De oratie - Nyenrode Business Universiteit

waardoor de instelling direct in liquiditeitsmoeilijkheden raakt. Instellingen moeten
zich bewust zijn van structurele veranderingen in de markt en erop gericht zijn dat
hun bedrijfsmodel ook in de toekomst houdbaar en winstgevend kan blijven.
Een wijze waarop het toezicht hier rekening mee kan houden, is het thematisch
onderzoek. Veel ontwikkelingen zijn moeilijk waar te nemen door te kijken naar de
cijfers van individuele instellingen, maar vereisen instellingsoverschrijdend toezicht.
Dit kan bijvoorbeeld worden vormgegeven door een analyse van de gehele sector, en
het vergelijken van de uitkomsten voor individuele instellingen met gemiddelden voor
de sector (benchmarking). Grote uitschieters zijn daarbij reden voor nader onderzoek.
Ook valt hieronder de nadere analyse van ontwikkelingen in een bepaalde subsector.
Voorbeeld hiervan voor Nederland was de analyse van de Nederlandse
autoverzekeringsmarkt eind 2010, die resulteerde in een communicatie van de
prudentiële toezichthouder aan de sector ten aanzien van de noodzaak van een
kostendekkende premie.
De AFM is een goed voorbeeld van een toezichthouder die risicogebaseerd toezicht
uitvoert op basis van jaarlijks geselecteerde thema’s 5 . Ook DNB past een thematische
aanpak toe, die wordt samengevat in de jaarlijks verschijnende Toezichtthema’s 6 .
Toezicht op governance en prikkelstructuren
Een tweede aspect van meer vooruitblikkend toezicht is dat de aandacht voor de
governance van financiële instellingen zal toenemen. Het risicoprofiel van een
instelling wordt namelijk in belangrijke mate bepaald door het gedrag en de integriteit
van het bestuur, de structuur van de onderneming, en de prikkels voor de
medewerkers. Dit wordt samengevat met de term governance.
Bij governance is vooral van belang dat er voldoende checks and balances zijn
ingebouwd. De verschillende betrokkenen binnen een instelling moeten elkaar scherp
houden. Het gaat daarbij om de vraag of management voldoende geïnformeerd wordt
over de risico’s om juiste beslissingen te nemen. Belangrijk onderdeel daarbij is de
onafhankelijkheid van de interne risk management en audit functies. Governance
heeft echter ook betrekking op de relaties tussen de Raad van Bestuur, de Raad van
Commissarissen, en de externe accountant. Vragen die in het toezicht nadrukkelijker
aan de orde zullen moeten komen, zijn of de Raad van Bestuur voldoende grip heeft
5 Zie hoofdstuk 1 van het jaarverslag 2010 van de AFM, waarin een toelichting wordt gegeven op de missie, kernwaarden en toezichtaanpak.
6 De Nederlandse Bank, Toezichtthema’s 2011.
15