1 christus en de schriften door dr. adolph shaphir ... - De Evangelist

Met Duncan reisden zijn tweede vrouw, Janet Torrance, de weduwe van een officier,
met haar dochter, zijn eigen dochter Annie en W.O. Allan en R. Smith, die hem als
assistenten waren toegewezen. In Holland aangekomen bracht hij in Den Haag een
bezoek aan de bekende christenjood, Dr. A. Capadose, "een geoefende en veel
beproefde christen, een gezonde calvinist van de oude stempel, die goed thuis was in
de werken van de Hollandse godgeleerden, een liefhebber van het presbyterianisme en
van de Kerk van Schotland..." Vanuit ons land volgde hij per zeilboot de Rijn tot
Mainz en reisde van Frankfurt door Neurenberg in de richting van Wenen. Na een
oponthoud in deze afgodische stad, zette het gezelschap via de Donau koers naar
Boedapest, waar zij eind augustus behouden arriveerden.
In die tijd waren zo‟n 100 Engelse werklieden in de stad, dit in verband met de bouw
van een nieuwe brug, die de beide steden Boeda en Pest met elkaar moest verbinden.
Spoedig vond Duncan een onderkomen in een keldermagazijn, dat voor dit doel
geschikt gemaakt werd. Al gauw gaven velen van hun belangstelling blijk, hoewel de
meesten meer interesse toonden voor de Engelse taal (in die dagen een begeerde
studie in Hongarije) dan voor het Woord des levens. Zo luisterden Engelsen, Hongaren
en Joden naar de begaafde Schotse Godgeleerde, die spoedig de Hongaarse taal
onder de knie kreeg. Door zijn geleerdheid, vriendelijkheid en zachtmoedigheid werd
hij spoedig geliefd.
Met droefheid zag Duncan op het grote verval van de Gereformeerde kerk in
Hongarije. Het protestantisme was weggezonken in lauwheid en zedeloosheid. Hij
hoopte op een opleving en sprak met vooraanstaande predikanten van de kerk over de
noodzakelijkheid van een nieuwe reformatie. Hoe konden de protestanten de Joden
voor Christus winnen, indien zij geen krachtig geloof en heilige vruchten toonden? Hij
smeekte daarom of het God mocht behagen om deze kerk weer te bezoeken met Zijn
heil, opdat zij "de beste instrumenten mochten zijn om de verloren schapen van het
huis van Israël te bekeren tot de Herder en Opziener der zielen."
Hij maakte al gauw kennis met Török, de superintendent van de Gereformeerde kerk,
die met groot enthousiasme het zendingswerk van de Schotse kerk steunde. Veel
bewondering had deze Hongaar voor zijn manier van aanpak. Duncan paste zich
zoveel mogelijk aan de Hongaarse liturgie en gewoonten aan. Hij wist vele harten
voor zijn werk te winnen en steeg nog meer in achting toen bleek dat hij de gunst
ontving van de Aartshertogin. Maria Dorothea zag de wens van haar hart vervuld. Al
jarenlang begeerde zij een gemeente in Boeda, die als centrale kerk in de hoofdstad op
het gehele land invloed kon uitoefenen. Nu was Duncan hiervoor bij uitstek geschikt.
De kracht van zijn werk lag niet in de eerste plaats in zijn gaven maar in zijn
Godsvrucht en gebedsleven. En de Heere betoonde kennelijk Zijn zegen over het
prille begin aan de de oevers van de Donau. Ook in stoffelijk opzicht was de zegen
van Boven merkbaar: Dr. Keith had in Schotland een aanzienlijk geldbedrag
ingezameld, waarvan een nieuwe kerk en school konden worden bekostigd.
De kleine zendingsgemeente in Boedapest, verenigd rondom haar voorganger en twee
assistenten, Smith en Allan, was een oase te midden van de oppervlakkige godsdienst
in Hongarije. Het gaf op den duur een uitstraling over het gehele land. Was de
Evangelische leer hier eerst zeldzaam, na verloop van enkele jaren was er bijna geen
dorp waar het evangelie niet werd gehoord. Een ongewone geestelijke opleving begon
de ingezonken kerk in Oost-Europa te beheersen.
Maar hoe was het met de Joden?
Ook zij kwamen onder het gehoor van "Rabbi" Duncan, die met zijn voorkomen veel
4