amsterdam. - Acehbooks.org

10 GROEP I. l e
Klasse.
zijn, indien de schrijver van de Nederlandsche literatuur meer
had'gekend dan voor hem toegankelijk was door vertalingen of
door de vreemde taal waarin het was uitgegeven, verscheen,
gedurende een reeks van jaren, het in 1869 met het derde deel
voltooide Aardrijkskundig en Statistisch Woordenboek van Ned.-
Indië, door Mevr. J. 0. W. van den Bergh van Eysinga en Jhr.
Mr. H. van Alphen, — een reuzenwerk dat onze bewondering
verdient, al zijn er tal van misslagen en ongelijkheden in op
te merken.
Was het in het eerste vierde der vorige eeuw nog aan Francois
Valentijn mogelijk, in de tien folio's van zijn Ouden Nieuw
Oost-lndië '(1724 — 1726) eene encyclopaedie te leveren, die
schier alles omvatte wat van de landen door de Oost-Indische
Compagnie gekoloniseerd of bevaren bekend was, een geheel
ander karakter kreeg de geographische literatuur over die gewesten
toen men, na de stichting van het Bataviaasch Genootschap
in 1778, bijzondere deelen en vraagstukken in afzonderlijke
verhandelingen begon ter sprake te brengen. De schriften
van dat Genootschap, thans hoofdzakelijk bestaande uit 43
deelen verhandelingen, die naast vele taal-, oudheid- en natuurkundige
bijdragen ook vele stukken van geographischen
aard bevatten," 27 deelen van een sedert 1853 verschijnend
Tijdschrift, aan de Taal-, Land- en Volkenkunde van Ned.-Indië
gewijd, en 20 deelen van de sedert 1862 afzonderlijk uitgegeven
notulen zijner algemeene en bestuurs-vergaderingen, nemen
hier zeker de eerste plaats in. Daarnaast staan de schriften van
het Kon. Instituut voor Indische Taal-, Land- en Volkenkunde,
in 1853 te 's Gravenhage opgericht, en bestaande uit
de 29 tot dusverre verschenen deelen der Bijdragen en een
aantal afzonderlijke werken, waaronder de reizen der Nederlanders
naar Nieuw-Guinea en de Papoesche eilanden in de
17e en 18e eeuw (1875), bewerkt door den heer Leupe, Reinwardt's
Reis naar het oostelijk gedeelte van den Indischen Archipel
(1858), Schwaner's Borneo (2 deelen, 1853), Croockewit's
Banka, Malacca en Billiton (1852), van der Hart's
Reize rondom Celebes (1854), S. Muller's Reizen in den Indischen
Archipel (2 deelen, 1857 — eene verbeterde uitgave der
door dien schrijver oorspronkelijk in de straks te melden Verhandelingen
der Natuurkundige Commissie uitgegeven reisverhalen
—), von Rosenberg's Reistochten in de afdeeling Gorontalo
(1865), Reis naar de Zuidooster-eilanden (1861) en Reistochten
naar de GeeMnkbaai op Nieuw-Guinea (1875), eindelijk
Robidé van der Aa's uitgave der Reizen naar Nederlandsch
Nieuw-Guinea in 1871, 1872, 1875—1878 (1879), en van