Eind goed, 167 al goed? - WODC

Hoofdstuk 2 36
voorzieningen.28 De follow-up periode varieert daarbij tussen (gemiddeld) een half
jaar en zeven jaar. Daardoor zijn er ook veel verschillen in de situatie bij follow-up
en lopen de gevonden percentages nogal uiteen.
In de door Smit besproken onderzoeken worden percentages genoemd van jongeren
die bij follow-up weer opgenomen bleken in een residentiële setting. Deze liggen
nogal uiteen; er worden percentages van 19 (in een onderzoek met een follow-up
periode van ruim 6 maanden) tot 72 (een onderzoek met een follow-up periode
van ruim 7 jaar) genoemd. In de meeste onderzoeken is sprake van een follow-up
periode van ongeveer een jaar en dan ligt het percentage heropnames tussen de 20
en 40. Hierbij merkt Smit wel op dat een deel van de nieuwe opnames waarschijnlijk
'positieve opnames' zijn: jongeren verhuizen bijvoorbeeld van een tehuis naar een
project begeleid kamerwonen. Het percentages heropnames is hoger onder weggelopen
jongeren dan onder reguliere vertrekkers.
De dagbesteding van jongeren bij follow-up verschilt sterk bij de diverse onderzoeken
die Smit bespreekt. Er zijn vrij veel jongeren zonder zinvolle dagbesteding: de
percentages lopen uiteen van 17 tot 48 (onder de weglopers liggen de percentages
hoger dan onder de reguliere vertrekkers). Onder de jongeren die wel werken of op
school zitten, vinden geregeld wisselingen van school of werk plaats. Toch bevalt de
schoolgang of het werk de meerderheid van deze jongeren goed.
De ex-tehuisbewoners blijken vaak te verhuizen: meer dan de helft van de jongeren
verhuist drie keer of vaker in de periode tot aan het follow-up interview. Ook blijkt
uit een deel van de onderzoeken dat jongeren na vertrek financiële problemen
hebben, waarbij de percentages variëren van 15 tot 53.
Vaak ontbreekt het jongeren aan sociale vaardigheden en zijn er problemen in de
relatie met de ouders. Ook hier lopen de percentages erg uiteen. In één onderzoek
wordt bij slechts 16% van de ex-tehuisbewoners problemen op dit punt genoemd.
Bij de andere onderzoeken liggen de percentages hoger, variërend van 20 tot 66.
Hier hebben de weglopers weer meer problemen dan de reguliere vertrekkers.
De vrijetijdsbesteding van de meeste ex-tehuisbewoners is vrij passief te noemen;
meestal kijken ze thuis tv of luisteren naar muziek. In twee onderzoeken wordt een
percentage genoemd van jongeren die lid zijn van een club of (sport)vereniging:
zo'n 15%.
In bijna alle onderzoeken wordt aandacht besteed aan alcohol- en drugsgebruik na
vertrek. De meerderheid van de jongeren drinkt 'wel eens' tot 'vaak' alcohol: de
28 Een directe vergelijking met de justitiële behandelinrichtingen is op basis van deze onderzoeken niet
helemaal mogelijk. In 1987 vond namelijk een belangrijke reorganisatie plaats binnen de residentiële
jeugdhulpverlening, waarbij ruim 100 tehuizen, die tot die tijd onder het beheer van het Ministerie van
Justitie behoorden, werden overgedragen aan het toenmalige Ministerie van WVC. Justitie hield een
relatief klein aantal inrichtingen over, bedoeld voor justitiële plaatsingen: de justitiële jeugdinrichtin-
gen, waarbij tevens de afspraak werd gemaakt dat jongeren met een civiele maatregel voorrang zouden
krijgen bij plaatsing in de niet-justitiële jeugdinrichtingen. De zogenaamde internaten voor zeer inten-
sieve behandeling (ZIB's), de rijksinrichtingen en een enkel vakinternaat uit de door Smit bekeken
onderzoeken vormen de huidige justitiële behandelinrichtingen