Over Unentse soldaten overzee - t schoor udenhout - biezenmortel

Hoofdstuk 6
27 december 1949
Soevereiniteitsoverdracht Indonesië
Ronde-Tafel-Conferentie
Op 7 mei 1949 kwam er een overeenkomst tot stand tussen de Nederlandse en de
Indonesische onderhandelaars. Nederland beloofde Djokjakarta te ontruimen ten gunste van
de republikeinse leiders. Beide partijen zouden zich onthouden van militaire activiteiten. Een
definitieve overdracht zou geregeld worden door middel van een Ronde-Tafel-Conferentie.
De beide legerleiders zouden in overleg bepalen hoe Nederland bij een definitieve
vredesregeling de bevoegdheden kon overgedragen. De soldaten ter plaatse moesten
ondertussen de zaak wel overeind houden. De schermutselingen gingen door. Naast het
TNI-leger waren er ook groepen communistische en islamitische vrijheidsstrijders, maar
vooral benden van Rampokkers, die zich ook tegen dat leger verzetten. Voor hen gold geen
Ronde-Tafel-Conferentie. Dergelijke troepen trokken zich terug in moeilijk te bereiken
berggebieden en sloegen toe wanneer ze de kans kregen en mengden zich steeds meer “in
burger” onder de bevolking. Uitzichtloosheid en gebrek aan voertuigen en materialen
zorgden bij de Nederlandse soldaten voor veel matheid, maar het werk moest wel doorgaan.
Het oorlogsdagboek van de 2 e Infanterie Brigadegroep van de 7-Decemberdivisie gaf op 18
mei aan dat de overeenkomst een nadelige invloed op het moreel had en stelde dat er haast
sprake was van verzet.
De dood van generaal Spoor
Ze kwamen hen niet elke dag tegen, maar de soldaten luisteren naar hun leiders, zeker in
moeilijke situaties. Generaal Simon Spoor was onbetwist de leider van de Nederlandse
manschappen in Nederlands-Indië. Deze viersterrengeneraal genoot van de soldaten veel
waardering voor zijn optreden, ook naar zijn manschappen toe. Zijn pogingen om tot betere
verhoudingen met het Indonesische leger te komen, waren bekend. Iedereen wist dat hij van
oordeel was, dat de eerste politionele actie door de politiek te snel werd afgebroken, zodat
de Nederlandse soldaten in een ongunstige situatie terecht waren gekomen. Het leger onder
leiding van generaal Spoor had nog veertien dagen de ruimte moeten krijgen was de
algemeen gedeelde opinie van de generaal en zijn manschappen. Ook zijn plan om tijdens
de tweede politionele actie parachutisten in te zetten, die samen met snel oprukkende
veldtroepen in Djokjakarta, Soekarno en zijn staf gevangen namen, had onder de soldaten
veel goodwill gekweekt. Toen Soekarno en zijn staf na verloop van tijd onder internationale
politieke druk weer vrij rondliepen, beseften de soldaten in het veld, dat alles voor niets was
geweest. Hoe moet Spoor zich toen gevoeld hebben? Hij had als legercommandant de strijd
gewonnen, maar werd door de politiek verslagen. Hij was het er mee eens dat Indonesië
onafhankelijk moest worden. Als echte soldaat kon hij niet tegen het politieke
gemarchandeer. Het kostte hem dagelijks manschappen tegen het sterker wordende TNIleger.
Hij kreeg last van hartklachten en overleed onverwachts op 25 mei 1949 in een militair
hospitaal. Zijn manschappen reageerden geschokt en vloekend op de officiële
radioberichten. Toen daar nog geruchten overheen kwamen van een voedselvergiftiging,
gepleegd door officieren die bezig waren een complot tegen Spoor te smeden, waren de
soldaten letterlijk en figuurlijk verslagen. Wat was waar of niet waar? Daar kwam men zeker
in het veld niet achter, maar de soldaten waren hun vertrouwde gezaghebbende legerleider
kwijt. Alle manschappen op de buitenposten volgden zijn begrafenis via de beschikbare
dienstradio in stilte. De soldaten hadden meermalen het ceremonieel van een militaire
begrafenis met een eresaluut boven graven van makkers meegemaakt en wisten wat het
betekende. Hun reacties op al de speeches bij zijn uitvaart waren niet van de lucht: “As ge
dood zijt, dan bende pas unne goeie”. Ook gouverneur generaal Dr. Van Mook was al
46