veterinaire toxicologie bij landbouwhuisdieren - Diergeneeskundig ...

2.2.2 Cyanobacteriën.
De laatste jaren worden in oppervlaktewater
steeds meer blauwwieralgen aangetroffen.
Deze kunnen geel, rood, groen en blauw van
kleur zijn. Eigenlijk zijn dit geen algen maar
worden ze tegenwoordig onder de groep ‘cyanobacteria’
gerekend. Er zijn diverse soorten
cyanobacteria. Eén van de kenmerkende
eigenschappen is dat deze bacteriën sterk gekleurd
zijn. De kleuren variëren van blauw
via groen naar rood. Het water kan dan plotseling
sterk gekleurd zijn: bijv. rood, groen of
blauw. De groei van deze bacteriën wordt bevorderd
door temperatuur, zonlicht, fosfaat,
stikstof of koolstoffen. Alle factoren moeten
aanwezig zijn wil deze bacterie goed kunnen
groeien. Daarom ziet men deze bloei (zoals
het verschijnen van cyanobacteriën wordt genoemd)
alleen maar in de zomer in vervuilde
wateren (grachten, sloten, zie figuur 5). Deze
bacteriën produceren ook toxinen. Verschillende
bacteriën kunnen verschillende toxinen
maken. De toxinen kunnen huidklachten,
darmklachten of leverklachten geven. Vooral
bij het afsterven van de bacteriën worden
deze toxinen geproduceerd.
Figuur 5 Cyanobacteriën in een stadsgracht
2.2.3 Zout / ontharders
De hardheid van het water (een combinatie
van calcium en magnesiumzouten) wordt
meestal in graden Duitse Hardheid (°D)
uitgedrukt. De hardheid varieert in Nederland
van ongeveer (zeer zacht water, bijvoorbeeld
op de Veluwe) tot 20 (erg hard,
bijvoorbeeld in Friesland, Zuid-Limburg,
Achterhoek). Echter in de nieuwe polders
(Flevoland) kan de hardheid zelfs de 0 overschrijden.
Tot een hardheid van 25 is het wa-
ter nog geschikt te noemen als drinkwater.
Hardheid op zich is niet direct schadelijk. Bij
een hogere hardheid kan het water wel veel
magnesium bevatten. Zo veel zelfs dat meer
dan 50 % van de magnesiumbehoefte dan
wordt gedekt vanuit het water. Dit kan al bij
een hardheid van meer dan 25 °D gebeuren.
Vanaf een hardheid van ongeveer 15 wordt
echter de vorming van kalkaanslag storend.
Regelmatig (éénmaal per jaar) moeten dan
de kranen worden gecontroleerd en vooral de
kleine drinknippels (pluimveestallen) kunnen
dan snel gaan lekken of juist vast gaan
zitten. Een ontharder kan dan uitkomst brengen.
Veel ontharders werken op basis van
keukenzout. Deze ontharders wisselen het
calcium en magnesium in het water uit tegen
natrium. Daarom gaat zacht water bijna altijd
gepaard met een verhoogd zoutgehalte. Soms
kan het zoutgehalte zo oplopen dat voor bepaalde
pluimveesoorten en soms zelfs voor
varkens kritische grenzen worden bereikt. Er
zijn al meerdere gevallen geweest van zoutvergiftiging
bij varkens doordat de ontharder
teveel zout in het water liet komen. En dat
terwijl water juist moet zorgen voor een goede
afvoer van het zout dat via het voer wordt
opgenomen.
2.2.4 Zware metalen (slib)
De waterbodem van veel sloten en rivieren bevat
een grote verscheidenheid aan zware metalen.
Lood, cadmium, koper, zink, chroom,
vanadium, nikkel, mangaan, ijzer, molybdeen,
maar ook arseen en kwik. De meeste
zware metalen zijn min of meer gebonden
aan slibdeeltjes en komen niet vrij voor in het
water. Veel zware metalen komen van nature
voor en betekenen niet automatisch dat er een
verontreiniging heeft plaatsgevonden. Een
bekend voorbeeld is arseen. Op veel plaatsen
waar ijzer voorkomt, komt ook arseen voor.
Maar ook natuurlijk arseen kan in verhoogde
hoeveelheid schadelijk zijn. Een recent voorbeeld
is te vinden in Bangladesh. Bangladesh
kende een slechte watervoorziening. Mensen
waren afhankelijk van oppervlaktewater dat
allerlei ziektes veroorzaakte. Ontwikkelingsorganisaties
hebben ervoor gezorgd dat de
dorpen nieuwe bronnen kregen uit de diepere
waterlagen. Men was alleen vergeten het water
te controleren. In deze diepere lagen blijkt
van nature veel arseen voor te komen. Als ge-
D.M. 55e jaargang - No. 1 blz. 21