jaarverslag 2010 de federale Ombudsman JAARVERSLAG - EOI

De gedetineerden
Een specifieke nood aan een daadwerkelijk toezicht op de naleving van de
mensenrechten in de gevangenis
Het algemeen reglement van de strafinrichtingen voerde in 2003 nieuwe regels in voor het toezicht op
de behandeling van gedetineerden in de Belgische gevangenissen. Het systeem is uitgebouwd rond een
Centrale toezichtsraad voor het gevangeniswezen. Dit is een algemeen centraal overkoepelend
orgaan met daarrond de plaatselijke commissies van toezicht, opgericht bij elke gevangenis of bij
groepen van gevangenissen die geografisch dicht bij elkaar liggen.
De verschillende commissies van toezicht moeten ter plaatse nagaan of de gedetineerden er behoorlijk
behandeld worden en dus of de mensenrechten, de wet en de reglementen er gerespecteerd worden.
In de praktijk blijken de omstandigheden waarin deze
commissies van toezicht hun werk moeten doen,
verre van optimaal.
Het Penitentiair complex te Brugge (PCB) heeft geen
commissie van toezicht meer en dit sinds het aflopen
van het mandaat van de commissieleden in 2007.
Toen beslisten de commissieleden om zich terug te
trekken en geen nieuw mandaat meer te aanvaarden
als protest tegen de omstandigheden waarin zij hun
taak moeten uitvoeren.
III. Analyse van de behandelde klachten
1. Eerbiediging van de grondrechten
De heer Vanderpoorten contacteert de federale
Ombudsman. Een vriend van hem is opgesloten in
het Penitentiaire centrum Brugge (PCB). De heer
Vanderpoorten heeft van zijn vriend vernomen dat
de detentieomstandigheden in de strafcellen slecht
zouden zijn. De gevangenisdirectie ontkent ten
stelligste en antwoordt dat de reglementen strikt
worden nageleefd. De federale Ombudsman
wenst het standpunt van de Commissie van
toezicht van het PCB over de toestand in de
strafcellen te vernemen. In het PCB blijkt er echter
geen commissie van toezicht meer actief…
De Centrale toezichtsraad voor het gevangeniswezen
tracht sindsdien tevergeefs om nieuwe leden aan te
werven voor de commissie van toezicht bevoegd voor het PCB. De Orde van advocaten te Brugge wil
in de huidige omstandigheden niet meer meewerken om de commissie samen te stellen. Een
magistraat aanvaardde om de commissie voor te zitten, maar zoekt zelf geen andere leden. De Orde
van geneesheren wacht al een jaar op bijkomende informatie over de bevoegdheden van de
commissie en de taak van de geneesheer die er dient te zetelen.
Sinds drie jaar is er bijgevolg geen werkende commissie van toezicht meer voor het PCB, en dit in strijd
met artikel 129 en volgende van het algemeen reglement van de strafinrichtingen.
Het PCB is niet de enige gevangenis waar er op dit ogenblik geen commissie van toezicht is die
(volledig) actief is. De Centrale toezichtsraad heeft het erg moeilijk om voldoende kandidaten te
vinden om de commissies samen te stellen. Zo blijkt uit de gegevens van de Centrale toezichtsraad dat
niet alle commissies van toezicht de vereiste leden hebben. Het moeten er minstens zes zijn
waaronder een advocaat, een magistraat en een geneesheer.
Volgens de Centrale toezichtsraad voor het gevangeniswezen zijn de leden van de verschillende
commissies van toezicht gedemotiveerd door de moeilijkheden bij de uitoefening van hun taken. Hun
taak is veeleisend, complex en vraagt veel tijd. Toch krijgen zij hiervoor geen enkele vergoeding. Enkel
de kosten voor hun verplaatsing worden terugbetaald en dan nog niet altijd op tijd. Niet elke
gevangenisdirectie is even bereid om samen te werken met de commissie van toezicht. De
demotivering wordt verergerd doordat de commissies nog altijd niet bevoegd zijn om klachten van de
gedetineerden te behandelen, zoals voorzien is in de Basiswet van 12 januari 2005 betreffende het
gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden.
De afhankelijkheid van een persoon die van zijn vrijheid beroofd is, maakt hem bijzonder kwetsbaar.
Zonder een externe controle bestaat het gevaar dat de individuele belangen van de gedetineerden
opgeofferd worden aan de belangen van de instelling met voorrang voor orde, veiligheid en interne
45
JAARVERSLAG 2010