De oratie - Nyenrode Business Universiteit

18
Goed toezicht blijft dus een nogal abstract begrip. Een nadere invulling is vorig jaar
gegeven door Viñals en Fiechter in een studie met de aansprekende titel “Learning to
say no”. In hun paper noemen zij 5 hoofdelementen van goed toezicht: indringend,
kritisch, volledig, adaptief en vasthoudend. Deze accenten lijken misschien niet zo
revolutionair, maar het is opvallend dat, totdat het IMF hier vorig jaar mee kwam, er
maar weinig gestructureerd over de toezichtaanpak was nagedacht.
Bovendien heeft de invulling van het begrip ook consequenties voor de vormgeving
van het toezicht. Viñals en Fiechter maken daarbij een onderscheid tussen de
instrumenten die de toezichthouder tot zijn beschikking heeft (“ability to act”) en de
mate waarin de toezichthouder deze bevoegdheden ook daadwerkelijk gebruikt ( “the
will to act”). Daar kan in de praktijk een aanzienlijk verschil tussen bestaan.
In het verleden hebben toezichthouders wereldwijd veel vertrouwd op het achter de
schermen overreden van instellingen met argumentatie en zachte dwang. Dit was een
effectieve manier om problemen tijdig op te lossen, zonder het conflict aan te gaan en
zonder in de openbaarheid te hoeven treden. Deze beïnvloedingsstrategie van “moral
suasion” heeft als instrument echter aan kracht ingeboet 10 . De toezichthouder moet de
wil en de mogelijkheid hebben om stevig, snel en doelgericht in te grijpen wanneer dat
nodig is.
Deze aanpak om meer vasthoudend en intensief toezicht te houden, komt eveneens
naar voren uit beleid dat de Financial Stability Board (FSB) heeft ontwikkeld ten
aanzien van grote, systeemrelevante instellingen. Uit een werkgroep onder leiding van
de Canadese Julie Dickson (FSB, 2010) komen de instrumenten en randvoorwaarden
naar voren die nodig zijn voor effectief toezicht. De aanbevelingen van dit rapport
zijn bekrachtigd door de G20.
Het advies is om bestaande toezichtstandaarden aan te scherpen en uit te breiden. Dit
betekent ten eerste dat toezichthouders een duidelijk mandaat moeten hebben om het
toezicht onafhankelijk uit te voeren, met voldoende capaciteit ten opzichte van de
omvang van de financiële sector. Tevens moet de toezichthouder over voldoende
instrumenten beschikken om regels af te kunnen dwingen. Dit betreft zowel het tijdig
afdwingen van mitigerende maatregelen (zoals liquiditeitseisen, risicoconcentratie,
dividendbeperking en kapitaalverhoging) als het beheersen van risicovolle factoren
door onder andere deskundigheidstoetsen, het meten van bestuurseffectiviteit (“board
10 IMF (2011).