Eind goed, 167 al goed? - WODC

Hoofdstuk 2 32
zij dóórgaan met dat gedrag. Bij kinderen bij wie het antisociale gedrag op jonge leeftijd
minder ernstig is, is die kans kleiner. Zij constateren dan ook dat een aantal fac-
toren van invloed is op de stabiliteit van gedragsstoornissen op volwassen leeftijd,
namelijk het begin van het gedrag op zeer jonge leeftijd, hoge scores op probleemgedrag,
verscheidenheid van probleemgedrag (bijvoorbeeld diefstal én agressie),
de aanwezigheid van probleemgedrag in verschillende omgevingen (bijvoorbeeld
school én thuis) en het samengaan met hyperactiviteit.
Voor het ontstaan en vóórtbestaan van gedragsproblemen is geen enkelvoudige oorzaak
aan te wijzen. Doorgaans is er sprake van een opeenstapeling en opeenvolging
van onderling samenhangende factoren. Zo zijn er oorzaken aan te wijzen bij de
jeugdige zelf (zoals biologische factoren en temperament), het gezin en de omgeving
of buurt waarin hij of zij opgroeit. Ook de opvoedkundige kwaliteiten van de ouders
en de interactie tussen ouder en kind spelen een rol. Veelal is er sprake van op negatieve
wijze afdwingen van gedrag (Patterson e.a., 1992). Het is vaak de opeenstape-
ling en onderlinge interactie tussen de oorzakelijke factoren die maken dat er sprake
is van een risico voor het ontstaan en voortduren van de problemen (Groenendaal
en Van Yperen, 1994; Rutter, 1995).
2.2 Effecten van interventies
Over de effecten van interventies bij jongeren met persisterende gedragsproblemen
wordt doorgaans nogal negatief bericht. Junger-Tas (1996, p. 17) stelt dat 'echt effectieve
behandelprogramma's zeldzaam zijn' en noemt als een van de oorzaken voor
het uitblijven van effecten het feit dat jongeren veelal na een relatief korte behandelperiode
weer terugkomen in hun 'gewone' leven. Echt effectieve interventies zijn
echter ook zeldzaam omdat het onderzoek naar de resultaten ervan een aantal
methodologische problemen kent. In veel onderzoeken worden de uitkomsten in
kaart gebracht aan de hand van één groep jongeren, zonder dat zij vergeleken worden
met een controlegroep of ten minste met een groep die een andere behandeling
krijgt. Daardoor kan niet aangetoond worden dat bepaalde uitkomsten veroorzaakt
worden door de interventie; zij kunnen immers ook het gevolg zijn van spontaan
herstel, het effect zijn van 'rijping' of van bepaalde positieve of negatieve gebeurtenissen
die men heeft meegemaakt. In veel gevallen kan er geen goede controlegroep,
gevonden worden, omdat het onderzoek een heel specifieke groep jongeren betreft
(Quay en Werry, 1986; Curry, 1991; Wells, 1991; Madge, 1992).
Meestal is er daarnaast weinig bekend over de exacte inhoud van de interventies,
zodat onduidelijk blijft welke interventies nu het meest geschikt is voor welk type
jongere (Quay en Werry, 1986; Palmer, 1992). Ook blijken sommige interventies mak-
kelijker te onderzoeken dan andere. Gedragstherapeutische interventies bijvoorbeeld
zijn doorgaans meer gestructureerd en duidelijker vastgelegd dan andere interventies
waardoor onderzoek eenvoudiger is en daarom veelvuldiger plaatsvindt
(Weisz e.a., 1987; Matthys, 1995). Shirk en Lussell (1992) wijzen erop dat onderzoekers
een bepaalde therapeutische stroming vertegenwoordigen. Gedragsthera-