Waterschaarste en conflict in de Nijl-regio - ProDef

Titel Waterschaarste en conflict in de Nijl-regio
Status Definitief
Versienummer 1.0
Datum 18 maart 2009
Ministerie van Defensie
Nederlandse Defensie
Academie
Instituut Defensie Leergangen
Hogere Defensie Vorming 05
conflicten. Dit doe ik aan de hand van de in literatuur en rapporten veel toegepaste
factoren van Malin Falkenmark, Peter H. Gleick en Thomas F. Homer-Dixon.
2.2.1 Waterschaarste als oorzaak voor conflict
Uit de analyse van conflictanalysemodellen 17 18 19 20 blijkt dat gewapende conflicten
kunnen ontstaan door een diversiteit aan oorzaken. Natuurlijke grondstoffen zoals
water, en dan in het bijzonder het gebrek daaraan, is één van deze factoren.
Waterschaarste heeft diverse malen geleid tot interstatelijke gewapende conflicten. 21
Dr. Peter H. Gleick heeft een uitgebreid historisch overzicht gepubliceerd hieromtrent. 22
2.2.2 Specifieke rol van waterschaarste in conflict
Onder welke factoren van invloed speelt water een rol bij het ontstaan van conflicten?
Peter H. Gleick 23 identificeert vier factoren die van invloed zijn op de rol die
waterschaarste speelt in conflict. De eerste factor gaat over de mate waarin er sprake
is van waterschaarste; als er sprake is van waterschaarste dan is dit mogelijk een
reden voor conflict. De tweede factor heeft betrekking op de mate waarin het water
gedeeld wordt tussen meerdere landen of regio’s; als de waterbron gedeeld wordt
tussen landen, dan kan hier mogelijk een conflict over ontstaan. De derde factor
beschouwt de relatieve militaire krachtsverhouding tussen de landen die het water
delen; als het ene land militair superieur is aan het andere land, dan zal het eerder
bereid zijn om een conflict aan te gaan. De vierde factor gaat in op de mate waarin er
alternatieve waterbronnen beschikbaar zijn; als er niet voldoende alternatieve
waterbronnen beschikbaar, dan zal er mogelijk reden zijn om een conflict over water
aan te gaan.
17
World Bank (2005). Conflict Analysis Framework (CAF). Washington.
18
United Nations Development Group (2004). Framework for Conflict Analysis. New
York.
19
European Commission (2002). European Commission Checklist for Root Causes of
Conflict. Geraadpleegd op 10 december 2008 via
http://ec.europa.eu/external_relations/cfsp/cpcm/cp/list.htm.
20
Conflictsensitivity.org (2008). Conflict Analysis. Geraadpleegd op 10 december 2008
via http://conflictsensitivity.org/?q=node/26
21
In de tweede helft van de vorige eeuw heeft water veertien keer geleid tot
interstatelijke gewapende conflicten. Het heeft vier keer geleid tot militaire manoeuvres
die uiteindelijk niet zijn uitgemond in daadwerkelijk gewapende interactie.
22
Gleick, P.H. (2006). The World’s Water 2006-2007. The Biennial Report on
Freshwater Resources. Water Conflict Chronology. Washington: Island Press.
23
Gleick, P.H. (1998). The World’s Water 1998-1999: Biennial Report on Freshwater
Resources. Washington: Island Press, en Gleick, P.H. (1993). Water and conflict:
Fresh water resources and international security. International Security, 1993 (vol. 18),
pp. 79-112.
Pagina 16/49