SCHUTTERSBRIEF

De datering van voormalige en huidige schutterijen
in westelijk Noord-Brabant
Als eerste van de zes te onderzoeken gebieden waarin de provincie Noord-Brabant in te delen is, behandel ik
westelijk Noord-Brabant (zie onderstaand kaartje). Dit gebied komt ruwweg overeen met het werkgebied van de
gildekring ‘Baronie en Markiezaat’ van de Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS). Met nadruk
wijs ik erop, dat in het onderhavige tabellarische overzicht niet alleen sowieso alle voormalige en huidige schuttersgilden
van de vorengenoemde gildekring aan de orde komen, maar natuurlijk ook alle vroegere en tegenwoordige
schutterijen die niets van doen hadden en hebben met de NBFS. In totaal gaat het hier om - voorlopig - 723
weerbaarheids-, folklore- en sportschutterijen, vanaf de Late Middeleeuwen (1300-1500) tot heden. Overigens
vallen sommige dorpen en gehuchten weliswaar onder westelijk Noord-Brabant, maar zij maken niettemin deel uit
van gemeenten waarvan het grootste deel gelegen is in het oostelijk aanpalende Maasland; het dorp Capelle (gemeente
Waalwijk) is zo’n voorbeeld.
Kaartje van het onderzoeksgebied
De huidige gemeentekaart van westelijk Noord-Brabant
[Bron: SB-redactie]
Algemene toelichting bij de kolommen
Kolom 1: het zesdelige tabellarische overzicht heeft een doorlopende nummering.
Kolom 2: in deze kolom wordt de vestigingsplaats (met tussen haakjes de betreffende gemeente in cursief) vermeld.
Bij de van overheidswege opgerichte schutterijen (1795-1907) staat de toenmalige gemeentenaam in cursief
maar niet tussen haakjes. Het teken > tussen twee plaatsnamen wijst op wisseling van vestigingsplaats van
de betreffende schutterij.
Kolom 3: in deze kolom zijn de schutterijen bij name genoemd. Heeft een schutterij meer (uiteenlopende) namen,
dan is gekozen voor de meest voorkomende. Is er sprake van een (wezenlijke) naamsverandering, dan
wordt dit met het teken > aangeduid. Bij heiligennamen is het voorvoegsel Sint- of St.- achterwege gelaten.
Was of is de schutterij aangesloten bij een koepelorganisatie, dan wordt dat met een cijfer in superscript
achter de schutterijnaam aangegeven. Het schutterijtype (weerbaarheids-, folklore- of sportschutterij) is aangeduid
d.m.v. een letterteken; zie daarvoor onder het paragraaf je Tekens, symbolen en afkortingen.
Kolom 4: deze kolom geeft aan, welke schietwapen(s) de bewuste schutterij hanteert of gehanteerd heeft. Eveneens
geldt hier het teken > om een of meer veranderingen aan te geven. Het eerst- en het laatstvermelde wapen
kúnnen tevens - bij ‘sommige’ schutterijen was of is dat inderdaad het geval - duiden op het voeren van
een hoofdwapen.
Kolom 5: hier staat aangegeven wanneer de schutterij is ontstaan. Is de oprichting het gevolg van een afscheiding,
opsplitsing of fusie, dan staat dit direct achter de oprichtingstijd weergegeven. Voor het gebruik van
‘tekens, symbolen en afkortingen’ zij andermaal verwezen naar het onderstaande paragraafje.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Schuttersbrief - nummer 95 31 maart 2013 Blz. 2099
17