veterinaire toxicologie bij landbouwhuisdieren - Diergeneeskundig ...

4.5.2 Strychnine
Strychnine is een oude bekende onder de bestrijdingsmiddelen.
Oorspronkelijk afkomstig
van de Strychnos nux-vomica, de braaknoot.
Hierin zit ook brucine dat iets minder
giftig is. Strychnine heeft een stimulerende
werking op de spieren. Maar de dosis waarbij
deze stimulerende werking overgaat in algehele
kramp, die dodelijk is, ligt heel dicht bij
de werkzame dosis. Strychnine is dan ook
eerst als medicijn gebruikt, maar dit had toch
wel grote risico’s. Ook als doping in de paardensport
(stimulatie van de spieren) werd het
middel vroeger gebruikt. Of de behandelde
paarden ook daadwerkelijk beter presteerden
is echter niet bekend. Bij een (kleine) overdosis
gaat de stimulatie over in kramp. Deze
wordt waarschijnlijk veroorzaakt door blokkering
van receptoren in het centrale zenuwstelsel.
Behandeling moet snel worden ingezet. Behandeling
bestaat uit het kalmeren van het
dier en symptomatisch behandelen (zie ook
tabel 4).
4.5.3 Mecoprop/MCPP/MCPA
Een andere groep bestrijdingsmiddelen zijn
de herbiciden. Dit zijn verbindingen die, niet
voor de bestrijding van insecten of knaagdieren,
maar voor de bestrijding van onkruiden
zijn bestemd. Veelal gaat het om groeiregulatoren
voor planten. De giftigheid van deze
stoffen voor zoogdieren valt in de categorie
schadelijk tot niet giftig (zie tabel 1). Er zijn
echter weinig gegevens beschikbaar van de
effecten van deze stoffen op landbouwhuisdieren.
Alleen de acute toxiciteit is bekend,
de chronische effecten zijn niet bij landbouwhuisdieren
onderzocht. Studies bij ratten wijzen
erop dat deze verbindingen effecten hebben
op het immuunsysteem. Over residuen,
metabolieten en uitscheidingsproducten in
vlees, melk en eieren is niets bekend.
Behandeling van dieren die gras hebben gegeten,
dat is bespoten met een van deze producten,
is niet mogelijk.
4.5.4 Organo-chloorverbindingen
‘Organo-chloorverbindingen’ is een verzamelnaam
waar veel stoffen onder worden
gerangschikt. De meest bekende zijn de
HCH (gamma-hexa-chloor-hexaan Lindaan),
PCB’s (polychloorbifenyl) en oude bekenden
zoals DDT (dichloor-diphenyl-trichloorethaan).
De directe giftigheid valt meestal
wel mee. Toch zijn ook hier gevallen bekend
van vergiftiging. In 2004 werd een HCH-vergiftiging
bij kalveren gediagnosticeerd door
de GD. Bij een koppel van tien dieren stierven
er drie direct en drie in de volgende dagen.
De dieren waren gevoerd met een partij
hooi die jaren op de hooizolder had gelegen
maar nu was gebruikt. Klinisch werden ernstige
neurologische verschijnselen en tympanie
gezien (zie figuur 23). Zowel in de levers
van de dieren als in het hooi werden hoge gehalten
aan HCH gevonden. Tot 2001 mocht
Lindaan nog worden verkocht als insecten-
Figuur 2 Kalveren met Lindaanvergiftiging.
Foto gemaakt door Peter van Hulten
bestrijdingsmiddel.
Behandeling van dieren, die een organochloor-verbinding
hebben opgenomen, kan
alleen symptomatisch.
4.5.5 Paraquat
Paraquat is een niet-selectief contactherbicide.
Het wordt onder andere verkocht onder de
merknaam Gramoxone, Actor en Agrichem
Paraquat. Het is giftig voor landbouwhuisdieren.
Het voordeel van paraquat is dat het kort
werkend is en snel wordt omgezet (enkele dagen)
onder invloed van zon en temperatuur.
Alleen dieren die gras eten dat één tot twee
dagen geleden is behandeld met paraquat
krijgen mogelijk te maken met vergiftigingsverschijnselen.
De klinische klachten uiten
zich in longproblemen. Ook de penswerking
kan worden verstoord. Paraquat wordt snel
uitgescheiden via de urine.
D.M. 55e jaargang - No. 1 blz. 51