veterinaire toxicologie bij landbouwhuisdieren - Diergeneeskundig ...

zijn toch al gevoeliger voor zink.
De behandeling van een acute zinkvergiftiging
bestaat eruit dat de zinken voorwerpen
uit de maag worden verwijderd en het dier
symptomatisch wordt behandeld. Chronische
zinkvergiftigingen zijn moeilijker te behandelen.
Ook hier zal weer symptomatisch
moeten worden behandeld (koper en/of ijzer
toedienen).
4.6.5 IJzer
Voor ijzer geldt ongeveer hetzelfde als voor
zink: in principe niet zo giftig, jonge dieren
zijn gevoeliger voor een overdosering en de
behandeling is symptomatisch en niet goed
mogelijk. IJzer kan in verschillende vormen
voorkomen: als tweewaardig ijzer, driewaardig
ijzer of organisch gebonden ijzer. Organisch
gebonden ijzer is het minst schadelijk.
Driewaardig ijzer werkt irriterend omdat het
celmembranen kan beschadigen. Tweewaardig
ijzer wordt door het lichaam snel opgenomen.
Het probleem is dat ijzer in een natuurlijke
omgeving (onder invloed van lucht) snel
tot het driewaardige ijzer wordt omgezet.
Tweewaardig ijzer is onder normale omstandigheden
als zout niet stabiel. Tweewaardig
ijzer kan alleen bestaan als organische verbinding
(zoals hemoglobine, gecomplexeerd
met dextranen, enz).
Een acute ijzervergiftiging komt zeer zelden
voor. Metallisch ijzer is niet giftig. Maar net
als bij zink geldt ook hier weer dat roestige
metalen voorwerpen, die worden opgegeten,
wel degelijk kunnen leiden tot een acute
ijzervergiftiging. De klinische verschijnselen
van een acute ijzervergiftiging lijken op
die van een acute kopervergiftiging: braken,
diarree, koliek. Vervolgens treden bloedvatvernauwingen
op waardoor shock optreedt.
Leveraantastingen behoren ook tot de mogelijkheden.
De behandeling van een acute ijzervergiftiging
bestaat uit het symptomatisch behandelen
(vocht aanvullen, shockbehandeling).
Behandeling van een chronische ijzervergiftiging,
door het langdurig opnemen van te
grote hoeveelheden ijzer, is niet goed mogelijk.
Alleen de secundaire effecten (zinkgebrek,
kopergebrek) kan men proberen weg te
nemen.
4.6.6 Seleen
Seleen is een essentieel spoorelement waarbij
enkele verschijnselen van vergiftiging en tekort
heel dicht bij elkaar liggen: verminderde
weerstand, verminderd functioneren. Seleen
gaat interacties aan met jodium waardoor
de schildklierfunctie zowel bij tekort als bij
overmaat niet optimaal is. Hierbij speelt de
hoeveelheid opgenomen jodium natuurlijk
ook een belangrijke rol. Het duurt ongeveer
twee tot drie maanden voordat seleen vanuit
de darmen is opgenomen en biologisch actief
wordt. Seleen dat wordt opgenomen als
organisch seleen (via planten) wordt veel
beter door het lichaam opgenomen dan de
anorganische seleenverbindingen. Het verstrekken
van organisch gebonden seleen is
niet toegestaan binnen de huidige EU-wetgeving.
Maar seleen kan wel in organische
vorm aanwezig zijn in bijvoorbeeld bierbostel
of andere gewassen. Gewassen die in Nederland
worden geteeld bevatten gewoonlijk
geen hoge seleengehalten (tenzij een seleenhoudende
meststof voor het land is gebruikt).
Uit ervaring met melkgeiten en melkgevende
runderen blijkt dat de maximaal toegestane
seleengehalten in het diervoeder mogelijk
aan de hoge kant zijn. Bij melkgeiten werden
zelfs extreem hoge waarden gevonden,
waarbij de eerste (sub)klinische verschijnselen
van seleenvergiftiging werden gezien.
Bij langdurig gebruik van voeders met het
maximaal toegelaten seleen kan chronische
seleenvergiftiging optreden. De klinische
verschijnselen van een chronische seleenvergiftiging
zijn in eerste instantie verminderde
weerstand, vervolgens spierbeschadigingen
(myopathie), vergroeiingen van de hoeven en
haren en tenslotte zenuwaandoeningen.
Een behandeling is niet mogelijk. Aangezien
het twee tot drie maanden duurt voordat
seleen biologisch actief is, duurt het ook minstens
zo lang totdat een te hoog seleengehalte
weer tot normaal is gedaald.
4.6.7 Molybdeen
Molybdeen wordt in de staalverwerkende
industrie gebruikt. Het molybdeen, dat in de
grond in Nederland voorkomt, is afkomstig
uit de lucht. Molybdeen is een spoorelement
voor veel gewassen en sommige bacteriën.
Vooral bacteriën, die direct stikstof uit de
lucht kunnen gebruiken als stikstofbron, hebben
molybdeen nodig (net zoals dieren ijzer
D.M. 55e jaargang - No. 1 blz. 57