136 III. MENSHEID, SYMMETRIE, INVARIANTIE EN METAFYSICA ...

147
verliezen, door elkaar vervangen zonder dat het relationeel netwerk zich wijzigt. Dit is
nog steeds geen wet, invariant onder een symmetriegroep. De wet zou hoogstens kunnen
zijn dat alle sociale systemen evolueren in de richting van evenwicht (een duidelijk
onware hypothese) of dat alle lang durende sociale systemen zo evolueren (een bijna
tautologisch oordeel).
Om in de richting van een werkelijke invariantentheorie te gaan moet men expliciet
symmetrische groepen bestuderen, en de rol van die symmetrische groepen in de totaliteit
der mogelijke groepen op een invariante manier karakteriseren.
Eerst moeten duidelijk symmetrische van asymmetrische groepen worden onderscheiden.
Enkele bepalingen zijn nodig. Georganiseerde groepen zijn verzamelingen van
individuen in frequente interactie, verbonden door machtsrelaties en in staat om de groep
te verlaten.
Een organisatie is in het algemeen een min of meer grote verzameling van
georganiseerde groepen.
Een georganiseerde groep heeft eigenschappen zoals stabiliteit, cohesie, machtsnetwerk,
communicatienetwerk die emergent zijn omdat de leden van de groep dit soort eigenschappen
niet (of op andere basis en in andere vorm) hebben.
Een systeem is een formeel model, gebaseerd op reële ontologische verschillen. Een
systeem in evenwicht is een systeem waarvan de wezenlijke (of/en structurele) eigenschappen
niet uit zichzelf veranderen.
Een systeem is autonoom (voor Varela dé belangrijkste eigenschap van zulke gehelen) in
zoverre de evolutie afhangt van interacties tussen zijn componenten en niet van zijn
43
omgeving.F
F Een persoon is autonoom in zoverre zijn model van de werkelijkheid
(omgeving en zelf) en zijn doelen en normen afhangen van hemzelf en niet van een
extern gezag (omdat de evolutie van een persoon in hoofdzaak wordt bepaald door zijn
omgevingsbeeld en zijn doelen en normen). Een groep is autonoom voor zoverre zij haar
doelen zelf bepaalt door interactie tussen haar leden en haar wereldmodel door eigen
informatieverwerking.
De autonomie van sociale systemen, samengesteld uit psychische systemen zal verwant
zijn met, maar kwalitatief verschillend van de autonomie van biologische en fysische
systemen. Het belang van symmetrie in het sociaal veld blijkt, doordat er een
systematisch verband bestaat tussen sociale autonomie en symmetrie van groepen en
organisaties. Dit belangrijk punt zal nu worden uiteengezet.
Het zal bovendien duidelijk worden dat ook op een ander punt metafysica en sociologie
met elkaar verband houden. De realiteit vormt een geheel. Dit geheel kan echter slechts
bestaan doordat het de partieel onafhankelijke werkelijkheid van zijn delen mogelijk
maakt, die op hun beurt slechts mogelijk zijn doordat ze de samenhang van het geheel
mogelijk maken. Deze wet is universeel. In het sociaal gebied is ze waar zoals overal
elders: maar de manier waarop ze zich realiseert heeft specifieke eigenschappen die
afhangen van de speciale wezens die bewuste personen zijn en van de speciale manieren
waarop zij tot systeemvorming (d.w.z. groepsvorming) komen.
Om die belangrijke besluiten te begrijpen is het nodig zo goed mogelijk de gevolgen van
symmetrieën voor groepen te begrijpen.
Zuiver formeel gezien kunnen groepen (in de sociologische zin van dat woord),
voorgesteld worden door geordende verzamelingen van met elkaar verbonden punten
43 Moessinger, p.93.