Over Unentse soldaten overzee - t schoor udenhout - biezenmortel

Hoofdstuk 3
Vechten tegen vier gewapende inlandse groeperingen
Levensgevaarlijke patrouilles
Wennen aan het eten, licht en donker en de muskieten
Een van de onderdelen van de 7-Decemberdivisie, waartoe Udenhoutse jongens behoorden,
kwam terecht in het eerste opvangkamp Doeri bij Tangaran, even buiten Batavia. Het kamp
bestond uit een grote, met prikkeldraad omheinde, ruimte met veel vrij nieuwe lange
barakken (bamboehutten). De soldaten kregen een barak (tangsi) toegewezen, ze kregen
een opvouwbaar veldbed met opgerolde klamboe en met de plunjezak erbij was dit de
tempat tidur (de slaapplaats). Er werden regels bekend gemaakt over appèltijden etc. Op het
terrein waren ook douchegelegenheden. Dat betekende, dat er een mandihok
(gemeenschappelijke doucheruimte van bamboepalen en bamboe vlechtwerk en gedekt met
gedroogde atap-bladeren van de arenpalm) aanwezig was. Daarin stonden rijen grote
drumvaten waarin geregeld schoon water werd bijgevuld. Soldaten wandelden in hun
ondergoed daarheen met schone kleren onder de arm, handdoek, zeep en tandpasta
evenals een etensblik. Dat blik was nodig om al scheppend uit een drum water over je heen
te gieten en het doucheritueel kon beginnen. Afhankelijk van het soort werk in die hitte was
dat soms meerdere keren per dag nodig. Men stond met meerdere personen in die ruimte. In
de bergen was volop schoon water. In de laagvlakten en vooral in de steden was schoon
water niet vanzelfsprekend. Het in de steden aanwezige waterleidingssysteem werkte
nauwelijks door jarenlange achterstand in het onderhoud. Tankauto’s voerden vanuit de
bergen schoon water naar de kampen van het Nederlandse leger. Niet alleen voor de
douches, ook voor de keuken en voor het dagelijkse wassen van de kleren. Voor dat laatste
karwei kwamen elke morgen een aantal baboes (wasvrouwen) vanuit de kampongs. Zij
wasten, droogden en streken elke dag de was van de militairen. Dat was nodig, want een
soldaat had maar twee stel werkkleren. Evenals de uitrustingstukken waren ook alle kleren
vooraf met een anilinepotlood gekenmerkt met de laatste drie cijfers van het legernummer
van een soldaat om te zorgen dat ieder zijn eigen wasgoed ook echt terugkreeg. Ook waren
er enkele djongos, die de barak schoonhielden en desgewenst kleine klusjes opknapten.
Deze jonge inlanders rookten kreteksigaretten. Dat waren kruidnagelsigaretten die veel
nicotine bevatten. Zij vonden dat die sigaretten een aangename geur verspreidden. De
Nederlandse soldaten hebben nooit aan de geur kunnen wennen. Op vaste tijdstippen was
er een etensappèl en voorzien van etensblikken, kroes en bestek gingen de soldaten in
formatie naar de centrale keuken. De keuken was al een bezienswaardigheid op zich. Het
speelde zich meest af in de open lucht. Inlands personeel verzorgde de open vuren en koks
waren bezig met de voorbereidingen van een warme maaltijd. Dat ging natuurlijk in het groot.
Ze bereidden in een grote ketel witte rijst, nasi of bami. Het omscheppen van de rijst
gebeurde met een grote schop (spade). Dat kon moeilijk, zoals thuis, met een schuimspaan,
houten lepel of vork gebeuren (als het keukengerei maar schoon was en goed gereinigd).
Alles ging in het groot. De soldaten moesten wennen aan Indische maaltijden, aan soep van
inlandse groenten die we nog niet kenden en aan de hoofdgerechten, rijst of bami,
aangevuld met vis of vlees en inlandse groenten. Ook diverse kruiden zoals sambal, soja, en
ketjap, maar ook kroepoek en inlandse vruchten leken aanvankelijk vreemd. Bij de
broodmaaltijden was er brood met als beleg veelal gelei, jam, vis en Australische
schapenkaas, met inlands fruit na. Je mocht vooral geen water uit de kraan drinken, maar
wel thee. De gehele dag stond op een centrale plaats een teil verse thee klaar. Veel thee
drinken moest men leren, maar dat was nodig om het lichaamsvocht op peil te houden. In
het begin werd er dan ook mondjesmaat gegeten, sommigen meenden dat “het eten niet was
te vreten”. Geen nood, buiten het kampement stonden achter het prikkeldraad rijen
inlanders, groot en klein, te wachten op overschotten. Had je eten over, dan liep je naar de
prikkeldraadafrastering en schudde je het etensblik leeg in een conservenblikje of in een
22