2008-2009 nummer 1 - Thauma

RECENSIE: NOG STEEDS KAN
GEVRAAGD WORDEN: WIE IS ARNON
GRUNBERG?
Sharon Hagenbeek
Het boek ‘Omdat ik u begeer’ is een verzameling
door Arnon Grunberg geschreven brieven die
gepubliceerd zijn in Het Parool en het tijdschrift
Humo. De brieven, gericht aan vriend en vijand,
zijn chronologisch geordend en voorzien van
een redelijk uitgebreide uitleg over de relatie van
de ontvanger met de schrijver. Zo lezen we aan
het begin de brieven gericht aan zijn familie en
geliefden, en verderop komen de nieuwere
contacten, zijn collega-schrijvers of Grunbergs
reacties op een ontstane situatie. Door die lijn
van intimiteit lijken de brieven geschikt om meer
inzicht te geven in de persoon Grunberg. Maar
zijn deze brieven wel geschikt om dat inzicht te
verschaffen?
Grunberg schrijft zijn moeder dat hij zeer
dankbaar is voor de opvoeding die hij van haar
kreeg. Daarbij profileert hij zichzelf als een
karakter, rechtstreeks uit het boek van
Bordewijk, dat niet alleen getekend is voor het
leven, maar de opvoedingsstijl zelfs uitdraagt in
alle relaties die hij aangaat.
Met dit in het achterhoofd lees je de andere
pikante brieven – waarin Grunberg openlijk
vijanden en voormalige vrienden belaagt – niet
meer alleen als twijfelwekkend of Grunberg zijn
woorden wel echt meent, maar ook wordt voor
de lezer de vraag naar wie Grunberg dan is
steeds pregnanter met passages als:
“… Dan zijn er maar een paar, die ik anders
wil achterlaten dan ik ze heb aangetroffen.
Dat kan betekenen – het heeft niet mijn
voorkeur, maar soms heb ik geen keus – dat
ik ze kapot moet maken. Ze willen niet
genezen, ze willen niet veranderen. Het gekke
is, maar dat zal jou niet verbazen, dat
destructie, meer nog dan liefde en seks, passie
in mij losmaakt.”
Wie is Arnon Grunberg dat hij daadwerkelijk
bereid is zo destructief te zijn? En dat naar eigen
zeggen omwille van degene die hij een
verandering gunt, bijvoorbeeld een vriend.
Hierbij moet de lezer zijn of haar eigen ideeën
over de mens, zijn vriendschap en destructie
nagaan, om dit überhaupt te kunnen begrijpen.
Bij een begrip van Grunbergs destructieve
ideeën kom je gelijk weer bij de oorspronkelijke
en verder kristalliserende vraag: wie is Grunberg?
En belangrijker nog: waarom vindt hij dat hij
zo’n invloedrijke rol in het leven van de ander
mag hebben?
Ook zijn veelbesproken relatie met de 70jarige
Elayne Kleeman komt aan bod. In een van
zijn brieven aan haar noemt Grunberg zichzelf
haar gigolo. Hij wist dat zij zozeer wilde dat ze
er wel voor wilde betalen, en hij was bereid die
rol te vervullen. Daarmee werd hij ‘de
chroniqueur van haar verval’. Is dit de
goedbedoelde destructie die Grunberg haar
gunt?
De lezer wordt in zijn poging een beeld te
krijgen van de persoon Grunberg dus niet
bepaald geholpen. Zou hij nu daadwerkelijk geen
zelfrespect hebben dat hij zich zelf zo verlaagd,
en daarom mensen die hem lief proberen te
hebben zo behandelen - of is het een facade?
Het moge duidelijk zijn dat de lezer beter af is
dit boek niet te lezen als een mogelijk antwoord
op de vraag: wie is Arnon Grunberg nu echt?
Maar hoe deze brieven dan wel te lezen? Ze
laten zich het beste los van elkaar en van de
persoon Arnon Grunberg lezen, ondanks het
goede werk van de samensteller die ons tevens
voorziet van zeer nuttige noten. Los gelezen zijn
het prachtige brieven die je aan het denken
zetten. Elk van deze brieven heeft scherpe
kanten en bewoordingen. Zo is er een brief aan
een van de vrouwen waarmee Grunberg
getrouwd is geweest, waarin hij spreekt over de
onvermijdelijkheid van het contactverlies.
“…De werkelijkheid die je eerst met elkaar
deelde blijkt geleidelijk, eigenlijk onopgemerkt,
om te zijn geslagen in een werkelijkheid die je
van elkaar scheidt. Een illusie heet zoiets…”
De brief kan de lezer tot de conclusie doen
komen dat Grunberg enkel een verbitterd mens
is. Het is ook mogelijk, als de lezer hier
ontvankelijk voor is, een indrukwekkende
analyse te vinden van het waarlijk contact met
THAUMA 2008-2009 NUMMER 1 [27]