Nummer 1 - O - Universiteit Leiden

Taalrijk
REDACTIONEEL
Woorden ontstaan eigenlijk, tenminste voor mij, uit het innerlijk;
een woord dat van buiten is, dat is een rationeel woord, een bedacht woord.
Bedachte woorden vertrouw ik absoluut niet, die misleiden.
Tweehonderd jaar geleden kwam Charles Dickens ter wereld, vandaar dat 2012 nu Internationaal
Charles Dickensjaar is, zoals dat heet. Dickens deelt zijn geboortejaar met de Vlaamse schrijver Hendrik
Conscience, waarvoor in België ook verscheidene festiviteiten in dit jubileumjaar worden georganiseerd.
Hebben we in Nederland ook een schrijver die in de schijnwerpers staat? Jazeker: 2012 is Toonderjaar.
Compleet met een Bommelmusical, stripdagen die onlangs in het teken stonden van het werk van
Marten Toonder, een aankomende expositie in het Letterkundig Museum en zelfs het verschijnen van
zijn biografie, geschreven door Wim Hazeu.
Toonder was niet alleen stripauteur - in de literatuurwetenschap nog steeds een ondankbaar beroep
- maar in zekere zin ook een taalkunstenaar. Dankzij de
populariteit van Olivier B. Bommel en Tom Poes maken nieuwe
woorden en uitdrukkingen deel uit van onze taal. Toonder heeft
de Nederlandse taal rijker gemaakt. Zonder hem zou ‘kommer
en kwel’ niet bestaan, hadden we geen ‘denkramen,’ konden we
niemand een ‘minkukel,’ ‘grootgrutter’ of een ‘zielknijper’ noemen,
en zou schrijver dezes jullie nu niet kunnen toespreken als ‘oplettende
lezertjes.’ Denk aan Toonder wanneer bij de woorden ‘geld
speelt geen rol,’ of ‘een heer van stand,’ en vooral bij ‘als u begrijpt
wat ik bedoel.’ Misschien zijn het vertalingen uit het Engels,
bijna grenzend aan anglicismen of amerikanismen, denkend aan
bijvoorbeeld: ‘If you get what I mean.’ Maar dan blijven ze met
gevoel vertaald door Toonder, inderdaad alsof ze uit het innerlijk
zijn ontstaan, en niet zijn bedacht.
Met het Engels dat tegenwoordig op de gekste vlakken de kop
opsteekt, zouden we meer mensen als Toonder moeten hebben.
Kijkend naar de recente reclame-campagne van AXE Anarchy
- met o.a. de wat mij opvallende woordkeus ‘massale snogpartij’ - lijkt meer taalvindingrijkheid ons
meer dan nodig.
In de woorden van de heer Bommel: ‘Hier ligt een mooie taak.’
In de woorden van de redactie: ‘Hier ligt een mooie Metaal.’ Taalrijk, informatief, boeiend. Hoe ga je
om met taal als je op latere leeftijd blind wordt? Wat valt er te onderzoeken aan een woordje als ‘toch’?
Hoe ervaart een Tsjechische het leven in Leiden? Wat is de bestuurlijke vernieuwing die de opleiding
Nederlands doorvoert? Verder hebben we een verslag van een schenking aan de alumni-vereniging, een
initiatief voor voedzame artikelen op het web, recensies van een symposium en onlangs verschenen
boeken en meer.
Over taalrijk gesproken, voor het gedicht op de achterkant hebben we dichter en librettist Ruben
van Gogh weten te strikken. Hij woont in Utrecht, de connectie met Leiden is wellicht ver te zoeken,
maar een van de redactieleden zong met veel plezier in opera’s gemaakt op zijn soms speelse, soms
(quasi-)zwaarmoedige, maar altijd doorleefde teksten.
Lees vruchtbaar en schrijf taalrijk,
De redactie
Interesse om ons te komen versterken? Neem contact met ons op via redactie.metaal@gmail.com.
Maarten Toonder
Metaal 9 (2012) nummer 1
3