amsterdam. - Acehbooks.org

22 GROEP I. l e
Klasse.
Moest over de geographische literatuur de Nederlandsche bezittingen
in Oost en West betreffende een -weinig worden uitgeweid,
de kaarten zullen meer voor zich zeiven spreken.
In den tijd der Oost-indische Compagnie zijn vele goede
kustopnemingen verricht, en door de zoogenoemde baas-kaartenmakers
in kaart gebracht; die kaarten werden echter zooveel
mogelijk geheim gehouden en raakten bij den val van dat
lichaam in vergetelheid, totdat zij, door Melvill van Carnbée
uit de archieven opgerakeld, een groot deel der bouwstoffen
leverden voor diens kaart van Java in vijf bladen en daarbij
behoorenden Zeemansgids (1842), zijne kaart van de vaarwaters
en eilanden tusschen Sumatra en Borneo (l e
ged.
1845 , 2 6
ged. 1846), en die van de Oostkust van Celebes en
aangrenzende vaarwaters (1854). Vooral na Melvill zijn door
het hydrographisch bureau te Batavia vele verdienstelijke zeekaarten
geleverd, waarvan een aantal door het Departement
van Marine in Nederland voor de Tentoonstelling beschikbaar zijn
gesteld. Er kleven echter aan de hydrographische verrichtingen
groote gebreken, waarvan trage voortgang wel het meest in
het oog loopend is. Naar aanleiding van hetgeen daarover op
het Geographisch Congres te Venetië in 1882 was verhandeld,
werd de toestand der Indische hydrographie zorgvuldig overwogen
in eene Algemeene Vergadering van het Aardrijkskundig
Genootschap, en de voornaamste stukken van het debat
werden in het Tijdschrift des Genootschaps in het verslag der
Vergadering ingelascht. De voorname oorzaak van den eenigszins
achterlijken toestand der Indische hydrographie is in ontoereikende
hulpmiddelen te zoeken; nu eerlang drie behoorlijk uitgeruste
opnemingsvaartuigen in dienst zullen zijn, mag men
verwachten dat de vele uit schetsen van meer of minder waarde
gecompileerde kaarten, waarmede men zich nog behelpen moet,
meer en meer zullen plaats maken voor kaarten die op juiste,
door regelmatige opneming verkregen gegevens berusten.
De landkaarten waren in den tijd der Compagnie zeer gebrekkig
en altijd met onvoldoende hulpmiddelen samengesteld.
Natuurlijk kende men Java over het geheel nog het best, maar
de lange reeks van oude kaarten van Java, die, voornamelijk uit
de verzamelingen van het Aardrijkskundig Genootschap en van
het legaat Bodel Nyenhuis op de Bibliotheek der Leidsche Hoogeschool,
bij wijze van proeve, voor deze Tentoonstelling is bijeengebracht,
bewijst hoe langzaam, als het ware schrede voor schrede,
de kennis toenam en zich in de verbetering der kaarten afspiegelde.
Van alle bestaande hulpmiddelen gebruik makende, bracht
Raffles het eerst eene dragelijke kaart van Java aan het licht.