Waterschaarste en conflict in de Nijl-regio - ProDef

Ministerie van Defensie
Nederlandse Defensie
Academie
Instituut Defensie Leergangen
Hogere Defensie Vorming 05
watervoorziening. Al het Nijlwater in Burundi en Rwanda, en meer dan de helft van het
water in Oeganda, wordt gegenereerd in de landen zelf. Egypte en Soedan zijn echter
bijna volledig afhankelijk van de toestroom van Nijlwater van buiten de landsgrenzen. 97
Om de watertoevoer zeker te stellen in de landen die het meest afhankelijk zijn van de
Nijl (Egypte en Soedan) is in de twintigste eeuw een aantal verdragen afgesloten. 98 Het
meest recente verdrag is het Nijlverdrag uit 1959. Het werd bilateraal afgesloten tussen
Soedan en Egypte. In dit verdrag wordt het overgrote deel van het Nijlwater toegekend
aan Egypte en Soedan. De Nijl levert een gemiddeld 84 miljard kubieke meter water op
jaarbasis. Op jaarbasis gaat gemiddeld 10 miljard kubieke meter water verloren aan
onder andere verdamping. Het restant werd in het Nijlverdrag volledig verdeeld tussen
Egypte en Soedan; respectievelijk 55,5 miljard en 18,5 miljard kubieke meter water op
jaarbasis. Soedan mocht projecten realiseren die de verliezen door verdamping, met
name in de Sudd-moerassen in Zuid-Soedan, moesten verminderen. Dit betrof onder
andere de constructie van de Roseiresdam op de Blauwe Nijl, het Jongleikanaal op de
Witte Nijl en andere irrigatie- en hydro-elektriciteitprojecten. Het Jongleikanaal is echter
nooit afgemaakt. De bouw werd in 1983 gestopt vanwege interne onrust en
gewelddadigheden en de hierop volgende burgeroorlog in Soedan. Egypte mocht de
Aswandam bouwen. De belangrijkste dammen in de Nijl zijn op dit moment de
Roseiresdam en de Sennadam in Soedan, de Aswandam in Egypte en de Owendam in
Oeganda.
Met uitzondering van Egypte en Soedan zijn de overige oeverstaten niet betrokken
geweest bij het afsluiten van het Nijlverdrag in 1959. Dit ondanks het feit dat nagenoeg
al het Nijlwater afkomstig is uit deze overige oeverstaten. Zelfs aan Ethiopië, van
waaruit ruim tachtig procent van al het Nijlwater afkomstig is, werd geen water
toegekend. De oeverstaten van de Nijl, met uitzondering uiteraard van Soedan en
Egypte, verwerpen het verdrag uit 1959 en eisen nieuwe onderhandelingen over de
verdeling van het Nijlwater. Zij claimen ook recht te hebben op het water, dat zij
ondermeer nodig zeggen te hebben voor eigen landbouw en economische
ontwikkeling.
Naar verwachting neemt de druk op de Nijl als waterbron toe, onder andere ten
gevolge van grote bevolkingsgroei in de oeverstaten, een toenemende behoefte aan
water voor landbouw en een toenemende behoefte aan water voor onder andere
97 United Nations Environment Programme/ Division of Early Warning and Assessment/
Global Resource Information Database (2000). Water Sharing in the Nile River Valley.
Genève.
98 De Nijlverdragen uit 1929 en 1959 kenden het Nijlwater volledig toe aan Soedan en
Egypte.