Opportuun december 2010 - Openbaar Ministerie

“Nogal aanwezig” waren die Hollandse Netwerken in
Delft. Dus smeedden gemeente, politie, belastingdienst en
OM een totaalplan tegen het Delftse misdaadgilde.
OM-criminoloog Marjolein Kampijon vertelt hoe
“the Beatles” de boeven bestreden.
PARAPLU
Intensiveringsprogramma drong Delftse bendes terug
TEGEN DE PENOSE
Delft 2007. Het is onrustig in de georganiseerde criminaliteit
in Delft. Een aantal Hollandse Netwerken is er al
jaren actief, maar nu maken ze het wel heel bont.
Wat heet onrustig: er vallen dodelijke slachtoffers bij
liquidaties op straat en snelweg. Bomaanslagen onder
auto’s maken slachtoffers. Marjolein Kampijon, criminoloog
van parket Den Haag, met een understatement:
‘De georganiseerde criminaliteit in Delft was, zeg maar,
aanwezig’.
Al snel bleek een vermoeden van politie en justitie juist:
deze incidenten konden niet los van elkaar worden
gezien. En hennephandel leek de verbindende schakel.
Parket en politie Den Haag en het lokale bureau Delft
besloten alles uit de kast te trekken. De proeftuin
Hennep werd gestart om op een slimme manier, met de
programmatische aanpak, het probleem te bestrijden.
Men was het snel eens in de regionale stuurploeg
(bestaande uit onder meer de rechercheofficier, de
teamleider bijzondere zaken, de CIE-officier, de teamleider
maatwerkzaken, en –namens de politie- de directeur
Informatie & Opsporing en haar adjunctdirecteuren
informatie & opsporing). Er werden in 2008-2009 maar
liefst vijftien deelonderzoeken naar criminele samenwerkingsverbanden
gestart. Die deelonderzoeken
hingen onder een “paraplu” (door de politie “Beatles”
genoemd) van waaruit zij werden aangestuurd. In de
paraplu verwerkten analisten, informatierechercheurs
en tactisch en financieel rechercheurs informatie.
Daarboven hing een gemandateerde stuurploeg (de
strategieploeg).
‘Ook anderszins kwam er een nieuwe aanpak, namelijk
de programmatische aanpak met ketenpartners. De
opsporing en vervolging zochten contact met het bestuur
en belastingdienst. Informatie van die laatste twee kon
de opsporing en vervolging helpen. Omgekeerd moesten
politie en OM de belastingdienst en gemeente Delft in
staat stellen om georganiseerde criminelen tegen te
houden. Met de juiste info kan een gemeente immers
vergunningen intrekken of panden sluiten wegens
brandgevaar.’
Top-25
Aan de start waren er 45 subjecten, dus hoofdverdachten.
Daaruit is een top-25 samengesteld van grote
boeven die persoonsgericht werd aangepakt.
Daarna gingen de partners in de proeftuin aan de slag
met deze innovatiewerkwijze uit het
Intensiveringsprogramma van politie en OM: programmatisch
samenwerken met ketenpartners in een
bestuurlijk casusoverleg, innovatief leren, en tegelijk
onderzoeken draaien.
‘Iedereen was doordrongen van de noodzaak om op deze
manier werken’, zegt Kampijon. ‘De gemeente zat ook
niet echt te wachten op deze incidenten.’
Al snel kwamen de eerste tegenvallers. Elkaar vertrouwen
en willen samenwerken is één ding, het moet ook
kúnnen, of je moet het eerst onder de knie krijgen.
Kampijon: ‘Zo onderschatten wij bij politie en OM het
gemak waarmee een gemeente informatie kan ophoesten.
De gemeente kan niet zo maar vanuit een opsporingsperspectief
een systeem “leegtrekken” op meneer
Jansen. Want ze maken gebruik van meerdere informatiesystemen,
binnen meerdere afdelingen. Je kunt ook
niet zomaar elke medewerker om informatie vragen.
Want die mensen zijn niet allemaal gescreend. Dat geeft
risico’s, want de indruk was dat er binnen de georganiseerde
criminaliteit van Delft een hoog ons-kent-onscultuur
was. De betreffende ambtenaar van de afdeling
Openbaar Orde en Veiligheid (als vertegenwoordiger van
de gemeente Delft in het bestuurlijk casusoverleg) ging
daar heel professioneel en zorgvuldig mee om.’
Omgekeerd moesten politie en OM leren om de
gemeente op maat te bedienen. Kampijon: ‘Dan dachten
wij dat we goede info hadden verstrekt, maar kregen we
van de gemeente te horen dat dat geen stand zou
houden bij de bestuursrechter. Afstemming daarover
bleek cruciaal.’
Blackbird
Maar waar een wil is, is een weg. Uiteindelijk leiden de
paraplu-constructie en de samenwerking met ketenpartners
tot resultaat. De informatie van ketenpartners
en uit alle deelonderzoeken vlóóg heen en weer. Tal van
pv’s werden opgemaakt, waardoor de andere strafrechtelijke
onderzoeken werden gevoed met “restinformatie”
(informatie die je niet nodig hebt voor het doel van je
eigen deelonderzoek maar die voor andere of nieuwe
onderzoeken waardevol zijn). Daar zat het voordeel van
de paraplu. Alle restinformatie werd gelijk verdeeld en
benut voor andere Beatles-deelonderzoeken als
“Blackbird”, “Help”, “Diamond” en “Julia”. Kampijon:
‘De stuurploeg had steeds zicht op het grotere geheel.
‘Met deze
Beatleswerkwijze
konden we
snel inspelen
op nieuwe
informatie’
Marjolein Kampijon,
criminoloog parket
Je kunt snel inspelen op nieuwe informatie. Dan weet je
dat je soms in een deelonderzoek beter even kunt
wachten met een aanhouding of een actie. En er is een
sterke sturing op CIE-processen mogelijk.’
‘De georganiseerde criminaliteit in Delft is een grote
slag toegebracht’, zegt Kampijon. ‘In één zaak leidde dat
al tot 27 veroordeelde verdachten.’ Ze wijst op grote
ontmantelde hennepkwekerijen, een aangetroffen
tabletteerinstallatie voor xtc-pillen, een gevonden
wapenarsenaal waaronder explosieven met ontstekers,
onderschepte leveringen van pillen. Daaruit zijn gevangenisstraffen
gerold, werkstraffen, belastingaanslagen
en geldboetes. Maar ook, vanuit de samenwerking: vier
bestuurlijke horecarapportages, drie bestuurlijke
rapportages, waaronder een ten behoeve van een
growshopsluiting, drie fraudeonderzoeken door de
gemeente, het opstellen van een handhavingsarrangement
door gemeente Delft, inzet van BIBOB-procedure
en (al enige) ontnemingen.
De aanpak wordt dan ook voortgezet, weet Kampijon. Ook
dit jaar wordt nog een onderzoek gedraaid afkomstig uit
de Paraplu. En het casusoverleg dat onderdeel was van
de “Paraplu-werkwijze” is inmiddels voortgezet in het
opgericht RIEC, het Regionale Informatie en Expertise
Centrum Haaglanden en Hollands Midden. ‘Politie, OM,
gemeente en Belastingdienst: samen gaan we dóór, om
te voorkómen dat de problemen weer terugkomen.’
Tekst: Pieter Vermaas | Foto: Maurice Jarnoux / HH
30 | Expertise - Opportuun 12 - december 2010 | 31
Den Haag