Implicaties van een sociaal kapitaal-concept voor politieke sociologen

voorbijgestreefd is. Beide benaderingen moeten complementair functioneren
(Putnam, 2000: 413).
Decentralisatie verhoogt bijvoorbeeld in principe de mogelijkheden tot participatie,
en dan hangt het van je visie op mogelijke participatie-effecten op vertrouwen af, of
je een effect verwacht. Dat autoritaire regimes vertrouwen vrij snel kunnen
vernietigen, lijkt buiten kijf te staan, minder duidelijk is in welke mate democratieën
vertrouwen kunnen opbouwen (zie Stolle, 2000: 265): de democratieën verschillen
immers behoorlijk wat van elkaar inzake veralgemeend vertrouwensniveau. De mate
van socioeconomische ongelijkheid zou daar voor een groot deel de verklaring van
vormen (cfr. bv. Uslaner, 2000). Indirect kan de overheid daar een rol in spelen via
het soort beleid dat gevoerd wordt: redistributief (welvaartsstaat) of niet. Immers: het
lijkt een stuk moeilijker om mensen te vertrouwen die socioeconomisch veraf van
jouw positie op het continuüm staan. Al even duidelijk lijkt dat dit soort institutioneel
beleidseffect slechts op heel lange termijn kan beginnen spelen. Anderzijds, zo
beklemtoont Stolle (2000, 266), speelt misschien ook de performantie van de
overheid een rol. Vooral op dit vlak – en op de mogelijke links tussen verticaal
politiek vertrouwen en veralgemeend sociaal vertrouwen – woedt een bittere
discussie. Nogal wat auteurs (bv. Levi, Stolle) gaan ervan uit dat de “trustworthiness”
van de staat ( zoals gepercipieerd via de integriteit, rechtvaardigheid, procedurele
impartialiteit, etc. van de structuren en processen: m.a.w. dat de overheidsinstellingen
functioneren zoals dat ervan verwacht mag worden) – bijvoorbeeld via een verhoogd
politiek vertrouwen - een effect kan en wellicht zal hebben op sociaal vertrouwen.
Andere auteurs (Uslaner op kop) beklemtonen dat andere bronnen aan de oorsprong
liggen van politiek vertrouwen respectievelijk veralgemeend sociaal vertrouwen. Als
er al een effect is, dan doet zich dat – op macroniveau, niet op micro (= individueel)-
niveau – voor volgens het volgende mechanisme: een hoog sociaal
vertrouwensniveau in een regio gaat een betere performantie van de overheid in de
hand werken, wat op zijn beurt een hoger niveau van politiek vertrouwen gaat
veroorzaken. Een eventueel feedback-effect op sociaal vertrouwen is iets voor de heel
lange termijn 60 .
7. Vormen van trust:
Trust-literatuur floreert het laatste decennium als nooit tevoren ( zie bv. Gambetta,
1988; Braithwaite & Levi, 1998; Misztal, 1996 ; Warren, 1999 ; Pharr & Putnam,
2000; Uslaner, te verschijnen). Het concept “trust”, zowel m.b.t. personen als m.b.t.
instituties, mag zich dus verheugen in uitgebreide academische aandacht. Binnen de
(politiek-sociologische) sociaal kapitaal-theorie neemt “veralgemeend vertrouwen”
60 Bijvoorbeeld: als een betere performantie van de overheid bijvoorbeeld tot uiting komt in een
beter functionerende sociale zekerheid, met minder misbruiken, dan gaan mensen – via een sterker
vertrouwen in het sociale zekerheidssysteem van hun land uiteindelijk misschien ook meer
vertrouwen gaan koesteren in categorieën mensen die er gebruik (moeten) van maken.
36