Over Unentse soldaten overzee - t schoor udenhout - biezenmortel

Voorwoord
In de periode van 1945 tot 1950 zagen 50 jongens uit Udenhout en Biezenmortel zich door
militaire dienstplicht gedwongen naar de voormalige kolonie Nederlands-Indië te vertrekken.
Samen met een aantal vrijwilligers en KNIL-militairen waren ze 68 in getal. Dit boek gaat
over de impact die de militaire operatie had op de militairen zelf, op de gezinnen en op de
dorpsgemeenschap. Met beschikbare gegevens, foto’s, kranten van het Udenhoutse
Katholiek Thuisfront en gesprekken met de nog levende oudgedienden, is het mogelijk de
belevenissen van 60 jaren geleden op papier te zetten.
In de veertiger jaren van de 20 e eeuw was de bevolking van Udenhout en Biezenmortel
“trouw aan kerk en vaderland”. Dat was een vanzelfsprekendheid. De militairen, geboren in
de twintiger jaren van de vorige eeuw, behoorden nog tot de stille en trouwe generatie van
kerk en maatschappij. Anno 2009 komt het misschien wat ongeloofwaardig over, maar het
was de realiteit van toen. Je kreeg als militair bericht over uitzending naar Nederlands-Indië
en dus ging je.
Voor de militairen luidde de opdracht om met politionele acties het extremisme te
voorkomen, dat in Nederlands-Indië dreigde te ontstaan. In redelijk overleg zou dan de
voormalige kolonie als een volwaardige partner deel kunnen worden van het Koninkrijk der
Nederlanden. Maar de Indonesische vrijheidsstrijders, Soekarno voorop, kozen voor
volledige onafhankelijkheid, los van Nederland. Hun leuze was “Merdèka”, Vrijheid, en zij
vochten voor een nieuw Indonesië met een eigen vlag met de kleuren merah putih, rood wit.
De koloniale naam Nederlands-Indië met de Nederlandse vlag van rood, wit en blauw was
voor hen verleden tijd. De bevolking van Nederlands-Indië voelde zich gesterkt door een
nieuwe wereldvisie, namelijk dat er een eind moest komen aan alle kolonialisme. De
Verenigde Naties en vooral de Verenigde Staten zetten de Nederlandse regering onder druk
om afstand te doen van de kolonie Nederlands-Indië, terwijl de Nederlandse militairen daar
aan het vechten waren. Een onmogelijke situatie.
In de ogen van de uitgezonden militairen waren de resultaten teleurstellend. Indonesië werd
onafhankelijk. Het voelde voor de militairen na de onafhankelijkheid van Indonesië en na hun
thuiskomst, gewild of ongewild, of het stille verwijt bij hen lag. Het gevolg was dat teveel
werd gezwegen en verzwegen.
Ondertussen was het Nederlandse volk in die na-oorlogse jaren druk met de wederopbouw
van het door de Tweede Wereldoorlog verwoeste en economisch ingestorte vaderland. Men
verwachtte dat de teruggekeerde militairen gemakkelijk een baan zouden vinden en weer
aan de slag konden gaan. Er stonden geen rijen therapeuten en psychologen klaar. Dus,
jongens… beginnen maar… er is werk genoeg. Maar de militairen waren niet meer dezelfde
zonen, familieleden en kameraden van weleer die zich zomaar in de geijkte gezinspatronen
of gemeenschapsstructuren lieten voegen. Vooral de oudste lichtingen hadden in ruim drie
jaren teveel gezien en meegemaakt en waren het meest vervreemd. Velen probeerden snel
zelfstandig te worden. Anderen verhuisden voor een baan in een andere plaats, weer
anderen kozen voor emigratie. De wereld was voor hen veel groter dan Udenhout en
Biezenmortel aan de randen van bossen en duinen, waar rond 1950 maar 5.366 inwoners
woonden. Degenen die in Udenhout bleven hadden aanpassingsmoeilijkheden en zochten
steun bij elkaar. De terugkeer in de gesloten dorpse samenleving viel niet mee.
De “trappen na” uit de Nederlandse samenleving kwamen ongeveer vijfentwintig jaar later.
Pers en politiek lieten niet na te schrijven en te debatteren over wat er toen militair gezien,
allemaal mis zou zijn gegaan. Het meest schrijnende voorbeeld in de ogen van de oudmilitairen
was het feit dat Hans van Mierlo, toen Minister van Defensie, toestond dat de
Nederlandse deserteur Poncke Princen Nederland mocht bezoeken. Hij liep op Java over
naar de vijand en vocht tegen zijn oude kameraden. Deserteren was in de veertiger jaren al
4