Hoving R - Zuivelhistorie Nederland

008 2. DOELSTELLINGEN.
De titel van deze scriptie luidt: "Verleden, heden en toekomst van de Drentse zuivelfabrieken."
De titel suggereert dat ik alleen heb gekeken naar de fabrieksgebouwen. Dat is
niet het geval. De bedoeling van deze scriptie is een beschrijving te geven van de opkomst
van de zuivelindustrie en haar verloop (zie ondertitel) en een inventarisatie te geven
van alle (?) melkfabrieken die Drente gekend heeft. (zie de verkleinde uitgaven van
de kaarten 7, 11, 14 uit hoofdstuk 9, op de volgende bladzijden)
Daarnaast wilde ik onderzoeken wat er met de panden die na 1960 als zuivelfabriek buiten
gebruik zijn gesteld is gebeurd en welke toekomst deze panden hebben en zouden
kunnen hebben.
De wijzigingen in het spreidingsbeeld zijn enorm. Om hier een verklaring voor te kunnen
geven bleek het noodzakelijk om antwoorden te zoeken op de volgende vragen.
∗ Hoe werd de melk verwerkt in Nederland voordat er boterfabriekjes waren?
∗ Welke factoren hebben ertoe geleid om over te gaan tot het stichten van kleine boterfabriekjes?
∗ Hoe zag het begin van de zuivelindustrie (rond 1900) in Drente er uit?
∗ Welke factoren hebben tot de overgang van handkracht naar stoomkracht en de
daarbij horende concentratie geleid?
∗ In welke plaatsen in Drente heeft een melkfabriek gestaan?
∗ Welke factoren hebben tot de verregaande concentratie na de Tweede Wereldoorlog
geleid?
∗ Wat is er gebeurd met de fabrieken, die na 1960 als zuivelfabriek zijn gesloten?
∗ Wat is de toekomst van deze panden en welke mogelijkheden hebben ze?
In de hierna volgende hoofdstukken heb ik getracht achtereenvolgens antwoord te geven
op bovenstaande vragen, door middel van literatuur, eigen onderzoek, gesprekken met
(oud) zuivelmensen en andere personen.
De ondertitel, opkomst en ondergang van een plattelandsindustrie, geeft aan dat het
platteland enigszins geïndustrialiseerd raakte. Deze industrie is nu bijna overal verdwenen.
Op zich geen ramp, want alle Drentse plattelandskernen vallen tegenwoordig binnen
de invloedssferen en arbeidsmarkten van stedelijke kernen. Niet alleen de melk is
mobiel geworden, dat wil zeggen kan over grotere afstanden vervoerd worden van boerderij
tot fabriek, ook de arbeid is door de dagelijkse pendel mobiel geworden.
Deze scriptie geeft vele antwoorden, maar zal ook vele vragen oproepen. De zuivel in
Drente is een nog weinig onderzocht terrein. Wellicht kunnen de nieuwe vragen door
anderen, of door mijzelf, in de toekomst beantwoord worden.
Heruitgave zuivelhistoriedrenthe.nl 12