Hoving R - Zuivelhistorie Nederland

015 4. MELKVEEHOUDERIJ EN ZUIVEL IN DE TWEEDE HELFT VAN DE 19e
EEUW IN DRENTE.
In de voorafgaande periode had het traditionele boerenbedrijf in Drente een proces van
intensivering doorgemaakt. "Binnen de smalle marges, gedicteerd door de beperkte mogelijkheden
die het natuurlijk milieu bood, wisten de Drentse boeren in de loop van de
tijd de productiviteit van hun landerijen geleidelijk te vergroten." (15)
In de zuidelijke en noordelijke randgebieden van het Drents Plateau zien we een eenzijdige
ontwikkeling in de richting van de veehouderij. (In het zuidelijk gebied vinden we
in het begin van de 20e eeuw ook een groot aantal stoomfabrieken.) In streken als Ruinerwold,
Nijeveen, De Wijk en Roderwolde wordt het grasland uitgebreid ten koste van
het landbouwareaal. Hier ontstaan dan ook de echte veehouderijgebieden. In de meeste
esdorpen, zien we een tegengestelde ontwikkeling: de intensivering leidde hier tot meer
akkerbouw.
Diagram 1. (1) De verdeling bouwland-grasland in vergelijking met de oppervlakte van
de vier landbouwgebieden in 1832, 1890 en 1910
Over de Drentse landbouwgeschiedenis na 1850 zegt ir. J. Bieleman in De geschiedenis
van. Drente: "Maar hoe heftig het boerenbedrijf ook werd beroerd door conjuncturele
ups en downs: voor alles blijkt er sprake te zijn geweest van een veranderende onderstroom.
Het waren de veranderingen in die onderstroom, die het agrarisch bedrijf al
vroeg in de tweede helft van de 19e eeuw in een andere richting leidden. Deze onderstroom
kreeg enerzijds vorm in de zich wijzigende bestaansstructuur op het platteland
en de zich wijzigende verhouding tussen bevolking en areaal, anderzijds in een veranderende
bedrijfsvorm als gevolg van verschuivingen in de rolverdeling in de wereldlandbouw."
Naar aanleiding van dit laatste kan ik eerst wijzen op de liberalisering van de
handelspolitiek in Europa. In 1842 stelde Engeland zijn grenzen open voor de invoer
van vee. In 1846 schafte Engeland daarop de rechten af. Vele landen gingen toen ook
over tot een beleid van liberalisering van hun handel.
Heruitgave zuivelhistoriedrenthe.nl 18