Kruisgebouwen - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

12
H O O FD S T U K 2 D E O N T S T A A N S G E S C H IEDE N IS V A N DE
K R U ISVE R E N IG IN GEN
uit de provinciale verenigingen Groningen, Friesland en Gelderland. In 1913
traden Noord-Brabant, Drenthe en Overijssel toe, in 1916 Zuid-Holland en
Utrecht en in 1917 Limburg en Noord-Holland.
Het Witte Kruis heette vanaf dat moment Groene Kruis. Deze overkoepelende
organisatie richtte zich onder andere op het stimuleren van verschillende
zorgtaken en het coördineren en contacten leggen met reeds bestaande
landelijke organisaties, zoals het Rode Kruis en de Vereniging tot Bestrijding
der Tuberculose. Daarnaast werden opleidingen gestart voor wijkverpleegkundigen.
HET LIMBURGSE GROENE KRUIS
In 1910 werd de Rooms Katholieke Vereniging Het Limburgse Groene
Kruis opgericht door het Limburgse Ondersteuningsfonds. In dit fonds
waren de plaatselijke ziekenfondsen vertegenwoordigd. Door het specifieke
rooms-katholieke karakter van de vereniging kwam veel steun van de
geestelijkheid en breidde het aantal plaatselijke verenigingen zich snel uit. In
1917 sloot het Limburgse Groene Kruis zich aan bij de ANV Het Groene
Kruis. Hierbij werd de voorwaarde dat het verplegend personeel van de
Limburgse vereniging katholiek moest zijn en dat niet-katholieke leden geen
stemrecht hadden voor lief genomen om eendracht te bewerkstelligen.
HET WIT-GELE KRUIS
Door deze aparte positie van het rooms-katholieke Limburgse Groene Kruis
twijfelden de Brabantse geestelijken of ze wel wilden toetreden tot de ANV
Het Groene Kruis. Zij waren niet zeker of het specifiek rooms-katholieke
karakter, waar zij voor stonden, op deze manier behouden kon blijven.
De georganiseerde ziekenzorg op katholieke grondslag, het Wit-Gele Kruis
werd in 1916 door een diocesane commissie te Breda in het leven geroepen.
Deze bood hulp en voorlichting om de gezondheidszorg op hoger peil te
brengen, want de sociaal- hygiënische toestanden op het Brabantse platteland
lieten te wensen over, de zuigelingensterfte was de hoogste in Nederland
10 . In 1909 was een provinciale vereniging van het Groene Kruis
opgericht. Het merendeel van de katholieke boerenbevolking had zich daar
echter niet bij aangesloten omdat het Groene Kruis naar hun mening te
neutraal was en niet paste bij hun levensbeschouwing. Hier en daar kende
men reeds verschillende plaatselijke verenigingen voor wijkverpleging die
zich, ter onderscheiding van het Groene Kruis, het Gele Kruis hadden
genoemd. In Breda bezochten charitatieve damesverenigingen zieken en
kraamvrouwen. Meer werd niet gedaan op het gebied van de georganiseerde
zuigelingenbescherming. Al deze initiatieven waren zuiver plaatselijk; er
was geen samenwerking tussen verschillende groeperingen. Zo ontstonden
ernstige lacunes op het gebied van de gezondheidszorg op het Brabantse
platteland.
De pauselijke kleuren van het Wit-Gele Kruis wijzen op de katholieke
beginselen van de, door het bisdom opgerichte, vereniging. Het Wit-Gele
10 Querido, 1973, p. 80