Kruisgebouwen - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

More documents

Recommendations

Info

24 A F B E E L D I N G 4 . 1 T E K E N I N G , P L A T T E G R O N D E N G E V E L S V A N W I J K G E B O U W V E L S E N ( 1 9 0 4 ) H O O FD S T U K 4 ONTW IK K E L INGS S C H E T S KRUISGEBOUW E N Hoofdstuk 4 Ontwikkelingsschets kruisgebouwen 4.1 HET VOOROORLOGSE KRUISGEBOUW INLEIDING Het werk van de kruisverenigingen bestond voor de Tweede Wereldoorlog uit het geven van voorlichting op het gebied van de hygiëne, het bestrijden van epidemieën en volksziekten, het verplegen van zieken thuis en de zorg voor moeder en kind.
K R U IS GEB OUW E N Het kruisgebouw in Velsen (afbeelding 4.1) is een voorbeeld van een vroeg kruisgebouw waarvan de indeling in latere kruisgebouwen terug te vinden is. Over vooroorlogse kruisgebouwen is weinig geschreven, in de inventarisatielijsten die zich in het archief van de Nationale Kruisvereniging bevinden, staan enkele tientallen adressen van vooroorlogse kruisgebouwen vermeld. Daaruit zijn tweeëntwintig gebouwen uit de provincie Utrecht en Overijssel geselecteerd. Naast gebouwen die gesloopt waren, bleken veel gebouwen niet door de kruisverenigingen zelf gebouwd te zijn maar op een later tijdstip tot kruisgebouw verbouwd Zij zijn voor dit onderzoek niet interessant omdat zij geen informatie verschaffen omtrent de oorspronkelijke indeling van kruisgebouwen die voor de Tweede Wereld Oorlog gebouwd zijn. De kruisgebouwen in IJsselstein (1935), Steenwijk (1910), Soest (1911), Maarssen (1930) en Velsen (1904) kwamen voor een nader onderzoek in aanmerking, omdat zij door kruisverenigingen gebouwd waren, waardoor een globale indruk van een vooroorlogs kruisgebouw verkregen kan worden. STRUCTUUR EN FUNCTIE Het bouwdossier van het kruisgebouw in IJsselstein (1935) dat aan het Kronenburgplantsoen gelegen was, bleek te bestaan uit bouwtekeningen van een geplande verbouwing in 1984 en waarop de bestaande toestand de verbouwing van 1968 inhield. De oorspronkelijke bouwtekening uit 1935 was niet meer aanwezig. Van het gebouw aan de Meppelerweg 56 in Steenwijk (1910) was geen bouwdossier beschikbaar. In een telefonisch onderhoud met de huidige bewoonster, die over enkele documenten beschikte, werd het duidelijk dat dit wijkgebouw in het begin van de twintigste eeuw was gebouwd in opdracht van een familie die in Steenwijk meerdere projecten financierde op het gebied van de sociale zorg en onderwijs. Omdat de zorg in een beginstadium verkeerde, werd de bouw van het wijkgebouw gezien als een experiment. De opdrachtgever liet een ontwerp maken voor een villa die, als het project zou mislukken, voor dubbele bewoning zou kunnen dienen. In het gebouw bevond zich een magazijn, een stekenkast en een stookhok, alwaar de bewoners van Steenwijk heet water konden kopen. Daarnaast was er een badkamer, een wachtkamer, verschillende kleinere spreekkamers voor diverse artsen en een woning voor een inwonende conciërge. Het is aannemelijk dat de aanwezigheid van een wachtkamer en diverse spreekkamers vooruitstrevend was voor die tijd. Het ontwerp voor een wijkhuis voor de Diaconie der Nederlandse Hervormde Gemeente aan de Middelwijkstraat 36 te Soest (1911) gaf een helder beeld van een kruisgebouw. Spreekkamer, boxenkamer en magazijn waren niet aanwezig, wel was er een ontvangkamer waar de inwonende zuster de bezoekers ontving. Deze ruimte was door een schuifdeur van haar woonkamer gescheiden. Daarnaast was er een woonkamer voor de conciërge, een bestuurskamer, keuken en bijkeuken. Op de verdieping bevonden zich drie slaapkamers. 25
Page 1 and 2: Kruisgebouwen CATEGORIAAL ONDERZOEK
Page 3: INH O U D S OP GA V E H O O FD S T
Page 6 and 7: 04 H O O FD S T U K 1 IN LE ID IN G
Page 8 and 9: 06 H O O FD S T U K 1 IN LE ID IN G
Page 10 and 11: 08 H O O FD S T U K 2 D E O N T S T
Page 20 and 21: 18 A F B E E L D I N G 2 . 4 K A A
Page 24 and 25: 22 H O O FD S T U K 3 ONTW IK K E L
Page 28 and 29: 26 A F B E E L D I N G 4 . 2 K R U
Page 30 and 31: 28 A F B E E L D I N G 4 . 4 S I T
Page 32 and 33: 30 A F B E E L D I N G 4 . 5 B E G
Page 34 and 35: 32 V E R K L A R I N G V A N D E A
Page 36 and 37: 34 A F B E E L D I N G 4 . 1 0 K R
Page 38 and 39: 36 H O O FD S T U K 4 ONTW IK K E L
Page 40 and 41: 38 V E R K L A R I N G V A N D E A
Page 42 and 43: 40 A F B E E L D I N G 4 . 1 8 K R
Page 44 and 45: 42 Kruisgebouwen in: Vakbladen voor
Page 46 and 47: 44 H O O FD S T U K 5 P R E S E L E
Page 48 and 49: 46 A F B E E L D I N G 5 . 2 K R U
Page 50 and 51: 48 A F B E E L D I N G 5 . 6 R E L
Page 53 and 54: B IJ LA GE N B I J L A G E 1 L I T
Page 55 and 56: Bijlage 1 Literatuur Centraal Burea
Page 57 and 58: Bijlage 3 Selectiecriteria B IJ LA
Page 59 and 60: B IJ LA GE N Bijlage 4 Objectenlijs
Page 61 and 62: Objectcode B IJ LA GE N Naam Gemeen
Page 63 and 64: B IJ LA GE N tensieve handwerk van
Page 65 and 66: B IJ LA GE N tuinarchitect en/of in
Page 67 and 68: B IJ LA GE N • Bronnen: Hier word
Page 69 and 70: B IJ LA GE N tegelijkertijd omnumme

Kruisgebouwen - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?