Over Unentse soldaten overzee - t schoor udenhout - biezenmortel

werden Mohammed Hatta en Soetan Sjarhir eveneens gearresteerd. Deze drie mensen
zullen later, tussen 1946 en 1950, het overleg voeren met Nederlandse vertegenwoordigers
over de onafhankelijkheid van Indonesië.
De slag in de Javazee
Op 10 mei 1940 vielen Duitse troepen Nederland binnen. Nederland was plots betrokken bij
de Tweede Wereldoorlog. Het Nederlandse leger moest na 5 dagen voor de Duitse
overmacht capituleren. De Regering, koningin Wilhelmina en prinses Juliana met haar gezin
en gevolg weken uit naar Engeland. Het economisch verkeer tussen Nederland en de
kolonie Nederlands-Indië was onmogelijk geworden. Wel zette de Regering vanuit Londen
de contacten met de bestuursambtenaren in Nederlands-Indië voort.
In het Verre Oosten was het Japan dat aan zijn uitbreidingsdrift gestalte gaf in en rondom de
Indische Oceaan en diverse landen en eilanden veroverde. Op 10 en 11 januari 1942 was
Nederlands-Indië aan de beurt. Japanse troepen landden op Noord-Celebes en Oost-
Borneo. Het Koninklijk Nederlands-Indisch leger, het KNIL, was geen partij voor de Jappen
die in twee maanden het eilandenrijk veroverden. Op 27 februari was een Japanse
oorlogsvloot op weg naar Java. Een geallieerd eskader van Nederlandse, Britse,
Amerikaanse en Australische marineschepen onder commando van schout bij nacht Karel
Doorman probeerde de Japanse aanval op Java te verhinderen. Dit mondde uit in wat
bekend staat als de slag in de Javazee. Een groot deel van de vloot werd tot zinken gebracht
waaronder Doormans kruiser Admiraal De Ruyter. Karel Doorman is met veel van zijn
bemanningsleden in de Javazee verdronken. Op 9 februari 1942 capituleerde het KNIL. De
Japanners lieten veel KNIL-militairen gaan, maar 30.000 Ambonezen en Menadonezen
werden als krijgsgevangen aangemerkt. De reden was dat deze bevolkingsgroepen in
hoofdzaak christenen waren en dichter bij de Nederlanders stonden dan hun Indonesische
landgenoten die hoofdzakelijk moslims waren. De Japanners namen ook gouverneurgeneraal
Tjarda van Starkenborgh gevangen. Hij heeft de hele oorlog in Japanse
krijgsgevangenschap doorgebracht. Hij had zijn plaatsvervanger, luitenant-gouverneurgeneraal
Van Mook, nog net op tijd gelast met een selecte groep ambtenaren en militairen
naar Australië uit te wijken. Daaronder was ook majoor Spoor, de latere legercommandant in
Nederlands-Indië. Van Mook kwam in 1944 aan het hoofd te staan van de Nederlands-
Indische regering in ballingschap, dat in het Australisch Brisbane was gevestigd. Daarnaast
was hij Minister van Koloniën in de Nederlandse regering in ballingschap in Londen. Op 7
december 1942 had koningin Wilhelmina namens de Nederlandse regering in ballingschap in
een radiorede toegezegd dat na de bevrijding van Nederland en Nederlands-Indië “een
nieuw Koninkrijk zou worden gevormd bestaande uit drie gelijkwaardige delen, Nederland,
Indonesië en West-Indië met Curaçao.”
Onafhankelijk Indonesië
Op 15 augustus 1945 kwam er een “onvoorwaardelijke capitulatie” van Japan tot stand,
nadat Amerika voor het eerst in de geschiedenis gebruik maakte van atoombommen op
Japanse steden.Twee dagen later, op 17 augustus 1945, grepen Soekarno en Hatta in Indië
de kans om in de bestuurlijke leemte de onafhankelijkheid van Indonesië uit te roepen. Op
Java kwamen nationalistische Indonesische jongeren en religieuze groeperingen in opstand
tegen al wat blank en niet-Indonesisch was en er vonden grote slachtpartijen plaats. Dit staat
bekend als de Bersiap-periode. Het waren de Britten die namens de geallieerde
bevelhebbers het gezag in enkele grote steden op Java en Sumatra herstelden. In februari
1946 namen de eerste Nederlandse troepen op Java en Sumatra de macht van de Britten
over. In mei daaropvolgend verlieten de Britten de eilanden. In september 1946 vertrokken
de eerste Nederlandse dienstplichtigen naar Nederlands-Indië, daaronder tientallen
Udenhoutse jongens.
10