DE JOURNALIST

m 364
'nt. Instituut
Soc. Geschiedenis
Amsterdam
14 Juni 1923
DE JOURNALIST
Orgaan van den Nederlandschen Journalisten-Kring
Adres voor Redactie en Administratie
BUSSUM Kon. Emmalaan 13
INHOUD. Jaarlijksch Uitstapje, — Offlcieele Mededeelingen:
Kringbestuur; Resolutie; De Ledenlijst; Pensioen-commissie;
Representatie; Audiëntie; Het Nieuws van den Dag; Feesten
Automobielclub; Ledenlyst. — Locale en Gewestelijke Vereenigingen:
De Amsterdamsche Pers. — Algemeene belangen:
Veel gevraagde adressen. — Indische belangen. — Varia. —
Personalia en berichten. — Ingezonden. — Advertentiën.
Jaarlijksch Uitstapje.
Naar Leiden en de Meren.
Het jaarlijksch uitstapje zal, volgens besluit van het Kringbestuur,
plaats hebben op Zaterdag 7 Juli a.s.
Ditmaal wordt een bezoek gebracht aan Leiden en aan
de Kager- en Brasemer-Meren.
Ziehier het voorloopig programma:
* *
*
10^ uur. — Verzamelen op het Stationsplein te Leiden.
10J^—ll/i" uur. — Dit punt van het programma wordt in
het volgend nummer medegedeeld.
113^ uur. — Naar de Lakenhal. Bezichtiging van de nieuwe
collecties.
123^ uur. — Naar De Burcht.
Lunch op De Burcht.
2 uur. — Boottocht naar de Kager- en Brasemer-Meren.
Thee en strijkje aan boord.
6 a 6% uur - — Terugkomst in Leiden.
* *
*
Een aantrekkelijk programma, een aangename dag, — want
dan is het zomersche weer stellig aangebroken. *)
Zij, die den geheelen dag meemaken, zorgen om 10^4 uur
present te zijn voor het station. Wie later kan komen, moet
óf om half 1 op de Burcht zijn (lunch) of om 2 uur op de
Turfmarkt (boot).
De kosten van den boottocht zullen niet meer bedragen
dan f 2 af 2.50 per persoon.
Allerlei nadere bijzonderheden worden in het volgend
nummer van De Journalist, dat 29 Juni verschijnt, medegedeeld.
Laat men echter nu reeds besluiten, om Zaterdag 7 fuli
vrij te houden. En neemt uw dame {of uw heer!) mee.
Aangezien het de bedoeling is, een speciale boot
af te huren, moet het Kringbestuur weten hoeveel
deelnemers er zijn. Zij die aan het uitstapje deelnemen,
dienen daarvan mededeeling te doen aan
den Secretaris (Van Slingelandtstraat 70, Den Haag)
en tevens te berichten of zij een dame meebrengen.
Zendt deze mededeeling omgaand.
*) Deze profetie is van onzen optimistischen Voorzitter. Red.
Redacteur:
CORN. A. CRAYÉ
Kringbestuur.
Dit blad verschijnt ten minste
éénmaal per maand
Officiëele Mededeelingen.
Het Kringbestuur kwam Zaterdag 9 Juni, 's middags en
's avonds, te 's-Gravenhage bijeen.
Aanwezig waren de leden HANS (voorzitter), VAN DER
HOUT, VOOGD, RITTER, BIEMOND, POLAK DANIELS, CRAYÉ en
SCHOTTING en de gedelegeerden KOUWENAAR (Amsterdam),
HOLSBOER (Oostelijke Pers) en VAN VOOREN (Rotterdam).
De Voorzitter sprak een woord van welkom en gelukwensch
tot den heer BIEMOND, die na een langdurige ziekte weder
hersteld aanwezig was [Applaus).
Couperus. — Aan Louis COUPERUS, die 's middags receptie
hield, werd een telegram van gelukwensch gezonden.
Pensioen-commissie. — De Voorzitter deelde mede dat de
Pensioen-commissie haar arbeid had hervat. In verband hiermee
had een kort debat plaats.
Beschuldiging. — Naar aanleiding van de in het orgaan
van het Genootschap voor Zedelijke Volkspolitiek uitgebrachte
beschuldiging door mr. J. REITSMA, luidende:
„De belangrijkste dagbladen zijn niet anders dan
spreekbuizen, eensdeels van kapitalistische kombinaties,
hetzij uit industrieele-, uit handels-, uit scheepvaart- of
uit andere kringen, anderdeels van politieke groepen,
wat vaak hetzelfde beteekent. Beschouwingen omtrent
onderwerpen, die de belangen dezer kombinatie kruisen,
worden uiteraard gekleurd, zoodat hier de grens van de
waarheid bewust wordt overschreden en de argelooze
lezer, terwille van het goud, telkens met een dosis leugen
wordt geïnjekteerd";
besloot het Bestuur zich aan te sluiten bij het door den
Voorzitter bij het Bestuur van het Genootschap uitgebrachte
protest tegen de plaatsing van zulk een ernstige en ongemotiveerde
beschuldiging. In het Genootschaps-orgaan zal de
Voorzitter er op terugkomen.
Candidatureu. — Eenige nieuwe leden werden aangenomen.
(Zie elders.)
40-jarig bestaan. — Het Bestuur keurde het besluit van
het Dag. Bestuur, inzake uitstel der feestviering ter gelegenheid
van het 40-jarig bestaan goed, en besloot de herdenking
nu te doen plaats hebben in het begin van het volgend jaar,
op of zoo dicht mogelijk bij den oprichtings-datum. Ook de
prijsvraag werd naar het volgend jaar verschoven.
Uitstapje. Besloten werd ook ditmaal het jaarlijksch uitstapje
te houden. (Zie elders in dit nummert)
Nieuws van den Dag. — In verband met de gebeurtenissen
met het Nieuws van den Dag meende het Bestuur zijn standpunt
inzake den verkoop van bladen te moeten vaststellen.
Het wordt in dit nummer afzonderlijk vermeld.
Dagblad-bedrijf. — De overige gebeurtenissen in het dagblad-bedrijf
leidden tot een breedvoerig debat van vertrouwelijken
aard.
Eenige punten der agenda werden tot een volgende vergadering
uitgesteld.

48 DE J O U R N A L I S T
Resolutie.
In de j.1. Zaterdag gehouden bestuursvergadering van den
Nederlandschen Journalisten-Kring is de volgende resolutie
aangenomen:
i. Het uitgeven van een dagblad, hoezeer mede een commercieele
onderneming, kan niet op één lijn worden gesteld
met eenige andere onderneming, waaraan het maken van
geldelijke winst ten grondslag ligt.
2. Een dagblad is een ideëel en cultureel goed, dat, al
moge zijn karakter als nieuws-orgaan vaak en terecht de
overhand hebben, beschouwd dient te worden als een middel
voor de geestelijke, intellectueele en sociale scholing van het
publiek.
3. De verkoop van een dagblad eenvoudig als handelsobject,
zonder dat men weet wie eigenlijk het blad koopt,
wat er mee gebeuren zal, en in welke richting het verder
zal worden geleid, dient scherp te worden veroordeeld.
4. Elke verkoop, waarbij de journalisten, die de geestelijke
en intellectueele beteekenis van het dagblad hebben bepaald,
het slachtoffer dreigen te worden, is reeds uit dien hoofde
immoreel. In elk geval dienen voor de verzekering van het
belang der betrokken journalisten afdoende maatregelen te
worden getroffen.
5. Geijverd moet worden voor een zoodanige regeling,
waarbij, indien van verkoop van een dagblad sprake is, aan
de betrokken journalisten, of de organisatie waartoe zij behooren,
recht van medezeggenschap wordt gegeven. Deze
regeling worde desnoods wettelijk vastgelegd.
In aansluiting met deze resolutie besloot het Kringbestuur
een commissie te benoemen, die zal moeten onderzoeken op
welke wijze het in punt 5 bedoelde rechtwan medezeggenschap
het best kan worden geregeld en verwezenlijkt.
De volledige opdracht en de samenstelling dezer commissie
zullen in de volgende bestuursvergadering worden vastgesteld.
De Ledenlijst.
Het gewone lid W. M. BEKAAR, die sinds 1921 zijn
contributie schuldig is, en het buitengewone lid J. VAN
DRUNEN, die eveneens sinds drie jaar zijn contributie niet
voldeed, zullen geroyeerd worden, wanneer zij binnen
14 dagen hun schuld aan den Kring niet hebben voldaan.
Pensioen-commissie.
HET BESTUUR.
De Pensioen-commissie heeft haar werkzaamheden hervat,
teneinde alle directies, die zulks nog niet deden, te bewegen
tot invoering der Pensioenverzekering tegen 1 Januari a.s.
Representatie.
De Kringvoorzitter heeft de vereeniging vertegenwoordigd
op de avond-receptie, door den Minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen 28 Mei j.1. gegeven ter eere van
de Zuid-Afrikaansche studenten en op den gala-avond, door
de gemeente 's-Gravenhage op 6 Juni belegd ter eere van
den koning van Noorwegen.
Audiëntie.
De Minister-President heeft op 12 Juni jl. den Kring-
. voorzitter in particuliere audiëntie ontvangen, ter bespreking
van enkele journalistieke aangelegenheden. De voorzitter
heeft den Minister tijdens dit onderhoud een afdruk aangeboden
van de door het Kringbestuur aangenomen resolutie.
De Minister verzekerde dat deze aangelegenheid de volle
belangstelling der Regeering heeft. Zijne Excellentie heeft
voorts uitvoerig over allerlei zaken met betrekking tot den
Kring geïnformeerd.
Het Nieuws van den Dag.
Het onder dit opschrift in het vorig nummer van het
orgaan geplaatste berichtje zou (onbedoeld) den indruk kunnen
wekken, alsof namens het Kringbestuur officieel stappen zijn
gedaan, om de collega's van het opgeheven Nieuivs van den
Dag geplaatst te krijgen aan het dagblad De Dag, waarvan
de oprichting is aangekondigd. Dit is niet zoo. Het Kringbestuur
als zoodanig heeft daartoe geen stappen gedaan. De
betrokken collega's hebben geheel zelfstandig gesolliciteerd
en zijn meerendeels overgenomen.
Feesten Automobielclub.
Van 2 tot en met 5 Juli a.s. hebben te Hilversum en te
's-Gravenhage de wedstrijden, concoursen en verdere gebeurtenissen
plaats ter feestelijke viering van het 25-jarig bestaan
der Koninklijke Nederlandsche Automobielclub. In een
onderhoud van den Kringvoorzitter met den secretaris der
club, den heer B. W. VAN WELDEREN baron RENGERS, is
overeengekomen dat de heer • TH. VAN SWIETEN, hoofdredacteur
van De Auto, bij die feesten ten allen tijde beschikbaar
zal zijn, om aan de pers alle mogelijke steun en
inlichtingen te geven. Den betrokken journalisten wordt dus
medegedeeld, dat zij zich voor alle pers-aangelegenheden tot
den heer VAN SWIETEN kunnen wenden: Havenstraat 6,
Pleemstede (Tel. 28215, Haarlem).
Ledenlijst.
Aangenomen als buitengewoon lid:
D. S. VAN ZUIDEN, Emmastraat 25, Den Haag. •
A. T. A. HEYTING, Groot Hertoginnelaan 81, Den Haag.
Bedankt als buitengewoon- lid:
J. BOLIJN Jr., Den Haag.
A dresvera n der in gen:
L. M. H. E. VAN BUNGE naar Jan de la Barlaan 11, Den Bosch.
H. G. CANNEGIETER naar Kleverparkweg 222, Haarlem.
B. CANTER naar Westerbaenstraat 24a, Den Plaag.
A. COHEN naar Okeghemstraat 22, Amsterdam.
H. H. J. VAN DE POL naar Nachtegaalplein 9, Den Haag.
J. J. DA SILVA naar Jacob Obrechtstraat 43, Amsterdam.
H. G. L. VAN DER VOORT naar Galileïstraat 9, Den Haag.
H. W. DE WAL naar Leeuwerikplein 15, Den Haag.
Mevr. W. WYNAENDTS FRANCKEN-DYSERINCK, naar De Wig,
Frankenslag 96, Den Haag.
Verbetering in de Ledenlijst van het Jaarboekje:
LEO FAUST, Rotterdamscli Nieuwsblad in plaats van Nieuwe
Courant.
Locale en Gewestelijke Vereenigingen.
De Amsterdamsche Pers.
Voor het lidmaatschap der vereeniging heeft zich aangemeld
collega S. DE VRIES, redactie De Telegraaf. Ingevolge art. 1
van het huishoudelijk reglement kunnen binnen acht dagen
op art. 5 der statuten gegronde bezwaren tegen de toelatingbij
het bestuur worden ingediend.
SCHOTEL,,
secretaris.
Algemeene belangen.
Veel gevraagde adressen.
Kringsecretariaat:
W. N. VAN DER HOUT, Van Slingelandtstraat 70, Den Haag.
Plaa tselijke Vereen ig ingen :
Secretariaat Amsterdamsche Pers:
C. J. SCHOTEL, Joh. Verhulststraat 201, Amsterdam.
Secretariaat Haagsche Journalisten-Vereeniging:
Mej. E. J. BELINFANTE, Weimarstraat 149, Den Haag.
Secretariaat Rotterdamsche Journalisten-Vereeniging:
H. M. DEKKING, Nieuwe Binnenweg i9 a , Rotterdam.
Secretariaat Haarlemsche Journalistenkring:
P. C. AKKERMAN, Joh. de Breukstraat 18, Haarlem.
Secretariaat Groningsche journalisten-Vereeniging:
J. J. LEENINGA, Graaf Adolfstraat 20'', Groningen.
Secretariaat Oostelijke Pers:
F. J. A. BERDING, Heerenweg 18 s , Zwolle.

Een grafmonument.
Indische belangen.
DE JOUR
Op de begraafplaats Laanhof te Batavia is in tegenwoordigheid
van vele journalisten en andere belangstellenden een
door den heer LUCIANI ontworpen en vervaardigd monument
voor de op 5 Juli 1922 bij het yliegongeluk te Antjol omgekomen
journalisten C. BORST van de Java Bode en C. A.
GERRITSEN Jr, van de Indische Courant onthuld. De resident,
SCHENCK DE JONG, legde als vertegenwoordiger van den
Gouverneur-Generaal den eersten krans op het monument.
De Indische Courant meldt dat de redacteur van de
Archipel Post, J. VEERSEMA, benoemd is tot hoofdredacteur
van de N. Soer. Crt., ter vervanging van den heer ED. VAN
GHERT, die naar Europa zou vertrekken.
De redacteur van het N. v. d. D. v. N. I, VAN LOON,
vertrekt met verlof naar Europa.
Ontslagen werd op zijn verzoek de redacteur van de
Cherib. Crt., F. M. DE WIT.
Loonen boekdrukkerijen.
Varia.
Blijkens een mededeeling, voorkomende in het Maandschrift
van het Centraal Bureau voor de Statistiek, waren in de
boekdrukkerijen de uurloonen volgens de collectieve arbeidsovereenkomsten
sedert 1914 als hieronder is aangegeven. In
genoemd jaar kwam voor dit bedrijf de eerste arbeidsovereenkomst
tot stand. Het verloop der weekloonen is niet gelijk
aan dat van de uurloonen, daar sedert 1914 de arbeidsduur
herhaalde malen gewijzigd is. In 1914 was deze 57 uur per
week, midden 1919 52'/2—54 uur, einde 1919 51 uur, in
1921 45 uur en in 1923 48 uur per week.
Minimum-uurloonen in cents van arbeiders van 24 jaar en
ouder *) in de boekdrukkerijen, 1915—1923.
Gemeenteklasse
3 )
I
II
III
I
II
III
Gemeenteklasse
2 )
I
II
III
I
II
III
Gemeenteklasse
2 )
I
II
III
I
11
III
Jar 1. 1923
75
73
70
J ar
Jar
278
281
280
• !9 2 3
84
82
79
271
2 73
276
• i9 2 3
75
73
70
268
270
269
Handzetter,
Drukkerijbinder
Jan. 1921 Juni 1.919
85 48
83 47
80 46
Verhoudingscijfers
315 178
319 181
320 184
Machinezetter
(excl. monotypezetter)
Jan. 1921 Juni 1919
95 52
93 5 1
• 90 50
Verhoudingscijfers
306 168
310 170
3x0 172
Drukker
Jan. 1921 Juni 1919
85 49
83 48
80 47
Verhoudingscijfers
T 75
3°3
307 178
308 181
1 FeBr. 1914
27
26
25
100
100
100
1 Febr. 1914
3i
3°
29
100
100
100
1 Febr. 1914
28
27
26
') De gegevens hebben voor 1914 en 1919 betrekking op gezellen
van de Ie loonklasse.
2 ) Gemeenteklasse I omvat alleen Amsterdam, Diemen, Sloterdijk
en Watergraafsmeer. Gemeenteklasse II omvat 's-Gravenhage,
Hillegersberg, Rotterdam, Scheveningen en Schiedam. Gemeenteklasse
III omvat Bloemendaal, Bussum, Delft, Groningen, Haarlem,
Heerlen, Hilversum, Hoek van Holland, Kerkrade, Laren (N.H.),
Loosduinen, Overveen, Rijswijk (Z.H.), Schoten-Stad, Utrecht,
Weesp, IJmuiden en Zaandam. (De klassen loopen tot IX).
100
100
100
A L I S T • 49
Personalia en Berichten.
Het telefoonnummer van den Penningmeester is veranderd
in Rotterdam 31092.
Tot redacteur aan De Telegraaf is benoemd de heer
J. M. A. KROES, thans verbonden aan de Haagsche Courant.
De heer J. M. PATTIST, correspondent-verslaggever van
het Handelsblad te Rotterdam, is benoemd tot verslaggever
van de Nieuwe Rotterdamsche Courant.
Het Handelsblad keert 6 procent dividend uit, Het Vaderland
7 procent.
Ned. R. K. Journalistenvereeniging.
Zondag 27 Mei hield de Ned. R. K. Journalistenvereeniging
te Utrecht een buitengewone algemeene vergadering ter
behandeling van het bestuursvoorstel om het bestuur te machtigen
een contact-commissie te vormen tusschen de R. K.
Staatspartij en de Ned. R. K. Journalistenvereeniging ter
wederzijdsche inlichting, telkens als dit door een van beide
noodig of gewenscht mocht worden geacht,
Na een langdurig debat, gedurende hetweik van de bestuurstafel
bij herhaling werd te kennen gegeven dat het contact
geen ander dan een informatorisch karakter zou dragen en
de voorzitter toezegde, dat op de bondsvergadering nogmaals
duidelijk dit karakter zou worden vastgelegd, opdat misverstand
als waartoe een ongelukkige uitdrukking van mr. HEERKENS
THIJSSEN in de R. K. Kamer-centrale te Haarlem aanleiding
zou kunnen geven, geheel zou zijn uitgesloten, werd het
bestuursvoorstel met overgroote meerderheid van stemmen
aangenomen.
In verband met een motie, aangenomen op de aandeelhoudersvergadering
van de N. V. '„De Residentiebode" op
20 April j.1., werd, na intrekking van een motie van den
heer J. HULSMAN, aan het bestuur opdracht gegeven een
commissie samen te stellen, welke het vraagstuk van-het uitoefenen
van invloed door aandeelhouders op de gestes eener
redactie, in studie zal nemen en daaromtrent een rapport zal
samenstellen. Op de jaarvergadering in den herfst zal dit
rapport in behandeling worden genomen. (Alsb.)
De Nederlandsche Dagbladpers.
De Vereeniging van Uitgevers van Dagbladen in Nederland
„De Nederlandsche Dagbladpers" is de vorige maand in
jaarlijksche algemeene vergadering samengekomen.
De voorzitter, de heer CHR. A. VIEWEG, wees in zijn
openingswoord op de belangrijke gebeurtenissen in de Nederlandsche
journalistiek, die in de laatste weken de aandacht
hebben getrokken, t. w. het opheffen van de uitgifte van het
Nieuws van den Dag en de aankondiging, dat een nieuw
dagblad De Dag eerlang zal worden uitgegeven.
In • verband met het eerstgenoemde feit meende hij te
mogen opmerken, at dhet zoo plotseling verdwijnen van het
Nieuws van den Dag, een orgaan dat gedurende meer dan
een halve eeuw terecht in ons land gerespecteerd werd, door
de uitgevers van dagbladen zal worden betreurd. Zeker
voelden allen in dezen tijd groote sympathie voor den directeur
van het verdwenen orgaan, den heer J. FUNKE, die gedurende
meer dan 25 jaren de directie had gevoerd, en die thans
ongetwijfeld met gemengde gevoelens de Vergadering bijwoonde.
(Applaus).
Wat betreft het nieuwe orgaan, dat zich met zooveel
reclame aankondigde, meende hij, dat men daartegenover een
afwachtende houding moest aannemen, en zien wat dit blad
voor de Nederlandsche dagbladpers brengen zou.
Spr. bracht den dank der leden aan de heeren SIJTHOEF,
uitgevers der Haagsche Coura?it, voor hun uitnoodiging aan
de leden der Vereeniging om na afloop der vergadering, de
nieuwe drukkerij dier courant te bezichtigen.
De jaarverslagen van secretaris en penningmeester werden
goedgekeurd en herkozen als bestuurslid werd de heer CHR.
A. VIEWEG, terwijl gekozen werd in de plaats van den heer
J. C. PEEREBOOM, die niet herkiesbaar was, de heer J. W.
HENNY (Leidsch Dagblad) na loting met den heer A. VAN
DER GIESSEN.

50 DE JOURNALIST
Ingezonden.
BERLIJN, 21 Mei 1923
Aan den redacteur van De Journalist
te Bus sum.
Waarde collega!
In het Jaarboekje zie ik, dat bij mijn naam nog altijd staat
Hollandsch Nieuwsbureau. Ik stel er prijs op, dat dit wordt
weggelaten. Ik weet niet, of het Hollandsch Nieuwsbureau
te Berlijn over een correspondent beschikt, maar in elk geval
ben ik sedert 1 April 1921, toen het Berlijnsche bureau
welks hoofdredacteur ik was, wegens valuta-omstandigheden
werd opgeheven, niet langer aan het H. N. verbonden. Ik
zou dus niet gaarne zien, dat de thans als H. /V-berichten
uit Berlijn in de verschillende bladen verschijnende telegrammen
aan mij toegeschreven werden, zonder een oordeel
over deze berichten uit te willen spreken. Gaarne zag ik dit
schrijven in De Journalist gepubliceerd.
Hoogachtend
Onpleizierig.
H. B. KOELENSMID.
Aan 't hoofd van ons blad staat dat De Journalist den
eersten en derden Donderdag van iedere maand verschijnt.
Ik en zeker meerderen met mij ontvangen zoo nu en dan
ons orgaan heel wat later dan dien eersten en derden Donderdag,
ja, mogen soms het „belangrijk" nieuws dagen van
te voren uit de dagbladpers putten.
Zeker niet prettig, maar onaangenamer wordt het, wanneer
men, schrijvend op een annonce in De Journalist van den
betreffenden advertentie-steller een antwoord krijgt als volgt:
Met referte aan uw schrijven van 19 dezer, heb ik de eer u,
namens de Propaganda-commissie, beleefd mede te deelen, dat
inmiddels in de betrekking is voorzien. De late verschijning
van De Journalist is oorzaak*), dat de desbetreffende
advertentie u nu pas onder de oogen is gekomen.
Hoogachtend, enz.
Wellicht hebben anderen die als ik hebben gesolliciteerd,
een zelfde schrijven ontvangen, een schrijven dat zoowel mij
als hen onaangenaam zal hebben getroffen.
De Journalist die 3 Mei had moeten verschijnen, deed
dit 10 Mei en bereikte zijn leden nog eenige dagen later!
Wil collega CRAYÉ hierop antwoorden?
Met collegiale groet
J. GODEFROA.
*) Ik spatieer. — J. G.
[Dit zijn de onaangename gevolgen van bezuiniging. Wij
zijn gedwongen dit jaar alléén uit te komen, wanneer de
ophooping der kopy er toe dwingt.
Wij zullen voorloopig daarom weglaten, uit den kop van
het orgaan den regel omtrent het" tweemaal in de maand
verschijnen. Red.\
„Onze financiën".
Geachte Redacteur,
Nu de heer VOOGD om de zaak heendraait, en mij bovendien
een blaam tracht op te werpen, ben ik genoodzaakt het
volgende te, constateeren:
i e . Dat bij mij in een paar jaar niet is gedisponeerd.
2