Implicaties van een sociaal kapitaal-concept voor politieke sociologen

component” van sociaal kapitaal wordt genoemd - ), politiek vertrouwen, … In de lijn
van bijvoorbeeld Uslaner (Uslaner, te verschijnen) verwachten we – bij volwassenen,
en in een correct gespecificeerde vergelijking - vooral een causaal effect van
veralgemeend vertrouwen op burgerengagement (cfr. infra). Maar om een eventuele
wisselwerking – bijvoorbeeld voor lidmaatschap van “bridging” organisaties” - toch
in te calculeren, worden preferentieel statistische technieken gebruikt die reciproke
relaties (dubbele pijlen) toelaten: nonrecursieve modellen dus.
De hamvraag m.b.t. “micro sociaal kapitaal” is echter, we herhalen het: welke zijn de
determinanten van die “socialisatie” tot veralgemeend vertrouwen, en welke is hun
bijdrage? “Microsociaal kapitaal” moet dus in eerste instantie als afhankelijke
variabele gebruikt worden. Als onafhankelijke is het voor politieke sociologen
minder relevant, omdat het echte “kapitaals-“aspect zich toch op macroniveau
bevindt. Die micro-attitudinale en gedragselementen “bepalen” niet echt een
kenmerk, waar politieke sociologen in geïnteresseerd zijn. Of je hebt er in elk geval
niet het concept “sociaal kapitaal” voor nodig.
Op macroniveau zal sociaal kapitaal wél vooral als onafhankelijke variabele gebruikt
worden. Sociaal kapitaal vormt er een soort socioculturele “context” waarvan een
(positief) effect op democratische performantie verwacht kan worden. Voor het
macroniveau lijkt het me extreem moeilijk om (comparatief) na te gaan welke precies
de bronnen van sociaal kapitaal zijn in regio’s, landen,… en wat hun respectievelijke
bijdrage is. Sociaal kapitaal op macroniveau wordt dus best niet als afhankelijke
gehanteerd, behalve misschien bij casestudy’s. De overheid & het politieke niveau
bevinden zich aan de effectzijde (“democratische performantie”) of aan de zijde van
de afhankelijke.
Met die conceptualisering blijft de meerwaarde van een sociaal kapitaal-concept
behouden: met name de verbinding van micro- met macroniveau, én het feit dat het
concept het sociale, economische en politieke domein met elkaar in verband brengt.
In tegenstelling tot bij de Wereldbankauteurs wordt de politiek-institutionele
component echter in de mate van het mogelijke aan de effect-zijde van sociaal
kapitaal, en dus buiten het concept zelf, gehouden. Het risico op kringredeneringen
wordt anders te groot. Bovendien is de potentiële afhankelijke hier niet economische
groei maar democratische performantie, dus performantie vàn dit overheidsniveau.
We gaan er wel van uit dat de overheid op middellange termijn een effect op sociaal
kapitaal (op regioniveau bv.) kan hebben, maar de impact van sociaal kapitaal op
democratische performantie zou sneller merkbaar moeten zijn dan omgekeerd de
impact van het politieke niveau op sociaal kapitaal, zeker voor wat de culturele
vormen ervan betreft. M.a.w.: cultuur (sociaal kapitaal) primeert op (institutionele)
structuur. Een en ander spruit ook voort uit onze tijdsdimensie-visie op sociaal
kapitaal. De sociaal kapitaal-context blijft minstens op middellange termijn (aantal
53