De oratie - Nyenrode Business Universiteit

34
sterker zijn door een risicogebaseerd regime met marktwaardering en een belangrijke
versterking van het geïntegreerde groepstoezicht.
In zekere zin zijn de veranderingen in de verzekeringssector dan ook ingrijpender dan
bij banken, omdat er sprake is van structurele veranderingen in de sector en de
uitgangssituatie bij verzekeraars – het niet risicogebaseerde Solvency I – niet te
vergelijken is met de uitgangssituatie onder Bazel II.
Dit alles zal naar verwachting leiden tot gedragsaanpassingen in de verzekeringssector.
Net als bij banken onder Bazel III zal Solvency II tot een stijging van de kapitaaleisen
leiden. Uit de recente kwantitatieve impactanalyse blijkt dat de Nederlandse
verzekeraars zullen kunnen voldoen aan deze nieuwe hogere kapitaaleisen. Het vrije
eigen vermogen – het kapitaal dat beschikbaar is bovenop de kapitaaleis – zal echter
wel afnemen. Verzekeraars zullen hier mogelijk op reageren door risico’s af te bouwen
en het beleggingsgedrag aan te passen. Het is belangrijk om deze ontwikkelingen goed
in de gaten te houden, vanwege de effecten op de financiële markten, de reële
economie en de mogelijke samenloop met Bazel III.
Pensioenfondsen
De grote Nederlandse pensioenfondsen behoren tot de allergrootste ter wereld. Het
totaal van de beleggingen bedraagt ongeveer 750 miljard (circa 130 procent BBP).
Internationaal bezien is dit uitzonderlijk hoog. Zodanig beschouwd, heeft Nederland
één van de meest solide pensioensystemen ter wereld. Dit wordt ook benadrukt door
internationale organisaties als de OESO en het IMF. Weinig landen hebben meer dan
hun BBP opzij gezet ter financiering van de pensioenen.
Dit neemt niet weg dat de dekkingsgraad van Nederlandse pensioenfondsen zich al
meer dan tien jaar in een neerwaartse trend bevindt (Figuur 5). Rond de
millenniumwisseling zag de financiële positie van pensioenfondsen er nog rooskleurig
uit met een gemiddelde dekkingsgraad van ongeveer 190 procent. Eén decennium en
twee financiële crises later ziet het beeld er echter anders uit. De gemiddelde
dekkingsgraad is trendmatig gedaald en zakte na de val van de Amerikaanse
zakenbank Lehman Brothers eind 2008 zelfs onder het wettelijke minimum niveau
van 105 procent. Deze daling gaf aanleiding tot het op grote schaal indienen van
herstelplannen. Na een kortstondig herstel zijn de dekkingsgraden in 2011 wederom
onder de kritische grens van 105 procent beland.