atholieke lournahst

INZENDINGEN AAN HET SECRETARIAAT:
KON1NGSSTRAAT22B.TEL.6529
HILVERSUM
REDACTIE!
J. W. L. VAN MASTRIGT
A. L. G. M. VAN OORSCHOT
S. H. A. M. ZOETMULDER
3e JAARGANG - MAANDBLAD 4
atholieke
lournahst
NOVEMBER 1948
ORGAAN VAN DE KATHOLIEKE
NEDERLANDSE JOURNALISTENKRING
HET TAAIE MISVERSTAND
Over het gezegende meningsverschil
E Tijd, de Maasbode, de Volks­
D krant en — ook zij — De Linie
zijn enige tijd geleden verrast met
een briefje van een bezorgd lezer,
die -blijkbaar nimmer een Paleis van
Justitie bezoekt en daar de advocatenkamer
een blik toestiert. Alsdan
zou hij, waarschijnlijk tot zijn ontzetting,
bemerken, dat de pleitbezorgers,
die nog geen kwartier te voren
elkaar voor de balie ten hevigste in
de juridische haren hebben gezeten,
in vriendschappelijke kout nog eens
napraten en als ze ihet druk hebben
gezamenlijk in de stad blijven eten.
Nu zijn advocaten nog herkenbaar,
zolang ze een toga dragen.
Journalisten herkent men niet zo
licht, tenzij helaas sommigen aan
hun slechte manieren; maar daar
gaat het nu niet over. Waren wij
w e 1 te onderscheiden en ware de
bezorgde lezer toezoeker van bepaalde
koffie- en bierhuizen, hij zou een
nog grotere ontzetting ondergaan
door daar redacteuren van sterk tegenovergestelde
couranten collegiaal
aan de borrel te zien, wellicht op dezelfde
dag, dan hunlieder bladen
weer eens een fiks meningsverschil
aan het uitvechten waren. Pourquoi
pas?
Dit alles zou reeds voldoende zijn
voor een vertoog over het nut van
het bezoeken van gerechtszalen en
herbergen voor het opdoen van bemoedigende
wetenschap. De bezorgde
lezer, die zulks blijkbaar verzuimd
heeft, althans niet het juiste
nut er uit heeft getrokken, is aan de
bovengenoemde bladen per torief
zijn ergernis kenbaar gaan maken
over het feit, dat zij elkaar nogal
eens bestrijden over de bepaalde aangelegenheden.
Hij vergelijkt de polemiek
van Tijd en Volkskrant liefst
met die, waarvoor kijvende buurvrouwen
met de politierechter in
aanraking plegen te komen en zoekt
daarvan een diepe oorzaak zonder
die overigens te noemen. Als remedie
toeveelt hij' een conferentie van de
hoofdredacteuren aan „om die kinderachtige
ruzietjes aan kant te
maken." .
U zouden wij, eerbiedig maar be­
N zwerend, voor deze hoofdredacteuren
willem gaan staan en hun toeroepen:
doe dat niet. Waar gaat het
heen, wanneer we het zelfs in onderdelen
met elkaar eens zijn? Niets
dan onleesbare kranten zullen er het
resultaat van zijn. Heeft niet de
hoofdredacteur van De Linie, prof.
dr. Creyghton S. J. het, in De Nieuwe
Eeuw nogwel, toegejuicht, dat er in
de katholieke pers blijk werd gegeven
van meningsverschil? De Tijd
heeft er zelfs 'een hoofdartikel aan
gespendeerd op het thema van „het
!kan vriezen maar het kan ook
dooien" en daarbij opgemerkt:
Hij, die beweert, dat het vriezen
zal, kan gelijk hebben, maar ook hij,
die van mening is, dat men het verstandigst
doet met dooi te verwachten.
Nu is het dwaasheid om de eis
te stellen, dat allen 'dergelijke situaties
hetzelfde beoordelen. Indien
voor het een -zowel als voor het ander
wat te zeggen is —' wat bijvoorbeeld
meestal het geval zal -zijn in .beleidskwesties
— moet ook die vrijheid bestaan
om zich zowel voor het een als
voor het ander uit te spreken. Tenzij
een hoger belang dat niet gewenst
doet zijn, een hoger belang, eisend,
dat men zijin meningsverschil opschort
of 'binnenskamers houdt.
Maar dat hoger belang, dunkt ons,
wordt niet reeds gevormd door de
eenheid zelf. Eenheid zonder meer is
geen ideaal. Het gaat er maar om,
waartoe -men één is. IHet doel, waartoe
eenheid gevergd wordt, bepaalt
of men haar al dan niet en, zo ja, in
meerdere of mindere mate moet in
acht nemen.
Dat men, zich verplicht voelt te
doen, alsof men in alles overeenstemt,
is dikwijls geen 'bewijs van
kracht, maar veel eerder een bewijs
van zwakte. Het kan wijzen op in­
nerlijke onzekerheid en op een gebrek
aan vertrouwen in de kracht
van de beginselen, die men huldigt.
Het kan ook voortkomen uit kortzichtigheid,
die een z.g.n. vrije kwestie
doet aanzienTvoor een principiële.
Krachtsontplooiing, die voortkomt
uit kortzichtigheid, heeft geen lange
adem.
R zijn, naar onze mening, in Ne­
E
derland te veel Katholiek! bladen;
een zekere concentratie ware zeer
gewenst, geloven wij. Maar een te
veel op dit gebied achten wij een geringer,
kwaad (dan ieen teVwainig. Wanneer
er bijvoorbeeld slechts één landelijke
Katholieke krant was, dan
zou dat een beslist minder gunstige
toestand zijn dan de bestaande. Weinigen
zullen dit willen toetwisten, nemen
wij aan. Maar waarom zou
men het niet toetwisten, wanneer
men het uit den boze acht, dat Katholieken
blijk geven van meningsverschil.
Als zij zich naar buiten altijd
onder alle omstandigheden één
zouden moeten; tonen, bestond er
geen doorslaande reden voor meer
dan één landelijk Katholiek blad.
Hoogstens dat daarvoor zo lang nog
reden was als de toeschikking over
het papier nog niet vrij is gekomen.
Maar wanneer de kranten weer volop
papier zullen kunnen geven, zal
in één krant aan alle aspecten van
het leven ruimschoots voldoende aandacht
kunnen/ worden toeisteed. En
dat de ene krant aan een bepaald
aspect toch nog meer aandacht zou
willen besteden, een andere aan datzelfde
aspect juist minder, zou dat
uit iets anders voortkomen dan uit
een 'divergentie, die men zonder overdrijving"
meningsverschil zou mogen
noemen ?
AAR, zullen velen opmerken, het
M gaat om de manier, waarop men
het meningsverschil tot uitdrukking
torengt. Schrijver van boven geciteerde
brief vindt „De Volkskrant"
en „De Tijd" kijven als buurvrouwen.
Zouden buurvrouwen nooit anders
kijven, dan zou er aan meningsverschil
tussen buurvrouwen nooit een
politierechter te pas komen.
Wij ontkennen, dat in de polemie-
1

Een bisschop die het schrijven
in het bloed zit
Hij kan zelfs zijn bisschopsstaf
niet uit de inktkoker houden'
KATHOLIEKE journalisten hebben
een collega in de bisschop van
Fort Wayne — Mgr. John Noll —
en het verhaal door Richard Grinder
over hem in „St, Anthony Messenger"
gegeven, is als een loflied op
de journalistiek.
Veertig jaar geleden waren de Katholieken
in de Ver. Staten ihet voorwerp
van een felle bestrijding in pers
en openbare vergadering, vooral de
pers was meestal scherp antikatholiek
en ze bestreken een geweldig
terrein. Twee der ergste schandblaadjes
hadden samien een oplaag
van meer dan een millioen. En de
Katholieken hadden ongeveer niets
om daar tegonover te plaatsen.
Toen kwam ce jonge priester met
de wapperende rode haardos naar
voren. Father John Noll, bezocht
vergaderingen, waar individuen die
zien „ex^priester" noemden, maar
toet niet waren, de Kerk beschimpten.
Daar vroeg hij: steeds debat aan en
zette de bedriegers: hopeloos voor
dwaas, al werd hij: zelf soms naar
buiten gedreven.
In die tijd kwam. ihij tot inzicht
dat öe pers het grote middel was, en
nadat hij eenmaal in de ban van
drukinkt en zetraam geraakt was,
was hij er voor zijn verder leven aan
verslaafd, zodat Grinder constateert:
„Hij kan zelfs zijn bisschopsstaf niet
uit de inktkoker houden".
LS kapelaan te Hartford City in
A
Indiana begon Father Noll met
een maandelijks parochieblaadje „The
parish monthly" waar hij in korte
artikeltjes de meest dwaze voorstellingen
van andersdenkenden omtrent
de katholieke leer rechtzette.
Hij deed^néér:
Naast het defensieve gedeelte was
er een offensief door de juiste formulering
van de katholieke begrippen
en dat op een manier, die ouderen
het hoofd deed schudden over „de
vrolijk rondihuppelende apologeet".
Ze voorspelden een voorspoedig overlijden
van het blaadje.
Het tegendeel gebeurde, „The
ken, die de Katholieke bladep. onderling
na de oorlog hebben gevoerd,
anders dan bij hoge uitzondering de
liefde voor elkander in gedrang is
gekomen, die liefde, waaraan men
ons moet kunnen herkennen. Pittigheid,
ja, heftigheid in de polemiek
behoeft met die liefde allerminst in
strijd te zijn. Want pittigheid en heftigheid
behoeven allerminst 'noodzakelijk
kwetsend te zijn.
2
Monthly" maakte opgang. Pastoors,
vooral, in de diaspora, vroegen honderden
exemplaren tegelijk en op ëen
goeie dag merkte Father Noll dat hij
niet alleen hoofdredacteur maar ook
uitgever diende te zijn.. Het persklaar
maken van zijn blaadje werd
een telkens terugkerend feest — alleen
het was veel te klein en te mager
en verscheen ééns per maand.
In 1912 waagde hij de stap. „Our
Sunday Visitor" verving het maandblad.
Elke week zou het uitkomen.
Het begon met een oplaag van 35.000,
na een jaar was dit gestegen tot
200.000, in 1914 wend de 400.000
oyerschreden en in ill947 telde het
725.000 abonné's.
Dit is geschreven als troost
voor hen, die als ridder van de
drukpers, als nieuwsverzamelaars,
inktslaven, schrijfmaniakken of
hollende van redactiekamer naar
rotatiepers baden in hun sweet en
vaak gesmaad worden als lastige
„persmuskieten".
Die fenomenale groei bracht grote
moeilijkheden, er waren helpers nodig,
kantoren en persen. In Huntington
verkeerde het plaatselijk katholiek
dagblad in moeilijkheden, father
Noll kwam dia situatie opnemen en
na wat over en weer gepraat werd
de koop gesloten. Het hele geval
werd overgenomen en onder hoofdleiding
van de Apostel-met-de-pen
gingen dag- en weekblad' samen van
de persen in Huntington.
Krant en „Our Sunday Visitor"
voeren er wel bij, zó, dat ook het
krantenbureau imet de drukkerij veel
te klein werden.
ORT na 1920 is het enorme com­
K plex gebouwd dat een halve
straat in Huntington omvat en
father Noll droomde er van hier
voortaan te leven en i24 uur per etmaal
zich aan het apostolaat van
het geschreven woord te wijden.
Maar er kwam een spelbreker in
de vorm van zijn Kerkelijke overheid.
In Mei 1925 verscheen de Apostolische
iDelegaat in de drukkerij en
kondigde aan dat father NolL door
Z.H. de Paus was benoemd tot Bisschop
van Fort Wayne.
Een aardbeving had minder ontsteltenis
kunnen brengen dan dit bericht.
Redactie, drukkers en lezers
vreesden dat ze voortaan hun grote
stuwkracht zouden missen.
Geen nood — Fort Wayne lag
maar 35 mijlen van Huntington en
er was ook nog een telefoon.
Jaren lang legde Mgr. John Noll
eens per week mijter en staf op zij
en reisde naar zijn krantenbedrijf.
Daar haastte hij zich van de bureaux
naar de drukkerij'; eigenlijk dook hij
op alle punten op, met zijn sigaar
in de ene en een manuscript in de
andere hand, terwijl hij soms op de
onmogelijkste plaatsen neerstreek
om nog wat te krabbelen, te corrigeren
of te reviseren. (De wapperende
rode haardos was nog even weerbarstig
als in de jaren dat de drager
ervan op vergaderingen debatteerde,
en evenzeer als toen was het een
signaal dat de loods aan boord was.
Wanneer alles bedisseld was voor de
komende week, opdrachten gegeven,
gewenste medewerkers aangeschreven
en als alles op veilig stond, waste
hij' zijn handen, schoof de ring
weer aan zijn vinger en keerde terug
naar staf en mijter.
Zijn krant werd gelezen in de meest
vreemde en onverwachte milieu's:
Joden, Vrijmetselaars, Mormonen en
Presbyterianen lazen hem even
trouw als de huisgenoten des geloofs.
Ook „Our Sunday Visitor" had een
machtige invloed meer in geestelijke
zin; een missionaris vertelde dat vele
families die in de afgelegen districten
woonden en gedurende bijna een
generatie van priesterlijke bediening
verstoken waren, trouw bleven aan
het geloof door „Our Sunday Visitor"
— het was hun enig contact met de
Kerk.
U is Mgr. John Noll oud, ruim 73
N
jaar, maar het schrijven kan hij
nog niet laten. Nog steeds zijn er op
de bureaux te Huntington een paar
vertrekken voor hem gereserveerd,
waar hij op de meest onverwachte
tijden binnenkomt om een hoofdartikel
te schrijven, vragen te beantwoorden
of drukproeven helpen corrigeren.
Grinder vertelt nog van de ontzaglijk
veel andere werken door de bisschop
van Fort Wayne tot stand gebracht
vooral op charitatief gebied,
maar dat blijft hier buiten beschouwing.
Ons doel was alleen, iets te
vertellen over een groot journalist
aan de andere zijde van de Oceaan-
U. K. D.
Hans Hermans naar Indonesië
Collega Hans Hermans, secretaris
van de minister-president is Zondag
j.1. naar Indonesië vertrokken om
in opdracht van de regering een coördinatie
tot stand te brengen van de
voorlichtingsdienst tussen Den Haag
en Batavia. Verwacht wordt dat de
heer Hermans tegen het einde van
dit jaar naar Nederland zal terugkeren.

Dr. P. HEYMEIJER S. J. Vertrouwen op God alleen
Bisschoppelijk Gemachtigde voor de
Pers
Het Hoogwaardig Episcopaat heeft
patter dr. P. Heymeijer S.J. benoemd
tot gemacMigde in alle aangelegenheden,
die de katholieke pers betreffen
en verder tot geestelijk adviseur
van de bestaande of nog op te richten
organisaties op het gebied van het
perswezen, zoals de Kath. Ned. Dagbladpers
en de Kath. Ned. Journalistenkring.
Voor wait de K.N.D.P. en het K.N.P.
betreft: de nieuwe functionaris ' zal
opvolger zijn van wijlen dr R. Nuy
8.J. Verder zal hij in onze Kath. Ned.,
Journalistenkring de taak van onze
geestelijk raadsman, prof. dr. L. J.
W. Smit, overnemen. Terwüle van de
thans bereikte concentratie zal prof.
Smit dus aftreden, hetgeen ons hoofdbestuur
natuurlijk betreurt om de
persoon van de functionaris. Dr. Heymeijer
zal zich vestigen Buitenhof 5
in Den Haag, waar het bureau van de
K.N.D.P. is gevestigd.
In ons December-nummer komt
onze redactie op deze mutatie terug.
Krant en Filmkeuring
De film „Duel in de Zon" heeft
redacties van verschillende dagbladen
in het geweer geroepen. Zelfs is het
woord „walgelijk" gevallen. Bovendien
werd de volgende critiek geuit:
„Wij .spreken dan nog niet eens'
over het onbegrijpelijke feit, dat een
Haagse K.F.C.-commissie deze film
zonder restrictie toelaatbaar achtte
voor personen boven 18 jaar. Het lijkt
onbegonnen werk de gruwelijke in-.
competentie van een deel der
katholieke Filmkeuringscommissies
te blijven critiseren."
Men vergist zich, als men zou aannemen,
dat over gewichtige vraagstukken,
welke de hoogste belangen
van de katholieken als bevolkingsgroep
raken, eenstemmigheid van
mening in de hogere regionen bestaat.
Er is veel verschil van mening, veel
vrijheid van oordeel; — men kan
zelfs met succes de stelling verdedigen,
dat hier geen „katholiek tekort",
maar eerder een „katholiek teveel"
bestaat.
Ten aanzien van de filmkeuring,
met name wat geschikt en wat afgewezen
moet worden, botsen de opvattingen
nu al jaren op elkaar. En het
is allerminst te verwachten, dat de
naaste toekomst overbrugging van de
tegenstellingen zal brengen. Ook
weer dezer dagen vlogen de oude
tegenvoeters Tijd en Maasbode elkaar
in de haren over de zg. C-films, waarbij
de een meende, dat precies het
tegenovergestelde waar was van hetgeen
de ander had beweerd.
Op dit terrein plant het voorbijgaande
misverstand, dat tot blijvend
misverstand leidt, zich voort.
IN een der oraties die de Kerk dezer dagen bidt, vraagt zij, dat Gods huis-
* gezin (zij zelf m'.a.w.), „dat alleen steunt op de hoop der hemelse genade
steeds door (zijn) bescherming moge verdedigd worden" (25ste Zondag na
Pinksteren). Dit woord moet ons eens doen nadenken om zijn diepe betekenis
en om zijn draagwijdte. De vraag is immers of wij kinderen der, Kerk, die
gezindheid die zij zichzelf toekent, ook bezitten.
Er is zeker geen christen, die niet op God vertrouwt; het hoort tot het
wezen van het christendom zelf. En niemand zal willen bekennen dat hij
zulks niet doet. God is machtig en goed, wie zou niet op Hem willen steunen .
Maar er wordt nog meer gezegd. Het kleine woordje „alleen verandert de
Za On God alleen vertrouwen, wordt van ons gevraagd. Dat is niet zo gemakkelijk
Wij zijn zo geneigd God als een soort laatste reserve te gebruiken, Hem
te bewaren voor de tijd dat het helemaal misgelopen is, en als wij, volstrekt
geen andere uitkomst meer weten. Maar in stilte verlangen wij toch, dat het
^IntLTen-Sen'S als basis van onze hoop er nog een hele reeks andere
dingen op na. Men vertrouwt dan op eigen wijsheid en inzicht, op? slimheid
en hstigheid eventueel; op zijn geld of zijn macht; op relaties van vrienden;
op gezondheid of kracht; op zijn goed-gesternte of de samenloop der omstandigheden;
of op de simpele verwachting, dat het nogal los zal lopen of
op Tllfrlei maatregelen die men in zijn kortzichtigheid nieende te moeten
nemen.
E ondervinding heeft ons niet zelden geleerd, hoe wankel en ijdel derge­
D
lijke steunpunten zijn. Maar toch, het is zo moeilijk die alle op zij te
zetten HelgXf, en eigenlijk reeds een redelijk inzicht, leren ons hoe goed
en vooroïlig het is, gezifn Gods macht en de onmacht van de mens, om ons
resoluut aal God toe te vertrouwen. Maar toch, het valt niet mee God alleen
ah^ fundameufvan onze hoop te nemen. Het bevrijdt ons wel * waar van veel
onrust en vrees, die achteraf nodeloos gebleken is, en toch zijn wij huiverig
61 Hoe komt ditfkiet zelden omdat men eigenlijk allerlei verlangens en beo-eerten
rzich voedt, die weinig of niets hebben uit te staan met het rijk
Cod beeeerte naar rijkdom en aanzien der mensen, naar grote weelden en
SeM^ngen naar een gemakkelijk en comfortabel leven, naar zingenot en
verSoS Wanneer men met alle vezels van zijn wezen vastgehecht is
aan de aafde, kan de geest zo moeilijk opstijgen tot God om zich m Hem
all V e ervie V n e s b ÏÏfh n ebben vaak een te zwak geloof. Geloof is de fundamentele
deu^d van de christen en gebrek aan deze deugd wreekt zich over de gehele
Ïn. wfontkennen niet, dat God almachtig en goed is, maar 't leeft voo,* ons
niet het ze*t ons zo weinig, wij betrekken het met op ons eigen leven en zo-
^ende maakt het slechts een geringe indruk en wij blijven dus maar liefst
bij "at ons onmTddeSaanspre g ekt e°n waarvan wij de hulp al wel ooit ondervonden
hebben.
NATUURLIJK moeten wij ons van het vertrouwen op God geen verwrongen
N beeld vormen. Ook hier kan een moeilijkheid schuilen. Want het kan gebeuren
dat w^ de karikatuur'van vertrouwen zo zeer verafschuwen, dat wij
°°££ rg^er^ren P o e p n God niet gelijkstellen met een naïeve kortzichtige
zorTetóosheid met onnadenkende oppervlakkigheid, met indolentie of traagzorgeloosnem
me middelen het resultaat ons vanzelf m
Echoot vairnTtiï ook niet hetzelfde als een minderwaardigheidscomplex
of een gebrek aan zelfvertrouwen in zuiver natuurlijke dingen
God wil dat wij de geëigende middelen aanwenaen en dat wij de Krachten
die ffiiTus schonk ooi gebruiken. Wie niet zaait, zal niet maaien; wie zich
n et insnant zaln mmer iets groots bereiken. Wie niet bereid is tot samenwerk^o?
móet nietSen over povere resultaten. Met dat al is ook op deze
terïnfn hei• Goasvertwuwen noodzakelijk, maar het sluit het gebruik der
middelen mede in.
DAARBUITEN is nog een groot gebied, waar wij met onze zuiver mense-
O^itkó krachten weinig of niets tot stand kunnen brengen. Hier moeten de
factoren van geduid en geloof, die in het vertrouwen zijn opgesloten meer tot
h VoS'iTdTao op het gebied van het christelijk ^ * £ 2 E
volkomen te kort schiet. Hier moeten en mogen wij v ^n God aües verwach
ten, die onze verlangens vervult naar de mate der waarachtigheid en zuiver
he God V s a ïenTd e e h s°taat ons ter beschikking, -niet alleen in de toekomst, maar nu
on het eizen ogenblik. Wij moeten niet slechts de toekomstige genade afwaehten
maafdevoorhandene gebruiken en met haar meewerkend doen wat nu
nodisr is Wij moeten rustig en vastberaden werken waar wij staan wetend dat
GÏd S onsnTet zal trlaten g tenzij wij zelf Hem in de steek ^en^En ook dan
nog roept Hij ons terug tot zich door Zijn barmhartigheid. Dr. L., SMIT,

Typografische wansmaak Wist u dat...
•T^OEN in 1945 wij bevrijd waren van de Duitse overheersing en uit onze
* jarenlange afzondering werden verlost, was het een bijzondere belevenis,
zoveel buitenlandse kranten weer te zien. Mij verheugde het dat de eerwaardige
Times en de .eveneens journalistiek-voortreffelijke Manchester
Guardian zichzelf in gehalte van inhoud maar ook in typografische uitvoering
gelijk gebleven waren, aldus Robert Peereboom in „Haarlems Dagblad" van
12 October. Al telden zij zoveel minder pagina's dan vroeger. Het verheugde
mij des te meer toen ik de populaire Londense dagbladen terugzag. Want
hun uiterlijk was min of meer schrikwekkend. In de jaren van afwezigheid
van het vasteland bleek hun „opmaak", voor de oorlog al luidruchtig, tot
een bepaald vervaarlijk koppen-gedrang te zijn uitgedijd. Zo vervaarlijk, dat
de eigenlijke tekst van berichten, verslagen en beschouwingen erdoor scheen
te worden verpletterd. Als staal van typografische wansmaak scheen het
bovendien nauwelijks te evenaren.
Dit met ongerustheid aanziend, ben ik er sindsdien zo'n beetje aan gewend
geraakt. Er is geen verbetering in gekomen. De Londense volksbladen hebben
trouwens hun weerga op het Continent gevonden. Niet alleen Frankrijk en
België getuigen daar van. Onder de Parijse boulevardbladen zijn er zelfs, die
hun 'Londense soortgenoten nog weten te overtreffen.
R/TEiN kan deze verschijnselen pogen te verklaren door te zeggen: nu ja, dit
"* zijn bladen die in wereldsteden verschijnen en van straatverkoop leven.
De bezige moderne mens, voortgejaagd in het rennende leven dier bevolkingscentra
met milïioenen inwoners, mist veelal de tijd om in bus of underground
zijn krant nauwkeurig te lezen en daarom moet men hem wel in koppen over
de hoofdzaken inlichten. Maar afdoende is deze verklaring niet. Die steden
waren voor de oorlog ook al jachtige centra, evenals nu. Het is sindsdien
nog veel erger geworden met de lawaaïigheid en oppervlakkigheid van hun
volksbladen. Niet alteen wat het uiterlijk, maar meestal ook wat de inhoud
betreft. En zekere gevolgen van dit verschijnsel, ofschoon minder opvallend
en ook minder opzichtig, vallen bij enkele Nederlandse bladen waar te nemen.
Sinds het begrip moderne propaganda zijn bedenkelijke erkenning, verworven
heeft en zijn hoogtij in de wereld beleeft schijnt ook bij een aantal krantenmensen
de gedachte te hebben postgevat, dat naarmate de maatschappelijke
positie van de lezerskring bescheidener is, men deze — als zijnde „de massa"
— met meer rumoer en meer oppervlakkigheid tegemoet dient te treden.
Dit is een beleid dat niet opbouwend is en gebrek aan besef van verantwoordelijkheid
toont. De overweging, die het kennelijk beheerst, is reeds als
uitgangspunt verkeerd. Wij zijn er niet om een product, te leveren, dat het
publiek zo gedwee mogelijk slikt en dat poogt af te dalen naar zijn veronderstelde
peil, maar om voor te lichten en op te bouwen. De kranten zijn er,
zoals ik als motto voorin mijn onlangs verschenen boekje „Het Dagblad"
heb gezegd, om de mensen te helpen. Dat verwachten zij ervan en daar
hebben zij m.i. recht op. Dat bv. de Londense volksbladen zover tekort schieten
in hun voorlichting omtrent het buitenland en de internationale vraagstukken
en onnoodig veel ruimte geven aan wedderijen en sensationele strafzaken is
een groot gebrek en kenmerkt ze als- kranten, die in. 'hun taak falen.
rVE WERELD na een oorlog toont vele vreemde en onrustbarende verschijn*
*^ selen. Dit verschijnsel is vooroorlogs, maar verergerd. Ik ben er niet te
somber over gestemd, omdat het naar mijn mening zijn ondergang tegemoet
gaat. Het lezers-publiek zelf begint een steeds duidelijker voorkeur voor
kranten met beter inhoud en soberder — tevens fraaier — uitvoering te
tonen. Dat is ook in Engeland gebleken door de regelmatige grote stijging
van de lezerstallen der z.g. „class-papers". Als iemand een beperkte opleiding
heeft gehad is hij er als regel op uit, zijn' kennis en begrip te vergroten.
Daarbij moet zijn dagelijkse lectuur, de krant, hem helpen. Hij zal gaarne
lezen omtrent onderwerpen, die buiten de dagelijkse sfeer van zijn denken
liggen, als zij op heldere en begrijpelijke wijze worden opgediend. Hij begeert
daarbij evenmin geweldige koppen als gezwollen taal.
Er komt bij dat men door al dit rumoer de wezenlijke betekenis ook vanhet
eenvoudige nieuwsbericht verzwakt inplaats van versterkt. Evenals een
schrijver, die veel uitroeptekens, bijvoeglijke naamwoorden en krasse termen
gebruikt, de uitwerking van zijn betoog verzwakt instede van het te versterken.
Het heeft een verdovend, geen overtuigend effect.
Het begrip „de massa" zit onze tijd dwars. Velen begrijpen er weinig van
en hebben zelfs nog niet ontdekt dat duizenden mensen, die ieder afzonderlijk
hun krant zitten te lezen, even zovele persoonlijkheden zijn en niet een
menigte op een plein of in een stadion. Zij beseffen blijkbaar evenmin dat de
lijn van begrip, intelligentie en 'belangstelling geenszins evenwijdig loopt met
die van welstand en op menig punt evenmin met die van school-opleiding.
De toekomst zal wel verandering brengen in opvattingen, die zich niet
alleen bij sommige kranten maar ook — dikwijls sterker — op ander gebied,
zoals dat van bioscoop en radio, voordoen. In deze tijd vormen zij een nadeel
en een rem.
4
= het op 18 October precies een
kwart-eeuw geleden was dat J. C.
Weeraat bij de N.R.C, kwam?
= hij vele gelukwensen heeft ontvangen,
waarbij wij gaarne de onze
voegen ?
= zoals ,,de Waarheid" het uitdrukt:
generaal de Gaulle zich meester heeft
gemaakt van het Parijse dagblad
Franc-Tireur en 25 redacteuren het
blad hebben verlaten?
= daarentegen J. H. Ritman, van de
Voorlichtingsdienst in Batavia in
Manilla de pers heeft ontsmet?
= de Nieuwe Haagse Courant meedeelt
dat de perszuivering op O. K.
en W. niet meer ressorteert onder
„Pers" (dr. C. Beekenkamp) doch
onder Kabinet en Algemene Zaken
(mr. J. Schölvinck) ?
= in verband met schriftelijke vragen
van het Tweede Kamerlid Burger
minister Rutten medegedeeld heeft,
dat de uitspraken van de commissie
voor de perszuivering worden ten
uitvoer gelegd door mededeling aan
degenen, op wie de uitspraken betrekking
hebben en door mededeling aan
de officier van justitie van de arrondissementsrechtbank
binnen welker
ressort, de betrokkene zijn functie
uitoefent of laatstelijk uitoefende?
= de minister het onnodig acht om,
wanneer de tenuitvoerlegging eenmaal
geschied is, maatregelen te
nemen „als waarborg voor de toekomst
tot tenuitvoerlegging." en de
minister voorts opmerkt: „Wel is die
waarborg aanwezig voor wat betreft
de naleving van de uitspraken der
commissie voor de perszuivering.
Zulks regardeert immers de officier
van justitie, die hierboven werd aangeduid.
Bovendien is nog een ambtenaar
van het ministerie van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen met
controle belast. Bij vermoeden van
overtreding verwittigt hij de betrokken
officier van justitie" ?
=- mevrouw Blaauw—De Ridder,
vroeger chef-redactrice van De Nederlander,
niet meer bij dit blad
werkzaam is?
= de heer H. Lamme is afgetreden
als voorzitter van de Nederlandse
Vereniging van Fotojournalisten en
dat in de algemene vergadering dezer
vereniging, welke 2 October* te Amsterdam
werd gehouden, de heer S.
Presser tot voorzitter gekozen is?
En hebt u, nu u dit weet, het gevoel
een opgeluchter, bevrijder mens te
zijn?
Intern. Unie Kath. Persbureaux
Tot secretaris-generaal van de
Internationale Unie van Katholieke
Persbureaux (Inkap) is benoemd coll.
H. Kemna, hoofdredacteur van het
Katholiek Nederlands Persbureau in
Den Haag.

Instituut voor katholieke journalistiek
Op weg naar de vreugden van een krantenschrijver
De promotor mgr. prof. dr. R. R. Post temidden van de rector-magnificus
prof mr J. Jurgens, de voorzitter vam het Curatorium Leo Hanekroot, de
lector in de dagbladwetenschap Hans Hermans en de directeur van het
Instituut Jan Nieuwenhuis.
N ADAT reeds1 een aantal maanden
Nijmegen de eerste studenten
voor de opleiding tot katholiek
journalist zag komen, is '23 October
j.1. met enige plechtigheid het'Instituut
voor - de Katholieke Journalistiek
aan de Katholieke universiteit
geopend. Deze opening geschiedde in
het gebouw Stella Maris en werd
verricht door coll. Leo Hanekroot,
voorzitter van het curatorium van
het instituut en tevens voorzitter
van de K.N.J.K.
Over het werk van docenten en
.studenten was tevoren God's zegen
afgeroepen in eeni door Mgr. Prof.
Dr. R. R. Post, lid van het curatorium
van het instituut, in de kapel
aam de /Van Oldenbameveldstraat
opgedragen H. Mis.
In Stella Maris verzamelden zich
tal van autoriteiten om de plechtige
opening van het instituut bij te wonen.
Er waren o.a. dr. C. Beekenkamp,
namens de minister van Onderwijs,
de heer A. M. Reinalda, voorzitter
van de Persraad en commisisaris
van de Koningin in de provincie
Utrecht, dJe heer G. Bodewes,
voorzitter van de Kath. Ned. Dagbladpers
en vice-voorzitter van de
Ned. Dagbladpers, en het bestuurslid
C. Dosker, mr. W. Veenhoven, secretaris
van de NJD.P., de. rector-magnificus
van de R.K. Universiteit prof.
mr. J. Jurgens met de hoogleraren
Van Welie, Bellon, Petit, Duynstee
en verder enige dtooenltent, mr. F.
Haan namens het curatorium van de
R.K. Universiteit, de burgemeester
van Nijmegen, mr. Hustinx, prof. dr.
K. Baschwitz, hoogleraar in de dagbladwetenschap
aan de Gem. Universiteit
te Amsterdam, dr. Bonaventura
Kruitwagen 0,'F.M., het voltallig
curatorium van het te openen
instituut, coll. J. Bruna en A. van
Oorschot leden van het dag. bestuur
K.N.J.K., mr. A. E. van Rantwijk
secretaris Fed. Ned. journalisten, de
heer J. Schaars voorzitter Kath.
Nïeuwsbladpers, mr. Drost secretaris
van de Notu, hoofdredacteuren en directeuren
van 1 Katholieken: dagbladen.
Onder de vele andere genodigden
waren ook de ongeveer 25 dames en
heren studenten,
nalistiek lopen,
bezoeken.
üie colleges jourof
het Instituut
De voorzitter van de Curatoriumkring,
wees er in zijn openingswoord
op, dat er enige weifeling bestaat in
journalistieke kringen inzake het
noodzakelijke van een opleiding tot
lid van het gilde. Moeilijkheden
echter zijn er om loverwonnen te
worden. De journalistiek, aldus spr.,
is inderdaad eeni vak, dat geleerd
moet worden. De journalistiek is ook
een kunst, levend hij de gratie van
het talent. Hen kunst, die echter
evenzeer de gratie van de vakkennis
nodig heeft. De journalistiek is niet
uitsluitend te leren in de leerschool
van het leven. Dit vasthouden is een
miskenning van de waardigheid van
het vak. De improvisatie is weliswaar
een der aantrekkelijkste eigenschappen
van de journalistiek, maar
niettemin moet die vaardigheid in
het domein der journalistiek gefundeerd
zijn op ontwikkeling en universele,
bijna encyclopaedische kennis.
Spr. ging de 'betekenis van de
opleiding na, welke hij zeide niet
voor genieën te bestemmen, doch wel
voor talenten, die zich hun taak
waardig willen maken. Hij releveerde
de wordingsgeschiedenis en noemde
deze bijzonder kort en rooskleurig.
Met de wens, dat de Grote meester
de werkzaamheden van docenten en
studenten. Zijn Zegen zou schenken,
verklaarde hij het instituut voor geopend.
De rector-magnificus, prof. Jurgens,
sprak namens de Universiteit
er zijn vreugde over uit, de doop van
het instituut te hebben mogen meemaken
en hij wees op de katholieke
geest, die het borelingske vergezelt.
Spr. bracht dank aan hen, die hun
krachten aa)n cje tot standkoming
gaven/ en met een opwekkend woord
van welkom aan het instituut besloot
de rector zijn woorden.
Voor de K.N.D.P. en de N.D.P.
sprak de heer Bodewes er zijn vreug-
Tijdens de openingsrede van Leo Haxnekroot kon onze fotograaf slechts een
klem deel van het gehoor bereiken. V.Ln.r.: prof. Jurgens, collega Schraver
vm de N.J.K., prof. Duynstee, mr Drost en mr Veenhoven resp. secretarts:
van Notu en N.D.P., de hei-en Bodewes en Schaars resp. voorzitter van K.N DP.
en KNNP., de collegae Vam, Oorschot en Bruna, dag. bestuur KJV.J.K.
5

Ook de journalist leze zijn krant
Niet langer „vlot maar oppervlakkig"
P"N, majoor, hoe schrijf je nu eigenlijk Chassé?" vroeg de jonge collega
W aan het einde van een persbezoek aan onze gastheer, toen we op het
punt stonden de kazerne te verlaten, die de naam droeg van de held van
Antwerpen's citadel.
Laten we nu niet gaan beschrijven, dat die majoor even grote ogen opzette
als een drie kwartier tevoren, toen dezelfde collega ten aanschouwen en ten
aanhore van een peloton reeruten in hun eetzaal — waar ook de pers die
dag de substantiële so§aateri-menage genoot — in afwachting van het opdienen
zijn bord omkeerde en met vork en mes er een roffel op ging slaan,
klaarblijkelijk meer onder invloed van het milieu dan van de zorgvuldigheid
van zijn opvoeding.
DEIDE feiten liggen in (het verleng-
*-* de van elkaar. Zij openbaren op
zijn zachtst gezegd een gebrek aan
terughoudendheid, dat niet zelden
voor de gastheer even pijnlijke vormen
aanneemt als voor de collegae
in wier midden domiheden als deze

Dr. R. Nuy S.J.
IN MEMORIAM
ET de dood van pater dr. R.
M Nuy S.J. heeft de Nederlandse
provincie der Jezuïeten en met haar
geheel katholiek Nederland een uitzonderlijk
groot verlies geleden.
Wanneer gevraagd wordt in een
kort bestek deze veelzijdige persoonlijkheid
te herdenken, dan blijkt eerst
hoe moeilijk het is de vele kwaliteiten
van deze uiterst actieve en werkzame
priester te schetsen: pater
Nuy, de Jezuïet, de theoloog en professor
in de philosophic, de geleerde
met practische kijk op de eigentijdse
problemen, de ijveraar voor de katholieke
pers, de leider der retraiten,
de begaafde spreker, de priester
en zielzorger.
NDANKS zijn dikwijls overstel­
O pende werkzaamheden dreef
deze liefde voor de zielen hem er
toe, tijdens de weekeinden zijn vele
clubs voor godsdienstige kernvorming
aan te houden, die hij had in
verschillende steden, vooral in het
Zuiden des lands. Maar dit verhinderde
hem niet des. Maandagsmorgens
na meditatie en H. Mis in alle
vroegte en na leen lange treinreis
weer om half negen op het bureau
van de Katholieke Nederlandse Dagbladpers
en het Katholiek Nederlands
Persbureau aanwezig te zijn.
Deze liefde voor de zielen ging bij
pater Nuy gepaard met grote scherpzinnigheid
en mensenkennis. Ook
voor tal van practische problemen
kwamen velen hem raadplegen om
zijn scherp inzicht en juist geformuleerde
oordelen. Hij bezat een ruime
blik en was zeker niet eng van opvatting.
AARNAAST was hij uitermate
D principieel. Zijn ideeën waren
zeer geprononceerd en in menig opzicht
was hij daarmede zijn tijd ver
vooruit. Menigeen, die meende progressief
te zijn, kwam na 'n gesprek
met hem tot de conclusie, dat pater
Nuy ultra-progressief was. Deze
apostolische priester was geen voorstander
van het isolement en van het
in veilige hoekjes en kastjes opgesloten
houden der katholieken. Maar
bij zijn contact met andersdenkenden
begon hij met het beginsel scherp te
omlijnen en de principiële verschillen
klaar en duidelijk uiteen te zetten,
om zo de toenadering, waar deze
te verwezenlijken was zonder prijsgeving
van het beginsel, mogelijk Je
maken. En bij dit alles was hij een
man van wijze voorzichtigheid en
van opvallende gehoorzaamheid aan
het gezag.
r\EZE priester, die door zijn goed-
*J-moedig uiterlijk zeker niet de
indruk wekte van een asceet, bleek
bij nadere beschouwing een man van
diepe en gezonde vroomheid en van
een weinig geëvenaarde Werklust.
Hij heeft van de korte levensspanne,
die hem toebedacht was, alle mogelijkheden
tot apostolaat uitgebuit en
daardoor in kortere tijd meer dan
«anderen tot stand gebracht. Juist
deze levenskunst en levenslust maakten
hem onbevreesd voor. de dood.
Nog in zijn laatste ziekte verlangde
hij niet te sterven maar te werken
en gaf hij nog graag zijn adviezen.
Maar toch heeft hij, zoals bleek
uit een van zijn laatste gesprekken,
toen hij voor zichzelf het einde onafwendbaar
wist, de dood rustig en
vol overgave in de ogen geschouwd.
Hij had gewerkt zolang het dag was.
totdat de nacht kwam, waarin niemand
meer werken kan. Gelukkig
die, als hij, de duisternis niet behoeft
te vrezen, omdat zijn lampen
gevuld zijn. H. K.
Met toestemming van het hoogwaardig
Episcopaat was de hele
werkkracht van dr. Nuy ter beschikking
gesteld van de Kath. Dagbladpers.
Als geestelijk raadsman stond
hij ons met raad en daad ter zijde,
om de ideële eisen, die aan de Katholieke
Dagbladpers, behoren te worden
gesteld, te onderzoeken, vast te leggen
en te doen uitvoeren en nakomen.
In de bestuursvergaderingen en in
de ledenbijeenkomsten voelden wij
ons steeds gesticht door de wijze,
waarop hij zijn mening over de aanhangige
vraagstukken deed kennen
en ons onze plicht Ideed gevoelen.
Ook aan het Katholiek Nederlands
Persbureau, een instelling van de
Katholieke Dagbladpers, gaf hij zijn
volle werkkracht.
Hij was voor ons ook de grote
stuwkracht om via de commissie
van samenwerking, de in de organisatie
van de Katholieke Dagbladpers
vastgestelde richtlijnen ingang
te doen vinden bij andere katholieke
persorganen als nieuwspers, opiniepers
en tijdschriften.
Hij was ook een groot voorstander
van een nauwe samenwerking
met de Katholieke Nederl. Journalistenkring,
waardoor in belangrijke
aangelegenheden een gemeenschappelijk
standpunt kon worden bepaald.
G. H. J. B. BODEWES,
Voorzitter Kath. Ned. Dagbladpers
Max van Poll
ET Max van Poll is een merk­
M waardige verschijning 'in de journalistiek
heengegaan. Hij vertegenwoordigde
een stijl apart. Het zou
niet goed zijn, als het katholiekjournalistieke
huis slechts met personen
als hij bevolkt was, maar zonder
hem zou de geschiedenis van
onze journalistiek een grote figuur
gemist hebben. Bizonder sterk leefde
in hem het besef van een roeping. De
roeping van een voortrekker en een
profeet, om dit wat te grote woord
te gebruiken.
Hij schuwde het rustig wandelen
langs veel-betreden paden, doch had
belangstelling voor het geestelijk
avontuur met een onwrikbare katholieke
levensovertuiging tot uitgangspunt.
Er is wel eens meewarig het
hoofd geschud, als deze autodidact
zich waagde aan het propageren van
stoutmoedige denkbeelden op het gebied
van sociale en politieke hervormingen.
Het was in de dagen, dat
men nog voorzichtigjes onderscheid
maakte tussen kapitalisme met en
zonder aanhalingstekens, dat velen de
sociale politiek voltooid achtten met
een achturendag en een stel verzekeringswetten
zonder begrip voor de
noodzaak van een grondige structuurverandering.
Dat Max van Poll
aan de andere kant wel eens te ver
doorschoot, had hij met iedere voortrekker
gemeen.
Hij was in ieder geval een bezieler
en een leven-wekker, die door de jongeren
van na de eerste wereldoorlog
op zijn terrein gaarne als een leidsman
werd aanvaard. In de Nieuwe
Eeuw dier dagen wist hij met Pieter
van der Meer, Jos van Wel en Kropman
een zo nieuw en eigen geluid
voor te dragen, dat er door de jongeren
iedere week met geestdrift naar
het blad werd gegrepen, terwijl ook
vele ouderen er zich gretig aan verwarmden
of ergerden.
AX VAN POLL zScht de popula­
M riteit niet. Hij had een overtuigihgsmoed,
die niet week voor het
vooruitzicht van hartstochtelijke
tegenspraak, evenmin voor dat van
materiële moeilijkheden voor zich en
zijn gezin. Hij is vooral in dit opzicht
een voorbeeld, hoezeer de vormen en
stijlen in de journalistiek ook met de
jaren mogen evolueren. Hij was een
hartelijke vriend en compagnon voor
aankomende journalisten en jongere
collega's. Hij troonde niet als een
ongenaakbare in een apart vertrek,
maar maakte van een- redactie een
„republiek van kameraden". Zijn
gastvrij huis stond steeds open en de
uren, aan zijn haard doorgebracht,
met ernstige en joviale gesprekken
met spel en scherts, behoren tot de
aangenaamste levensherinneringen.
Wat bovenal echter een diepe indruk
maakte in de omgang met Max van
Poll, was zijn hecht katholieke
levensovertuiging, die zich zo wonderwel
verdroeg met zijn echt-Brabantse
levensblijheid. Hij was een
gave mens, waarop de journalistenstand
trots mag gaan.
IN dit blad willen we niet uitweiden
over Van Poll als politicus. Daar
kan ieder zo zijn eigen mening over
hebben, al staat vast, dat dit deel van
zijn levenstaak ook gedragen werd
door de nobelste vaderlandse en katholieke
gevoelens. Velen hebben op
een grijze Octoberdag aan zijn
graf op het St. Catharinakerkhof te
Eindhoven gestaan met een hart vol
droefheid maar ook vol dankbaarheid.
J. B.
7

Hanteren we schaar en lijmpot
niet te veel?
Creatief werk geeft meer voldoening
ALS de grote „men", die ons publiek is, 'geringschattend over het edele
*» ambacht, dat onze broodwinning is, spreekt, dan komen schaar en lijmpot
daaraan te pas, zijnde onmisbare attributen voor hen, die een krant plegen
te vullen. En inderdaad, zelfs de beste journalist kan het maar bezwaarlijk
stellen zonder schaar; de lijmpot kan de grootste onder ons van nut zijn.
Overigens behoeft men zich van de publieke ondeskundigheid natuurlijk niet
alles aan te trekken. Men kan er mee doen zoals Sint Paulus deed met scheldende
vrouwen: men gaat ze achteloos voorbij.
N toch — dit verhaal zou reeds
E ten einde zijn, zo er geen,„en
toch" volgde — meen ik, dat het
g"oed is, zich van tijd tot tijd te realiseren
of wij inderdaad schaar en
lijmpot niet te veel hanteren, of wij
m.a.w. niet te klakkeloos accepteren
hetg-een 1 telex en A.P.dienst —i om
d!e belangrijkste te noemen — ons
ter publicatie voorzetten. Het moest
eigenlijk zo zijn, dat de nog steeds
nijpende plaatsruimte, die bij elke
krant zwaar gevoeld wordt, ons allen
noopte tot het volledig bewerken
van alles wat ons per telexrol of anderszins
bereikt. Herschrijvende en
tegelijk comprimerende zou men van
zijn nieuws een beknopte hoeveelheid
aantrekkelijke leesstof kunnen maken.
Het euvel der gelijkvormigheid der
bladen, zo gehekeld in bezettingstijd,
zou daardoor ondervangen worden.
Deze voor de hand liggende werkzaamheid
wordt echter lang niet
overal gevolgd.
Wie dagelijks een groot aantal Nederlandse
dagbladen — landelijke
zowel als regionale —i doorneemt,
komt tot de conclusie dat al te veel
nieuws achteloos van bepaalde
nieuwsbronnen aanvaard wordt en al
dan niet van een andere kop voorzien
de krant in gaat.
0 e .
loft 0 *
fltl)*
van den
P' Dag
UU HUURDE ZIJN KLEEOING BIJ:
Gebr.Lokhoff
GERARD DOUSTRAAT 88
AMSTERDAM ZUID
TROUW-. ROUW- EN
AVONDKLEEDING
8
Afgezien van het feit, dat bewerkte
kopij altijd groter aantrekkelijkheid
heeft, dat herschrijven van
telexnieuws de journalist meer voldoening
moet geven dan het publiceren
van door anderen geredigeerde
berichten en „verhalen", is er ook
nog het gevaar voor Katholieke bladen],
dat men de neutraliteit van het
ANP en de vaak zeer sterk partijdige
oriëntatie van 1 buitenlandse persbureaux
zonder meer plaaCsruimte
verleent in een blad, dat een bepaalde
levenshouding als basis heeft.
ITET is nog niet zo gek lang ge-
** leden dat een onzer grote bladen
een foto plaatste — wij menen dat
het een matrijs van (PasJ-fHolland
was — waarop te zi#n was, dat zustertjes
hun eeuwige gelofte aflegden
in handen van een bisschop. Het onderschrift
vermeldde „de wijding"
dezer zusters en het bewuste blad
nam dat precies zo over.
Voorbeeld van recenter datum is
het bericht over de slechte uitslag
der eindexamens aan middelbare
scholen in het Zuiden des lands.
Meerdere bladen [zijn hier ingetippeld,
hetgeen beslist niet het geval
zou zijn igeweest, als de betreffende
kopij herschreven em (het kan bijna
•niet anders) geestelijk eigendom van
de herschrijvende journalist zou zijn
geworden.
Derde voorbeeld: er kwam een bericht
over spionnage, gepleegd door
priesters in China. Het bericht heeft
in zeer vele bladen .gestaan. Men
noemde de bron (Reuter) wel, maar
gaf zich verder niet de moeite, het
publiek in te lichten over de instelling
van het Reuter-aigentschap in
het door de communisten bezette
deel van China. De grote massa
leest wel over het feit der spionnage,
maar denkt er geen ogenblik bij, dat
het bericht van Reuter komt en dus
met het nodige zout genomen moet
worden. Ditzelfde geldt voor wat
Antara over Nederland vertelt en
wat Tass te zeggen! heeft over de
ontwikkeling van Berlijn.
Men vergeet te veel, dat al deze
onnadenkend overgenomen berichten
dan toch maar in katholieke bladen
komen te staan en dat ons volk een
krantenbericht gelooft, enkel en
alleen „omdat het in de krant gestaan
heeft".
Merkwaardige figuren
onder de U.N.O.-journalisten
IE in .«het paleis de Chaillot
W ronddoolt, zal daar bij alle
journalistieke oploopjes zo goed
als in alle stille hoekjes dezelfde
oude dame tegenkomen, altijd
babbelend of spiedend, aldus de
Parijse correspondent van de
Volkskrant. Hoeden af, het is madame
Genevieve Tabouis, iets
frêler en iets grijzer nog dan bij
de Vredesconferentie, nu twee jaar
geleden, maar toch maar weer
present. Cynische collega's schrijven
de tweede wereldoorlog voor
een groot deel aan haar onbegrensde
fantasie toe. Zat ze, vóór
1939 om zo te zeggen niet onder
alle (geheime) conferentietafels
mee te luisteren, of het nu tussen
de laarzen van brullende dictatoren
was, of naast de druipende
paraplüie van Chamberlain? „Om
14 uur 32 sloeg Hitler woedend op
tafel en kon Mussolini alleen maar
„Si, Pührer mio" zeggen", enzovoorts.
Na zulke onthullingen
kwamen steevast de kanselarijen
van half Europa in beweging. Nu
werkt ze voor de Parijse „Aurore".
Haar onthullingen zijn niet meer
zo sensationeel. Radio Tass, die in
de perswijk van het Palais — achter
een altijd gesloten deur — aanwezig
is, maait haar alles voor de
voeten weg En wie is die journalist,
in vredesnaam, die iedere
dag rustig binnenkomt, zijn „walkie-talkie"
omdoet en dan Ja,
wat er dan gebeurt! Iedere minuut,
of als hij minder in vorm is, om
de twee minuten, borrelt er ergens
uit zijn lichaam een geluid op, dat
aan, een kwakende eend doet denken.
Een schel, afgrijselijk geluid.
De U.N.O.-politie heeft de man
discreet onder de loupe genomen.
Maar zij kan niet ingrijpen. Deze
man kwaakt niet opzettelijk. Hij
heeft nu eenmaal die „tik". Geen
artikel in het Handvest, dat menselijke
eenden uit de vergaderingen
der Verenigde Volken uitsluit.
EN hoofdredacteur noemde on­
E langs de reportage de schoonste
vorm van journalistiek, omdat daarin
het creatieve werk het meeste tot
zijn recht komt. Met alle waardering
voor deze opmerking, .meen ik te mogen
zeggen, dat ook de rubrieken
binnen- en buitenland ruimte genoeg
overlaten voor creatief werk, mits
men zich* voldoende abstraheert van
zijn nieuwsbronnen, mits men deze
bronnen alleen als zodanig en nie t
als leveranciers van persklare kopij
beschouwt. Weliswaar dient het gemak
de mens, maar of de (gemakzucht
'hier de journalistiek, zeer bijzonder
dei katholieke journalistiek
dient, is een andere vraag. Ter overweging.
HENRI KERKHOFFS.

Wat ons
25 JAAR GELEDEN
bezig hield
• In een rapport over de medezeggenschap
van aandeelhouders ener
vennootschap bij de samenstelling van
een door haar uitgegeven katholiek
dagblad, komt de volgende stelling
voor: een katholiek blad behoort wegens
zijn ideëel karakter en doel niet
in de eerste en voornaamste plaats
het maken van winst te beogen. Men
ziet: de gedachte is niet nieuw!
9 De inschrijving werd geopend
van een 7 procent lening, groot 8 millioen
pond voor de Daily Mail, tegen
de koers van 99 procent. Nauwelijks
geopend, moest de inschrijving worden
gesloten, wegens overtekening.
En tegenwoordig overweegt men een
puzzle-actie om noodlijdende katholieke
dagbladen op de been te houden.
• Bij de Bank of British West-
Africa geldt een systeem van winstverdeling,
waarbij elk lid van het personeel
over zijn salaris voor eenzelfde
dividend wordt gecrediteerd, als aandeelhouders
ontvangen. 'Een overjarig
voorbeeld voor het dagbladbedrijf?
• De bond van katholieke dagbladschrijvers
in België reikt een gedenkpenning
uit aan journalisten, die
25 jaar bij de organisatie zijn aangesloten.
Niets belet ons, na een
kwarteeuw, in Nederland hetzelfde te
doen.
9 In een enquête van de Britse
„National Union of Journalists" heeft
John Galsworthy het verbod bepleit,
dat één persoon meer dan één nieuwsblad
beheert. Tegenwoordig streven
we naar combinatie in velerlei zin.
• De staat van ontvangsten en
uitgaven der Ned. R.K. Journalistenvereniging
bedroeg in totaal ƒ 1971,51,
waarvan bijna de helft voor het
orgaan. Thans zijn de cijfers weliswaar
veel hoger; maar wat de organisatie
nu weet te bereiken, is naar
verhouding.
v. O.
Canadese studiebeurzen
. Het Ministerie van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen deelt ons
het volgende mede:
Door de Canadian Council for Re- .
construction is via de Unesco aan
de Minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen een viertal studiebeurzen
aangeboden. Een daarvan
bestrijkt [het gebied der „mass
media".
Aan het prospectus ontlenen wij
het volgende:
Nieuws uit
ALGEMENE BESTUURSVER­
GADERING TE SCHEVENINGEN
Aanwezig zijn alle leden, benevens
de geestelijk raadsman.
Een lange reeks ingekomen stukken
was aan de orde; een tiental
betrof het verzoek tot lidmaatschap.
Het grootste deel der verzoeken
werd ingewilligd; een enkel gegadigde
werd als 'buitengewoon lid aanvaard
(ir. Edm. Nicholas). T.a.v. een
enkel verzoek uit (Limburg zullen
nadere inlichtingen worden ingewonnen.
, Besloten werd, dat verzoeken om
een speciale contributie-regeling in
de kleinst mogelijke kring zullen
worden behandeld; voorlopig worden
deze afgedaan door voorzitter en
secretaris-penningmeester.
De mogelijkheid van instelling van
een sectie-hoofdredacteuren binnen
de K.N. J.K." werd wederom langdurig
besproken. Verschillende bestuursleden
hadden bezwaar tegen deze
sectie, wilden althans dat met de
nodige waarborgen er naar gestreefd
zou worden, dat deze sectie geen
„staat in de staat" zou worden. Andere
leden meenden de sectie niet te
moeten beperken tot hoofdredacteuren,
maar tot alle journalisten eerste
klasse (vgl. C.A.O.), waartegen weer
anderen overwegend bezwaar hadden.
Omdat men niet tot overeenstemming
geraakte (en de sectie zal
alleen opgericht worden indien alle
bestuursleden zich met een bepaalde
vorm van deze sectie kunnen verenigen)
komt deze zaak later op-
- MASS MEDIA
(with particular emphasis on educational
aspects)
a) Radio.
The Canadian Broadcasting Corporation
offers opportunities for
observation of techniques of mass
communication by radio, particularly
in the field of educational broadcasting.
Distinctive aspects in
such educational programmes are
work in radio broadcasting for
rural audiences and the organisation
of radio forums. Certain universities
also offer training facilities
in the use of radio for education.
Candidates in this field should be
trained script-writers, programmeproducers
or radio-reporters, with
professional experience in radio-work,
or educators whoso teaching programmes
require a knowledge of
radio production and techniques.
.
to) Film Production.
The Canadian National Film
Board, and', through it, other documentary
film producers in Canada,
offer facilities for 'observation of
production methods and the noncommercial
distribution of educational
films to specialized groups. Can-
de K.N. J.K.
nieuw aan de orde.
Het rooster van de aftredende bestuursleden
werd na loting als volgt
samengesteld (deze leden zijn niet
onmiddellijk herkiesbaar):
il' Januari 1949 treden af de coll.
W. Goldschmidt en C. de Groot,
1 Januari 195Ö F. Kuijpers en
W. Pedroli,
1 Januari 1951 J. Wilbrink, H.
Smits en L. Frequin.
Het rooster van aftreden van
de leden van het dagelijks bestuur
ziet er na loting als volgt
uit (deze collegae zijn onmiddellijk
herkiesbaar): aftredend 1
Januari 1949 coll. J. Bruna, 1
Januari 1950 coll. L. Hanekroot en
1 Januari 1951 coil. A. van Oorschot.
De bijeenkomst werd gesloten met
uitgebreide gedachtenwisseling over
allerlei kleingoed.
W. P.
VERTEGENWOORDIGINGEN
De leden van het dagelijks bestuur
en leden van het algemeen bestuur
waren aanwezig bij de officiële opening
van het Instituut voor de Katholieke
journalistiek te Nijmegen,
waar coll. L. Hanekroot als voorzitter
K.N.J.K. en van het Curatorium
de openingsrede hield. — De collegae
Bruna en van Oorschot vertegenwoordigden
onze organisatie bij uitvaart
en begrafenis van Max van
Poll te Eindhoven, laatstgenoemde
bovendien tijdens het plechtig Requiem
van pater dr. R. Nuy S. J. te
's Gravenhage.
di'dates should be either trained film
technicians or producers or educators
specializing in problems of
visual education.
c) Journalism.
In addition to facilities for the
professional study of journalism at
the post-graduate level at Canadian
universities, certain Canadian newspapers
offer facilities for the study
of newspaper production techniques,
press agency service, feature writing.
Candidates should be practising
journalists with a minimum of three
to five years' professional experience
as reporters, editorial or feature
writers.
Reiskosten naar Canada en terug
en $ 180.— per maand voor een
periode van 6 maanden -worden vergoed.
Bovendien worden nog verdere
faciliteiten, zoals toelage voor collegegelden
en reiskosten in Canada,
verleend.
Zij, die in aanmerking wensen te
komen voor plaatsing op een lijst
van gegadigden, waaruit t.z.t. door
de Minister van O. K. en W. een keus
zal worden gedaan, kunnen hun sollicitaties
inzenden vóór 15 November
bij de iChef afd. [Buit. Betn. vJi.
ministerie van O. K. en W., Princessegracht
19, den Haag.
9

BOEKEN %£ JOURNALISTEN
Het zaad tussen de doornen,
door HERLUF VAN MERLET.
Uitgave Amsterdamse Boek. en
Courant Mij.; 404 biz. 'Geo. ƒ5.90.
Na enkele jaren van ziekte — hij
was slachtoffer van de oorlogsomstandigheden
— heeft onze collega
H. Baron van Lamsweerde weer
naar de schrijfpen gegrepen — nog
niet in de anonymiteit van de krant,
maar onder pseudoniem als romancier.
Wie dit nieuwe werk vergelijkt
met bijvoorbeeld „De Soutane", een
van zijn eerstelingen, zal bemerken,
hoezeer dit talent is gegroeid.
Zekere durf van probleemstelling
in „De Soutane" is nu overtroffen
door het waagstuk van de auteur,
ondanks Nederlandse afkomst een
Russische roman te schrijven. Het is
de geschiedenis van een pope in een
verloren dorpje van het onmetelijke
Rusland, een man, die meent God en'
de duivel te slim af te zijn en die
slachtoffer wordt van eigen schijnheiligheid.
Dit belangwekkende gegeven
heeft de schrijver uitgewerkt in
gemakkelijk te verteren, soms wat
gezwollen zinnen; nu en dan ook
"missen wij een waarlijk diep doordringen
in de stof. Hinderlijk is dit
niet; over een bijzonder onderwerp
werd aangenaam en onderhoudend
geschreven.
België en Luxemburg, door F.
A. LUYTEN. Uitgave Ned. Keurboekerij,
Amsterdam; 248 blz
Geb. ƒ 5.90.
Journalisten, die in de Beneluxbeweging
aanleiding vinden tot beschouwingen
en reportages, kunnen
van dit reisboek genoegen beleven.
De schrijver is niet slechts een aangenaam,
maar ook een deskundig
geleider. Hij doorkruist en bestudeert
met ons de beide partner-landen,
niet alleen om toeristische motieven,
maar ook, om de Nederlander meer
bekend en vertrouwd te maken met
de geschiedenis en de sociografische
ontwikkeling van de bevriende lage
landen.
-Ideeën hebben benen, door
PETER HOWARD. Uitgave A.
W. Sijthoff, Leiden; 202 blz. Geb.
ƒ 3.90.
Nu reeds is de derde druk
van deze ideologie voor de democratie
verschenen. Geen wonder,
want de schrijver heeft een weldadige
tekening van de strijd der ideeën
geschonken. Duidelijk heeft hij aangetoond,
dat de wereldcrisis van onze
dagen is veroorzaakt door voortschrijdend
materialisme. Maar Howard
is niet zonder vertrouwen: in
uitzicht stelt hij God, door Wie de
wereld kan worden herschapen. Hij
komt tot de nuchtere conclusie, dat
de christelijke ideologie waarborg is
van het voortbestaan der wezenlijke
democratie.
10
Onze weg naar geluk, .door
GERALD VANN O.P. Uitgave
De Koepel, Nijmegen; 205 blz.
Bij Sheed & Ward in Londen was
reeds de Engelse uitgave van dit
boek verschenen, onder de titel „The
divine Pity". Nu liggen de markante
beschouwingen over de sociale betekenis,
van de acht zaligheden in een
aantrekkelijke Nederlandse uitgave
voor ons. Wie een taak vervult in
het maatschappelijke leven, vindt in
dit boek een voortreffelijke gids.
Hier worden eeuwen-oude waarheden
van de christelijke leer, in moderne
vorm aangepast aan het leven vaii
de moderne mens, aan ons voorgelegd.
De vertaler, pater A. v. d. Brekel,
is er in geslaagd, de schone gedachten
yan de auteur, onaangetast
te laten.
Ik moest naar Tsjoengking,
door MARK TENNIEN. Uitgave
De Koepel, Nijmegen; 312 blz.
Geb. ƒ 5.90.
Dit is een reeks reportages van
een missionaris, die naar Tsjoengking
was uitgezonden, om er in hevige
oorlogstijd verdelingsbureaux
te vestigen. Wat hij zoal meemaakte,
legde hij vast in dit Amerikaanse,
fris geschreven boek, waarin de lezer
menig staaltje volkenkunde ziet
voorgelegd. De schrijver kreeg de
beste getuigenissen van Amerikaans*
generaals mee. Hier volgt er een:
,,wie houdt van mensen, die moed
hebben en alleen leven om anderen
onbaatzuchtig te helpen, zal het boek
van pater Tennien met plezier lezen."
Nederlands Volksliederenboek;
verzamelbundel door Mr. A.
LOOSJES en Mr. J. KUNST.
Uitgave Sijthoff, Leiden; 247 blz.
Geb. ƒ 6.50. ,
Samenstellers én uitgever dienden'
de nationale zaak, de beste Nederlandse
liederen te bundelen. En dus
vinden we voldoende materaal bijeen
gebracht, als afweer vari vele zouteloze
liedjes, waaraan men zich in
menige huiskamer en op straat bezondigt.
Wie deze bundel raadpleegt, kan
zich verrijken met geschiedzangen,
vaak aardig van tekst en fris getoonzet.
De keuze uit vaderlandse en
geestelijke liederen, verhalende- en
minneliederen, studenten^, soldatenen
zeemansliederen, wiege. en kinderliederen,
en ook liederen van gemengde
inhoud, is aanmerkelijk
groot: 145 van de beste. Nu zinge
men het Nederlandse lied, en men
zinge het goed. Die leuze moesten wij
méér propageren in de krant.
Kroningsalbum; uitgave van
de Ned. Keurboekerij te Amsterdam.
Prijs ƒ 2.50.
De fraaiste foto's die bij gelegenheid
van de inhuldiging van Koningin
Juliana werden gemaakt, heeft
Willem v. d. Poll in een attractief album
samengebracht. De tekst over
wat binnen geschiedde, is van Gerard
M. Rutten; over het feest buitenshuis
schreef de radioverslaggever
Herman Felderhof. Gelukkig zijn de
foto's in hoofdzaak scherp en een
aantal exclusief, voor zover ze een
kijkje bieden „in de keuken" van het
paleis en in de Burgerzaal, waar
voor de hoge gasten sprookjesachtig
de tafel was gedekt.
Kleinere uitgaven. — Een beknopte
handleiding en wegwijzer met betrekking
tot de Katholieke geestelijke
gezondheidszorg werd bekwaam samengesteld
door pastoor H. Bless,
(uitg. J. J. Romen en Zonen, Roermond).
= Bij dezelfde uitgevers verschenen
twee boekjes in de Moederschapszorg-bibliotheek,
nl. „De voeding
in de zwangerschap", door de
vrouwenarts G. J. Lubbers en „Bloed
en Zwangerschap", door dr. Judith
E. Uliéo. = Han v. Erde Dubois
(onze collega H. Kerkhoffs) schreef
een nieuw boekje, wederom in de serie
,,Onder ons", uitgegeven bij G.
Mosmans Zoon in Den Bosch. Hij
voert daarin gesprekken met vader
en moeder — gesprekken tot het
hart, maar vooral tot het verstand =
,,1948 Anno Christi" is het zinnenspèl
dat A. Defresne in opdracht van de
Minister schreef naar aanleiding
van het Regeringsjubileum. Met
vakmanschap heeft deze auteurregisseur
een tekst geschreven,
waarbij de chaotische schakeringen
van onze dagen tot uitdrukking
worden gebracht (uitgave A.B.C.­
Amsterdam).. = Het nieuwe maandblad
„Mandril" (uitgever Jules Peirel,
Amsterdam) heeft medewerkers
met klinkende namen: Praetvaer
van Elsevier, Dagboekanier
van Parool, G. Brugmans en
Mathieu 'Smedts van de Volkskrant,
Carmiggelt, Boost en anderen.
Het eerste nummer slaat een
lichte toets aan, een enkele maal
zelfs té licht! = In de Sleutelbloemreeks
(De Koepel, Nijmegen) brengt
de in dit jaar overleden Ernest v. d.
Hallen een ontroerend eerherstel
aan zijn vriend Felix Timmermans,
slachtoffer van na-oorlogse haat. —
In dezelfde reeks is verschenen een
selectie, die de gewone man (collega
Jan Perks) voor de K.R.O. heeft geschreven,
we zeggen: heeft geschreven,
want de tekst vloeit al weer
sedert een klein jaar uit andere pen.
= Bij gelegenheid van het gouden
priesterfeest van Z.H. Paus Pius XII
op 2 April 1949 zal bij de firma J. J-
Romen & Zonen te Roermond een gedenkboek
verschijnen getiteld: Pastor
Angelicus, Paus Pius XII. Dit werK
zal worden geschreven door Mgr. Dr-
Jan Olav Smit, die als kanunnik van
St. Pieter en inwoner van Vaticaanstad
.in nauw contact staat met d e
Heilige Vader. Kardinaal de Jong en
de gezant van onze regering bij d e
H.. Stoel, vereren dit werk met een
voorwoord. Ruim 30 exclusieve foto's
zullen het werk dat ± 300 pagina's,
groot formaat, telt, illustreren.

Martelaar der persvrijheid
Zeven Nederlandse journalisten,
onlangs op reis langs de kusten
van Normandië en Bretagne, ontdekten
op de St. Michielsberg, de
rots in zee tussen Granville en St.
Malo, het graf van hun collega D.
Dubourg (de Boer?), een Nederlands
journalist, die daar in 17Ji6
in gevangenschap was overleden.
Hij had het gewaagd critiék ie
oefenen op regervngsbesluiten van
de Franse koning. Volgens een
plaatselijke geschiedschrijver was
hij eigenlijk een Frans?nan geweest,
die naar Nederland was
uitgeweken, omdat hij daar alleen
de persvrijheid had kunnen vinden,
die hij nodig had om zijn
werk naar eer en geweten te verrichten.
• Tijdens een reis naar
Frankrijk onder een Nederlandse
naam en op een Nederlands paspoort
was hij gegrepen en veroordeeld
tot levenslange vestingstraf.
KLAARHEID NODIG
Vlag Halfstok heette een brochure,
geschreven door de heer Lunshof,
waarin het tegenhouden van de herverschijning
van De Telegraaf als
grof onrecht en diefstal werd betiteld.
Mr. van Heuven Goedhart, oud-minister
van Justitie en hoofdredacteur
van Het Parool, voelde zich door bepaalde
passages beledigd en daagde
de schrijver in kort geding voor de
Rechtbank. De president van de Amsterdamse
Rechtbank wees de vordering
af. Laat de heer van H. G.
maar naar de gewone rechter gaan,
aldus zijn uitspraak, ik zie niet voldoende
aanleiding om de verspreiding
der brochure te stoppen.
De heer van H. G. is niet naar de
gewone rechter gegaan. De heer
Lunshof bleef verder ongemoeid. Om
de zaak toch aan het rollen te houden,
heeft de heer Lunshof een nieuwe
brochure het licht doen zien. „Dieven
in de nacht". Daarin preciseert hij
nader zijn beschuldigingen aan het
adres van „Het Parool" en bepaalde
Parool-mensen. Hij beweert,,dat een
S.D.-spion een belangrijke rol heeft
gespeeld in d-e hele Paroolhistorie. Hij
roept twijfel op aan de standvastigheid
van anderen. Hij brengt ook de
Perszuivering in het geding en gewaagt
van stukken, die verdonkeremaand
zouden zijn.
Wij achten ons niet in staat dit
alles op zijn juistheid te beoordelen.
Maar we weten wel, dat aldus zwartop-wlt
gedrukte beschuldigingen niet
zonder meer als aanlflacht mogen blijven
wegen op bepaalde personen in
Nederland en op heel ons na-oorlogse
rechtswezen. „Ik heb het recht om
gestraft te worden, wanneer ik een
oud-minister van Justitie aan de kaak
stel op onjuiste gronden", zegt de
heer Lunshof in ieder geval terecht.
Er moet iets gebeuren in deze
zaak! (De Stem).
FEDERA TIENIEUWS
DE RAAD VAN UITVOERING
CAO. DAGBLADPERS
De Raad van Uitvoering van de
C.A.O. voor Dagbladjournalisten is
thans als volgt samengesteld:
Leden-directeuren: Mr. H. M. Planten
en J. Groenewegen (plaatsvervangers:
Mr. H. Dikkers en J. Kuypers).
Leden-journalisten: Coll. Mr. M.
Rooy en L. J. S. Hanekroot (plaatsvervangers:
K. Voskuil en S. H. A.
M. Zoetmulder).
Voorzitter: Mr. H. M. Planten, plv.
voorzitter: Mr. M. Rooy.
Secretarissen: Mr. C. A. Steketee
en Mr. A. E. van Rantwijk.
De Raad heeft reeds enige malen
vergaderd teneinde uitspraak te doen
over een aantal door directies en
journalisten voorgelegde vragen.
De uitspraken van de Raad, welke
algemene betekenis hebben voor de
interpretatie van de C.A.O., zullen
geregeld in het orgaan worden gepubliceerd.
Wij verwijzen naar de
publicatie elders in dit nummer.
CONTRIBUTIE-INNING
Bij de grote meerderheid der dagbladen
geschiedt de contributieinning,
ingevolge Art. 41 van de
C.A.O., thans door tussenkomst van
de administratie der onderneming.
Met enkele dagbladen, die verzuimden
de gevraagde gegevens te verstrekken;
wordt nog over deze aangelegenheid
gecorrespondeerd. De
contributie der bij de laatstgenoemde
bladen werkende journalisten zal
voorlopig nog per maandelijkse kwitantie
worden geïnd. Een aantal collega's
zijn nog achterstallige contributie
verschuldigd. In sommige gevallen
zegden zij toe de contributie
te zullen gireren, doch zij lieten dit
na; in andere gevallen bereikte de
aangeboden kwitantie hen niet doordat
zij afwezig waren of verzuimd
hadden hun adresverandering aan het
Federatiebureau op te geven. De betrokkenen
zullen geleidelijk allen
bericht ontvangen over de nog door
hen verschuldigde contributie; indien
daarmede een enigszins hoog bedrag
gemoeid is, zal gelegenheid tot afbetaling
in termijnen worden gegeven.
ADRESWIJZIGINGEN EN
AANMELDINGEN
Het Federatiebureau maakte van
de invoering van de contributie-inning
volgens de regeling , van de
C.A.O. gebruik om aan de dagbladen
een opgave van de adressen der
leden te vragen. Uit de verkregen
gegevens bleek, dat een vrij groot
aantal leden was verhuisd of van
werkkring was veranderd, zonder dat
zij hiervan aan het Federatiebureau
kennis hadden gegeven. Wij doen
nogmaals een beroep op de leden om
wijzigingen rechtstreeks aan het
Federatiebureau op te geven; alleen
dan kunnen zij er van verzekerd zijn,
dat deze' in de centrale administratie
worden verwerkt. Aan afdelingssecretariaten
gedane opgaven plegen
helaas niet altijd te worden doorgezonden.
Hetzelfde geldt t.a.v. aanmelding
van nieuwe leden; ook deze
dienen rechtstreeks aan het Federatiebureau
te worden opgegeven. Dan
wordt vermeden dat collega's bij hun
afdeling als lid staan ingeschreven,
zonder dat zij bij het Federatiebureau
bekend zijn, zoals zich thans in
enkele gevallen heeft voorgedaan!
SECTIE TIJDSCHRIFT­
JOURNALISTEN
Wij deelden reeds eerder mede, dat
een uit de Coll. F. M. S. Donders, Mr.
E. Elias en J. Jasper Pzn. gevormde
commissie, het initiatief heeft genomen
tot oprichting van een sectie
tijdschriftjournalisten. Deze Commissie
heeft tot dusver een 25-tal adhaesie-betuigingen
ontvangen. Hoewel
dit aantal de Commissie enigszins is
tegengevallen, meent zij dat er toch
alle aanleiding is om haar actie voort
te zetten. De betrokken collega's zullen
hier binnenkort nader over vernemen.
Na de invoering van de
C. A. O. voor dagbladjournalisten,
blijkt ook bij de tijdschriftjournalisten
de belangstelling voor het werk
van de Federatie te zijn toegenomen.
SECTIE RADIOJOURNALISTEN
Een Commissie bestaande uit de
heren A. L. G. M. van Oofschot (K.N.
J.K.), C. Sikkink (K.N.J.K.), K. D.
Dokkum (N.J.K.), Drs. H. Jonker
(Omroep) en R. de la Rive Box
(Omroep) stelden — op verzoek van
de afdelingen 't Gooi (N.J.K.) en Midden
Nederland (K.N.J.K.) — een
onderzoek in naar de vraag welke
omroepmedewerkers kunnen worden
beschouwd journalistieke arbeid te
verrichten.
Het door deze Commissie uitgebrachte
rapport werd in de besturen
van de K.N.J.K. en de N.J.K. besproken.
Deze besturen konden er zich
mede verenigen dat voortaan als
journalisten worden beschouwd ook
zij, die er hun hoofdberoep van maken
teksten van voorlichtende aard,
welke door de Radio worden verspreid,
redactioneel te verzorgen, of
op te stellen èn uit te spreken. De
hieruit voortvloeiende wijziging van
de reglementaire bepalingen, zal op
de eerstvolgende algemene vergadering
der Kringen aan de orde worden
gesteld.
Het ligt in de bedoeling de radiojournalisten
te verenigen in een gezamenlijke
sectie van N.J.K. en K.N.
J.K.
Een verslag van een op 28 October
jl. gehouden vergadering van de
betrokken afdelingen, waarin de toetreding
van omroepmedewerkers tot
de organisaties is besproken, zal in
het volgende nummer worden opgenomen.
11

JOURNALISTIEK JOURNAAL
• Robert Peereboom heeft in zijn
Haarlems Dagblad een beschouwing
gegeven over de krant en haar lezers
die de moeite van overdenking- onzerzijds
wel alleszins waard is. Peereboom
meent dat de kranten er zijn om
de mensen te helpen en dat de mensen
dit van hun kranten verwachten. En
dit helpen, zo bedoelt Peereboom het
toch, toetekent voor een goed deel
,,omhoog helpen".
• Ik houd van dit Peereboomse
idealisme en ik houd van de krant en
van de journalistiek en omdat dit
Journaal een persoonlijke tint heeft,
zij de persoonlijke opmerking mij veroorloofd,
dat ik wel gaarne zou willen
dat Peereboom gelijk heeft; dat hij
misschien ook wel gelijk heeft (wat
goed en prettig zou zijn), maar dat
hij misschien ook wel ongelijk heeft.
En dat ik dit laatste zelfs vrees.
9 Peereboom komt, ter staving
van zijn idealistische stelling, met het
onomstotelijk feit dat de Britse, zogenaamde
„class-papers" haar lezerstal
aanmerkelijk zien stijgen. Dat is ongetwijfeld
waar, maar dit feit te gebruiken
als adstructie van zijn mening
is, dunkt mij, een gevaarlijke bezigheid
van Peereboom.
9 Met evenveel plezier immers,
kan de man die een tegenovergesteld
standpunt inneemt op twee even onomstotelijke
feiten wijzen ter adstructie
van zijn opvatting. Ten.eerste: dat
de sensatie-bladen een even grote, zo
niet grotere stijging doen zien. Ten.
tweede: dat hun oplagecijfers „überhaupt"
zo enorm veel groter zijn dan
die van de class-papers.
9 De afzichtelijke journalistieke
phenomeen „News of the World"
heeft een oplaag van om de
7.000.000. Leg daarnaast de cijfers
van de Zondags-class-papers Sunday
Times en Observer en waar blijft
dan de reden van uw optimisme,
goede Peereboom ? Leg de Daily
Express naast de Times, de Manchester
Guardian, de Yorkshire Post
en zeg dan niet dat de laatste drie
immers omhoog gaan, want, absoluut
en procentueel, gaat dat Beaverbrookse
schandaalblad nóg harder
vooruit.
• Ik wilde twee vragen stellen:
is het werkelijk de taak van de krant
haar lezers omhoog te helpen ? En
verlangen die lezers dat werkelijk van
hun krant? — Ik wilde oprecht dat
het zo ware, doch ik betwijfel het
wel. Peereboom stelt dat nu maar zo,
uit het idealisme van zijn respectabele
overtuiging, maar er is voor twijfel
reden te over.
• Ik houd hier natuurlijk geen
pleidooi voor de afdaling van de krant
naar de laagsten barer lezers, doch ik
12
acht het wel gerechtvaardigd de stelling
te poneren dat zij zich naar het
gemiddelde van haar lezerskring heeft
te richten. En tevens: dat dit gemiddelde
niet zo idealistisch-hoog ligt als
de idealistische hoofdredacteur van
Haarlems Dagblad denkt.
9 „Het begrip „de massa" zit
onze tijd dwars", schrijft Peereboom.
Inderdaad. En dit begrip heeft allerlei
wonderlijke eigenschappen. Eén
daarvan is dat het zó glibberig is,
dat het niet te vatten is. Maar één
ding is zeker: wanneer ge het over de
massa hebt, dan kunt ge zeker niet
doelen op de lezerskringen van de
„class papers". In Engeland niet, in
Nederland niet en nergens ter wereld.
9 Ik zou wel eens willen zien,
wat er geschieden zou, in ons eigen
goede Nederland wanneer hier een
dagblad zou verschijnen van het peil
en de stijl van de Daily Express en
dan (in zijn nare soort) even volmaakt
gemaakt. Ik vermoed (zonder
. dit dan „goed te keuren") dat het alle
idealisme over krant en lezer aan
diggelen zou slaan, door in korte tijd
het hoogste oplagecijfer van alle Nederlandse
dagbladen te bereiken.
Journalist helpt Kattenburg
Onze collega Jacobs, Amsterdams
redacteur van de Limburgiapers,
schreef voor zijn kranten een serie
artikelen over de toestanden in het
Amsterdamse Kattenburg; vertelde
zijn lezers hoe in deze wijk van de
hoofdstad een groot aantal mensen
onder zorgelijke omstandigheden
leeft.
Deze artikelen hadden het onverwachte
resultaat, dat drie verpleegsters
te Maasniel bij Roermond in hun
omgeving inzamelingen hielden. Kort
daarna verschenen zij in de hoofdstad
bij het politiebureau Kattenburgmet
een grote vrachtauto vol met
kleren, etenswaren, snoepgoed en
levertraan en in zeer korte tijd was
het politiebureau getransformeerd in
een uitdeelpost. Sindsdien hebben de
redacties van de Limburgiapers de
' actie opgevoerd, met als verblijdend
gevolg, dat nieuwe zendingen op Kattenburg
zijn aangekomen.
v. O.
Katholieke pers in Amerika
Het eerste nummer van „Ibero-
America", het eerste Pan.Amerikaan.
se katholieke opinie- en nieuwsblad,
zal in Januari in Mexico verschijnen.
Het tijdschrift zal drie hoofdrubrieken
hebben. De eerste zal zijn gewijd
aa/i pauselijke redevoeringen, belangrijke
andere toespraken en artikelen
van vooraanstaande Westelijke schrijvers.
De tweede rubriek bestrijkt de
9 „Het begrip „massa" zit ons
dwars...." ja; en ik geloof dat het
ons maar steeds dwarser komt te zitten.
Ik geloof bovendien dat die massa
groter is dan velen denken, in die zin
dat er veel elementen toe behoren, die
wij er niet toe achten te behoren.
Met name en journalistiek-gezien:
dat het verbazingwekkend zou zijn te
ervaren hoevele Intellectuelen en (om
in die terminologie te blijven) „class"mensen
in hun dagblad-eisen en -verlangens
zich in niets onderscheiden
van de grauwe, onvatbare, raadselachtige
rest.
• Die 7.000.000-oplage van News
of the World is een teken aan de
wand. Dit cijfer zegt duidelijker dan
wat ook, dat dit geelste blad-der-gelebladen
in vrijwel ieder Engels huis des
Zondags wordt gelezen. Ook in talloze
„elass"-huizen. — Dit is een van de
vele symptomen die mij sceptisch
stemmen omtrent de Peereboomse
blijmoedigheid en ook — driewerf
helaas! — omtrent zijn (en mijn
eigen) idealismen ten opzichte van de
pers, de taak die zij te vervullen zou
hebben en wat haar lezers van haar
zouden verwachten.
9 „Het begrip „massa" zit ons
dwars "
En hoe!
ELIAS.
EVEN WATERTANDEN!
ADIES' Home Journal, het
L grootste Amerikaanse tijdschrift
voor vrouwen, met een
oplage van 4% millioen exemplaren
en een omvang van 278
pagina's, gaf onlangs een nummer
uit, dat een advertentie-opbrengst
had van 2% millioen dollar. Zelfs
voor Amerika een record! Het blad
wordt uitgegeven door Bruce en
Beatrice Gould.
voornaamste uitingen van katholieke
activiteit op internationaal terrein;
de derde houdt zich bezig met de
bespreking van letterkundig werk,
films, toneel, muziek enzovoorts.
WELLEVENDHEID
„Het Parool" van 4 October:
„Don't smoke, rookt U alsjeblieft
niet", zegt Marta Eggerth, als wij een
sigaret willen opsteken en zij zet de
asbak met een wijds gebaar ver weg.
Vanmorgen. Wij zitten in het Amsterdamse
Amstelhotel tegenover de
„Hongaarse zangeres en filmster".
Terwijl het al onwellevend is om
aan een vreemde, welke men in diens
huis bezoekt, het verzoek te richten
of men een eigen sigaret mag opsteken.
Aldus een terechte aantekening
in ,,De Linie".

UITSPRAKEN Openbare les dr. M. Schneider
Raad van Uitvoering GA.O.
voor Dagbladjournalisten
Wij laten hier de eerste reeks volgen
van die uitspraken van de Raad
van Uitvoering, welke volgens beslissing
van de Raad voor publicatie
in de verenigingsorganen in aanmerking
komen.
Art. 7, lid 5 (no. 1.)
De bepaling van art. 7, lid 5, heeft
betrekking op de vaststelling van
het miMimnm-salarisbedrag, bij welke
vaststelling derhalve in de in art.
7, lid 5 genoemde gevallen één, resp.
twee extra-verhogingen in aanmerking
dierfen te worden genomen.
Hieruit vloeit voort, dat de opvatting,
als zou deze bepaling betrekking
hebben op het materiële salarisbedrag
en mitsdien ook van toepassing
zijn op salarissen, die boven
het krachtens de C.A.O. vastgestelde
minimumbedrag liggen, door de
Raad onjuist wordt geacht.
Art. 7, leden 5 en 7. (No. 2 en 1.)
De strekking van de bepaling van
art. 7, lid 5, is in hoofdzaak deze,
dat aan hen, die in de oorlogsjaren
geen gevolg hebben kunnen geven
aan hun voornemen, zich in de journalistiek
te begeven en dit voornemen
eerst na de bevrijding hebben
kunnen verwezenlijken en verwezenlijkt,
een zekere tegemoetkoming
wordt gegeven, waardoor de gevolgen
van deze door de oorlog veroorzaakte
vertraging — althans in
financieel opzicht —• geheel of ten
dele worden ondervangen.
Indien op deze tegemoetkoming
art. 7, lid 7, van toepassing zou worden
verklaard, zou dit medebrengen,
dat de uit hoofde van art. 7, lid 5,
toegekende verhoging (en) binnen
één of enkele jaren zou (den) zijn ingelopen,
waarmede vorenbedoelde
tegemoetkoming ongedaan zou zijn
gemaakt en aan de strekking van
art. 7, lid 5, haar kracht zou worden
ontnomen.
Het vorenstaande overwegende,
spreekt de Raad'als zijn oordeel uit,
dat het bepaalde in art. 7, lid 7, niet
van toepassing is op de verhogingen,
bedoeld in art. 7, lid 5.
Art. 19, lid 1. (No. 1.)
Waar bij de vacantieregeling in'de
C.A.O. kennelijk- is uitgegaan van
een inwerkingtreding der C.A.O. op
1 Januari, acht de Raad het niet op
zijn weg te liggen, te bevorderen,
dat in de dagbladondernemingen nog
in het resterende deel van het jaar
1948 uitvoering wordt gegeven aan
het bepaalde in art. 19.
Artt. 32 en 33. (No. 1.)
Uit het feit, dat in de artt. 32 en
?/ó slechts sprake is van journalisten
en — in tegenstelling tot de
tekst van art. 31 — leerling-journalisten
daarin niet vermeld worden,
laat zich afleiden, dat pensioenregelingen
uit hoofde van de C.A.O. niet
De urgentie ener dagbladwetenschap
R. Maarten Schneider heeft er
D goed aan gedaan de urgentie
ener dagbladwetenschap in Nederland
tot onderwerp te maken van de openbare
leis bij de opening van zijn
voordrachten over het dagbladwezen
— in opdracht van het
Leidsch Universiteitsfonds — aan
de rijksuniversiteit te Leiden op
19 October i-ni het Klein Auditorium
van ihet aloude gebouw op het Rapenburg'
gehouden^ In katholieke
kring is deze urgentie gevoeld en
heeft men aan de universiteit te
Nijmegen de dagbladwetenschap een
gelijkwaardige plaats naast andere
takken van wetenschap ingeruimd.
Ook het curatorium van de gemeentelijke
universiteit te Amsterdam en
het gemeentebestuur van de hoofdstad-
'hebben deze urgentie erkend
en 'bij de oprichting van de 7e faculteit
aan de dagbladwetenschap de
haar toekomende plaats ingeruimd
De Nederlandse regering schijnt
echter van deze urgentie niet overtuigd
te zijn 1 , ondanks het feit, dat
zowel het katholieke als het Amsterdamse
element ruimschoots in haar
vertegenwoordigd zijn. Of moet het
aan onkunde en wanbegrip van de
befcVümirldleren: onzer rijksuniversiteiten
en hogescholen worden toegeschreven,
dat nog op geen dezer instellingen
ook maar een lectoraat in de
dagbladwetenschap is ingesteld. Het
Leidsche Universiteitsfonds voorziet
srnds 1930 enigszins in deze leemte
voor zover Delden betreft, van particuliere
zijde worden de Utrechtse
studenten in de gelegenheid gesteld
aldaar enig inzicht in de dagbladwetenschap
te verkrijgen.
Hoe nodig zulks is heeft dr Schneider
in zijn openbare les uiteengezet.
Het steeds gecompliceerder karakter
der nationale en internationale structuur,
dat van de journalist op verantwoordelijke
posten een steeds grotere
kennis van allerlei wetenschappelijke
en maatschappelijke versclhijntselen
vereist |en daarom een
speciale opleiding van journalisten
langs wetenschappelijke weg nodig
maakt, brengt 'ook steeds meer
overheidspersonen, leiders van maatschappelijke
instellingen en hoofden
van bedrijven met de journalistiek en
andere uitingsvormen van de pers in
aanraking. De onkunde in de toonaangevende
kringen van de maatschappij
ten opzic'hte van de pers, is
in Nederland ontstellend groot. Bij
de betekenis van de pers voor het
op leerling-journalis,ten van toepassing
zijn.
Art. 1,2 (No 1.)
Aanvragen tot verlening van een
abonnement uit hoofde van dit artikel
zullen slechts in behandeling behoeven
te worden genomen, indien
zij zijn mede-ondertekend door de
directie van de aanvrager.
behoud van de democratische rechtsorde
mag men zulks een nadeel noemen
voor de Nederlandse volkskracht.
Zowel in hét belang van de
journalistiek en de journalist als in
'het algemeen volksbelang is niet alleen
de vestiging ener dagbladwetenschap
in Nederland urgent, maar ook
de gelegenheid voor zo- breed mogelijke
kringen om zich in die wetenschap
een inzicht te verstrekken.
Al zijn wij dus allerminst met de
gang van zaken aan onze rijksuniversiteiten
voldaan, wij. verheugen er
ons over, dat de „leeropdracht indertijd
aan Lievegoed verstrekt, na een
hiaat van bijna twee jaren, thans
tenminste is gecontinueerd. Wij geloven,
dat dr. Schneider op deze
plaats zijn leermeester niet zal beschamen
en wensen ihem van harte
geluk met de aanvang zijner lessen,
waarbij wij. de hoop uitspreken, dat
zij niet alleen bij vele toekomstige
leiders van ons maatschappelijk leven
een beter inzicht in de betekenis
van de pers zullen wekken, en dat zij
zullen bijdragen tot de vorming van
voor hun steeds moeilijker taak berekende
journalisten, maar cat zij
ook de overheid van universiteit en
staat zullen overtuigen van de urgentie
ener dagbiadwietenschap in
Nederland.
Het kleine-auditorium was Dinsdag
19 October bijna te klein om alle
belangstellenden te bevatten. Het
deed ons genoegen naast 'de bestuurderen
van het L

MAAKWERK VERSUS MAATWERK
Bezwaren en gevaren van confectiejournalistiek
N een'aantal uitmuntende artikelen,
I waaruit wij meermalen het een en
ander hebben overgenomen, heeft
collega Lodewijk de uitgevers van
nieuwsbladen er van trachten te
overtuigen: Heren, geef aan uw blad
een eigen cachet, karakter, persoonlijkheid
en dos betekenis; laat 'het
daartoe verzorgen door een redacteur-vakman,
de enige die in staat
is van uw kleine -krantje een goed
krantje te maken.
Wij geloven dat collega Lodewijk
gelijk heeft en dat het dilettantisme
in de journalistiek, ook in de „kleine
krantjes", op den duur alleen maar
tot mislukking en onheil kan leiden
— al willen we graag erkennen dat
er redacteuren-iuitgevers zijn geweest
die ten volle tegen 'hun taak opgewassen
bleken te zijn. (Maar die zijn
dan ook na verloop van tijd boven
hun aanvankelijk dilettantisme uitgegroeid.)
Nog om een andere reden
evenwel v«rdien(t h/et 'betoog van
collega Lodewijk onze instemming en
waar het mogelijk is onze steun. De
kleine pers vormt een belangrijk afzetgebied
voor onae journalistieke
„waar'*, en een belangrijk terrein
voor jonge (niet al te jonge!) journalisten
om hun krachten zelfstandig
te beproeven en ervaring op te doen.
Vooral de journalist die zelf van
plattelandse komaf is (een geboren
stedlelimg zal met assimilatie-moei-,
lijkheden; te kampen hebben) zal, na
voltooiing van zijn eigenlijke opleiding
bv. aan een flink provinciaal
dagblad, in een tijd van zelfstandige
werkzaamheid aan een nieuwsblad
kostelijke ervaring kunnen verzamelen,
die hem te stade zal komen als
•hij daarna zijn vleugels verder wil
uitslaan. Zulke mogelijkheden worden
al te zeer verwaarloosd door degenen
die de journalistiek in de eer-
Iste plaats als een aangelegenheid
van stedelijke aard beschouwen, en
die vergeten dat verreweg het grootste
deel van het Nederlandse volk
voor zijn nieuwsvoorziening en voorlichting
uitsluitend aangewezen is óp
de provinciale en plaatselijke pers.
Vooralsnog denkt een aantal uitgevers
van „kleine krantjes" er anders
over. Zij hebben minder belangstelling
voor (en gewoonlijk ook
minder verstand van —) de kwaliteit
van hun blad dan voor d'e winst die
het kan opbrengen. (De verspreidingsmogelijikheid
is uit de aard van de
zaak beperkt, in vergroting van oplaag
kunnen ze het dus vaak niet
zoeken. De opbrengst van de advertenties,
die hiermee en met de structuur
van het plaatselijk economisch
leven samenhangt, 'kan evenmin
makkelijk worden opgedreven. De
papierleverancier heeft zijn prijs,
drukinkt krijg je niet met korting en
14
de lonen in de typografie (de uitgever
is meestal zijn eigen drukker)
liggen vast in een C.A.O. Maar op
de kopij is naar hartelust te bezuinigen.
Hier komt het persbureau, of liever
het persartikelen-bureau de uitgever
van het „kleine krantje" te
'hulp. Het levert hem voor een uiterst
schappelijke prijs, laten we zeggen
één tot twee tientjes in de maand,
elke week een paar artikelen over
de meest uiteenlopende onderwerpen,
actuele en algemene: binnen- en
buitenland, financiën en economie,
sport, mode, kunst, korte verhalen,
zo nodig met illustraties er bij (in de
vorm van matrijzen: een gulden
extra en wat betaal je voor het
reproductierecht van een originele
tekening of foto, die je dan nog moet
laten clicheren ook?!) Kortom: met
een abonnement op zo'n persartikelen-bureau
is het „kleine krantje"
al bijna klaar. De redacteur hoeft
alleen nog maar te zorgen voor hét
plaatselijk nieuws, de ingezonden
stukken en de bonnenlijst.
Het oprichten van een persartikelen-'bureau
is een klein kunstje. Bedrijfskapitaal
is er bijna niet voor
nodig. Men bedenkt een naam, liefst
een indrukwekkende naam, laat papier
en enveloppen met een hoofd
bedrukken, schaft zich een cyclostyle
en een voorraad stencils aan alsmede
het adresboek voor de Boekhandel,
en men kan (beginnen!. Natuurlijk
moet men dan nog de handigheic:
hebben om stukjes te schrijven, of
te laten schrijven, die zo algemeen
zijn dat ze van Eysden tot Rcodeschool
niemand aanstoot geven en
toch de indruk, althans de illusie
wekken dat er iets in staat — dat
vereist een talent op zichzelf. Voorts
moet men over enige welbespraaktheid
beschikken en, vooral in het begin,
op stap kunnen gaan om zijn
waar aan de man te brengen.; Ten
slotte moet men -een eenvoudige administratie
kunnen voeren. Merkwaardig
genoeg blijkt het laatste het
moeilijkste te zijn. Menig klein maar
'bloeiend persartikelen-ibureau is ten
onder gegaan doordat de eigenaar
leefdel van 'de lopende inkomsten,
geen begrip had van zijn kostprijs,
geen oog hield op de uitstaande posten
en niet wist wat hij zijn medewerkers
schuldig was. De meeste
journalisten zijn nu eenmaal slechte
boekhouders, en het is niet te geloven
hoe groot de administratieve
•chaos kan zijn die een argeloos man
in een half jaar tijid's zelfs in een
eenmansbedrijfje kan aanrichten.
Argeloosheid is natuurlijk niet
noodzakelijk een eigenschap van op­
richters van peilsartikelen-bureaux.
Het is hier misschien de plaats om
een persoonlijke ervaring te vertellen
die al veel jonge collega's tot lering
is geweest.
In het begin van mijn journalistieke
loop'baan produceerde ik, door
de nood gedreven, korte verhalen aan
de lopende band. De afzet was tamelijk
bevredigend, maar natuurlijk had
ik na verloop van tijd een heel stapeltje
geweigerde verhalen in een la
liggen. Toen viel mijn aandacht op
'n kleine advertentie in De Telegraaf,
waarin schrijvers vari korte verhalen
die geregelde afzetting van hun product
wensten, werden verzocht een
aantal proefstukken in te zenden onder
nummer zoveel, bureau van dit
(bladl.
Wel, kwaad kon het nooit. En het
had iets aanlokkelijks, voortaan al
je kopij naar één adres te sturen in
plaats van elk verhaal afzonderlijk
te moeten onderbrengen. Bovendien
kan een persbureau, dat één verhaal
aan tien bladen en blaadjes kwijt
kan, goedkoop leveren en toch zijn
medewerkers behoorlijk betalen. Met
deze overwegingen koos ik een dozijn
verhalen uit mijn voorraad en zond
ze aan Nr. zoveel, bureau De Telegraaf.
En hoorde er natuurlijk nooit
iets van. (Een behoorlijk bureau
plaatst geen advertentie onder nummer.)
Informatie bij De Telegraaf bleef
natuurlijk zonder resultaat. Een aanklacht
bij de politie (ik heb toch gezegd
dat ik nog jong was?) werkte
evenmin iets uit. Maar na een jaar
bracht een toeval me op het spoor.
Eén van mijn verhalen was geschreven
naar aanleiding van een
grappige gebeurtenis die ik van een
logeetje had gehoord. 'Dit logeetje
had mijn verhaal • gelezen voor het de
deur uitging. Uit Apeldoorn;, waar zij
woonde, zond zo me nu eensklaps
een nummer van de Apeidoornso
Courant waarin mijn kort verhaal
was opgenomen, ondertekend met
een pseudoniem dat niet het mijne
was
Een brief aan eoïïega Fjugaard
bracht onmiddellijk de gewenste opheldering.
Met zijn gewone welwillendheid
schreef hij dat hij er geen
vermoeden van had gehad dat het
verhaal van mij was; hij had het,
met een aantal andere, ontvangen
van de Verenigde Persbureaux in Den
Haag, van wie hij deze soort van
kopij geregeld betrok tegen een vast
tarief.
Nu wendde ik me tot het opgegeven
adres en kreeg natuurlijk
wéér geen antwoord. Er was een
nieuw bezoek aan de politie nodig
om de heren aan 't schrikken te maken.
Daarop volgdie' een verklaring:
mijn verhalen ' waren (alle twaalf)
afgekeurd; door een fout van de expeditie
was echter toch één er van

(voorzien van een pseudoniem dat
ik er niet onder had gezet!) in
een zending aan „een onzer relaties"
terecht gekomen. Mijn vraag, waarom
dit dan niet in elk geval gehonoreerd
was, werd beantwoord met een
verontschuldiging: men had zóveel
proefkopij ontvangen, dat het niet
doenlijk was geweest van alle verworpenen
ide adnasisen te noteren.
Waar dan mijn andere elf verhalen
gebleven waren? Die waren vernietigd.
Maar het geplaatste verhaal
kreeg ik, hoewel' het eigenlijk öngeischukt
Jwas, natiuurl|ij(k alsnog 'betaald.
Met ƒ 2,50' als ik me goed
herinner
Veel later heb ik de directeur van
de Verenigde Persburcaux teruggezien.
Hij droeg een dubbele naam en
een indrukwekkend uniform. Een
zwarte.
* *
*
Men mene niet dat ik hiermee iets
ten nadele van persartikelen-bureaux
in het algemeen heb willen zeggen,
of ook maar suggereren. Het goede
perisartikelen-bureau kan, en zal, zijn
medewerkers behoorlijk en soms zeer
behoorlijk betalen. Het kan dit doen
dank zij het principe van grote omzet
bij lage prijs. Maar hierin ligt nu
juist voor ons journalisten het gevaar.
Immers, die grote omzet houdt
in dat tien", twintig bladen voorzien
worden van hetzelfde verhaal, hetzelfde
modepraatje, 'hetzelfde 'buitenlandse
overzicht. In ihet gunstigste
geval wordt de schrijver daarvan
goed betaald. Maar ten koste van
negentien collega's van wier dienisten
nu geen gebruik kan worden gemaakt.
Journalistiek ligt er in de productie
van kopij voor persartikelen-bureaux
het gevaar . dat men zijn
persoonlijkheid, ook als vakman,
"vergooit en zijn niveau verlaagt.
Journalistiek wordt marktwaar. Het
persoonlijke artikel wordt massaartikel.
Terecht heeft collega Lodewijk
er op gewezen dat dit de dood
is voor de bladen die zulke kopij
plaatsen. Het is echter evenzeer funest
voor degenen die ze schrijven,
en voor de waardigheid en het peil
van de journalistiek in het algemeen.
Economisch brengt de opkomst
van het persartikel-bureau voor
ons dit gevaar mee, dat onze markt
bedorven wordt. • De prijzen worden
gedrukt tot ver beneden het niveau
waarop voor een individuele journalist
medewerking aan een blad nog
mogelijk is. De belangstelling voor
het werk van de free lance wordt
vermoord: wat zal een redacteur nog
individuele inzendingen gaan lezen
ais hij voor een prikje elke week een
Pak kopij op zijn bureau krijgt waarin
hij maar hoeft te graaien? Op den
duur wordt het onpersoonlijke massaartikel,
dat 'hoogstens prikkelt tot
Instemming maar om |elke controverse
heenglijdt, zo algemeen, dat
e en meer individuele journalistiek
niet eens meer op prijs wordt gesteld.
Samengevat: het persartikelen-bur
eau dreigt het karakter van de jour­
nalistiek en van de journalisten aan
te tasten. Het tast in elk geval het
bestaan van de journalisten aan,
want-wanneer het (in het gunstigste
geval') enkelen goed betaalt, kan het
dit alleen doen doordat het velen het
brood uit de mond stoot.
Ten aanzien van het karakter zei
ik: dreigt aan te tasten. Het hoeft
natuurlijk niet. Een goed persartikelen-bureau
kan, voor een beperkte
groep van kleine nieuwsbladen, nuttig
werk doen. (Maar, en hier krijgt
collega Lodewijk weer gelijk: alloen
als zulke bladen worden geredigeerd
door een* vakman, want deze alleen
kan persbureau-kopij met het oordeel
des onderscheids behandelen.)
Maar laten we er geen- doekjes
om winden: de werkelijkheid is
vaak anders. Voor mij ligt een bundel
perskopij van een bureau met een
indrukwekkende naam, gedekt door
medewerkers die geen onbekenden
zijn. De inhoud is zo onbenullig, dat
ito de heren bizonder graag met hun
eigen pakket om de oren zou willen
slaan. Zo van „Wat doet het er toe,
't is toch maar voor. die boeren in de
provincie". Taal en stijl zijn van dien
•aard, dat mijn vriend Discipulus aan
dit éne (week)pakket voor maanden
„Humor en Menselijkheid
in de journalistiek"
Op uitnodiging van de Haagse
Journalisten Vereniging en de Kring
Zuid-Holland van de K.N.J.K. heeft
mr. E. Elias, redcateur van „Elsevier's
Weekblad" Dinsdagavond 19
October in „Boschlust" in den "Haag
gesproken over ,,Humor en menselijkheid
in de journalistiek."
Wat min of meer zwaarwichtig als
een „voordracht" was aangekondigd,
werd een genoeglijk praatje met gedachtenwisseling,
waarin het onderwerp,
luchtig gehanteerd, niet „uitputtend"
werd behandeld. Collega
Elias vond van „human interest", die
combinatie van humor, menselijkheid
en wijsheid, waarvan de Amerikaanse
pers de primeur heeft gehad, te weinig
in onze bladen. En dit is nu juist
het element dat de Amerikaanse en
Engelse bladen zo leesbaar maakt.
Spr. noemde de goede Amerikaanse
pers de beste van de wereld en de
Parijse editie van de „New York He-
genoeg zou hebben. Kortom, een
krant die deze rommel zou opnemen,
zou een caricatuur en een aanfluiting
worden. Zo'n („Sinertkrantje"
(het woord is van collega Lodewijk),
waar de stedeling in zijn zomerpension
om zit te schudden: „Moet je
dat boerenkrantje eens zien!" Maar
de kopij komt uit de Amsterdamse
Fleet Street.
Confectie is geen schande. Het is
igeen schande confectiejounnalistiek
te gebruiken, en evenmin ze te vervaardigen.
Maar wie dit doet, dient
zich toch wel enkele dingen af te
vragen.
Is het bedrijf waarvoor ik ga werken
bona fide? Wordt het goed geredigeerd,
en zakelijk goed geleid?
Is hetgeen de afnemers geboden
wordt van goede kwaliteit, en in alle
opzichten verantwoord? En vooral:
help ik niet, ter wille van onmiddellijk
persoonlijk gewin, de markt bederven
—• niet alleen voor eeni grote
groep van collega's maar op den
duur ook voor mezelf?
De kip legt voor ons nu eenmaal
zelden gouden eieren, hoogstens zilveren.
Laten we oppassen dat we
ihêt dier in fleurig leven houden.
Y. F.
raid Tribune" de beste van Europa.
Humor en menselijkheid zijn in zekere
zin synoniem. „Het „menselijke" in
een blad spreekt ieder aan. En in
deze menselijkheid izit ook nieuws.
Als bijv. van Hitler wordt verteld, dat
hij in een bioscoop snoepjes placht te
eten, of van de Gaulle, dat hij 60
Players per dag rookte, zegt dat iets
omtrent hun persoonlijkheid. Menselijkheid,
humor en wijsheid dooreengemengd
zijn 't die de lezers dadelijk
doen grijpen naar stukjes, zoals deze
dagelijks uit de pen vloeien van Knap
en Simon Carmiggelt. Een dagblad,
dat succes wil hebben, moet óók ^human
interest" tonen. Overigens is de
humor in de journalistiek heus altijd
niet humoristisch, niet zo „lollig". Er
gaat een beetje wereldwijsheid onder
gemengd. En wat men in een hoofdartikel
niet kan zeggen, kan men wel
luchten in een rubriek als „Praetvaria"
en dan slikt men 't!
Collega D. J. Lambooy dankte als
voorzitter mr. Elias uit naam van de
leden en hun dames voor zijn causerie.
Op de Persafdeling van een Departementale Voorlichtingsdienst
kan worden geplaatst een
JOURNALIST
met practische ervaring voor redactionele en organisatorische
werkzaamheden.
Sollicitaties te richten tot de Centrale Personeelsdienst, Binnenhof
4 te 's-Gravenhage, onder motto G/Jour.—205.
15

CHARIVARÏA
Bezet gebied
U hebt er niets • te zoeken dan ademnood.
(Vrije Volk).
Een meer efficiënt gebruik van het
paard in het bedrijf, middels een deskundig
rij- en menonderricht. (N. R. O.
Geldinzamelingsacties, die middels gewone
radiospeeches geld in het laadje
brengen. (Volkskrant).
Dit begeesterend woord. (Schoolblad).
Wanneer men eerst het Leerboek der
Psychologie heeft doorgenomen
(Schoolblad).
De kleine Arabier kan een oorlog beëindigen.
(Groene).
De zeer in zijn eigen rhetoriek verliefde
Manuilski. (Tijd).
Een Kuuroord op de Veluwe. (N. R. C).
Het Brusseler Pact van Vijf.
(Vrije Volk).
Binnen het raam der organisatie.
(N. R. C).
Hjaar techniek is niet moeiteloos genoeg.
(Vrije Volk).
Dageraad der vrijheid
Men verheelt zich niet dat de droeve
noodzaak van het consolideren van de
Westeuropese verdediging ongetwijfeld
de desbetreffende staten er toe zal dwingen
werkkrachten en economische mogelijkheden
voor militaire doeleinden aan
te v-enden. (Vrije Volk).
Dat gaat zo: je wilt schrijven,
„betreffende"; te rechter tijd herinner
je je dat dit Duits is en je aarzelt
wat is ook weer het Nederlandse
woord voor „betreffende"
o ja, „desbetreffende", en ziedaar,
het staat er. Van hier af is het nog
een lange weg voor je gewoon, en
• zonder eerst in het Duits te denken,
„betrokken" schrijft, maar "de eerste
stap is gezet. Volhard en waak.
Engelse ziekte in hevige graad
Eenmaal brandweerman, is de dienst
een zware. (Haagsche Post).
Nog erger
Waar zelfs een Engelsman zou
schrijven ,,the closest relations",
meent Het Vrije Volk te moeten zetten:
De meest nauwe betrekkingen.
Moeilijk Nederlands
Zij schifte het rijp van het groen.
(Vrije Volk).
Maandagmorgen teste Job de Roos die
kracht nog eens in Rotterdam. (Parool).
Ga zo voort: al schiffend en tessend
kom js er wel.
Moeilijk Frans
Représailles. (Vrije Volk — 15 maal in
één artikel, om te bewijzen dat het geen
drukfout is).
Er naast
Naast al die moorden bleek, dat Schaap
een van de ergste beulen van het Scholtenshuis
was geweest. (Alg. Hbl.).
Occulte vermogens van gassen
Toen kwamen de gassen op de
' brandweerlieden af. Die gassen biologeerden
hen. De brandweerlieden
16
konden zich er niet tegen verzetten.'
Ze voelden dat ze iets moesten doen,
hoewel ze het niet wilden. En ze deden
het: ze bedwelmden. — Vandaar
dat de Haagsche Post kon schrijven
over:
Gassen die enige brandweerlieden
deden bedwelmen.
Bilocatie van een mes 0
Uitblijven van voldoende hulp zal voor
deze gebieden het mes aan twee ongunstige
kanten tegelijk doen snijden.
(Trouw).
Het welig sissende bloed
Het bloed en de wraak echter, die in
het door de Duitsers als slagveld misbruikte
Italië niet minder welig opsisten,
komen in het tweede deel.
(Vrije Volk).
Gezelsschapsspelletje
Lees in een niet al te kleine kring
de volgende zin uit Het Parool voor:
De U. M. Elsevier heeft de Nederlandse
vertaling- voortreffelijk en naar betekenis
waardig verzorgd.
Stel nu de volgende vragen: 1.
Hoort „voortreffelijk" bij „waardig"
of bij „verzorgd"? 2. Hoort „naar
betekenis" bij „waardig" of bij „verzorgd"?
3. Moet er ergens een komma
staan die er niet staat ? 4. Wat
heeft de schrijver precies bedoeld?
5 Is het goed Nederlands?
Succes verzekerd. Binnen een
kwartier komen de buren vragen
wat er aan de hand is.
Haarcultuur
Hij verklaarde, dat de regering de departementale
verkiezingen heeft ingesteld
om haar geheel en al af te schaffen.
(Vrije Volk).
Het is Discipulus bekend dat dit
goed is. Precies volgens „de" grammatica.
Dat is juist het grappige er
van. Snapt u?
Bedrieger!
Iedere dagbladcriticus die er zich op
beroemt dat zijn critieken objectief zijn,
bedriegt zijn lezers niet alleen, doch hij
is hun bovendien van generlei hulp
of nut. .
(Sat. Review of Litterature, New York).
(Elsevier, 16 Oct., blz. 5).
De (New Yorkse) Saturday Review of'
Literature.^. 4. ledere toneelcriticus die
zich erop beroemt dat hij objectief is,
bedriegt zijn lezers niet alleen, doch bovendien
is hij hun in geen enkel opzicht
van nut.
(Elsevier, 16 Oct., blz. 16).
Het opschrift is van Elsevier.
Een raadgeving . . .
Een zin mag b.v. uit niet meer dan 19
woorden bestaan en 100 woorden mogen
hoogstens 150 lettergrepen bevatten
Associated Press., stelde èen memorandum
op voor haar employe's, waarin deze
voor de keuze werden geplaatst: — Zeg
het kort of anders er uit! Adj. Directeur
Alan Gould verklaarde: „Maar al
te vaak zoeken we naar de ingewikkeldste
manier om de eenvoudigste dingen
te zeggen."
Mij dunkt, dat ook menige Nederlandse
journalist dit eenvoudige lesje ter harte
kan nemen!
(C. Ballintijn in De Journalist van
Juni 1948).
... en een voorbeeld
Nu de eigenares van het vliegveld
Ypenburg in enige hoogstaande nota's
de aandacht heeft gevestigd op de mogelijkheid
om op weinig kostbare en
snelle wijze dit luchtvaartterrein uit te
breiden tot een luchthaven van zodanige
aard en capaciteit, dat dit voorlopig de
meest dringende behoeften van Rotterdam
zou kunnen bevredigen, en nu enige
Rotterdamse week- en dagbladen hierin
aanleiding vonden om het gesprek over
de vliegveldquaestie-Rotterdam meer
perspectief te verlenen, kan het goed
zijn te waarschuwen voor het hervatten
van een strijd met woorden over deze
aangelegenheid, welke maar al te gauw
in onvruchtbare geprikkeldheid kan ontaarden.
(„Van Geachte Rotterdamse zijde"
in de N. R. C. van 13 Oct. 1948).
CORRESPONDENTIE.
R. D. J. te A. critiseert De Journalist
wegens „a 1'impossible nul
n'est tenu", dat zou betekenen „aan
het onmogelijke is niemand niet (dus
iedereen wél) gehouden", en wegens
jeu („de jeu van sfeer en stemming").
„Waarom niet „jui" ? Dan
hadden wij ook phonetisch de Amsterdamse
uitspraak van jus gehad."
Maar niet de spelling die zowel
Koenen als Van Dale geven voor
jeu = fleurigheid, aardigheid; hetgeen
luister, geurig- oflUeurigheid
aan een zaak verleent, opschik. — De
Amsterdamse uitspraak van jus is bij
mijn weten sju.
Iedere veilingmeester roept, voor
hij een koop toewijst: „Niemand
niet?" zonder dat dit aanleiding
geeft tot het misverstand als zouden
alle aanwezigen tegelijk een hoger,
bod doen. De mededeling „Ik heb. er
geen zin aan" wordt door toevoeging
van een tweede ontkenning: „Ik heb
er niets geen zin aan", niet omgekeerd,
maar ijuist versterkt. Men
kan de levende taal niet negeren,
veel minder op theoretische gronden
volhouden dat ze het tegenovergestelde
zegt van wat iedereen er uit
verstaat. (De omgekeerde redenering:
dat alles wat gezegd wordt nu
ook goed genoeg is voor de krant,
neem ik niet voor mijn rekening.)
Overigens is „è. 1'impossible nul n'est
tenu" uitermate correct Frans.
J. H. d. G. te A. heeft gelijk: het
zelfstandig naamwoord smokkel is
door Van Dale en Koenen aanvaard
en blijkt volgens het Wbk. al in de
17de eeuw in gebruik te zijn geweest.
Vroeger werd het (bij mijn weten)
zelden gebezigd; in de oorlog werd
het schering en inslag. Haje verwerpt
het (blijkbaar ten onrechte) als germanisme.
Maar * ik had verder moeten
kijken dan zijn en mijn neus
lang was. DISCIPULUS