Over de Democratie in Amerika - Vrije Universiteit Brussel

van de hoogste klassen beseften dat het niet het moment was om
tegen de wil van het volk in te gaan en probeerden bij de massa
in het gevlei te komen. De meest verregaande democratische wetten
werden gestemd door mannen die er het eerste slachtoffer van
zouden worden. De vroegere leidende groep wist op deze wijze
weliswaar de toorn van het volk af te wentelen, maar bespoedigde
niettemin het totstandkomen van een nieuwe maatschappelijke
orde. Eens het volk er immers in slaagt de vereisten voor stemrecht
en verkiesbaarheid te versoepelen, zal het moeilijker worden,
en op termijn onhoudbaar, om de vroegere meer beperkende
vereisten onder welke vorm dan ook in stand te houden. Met
elke nieuwe concessie groeien de macht en de eisen van de democratische
krachten. De toegevingen zullen elkaar opvolgen, de uitzondering
wordt de regel en vóór men het weet heeft men het algemeen
stemrecht ingevoerd.
In sommige landen staat de bestuursmacht los van de samenleving;
in andere wordt de macht verdeeld over de samenleving en
het bestuurlijke apparaat. In de Verenigde Staten ligt dat anders.
De samenleving is er zowel onderwerp als lijdend voorwerp van
de machtsuitoefening. Het volk neemt zowel deel aan het wetgevende
werk, via de verkiezing van zijn afgevaardigden, als aan de
uitvoering van wetten, via de verkiezing van de functionarissen
van de uitvoerende macht. Het Amerikaanse volk bestuurt zichzelf.
Het aandeel van de administratie is eerder beperkt. De overheid
is zich bewust van het feit dat haar macht slechts bestaat bij
gratie van de wil van het volk. Het volk regeert in de Verenigde
Staten over de politieke wereld zoals God over het heelal: het is
het begin en het einde van alles, van wie alles uitgaat en tot wie
alles wederkeert.
Hoofdstuk 5
Over het bestuur in de deelstaten
Het Amerikaanse bestuursstelsel is niet eenvoudig. In feite bestaat
het uit vierentwintig soevereine staten die samen een Unie
vormen. De fundamentele principes die kenmerkend zijn voor de
Amerikaanse samenleving, hebben vorm gekregen op het niveau
van de staten. Binnen die staten kunnen drie niveaus worden onderscheiden:
de gemeente, het district en de staat. De districten
zijn echter vanuit louter administratieve overwegingen tot stand
gekomen en beschikken slechts over beperkte bevoegdheden.
De gemeentelijke bestuursvorm
De gemeente vormt het enige politieke verband dat we in alle
samenlevingen aantreffen. Koninkrijken en republieken worden
door mensen gemaakt; gemeenten lijken door God gegeven. De
gemeentelijke zelfstandigheid is echter uitzonderlijk en broos.
Gemeentelijke instanties die slechts op zichzelf kunnen terugvallen,
beschikken over weinig verweermiddelen tegen een krachtig
centraal gezag. Om zich met succes te kunnen verdedigen, dient
de gemeentelijke zelfstandigheid een verankering te hebben gevonden
in het denk- en leefpatroon van de bevolking. Daartoe
moet de idee echter vaste vorm hebben gekregen in de wetgeving.
De voortdurende wisselwerking van wet en gewoonte, van omstandigheden
en tijdsverloop, maakt de gemeentelijke zelfstandigheid
duurzaam. Dat is in Europa nergens het geval.
De kracht van een vrij volk ligt nochtans op gemeentelijk vlak.
Wat het lager onderwijs voor de wetenschap is, zijn de lokale bestuursorganen
voor de vrijheid; via de gemeentelijke instanties
wordt de vrijheid binnen het bereik van het volk gebracht. Een
volk dat geen plaatselijk zelfbestuur kent, kan zich ongetwijfeld
een vrije regering kiezen, maar heeft zich daarom de geest van de
vrijheid nog niet eigen gemaakt. Een dergelijke samenleving kan
42 43