Waterschaarste en conflict in de Nijl-regio - ProDef

Titel Waterschaarste en conflict in de Nijl-regio
Status Definitief
Versienummer 1.0
Datum 18 maart 2009
Managementsamenvatting
Ministerie van Defensie
Nederlandse Defensie
Academie
Instituut Defensie Leergangen
Hogere Defensie Vorming 05
In Afrika is de rivier de Nijl een zeer belangrijke bron van water. Deze waterbron wordt
gedeeld door tien oeverstaten; Burundi, Democratische Republiek Kongo, Rwanda,
Tanzania, Oeganda, Kenia, Ethiopië, Eritrea, Soedan en Egypte. Al deze landen zijn
voor hun zoet water grotendeels afhankelijk van de Nijl. Vooral in Egypte en Kenia,
maar ook in Ethiopië, Eritrea, Rwanda en Burundi is er op dit moment al sprake van
een tekort aan water. Het tekort aan water neemt de komende decennia significant toe.
Alle oeverstaten, met uitzondering van de Democratische Republiek Kongo, hebben de
komende twee decennia te maken met een tekort aan water.
Conflicten ontstaan door een diversiteit aan oorzaken. Een tekort aan natuurlijke
grondstoffen zoals water is één van deze oorzaken. Peter H. Gleick en Thomas
Homer-Dixon hebben een aantal factoren van invloed gedefinieerd waaronder water
een rol speelt bij het ontstaan van interstatelijke gewapende conflicten. Dr. Malin
Falkenmark heeft een maatstaf voor de ernst van watertekort gedefinieerd. Door de
theorieën van de drie theoretici te combineren ontstaat een theoretisch kader van vijf
factoren van invloed; er is sprake van watertekort, een land is afhankelijk van
toestroom van water van buiten de landsgrenzen, een bovenstrooms gelegen land is in
staat om de toevoer van water naar benedenstrooms gelegen landen te beïnvloeden,
er is historisch gezien sprake van conflict en spanning tussen landen, en het
benedenstrooms gelegen land is militair sterker dan het bovenstroomse land. Als al
deze factoren zich tegelijkertijd voordoen, dan zal een benedenstrooms gelegen land
mogelijk een gewapend conflict aangaan over water met een bovenstrooms gelegen
land.
Uit de analyse van de huidige situatie in en tussen de oeverstaten van de Nijl blijkt dat
de vijf factoren zich op dit moment alleen voordoen tussen Egypte en Soedan, en
tussen Egypte en Ethiopië. Het benedenstrooms gelegen Egypte zou in theorie op dit
moment aanleiding hebben om een interstatelijk gewapend conflict over Nijlwater aan
te gaan met Soedan en Ethiopië.
De komende twee decennia krijgen meer oeverstaten van de Nijl te maken met een
tekort aan water. In landen die op dit moment al te maken hebben met schaarste wordt
het tekort groter. De belangrijkste oorzaak hiervan is de grote bevolkingsgroei. Naar
verwachting zal ook de relatieve militaire krachtsverhouding tussen een aantal staten
de komende twee decennia wijzigen.
Uit de analyse van de toekomstige situatie in en tussen de oeverstaten van de Nijl blijkt
dat de komende twee decennia de vijf factoren zich zullen voordoen tussen Egypte en
Soedan, Egypte en Ethiopië en tussen Soedan en Ethiopië. Egypte zou in theorie de
komende twee decennia aanleiding hebben om een interstatelijk gewapend conflict
over Nijlwater aan te gaan met Soedan en Ethiopië. Soedan zou in theorie aanleiding
hebben om een conflict over Nijlwater aan te gaan met Ethiopië.
Pagina 4/49