amsterdam. - Acehbooks.org
amsterdam. - Acehbooks.org
amsterdam. - Acehbooks.org
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
GROEP I. 3e Klasse. 53<br />
men destijds als tropische landschappen opdischte: koude, conventioneele<br />
voorstellingen, waaraan waarheid en gevoel geheel<br />
ontbraken. Tusschen de jaren 17(50 en 1780 zijn te Batavia<br />
door den majoor der artillerie Johs. Rach een verbazend aantal<br />
teekeningen in O. I. inkt van de gebouwen der hoofdstad en<br />
de forten en établissementen der Compagnie vervaardigd, maar<br />
ook daarin komt het landschap niet tot zijn recht. En ook de<br />
werken van Marsden, Crawfurd en Raffles, waarvan het laatste<br />
zelfs van een afzonderlijken prachtigen atlas van platen vergezeld<br />
gaat, worden schier vruchteloos geraadpleegd wanneer men<br />
het landschap der oostersche eilanden wil leeren kennen.<br />
Toen na de omwenteling van 1813 de voormalige Nederlandsche<br />
koloniën in Oost- en West-indië grootendeels onder<br />
het bewind van het Moederland waren teruggekeerd, werd,<br />
althans in de Aziatische bezittingen, meer dan ooit te voren<br />
werk gemaakt van wetenschappelijke nasporingen. Zelfs werd al<br />
spoedig eene Natuurkundige Commissie ingesteld, waaraan kundige<br />
natuuronderzoekers, deels Nederlanders, deels vreemdelingen,<br />
verbonden werden. Aan deze Commissie werden bekwame<br />
teekenaars toegevoegd, aan wie wij voor het eerst eene menigte<br />
goede schetsen van Indische landschappen verschuldigd zijn.<br />
Het is vooral aan de Belgische omwenteling toe te schrijven,<br />
dat veel daarvan onuitgegeven bleef, ofschoon een aantal fraaie<br />
lithographiën van tropische landschappen, van deze kunstenaars,<br />
vooral van den uitstekenden teekenaar Payen afkomstig, de<br />
Rumphia en Flora Javae van Blume en het aan Land- en Volkenkunde<br />
gewijde deel der Verhandelingen van de Natuurkundige<br />
Commissie versieren. Payen schilderde ook een menigte tafereelen<br />
van de natuur van Java in olieverf, maar is als colorist<br />
niet geheel wat hij als teekenaar was. De schilderijen die van<br />
hem overig zijn, bevinden zich op het Rijks Ethnographisch<br />
Museum te Leiden.<br />
Noch om keuze van onderwerp noch om uitvoering bijzonder<br />
aanbevelenswaardig zijn een zestal Javasche landschappen, omstreeks<br />
1840 door den heer J. J. van Braam bij de firma Frans<br />
Buffa en Zonen te Amsterdam uitgegeven; zeer veel schoons<br />
daarentegen is bevat in de door dezelfde uitgevers in 1844 en<br />
1845, onder den titel „Gezichten van Ned. Indië", in het licht<br />
gezonden 50 platen, geteekend door den luit. ter zee van de<br />
Velde en op steen gebracht door den Belgischen lithograaf<br />
Lauters. De gekleurde platen in den atlas die Junghuhn's klassiek<br />
werk „Java" vergezelt, doen ons verbaasd staan over het<br />
gebrek aan kunstgevoel bij een schrijver die de natuur met zooveel<br />
warmte wist te beschrijven.