, aliud iaxlov &vEtv; accedit, quod X et, si transoriptioni editoris potior 

fides est, vel S et X incerta sunt, 

3) cf. de hac formula Mitteis Beichsrecht und Yollcsreeht p, 404 sqq, et 

ffuae addidit Herzog I, c, p, 38. 

4) eandem potestatis bipertitionem H, attulit e duobus titulis Rhodiis: 

IG XII1 n, 94 V. 11 et n, 95b 5, 

6) Coomm fastorum decadem ultimam retro numerari fastis sacris appaiet, 

cf, Prott n. 5 v, 60, 62 et n, 13 B v, 18. 20.

COAE n. 140 345 

tur.^) Sed quo munere ii funoti sint, ut nuno dubia est lectio v. 1—3, 

certo dici nequit, etsi infra quid suspicer euuntiare audebo. Sequuutm- v, 7 

Tot iQyoXafis^vvxEg %b isQbv r] Safxbatov EQyov: articulum x6, quo offendebatur 

Herzog, solum ad vooem leqov pertinere docuit Keil: 'die, welche dic Arbeiien 

im flieron oder eine vom Staate vergebcne Arbeit Ubernommen haben.' 

Eedemptores publicorum operum sacrificia debuisse apud Graecos notum 

est (Beisli. Anecdot, I 432 dnb fiLa&mfxdxmv &velv' ot 'AxxlkoI sXsyov oijxm 

Srffioaiag &vaittg Sg sQyoXapo^vvxEg ixsXovv), atque etiam pretium sacrificiorum 

eorum pro numero operum, quae redemerant, auctum esse consentaneum 

est. Dubitari potest unice de vocis %Qans^tt interpretatione, 

quae tamen uullo modo separari potest a tertio praecepto &v6v%m Si r.ai 

%oi dnoS£L%vvfiEvoL ndvxsg vnb xmv XQanEÊLxav r] dXXmg nmg %tt&Lôv%sg ini 

%ttv %Qttns'Sav, quibus in verbis summa totius tituli difficultas oonsistit. 

Herzog v. 10 et 19 sacram dearum mensam intellexit, v. 10 &velv %Qaniâ, 

hic %tt&Lôv%sg ini %dv %QdnEâv iEQEiov coniungere ausus, coutra v. 18 

(ynb %mv %QanEÊL%dv) mensarios privatos dici putat malis ductus auspiciis. 

Nam si quicquaih certum est, id certum videtur v. 18 et 19 in eodem 

unoque euuntiato vooibus %QanEî%aL et %QdnEâ non posse diversam 

notionem inesse, immo his tribus locis de eadem re agi. Itaque hac ex 

parte melius Kaibel, qui ut v. 10 et 19 mensam dearum, ita v. 18 quociue 

huius mensae ministros sacros intellegit: ' die Schaffner des Tempeis, 

die in diesem Faiie die Jieiiigen Mahizeiten anordnen und die Gdste bestimmen'^) 

(dnoSELKvvttGL) — — —; manche von dcn Gasten braucJien 

auch erst nicht bestimmt m werden, sondern haben an sich das BecJit, mitmspeisen: 

das sind die cilAcBg «cog %tt&iôvx£g ini xf]v xQanEâv.' V, 10 

autem, ubi coniunctiouem illam &v£v xa XQani^tt pravam esse verbiimque 

EQyoXa^siv cum dativo XQaniâ coniungendum esse intellexit, sententiam 

suam tali mensae sacrae interpretatione tueri conatus est: 'die xQdnsâ ist 

dic Auftraggeberin ('f] iKStSovGtt) — — es ist zugieicJi die Stdite, 

wo ausgegeben und eingenommen wird, tvo die Opfergabcn eingeVicfert und 

die ZaJdungen geleistet werdcn, aiso aucJi die Kasse, baid loJcai, haid hegriffiich 

gefafit.' At luensas sacras templis fuisse aerario aut ullo modo 

in administrandis pecuniis saeris adhibitas esse nuUo testimonio confirmari 

potest, immo repugnat omnibus, quae de ea re praeterea traduntiir. ) 

Porro ea, quae de trapezitis (Usseruit Kaibel, aciite excogitata sunt, ut aliis 

quoque ea probari mirum non sit^), nec tamen recta sunt. Fac enim 

6) utriusque Bemestris magistratus eodem mense paulo deinceps sacrificare 

debuisse utique mirum est, minus tamen mirum debuisse eos mense extremo 

sexto quam cxtremo septimo; quare Gerastium sextum anni mensem fuisse, ut 

Paton voluerat, non septimum, ut Bischoff {Beipz. Stud. XVI p, 148) Herzog 

merito hinc oollegit, 

7) exempli causa affert testamenti Diomedontis n, 144 D v, 28sqq,, non 

tamen recte, nam et condioio epimeniorum illorum diversa est nec de epulis sacris 

agitur, id quod sane non modo illum, sed etiam e(Utores adhuo fugit, cf, p, 357, 

8) c£ thesatu-os sacios, de quibus vid. p, 185, 

9) velut Bischoffio apud Schoemann - Lipsium Gricch. Aitertiimer II 

p, 431 adn. 4,


fitisse tales curatores mensae saorae, quales fingit iUe: eos nihil nisi administros 

saoerdotis fuisse consentaneum est et confirmatm- uno quod 

omnino traditur huius muneris exemplo: arrhephoros dico puellas Athenienses, 

quarum una erat xQans^cb, altera %oaficb, utramque tamen sacerdotis 

administram fuisse et aetas earum docet et flarpocrationis de ea 

re verbis •'•'') elucet. Tales vero ministros sacros tantum iuris habuisse, 

ut ipsi cfui participes forent epularum saorarum designarent, incredibile 

duco. Accedit denique, quod si fuissent in templis Cois eius dignitatis et 

auctoritatis magistratus, permirum est eorum iu fastis Cois, quibus tanta 

diUgentia singulae res persoribuntur, mentionem fieri nullam, ne Us quidem 

locis, ubi vix omitti potuerunt.-"^^) Actum igitur est de mensa sacra 

sacrisque mensariis et recte Bnino Keil tribus illis locis mensam argentariam 

dici statuit eamque publicam, non privatam et Ula quidem 

verba ocrcJot fiiv ku iQyoXaîJGmvxL d (sc. îv EQyov) xul XQuni^ttL dnb L-l 

(so. &v6vxca) ita interpretatus est: ' diejenigen, welche durcJi (d. Ji. Vermittlung) 

der (offiziellen) StaatsbanJc eine Arbeit Ubernommen hahen usiv.' 

Publicam mensam dioi oum articulus xa tum totius legis conexus coarguit, 

et constat multis ci^vitatibus eius generis mensas fuisse ac testimonia 

de hac re ab aliis collecta auxit idem KeU decreto Abderitarum 

(Syli.^ 303 V, 47) et titulo Lampsaceno gravissimo n. 195. XQans^SLxaL 

igitur huius tituli magistratus sunt mensae publicae administrandae causa 

instituti, quales Temniorum fiierunt quattuor mensarU a populo creati (Cic. 

pro Flacco 19, 44). Dubitari tamen etiamnunc potest, qui fuerint et Uli 

a trapezitis dnoSsi%vvfiEvoL et aXXmg nmg %tt&iôvxsg ini %. %. Keil, qui 

aeque ac Herzog vocem %ol dnoSsL%vvfj,£voL de redemptoribus a trapezitis 

sacerdoti designandis acoipere -sddetur, Ktt&i^sLv autem ini %f]v %Qdnsi;av 

idem esse atque Attice %L&ivaL (sc. %« iQi]fia%a) sig %f]v %q. (Demosth. 

XIX 293) arbitratur, hanc protulit interpretationem: 'wer die BanJc nicJit 

als iQyoXdpog benutzf, sondern sonst irgendwie mit ihr Geschdfie macJit, Jiat 

die jahrliche Sportei dafUr zu entricJiten' neque tamen hac in re persuasit 

mihi -vir doctissimus. Primum enim U, quos aUqua aUa ratione negotia 

cum mensa perfecisse dicit, non minus ni fallor a trapezitis designandi 

fuerunt sacerdoti quam redemptores, ut voce Toi dnoSsL%vvfisvoL Uli una 

continerentur neque opus esset Ulis verbis aXXmg nmg %a&iôvxEg ini %. xq. 

Deinde vero — id autem gravissimum — secundum KeiUum xoi dno- 

SEL%vvfisvoL 'hnb x. xq. re vera iidem sunt ac redemptores iam supra v. 10 

commemorati; at novum genus hominum dici certissimum est propter verba 

&v6vxm Ss %ai xoi d. Proxime ad veritatem accessisse mihi videtur Dittenberger 

ita rem interpretatus: ' quicungue trapcsitae negotium facere incipient 

(oi Ka&iôvxsg ini xdv xQansâv) sive a trapezitis adiutores asciscuMiur 

10) s. V. TQdnsiocp^Qoe' AvKovQyoe iv rS> nsQi rrje isQsiae otl isQma^vvrfe 

bvofLa iaxLv f] TQansôip^Qoe. brt avrf] rs xcxi f] Koafim avvSiinovaL ndvra r^jj 

rrje A&r]V&e lEQEia, wlirbg rs 6 QfjrmQ iv rm wbrm X6ycp SsSf]XmKE Kai"larQoe 

iv Ly' r&v krrLK&v avvaymy&v; recte de hao re iudicavit Toepffer Att. Geneaiog. 

p, 122 et Martha Sacerd. Athen. p, 52, 

11) velut Prott n, 5 v. 9sq,

COAB n. 140, 141 347 

vel successores designantur (dnoSEiKvvvTUL) siue aiia ratione id assequuntur, 

velut si ipsi suo Marte novam mensam instituunt, iis omnibus auspicandi 

causa sacra facienda erant' Nisi quod hic pubUcos mensarios dici parum 

respexit. Itaque his onmibus consideratis et coUato potissimum decreto 

Lampsaceno n. 195 sic existimo: mensae publicae Coae praeerant magistratus 

quidam pubUci, cfui TQanEîTUL vocabautur; qui tamen diurna negotia 

argentaria non ipsi subibant, sed alios homines, qui ea conficerent, mercede 

scilicet constituta designarent: hi sunt roi dnoSsLKvvfiEvoL vnb rmv tqunE^SLTuv; 

verbis autem oi dXXmg nmg %tt&i^cv%sg ini rdv TQdnsâv privatos 

argentarios vel nummularios significari puto, cfui aliqua ratione ut sibi liceret 

ad mensam publicam accedere ibique negotia conficere impetraverant. 

Utrique autem sacrificium deabus offerre iubentur, unde etiam ipsos quoque 

trapezitas sacrificium debuisse colligo. Hiue erant aQiovTsg illi per semestrem 

fungentes, qui initio occurrunt? 

141. In postica parte lapidis, in qito titulus superior. Bd, R, Herzog 

Koisehe Forsehungen u. Funde p, 41 n, 10 et tab, I 4, ubi delineatio extat ex 

ectypo faota, Hiller de Gartringen, oui Herzog ectypum misit, cum eo varias 

quasdam leotiones communicavit. 

'A iepuucij]va TiiuXTieifTUJ t— — — 

. . . rdc iep]ujcuvac biaYpa — — — — — 

Toi Tajuiai toT]c upocTdTaic eic 

]t6 TTOTiKaTdpXTi[iua^) 

5 Td]v iepujcuvav a]ua rdi 

eTTpia]TO KXeoveiKoc 

EuKJdpTTOU


Herz, supplevit: fiSTa Si rdv nQuGtv xdg iEQ^maî^vag SiuyQtt[i\>dvTm tol rafiiaL 

TOL]g nQOGTaTttig slg [rdv xsXsxdv] xb noTLârd^Xrjfitt, deinde postquam primo 

periolitatus est Td]v isQmavvav dfiu tSl [Ss%dTaL inQitt]xo KX., in add. p. 220 

ipse coll. tit. Olym. B C H 1898 p. 394 n. 41 aut xa]v isQmavvav dfia xSl 

[%axa§oXaL inQitt]xo aut xb no%i%ttxd§Xr][fia %b sig %d]v LEQmavvav dfia %at 

[nQdast dniSo]%o KX., quae omnia plena dubitationis aut offensionis demonstrare 

facile, rectiora et ceriiora proponere diffioillimum, Hoc unum 

tamen de universa tituli ratione moneo: de eiusdem saeerdotii emptione 

agi, de quo pars antica lapidis scripta est, patet, sed quod Herzog eodem 

quoque tempore haeo decreta esse putat et ita argumentum defini-vit: ' es 

ist das AusscJireihen und der Eaufseintrag des Priestertums der auf der 

Vorderseite der Biaite genannten GSttinnen', tfuid post legem partis anticae 

sacerdotium vendendum proprio titulo promulgare opus fuerit, parum video. 

Equidem veri similius puto inseriptionem postioam supplementum esse 

anticae postmodo additum nec diffioile est hano sententiam reUquiis fragmenti 

elioere, velut ita conexus restitui potest: 

d LEQmGv]va nmXr]&f]%m %[d fjtiv dXXa %tt%d \ %dv rag i£Q]mGfjvttg 

SLayQa[(fdv' oi Si xufiiuL \ SLSbvxm xoi^g nQOGxdxuLg Eig •— — 

Additum autem hoc supplementum eo tempore est, quo KXE6vsL%og Evkuqnov 

i. e,, iit Herzog docte et feliciter eruit, idem qui anno a, Chr, n. 82 

vel paulo post XQif]QttQiog navis Coae fuit^), sacerdotium emit. Pretium 

si modo Hiller reote siglum v. 7 interpretatus est, plus ^) 19 000 erat 

draohmamm, quod pretium cetera, quae nota sunt*), adeo superat, ut vehementer 

de eo diibitem. 

142, Pragmentnm marmoris ab inferiore parte integrum inventum in vioo 

Kardamina (Halasarnae) in insula Co; nunc Nisyrtim asportatum dicitur. Edd, 

Paton Bev. d. et. grecques 1896 p, 418 sq, n, 6 eotypo usus a Kallisperide confecto 

et ex eiusdem apographo Herzog Koische Forsch. p, 134 n. 211. 

— — — — — — ojuevou iepe(ucu - PAZ 

— vaiToTai ai |uev Ka ofioXoYuJVTi, diro - IPAZHAiO 

— V Ka evoxoi euivrr ai be Ka dpvd)VTa[i-lEZArONTOA 

|ueTe]xovTac rtuv ieptliv ai be Ka dqiXovTi dTro-rPAM'ANTO 

5 ov 

Restitutio fragmenti, quo de napoeis officia negleoturis decerni •videtur, 

vel ideo magnam praebet difficultatem, quod ectypum et apographum 

Kallisperidis miro modo differunt; eae enim litterae, quas supra uncialibus 

expressi, adsunt in apographo, desunt in ectypo. Quin fuerint in lapide 

scriptae, non est quod dubitemus, praesertim oum aptum seusum efficiant. 

2) cf. nunc potissimum Herzog I. c. p, 45, 

3) 19 800 dr, si 0Q legis, 19 070 si OO legis, 

4) velut titulis Chalcedoniis n. 196 et 197 pretia oirciter 5000 et 6000 dr, 

cognoscuntur.

COAE n, 141—143 349 

sed quod ille contendit has litteras in lapide nuUo spatio interposito 

ceteras subsecutas esse, id Herzog non temere in dubium vocavit; nam etsi 

V, 3 et 4 videntur utraeque partes iuter se contingere posse, v, 1 et 2 

tamen non item. Utique fuudamentum restitutionis solidum deest, ut coniecturas 

facere irritum sit. Id unum certum videtur v. 4 scriptum fuisse 

%ovg fiE%Ei]ovxttg xmv LSQmv, unde hic fere conexus existere videtur, ut 

napoei, qui se officii neglecti reos iure fieri negant, apud xovg fisxiiovxttg 

xmv LEQmv — ni fallor tribules illos, de quibus n. 130 decemitur — ius 

subire debeant. 

143. Stela marmoris leucophaei a tribus lateribus inscripta, inventa prope 

ecclesiam '''Ay. @£6rr]e Cardaminae ubi olim fuit Halasarna. Bd. R, Herzog 

Sitzungsberichte der Beriiner Alcademie 1901 p. 483 n. 4. 

'GTTi iiovdpxou 'PtiyiXXou iutivoc TaKiv9i|ou rerpdbr 'Apicriuiv 

Xaipirrou 6 ev dpx(3 v[a]|TT6ac eiTTev errei biaveKuic TioXXdKic ei})a|- 

6 q)ic]uevac rdc tiuv lepaTeuKdTiuv Kard || rdgiv ecrdXav CTTiYpacpdc 

dreXecToc ec | t6 Trapov efieiv' d YV(U|ua, Kaer|Kei be vOv | Ye auTdv 

^Tii TeXoc dxefiiuev, dYaed Tu|xct bebdxeai Kai TidXiv Tidcac \xev rdc 

10 d|cuvxujpr|TOC emYpacpdc Kai rdc TTapav6|||uu)c evKexapaY|uevac bc- 

KoXdiiiai bid Tou | bafiociou, ec bfe XeuKdXieov dvacTaeeT|cav ec t6 

iepov CTttXav Kard rdgiv luc iepa|TeiJKavTi TTarpiacTei rrdvTac dva- 

(Yp)d(if))ai.-') Sequitur longa series nominum etiam per latera B et C 

pertvnens, quam Jiic repetere non iuvat. 

Deoretum Halasarnensium de catalogo sacerdotum ApoUinis perficiendo 

et corrigendo. Argumentum igitur simile est deoreti RhodU n. 147 et 

Halicarnassii n. 154, hoc tamen memorabile iis, quae de nominibus iniussu 

et contra legem inscriptis leguntur. Et horum rationem et aetatem decreti 

acute definivit Herzog comparato legis in tyrannos Iliacae praecepto (Michel 

524 C ^lsqcf.): oj av TVQUVvog ^ 'r^yEfJimv yivrjraL bXtyaQiiag r] xvQavvov 

G%[f]]ari 1] avvsnavaarrj ^ Sr]fiO%Qa%itty %axttXvGr], onov dv xl 'ovofia 'f] xovxmv 

idv xs iv xoig LSQfr^fJsvGttaLV idv %£ iv dva&f]fitt%L idv % ini %dcpov, 

iK%6n%sLv ndv%o&sy %tti iy fisv xmv LSQr]X£VK6%mv iK%6ipttvxttg nmXsLy %ttL xbfi, 

nQLdfiEvov iivofia inLyQdipua&at o%l av &EX'rj olg fii%£a%L: tyrannum Coum 

Niciam fuisse altera I a, Chr. n. saeeuU parte rei publicae gubernacula 

tenentem.^) Quo post pugnam Actiacam occiso amicos eius e catalogo 

saoerdotum removeri identidem placuisse, frustra tamen propter plebis in 

ilUuu gratam memoriam^); hoc tandem decreto rem ad finem perduotam 

1) dvard^ttL Herzog, neo quin ita in lapide scriptuni sit, dubito; nec tamen 

id recte se habet, immo lapicidam vocis Kard rd^Lv in superiore versu scriptae 

inopportune memorem erravisse pnto, Cf. similem errorem ab eo, qui legem 

n, 69 insculpsit, in v. 28 commissum. 

2) gravissima testimonia de eo attulit Paton Inscr. of Cos praef. p. XL; cf. 

etiam Herzog Koische Forsch. p, 64, 

3) non paucas dedicationes vnhQ vyiEiae Kui amrrfQiag Niciae damnationem


esse. Quae acute et probabiUter disputata sunt. Sed quod etiam accuratius 

aetatem definiens demonstrare studuit indicem post bellum Actiacum 

i. e. inde ab anno 30 initium ducere, decretum ipsum a. p. Chr. n. 18 factum 

esse, id mihi minus probavit; certe ex iis ipsis, quae de ratione deoreti 

disputavit, ni fallor colligendum videtur in pristino indice fuisse etiam 

nomina amicorum Nieiae, qui eo imperante i. e. ante annum 31 sacerdotio 

functi erant. 

De catalogo ipso, de quo Herzog singillatim et doote disputavit, ego 

haec afferre satis habeo: annos comprehendit 133; cives qui sacerdotium 

peterent, non fuerant quinque annis, cjuorum 4uobus scribitur LEQEvg^ 6 Safiog 

i, e. Halasarnenses ipsi officia sacerdotaUa publico sumptu obeunda 

curaverunt*); tribus ceteris ne id quidem fiebat et, .sicut iuter stephanephoros 

Antandrios (Michel 668) et lasenses, deus ipse, 6 MnoXXmv, in laterculo 

apparet^); ut idem homo bis dignitate fungeretur, bis accidit, id quod 

utroque loco diserte voce t6 Sevteqov significatur, et altero verbis KUTa 

'AaKXttnia rd fxEydXu additis satis expUoatur, si quidem haee occasio, cum 

expensas muneris augeret, neoessario numemm petitorum diminuebat. 

144. ]V[armor snpra fractum in suburbio oppidi Coi inven^tum, inscriptum 

a quattuor lateribus, Edd, Ross Inscr. ined. 311, Paton et Hioks Inscr. of Cos 

n. 36, Miillensiefen-Bechtel SGDI 3634, Dareste-HaussouIIier-Reinach Inscr. 

jurid. gr. H p, 94 n, 24A, Dittenberger S^yll.^ 734, Cf. Bacli De Graecoi-um 

caerimoniis in quibus homines deorum vice fungebantur Berol, 1883 p. 14Bqq. et 

Ziebarth Griech. Vereinswesen p. 8 8qq. 

A. 

— — — — — dêerjKe juev t6] Te[|ue]voc | ['H]p(iKX[eT 

Aio|ieb]ovTeiu)i, dveeiiKe [be] | Kai touc Hevdivac touc ev tuii Kd- 

5 TTtui I Kai Td 6vii|ud5ia^) Kai Aipuv Kai rd eYYo||va auTou' edvru) be 

e[X]eueep[oi] TTOioi)VTe|c T[d] cuvTeTaYfieva • eTTi[|u]eXeceu)v [b]e 

a|uTU)v T[oi Tui]v iepuiv Koivuuveuvrec ottu)[c | e]Xeijeepoi dvrec bia- 

TeXetuvTi Kai |UTiee[ic] | auToiic dbiKfjf eudvTU) be rd iepd Toi e[K 

10 Ai||o]|uebovToc Kai dei Toi il auToiv Y[e|v6]|uevor exeru) be Aipuc 

memoriae effugisse (Paton-Hiclis n. 76—80, Herzog Koische Forsch. p. 63 n. 17—20) 

Herzog monet; cf. tamen epigramma Crinagorae Anth. Pal. IX 81. 

4) voce S&fioe utrum populus Cous universus {6 avfinae S&fjtoe) an Halasarnensis 

dicatur, non merito H. dubitat; cf. etiam quae de sermonis usu Rhodiorum 

exposuit Hiller von Gartringen MAI XXI p, 68, 

6) cf. de hac re Gnaedinger De Graeeorum magistr. epon^ymis. Diss. Arg. 

1892 p, 18,1, 

1) hoc in lapide Paton legit, ..HMATIA Ross, unde Bechtel illa lectione 

improbata [ax^^qfidna aut olKlr^fidrta supplendum proposuit, quorum prius utique 

veri dissimile, alterum Dttb. recepit. Neo tamen video, cur Patonis lectionem 

reiciamuB: dicuntur plaustra asinique; servi nomen his postpositum P. defendit 

coll. Lys, IVin. %b fihv SsHyoe Kui rd dvSQdnoSa.

COAE n, 144 351 

Kai Toi eY Aipuo|[c] ilN .ou^). . . .aiiov — — — — — — | — 

— — — lopKaboi'). . . ûjce | — — — — a duobibdvTU) Qeu- 

16 ba[i||ciou (ucTe ii^Trdpxeiv eic rdv eu[ci|av TTeTaYeiTv]u(o)u*) 

dKKaibeKdTai. . | — — — — —uiiuara be TTape|[x6vTu) 

20 'H]paKXeT Koi Td[i | 'Aqipobirar dKdcrai bfe] veu|iriviai cJI^Teq)avouvTUJ 

bdcpvai') rdc e]iK6vac rdc | [toO 'HpaKXeijc Kai Aio|ueb]ov- 

Toc Kai c. I — —• — — — eiTei KaiTavcx ^) [. |. .. rdv be iepuicuvav^) 

ToO 'H]paKX[€]Oc vu[v | re Kai eic to fieXXov exeru)]^) dei 

25 [6] TTpec(P)u[T||aToc') Tuiv Kar' dvbpoY6vei]av eudvrui be | 

Tdii 'HpaK](X)6T^) |u6c[x]ov | cu)i^) aiYa if | 

— — — — — v f| aiYa ToTc | — — — — Pu)|uoi") ev 

30 -r.j|[— — — — — — T]di be 'Aq)pobi[Tai | — — — — — 

—]|u. .vlev") .. I fj xoTpo[v] tu). | — 

35 — — — — — I. \ri|j,ev I [— — — t]uii 'HpaKX;j[eT 

— — — —]ib€ Kai .a, I — — — — —ov,ll, , , , | — 

B. 

K]ai £uXa Trori rdv euciav, [Y|ep]Ti be Xafipaveru) toO iepeio[u] | 

5 dKdcTOu CKeXoc Kai to bepjua^ | rroieTv be Kai rdv dTTOTiupiba || [Kârd 

rd TTaTpia' fifi e2fi|uev [be] | lurieevi rd oiKifiuaTa rd TroT[i | t]u)i 

Tefievei HTib^ to Te|ue[v]|oc eHibidCeceai |uribe ttu)X|[€T]v juribe utto- 

10 Tieejuev ai hi Kd [ti] || berii tujv oiKrmdTuuv i^ toO [T]|e|ueveuc eepa- 

Tieiac, eTTicK[e]|uaC6vTiuv eK rdc TToe6bo[u] | ^Kacra' eicaYtuYiov be 

16 bib6|TU) iLi Ka YevTiTai rraibiov, oT[c] || juerecTi tijjv iepdiv, xo[T]|pov, 

iepd, Xipav(UT6v, CTrovb|dv, cre^tpavov 

20 I T]d be dYdXiuaTa Kai rd dva|er||uaTa ecTUJ dv rdi oiKia[i || Kârd 

Xtiipav tucTTep Kai vO[v | e]xer edev be dKKaibeKdrai | [|i]riv6c TTeTa- 

YeiTvuou Ka[i] | tov Sevicjuov iTOieTv tu)[i | 'H]paKXeT, rdv h' omo- 

25 TTupiba I ^TTTaKaibeKdrar eTri|UTivi|ouc h' aipeTceai rpeTc Kar' ^|viauT6v 

2) Slu piov siippl, P. ipse concedens id non plane convenire cum Utterarum 

vestigiis a se cognitis, quae tamen valde incerta esse nec in ectypo recognosci 

monet. Deinceps [rbv lij&nov veri simile. 

3) ita P., lOYKAAO R. 4) YZY legit et emend. R. 

5) supplevi. 

6) EPIIKAPAN/ P., in£i ku nttvd[yvQLe r]i Ross quem P. et Dttb. secuti sunt; 

sed si modo recte proximum enuntiatum supplevi, spatium iUis non sufticit. 

7) Ari.rPEZK'' legit P., dsi b nQsa^vrttroe iam Ross suppl., totam sententiam 

ego. 

8) supplevi; iriMOZ.ON P. supplens &f)ov]ri f>.6a[x]ov, AHMOZION R., 

expectatur nomen Herculis. 

9) primam litteram etiam E esse posse P. adnotat, AtovvâmL igitur incertum 

10) Ol in lapide legit P. nec tamen posse scriptum fuisse fil negat, 

11) hastam ante E non esse I, sed partem litterae T, P aut N adnotat P,


oiTivec exeuceO[v] |Tai rd iepd iierd toO iepeuir^ eTn||ueXeceu)V be Toi 

30 eTTi)ur|vioi I tuY Ka beiii TioTi rdv beH[iujciv]- | av be ti be'Tii erri- 

CKeu[dc if I to] Te|uevoc if 6 KfiTT[oc fi T|oi S]evtiJvec if to |. , .v 

11 oiKia ii — — — — — 

C. 

aire | . . d[p]Yupiov aTTO Ttliv Tipoc- 

6b[u)V 1 Tuiv oiJCtu]v^^) dTTo Tou Te|ueve[uc") Kai toO | KifTiou Kai] 

5 Ttliv Hevtuvuiv oco[v av boK|lfii i]Kav6v eivar to be KaTa[Kexu)p|ic- 

|uev]o[v] Kai rd eHaipifjuaTa b[i€XeTv | KaT]d^*) |uepri, eic e[K]dcTa[v] 

be euci[av tuii | e]TTipdXXovTi fiepei [xp]dcear fifi eHe|cTU) be toTc 

10 KoivuivoOci TUiv iepdi[v YelJu)]pYeTv rd T€|uevri |UTib' ev toTc H[evd)cli] ^*) 

^voiKeTv jUTib' ev Tfji oiKiai rfii eiii [toO Te]l)ueveuc |UTib' dTroefiKrii 

Xpdceai T[fii aulX]fii rfii ev Tuii iepdii firib' ev tuu TTepiTrdTU)[i | d]^ 

16 fifi TidXeiuoc f\\' av he [tic T]div [Ka]T' d[v]|lbpoYeveiav b6gTii toT[c 

KOiv]u)ve[0ci Ttuv I i]epuiv ^vbeific eivai toic. . .Ef | [cu]v- 

TeXflTai, TToeiTtu tou , , , o ^^) 1 [TTe]TaYeiTvuou cKKaibeKdTTii 

20 1 \lYXiav, ^TTTaKaibeKaTTii be bid H iva fi Oucia Ttlii 

'HpaKXeT cuvTeX[fiTai Ka]|Td rd TTdrpia, dKTuiKaibeKdTiii b[e fi cuva]lYu)Yfl 

Kai ev raTc XoiTraTc fi|uep[aic cuvTe]|Xeice(u 6 Ydjuoc, fi be 

25 CTpu)|u[vfi f\ rrapd rd | d^YdXfiara tuui 'HpaKXeT ecTui ||. .v 

iiTTdpxovTa ?CT dv 6 Yd|u[oc cuvTelXe^cefjr dcpaipeTv be aixd rdiv 

iep[eiujv a dv 1 boK]fii KaXdic e'xeiv eTii rfiv Tpdrre^Zlav rfiv toO 1 

eeoO]•'^^), ToTc h'e XomoTc Trdci oca ecT[. • • .^^) tuiv 'ilep]eiujv xpctceu) 

30 6 tov Ydôv TToituv [bib6Tiu I be K]ai 6 iepeuc eic touc Yd|uouc rd 

Yep[ri Ttlii I t6]v Yd|iov tioioOvti Xaptuv OKrd) bpax[ndc | e]K rfic 

Trpocdbou, Kai oi rdc oiKiac eKT[Ti]|êvoi Ttfv re dvbpetav Kai rfiv 

36 YuvaiK[ei]|av TtapexdvTU) eic touc Ydjuouc rdc oi[Ki]|lac TTapegeX6|uevoi 

oiKfiiaaTa eic dTT6[ee]lciv rdiv CKeuiuv, 6 be rfiv dvbpeiav ex[u)v 1 

TiJapexeTU) rfiv oiKiav Kai eic rfiv euci[av, 1 Kai eTr]i tov gevicjuov 

ToO 'HpaKXêOc TrapexdlvTtu d|uq)0Te]pac' toutiuv be — — — — 

D. 

— — — To]ic T^KVoic mivTO T(i 6fev|[T]a itapacKCuaTC^ Totc 6^ tm\- 

6 [ne]Xo|Li^voic Situic eKacTO cu[v|Te]\fiTai KaO' S 6iaY^TP(^TiTai || [6l]c &uvaniv 

12) T&v nLnrova&lv P. et Dttb., sed id lacunam. excedere videtur, 

13) rsfiiv[ove editores, sed et R, et P, post N hastam verticalem indicat, 

retinenda igitur cum R, forma dorica, cf, v, 12 in. 

14) suppl. P. 

15) haec Paton ita reflnxit rote [^sv&olv fcr' dv \ av]vrsXr]rttL, noLsirm rb[v 

ydfi]o[v fir]vbe mtZ. sed vid. comm. 

16) suppl. P., idem deinceps ocro; iar[i iKcpoQa rmv isQsîmv, quibus lacuna 

vix sufficit, aocedit quod R. post EZT legit O, P. ipse autem .., id quod potius 

ex E superesse videtur.

COAE n. 144 353 

eivai Ei5 eiri Kui aii|[T]oic koI toTc tffbvoxc aiiTcuv | dvÔriKa bh. Kat Xuxviac 

10 iio Ka[l] Xiixvouc xo^^-koOc îtTainjlpouc 6i)0 Kal ecxdpav T6TpdTt[e|]6]ov xai 

KpaTfipa Kul TditriTa ] [K]ai TpdueZav Koi CT6cpav{cKou[c | Tt]^vTe toTc dYdX|Liaciv 

15 xpucoO[c] I Kai fiditaXa 6iio Kai eu|iiaTfipi[a] j rpia Kardxpuca Kai K\ivriv (i)c-]| 

T6 itdvTa TauTa tepd eivai toO ] 'HpaKXeOc Kai pdOpov rfjc KXi]vqc Kai kukXov 

XoXkoOv eld[v ] 6]^ tic ToX|jricrii KaToXiieiv t[i ] t(I)]v viito Aio|j^5ovtoc cuv- 

20 [T6]TaY|i^vu)v d6iK(jJV rd tepd ] [xai] Totic TtpoY^vouc 6ir^p (I)[y | Y^]YP"TiTai 4v 

Tdii pu)|J(I)i Koi ^[v ] Tf|]l CTfjXqi, jLlfl JitiTp^Tteiv Tou[c j k-f] Al0|H^60VT0C ; [t]6- 

25 Ycvriia^vouc Koi touc ^Tri][Y6v]ouc aiiTiliv, dXXd |5oq(9)6Tv ] [t]oTc tepoTc Koi 

ToTc TtpoY6voi[c^ I cu]vdYeiv 6^ Tofic 4m)iriv[(|ou]c Koi elc ti?iv aiipiov Trapd!- 

30 [\a]vpdvovTac otic dv ai):[To]Tc 6oKfl^ eittiJriviouc 6e aipeTcOâi ] toijc] if Aiojj.ibovToc 

Koi Toi^c ^yy[6]v]ouc av)T(I)V dv 6^ tic v66oc iuv Kp[t|6]eic YV(uc9fii 

35 luer^xeiv tiuv tepdi^v, ]] |j]r| 4£^ct'J) aviTuJi iter^xeiv t&v \ [tejpuicuvdiv") • Xa|jpdvere 

6^ dTt[6 ] T]fic Ttpoc65ou (iicre Tdii TTaciiu[i j e](c Ouciav 5pax|Jdc TtevTfi- 

40 Ko[v]JTa, ToTc 6^ Moipaic TeccapdKo[v]||Ta^ 9u6vtu) 6^ Tdit TTaciuu [koI] | toTc 

Moipaic 01 kot' dv6poY^ve[i|av] • dv^9qKa 5^ Koi v)a\(va[c | cpid]Xac rkcapac 

45 Kui x^^ccvv^ô ] d\o]vpT


libertum eiusque familiam et 6vr]fid'^ta illa, de quibus vid, not. 1, fundus 

quidam (t6 xifiEvog) ac hortus, unde haud dubie praecipua pars pecuniae 

redibat (Cin.), et aedifioia aliquot (B 6 et 10 xd o'L%i]fiaxa^^)): domus 

quaedam, olim nimirum privata (r] oi%ia f] ini xov xsfiivovg 0 11), in qua 

Diomedon %d dydXfiaxtt et xd dva&f]fiuxu collooaverat (B 18sq.), et êvwvEg.^'^) 

lam vero uno loeo praeterea duae 0L%iaL commemorantur (C32sqq.) 

nec plane perspicuum, quae aedificia ibi dicantur. Eadem quae ceteroquin 

ÊvmvEg vocantur dici suspicantur editores Prancogalli, Sed reotis,sime id 

reiecit Dittenberger meritoque a verbo iKx[r]]fjLivoL profectus has duas 

OL%iug ab iis, quas Dioniedon Herculi consecravit, plane diversas intellexit 

privatoque dominio heredibus a Diomedonte reliotas, ea sane lege, ut 

per certorum sollemnium tempora usui sodalitatis permitterentur. Mira 

sane nomina 15 dvSQEia et 17 yvvtti%Eia oi%La, quae Dttb. inde repetenda 

acute putavit, quod sollemnibus illis in altera viri, in altera mulieres congregari 

solerent, inde simul explicari ratus, cur in stato Herculis sacrificio 

alterius modo domi iisus sodalitati concedi iuberetur: nempe illi non interfuisse 

videri nisi viros. Nec tamen ita omnis difficultas sublata niihi 

videtur. 

V, 14—16 summa praecepti perspicua est: ut ex Epictetae testamento 

ad sacrificium mense Delphinio faciendum. pecunia redditur iam mense 

Eleusinio ^^), ita hic praeceptum erat, ut iam mense Theudaesio peciinia 

redderetur ad sacra Petagitnyo facienda. Singula verba sane quomodo 

rêstituenda sint, dubium. Paton, quem secuti sunt ceteri, scripsit dno- 

SLSovxm &EvS[uLGf\iov maxE aQyvQLOv 'i)]ndQisLV, sed laouna v. 15 in. non 

sufficit huic supplemento. Nomen igitur pecuniae solvendae ante verbum 

dnoSLSovxm indicatum fuisse litteramque a inde superesse eonicio legendumque 

e. g. xb fiia&mfiâ. Deinde v. 17 editores dvttX](afiaxa Si nuQE^xbvxm 

suppleverunt, sed ne id quidem recte ut mihi videntur, Nam non solum 

de pecunia modo actuni erat, sed etiani ni fallor ante dvaXcofiaxa articulus 

requiritur et dicendum erat xd Si dvaXcbfiaxu n. Ipse cogitavi de 

axs(pav](6fjiaxa.^^) 

V. 19—21 etsi de verbis ipsis, quae supplevi, minime spondeo, sententiarum 

tamen conexum recte a me restitiitum esse confido; cf. 'WescJier- 

Foucart 142 ubi liberto — tenendum autem est hoc quoque loco de Libye 

liberto agi — praecipitur axscpavovxm Si %axd fi^rjvtt vovfiifvia %ai ipSSfia 

Xttv (DiXavog (domvni defuncti) ELKova [Stt]cpvl\y(p] axEcpdvco jiAejctw et Theo- 

19) contra oiKfjfittxa C 34 conclavia domus alicuius esse vix est quod dicam, 

20) in Aristotelis testamento item iEvmva commemorari (Diog, Laert, V 14) 

editores inscr, iurid, adnotant; ^svmvse extra domum ipsam siti oocurrunt etiara 

Eur, Alk, 643. 

21) of. col. II V. 7—10 teXsv Ka[&' iKaaJrov hog ifL fLr]vl 'EXsvavvimi SQaxftdg 

StttKoalae SiKa rmt KOtv&t xtX. et v. 30sqq, 0 Sh dvSQSioe r&v avyysvmv avvayia&m 

iv rmi fiovasimt Ka&' SKaarov iroe ift fLifvi AsXcpLviaL, lafi§dvmv nuQa r&v Slu- 

S6xmv fiov rde SLaKoaiae SiKa SQaxfide Jtri. 

22) ittQ]ii>f.Lara, etsi in titulo Epidaurio ocourrit, non audeo hic restituere, 

qnia infra semper nomen isQEta adhibetur; praeterea de hostiis inde a v, 25 

demum agitur, hoc loco i, e, v. 11 sqq, de offlciis liberti agitur.

COAE n, 144 355 

pomp. ap. Porph. de abst. H 16 KXeuqiov %a%h fifjva E'%aa%ov %aLg 

vovfir]viaLg axs^pavovvxa %tti cpuLSQVvovxa xbv 'EQfjtr^v iwi %f]v 'E%d%r]v %tti 

%d Xotnd xmv LSQmv 'd Sf] %ovg nQoybvovg %a%ttXinELv; cf. etiam n. 52 

V. 12sqq. Tcê %s Ei%6vag ^wd-aQdg noLStv — — %tti axscpttvovv mg oxl ia- 

Qiiaxuxu. — Id quoque mihi eertum videtur proximo praecepto de sacerdotio 

Herculis ad filium natu maximum deferendo agi ooll. iterum testam, Epiotetae 

col, II V, 27sqq. xdv Ss LSQUTsiuv xav MovaSv XQ:t xmv 'f]Qmmv iîxm 6 xSg 

&vyaxQ6g fiov vibg AvSQaybQug, si Si xi %tt nd&rj o^bxog, dsi 6 nQEa^vxaxog 

i% xov ysvovg xov 'EnL-xsXsiag et n. 156 v. 19 isQttxsvixm xmv i%y6vmv xmv 

i% HoasLSmviov o nQsa§vxaxog mv dsi %ttx' dvSQoyivELuv. lis autem, quae 

deinde sequntur, etsi in universum de hostiis sacrificandis praecipi certum 

est, conexus iamen nullo loco restitui potest. Notandum est efciam Veneri 

et fortasse Dionyso (v. 27) sacra fieri iuberi. 

B 1. '%]tti '^vXa noxi xdv &vGittv soil. nuQsiixm b iaQsvg; munera et 

emolumenta sacerdotis simillima constituuntur frequenti fastorum Coorum 

praecepto: &v£l LEQEvg %ai LSQa naQiisL, yiQi] Xttfi^dvsL SiQfitt Ktti GKiXog^^), 

unde hic quoque ante %ai 'i,vXa supplendum isQa Paton coniecit. De ligno 

cf. etiam n. 16A v. 5 et Prott Fasti 4 v. 17. — v. 4 xdv dnonvQiSa: 

saerificium piscium Diomedonti heroi oblatum recte interpretati sunt Ross 

et Paton. Vox enim, cui.us propria significatio illustratur glossa Hesychii 

dnonvQi^mv' dnb nvQbg ia&imv, solet de piscibus usurpari: cf. praeter 

Epicharm. ap. Athen. VII p. 277f. et Stob. Ploril. 97, 31, ubi de cena agitur, 

praecipue quae Hegesander ap. Athen. VIH p. 334e de sepulcro herois 

Olynthi ad Olynthiacum fiumen, quod influit in Bolben laoum, sito narrat: 

%ttxd Ss xbv 'Av&sGxr]QLmvtt Ktti 'EXaq)r]§oXLcava XiyovGLV oi inLicoQLOL Sl6tl 

nifinsL 9) B6Xpr] xf]v dn6nvQLV 'OXvv&m Kui %a%d %bv %aLQbv xovxov dniQavxov 

nXr^&og ii&vmv i% Tîjj Xifivr]g sig xbv OXvv&LttKOv dvaâivsL no%ttfi,6v 

et Clearchus iv %oig nsQi îmv ap. Athen. VDI p, 344o Tiivmv 6 nttXttLog 

ttvXi]%f]g XdQfjiOv %ov ttvXr]%ov %sX£V%f]aav%og (f]v Ss cpiXLi&vg) dnonvQiSag 

ini %ov fi-vf]fia%og ivf]yiÊv o:utc5,^*) Ceterum optime convenit, quod etiam 

ex testamento Epictetae ipsi et Phoenici coniugi oi\>dQLa %[Qi]a sacrificari 

iubentur. 

Ad V. 5sqq. cf. test. Epict. eol. II v. lOsqq. j^c.'^ iii%m [Ss si,ov]aLttv firf&sig 

fif]%E dnoSbG&ttt %b MovGEiOv fif]%£ to rifiEVog twv 'r^Q^bmv fir^Si tcov dyttXfid- 

TODv tcov ev rm Movasim firfSs %mv iv %m %sfiivEL rmv f]Q(amv fir]&Ev fir]%s 

%tt%tt&ifi£v fif]%s SLttXXdâa&ttL fif]%s i'S,ttXXo%QLmGaL %Q6nm fir]&svL %%X. — Ad 

V, 13sqq, cf, 11. 46 V. 130; nota autem patrem recentem non solum victimam 

(ôrôv) debuisse, sed etiam iSQd, quae ceteroquin saeerdos praebebat 

(cf. supra ad Bin.). — v. 23 tov ÊviGfiov: lectisternium est Herculi hospiti 

divino faciendum^^), contra v. 30 SEîmatg, cui epimenii prospicere iuben- 

23) Prott Fasti n, 5 v, 21, 46, 50, 57, 59, 62, n, 6 v. 4. 7. 16, n. 7 v, 7. 

24) cur Paton (p. 76) hoc Clearchi testimonium adhibere dubitet, non intellego; 

immo optime eo illustratur sacrificii genus e consuetudine cenae repetiti. 

25) id recte Baclc contra Rossium statuit; de hospitiis Herculis apud Grae- 

OOB frequentissimis cf. quae coUegit Denelcen De Theoxeniis p, 26 sqq.


tur, sine ullo dubio^*) ad recipiendos diebus festis sodales spectat,^ cf, cum 

Dittenb, Syll.^ 735 inELSf] — yEvbfiEvoL EnLfii]VLOL ttfjTEndyyEXroL %d %s LSQa 

i'î&vGttv %mi Aii %tti Tciv 'vnoSoidv inofâttvro %mv Sttfio%ttv %ai 

%mv 'dXXmv ndv%mv tum test. Epict. (n. 129) col. IV v. 3l[sqq., ubi et saepius 

de munere epimenioruni verbum Siisa&ai usurpatur (col, V 12, 14. 17. 27) 

et simul quae potissimum munera tum praebere debuerint, apparet (col. IV 

V, 31 nuQslovvTL Ss oi SmQSuv intfir]VLsvovT£g olvov 'ÊVL%bv i%ttvbv SoKLfiov 

smg TQimv nLv6vTmv, arscpdvovg, fiovaL%6v, fivQOv). 

C V. 6 Ttt i'ûiQf]fiuTtt quid sibi velit, Paton indicavit supplendo v. 1 

i^ttLQEia&ttL Ss] ttQyvQLOv: dicuntur partes e toto reditu statim sepositae 

optimeque editores Prancogalli verterunt 'prelevements'. 

V. 14 sequitur locus difficillimus nee plane adhuc expeditus. Pendere 

laounae restitutionem ex interpretatione eorum, quae inde a v. 23 de 

nuptiis praecipiuntur, Paton recte statuit. Quas nuptias Baclc Eossiuin 

secutus de caerimoniis nuptias Herculis cum Chalciopa Eurypyli regis 

filia mythicas imitantibus aceepit, nulla tamen eausa aliquatenus certa, 

Immo talia, qualia v. 28sqq. de camibus hostiarum utendis praecipiuntur, 

illius sententiae repugnant sodalesque nuptias in fano celebrantes dici, 

quibus praeter partes in mensa sacra sepositas^^) carnes Iiostiarum eedant, 

probant. Considerato igitur enuntiato condicionali 2v Si xLg — Soi,r]L 

xoig %otvmvEvaL xmv isQmv ivSELr^g ElvaL quo aperte exceptio aliqua praecepti 

superioris inducitur, collato porro praecepto Epiotetae (col. H 18) 

fir^SE iQrjGttL xb MovGelov fir]&Evi, £'i %a fif] xtg xmv sE, EntxEXEiug ydfjtov 

noLy, Patonem ciini Dittenbergero secutus non dubito, quin hic sit universi 

loci conexus, ut nullus fani usus privatus concedatur nisi belli 

angustiis (v. 14) aut si qui sodalis rei familiaris angustiis circumventus 

nuptias^^) facturus sit (v. 14—17). Sed e supplementis Patonis non modo 

verba xoig [^svmGLv egx' dv av]vx£XrixttL admodnm dubia sunt, sed ne proximum 

quidem nosixm xb[v ydfi]o[v equidem pro certo habeo, praesertim 

cum ille ipse post T O non N, sed litterae Y vestigia agnoverit. Et 

quod Dittenberger monuit sequentia praecepta necessario flagitare, ut iam 

antea ydfiog commemoratus fuerit, id quidem recte, sed haec mentio iam 

in lacuna superiore fieri potuit, neo omnino alteram laeunam sine altera 

restitui posse puto, lam vero temporum definitiones v. 17 — 21 subseqiientes 

Paton eo spectare conieoit, ut caveatur, ne apparatu nuptiarum 

illis diebus sollemnia deorum interpellentur. Quae ooniectura etsi eeteris 

placuit, dubito num cum iis, quae v. 21sqq. praecipiuntur, commode conciliari 

possit, praecipue cum verbis %tti iv xaig XoLnaig 'f]fjLiQ[aig avv- 

20) Bacli qui eum morem Coum dici putavit, de quo Pltit, Quaest. Gr. 58 

rde Sh vificpae oi yafiOvvTse S£S,ioi)vraL yvvaiKsiav aroXfjv nsQt&ifiEvot, manifesto 

eirat; vid. etiam infra. 

27) cf. de hac re n, 24 et quae ibi adnota^vi, 

28) paulo aliter verba editores inscr, iur, accipere videntur: 'un articie interressant 

permet a ia com)nunaute d'autoriser un descendant du testatew, tombe 

dans ia inisdre, a celebrer d son profit, dans ies iocaux sacres, une eereinonie qualifiie 

de noce,' Sed qualem hanc caerimoniam imaginentur, parum assequor.

COAE n. 144 357 

XE^Xsia&m 6 ydfxog; nam quod Dittenb, ea ita interpretatur: praeter illos 

tres mensis Petagitnyi dies, de quibus modo dictum erat, uno quoque 

totius anni die nuptias celebrare licet^'), id ni fallor ipsis verbis non inest, 

Dubito etiam de voce nQo](a)LyXiav vel fux](a)LyXiav, quam Paton v. 19 in. 

restituit horam aut lucis ortum antecedentem aut solis occasum subsequentem 

intellegens; oeterum ipse Paton etiam de voce Gvv]ttLyXittv i, e. 

dialecti Coae pro vulgari GvvttL%Xia forma cogitavit, unde nimirum conexum 

longe diversum existere concessit. — Verba •{] Se GxQmfivf] %tX. v. 23 sqq. 

ad lectisternium, de c|uo supra B v. 23 sermo erat, speotant, sensus praecepti 

incertus; Paton hunc subesse suspioatiir: tJie coucJi prepared for 

Heracles on the day of Jns 'ÊVLGfiog is to he ieft in iis place wntil the 

•wedding is over i. c. Heracies is to he a guest at the •wedding. 

D V. 7 sqq. adduntur res minores a Diomedonte sive a filio eius dedicatae; 

iaiaQttv XEXQdnESov inter haec vasa et instrumenta aenea niliil 

nisi exiguam aram portatilem significare posse Dttb. reote statuit.'") Quid 

fuerit %vKXog Ule ittX%ovg, dubium; patellam rotundam interpretatur Paton, 

cf, etiam v, 158 v, 32, — Praeceptum v, 28—31 avvdysLV xo^vg inLfir]viovg 

%tti sig T-ijv uvqlov kxX. Paton et Dttb, de conventu sollemni, qui 

postridie saorificium aii.niversariiim d, XVHI mensis Petagitnyi fiebat, acoipiunt, 

sed de saorifioio illo postremum sermo erat in latere C, ut nullo 

modo 'T] avQLOv eo referri possit. Coniungendum igitur ni fallor hoc praeoeptum 

artius oum superioribus v. 17—27 et wvqlov huc referendum: si 

quis legem a Diomedonte oonstitutam violare conatus erit, res ad sollemnem 

conventum ne differtor, sed epimenii vel postridie eius diei, quo 

conamen illud faotum erit, conventum extraordinarium habento.^'^) Verba 

autem nuQaXafji^dvovxag oi)g dv avxoig So%i]L, quae illi de ministris ab epimeniis 

adsciscendis aceipiunt, eo potius pertinere puto, ut epimeniis concedatiir 

ad defendenda instituta Diomedontis etiam homines non sodales 

advooare. Qua ratione etiam insequens praeceptum de creandis epimeniis 

faoilius explicatur, Sane de lioc quoque dissentio a ceteris editoribus, Qui id 

praecipi piitant, a qiiibusnam hominibus epimenii eHgendi sint, inLfir]viovg 

igitur accusativum obiecti interpretantur, At ita nisi vehementer fallor articulus 

ante inLfirjviovg desiderari non potuit (of, B 25 et 29), Aocusativum 

igitnr praedioativum existimo et aiQSta&aL infin. passivi conexumque hunc esse 

conicio: epimeniis lioeto adiuniento hominum aHenorum iiti et per eos oaiisam 

agere, ipsorum tamen epimeniorum munere nemo nisi sodalis fungitor, 

V. 40 &v6vxm Si %mi IlaaimL: hoo numen recte'^) Paton cum love 

Ctesio comparavit, notandum tamen ut Anaphae ZtijUiov sic hic HdaLOV non 

cognomen lovis, sed propriiim esse nomen divini tutoris sc, rei familiaris. 

29) similiter editores inscr, iurid,: 'ia noce poim-a etre eeiifbree aiissi pendant 

ies autres joitrs (du nwis).' Paton quid sentiret, non clare enuntiavit. 

30) coll, Ii.eisoh ap, Faiiii/-Wissowa 12 p, 1685, 

31) quid sentiant editores Prancogalli, ex versione eorum ' ies officiants convuqueront 

Vassemblee, meme du jour au iendemain, et s'adjoindront qui bon ieur 

semblera' cum nihil postea addant, parum liquet, 

32) licot sentontiam panim feliciter enuntiaverit verbis: 'Ildatoe is perhaps


145. Stela marmoris caerulei sive lapidis Lartii (v. 8) inventa prope Phileremum 

hodiernum in agro laiysio. Edd, Ne^wton Transact. uf the Boyai Soc. 

of Bit. 1878 p, 435sqq. et Inser. in the Brit. Mus. 11 (1883) n, 349, Cauer Deiect^ 

177, Dittenberger Syll^ 560 (357'), Hiller v, Gartringen, ectypo chartaceo ab 

A, S, Murrayo facto usus IG XII 1 n. 677, Michel Becueil 434, van Gelder 

SGBI 4110, Cf, etiam v, Wilamo-witz Herm.es XIV p, 467sqq,, Biliotti B'iie de 

Bhodes 1881 p. 388 sq., G, Curtius Beipz. Stud. IV 316, Purtwangler et Loeschclre 

Myh. Vasen 1886 p, 2, 

"€6oS6 ToTc ndcTpoic') Koi 'laXucioic^ ] CTpdrric 'A\Ki]ue5ovTOC elTre^ ] STtuuc 

5 t6 tep6v Koi t6 reiuevoc ] toc 'AXeKTpdivac eviaffjToi Ka||Td rd irdTpia, em- 

|U6Xr|eri|i6iv ] Toiic i6poTa|i(ac, omuc CTdXai ] JpTOcOeuiVTi Tpetc X{9ou AapT[(]]ou *) 

10 Kol dvaxpa^fii ^c rdc CTdXajc t6 re îacpicfia T66e Koi 8 obx 6]]ci6v ^vti Ik 

Td)v vonuiv ecqj^lpeiv ov)6J ico6oiTtopeTv ec to Te]|uevoc Koi rd emTifiia Td)[i] 

15 Ttpdc^covT^ Trapd tov v6|iov (9)e)i6iv 6^ | rdc crdXac jiiafi fxiv tnl xac ec6|;6ou 

Tdc CK Tt6\ioc TtoTiTCop6uo|i^|voic, |a(av 6^ ()TT^p t6 icTiaT6piov, I aXXav 6^ ^tti toc 

KOTopdcioc Ta[c] I li 'AxoCac") tr6Xioc, | 

20 N6)uoc a oux dciov ecijueiv oube || ecq)epeiv ec t6 iepov Kai t6 

Te||uevoc rdc 'AXeKTpdivac^ ]xf\ eci|T(u itttioc, ovoc, f)|uiovoc, tTvoc*) | 

25 lUTibe dXXo X6q)oupov |urieev |uri|be ecayeTiu ec t6 reiuevoc )uri||Geic 

TOUTiuv iiriOev |uribe uTrobr|||uaTa eccpepeTiu |uribe ueiov |uri|eev oti he 

Kd Tic Tiapd Tov v6|uov | ttoitictii, t6 re iepov Kai t6 Te]uevoc | 

30 KaGaipcTU) Kai eTiipeZêTU), 'f\ evo||xoc ecrui rdi dcepeiar ei he Ka | 

TipoPaTa ecpdXrii, aTTOTeicdTui u|iTep eKdcTou rrpopdTou 6poX6v | 6 

35 ecpaXdiv TioTaYTe^^êTiu he \ t6v toutuiv ti TTOieuvTa 6 xpf\i\'Zu}V ec 

Touc ludcTpouc. 

Lex de fano Aleotronae litteris simpHoibus et bene sculptis exarata, 

III a. Ohr. n. saeculo utique non recentior. 

'AXcKTQcbva haud dubie eadem est atque 'HXEKiQvmvr] Solis et Rhodi 

fiHa, quam l'w naQ&ivov ovaav fjLETuXXaiâL tov j3tov %ai TLfimv tvielv naQu 

'FoSimv ')]Qm'iKmv Diod, V 56 tradit; sed etiam Atlantis fiHa 'HXiKXQu ab 

Hellanieo (schol, ApolL Rhod. I 916) 'HXEKXQvdivr] nominatur et Alomena 

Electryonis fi.Ha ipsa quoque apud Hesiodum {Aan. 16) 'HXEKTQvobvr] vel 

potius HXs%TQ(bvr] audit, Antiquam esse deam deo Soli, qui nomine 

HXimmQ colebatur, respondentem hoo titulo demonstratur.^) 

Ztîig ndatoe, a Dm-ian form of Zsvg KrfjaLog' quibus Bechtel obicere potnit 

extare apud Dores quoque formam Krijaioe (vid. n. 122); sed res ipsa eo non 

tangitur: una eademque notio divina hic nomine Krrjatoe, illio nomine Ildatoe 

signiflcatur. 

1) summi rei publicae magistratus apud Camirenses lalysios Lindios, 

2) AaQTov Newton, em, Wilam, coll. IG XII1 n, 1033,22 et 2,7; nomen 

a promunturio prope Lindum sito derivatum est, cf, Schumacher Bhein. Mus 

XLI p, 628,- ' 

3) arcem lalysi dici censet N, et assentitur H,, cf, tamen Wilam, i. c. 

4) latine hinnus i, e, animal equo et asina prognatum, cf, tamen Arist. 

h ist, an. VII 24, 

6) cf, Wilamo^witii i. c. p. 457 sqq,, Usener Gotternamen p, 17.

RHODIAE n, 145, 146 359 

Duae sunt titiili partes, Legi enim ip.si praemittitur decretum, quo 

illa tribus stelis inscribi iubetur, Ex hoc notandum videtur soluinmodo 

V, 16 tGTLttTbQLOv i, e, S£Lnvr]Tf]Qtov (Hes. s. v.), nec vero raro in fanis propriae 

cenationes fuisse videntur velut complures erant in fano Deliaco, 

quas civitates quaedam in suum usum exstruxisse videntur^), et in Neptuni 

fano insulae Teni, cuius Ea%La%6QLa fisydXtt Strab. X 487 recte arjfisiov 

iudioat Tou GvvEQisG&aL nXfj&og L%avbv %mv Gvv&vovTmv aiiTOLg daxvysLxovmv 

xd HoaEtScovta. Etiam Alectronae fano vix propria cenatio fuisset, nisi 

satis magnum satisque frec|uentatum fuisset.') 

Ipsius iegis praecepta non modo notissimae illi curae, c[ua terram 

sacram ab usu privato tuebantur, sed etiam ipsi reHgioni debentur. Nam 

cûod initio equus asinus mulus aUaque eius generis animaHa prohibentur, 

id sane proolive est conferre cum iis legibus, quibus homines piivati peregrinique 

in fanis iumenta pascere vetantur.*) Sed huius legis ratio manifesto 

diversa est, neqiie enim solum huic praecepto subiungitur alterum 

ratione mere sacra explicandum fir^Si vnoSf]fittxa iacpEQixm, sed etiam 

V, 28sq. is, qui contra hano legem fecerit, sacellum et fanum lustrare 

iubetur, cum is, qui nQ^âxa in fanum egeiit, multam solvere iubeatur, 

fanum lustrare non item (v. 30 sqq.). Quod cum casu praetermissum 

esse veri dissimile sit, nQoâxa i. e. oves bovesque ea ratione, ne fanum 

damnum acciperet, X6cpovQa illa, si non iinioe attamen maxune propter 

deae religionem prohibebantiir, .similiter ac canes in arce Athenarum aut 

in insula Delo versari nefas erat. ^) Cf. etiam equos a nemore Aiioino prohibitos 

(Ov. Past. III 266, Verg. Aen. VII 778). 

V. 26 fjtrjSs ÊLOv firjSiv: simiHter n. 94 v. 8 genus suillu(n nomine adiectivo 

collectivo vafiLv6v designatur (cf. etiam ciuae de voce evgtov ad 

n. 24 p. 81 disputavi), hoc tamen loco non solum ipsa animalia, sed omnes 

res e suibus factas dici veri simile est. 

146. Stcla longa et angusta lapidis oalcarei in duas partes fracta, litteris 

parvis et negligenter incisis 'ac prope cursivis', inventa Lindi in arce. Ed 

Ross qui solus insoriptionem vidit et quantum potuit in temporis angustiis, dimidiam 

fere partem, exscripsit, HeliciiiJca I2 (1846) p, 113sqq,, inde Hiller v. 

Giirtringen IG XII 1 n, 762; priorem partem repetivit v, Gelder SGDI 4155, 

Cf, Schtitnacher De republica Bhodiorum diss, 1886 p, 233 et Bhein. Mus. XLI 

(1886) p, 233 sqq,, Dittenberger Be sacris Bhodiorum I {Ind. Haiens. aest. 1886 

p, lOsqq,), Tiimpel Bhiiol XLIX (1890) p, 672 sq. 

6) praeter testimonium Herodoti IV 35 dyxoxdrm rov Kr]imv iartrjroQiov 

quod attnlit iam Dttb,, cf, etiam rationum Deliacarum (Michel Becueii 594) v, 114 

To-0 saTiaroQiov Toa iv rfjt NfjamL rb riyoe arEyvmaavrL ktX. et quae HomoIIe 

BGH XIV p, 507 de hac re adnotavit, 

7) cf. praeterea Plut, Sept, sap, conv. 2in. et Paus. V 16,12 (Hermann Gottesd. 

Alt.' 28,24, Schomann-Lipsius Gr. Ait. H p. 68). 

8) cf. n, 111 et qtiae ibi attuli exempla, 

9) Strab, X p, 486, Plut, Qu, Rom, 111, quamquam hoc praeceptum ratione 

simpliciore oxplicari potest, cf, Schomann-Lipsius H p, 205 oum not. 8.


['GKKXriciac Tevo|ievac ev eedTpvu] 0 Tiepi xopa(Tdi)v ^, [eTr' 

iepeu)C'| Tdc |iev 'Aedvac , , , ]cTpaTou, toO he 'AXiou 'Pobo!(TT)e[i]- 

6 eeuc, (A)ioc[eu]ou evbeKdToc, 'iboie ludcrpoic ]| Kai Aivbioic^ eTiicTaTdv 

Tviu|ua • 

eTieibfi TTXeic|Tav Tipovoiav 6 cu|UTTac bd|uoc (Tr)[oieTTai] ^) eic 

t6 I Tdc ToO Aiovucou Teijudc cuv[TripeTv KaXdic Kai]*) | dTdivac 

TeXeTv Kai TTOVTidc Kai euciac , , . . jei Cn(ive)[ioic] ^) xopaTuiv 

10 TTOioujuevoi aip[ecivj ]] Kai TioXeiTdv Kai Eevuiv, 6fioiu)c be Ka[i Aivbi]]oi^) 

eic Tdv TTori t6v eeov eijcepeiav [q)iXoTiôOv]|Tai') 

bebdxeai Aivbioic, KupuieevToc T0u[be tou t|;aq)ic|uaToc, rd êv 

dXXa udvTa Tei|veceai irepi t(u))v C|uivei(uj)v«) Kard Tdp[xaTov] j 

15 (ee)ic|ua8) Aivbi(u))[v TTOTjaipeiceuiv i°) [be Toi eTiicTdTai]") | Toi 

dei ev dpxd (e)6vTec TT0T[i toTc eK iioXeiTdv] ^^) | aipou|aevoic xopa- 

ToTc Kai dXXo(u)c xopaTo(u)c") | ck tuiv KaTOiKeuvTuiv Kai Teuip- 

20 TedvTU)v ev | Aivbicc TT6Xei gevouc eE, ei Ka |u(r|) rivec enav Te(X- 

X)u)VTar Toi be aipeeevrec cTeXX6vTU) [rdv] | TTo(vTT)dv") iv toTc 

Ciuiveioic CKacTOC Kaed[TTep Kai touc dXXouc (T)e(Tp)a(Tr)Ta(i Kâi^'^) 

TTOileiceuiv e(TT)ieuciav (?) ") e, eiovTuigevouciv | tuh — — — — 

— — — — — ] iam desimt novem versus. 

B, 

beravuXiov o'i KpetviuvTa[i? — — — —] | Aiovucou^ 6 be 

iepeuc rdc 'Aedvac [qêpeTui TTo]|Ti touc ludcrpouc rd ovdiuaTa tuiv 

5 KaTacx[e]|eevTU)v ri Xrijuevoc^ 6 be xopaTncac || ^xeru) — — 

— — — — — — I desuni quinque versiLS \ — — — — Aivbiov 

|UTibe oic [6 ieJlpeuG [rjdc 'Aedvac Kar be t6 

1) ita fere vel avXloyov ysvofiivov iv &sdrQ(p vel iv EfiLV&Lcp (of, Strab, 

XIII 605) initio scriptum fuisse inde a Schum, omnes consentiunt, 

2) ita editores, sed ad Rossii lectionem XOPAMON nescio an propius accedat 

xoQayt&v. 

3) suppl, Hiller, quem sequi non dubito, etsi R, post Sapoe legerat Y, 

quam Htteram olim varie {vniaxsro R,, i^ni&sro Wachsm, et Sch,, hnsSiiâro vel 

•uTtEOTTj Dttb,) nec tamen prospere supplere conati sunt, 

4) suppl, Ross, 

5) EIXMEAC R,, nomen Sminthiorum latere admodum probabile est eodemque 

tempore Sch, et Dttb, coniecerunt, sed quid antea suppleamus, dubium, 

Sch, temptavit aystv cJJe!. iv I^fi. vel iKdarcp h]si Sfi., Dttb. quem sequitur H,, 

sie (i:]fi ^fc, An scriptum fuit navSrjfiSil 

6) suppl, Sch, optime et e-videnter. 7) suppl, Hiller, 

8) nsQi rbv Zfiiv&tov R, et Soh,, emend, Dittenb, 

9) KATATAP [rEIIMA quae recte interpretatus est Sch, dubius tamcn 

inter Kard rb ipdqjstafia et t6 aQxaiov 'i&tafjta. 

10) acute suppl, Sch, 11) suppl, Soh, et D. 

12) ita H,, AivSimv Sch, et D. 13) AAAOI£XOPArOIZ, 

14 nOTITA^', emend, D, 15) HEPIANTAniÂI emend, I), 

16 ;M0YII''h, cm Wilamowitz,

RHODIAE n. 146 361 

auT6 ieve[oi. .ov biabeEd|uevoc . . KaTaccTieicac dTT0Tei|veT((u) NCPA. 

15 Aiovucou- [eTTaJvTeXXeTcu be 6 xpn||£u)v eTci t(6)v [iepea rdc 'Aedv]ac' 

T&v be xopa|TTicdvT(uv bec t6 Tpdjujua 6 iejpeijc toO 

Aiovucou [qiepeTuu ejTii tov TPa|U|uaTTi | rdiv ludcTpOiv — — — — 

(tres versus a Bossio indicaniur). 

Quantum in misera nunc tituli con(Hcione iudicaii potest, duae erant 

partes eius. Prioris, de qua et restituenda et interpretanda Schumacher 

et Dittenberger optime meriti sunt, argumentum clarum est: apud Lindios 

antiquitus (v. 14) Dionyso Sminthia certamina agebantur, quorum sumptus 

choregi e civibus oreati tolerabant. lam cum universus Rho(Horum populus 

(v. 6 6 avfjtnag SSfiog), qui item Sminthia celebrabat''^'), ad choregiae 

munera peregrinorum quoque opera uti coepisset (v. 9), Lindii ipsi quoc[ue 

praeter cives choregos creare constituerunt alios sex peregrinos s% 

%mv Ktt%oLKEvv%mv %ai ysmQyEvv%mv iv ALvSici nbXsL i, e. e metoecis, qui in 

ipsa Lin(Horum civitate diutius consederant.'•^) Metoecos etiam in aliis 

Graecorum oivitatibus velut Athenis choregiae munus suscepisse notum 

est. — In altera parte tituli, de qua frg. B superest, singula quaedam 

accuratius constitui videntur velut de nominibus choreutarum deferendis; 

maxime notatu dignum est hic etiam Minervae sacerdotem apparere, conexus 

tamen sententiarum restitui, posse non videtur. 

Apollo Sminthius murum interfector notissimus est, Lindios autem 

Sminthia Dionyso celebravisse hic titulus certo testatm-, ac ne apud scriptores 

quidem certa eius rei vestigia desunt, cf. ApoIIon. Lex. Homer. s. v, SfiLv- 

&SV' ini&sxov An6XXmvog %axd xbv 'AQiaxuQiov dnb nbXsmg TQm'L%iig Efjiiv- 

&r]g %ttXovfiivr]g, 6 Si 'Animv dnb xmv fivav o'i afiiv&ot %aXov vxat. %tti iv 

FoSm 2fiiv&Ltt soQxf], b%L %mv fivmv no%E XvfXttLVOfiivmv %bv %aQnbv %mv 

dfiniXmv AnbXXcov %tti ALOVvGog Sticp&stQttv %dg ftiio;; et Athen, X 445B 

'Av&ittg Se 6 AivStog •—• — wg cprjGt 0LX6fivr]Gxog iv xm nsQL xmv iv F6S(a 

SfiLv&simv — — — ndvxa xbv îov iSLOvvaitt^sv, ia&fjTa xs ALOvvaLtt%f]v 

(poQmv %tti noXXovg %Qicpmv Gvfi^d%iovg %%X. Id solum ambigi potest, utrum 

Dionyso uni an et Dionyso et ApoIIini sollemnia illa oelebraii solita sint. 

Tiinipel inde, quod apud Apollonium ambo di commemorantur et ApoIIo 

quidem priore loco, apud ipsos Rhodios ApoUinis primas partes fuisse, 

17) id quidem, si v. 9 EfiLv&'toie recte suppletum est, certum, sed etiam si 

alia vox hic lateat, veri tamen simillimum, quoniam fasti Rhodii vix mensem 

Sminthium exhiberent, nisi in urbe ipsa Rhodiorum feriae unde nomen duceret 

actao essent, Accedit quod non modo Lindi, sed etiam in urbe Rhodo looum 

nomine Zfiiv&tov fuisse refert Strab. XIH p, 605, Quorum testimoniorum auotoritatem 

frustra mea quidem sententia removere conatus est Dittenberger (Z, c. p, 12), 

id vero, quod Rhodii binas alias ferias Dionyso celebrasse oertum est: Dionysia 

et Anthesteria (vid, de his quae exposuit D, p, 7—10), non sufficit ut tertias 

praeterea ferias eidem deo acta esse negemus; ceterum Rhodu sua Sminthia 

fortasse ApoIIini agebant, 

18) reote statuit Schiimacher {Be rep. Bhod. p, 35 sq.) coU, e, g. tituli Sestii 

(Hermes VH p, lllsqq, = Miohel 327) v, 2Ssqq, o^b fi6vov r&r noXtr&v [nai] r&v 

ciXXiov r&r KaTOiKOvmo)' ti)v n6Xiv u/.Xd Ktti r&v nttQsntSr^fiovvrmv i,svmv.


seoundas Dionysi oollegit, sed nimiiim auctoritati ApoIIonii sophistae tribuit, 

in cuius narrationem Apollinis nomen eo oonsilio illatum esse, ut Sminthia 

Rhodiorum Baccbioa oum fabuHs de ApoIHne Sminthio vulgatis conoiUaret, 

Dittenberger iure suspicatus est monens haud raro eadem oognomina 

aUis locis aliis dis tributa esse, velut ^vrdXfiLog Atheniensibus Erythraeis 

Troezeniis Rhodiis fuerit Neptunus, aliis vero Bacchus aUis luppiter 

ipse. Ceterum non dubium videtur, quin origine Smintheus vel Sminthios 

nec Apollinis nec Dionysi nec uUius dei fueiit cognomen, sed proprius 

deus eiusdem generis ac MviayQog Ule, quem Alipherenses Arcades precibus 

saorifioHsque placabant (Paus, VIII 26, 7) et Myiaoores, quem Elei 

deum invocabant (Plin, n, h, X 28), quod testimonium eo magis huc valet, 

quia Pausanias eosdem Eleos exemplum Olympiae secutos AlI Ajnofivicp 

saorificavisse tradit (V 14, l).^^) 

Titulus denique ideo quoque notatu dignus est, quia etsi municipia 

Rhodioriim etiam post urbem conditam sua quodque sacra retinuisse et 

anxie oavisse, ne peregrini iis interessent ^*'), constat, aliquid tamen auotoritatem 

rei publicae universae etiam in his rebus valuisse apparet. 

147. Lapis inventns Rhodi 'iv rm aarsL, ini xov o^vSoH {KurmcpXiov) Srjfioaiov 

KXi^dvov'. Ed. Hiller von Gartringen ex ectypo et apographo', quae misit 

SaridaMs, MAI XXI (1896) p, 52 n, 51, inde Dittenberger Syil^ 610 et Michel 

Beeueii 874, van Gelder SGDI 3756, 

'£k toO n)acpic||uaToc toO | eui 'ApxecTpdTou | 'ApraiuiTiou i

RHODIAB n, 147 363 

Excerptum plebisoiti de anagrapha sacerdotum; Htterae satis diligenter 

inscriptae et apicibus ornatae aetatem indicant anno a. Chr. n. 100 reoentiorem 

potius cûam antiquiorem, 

Anagrapha ciiiusmodi fuerit, apparet vooe LSQttxsiav v. 14, Quae 

sane non iam integra in lapide extat neo vero potest aHud vocabulum et 

vestigiis lapidis et sensui magis aptum suppleri. Quodsi merito Hillerum 

secuti hao lectione tamquam certa nitimur, duae statim res inde apparent: 

1, decretum non ad unum certumque sacerdotium pertinet, sed ad 

cuncta Rhodiorum sacerdotia, qiioniam aUter LSQttXEiav profiteri opus 

non erat,') 

2, non id agitur, ut in singuHs tempHs ipsis catalogi sacerdotum 

conficiantur —• ne ita quidem sacerdotium asoribere opus erat — sed id 

agi perspexit Hillerus, ut sacerdotes in piiblicas RhoiHorum chartas nomina 

inscriberent, iinde simul, quam ob rem sacerdos SoHs icp' oi) 'sXais i, e, 

eponymus rei publicae Rhodiomm ascribendus fuerit, explioatur. *) 

Altera ex parte si in urbe ipsa Rhodiis ea res maiori curae erat, 

etiam munioipia diligentius rationem eius habuisse et in tempHs singulis 

sacerdotes conscribendos curavisse facUe intellegitur et hac ratione commodissime 

explicandi sunt''') u, qui extant inter titulos Rhodios catalogi 

saoerdotum cum alii ^) tum is, qui eadem fere aetate inscriptus est qua 

hoo decretum, anagraphen Camirensem dico sacerdotum .'^poUinis Erethimii, 

cuius partem saltem exscribo, ut quomodo inter se discrepiierint rei publioae 

et singulorum templorum anagraphae, appareat. Ita enim illa currit (IG 

XII 1 n. 730 = Michel 875 == Syll^ 609): 

MepeTc 'Att6XX(uvoc 'Cpeeifiiou 

ii]avc(T(upic) Mr|v6cpiXoc 'EmKpciiTeuc BpuTiv&ccpioc 

TTciciKpciTric AcciuaivdTOU lcTcivioc 

Tiav(iT(upic) 'AtiiciXoxoc KXeucO^veuc 'icTiivioc 

'AcTUKparibac KaWicrpciTou 'YirepeTXîic 

T]pie(Tr|pic), [Ti]avciT(upic) TTpaEicpcJjv 'Ap[CT0|iPp6T0u BpuTivbcipioc 

AeSivaiirac 'Afriiuovoc lcTccvioc 

P](uâia TeicaT(3pac TeicaT^pa NeotroXiTac ktX, 

Cui indici, quem paullatim inscriptum esse diversa manuum litteratura 

prodit, annos nimU-um non ascripserunt, quia annuiun erat saoerdotium, 

et deum, de cuius sacerdotio agebatur, in capite lapidis indica-visse satis 

erat. Iterum hic feriae deo per sacerdotii tempus actae ascribuntur. 

Gclorum cf. etiam n. 143 et 154. 

3) iinum sane ita offendit: alterum de numero annorum, quos quisque 

sacerdotio functus sit, indicando praeceptum ita pronuntiatur, quasi ad cunota 

sacerdotia pertineat, ctim tamen non pauoa atque inter ea gravi-ssimum Solis 

sac(;'rdotium annuum fuerit. Nec tamen ideo Hilleri interpretatio reicienda est, 

sed offensio excerpto tribucnda, 

4) municipes enim velut Lindii secundum Minervae (cf, n, 150) sacerdotes 

annos indicare solebant. 

5) quae explicatio Ilillero debetur, 

6) HoasiS&vog 'Inniov, cuiiis templiim Lorymis prope Linduin fuit {IG 

XII 1 n, 926) et incerti dei Camirensis (ibid. 697),

364 LBGES SAGRAE 

148. Stela marmoris nigri ex- ecclesiae prope Lindum sitae pavimento 

extracta, cuius aetoma nunc propemodum defractum acroteriis fuerat omatum; 

etiam ab inferiore parte mntila est. Ed. Poucart apud Lebas Inscr. II p, 171 

apographo satis vitioso usus, Denuo exscripsit-Hiller v. Gartringen et edidit 

!(? XHl n, 7^7, inde Miohel Becueil 723, Dittenberger Syli.^ 567. 

'ATae]di Tux[a]i. 

'Aq)' u)v xp[n] TTa(p)Tv[a]i^) aiciu)c 

(ei)c t6 ie[p]6v TipuiTov |uev 

Kai t6 |ue(T)icTov xeTpac Kai 

5 (t)v(U|utiv Ka9apoiic Kai UTie[Tc] 

UTidpxovTac Kai lUTibev auToTc 

beivdv cuveibdTac. 

Kai rd eKToc 

dnd cpaKfic fi|U6piuv t'' 

10 dTid aiTeiou fi|ue. t' 

diTd Tupou fi|ue. a'^ 

aTib q)eopei[u)v] fi|ue. |u'' 

dTid KTibouc [oiK]eiou^) fi|u. fx'' 

dTid cuvouciac vo|u[i]|iou 

aueiiiuepdv irepipavaiuevouc 

Kai TTpdrepov xpeica|uevouc 

eXaiu). 

dTTo Tiapeeveiac — — — 

Inscriptio, quam propter putidam Htterarum elegantiam aetati fere 

Hadriani Hiller tribuit, praeoepta continet lustralia. Ad ouius dei fanum 

pertineant, in titulo non dicitur, praeoepta ipsa ea sunt, quae cultiim 

orientalem maxime deceant'^), quamquam illa aetate confusio religiontun 

tanta erat et phUosophorum doctrina adeo religionem invaserat, ut de ea 

re spondere nolim. Hlorum doctrinam statUn prima verba jtîcoTOV fisv 

Kui t6 fjtiytGTOv ktX. produnt. Talia enim a Graecorum religione ac oultu 

volgari*) olim haud dubie aliena fuerunt, contra phUosophi mature praedioaverunt 

velut Plato Leg. IV 716D; de manuum et mentis comparatione 

cf, Eur, Or. 1604 dyvbg yuQ sifit isLQug. — dXX' ou xdg cpQivag et Hipp. 817. 

Ao ne quis tamquam antiqui ciiltus testimonium afferat versus celeberrimos 

portae fani Epidaurii insoriptos 

1) suppl. Diels; sed rectius fortasse nunc Dittenb, naQivat legit (pro 

naQtivat, cf, Phryn, p, 15 Lob,), 

2) ita iam Poucarti exemplaris lectionem ...lElOY optime interpretattis 

erat Wilhelm Arch.-ep. Mitt. aus Oest. XV p. 8 n, 5, 

3) potissimum quae de cibis praecipiuntnr, cf, quae de hao re dixi p, 160, 

4) de mysteriis dubitari potest, velut Aristophanes mystas canentes facit: 

£v(pr]fiSiv x^ri Kaîaraa&at rote fjfisriQOLaL xoQOiaLv 

Sarie anstQoe roimvSs Xoymv f] yvmfiirj fif] Ka&aQSvEt, 

Bcd Plutarchum pro yv&fiii] legisse yXiaaaj] neglegendum non est.

dyvbv iQT] vuoLO 'd'vcbSE0g ivTog lovxa 

'sfifiEVttL' uyvsir] S saxL CpQOVELV baLtt, 

RHODLAB n. 148. 149 365 

poetae fuisse versus, non legem sacram tenendum est. 

Eorum quibus corpora impura fiunt, agmen ducunt cibi aliquot, de 

quibus alibi nihil tale traditur. Poucart sane cum v. 11 dnb xvqov eontulit 

Strab. IX 1, 11 %f]V iiQELuv %rjg HoXLaSog 'A&r]vag iXmQoiJ %vqov %ov 

fiiv inLimQiov fi'^ dn%£G&ttL, '%svLKbv Ss fibvov nQpGcpEQEa&ttL, quod tamen 

ratione castimoniae explicari nequit, ef. de hao re p. 150 not. 12. 

V. 12 dnb cp&OQEi[mv]: abortus (Hcitur, cf. quae ad n. 49 v, 7 dixi. 

Idem vocabulum quod hic latere Plut. tuend. san. praec. c. 22 d%6Xtta%0L 

yvvai%£g i%ôXioLg iQcbfisvai %ai (p&OQioLg monuit Dttb. — v. 13 dnb «ijdovj 

[oi%]ELOv: of. n. 49 V. 6, n. 117 v. 2, n. 192 v, 6sq,, unde spatium quadraginta 

dierum, quod hic familiae funestae praescribitur, permagnum et insolitum 

fiiisse apparet.^) — v. 14 adiectivum v6fi,Lfiog hic non de iusto 

matrimonio (cf. n. 192 dnb ffiv %r]g iSiag yvvaL%bg — — — dnb Se 

dXXo%Qiag) intellegendum esse, immo naturalem viri et feminae mixtionem 

ab alUs veneris generibus, quae contra naturam sunt, distingui Dttb. acute 

observavit. — v. 18 dnb nuQ&svsiag: virginitas primum erepta dici videtur. 

Numerus dierum in lapide numquam scriptus fuisse videtur; Dittenb. 

eas, quae primum virum expertae erant, paulo longius fano abstinere debuisse 

censet, id quod per se probabile est nec tanien exempHs conflrmari 

potest. 

149. Stela paiva a dextra sinistraque integra, quae nunc perisse videtur, 

in agro Lindiorum prope vicum k^noXXaKLa, ubi olim erat NirrsLa, a, 1844 a 

Rossio exscripta est, deinde edita Helienika I 2 (1846) 112, 45, Repetivit 

exemplar Roasii Hiller v, Gartringen IG XII 1 n, 982 (cf, Corr. p, 207), iade 

v, Gelder SGDI 4226, 

A d K (u v 

'YaKiv9iou 

TeTpdbi dTii he- 

Ka^ 'AXicui epiqiov 

5 XeuKov f| TTUp- 

p6v AYITE! «araxpouv 

. TAI 

euerai Trarpe 

QviauTOV. 

De saeris privatis agi, etsi "AXiog deus prineeps erat Rhodiorum, 

nomen Ad%mv praescriptum ostendit, cf, n. 128 ovqol yag &£mv Ma%QL' 

— — &vaia 'AQiivoV %mL 'e%el %mi nQU%iG%mi &vGovxi %xX. 

5) de voce xTJtfog in hoc conexu Bollemni cf. praeter n, 117 etiam Joseph. 

0. Apion, II 23,198 dyvsiae &nb %f]Sove, dnb XsxoHs ktX., ChryBOst. HomU. 13 in 

epist. ad. Bph, SsSoiKaat {Graeci) rd o-vk 6Vto! dfiaQTf^fiura oiov ^vnov aa>p,aroe, 

K^^Sog, Xixoe ktX.


Caeli lucisque dis hostias albo eolore immolari solitas esse notissimum 

est, sed etiam rubrum colorem Soli convenire patet et in iis, quae 

Graeci de Solis terra oeterisque rebus eius sacris finxerunt, fit saepe rubri 

coloris mentio.^) Quae inde a v, 6 sequuntur intellegi non poterunt nisi 

emendata leetione Rossii; sed quae HUler a Kaibelio adiutus temptavit 

&v£%ai %d%a lOQE^VEâi' &VE%ttL na%QEmv (i. e. patronus) %av%6v aut (in Add.) 

&'V£i Ati na%Qmimt %avT6v, — exempli nimirum magis gratia quam quae certa 

putaret — nimium a litteiis, quas Boss tradidit, recedunt. Is enim praeter 

AYLTEI V. 6 et XI v, 9 in,, quod utrumque incertum dicit, et praeter 

TAi V. 7, pro quo etiam 0EAI legi posse concedit, reliquas ta.men Htteras 

etiam v. 6 — 9 plane certas videri affirmat, quod testimonium eo 

plus valet, quia litteras negligenter, sed distincte fere incisas esse testatur. 

Ao KardiQOvv Ulud nescio an possit defencH coll. eiusdem stirpis composito 

EviQOvv, quo n. 58 v. 67 aries definitur. Reliqua intacta reHnquere malo 

sperans fore ut lapis aliquando denuo appareat. 

150. Lapis a dextra integer, inventus in Peraea Pbhodia in vico Marmara, 

ubi olim erat Physiios, Edd, apographo et ectypo usi Cousin et Deschamps 

BCif XVm (1894) p, 31 n. 10; restitutioni operam dedit HUler von Gartringen 

MAI XXI (1896) p. 63 3qq., unde repetivit van Gelder SGDI 4156, 

'6tt' iepeiuc T]dc 'Aedvac rdc Aivbiac Kai | [toO Ai6c] tou 

TToXieiuc cpiXoKpdTeuc | [|1tiv6c] ^) 'ApTa|uiTiou biubeKdrai | [eboHe 

6 |udcTpoi]c Kai Aivbioic eTiiCTaTdv || [Tvdijua^ TTpecPe]iav Tipecpeucav- 

Toc 1 [tou beTvoc TTori t]6v bd|uov, ottuic d XoTei|[a Ka9(uc Kai 

TTp6]Tepov ev «tucKiui diTo | [rdiv TTiTTpacK6vT]u)v ^) Td lepeTa Kai rd 

10 Xoi|[Trd — —] Tiapd Aivbioic Kai ct)uc[|[Kioic — — Koi]vd)i XoTeu- 

[Ti]Tai Ka)— — —To Kai |uii9e[va] | — — — AA6|uevov utto ] — 

— — Touc (u))vo[u]êvouc ^) | [— — — TTa]pd Aivbiuiv Kai *) 

15

RHODIAE n. 160, CRETICAE n, 161 367 

Opfertiere, die zum Fest •von duswarts gchracht werden, weiden bis zur 

SchlacMimg auf dem heiligen Lande. Das wird hisweilen unentgeltlicJi geivdJirt, 

bisweilen miissen die Besitzer der Tiere dafUr zahlen, wie aus Xenopjions 

Beschreihung seines der Arlemis geheiiigten Gutes Jiervorgeht.' Id 

quod acute excogitatum est nec per se Unprobabile mihi videtur, nisi quod 

neo %d XoL[nd v, 8 extr. nec vox %ovg {m)vo[v]fi£vovg v, 13 taH conexui 

facile se applicant, Quare nescio an alia fuerit ratio deereti, de qua ipso 

iUo participio %ovg mvovfiivovg suspicio gravissima movetur. Sane emptoiibus 

victimarum vectigal imponi Stengel suo iure improba-vit; imponi coneludo 

venditoribus, id quod et per se intellegitur et fuisse moris nonnuIHs 

locis inde apparet, quod n. 88 v, 31 sqq, immunitas expressis verbis concecHtur, 

Supplevi igitur v, 8 0:710 [%mv nLnQttaKOvr^mv %d LEQEitt. De iis 

quae deinde St. supplevit %ai %d XoL[nu n^bg %dg &vaiag] nuQd ALvSioLg 

%ai va[%ioig fLyvofiivag %0Lv]m vel ideo dubito, quia pro %OLvm ni fallor 

KOLvf] dicendum erat, Quare ante %OL]vmL dativum substantivi quo referretur 

excidisse veri simile puto et hanc fuisse sententiam, ut vectigal illud 

apud Lin(Hos et Physcios communi norma exigi iuberetur. DifficUior lacuna 

V. 9 in.; post %d XoLnd substantivum scriptum fuisse, quo reHquae res 

dis offeni solitae significantur, primo probabile •videtur, nec vero ita omnia 

recte se habent: definitio quidem loci v, 7 cum verbis v, 9 «0:^0; AtvSiotg 

%ai 0va%iotg parum convenit; quare bipertitam fuisse sententiani et ita 

fere cucurrisse conicio: bnmg d Xoysiâ. %tt&mg Ktti nQo^TSQOv iv OvOKmt 

dnb [%mv ntnQaaK6v%]mv %d isQSLu %ai %d XoL[nd yivr]%ttL xai] nttQa Alv- 

SioLg %tti 0va[%ioLg Sta%uyfitt%L? %oi]vmL Xoys^vr^^ttt; quamquam nudum illud 

%tt Xotnd ante yivi]TaL displicere concedo. 

161. Lapis calceus inventus prope Gortyna, fractus a sinistra parte, inscriptio 

tamen ipsa ab hac parte integra est et potius a dextra parte olim altero 

lapide, qui nunc periit, continuabatur, Ed, Halbherr Amer. Journ. of Arch. 

I (1897) p, 162 n, 1, unde Blass SGBI 4990, 

0l]oi, 

Toi Zevi Toi — — — — — 

— — — — — oTic eeXeia 

XeuKd' t6 he ko— — — — 

6 — — — — —aîfivara, rdv h- 

e poiav 6 iape[uc XapeTO ^) — — 

— — — -—" —Kpidv, Toi 'AXi- 

01 oiiv epcev[a XeuKov ^) 

— — — — ara hl TTap9u|u 

10 arai TTepiFoi — — — — — 

— —• — — — re Tpiivc Kd|u- 

vdv, Tov h' dXXoiv — —• — — 

— — — —luebifiviaTa 

Kai Tupo l|uio[peXiov') 

1) suppl, H, 2) suppl, H, coU. Hom, r 103sq. 3) supplevi


Titulus pova%Qocpi]Sbv incisus indicem sacrificiorum continet, qui tamen 

in fastorum modum dispositus esse non -videtur. Conexus nusquam restitui 

potest, pauoa suppleri, ne ea quidem quae leguntur omnia intellegi possunt, 

V, 1 quod cognonien lovis suppleas, dubium, de BtSdxuL vel 'EKa%ofi,§aimL 

cogitavit Halbh. Deinde nomen deae excidisse propter sexum victimae 

femininum probabile est; Heram fuisse Halbherr conieeit, sed tales conieoturae 

nec demonstrari neo refutari possunt. — v. 3 to Ss %m[ttg 6 ittQsvg 

Xa§i%m quod H, proposuit, admodum veri simile duco, pro Kmag tamen 

praestat fortasse Kd>[SLOv soribere,*) Htique alterum supplementum ab iUo 

propositum %b Ss xo[A.oj3ov fiT) &vEa&aL] reiciendum. — Sequitur locus 

difBoiUimus. In lapide leguntur litterae ttfifivara %avS, Halbh, seripsit 

XEv%]afi fivSra, rdv S\s novumque hoc vocabulum expHcare studiiit glossa 

Hesyohii fivadSag' rdg dfisXyofiivug alyag et oum stirpe vocabuli dfivdg vel 

dfxvig contulit: ' In Cretan it tvould be ivriiten fivSg (for fivdag), genilive 

fti/aTog (instead of fivaSog) just as Artamitos in place of 'AQrifxtSog.' Quae 

ut acute excogitata ita valde incerta esse patet. Blass sciipsit %dfifivd 

i. e. %ai dfivd de duplici my ad Epidaurium fiiStfifivog (n. 64) provocans, 

sed miro modo alteram syllabam rtt prorsus neglexit. Sane potest nihUo 

minus conieotura eius primo obtutu speciosa ita obtineii, ut lapioidam 

hanc syllabam bis errore insoulpsisse sumamus, Sed in titulo tantae antiquitatis 

tantaeque diffioultatis ad errorem lapicidae refugere dispHcet, 

praesertim eum scripturae dfifjtvbg repugnet v. 11—12, ubi eandem vocem 

uno my soribi certum est. — Proxima vooe rav S\£ §oi'av (s. poiav s. §cpav) 

pellem bovis sacrificati dici Halbh. optime statuit coU. vooe ot'o;; paulo 

supra de ovis vellere sermo erat (v. 3). •— V. 7 ante Solem iVIerourium 

dictum fuisse H. probabiliter ooniecit de or(Hne, quo se excipiunt, ad ius 

iurandum Drerium (Syii.^ 463, 28), de hostia ad n. 58 v. 69 provocans, — 

V. 9 extr. in lapide dispicitur 'A; M i. e. cj fuisse piitabat Halbherr legitque 

%a%]d %dS£ naQ&v(}\a%aL nsQiJÔL[%og ooniunctivum aoristi (pro naQ&vGEXttL 

i, e, nuQ&vGi^xaL) intellegens, Sed hano formam ferri posse iure Blass 

negavit ao potius 'M i. e. fc fiiisse statuit, Sed in iis, quae inde legenda 

proposuit a' xd Si naQ&vfittT' ai nEQLfoL[%o-, elisio ni fallor offendit; 

singularis autem ndQ&vf.ia cum praecedentibus panim eonciliari potest. 

Neo omnino ratio ipsius praecepti perspicua: Halbherrio naQ&vaia videbatur 

esse ' access to the sacrifices', sed id potius im&vaia cHcebatur, An 

de iis sacrifieiis, quae alibi naQu^mfiLa vocantur ('vid. n. 41 v. 7) agitur? 

— V. 14 post sfit reliquiae litterae rotundae apparent, Halbherr 

cum aut mensurae aut generis casei nomen scriptum fuisse posse statuisset, 

ooll, testamenti Epictetae vooe TD^0'i5 %ttnvQov (n. 129 coll. VI l) 

sciibendmn coniecit f]fJitn[vQm vel ijfwo^jtTCB, sed mensuram dietam fuisse 

propter i^fit illud servatum multo veri similius, Quare ifA,Lo[§iXLOv jel 

ifjiLo[§sXio scriptum fuisse confido; mensuram etiam pretio constitui posse 

notum et ipso illo Epiet. testamenti exemplo (tvqov %anvQ0'v GTaxr]Qog) 

conftrmatm". 

4) cf, n, 156 V, 45,

CRBTICAE n, 161, 152 369 

152. Duo laiiides olim Lebenae in templo Aesculapii, nunc Candiae, 

Edd. HalbheiT Mus. itai. III p, 729sqq,, aliquanto pleniores doctoque commentario 

instructos Th, Baunack Fhilolog. IL (1890) p. 586 sqq,, uterque eotypis usus 

a civibus doctis Cretensibus factis; repetivit Blass SGDI 5087. Lapides ipsi 

integri sunt, versus inscriptionis non item, so. quia et a deitra et a sinistra 

olim alii lapides inscripti oontingebant. 

— Tiuv cuv — —]ciu)vi T(i) fAevebdfxu)^)- tov vaKopov tov t6k' (i(p[iCTC(fi6vov') — 

tJocvc fiXavc tccc tcI) Snl) Trap6i66|uev tov t6k' ciqp[icTci|ievov') — — 

K]ae(i)c ^TripoiWci, Kai dvKXTnu^vac kuI itXâvc tccc 

— Tcc XJoiita Ttap6i6(I)i rd tOj 61(3) CKcOa^ ai 6^ fxr\ Ttap5oiri — ^ 

5 — — — TtpaTTj^TU) 6^ toOto t6 4ttiti|liov 6 lapopT6c Kard t6 5i[ciTpa|U|Lia ^) 

CTU) Tilu 01(1)1 • al 64 |,i[ri], adTdu Svtitov cctu) hzi toi 6 

— — Tt():p6]ociv *) TieeeOui 6 voK^poc rdv dXav Kard Tdiv K6p|im)[v — — 

— TU T(i)v ai)T(Juv Kul CKcOa Kepdniva dKutivara v — — — — 

— — — c le, KdvacTpa ie, dpuraivia le, xiJTpac X, KOK^Kdpoc — — 

10 — .. K(ic fjeydXoc ') i, xuTpoc ic • ciicadTuic bi Tiap6[i66n£v — — — — 

b. 

a. 

— — o ie xuipic iliv k' a6T6c TtapXeXovPrii ckeOiuv 65e\icKoc i, CKdcpac e, Kd6o[c — — 

— — Ydvoc ci6apioc j, EcjcOpac ic, Kuviaroa e, Kûava p • toutuiv TtdvTuiv rdi^v ckcuiuv — 

— ai k](5c \f|i TTap5i56|L(ev 424ctui Foi, fieiova bi fxr\ • al bi. fxi\, ^voxov rîacv rdii auT[d)i — 

— —v]c ai Ka p.f\ Tiop6dn, iitdvu) TJYpoTTar koI d irpaHic ^ctu) rdii iopopT(Jui Koi t — 

5 — — evav 5aiTdvav ic rd Ttpor|Ypa|u|udva Tiedru) 6 voK^poc tc Td)v rd) eiCu iT[poco5iu)v 

X]oi[it](I)v ? t((jli)v T(d)) Gid) TiOcTai KditoXoYiTT^Teu) Koi Ticpi toOtuiv rdv 5aitdvo[v — 

t]6v dTt6\oTov TTopedTU) d Ko Kord toOto t6 i|)dcpiuiua Ttap6e6(i)Krii abra 

•V. i|LUTgov ^) 4Ho5idTTeiv kc rdiv rd) eid) upocoSiuiv, dXX' 4E aOTdiv (Lv ki? 

— •— Tdn K6pa|i€i Kr)c tu) — — — — —• — — — — — — — •— — — — 

Inscriptio, cuius Htterae apicibus omatae aetatem satis recentem produnt, 

decretum (b 7 il)dcpLfifi,a) continet Gortyniorum ^) de rebus quibiisdam 

Aesculapii sacris tradendis. 

Duae autem praecipue quaestiones moventur: et quis tradere iubeatur 

et quae res ab eo tradendae sint. lam traditionem non a collegio magistratuum, 

sed ab iino homine fieri numerus singularis qui passim legitur 

1) e temporis definitione haeo siiperesse cosmorum nominibus oonstituta vidit H. 

2) optime suppl, Baun, 

3) suppl, H, laterculum subBequentem instrumentorum intellegens, Cf, 

etiam tabulae traditionum navalium Atticae {IG H 804 = Syii.' 530) v. 107 

o^Jtos nQoaocpsiXsL rmv aKsv&[v] rov SLayQttfifittroe ktX. 

4) reliquiis apographi, quod Baun. edidit, acute elicuit Blass. 

5) fjfitr&ov legendum proposuit Blass; idem v. proximo Htteras KHZTQ 

recte interpretatus est. 

6) administrationem .Vsclepiei penes Gortynios fuisse Baun. statuit nisuB 

potissimum cpigrammate Soarchi aeditui Gortynem vipiarav narQtStt appellantis 

(cf. etiam Zingerle MAI XXI p. 90). 

Xjeges Graeo, Saorae ed Zieheu. 24


(cf. e, g, V, 2 et 4) testatur. Unde eum in titulo nulli magistratus sacri 

nisi va-MQog et iaQ0Qy6g commemorantur, LttQ0Qy6g autem ipse poenam 

traditionis improbae exigere iubeatur (v. 5), ad aedituum praecepta pertinere 

Baunaok rectissime statuit idemque initio decreti ipsius confirmatur, 

ubi rbv vttK^QOv subiectum verbi naQSLS6fisv esse manifestum est. DifficUior 

altera quaestio neque, quae Baunack de hac disputavit, mihi omnia probantur, 

Ao primum quidem quod inde ab A v, 4 supenectilem saoram 

(GKsva) tradendam recenseri ratus antea de peounia sacra tradenda agi 

conieoit oollatis rationibus DeHacis, ubi in fronte stelae quantum pecuniae, 

in tergo quantum supellectilis magistratus abeuntes tradiderint perscriptum 

est'), minime mihi persuasit, Nam praeterquam quod v. 2 ante rdvg dXttvg 

nomen femininum illius sententiae aptum non facile suppletur, omnino 

unum aedituum non modo supellectilis, sed vel pecuniarum curara sustinuisse 

perquam improbabile duco. Quid? qiiod ne donariorum quidem 

ornamentorumque templi curam penes hunc fuisse suspicor. Certe in indice 

rerum tradendarum, quantiun quidem extat, de his nulla fieri videtur 

inentio, sed solummodo de instrumentis rei cHvinae ipsius, in quibus nimirum 

etiam instrumenta medica^) habenda sunt. Concludo igitur aedituum 

non omnes res dei sacras, sed solitmmodo eas, quae ad usum cotidianum 

rei divinae curamque aegrotorum pertinebant, tradere debuisse easque merito, 

quia has aedituus ipse praecipue tractabat.^) 

Rectius Baiinaoli: de altero quod hoc decreto fit (Hscrimine statuit. 

Verba enim imQig d)v % tt^vrbg nuQXsXbvî^L G-Asvmv optime eo rettulit, quod 

ab instrumentis, quae iam priores vuk^qol et acceperant et tradiderant, 

ea, qiiae ipse per sui magistratus tempiis acceperat, distinguuntur, et de 

ilHs solummodo certam normam, qualem haud dubie habemus A 9—B 3, 

constitui posse monuit, Eodem rettulit etiam verba %ai dvKXr]fiivag %ai 

nXittvg a 3: ' dvKXi]fiivug sind die Su/mmen, die TtilnftigJiin jecier vuK^QOg iii 

gleicher We'i,se zu ubergehen Jiat, der GrundstocJc, dessen HSJie das Tempeigcsetz 

hestimmt Jiat. Zu dicscn Jiinzu Jcommcn (kul nXiavg xdg) die znfdiiigen, 

jedes JaJir verschiedencn WmnaJimen der TempeiJcasse.' Sed praeterquam 

qiiod de peouniis hic non esse sermonem supra monui, id quod ipsam 

discriminis rationem non tangit, dubitationem movet interpretatio vocis 

dvr.Xrffiivag. Nam etsi formam verbi dva%ttXim subesse veri simillimum 

est, tamen cjuod ille eam vertendam putat aut ' die im rpdcpLfifitt aufgezdhlten' 

aut 'die (von jedem va%6Qog bei dcr tJbergabey zurilcJ-gefordtrtcn 

Summen', id certo fundamento caret. 

De singiilis haec praeterea addo, A v. 8 %axd xmv KOQfimv^'^): de 

7) BGH VI p, 29aqq, Dittenberger Syll.^ 688, 

8) velut iîjarQaL {B. 2) i, e, strigtles et Koâava, si modo recte hoc vocabu- 

Inm Baun, interpretatur 'Mdrser fiir die Puivcr Jiir die K^ranlien'; dQvraivLa ad 

balneum pertinent, cf. Poll. X 63. 

Si) notandum puto in Oropiorum de supeUectile sacra Amphiarai decreto 

(n. 67) nuUam omnino mentionem aeditui fieri. Quamquam vasa fracta eum 

servanda acccpisBe testatur IG VII 3498 v. 17. 

10) miro modo K^Qfimv idem esse ac Koafimv Baun, negavit, quia tum in 

hac vocc cjft aliter tractatum osBet atque in ipdqjtpfia, legique voluit KOQft&v

CRETICAE n. 152 371 

traditione ooram cosmis facienda sermonem esse suspicor; quamquam %aTd 

cum genetivo ita usurpari exemplis confirmare nequeo. v. 9 tt%mvtt legit 

H., rectius opinor Baun. d%cavaTtt i. e. unverpicht. B v. 8 jcvvio^TOc^: quid 

lateat, obsourum; audacissime quidem et improbabilissime Baun. legendum 

proposuit %vvLtt T6tt et hoc idem valere quod %vv£itt ^mitt i. e. jm)vo;j coniecit. 

Si de natura indicis huius supra reote disputavi, instrumenta rei 

sacrae vel potius, cum vox inter 'i,vaxQag et %6nttVtt (vid. not. 8) legatur, 

medicinae dicuntur. An pro A T O A legendum A T O A i. e. aa&a'^ — 

V. 3 si non verba quae Tn lacuna desunt, at certe sensum eorum optime 

Blass ita refinxit: nXiova fiiiv a'L %a XfjL naQSLS6fisv iîaxm J-ol, fisiova Ss 

fjif]. V. 6 in, Tav ysvofi,]Evav Sandvav facUe suppletur. Hoc auteru loco de 

ratione expensarum quarundam reddenda agi manifestum, nee tamen de 

cunctis aeditui aut adeo templi expensis agitur, immo universa tituli ratione 

considerata sic de conexu existimo: cum usu cotidiano facUe fieri posset, 

ut instrumenta supra in(Hoata damnum facerent, aedituus id statim suacjue 

sponte e dei reditii (sg tibv xm &Lm nQoaoSimv) reparare poterat ao 

debebat, ea nimirum condicione ut postea talium expensarum rationem 

redderet. 

Asclepieum Lebenae frequentissimum fuisse testatur Philostr. V. ApoII. 

IV 34 p. 79 inoQEV&rj %aL ig xb ieqov xb A£^r]vaiov' saxL Si AGKXr]ntov 

Kui mansQ •>] 'Aaia ig xb IliQyufiov, ovrmg ig %b lsqov toîJto '%vvEcpoi%tt 1] 

KQf]%r], noXXoi Ss %ai AL^rjmv ig avx6 nsQttLOVvxtti. E Cyrena, quo Aesoulapius 

Epidauro venerat, oultum Lebenaeum deductum esse Paus, II 26, 9 

tradit, sed posteriore oerte aetate eum ex ipso Epidauro' instauratum esse 

duobus titulis, quorum rectam interpretationem Zingerleio •'^•'•) debemus, apparet: 

cum epigrammate dedicatorio Soarchi-'^) tum fragmento cuiusdam 

decreti'^), iibi v. 6 sq, de Aesculapii ad Lebenaeos adventii agitur,^*) Paulo 

siipra in eodem titulo lex sacra antiqua Lebenaeorum commemoratur gravissima, 

quam hoc looo afferre liceat: 

, , . , 'onr] oi .A£§r]vaiOL sxl Kai vvv &vo[v- 

XL %](tt)xbg aQiaiog v6fiOg AisXmimt 

5 flEv] lOiQQV, NvVCpUig Ss 'sQLCpOV. 

Colligendum videtur, quo loco Aesculapius sacra sua instituit, eo antiquitus 

Acheloi et Nympharum oultum floruisse. 

'Hoizvorrat.' Sed ij)d(pLfifiu non e ijittq^Lafia sed e ifidcpLSfia ortum, Porma 

KOQfiOi pro KoafiOL certa est nec iam exemplis eam firmare opus est. 

11) cf. quae de iis disputavit MAI XXI p, 86sqq., quae Blass cum apud 

CoUitzium eos denuo ederet, nesoio qua oausa neglexit. 

12) ed. Halbherr Mus. itai. IH p, 733 sq,, Th, Baunack Fhiioiogus IL p, 578, 

Blass SGBI 5088, melius Zingerle i. c. 

13) ed, Halbherr Mu,s. itai. III p. 727sqq., cuius apographum accurate repetivit 

Zingerle, 

14) 'oTL & 'A[aKXa]ntbe ii 'EntSavQOV ig As§r]v[a...] dn[oSE]S[afLrilKS; extremum 

verbum Z, egregio acumine restituit; lacuna quae antecedit facile, ni 

fallor, suppletur scribendo ^s AE^r]v[aioe]; cf, v. 3 quem in textu exscripsi. — 

Ceterum legem esse sacram, ut videbatur Halbherrio, iis, quae Zingerle disputavit, 

non confirmatur. 

24*

372 LBGES SAGRAB 

163. Lapis a supeiiore parte mutilus, repertus in vico HagioideJca, ubi 

oHm fuit Pythion Gortynium, Bd, HaussouUier BCH IX (1885) p, 9 n, 8, 

repetivit Blass SGDI 5027, Denuo contulerat lapidem et lectiones aliciuot ediderat 

Th, Baunack Fhiioi. 1889 p. 400. 

.... pdxoc Ktti qipuTotva, ecTTpe|U|uiTTev he Tdcxivouc^ 

juil — )ir|b" ec dKdriov — elf\ixev SuXa Traiev d W f\ pdxoc Ka[i 

qjpufava- ai he |ur|, Kupioc ecTU) 6 TrapaTuxd)V dcpeXd)ie- 

voc Karo dpxaiov. 

B. V. V. lin, PAXOIK unus B. agnovit; idem v. 4in, N distincte legi 

testatur, 

Insoriptio, quae III a, Chr. saeculo tribuenda videtur, legis de lignatione 

fragmentum est. De Pythio Gortynio agi e loco, ubi lapis inventus 

est, apparet. De Hgnatione prohibita cf. quae ad n. 34 contuli, unde 

Gortynios, oum Qaiog et cpQvyuvu oolligere permitterent, satis liberaliter 

egisse apparet. 

V. 1 ianQSfifiiTTSLv pro iKnQEfivii,Ev dioi vix est quod dicam, Conexus 

hic esse videtur: in superiore parte deperdita constitutum erat, ut iunois 

uti Hceret, hic iam additur, ut qui utatur, eos ra(Hcitus evellat. Quamquani 

Blass non post aiivovg, sed demum post fiij distinxit, fiij igitur ad 

verbum ianQEfijxixTELv referri voluit, id quod mihi nullo modo ferri posse 

videtur, Immo a ffij incipit proximum enuntiatum fii] — el^^ftsv ^vXu 

nttLEv, cui tamquain parentheseos loco insertum e,st fir]S' ig d%dxiov: ne 

Uceto iigna caedere, ne rafis quidem faciendae causa. Rationem praecepti 

iam Baun. ita bene interpretatus erat: 'es solle nicht verstattet ,sein, Nutzholz 

wie zum Baue von EdJmen zû schlagen, sondern nur als Brennholz 

Gestriipp und Beisig.'

rA'NT kt exi'[;A\avervnt l OANNES ])EPROTTL - JScholarship

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?