jaarverslag 2010 de federale Ombudsman JAARVERSLAG - EOI

Eind juli weigerde Fedasil plots om nog gevolg te geven aan deze aanbevelingen. Na vergaderingen van
de federale Ombudsman met Fedasil en het kabinet van de staatssecretaris voor Maatschappelijke
Integratie, kwam Fedasil evenwel snel op deze weigering terug. Sinds half oktober 2010 stelt Fedasil
zich echter opnieuw terughoudend op.
Op 17 september 2010 tekenden Fedasil en de dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) een
samenwerkingsprotocol over een specifiek begeleidingstraject voor deze gezinnen die in een
opvangcentrum verblijven. Zij krijgen daarbij twee mogelijkheden: een einde stellen aan het onwettig
verblijf of hulp aanvaarden voor een vrijwillige terugkeer.
Dit begeleidingstraject, dat door de staatssecretaris voor Maatschappelijke Integratie werd
aangekondigd na de aanbevelingen van de federale Ombudsman in 2009 was reeds in de
reglementering voorzien sinds 2006. 26
Elk gezin zal tegen ten laatste drie maanden na aankomst in het opvangcentrum en met hulp van dit
centrum een trajectplan moeten opstellen. Een trajectplan geeft aan dat het gezin een procedure heeft
ingediend of wenst voort te zetten die de onwettigheid van het verblijf kan beëindigen of dat het zich
ertoe verbindt vrijwillig terug te keren naar het land van herkomst of een ander land waar het een
verblijfsvergunning heeft. Indien de procedure tot wettiging van het verblijf negatief zou aflopen, kan
het gezin nog voor een vrijwillige terugkeer opteren. De vrijwillige terugkeer moet gebeuren uiterlijk
drie maanden na het opstellen van het trajectplan of na de betekening van het bevel om het
grondgebied te verlaten, wat een einde maakt aan de poging om het verblijf te regulariseren. Als het
begeleidingstraject faalt, zal de DVZ indien nodig overgaan tot een gedwongen terugkeer.
Het protocolakkoord legt de verschillende stappen vast van het traject. Voor de concrete uitvoering
ervan zijn verdere instructies nodig waaraan eind 2010 nog door Fedasil werd gewerkt.
Net als in 2009 had de opvangcrisis in 2010 niet enkel gevolgen voor de opvang van gezinnen in een
onrechtmatige situatie. Al te vaak werd ook aan asielzoekers, zowel aan alleenstaanden als aan
gezinnen met of zonder kinderen, de materiële opvang geweigerd. Onze aanbeveling van 2009 om aan
alle personen die recht hebben op materiële opvang onmiddellijk een huisvesting aan te bieden die
toelaat om in hun fundamentele behoeften te voorzien, blijft dan ook actueel. 27
Voor de asielzoekers die Fedasil weigerde op te vangen, heeft de federale Ombudsman niet de
mogelijkheid om met een individuele aanbeveling de toewijzing van een opvangplaats te vragen. De
Opvangwet 28 geeft Fedasil uitdrukkelijk de mogelijkheid om in uitzonderlijke omstandigheden (zoals de
overbezetting van het opvangnetwerk) aan de asielzoekers geen opvangplaats toe te wijzen, en hen
een attest te bezorgen waarmee zij zich kunnen wenden tot het OCMW van hun plaats van
inschrijving in het wachtregister. 29
De federale Ombudsman is zich ervan bewust dat als een asielzoeker zich met dit attest wendt tot het
bevoegde OCMW, dit zelden leidt tot de effectieve toekenning van hulp. De federale Ombudsman
kan echter niet tussenkomen bij OCMW’s. Dat zijn immers lokale overheden.
Als Fedasil de asielzoekers de deur wijst met een attest voor – helaas vaak slechts in theorie –
OCMW-steun, dan kan de federale Ombudsman niet concreet tussenkomen om de asielzoekers
verder te helpen.
26
27
28
29
III. Analyse van de behandelde klachten
1. Eerbiediging van de grondrechten
Artikel 7 van het koninklijk besluit van 24 juni 2004 tot bepaling van de voorwaarden en de modaliteiten voor het verlenen
van materiële hulp aan een minderjarige vreemdeling die met zijn ouders illegaal in het Rijk verblijft.
OA 09/03, Jaarverslag 2009, p. 41.
Wet van 12 januari 2007 betreffende de opvang van asielzoekers en van bepaalde andere categorieën van vreemdelingen.
Op basis van artikel 164 van de wet van 29 december 2010 houdende diverse bepalingen geldt dit voortaan niet meer
wanneer het gaat om een inschrijving op het adres van de dienst Vreemdelingenzaken of van het Commissariaat-generaal
voor de Vluchtelingen en de Staatlozen. In dat geval is het OCMW bevoegd van de gemeente op wier grondgebied de
betrokkene zich bevindt.
43
JAARVERSLAG 2010