SCHUTTERSBRIEF
SCHUTTERSBRIEF
SCHUTTERSBRIEF
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
VRAAG EN ANTWOORD; VRAAG EN AANBOD (29)<br />
Vervolg op SB 94, blz. 2075- 2079<br />
Gelieve in voorkomende gevallen uw reactie steeds (óók) te richten aan de redactie van de <strong>SCHUTTERSBRIEF</strong><br />
(redactie@schuttersbrief.nl),<br />
zodat niet alléén de vraagsteller maar álle SB-lezers er profijt van kunnen hebben!<br />
ANTWOORD 32 (inzake alschieten op gelukspapier) (vervolg op SB 20, blz. 386)<br />
De vraag van de heer J.M. (Joep) van Goch te Oostrum (LB) luidde:<br />
Een annonce in het Venrayse weekblad ‘Peel en Maas’ van 10 oktober 1903 maakt melding van ‘alschieten<br />
op gelukspapier’. Weet iemand misschien, wat ‘alschieten op gelukspapier’ zou kunnen betekenen?<br />
Het antwoord op de vraag van dhr. van Goch vond ik onder het kopje Gezelligheid is troef op de website<br />
www.schijndelse.nl → [subdomein] Overzicht verenigingen → [subpagina] Sport →.[item] Amicitia, handboogvereniging.<br />
Ik geef hier de letterlijke tekst weer zoals die op de aangegeven plek van de website te vinden is.<br />
Gezelligheid is troef<br />
Provinciale Noordbrabantsche ’s-Hertogenbossche Courant van donderdag 13 augustus 1874<br />
Deze verhaalt dat een kluchtig feest heeft plaatsgevonden, het aloude al- of altschieten. De tafel was<br />
gedekt met heerlijke gerechten die als doel fungeren voor de schutters. De namen van het eten en<br />
enkele vermakelijkheden (zaklopen, wanspringen) waren op een papier geschreven. Degene die `Alt’<br />
schoot oftewel ‘alles’, kreeg wat op de tafel stond. Schoot hij echter een van de gerechten, dan moest<br />
hij dit opeten, ook als het uien of mosterd was. Dit op straffe van een geldboete als men dit niet deed!<br />
Degene die het geluk had om ‘Bachus op een ton’ te raken, mocht op een ton gaan zitten, kreeg een<br />
bril opgezet en een krant, Goudse pijp en een glas wijn aangereikt. Dit duurde tot de volgende aan de<br />
beurt kwam. Aan degene die het papier met ‘zaklopen’ raakte, was later goed te zien hoe vaak deze al<br />
aan Bachus had geofferd.<br />
Het feest werd afgesloten met een optreden van de harmonie afgewisseld met voordrachten van<br />
poëzie en zang.<br />
Mij dunkt, dat nu wel duidelijk is wat met al(t)schieten bedoeld wordt.<br />
De term gelukspapier slaat op het blazoen, d.i. de schiet-‘schijf’. Die kan inderdaad van papier zijn, maar ook van<br />
karton of van hout. Een meer algemene benaming is geluksblazoen. Hoe zag dat eruit?<br />
Ik volg hier de afbeelding (zie nevenstaande illustratie) en op<br />
hoofdlijnen de beschrijving, door de vermaarde schutterijvorser<br />
Jappe Albertus Jolles gegeven. *<br />
Het gaat om een ruit, d.w.z. een gekanteld vierkant. In het midden:<br />
een witte roos = 20 (punten); en een zwarte roos (= de dikke<br />
zwarte rand rondom de witte roos), goed voor 18. Dit midden<br />
wordt horizontaal en vertikaal geflankeerd door vier kleine ruiten.<br />
De driehoekige vlakken daarbinnen dragen de getallen 2 t/m 17<br />
en wel telkens twee onder of naast elkaar die tezamen 19 vormen.<br />
Ook mogelijk is het (alom bekende) gewone blazoen, een échte<br />
(want: ronde) schietschijf, met - in het midden - de witte roos<br />
(= 6), de zwarte roos [= de dikke zwarte rand rondom de witte<br />
roos] (= 5) en de vier ringen daaromheen (= 4, 3, 2 en 1 punt,<br />
gerekend van binnen naar buiten).<br />
Bij zowel ruit als schietschijf kunnen inrichting en getallen verschillen.<br />
Jolles lijkt te suggereren, dat het geluksblazoen alléén bij<br />
handboogschutters voorkomt; maar is dat laatste wel zo?<br />
Geluksblazoen<br />
[Bron: Jolles 1933-1934]<br />
De clou bij het al(t)schieten oftewel bij de gebruikmaking van gelukspapier is dat de getalwaarde die geschoten wordt,<br />
overeenkomt met het getal dat vermeld staat op een dichtgevouwen opdrachtbriefje, dan wel met een der genummerde<br />
prijzen op tafel. Overigens maakt Jolles geen melding van de termen al(t)schieten en gelukspapier.<br />
Alfred Disch<br />
* Jolles 1933-1934 = J.A. Jolles: De Schuttersgilden en Schutterijen van Noord-Brabant. Overicht van hetgeen nog bestaat.<br />
[Uitgegeven door het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant]. ’s-Hertogenbosch 1933-<br />
1934. [Fotografische herdruk (twee delen in één band): Arnhem 1974]. Zie meer speciaal Inleiding in deel 1, blz. 10.<br />
- - - - - -<br />
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
Schuttersbrief - nummer 95 15 april 2013 Blz. 2145<br />
63
Change language