Nummer 1 - O - Universiteit Leiden

Alles wordt anders...
...en toch blijft het eigenlijk hetzelfde. Van Nederlandse
taal en cultuur naar Neerlandstiek,
en waarschijnlijk niet meer terug. ‘What’s in a
name? That which we call a rose / By any other
name would smell as sweet.’ Over bestuurlijk
knippen en plakken met masteropleidingen, over
profileren en over plannen voor de toekomst.
Over een bestuurlijk huwelijk, met ramen en
deuren wagenwijd open en een blik die verder
kijkt dan naar alleen het eigen land.
Wim van Anrooij
1 september aanstaande - 2012 voor wie het jaartal
even kwijt is - bestaat de Master Nederlandse Taal
en Cultuur niet langer. Niet onder die naam althans.
Neerlandistiek heet de Master die ervoor in de
plaats komt. Voor de meeste studenten Nederlands
die binnenkort doorstromen naar hun master-fase
in Leiden, verandert er inhoudelijk weinig. Tenzij
je de specialisatie Journalistiek en Nieuwe Media
wil doen: dan zit je opeens in een ‘programma’
binnen de master Media Studies. Wel biedt de MA
Neerlandistiek een andere, nieuwe specialisatie:
Nederlandkunde. Een andere naam op het masterdiploma;
‘Nederlandse Taal en Cultuur’ verdwijnt,
‘Neerlandistiek’ komt ervoor in de plaats. Waarom
eigenlijk?
De opleidingen en het bos
De achtergrond van deze verandering is de zogenoemde
‘labeldiscussie’, die zich de achterliggende
jaren op nationaal niveau heeft afgespeeld. Als
opleidingsvoorzitter heb ik daar veel mee te maken
gehad. Het komt er kort gezegd op neer dat de
geesteswetenschappelijke faculteiten in Nederland
last hadden van het grote aantal masteropleidingen
dat ze aanboden. Dat bleken er meer dan 250! Elke
universitaire bachelor- en masteropleiding wordt
eens in de zes jaar gevisiteerd; gedurende enkele dagen
neust een commissie van wijze mannen en wijze
vrouwen rond om te kijken of je het als opleiding
naar behoren doet. Als dat zo is, gaat het licht op
groen en krijgt de opleiding toestemming om door
te gaan tot de volgende visitatie. Zo’n visitatie is een
onvoorstelbare papierwinkel die voor veel betrokkenen
heel veel tijd kost. De redenering achter de
NEERLANDISTIEK
landelijke labeldiscussie was dat het terugbrengen
van het aantal masteropleidingen zou leiden tot een
reductie van de bureaucratie. Persoonlijk betwijfel
ik overigens ten zeerste of docenten er in de praktijk
iets van zullen merken, temeer daar de controlezucht
vanuit Den Haag – die werkelijk groteske vormen
begint aan te nemen – eerder groter dan kleiner
wordt, maar dit terzijde.
Aanvankelijk luidde het voorstel om van ruim
250 naar minder dan 10 opleidingen te gaan. Het
label ‘Nederlandse taal en cultuur’ zat daar niet bij.
Ons onderwijsprogramma zou volgens dat eerste
voorstel uit elkaar worden getrokken en ondergebracht
bij brede (Engelstalige) labels als ‘Literature’,
‘Linguistics’ e.d. Dat is in strijd met de filosofie van
onze opleiding, die eruit bestaat dat wij traditioneel
sterk hechten aan de eenheid van de neerlandistiek,
vooral ook gezien het feit dat onze masteropleiding
de eerstegraads leraren van de toekomst moet leveren.
In samenspraak met mijn collega van de Universiteit
van Amsterdam heb ik ervoor gepleit dat de
studie van de moedertaal landelijk een eigen label
zou krijgen. Dat is na veel vijven en zessen gelukt
– onze decaan heeft dat in het landelijk overleg met
zijn collega’s met succes bepleit – en dus is er een
label ‘Neerlandistiek’ gekomen. Daarmee wijken we
af van de masteropleidingen Engels, Frans, Duits,
Italiaans etc. in Leiden en daarbuiten: die houden
in de vorm van opleiding binnenkort op te bestaan.
Het onderwijs dat daar traditioneel wordt gegeven
wordt, keert als een ‘programma’ terug onder de
genoemde masters met een breder label, ‘Literature’,
‘Linguistics’ etc. Het aantal landelijke labels
is uiteindelijk uitgekomen op iets meer dan vijftien,
waaronder dus Neerlandistiek.
Universiteiten mochten zelf kiezen wanneer ze
de verandering wilden doorvoeren, 1 september
2011 of 1 september 2012. Leiden koos voor het
laatste.
Positief voor aanstormende leraren
Universiteiten zijn vrij om te bepalen van welke landelijke
masterlabels ze gebruik willen maken. Opvallend
genoeg is Leiden eigenlijk de enige universiteit
die vanaf het begin voluit voor het label Neerlandistiek
heeft gekozen. Wij geloven, zoals gezegd, nog
altijd in de eenheid van de neerlandistiek, zowel om
Metaal 9 (2012) nummer 1
29