veterinaire toxicologie bij landbouwhuisdieren - Diergeneeskundig ...

nodig hebben voor het gebruik van zuurstof).
Koolsoorten, komkommerachtigen en leguminosen
(peulvruchten en vlinderbloemigen)
hebben molybdeen nodig. Maar ook berkenblaadjes
bevatten relatief veel molybdeen.
Runderen in natuurgebieden hebben in het
algemeen een (zeer) lage koperstatus, vaak
door een scheve verhouding molybdeen: koper.
Molybdeen heeft namelijk een sterk negatieve
invloed op de absorptie van koper uit de
pens en darm. In combinatie met zwavel (uit
eiwit of sulfaat) kunnen zogenaamde thiomolybdaten
ontstaan. Is er ook nog snel afbreekbaar
eiwit aanwezig, dan ontstaat in de
pens ammoniumthiomolybdaat. Molybdeen
is een antagonist van de opname van koper,
thiomolybdaat doet dat nog beter en ammoniumthiomolybdaat
kan zelfs het opgeslagen
koper in de lever verwijderen. Zo goed zelfs,
dat dit wordt gebruikt als medicijn bij koperstapeling.
Omgekeerd: bij kopervergiftiging
kan ammoniumthiomolybdaat worden gebruikt
om het niveau van koper in de lever
te verlagen. Bij kalveren kan thiomolybdaat
polioencephalomalacie veroorzaken.
Een behandeling van een overmaat aan molybdeen
is niet mogelijk. Men kan alleen proberen
het kopergehalte op niveau te houden
door extra verstrekking van koper.
4.6.8 Fluor
Fluor of fluoride komt in de natuur niet als vrij
element voor. Het meeste fluor is gebonden aan
calcium of aan natrium-aluminium. Fluor komt
vrij bij het verwerken van aluminium. Zowel
bij de productie als bij de verwerking van aluminium
kan fluor in stofvorm vrijkomen. Dit
fluor komt dan op het land terecht en zo via
het voer in het dier. Acute fluorvergiftigingen
komen zelden voor. In gebieden waar in het
verleden fluor is uitgestoten (zoals het Sloegebied
in de provincie Zeeland), bestaat het risico
van een chronische fluorvergiftiging. Schapen
zijn hiervoor gevoelig. Aangezien fluor reageert
met calcium (zowel in de natuur als in
het lichaam), treden vooral botproblemen op.
Ook de typische verkleuringen van de tanden
zijn een aanwijzing voor een fluorvergiftiging.
Chronische fluorvergiftigingen worden pas klinisch
zichtbaar na ongeveer 6 maanden. Klinische
verschijnselen zijn meestal gerelateerd aan
bot- of beenproblemen.
Behandeling van een chronische fluorvergifti-
D.M. 55e jaargang - No. 1 blz. 58
ging is zinloos.
4.6.9 Kobalt
Kobalt is een essentieel element in vitamine
B12 (cobalamine). Herkauwers kunnen zelf
(via hun bacteriën in de pens) cobalamine
aanmaken, indien er voldoende kobalt in het
rantsoen aanwezig is. Monogastrische dieren
zijn afhankelijk van een externe vitamine
B12-bron en kunnen niets met kobalt. Kobalt
is wel nodig voor een aantal andere enzymen,
zodat kobalt voor alle species een essentieel
element is. Kobalt is een spoorelement en ook
hier geldt weer, net als bij seleen, dat bij een
verlaagde opname dezelfde klinische verschijnselen
worden waargenomen als bij een
verhoogde opname (bijvoorbeeld een afwijkende
vetstofwisseling). Kobalt wordt in de
staal- en elektrotechniek gebruikt. Kobaltstof
is, net als cadmiumstof, erg giftig. Hierdoor
ontstaat onder andere longoedeem. Vergiftigingen
van kobalt worden in Nederland nauwelijks
gezien. Alleen door doseringsfouten
in het krachtvoer kan dit voorkomen.
Behandeling van een acute kobaltvergiftiging
kan met EDTA, maar een chronische
vergiftiging is moeilijk te behandelen.
4.6.10 Kwik
Kwik is een vluchtig element dat een sterke
wisselwerking heeft met seleen. Puur kwik is
niet giftig: pas als kwikverbinding (organisch
of anorganisch) zorgt kwik voor problemen.
Een kwikvergiftiging bij vogels kan niet worden
vastgesteld zonder het seleengehalte te
kennen. Seleen beschermt het lichaam tegen
een kwikvergiftiging. Het echte mechanisme
is niet bekend, maar men vermoedt dat het
te maken heeft met het wegnemen van zuurstofradicalen,
die kunnen worden gevormd
door kwik. Andere antioxidantia (vitamine
E) hebben ook een dergelijk effect. Kwik
veroorzaakt verschijnselen van het centrale
zenuwstelsel. Een acute kwikvergiftiging
kan worden behandeld met BAL (dithioglycerol):
intraveneuze injectie van 2 mL van
een 5 % oplossing van dithioglycerol wordt
dan aanbevolen. Afhankelijk van de hoeveelheid
kwik die is opgenomen, moet dit 2 tot 5
keer worden herhaald (of zolang doorgaan tot
de symptomen zijn verdwenen).
De behandeling van een chronische kwikvergiftiging
is niet mogelijk.