Hoving R - Zuivelhistorie Nederland

012 Landbouwcrisis. (1878 - 1896)
Door een aantal factoren, onder andere aanwending
van stoom als drijfkracht, nieuwe
transportmogelijkheden, openlegging van
landbouwgronden in Amerika, Rusland en
Argentinië, zien we een felle concurrentie
op de Europese markten ontstaan. Deze crisis
leidde in Europa tot een ontwrichting
van de markt en tot de crisis.
Het sterkst uitte zich dit op de graanmarkten.
De prijzen van het graan daalden van
1870 tot 1895 tot minder dan de helft. Door
de nood gedwongen verdween in grote delen
van Europa de akkerbouw en kwam er
veehouderij en zuivelbereiding voor in de
plaats. In deze sector verhevigde de concurrentie
dus. Ook uit de "nieuwe wereld"
kwam concurrentie, want ook daar ontwikkelden
de veehouderij en de zuivel-bereiding zich in een snel tempo. Vele van deze zuivelbereidinggebieden
kwamen met een beter product Door de uniformiteit in de producten
beantwoordde men beter aan de behoefte van de afnemers.
Vooral in de Nederlandse zandstreken ging het nog zeer primitief toe. De boter die hier
gemaakt werd, was in het algemeen slecht van kwaliteit. De boter van allerlei aard en
kleur werd via winkeliers opgekocht door handelaren. De handelaren voegden kleine
hoeveelheden bijeen en "bewerkten" de boter dan opnieuw. Het "bewerken" bestond
meestal uit het inkneden van water en zout of nog erger. Dit product kon de concurrentie
met het buitenland niet meer aan. De boerenbevolking kwam hierdoor in een moeilijke
situatie te verkeren. Deze werd op allerlei wijze besproken, zonder dat dit direct tot
oplossingen leidde. Op een Landhuishoudkundig Congres in 1878 in Assen werd het
stichten van boter- en kaasfabrieken sterk aanbevolen. De praktische uitvoerbaarheid
werd sterk betwijfeld, omdat men bang was dat de concentratie van de boter- en kaasbereiding
in fabrieken belemmerend zou werken op de geest van de vrijheid. Daarom zag
men meer in het bevorderen van leerscholen voor zuivelbereiding voor boeren en boerinnen.
Enkele maatschappijen voor de landbouw deden een poging in die richting,
maar met weinig resultaat. In ons land zag men eerst meer in technische verbetering van
de productie op de boerderij, in tegenstelling tot andere landen waar al vanaf 1861 fabriekmatig
boter werd bereid.
De moeilijkheden bleven echter bestaan. De crisis steeg naar een hoogtepunt door de
steeds dalende prijzen. In het Landbouwverslag van 1886 staat: "De waarde van de
013 oogst van 1881 tot 1886 daalde van fl. 210.398.000,-- tot fl. 144.682.200,-- en die van
de veestapel van 1883 tot 1886 met fl. 67.989.000,-
De internationale landbouwtentoonstelling in 1884 in Amsterdam, bracht onze landbouwachterstand
goed aan het licht. Vergeleken met andere landen liepen we ver achter,
zowel op het gebied van het boerenbedrijf als op dat van voorlichting en onderwijs.
In 1886 werd daarom een staatslandbouwcommissie ingesteld. De commissie moest een
onderzoek instellen naar de toestand van onze landbouw en met adviezen voor verbetering
komen.
Heruitgave zuivelhistoriedrenthe.nl 16