Eind goed, 167 al goed? - WODC

1
Inleiding
Nederland kent zeventien justitiële jeugdinrichtingen waar door de rechter opgelegde
straffen en maatregelen ten uitvoer gelegd worden. In dit rapport wordt verslag
gedaan van een follow-up onderzoek naar de situatie van jongeren1 een jaar na vertrek
uit een specifiek deel van deze inrichtingen: de justitiële behandelinrichtingen.
Het betreft het laatste onderdeel van een grootschalig onderzoek naar de justitiële
behandelinrichtingen, waarin eerder de populatie in de inrichtingen en de door de
inrichtingen gehanteerde werkwijze in kaart zijn gebracht (Boendermaker, 1995;
Boendermaker en Verwers, 1996).
Het onderzoek is verricht in opdracht van de Directie Justitiële Jeugdinrichtingen en
TBS van de Dienst Justitiële Inrichtingen (D)I). De directe aanleiding voor het onder-
zoek werd gevormd door de capaciteitsuitbreiding van de justitiële jeugdinrichtingen
die vanaf 1993 heeft plaatsgevonden. Daarbij speelde de vraag hoe de capaciteit
zo benut kon worden dat elke jongere een bij zijn of haar problematiek passende
behandeling kreeg en hoe de kwaliteit, effectiviteit en doelmatigheid van die behandeling
gewaarborgd kon worden. Het onderzoek diende daarom naast inzicht in de
populatie van en de gehanteerde werkwijze door de inrichtingen ook een beeld te
geven van de situatie van de jongeren na vertrek.
In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van het onderzoeksveld. Daarbij wordt
eerst ingegaan op de vraag hoe jongeren in een justitiële behandelinrichting terechtkomen.
Vervolgens komt op basis van de beide eerdere onderzoeken de problematiek
van de jongeren die in de inrichtingen opgenomen zijn aan de orde, alsmede de
inhoud van de behandeling.
1.1 Plaatsing in een justitiële behandelinrichting
Er zijn twee soorten van justitiële jeugdinrichtingen: opvang- en behandelinrichtingen.
Jongeren worden in een opvanginrichting geplaatst indien er sprake is van
voorlopige hechtenis of een veroordeling tot een straf. Ook kunnen jongeren als
'passant' in een opvanginrichting worden ondergebracht in afwachting van een
plaatsing elders. Het verblijf in een opvanginrichting kan door de kinderrechter
aangegrepen worden om een persoonlijkheidsonderzoek (PO) te laten verrichten.2
1 In dit rapport wordt de term 'kinderen'gebruikt voor de groep 0- tot 12-jarigen en 'jongeren' voor de
groep 12- tot 24-jarigen. Worden beide groepen bedoeld, dan wordt de term 'jeugdigen' gebruikt.
2 De kinderrechter laat zo'n PO verrichten als het delict vragen oproept over de achtergronden van een
jongere, bijvoorbeeld als er sprake is van een bijzonder ernstig delict of voortdurende recidive. De vraag
die de rechter in het Po beantwoord wil hebben, is hoe er ingegrepen dient te worden of kan worden in
de gevaarlijke en bedreigende ontwikkeling van de jeugdige.